Bilişsel GELİŞİMBilişsel GELİŞİM

TANIM:TANIM:

BilişBiliş: : bilginin nasıl kazanıldığı, bilginin nasıl kazanıldığı, saklandığı, ger çağrıldığı ve problem saklandığı, ger çağrıldığı ve problem çözmede kullanılma süreci ile ilgili zihinsel çözmede kullanılma süreci ile ilgili zihinsel işlem sürecidir. işlem sürecidir.

Bilişsel gelişimBilişsel gelişim: : Çocukların zihinsel becerilerinde Çocukların zihinsel becerilerinde zaman içerisinde meydana gelen zaman içerisinde meydana gelen

değişikliklerdir.değişikliklerdir.

Jean Piaget’in Bilişsel Jean Piaget’in Bilişsel Gelişim KuramıGelişim Kuramı

Piaget hakkındaPiaget hakkında

İlk yazısını 10 yaşında yayınladı. İlk yazısını 10 yaşında yayınladı. ““albino serçelerin görüş gücüalbino serçelerin görüş gücü””

21 yaşında doğa bilimleri üzerine 21 yaşında doğa bilimleri üzerine doktorasını aldıdoktorasını aldı

Okul çocuklarının zekalarını Okul çocuklarının zekalarını ölçerek, psikoloji ile ilgilenmeye ölçerek, psikoloji ile ilgilenmeye başladı.başladı.

Piaget ve Bilişsel GelişimPiaget ve Bilişsel Gelişim Piaget “Düşünme nasıl gerçekleşiyor ?” Piaget “Düşünme nasıl gerçekleşiyor ?”

sorusuna yanıt ararken bütün çocukların aynı sorusuna yanıt ararken bütün çocukların aynı basamaklardan geçerek dünyayı keşfettiklerini, basamaklardan geçerek dünyayı keşfettiklerini, benzer hataları yaptıklarını ve sorunlara benzer benzer hataları yaptıklarını ve sorunlara benzer çözümler bulduklarını belirmektedir.çözümler bulduklarını belirmektedir.

Çocukları küçük bilim adamları gibi düşünür. Çocukları küçük bilim adamları gibi düşünür. ÖRNEK: 3-4 yaşlarındaki çocuklar eşit miktarda ÖRNEK: 3-4 yaşlarındaki çocuklar eşit miktarda

su bulunan iki bardaktaki sudan birinin daha su bulunan iki bardaktaki sudan birinin daha ince uzun bir bardağa aktarıldığında, ince uzun ince uzun bir bardağa aktarıldığında, ince uzun su bardağında daha çok su bulunduğunu su bardağında daha çok su bulunduğunu belirtirler. 7 yaşındaki bir çocuk ise su belirtirler. 7 yaşındaki bir çocuk ise su miktarının değişmediğini belirtebilir. miktarının değişmediğini belirtebilir.

Piaget özellikle çocukların yaptıkları Piaget özellikle çocukların yaptıkları yanlışlarla ilgilenmiş ve bu yanlışlarla ilgilenmiş ve bu yanlışların tesadüfi olmadığını yanlışların tesadüfi olmadığını dşünmüştür.dşünmüştür.

Sistematik bir yapı içersinde Sistematik bir yapı içersinde çocukların yanlışlarının kaynaklarını çocukların yanlışlarının kaynaklarını araştırmıştır.araştırmıştır.

Düşüncenin gelişimi ile birlikte dil Düşüncenin gelişimi ile birlikte dil gelişimi alanında da çalışmıştır. gelişimi alanında da çalışmıştır.

Piaget’in Bilişsel Gelişim Piaget’in Bilişsel Gelişim İle İlgili Temel Kavramlarıİle İlgili Temel Kavramları

OrganizasyonOrganizasyon Uyum sağlama (özümleme ve Uyum sağlama (özümleme ve

düzenleme)düzenleme) DengelemeDengeleme

Şema kavramı: Şema kavramı:

ŞEMA: Bireyin etrafında algıladığı bir obje, ŞEMA: Bireyin etrafında algıladığı bir obje, durum veya problemi temsil eden zihinsel yapı durum veya problemi temsil eden zihinsel yapı ve düşünme örüntüsüdür ve bilişsel bir ve düşünme örüntüsüdür ve bilişsel bir süreçtir.süreçtir.

