Prvih šest mjeseci 2015. godine obilježeni su kontinuiranim radom na polju pružanja građanima besplatnih finansijskih edukacija i savjetovanja u opdinama/opštinama i gradovima u kojima ova usluga nije dostupna. Uprkos svim izazovima i zahvaljujudi našim partnerima

uspjeli smo savjetovati 148 osoba i organizovati 70 radionica sa ukupno 1.234 učesnika, od čeka je 985 mladih. Veliko prisustvo mladih dokazuje i potvrđuje potrebu za ovim vidom neformalnog obrazovanja u Bosni i Hercegovini, imajudi u vidu činjenicu da sa sticanjem punoljetstva stiču i mogudnost korištenja različitih finansijskih proizvoda i usluga o kojima često nemaju odgovarajuda predznanja. U tom smislu, potpisivanjem Memoranduma o razumijevanju u mjesecu aprilu 2015. godine sa Gradom Bijeljina, napravljen je prvi iskorak na uspostavljanju besplatne i samoodržive usluge finansijske edukacije za građane navedene lokalne sredine koja broji više od 150.000 stanovnika. S tim u vezi, “U plusu” de i dalje nastaviti zagovarati potrebu institucionaliziranja navedene usluge kako bi postala samoodrživi segment djelovanja i rada institucija kojima je cilj poboljšanje životnih uslova građana, kao i zaštita prava i interesa korisnika finansijskih usluga i proizvoda. U saradnji sa Međunarodnom finansijskom korporacijom (IFC), članicom Grupacije Svjetske banke, uz podršku Vlade Švicarske i Europskog Fonda za jugoistočnu Europu (EFSE) započeti je u martu 2015. godine i tredi ciklus obuka o savjetovanju zaduženih građana. Navedenom cik-lusu prisustvuju predstavnici opdina/opština Srebrenica, Kreševo, Brod, Milidi, Cazin, Kiseljak, Posušje, Stari Grad Sarajevo, Nevesinje i Gradačac. Na taj način očekujemo ved u mjesecu ok-tobru ove godine “eko sistem” od ukupno 30 opdina/opština i gradova u kojima je usluga o savjetovanju zaduženih građana dostupna. Važno je ponovo istadi da su predavači iz “U plusu” dobili visoke prosječne ocjene što potvrđuje njihovu predanost, stručnost i profesionalnost. Na koncu posebnu zahvalnost upudujemo članovima Upravnog odbora za nesebičnu podršku u radu “U plusu”, kao i bivšem direktoru Tariku Limi. Također, zahvalnost pripada i svim donatorima i partnerima koji usprkos svim poteškodama i dalje podržavaju rad Udruženja “U plusu”.

Adnan Bahtid v.d. direktora

KRATAK OSVRT

Bilten Broj 15,16

Sadržaj

Kratak osvrt 1

S a v j e t o v a n j e o zaduženjima 2

Obuka o savjetovanju zaduženih građana 2

Posjeta Opdini Visoko 3

Finansijska edukacija srednjoškolaca i odraslih 4

Testiranje profesora 5

Edukativne radionice za mlade i odrasle u Gradskoj upravi Grada Bijeljina

6

Vijede mladih Opdine Ilidža 6

Udruženje “Obrazovanje gradi BiH” i Omladinska organizacija “Svitac” Brčko

7

Moj budžet i ja 7

Obilježavanje “Global Money Week” 8

K u t a k f i n a n s i j s k e pismenosti—hipotekarni kredit

8

SAVJETOVANJE O ZADUŽENJIMA

Grafikon 1: Razlozi nemogudnosti otplate, januar – juni 2015. godine

2

Udruženje za odgovorno uprav l janje ličnim finansijama “U plusu” je nastavilo i u 2015. godini pružati usluge finansijskog savjetovanja građana na područjima gdje usluge savjetovanja nisu implementirane putem opdina/opština i centara za socijalni rad. Takav vid finansijskog savjetovanja konkretno podrazumijeva pomod zaduženim osobama, iznalaženje načina za rješenjem problema i na koncu podršku u poboljšanju upravljanja vlastitim budžetom. U periodu od januara do juna 2015. godine usluge

finansijskog/pravnog savjetovanja su pružene za 148 građana.

Od tog broja, 23 osobi su pružene usluge savjetovanja o zaduženjima, dok je za 125 osoba pružena usluga savjetovanja odgovorom na upite koji su se ticali pitanja jemaca, savjetovanja o finansijskim proizvodima, specifičnih pravnih pitanja, nerazumijevanju ugovornih odredbi i ostalih pitanja.

OBUKA O SAVJETOVANJU ZADUŽENIH GRAĐANA

U saradnji sa Međunarodnom finansijskom korporacijom (IFC), članicom Grupacije Svjetske Banke, uz podršku Vlade Švicar-ske i Europskog Fonda za jugoistočnu Europu (EFSE) Udruženje “U plusu” je u martu 2015. godine u Sarajevu realizovalo dvodnevnu obuku o savjetovanju zaduženih građana. Prvoj sesiji tredeg edukativnog ciklusa prisustvovali su službenici sljededih Opdina/Opština: Srebrenica, Kreševo, Brod, Milidi, Cazin, Kiseljak, Posušje, Stari Grad Sarajevo, Nevesinje i Gradačac. Učesnici su imali priliku da se detaljno upoznaju sa teoretskim aspektima savjetovanja zaduženih osoba u Bosni i Hercegovini kako bi shvatili ulogu i važnost bududeg savjetnika u rješavanju problema zaduženosti u lokalnim sredinama.

Sarajevo, mart 2015. godine

3

POSJETA OPDINI VISOKO

Visoko je prva opdina u Bosni i Hercegovini koja je pristupila projektu besplatnog savjetovanja zaduženih građana i time omogudila jedan novi i potpuno besplatni servis građanima koji imaju potrebu za savjetom u pogledu upravljanja ličnim zaduženjima. Tim povodom 10. aprila 2015. godine u posjeti Opdini Visoko boravila je delegacija Ambasade Švicarske koju su činili Heinrich Maurer, ambasador Švicarske u BiH, generalni direktor SDC-a Manuel Sager zajedno sa predstavnicima Svjetske banke i Udruženja “U plusu”. Cijenedi navedeno, generalni direktor SDC-a Manuel Sager izjavio ja da je glavni cilj projekta pronalaženje konstruktivnih rješenja, putem savjeta koje de dobiti od obučenih opdinskih službenika, što u perspektivi dovodi do smanjenje rizika i trošk-ova poslovanja čime se poboljšavaju uslovi za život građana.

Druga sesija tredeg edukativnog ciklusa održana je u junu 2015. godine na kojoj su se učesnici, kroz video prezentaciju i rad na praktičnim vježbama, upoznali sa samim praktičnim tokom postupka savjetovanja. Pored toga, učesnici su se upoznali sa etičkim pravilima u radu sa klijentima kao i o osnovnim vještinama savjetodavnog rada. Navedenu prezentaciju održala je dr. Dženana Husremovid, profesorica na Odsjeku psihologije Filozofskog fakulteta u Sarajevu. Krajnji cilj navedenih obuka jeste stvaranje mogudnosti za pružanjem kvalitetne usluge savjetovanja zaduženih građana u jedinicama lokalne samouprave kako bi sami građani imali dostupnu podršku i stručnu pomod u sredini u kojoj žive.

Sarajevo, juni 2015. godine

Opdina Visoko, april 2015. godine

4 FINANSIJSKA EDUKACIJA SREDNJOŠKOLACA I ODRASLIH

Prije nego što mladi počnu zarađivati, vrlo je važno da razvijaju vještine odgovornog upravljanja novcem. U tom smislu Udruženje “U plusu” kontinuirano organizuje finansijske edukacije za mlade u srednjim školama putem interaktivnih radionica koje djeluju preventivno i osnažuju mlade da efikasno upravljaju ličnim finansijama kako bi u bududnosti izbjegli probleme zaduženosti.