Örnek: Bir topu alırken , alma şemanızı Örnek: Bir topu alırken , alma şemanızı kullanırsınız. Topu birisine atarken ise bakma kullanırsınız. Topu birisine atarken ise bakma şemanızı ve atma şemanızı kullanırsınız. şemanızı ve atma şemanızı kullanırsınız.

Piaget’e göre bütün bebekler yaşama, görme, Piaget’e göre bütün bebekler yaşama, görme, tat alma, dokunma, işitme, yakalama gibi tat alma, dokunma, işitme, yakalama gibi duyusal motor şemalarla başlar.duyusal motor şemalarla başlar.

Zihinsel şemaların büyük çoğunluğu çocukluk Zihinsel şemaların büyük çoğunluğu çocukluk ve ergenlik yıllarında oluşturulmaktadır. ve ergenlik yıllarında oluşturulmaktadır.

Oluşturduğumu şemalar mantıklı düşünmemie Oluşturduğumu şemalar mantıklı düşünmemie ve sembolleri kullanmamıza olanak sağlar. ve sembolleri kullanmamıza olanak sağlar.

Piaget ve öğrenmePiaget ve öğrenme

Öğrenme özümleme ve düzenleme Öğrenme özümleme ve düzenleme sonucunda meydana gelir.sonucunda meydana gelir.

Uyum SağlamaUyum Sağlama Özümleme: bireyin, yeni bir bilgiyi varolan şemalarını Özümleme: bireyin, yeni bir bilgiyi varolan şemalarını

kullanarak algılaması (dışsal bir uyarıcıyı varolan bilişsel kullanarak algılaması (dışsal bir uyarıcıyı varolan bilişsel yapıları ile eşleştirme süreci)yapıları ile eşleştirme süreci)

ÖRNEK: çocuk oyuncağını eline alırken yakalama şemasını ÖRNEK: çocuk oyuncağını eline alırken yakalama şemasını kullanması durumu özümlediğini göstermektedir. kullanması durumu özümlediğini göstermektedir.

Düzenleme: Bireyin yeni bir bilgiyi var olan şemaları ile Düzenleme: Bireyin yeni bir bilgiyi var olan şemaları ile açıklayamadığı durumlarda yeni bilgilere dayanarak yeni açıklayamadığı durumlarda yeni bilgilere dayanarak yeni bir şema oluşturması. Düzenlemeye bağlı olarak bir şema oluşturması. Düzenlemeye bağlı olarak becerilerimiz gelişir ve düşünme yapısını yeniden organize becerilerimiz gelişir ve düşünme yapısını yeniden organize ederiz (öğrenilen şey ile eski öğrenmeler arasında ederiz (öğrenilen şey ile eski öğrenmeler arasında tutarsızlık var ise çocuk düşüncelerini yeniden organize tutarsızlık var ise çocuk düşüncelerini yeniden organize eder.)eder.)

ÖRNEK: Çocuk ilk defa kare şeklindeki bir objeyi eline ÖRNEK: Çocuk ilk defa kare şeklindeki bir objeyi eline almak için elininin pozisyonunu yuvarlak bir nesneyi almak için elininin pozisyonunu yuvarlak bir nesneyi yakaladığından daha farklı tutması gerekecektir. Bu yakaladığından daha farklı tutması gerekecektir. Bu durumla ilgili yeni bir şema oluşturduktan (düzenleme durumla ilgili yeni bir şema oluşturduktan (düzenleme yaptıktan ) sonra tekrara benzer bir nesne ile yaptıktan ) sonra tekrara benzer bir nesne ile karşılaştığında rahatlıkla bu nesneyi eline alabilecektir.karşılaştığında rahatlıkla bu nesneyi eline alabilecektir.

DengelemeDengeleme

Özümleme ve düzenleme arasında bir Özümleme ve düzenleme arasında bir denge kurulması ve dış dünyaya uyum denge kurulması ve dış dünyaya uyum sağlama sürecidir. sağlama sürecidir.

ÖRNEK: bebeğin eline aldığı her nesneyi ÖRNEK: bebeğin eline aldığı her nesneyi ağzına götürdüğünü düşünecek olursak ağzına götürdüğünü düşünecek olursak Piaget’e göre bebeğin objeleri ağzına Piaget’e göre bebeğin objeleri ağzına götürerek özümlediğini söyleyebiliriz. götürerek özümlediğini söyleyebiliriz. Her bir nesneyi ağzına götürdüğünde Her bir nesneyi ağzına götürdüğünde bebek “bu nesne ağza götürülebilri” ya bebek “bu nesne ağza götürülebilri” ya da “bu nesne ağza götürülemez” diye da “bu nesne ağza götürülemez” diye şemalar oluşturmaktadır. Böylelikle de şemalar oluşturmaktadır. Böylelikle de bir süre sonra gerçek dünyaya daha bir süre sonra gerçek dünyaya daha uyumlu hale gelir. uyumlu hale gelir.