Od januara do juna 2015. godine u saradnji sa četrnaest vladinih i nevladinih organizacija održano je ukupno 47 radi-onica za mlade, na kojima je prisustvovalo 985 učesnika. Od navedenog broja na radionicama je učestvovalo 10 srednjih škola i to: JU Elektrotehnička škola za energetiku Sara-jevo, JU MS Elektrotehnička škola Tuzla, JU MS Građevinsko geodetska škola Tuzla, JU MS Rudarska škola Tuzla, JU MS Turističko ugostiteljska škola Tuzla, JU MSŠ Kalesija - Gimnazija Kalesija, JU MSŠ Živinice, JU Srednjoškolski centar Vogošda, JU Srednja ekonomska škola Sarajevo, JU Srednja ekonomsko-trgovinska škola Tuzla i JU Željeznički školski centar Sarajevo.

Finansijska edukacija za mlade održana je i sa članovima Asocijacije srednjoškolaca u BiH - lokalni timovi Banovidi, Lukavac i Tuzla, Gradske uprave Bijeljina te Udruženja “Bolje sutra” Tuzla. Učenici uče kako da spoznaju svoje lične sposobnosti upravljanja novcem, vrijednost rane štednje, te kako na adekvatan način upravljaju finansijskim proizvodima i zaštite svoje zakonom priznate interese i prava. Na ovaj način mladi stiču osnovu za dalje podizanje svoje finansijske svijesti, koja de im pomodi da se nose s finansijskim zahtjevima svakodnevnog života. S ciljem da kroz svakodnevno primjenjive, praktične vještine, upoznamo i građane kako da bolje upravljaju ličnim finan-sijama, da ostvare svoja prava i pronađu izlaz iz eventualnih finansijskih poteškoda organizovane su finansijske edu-

kacije za građane. S tim u vezi, u periodu januar-juni 2015. godine organizovane su 23 obuke sa 249 učesnika. Učesnici edukacija su bili članovi Crvenog križa Lukavac, Edukacijskog centra “Nahla” Tuzla, Gradske uprave Bijeljina, Opdine Centar MZ Điđikovac, Udruženja "Ars Populi" Hadžidi, Udruženja građana “Agora Simin Han” Tuzla, Udruženja “Mladi Tuzle” Tuzla, Vijeda mladih Opdine Ilidža, kao i sa institucijama koje su prisustvovale radionicama o zaduženosti građana.

Asocijacija srednjoškolaca BiH—Lokalni tim Lukavac, 24.1.2015. godine

JU MS Građevinsko geodetska škola Tuzla, 18.2.2015. godine

5

Edukacijski centar “Nahla” Tuzla, 25.3.2015. godine

Ono što je od značaja, a što su istakli i sami učesnici radionica, jeste svakako pozitivno iskustvo i zanimljiva predavanja koja su im omogudila da steknu nova znanja i vještine kroz jedan vid zajedničkog učešda u komunikaciji, korištenja praktičnih primjera a posebno činjenice gdje se mogu obratiti u slučaju nastanka problema. Aktivna interakcija i prirodni način razgovora predavača dao im je slobodu da se u potpunosti uključe i posvete edukaciji, te su na taj način i postavljali različita pitanja i stekli različita znanja o čemu svjedoče i komentari učesnika:

“Bududi da sam prije seminara bila neupudena o funkcionisanju finansijskih proizvoda, cijela prezentacija me je navela da pametnije razmišljam u tom pravcu.”, Udruženje “Mladi Tuzle” Tuzla, 14.1.2015. godine. “Korisni savjeti oko uštede finansijskih sredstava i način obračuna zaračunate kamate tokom korištenja prekoračenja po tekudem računu.”, Crveni križ Lukavac, 24.1.2015. “Dobro planiranje i postavljanje realnih ciljeva može poboljšati kvalitet života.”, Udruženje “Ars Populi” Hadžidi, 16.04.2015. godine. “Mnogo sam naučila na ovim radionicama. Sviđa mi se što je atmosfera bila opuštena i što su predavači koristili

praktične primjere.”, Vijede mladih Opdine Ilidža, 24.06.2015.

TESTIRANJE PROFESORA

Dana 22.05.2015. godine Udruženje “U plusu” je održalo finansijsku edukaciju za mlade u JU Srednjoškolski centar u Vogošdi i tim povodom smo imali jedno zanimljivo iskustvo inicirano od strane direktora škole a koje se sastojalo u testiranju njihovih profesora. Imajudi u vidu da pored edukacije mladih osoba veliki značaj predstavlja i sama edukacija odraslih na taj način smo kroz jednu neformalnu anketu imali priliku testirati profesore ove škole kako bismo ustanovili stepen njihovog finansijskog znanja. U saradnji sa navedenom školom realizovana anketa je podrazumijevala deset opdih pitanja iz oblasti finansijske

pismenosti od čega je 31 profesor učestvovao u testu a procenat tačnosti testova iznosio je 68,38 %. Ono što nas je posebno radovalo jeste da im se ovaj vid anketiranja činio zanimljivim nakon čega su izrazili zahvalnost i odlučili postaviti nekoliko pitanja u vezi vlastitih finansija.

Opdina Centar—MZ Điđikovac, 17.6.2015. godine

6 EDUKATIVNE RADIONICE ZA MLADE I ODRASLE U GRADSKOJ

UPRAVI GRADA BIJELJINA

VIJEDE MLADIH OPDINE ILIDŽA

U nastojanju da finansijska edukacija i dalje bude promovisana mladim osobama Udruženje “U plusu” je u saradnji sa Vijedem mladih Opdine Ilidža dana 23.-24.06.2015. godine održalo edukacije iz finansijske pismenosti za mlade koja je obuhvatala svih pet tema a to su: “Finansijski proizvodi”, “Osnove kreditnih ugovora”, “Prava i zaštita potrošača u finansijskom sektoru”, “Upravljanje kudnim budžetom “ i “Prezaduženost”. Učesnici su bili naročito zainteresirani da saznaju više o finansijskim proizvodima, koje sa sticanjem punoljetstva ved koriste, i time otklone nedoumice u razlikovanju ponuđenih proizvoda i usluga poput debitne i kreditne kartice, tekudeg i depozitnog računa, slobodne i oročene štednje. Također, učesnici su imali pozitivnu interakciju sa predavačima, što je u konačnici poticalo mlade učesnike na postavljanje pitanja kao i podjelu vlastitih iskustava sa svim prisutnima.

Vijede mladih Opde Ilidža, juni 2015. godina

Udruženje “U plusu” i gradonačelnik Grada Bijeljina Mido Midid ispred Gradske uprave Bijeljina su dana 07.04.2015. godine potpisali Memorandum o razumijevanju kojim su definisali saradnju u pogledu usluge finansijske edukacije građana, kako bi ista bila dostupna i kao servis navedene lokalne samouprave. “U plusu” je prenijelo vlastita iskustva, znanja i materijale uposlenicima gradske uprave koji de biti uključeni u proces besplatne finansijske edukacije građana na području Grada Bijeljina s ciljem podizanja svijesti o važnosti odgovornog upravljanja ličnim finansijsma. U Gradskoj upravi Grada Bijeljina, u mjesecu junu tekude godine, za predstavnike nevladinih i omladinskih organizacija su održane prve edukativne radionice na teme “Finansijski proizvodi”, “Osnove kreditnog ugovora” i “Prava, obaveze i zaštita korisnika finansijskih proizvoda”. Tokom razgovora mlađi polaznici su najviše zanimanja pokazali za karakteristike pojedinih finansijskih proizvoda dok su se najčešda pitanja starijih odnosila na prava i obaveze korisnika finansijskih proizvoda. Grad Bijeljina je prva lokalna zajednica u Republici Srpskoj i BiH koja svojim građanima samostalno pruža uslugu finansijske edukacije, a ciklus edukativnih radionica de biti nastavljen na jesen ove godine.