Piaget ve Bilişsel Gelişim Piaget ve Bilişsel Gelişim EvreleriEvreleri

Duyusal-motor evre (0-2 Yaş) Duyusal-motor evre (0-2 Yaş) İşlem öncesi dönem (2-7 yaş)İşlem öncesi dönem (2-7 yaş) Somut işlemler dönemi (7-11/12 Somut işlemler dönemi (7-11/12

yaş)yaş) Soyut işlemler dönemi (11/12 yaş Soyut işlemler dönemi (11/12 yaş

ve üzeri)ve üzeri)

Duyusal motor evreDuyusal motor evre

reflekslerrefleksler Birincil döngüsel Birincil döngüsel

tepkilertepkiler İkincil döngüsel İkincil döngüsel

tepkilertepkiler İkincil şemaların İkincil şemaların

koordinasyonukoordinasyonu Üçüncül döngüsel Üçüncül döngüsel

tepkilertepkiler Mantıksal çözümler Mantıksal çözümler

bulmabulma

Duyusal-motor evre (0-2 Duyusal-motor evre (0-2 Yaş)Yaş)

Refleksif D. 0-2 ayYakalama ve emme gibi basit (ilkel) Refleksif D. 0-2 ayYakalama ve emme gibi basit (ilkel) refleksleri içeren dönemrefleksleri içeren dönem

Birincil Döngüsel Tepkiler (2-4 ay)Eğer çocuk yaptığı Birincil Döngüsel Tepkiler (2-4 ay)Eğer çocuk yaptığı davranışın sonucundan haz alıyorsa parmaklarını açma ya davranışın sonucundan haz alıyorsa parmaklarını açma ya da kapama gibi bazı refleks hareketlerini düzenli olarak da kapama gibi bazı refleks hareketlerini düzenli olarak yapmaya başlaryapmaya başlar

İkincil döngüsel tepkiler (4-8 ay)Çocuk başlangıçta İkincil döngüsel tepkiler (4-8 ay)Çocuk başlangıçta rastlantısal olarak yaptığı bir eylemin sonucundan zevk rastlantısal olarak yaptığı bir eylemin sonucundan zevk alırsa bu davranışını tekrarlamaya başlar. Yatağının alırsa bu davranışını tekrarlamaya başlar. Yatağının üzerinde asılı duran oyuncağa değdiğinde ses çıkardığını üzerinde asılı duran oyuncağa değdiğinde ses çıkardığını fark etmesi gibifark etmesi gibi

İkincil tepkilerin kooridnasyonu (8-12 ay)Çocuklar amaçlı İkincil tepkilerin kooridnasyonu (8-12 ay)Çocuklar amaçlı davranışlarda bulunmaya başlarlar.İlgisini çeken bir davranışlarda bulunmaya başlarlar.İlgisini çeken bir oyuncağa ilerlemesi gibi. oyuncağa ilerlemesi gibi.

Üçüncül döngüsel tepkiler (12-18 ay)Herhangi bir durumla Üçüncül döngüsel tepkiler (12-18 ay)Herhangi bir durumla ilgili olarak bildikleri bir davranış örüntüsü yerine yeni ilgili olarak bildikleri bir davranış örüntüsü yerine yeni davranışlar denerler. Örnek: ouuncağa uzanıp almak yerine davranışlar denerler. Örnek: ouuncağa uzanıp almak yerine oyuncağın altındaki yastığı kendisine doğru çekerek oyuncağın altındaki yastığı kendisine doğru çekerek oyuncağa ulaşmasoyuncağa ulaşmas

ıMantıksal çözümler bulma (18-24 ay)Çocuklar herhangi bir ıMantıksal çözümler bulma (18-24 ay)Çocuklar herhangi bir eylemde bulunmadan önce düşünmeye başlarlar. Böylelikle eylemde bulunmadan önce düşünmeye başlarlar. Böylelikle eylemleri ve sonuçlarını içselleştirirler.eylemleri ve sonuçlarını içselleştirirler.