Potpisivanje memoranduma, april 2015. godine Edukacija za mlade, juni 2015. godina

7 UDRUŽENJE “OBRAZOVANJE GRADI BIH” I OMLADINSKA ORGANIZACIJA

“SVITAC” BRČKO

Omladinska organizacija “Svitac”, 13.7.2015. godine

MOJ BUDŽET I JA

Udruženje građana Agora, april 2015. godine

“U plusu” ved četvrtu godinu za redom bilježi uspješnu saradnju sa Udruženjem “Obrazovanje gradi BiH” što pokazuje i sama činjenica stalnog interesovanja njihovih stipendista za finansijskom edukacijom tokom ljetnog perioda. U tom smislu su dana 11.07.2015. godine u kampusu na Boračkom jezeru održane dvije radionice na temu finansijskih proiz-voda i upravljanja ličnim budžetom. Svake godine mladi učesnici imaju priliku da nauče nešto više o tome kako da odgovornije i samostalnije upravljaju lič-nim finansijama. Ono što ih je posebno zainteresovalo jesu različiti načini i vještine štednje s ciljem planiranja bududih potreba.

U saradnji sa Omladinskom organizacijom “Svitac” iz Brčkog “U plusu” je dana 13.07.2015. godine održalo edukaciju iz osnova finansijske pismenosti za mlade. Edukacija je održana u Istoč-nom Sarajevu. Mladi su se upoznali sa osnovnim karakteristikama finansijskih proizvoda, šta oni obuhvataju te koji su njihovu prednosti i ne-dostaci. Posebno su istakli zanimljivost predavanja, interakciju, efikasnost i opuštenost u smislu zajedničke komunikacije i učešda svih prisutnih kroz razgovor.

Učesnici edukacije su imali priliku naučiti kako odgovorno upravljati kudnim budžetom, načinima ostvarivanja ušteda, načinima za započinjanje štednje, unaprjeđenju i razumijevanju finansijskih proizvoda, saznati na šta treba obratiti pažnju kod zaključivanja ugovora o kreditu, te saznati više o pravima potrošača u finansijskom sektoru. Učesnici su istakli korisnost održane edukacije „Moj bužet i ja“ i tim povodom izdvajamo nekoliko komentara učesnika: „Naučila sam bitne stvari na koje treba obratiti pažnju prilikom korištenja finansijskih proizvoda.“ „Drugačije gledanje na određene troškove u domadinstvu.“ „Korisni savjeti za zaštitu svojih prava kao potrošača.“

Društveno - edukativni centar za otvoreno obrazovanje i cjeloživotno učenje Udruženjem građana „Agora“ u saradnji sa Udruženjem „U Plusu“ organizovalo je set edukacija o osnovama finansijske pismenosti koje su se održale u mjesecu aprilu 2015. godine. Cilj edukativnih radionica je bio da učesnici unaprijede svoje znanje o finansijskim proizvodima, uslugama i načinima odgovornog korištenja novca, odnosno da se poveda finansijska svijest kako bi se sa manje rizika osobe donosile važne odluke.

8

KUTAK FINANSIJSKE PISMENOSTI - HIPOTEKARNI KREDITI

OBILJEŽAVANJE “GLOBAL MONEY WEEK”

“Global Money Week” (GMW) 2015 se obilježio od 9. do 15. marta. GMW je kampanja podizanja svijesti, koja za cilj ima stvaranje cross-sektorskog angažmana. Pored toga, ona ima za cilj razbiti postojede barijere poboljšanjem pristupa i dijaloga između mladih, poslovnih ljudi, nastavnika i politike. Prošle godine je u ovome učestvovalo 118 država, a ove godine se svjetskoj kampanji pridružila i Bosna i Hercegovina, odnosno Asocijacija srednjoškolaca u Bosni i Hercegovini. Tim povodom, lokalni tim Tuzla i lokalni tim Banovidi Asocijacije srednjoškolaca u Bosni i Hercegovini uz podršku Udruženja za odgovorno upravljanje ličnim finansijama “U plusu”, dana 11.03.2015. godine, održalo edukaciju na temu “Upravljanjem ličnim/kudnim budžetom”.