Duyusal-motor evre (0-2 Yaş)Duyusal-motor evre (0-2 Yaş) Bebek duyuları ve motor becerileri ile Bebek duyuları ve motor becerileri ile

içinde bulunduğu dünyayı anlamaya içinde bulunduğu dünyayı anlamaya çalışır.çalışır.

Basit sembolleri kullanmaya başlarlar.Basit sembolleri kullanmaya başlarlar. Çocuğun içinde bulunduğu dünya ile iligli Çocuğun içinde bulunduğu dünya ile iligli

bilgileri oldukça sınırlıdırancak motor bilgileri oldukça sınırlıdırancak motor hareketleri ile etrafı hakkında bilgi edinir. hareketleri ile etrafı hakkında bilgi edinir.

Yaklaşık 7-11 aylık olduklarında nesnenin Yaklaşık 7-11 aylık olduklarında nesnenin kalıcılığını kazırlar. Bu kazanım özellikle kalıcılığını kazırlar. Bu kazanım özellikle hafıa (bellek) gelişimini gösterdiği için hafıa (bellek) gelişimini gösterdiği için oldukça önemlidir. oldukça önemlidir.

Nesnenin kalıcılığıNesnenin kalıcılığı

8 aylıkdan küçük bir bebek 8 aylıkdan küçük bir bebek önündeki nesne önündeki nesne

kaldırıldığında onu aramaz.kaldırıldığında onu aramaz.

Biraz daha Biraz daha büyüdüğünde….büyüdüğünde….

Meraklı Meraklı BebeklerBebekler??

3.5 yalık bir bebek 3.5 yalık bir bebek olası olmayan bir olası olmayan bir durum durum denendiğinde denendiğinde dikkatle dikkatle bakmaktadır. bakmaktadır.

Baillargeon et al., 1987

Piaget’in teorisine bir eleştiri

Bebekler matematik Bebekler matematik bilir mibilir mi??

Infants (4 months) looked longer at the end display when there was only one doll, suggesting that they had mentally calculated the

number of dolls that ought to be behind the screen. [Wynn, 1992]

İşlem öncesi dönemİşlem öncesi dönem

İşlem öncesi dönem (2-6 İşlem öncesi dönem (2-6 yaş)yaş)

Çocuklar 2 yaşlarına geldiklerinde Çocuklar 2 yaşlarına geldiklerinde düşünmek ve iletişim kurmak için düşünmek ve iletişim kurmak için sembolleri kullanmaya başlarlar.sembolleri kullanmaya başlarlar.

Dil becerileri gelişir.Dil becerileri gelişir. Objeleri sınıflandırabilir.Objeleri sınıflandırabilir.

Sembolik oyunlar çocuğun günlük Sembolik oyunlar çocuğun günlük yaşamında önemli bir yer kaplaryaşamında önemli bir yer kaplar

Olayları benmerkezci bir bakış Olayları benmerkezci bir bakış açısıyla değerlendirirler.açısıyla değerlendirirler.

TOPLU MONOLOGTOPLU MONOLOG

Çocuk bu dönemde büyüsel ve doğaüstü Çocuk bu dönemde büyüsel ve doğaüstü düşüncelere sahiptir (Noel baba’nın gerçek düşüncelere sahiptir (Noel baba’nın gerçek olduğuna inanma). Bı düşünce biçimi olduğuna inanma). Bı düşünce biçimi özellikle doğa üstü varlıklara inanan özellikle doğa üstü varlıklara inanan ebeveylerin çocuklarında daha fazla ebeveylerin çocuklarında daha fazla görülmektedir.görülmektedir.

Çocuk birbirleriyle her zaman ilişkili Çocuk birbirleriyle her zaman ilişkili olmayan durumlar arasında bağ kurmaya olmayan durumlar arasında bağ kurmaya çalışır. Örnek: annesi hastanede doğum çalışır. Örnek: annesi hastanede doğum yapan bir çocuk annesi eve bebekle geldiği yapan bir çocuk annesi eve bebekle geldiği için annesinin hastaneye her gidişinde eve için annesinin hastaneye her gidişinde eve bir bebekle döneceğini bekleyebilir. bir bebekle döneceğini bekleyebilir.

Animizm: Çocuk cansız nesnelere Animizm: Çocuk cansız nesnelere de canlılara özgü nitelikler yükler.de canlılara özgü nitelikler yükler.