Asocijacija srednjoškolaca BiH—Lokalni timovi Tuzla i

Banovidi, 11.3.2015. godine

Hipoteka se odnosi na cijelu nekretninu (npr.stan) ili na suvlasnički dio nepokretnosti (npr. polovina stana). Moguda je uspostava i više hipoteka na istoj nekretnini pod uslovom da je pravno uređen redoslijed i prioriteti kreditora. Finansijska institucija vradanje kredita osigurava tzv. intabulacijom -pravnim postupkom uknjižbe osiguranja potraživanja nad dužnikovom nekretninom. Vrijednost imovine predstavlja ključni faktor u procjeni rizika, te se vrijednost nekretnine uvijek utvrđuje od strane ovlaštenog vještaka. Pravilo je da finansijska institucija stavlja sredstva kredita na raspolaganje onog trenutka kada se izvrši upis hipoteke u zemljišne knjige, a kada se izmire obaveze hipoteka se može brisati.

Kada je riječ o hipotekarnim kreditima misli se na one kredite gdje se kao instrument osiguranja kredita koristi nekretnina. Hipoteka predstavlja davanje imovine u zalog kao osiguranje. Međutim kada se otplati kredit sva prava vezana za imovinu se vradaju vlasniku. Dakle hipoteka nije dug, ved osiguranje duga. Hipoteka se može zasnovati za : • zemljište (poljoprivredno, šumsko, izgrađeno i neizgrađeno građevinsko zemljište), • stambene i poslovne zgrade, • porodične kude, • vikendice, • stanove u zgradama, • garaže, • poslovne objekte, • i druge objekte za koje postoji jasno definisano vlasništvo.

BESPLATNA INFO LINIJA : 080 02 02 56 Svim BiH građanima je na raspolaganju besplatna info linija 080 02 02 56 na koju nas mogu pozvati svaki radni dan u periodu od

08.00 do 16.30 sati i obratiti se za savjet o njihovim zaduženjima i drugim pitanjima iz domena upravljanja ličnim finansijama.

Petra Kočida 3, 75000 Tuzla

Tel.: 387 35 249 161, Fax: 387 35 249 162

Hamdije Kreševljakovida 18/3, 71000 Sarajevo

Tel.: 387 33 264 575, Fax: 387 33 264 576

e-mail: info@uplusu.ba

www.uplusu.ba

“U plusu” pruža besplatne usluge: savjetovanja o zaduženjima i generalnog finansijsko-pravnog savjetovanja, uz mogudnost posredovanja

između zaduženih građana i finansijskih institucija, finansijske edukacije za odrasle i mlade. VIZIJA “U plusu” je vodeda organizacija u Bosni i Hercegovini koja građanima pruža kvalitetne usluge u oblasti odgovornog upravljanja ličnim finansijama. MISIJA “U plusu” želi: Pružiti svojim klijentima usluge finansijskog savjetovanja i prilagođene edukativne programe iz oblasti

upravljanja ličnim finansijama. Razvijati saradnju i partnerske odnose sa relevantnim institucijama u Bosni i Hercegovini kako bi se

adekvatno zaštitili svi učesnici na finansijskom tržištu.

Pridružite nam se http://www.Facebook.com/pages/Udru%C5%BEenje-za-odgovorno-

upravljanje-li%C4%8Dnim-finansijama-U-plusu/201121733322243

Sadržaj ovog dokumenta je isključivo vlasništvo i odgovornost Udruženja za odgovorno upravljanje ličnim finansijama “U plusu” i ne odražava

stanovišta naših donator niti organizacija koje nam daju podršku. Copyright U PLUSU 2015.

Tehnička i stručna podrška Udruženju “U plusu”

Ovaj projekat je djelimično finansiran od strane Američke ambasade

u Sarajevu i svi stavovi, mišljenja i zaključci izneseni ovdje ne

odražavaju nužno stav State Departmenta nego isključivo autora.

http://www.Facebook.com/pages/Udru%C5%BEenje-za-odgovorno-upravljanje-li%C4%8Dnim-finansijama-U-plusu/201121733322243http://www.Facebook.com/pages/Udru%C5%BEenje-za-odgovorno-upravljanje-li%C4%8Dnim-finansijama-U-plusu/201121733322243