Örnek: deniz kıyısından çakıltaşı Örnek: deniz kıyısından çakıltaşı toplayan bir çocuk sadece bir taş toplayan bir çocuk sadece bir taş almak yerine birden fazla taş almak yerine birden fazla taş toplayabilir. Bunun nedeni toplayabilir. Bunun nedeni sorulduğunda çocuk “canları sorulduğunda çocuk “canları sıkılmasın” diye cevap verebilir. sıkılmasın” diye cevap verebilir.

Somut işlemler dönemiSomut işlemler dönemi

Benmerkezcilikten uzaklaşır. Benmerkezcilikten uzaklaşır. Nesneleri birden çok boyuta göre (renk, Nesneleri birden çok boyuta göre (renk,

şekil gibi) gruplandırabilir. şekil gibi) gruplandırabilir. Nesnenin korunumunu Nesnenin korunumunu

kazanırlar.Çocuklar işlem öncesi kazanırlar.Çocuklar işlem öncesi dönemde bu beceriye sahip değilken dönemde bu beceriye sahip değilken somut işlemler döneminde sayı, somut işlemler döneminde sayı, madde,uzunluk, alan, ağırlık ve hacim madde,uzunluk, alan, ağırlık ve hacim korunumunu kazanırlar. korunumunu kazanırlar.

Düşünceler esneklik kazanır.Düşünceler esneklik kazanır.

==

nesnenin korunumu

“görünüm değişse bile miktarın aynı kalacağını anlama

Soyut işlemler dönemiSoyut işlemler dönemi

Hipotezler kurabilirHipotezler kurabilir Düşüncelerini organize edebilir. Düşüncelerini organize edebilir.

Piaget’in kuramının Piaget’in kuramının eğitime yansımalareğitime yansımalar

Çocuk aktif olmalıdırÇocuk aktif olmalıdır İçsel motivasyon çok önemlidirİçsel motivasyon çok önemlidir Eğitimin en önemli amacı yaratıcı Eğitimin en önemli amacı yaratıcı

düşünme ve eleştirel düşünme düşünme ve eleştirel düşünme becerisinin kazandırılmasıdır becerisinin kazandırılmasıdır

Piaget sadeve eğitimle çocukların Piaget sadeve eğitimle çocukların gelişimlerinin hızlandırılamayacağını gelişimlerinin hızlandırılamayacağını ileri sürer, biyolojik donanım /kalıtım ileri sürer, biyolojik donanım /kalıtım da çok önemli bir yere sahiptir.da çok önemli bir yere sahiptir.

Öğrencilerin Piaget’in Öğrencilerin Piaget’in Evrelerine göre dağılımıEvrelerine göre dağılımı

Piaget’e eleştirilerPiaget’e eleştiriler

Dönem arasındaki yaş geçişleri Dönem arasındaki yaş geçişleri değişkenlik göstermektedir.değişkenlik göstermektedir.

Gelişim için dengeleme gerekli Gelişim için dengeleme gerekli değildirdeğildir

Biyolojiye çok fazla vurgu yapmıştırBiyolojiye çok fazla vurgu yapmıştır Uyguladığı klinik yöntemler Uyguladığı klinik yöntemler

tartışmalıdırtartışmalıdır

ÖDEVÖDEV

Hem Piaget hem de Vygotsky’nin Hem Piaget hem de Vygotsky’nin görüşlerine dayanarak bir sınıf görüşlerine dayanarak bir sınıf ortamı nasıl yapılandırılabilir ? 2-3 ortamı nasıl yapılandırılabilir ? 2-3 sayfayı geçmeyecek şekilde sayfayı geçmeyecek şekilde hazırlayınız.hazırlayınız.

KAYNAKLARKAYNAKLAR

http://http://chironchiron..valdostavaldosta.edu/.edu/whuittwhuitt//colcol//cogsyscogsys//piagetpiaget.html.html

http://http://condorcondor..adminadmin..ccnyccny..cunycuny.edu/~.edu/~hhartmanhhartman//PiagetPiaget..pptppt#2#2

Yazgan-İnanç, B., Bilgin, M., Kılıç-Atıcı., Yazgan-İnanç, B., Bilgin, M., Kılıç-Atıcı., M (2005). Gelişim Psikolojisi Çocuk ve M (2005). Gelişim Psikolojisi Çocuk ve Ergen Gelişimi. Nobel Kitabevi, Adana. Ergen Gelişimi. Nobel Kitabevi, Adana.

Bee, H., Boyd, D. (2003). Life span Bee, H., Boyd, D. (2003). Life span Development. Third Edititon. Allyn and Development. Third Edititon. Allyn and Bacon USA. Bacon USA.