Sabancı ÜniversitesiÖğretim Üyesi Hasan Sait Ölmez

Eğitimde teknoloji öznedeğil, araçtır

eÖğrenme çabalarımızı Avrupa düzeyine taşımalıyız • Eğitimde yeni gelişmeler: Eğitim ve inovasyon • Uzay geometrisi artık daha kolay • İyi üniversite olmanın koşulu “teknoloji destekli eğitim” • Uzaktan eğitim fırsat eşitliği ve kaliteye katkı sağlıyor

CEMİL ARIKAN, LEYLA ARSAN, TULU GÜMÜŞTEKİN, SELÇUK KARAATA, SEMİH AKÇOMAK

Sebit Genel MüdürüAhmet Eti

Eğitim ve teknoloji uyumunadünya çapında bir örnek:Vitamin

TOVAK Başkanı Prof. Dr.Tahir Özgü

TOVAK eğitimde fırsateşitliğini teknoloji iledestekleyecek

Avukat H. Vedat Gürer

Yeni ekonomi, hukuk sisteminde de yenilikgerektiriyor

b i l g icag›k a s › m 09y›l 5say› 63

E¤itime teknoloji deste¤i laz›m

‹‹kinci milenyumun ilk on y›ll›k bö-lümünü tamamlamaya haz›rland›-¤›m›z bu günlerde millet olarakteknoloji konusunda kafam›z çokkar›fl›k. Bu kafa kar›fl›kl›¤› sadece3G gibi telekomünikasyon teknolo-jilerinde de¤il sa¤l›kta, e-devlette,g›dada ve e¤itim alanlar›nda damevcut.

Son günlerde gazetelerde ç›kan ha-berleri takip etmek, Türkiye olarakyeni teknolojik geliflmeleri nas›l ta-kip etmek ve de¤erlendirmek ko-nusunda s›n›fta kald›¤›m›z› anla-mak için yeterli.

Bio-teknoloji ile üretilmifl Geneti¤iDe¤ifltirilmifl Organizmalar (GDO)hakk›nda 26 Ekim 2009’da ResmiGazete’de yay›nlanarak yürürlü¤egiren “G›da ve yem amaçl› genetikyap›s› de¤ifltirilmifl organizmalar veürünlerinin ithalat›, ifllenmesi, ih-racat›, kontrol ve denetimine dairyönetmelik” birbirinden çok farkl›görüfllerin gazetelerimizde boy gös-termesine sebep oldu. Normaldepolitika yazan köfle yazarlar› dahibu konuda fikir beyan ettiler. Fa-kat bu fikirler genellikle ilk rastla-d›klar› internet kayna¤›na dayan›-yordu ve bu yüzden ister lehte is-ter aleyhte yazs›nlar tek yap›lankuyuya at›lan tafl› daha da derin-lere göndermek oldu.

Günlerce hayat›m›z› de¤ifltirecek,dünyam›z› güzellefltirecek diye or-taya ç›kart›lan 3G ulafl›lan milyon-larca aboneye ra¤men hayat›m›z›fazla de¤ifltirmeyince ortal›k sakin-leflti ve ellerinde ayl›k maafllar›n-dan daha pahal› 3G uyumlu tele-fonlar› ile yaln›z kalan kalabal›klarolufltu.

Baflbakan›n dahi telekula¤a tak›l-d›¤› haberlerinden sonra hiç ken-dimizdeki gözetleme, kay›t alt›naalma ve flantaj duygular›n› sorgu-lamadan bir spor gazetecisininküfürlü sözlerinin üzerine gittik.Teknolojinin nimetlerinden fayda-lan›larak ma¤dur duruma düflenbu gazetecinin ayn› fleyi bir sporkulübü yöneticisini tehdit eder-ken kullanaca¤›n› söylemesi isebu durumdaki esas vahametikimsenin anlamad›¤›n› düflündür-medi mi size de?

T›p ve teknolojinin kesiflti¤i biralan olan grip afl›s› konusundakibelirsizli¤in toplumu nas›l etkiledi-¤ine bak›lmadan hurafelerin binibir para. Art›k kabul etmeliyiz ki,Türkiye teknolojiyi kullan›yor kul-lanmas›na ama görgüsüzce, fütur-suzca ve bu teknolojileri dünyayaarma¤an eden kifli ve kurumlar›nasla hedeflemedikleri kullan›m fle-killerini inatla sürdürerek.

Kas›m say›m›zda detayl› flekilde in-celedi¤imiz e¤itim ve teknoloji ilifl-kisi ise bu tablonun tamamlay›c›s›niteli¤inde. Görüfllerine yer verdi¤i-miz de¤erli uzmanlara göre ne tek-nolojiyi ö¤renmekte, ne teknolojikullanarak ö¤renmekte ne de tek-nolojiyi e¤itimde inovasyon için birkald›raç olarak kullanmada bafla-r›l› de¤iliz. E¤itim ve teknolojinikesiflti¤i alanda da di¤er tüm alan-larda oldu¤u gibi k›s›r döngüler veuygulanamayan stratejiler var.

Bir baflka haber Dünya EkonomikForumu’ndan. Dünya EkonomikForumu taraf›ndan 2006’dan beriyaz›lmakta olan, Küresel Toplum-sal Cinsiyet Eflitli¤i Raporu’na (The

Global Gender Gap Report) göre2008’de, 130 ülke aras›nda123'üncü olan Türkiye, bu sene134 ülke aras›nda 129'uncu oldu.

Bunun e¤itim ve teknoloji ile nas›lbir alakas› var diye düflünmeyin.Çünkü bu raporda Türkiye Avrupaülkeleri aras›nda sonuncu s›radayer al›rken, özellikle kad›nlar›n iflgücüne kat›l›m› konusunda belirlibir gerileme ölçüldü. Türkiye bualanda 134 ülke aras›nda 130’un-cu oldu. Türkiye e¤itim, sa¤l›k vesiyasi kat›l›m olan di¤er kriterlerdeise s›ras›yla 110, 93 ve 107’nci.

Bu alanlar›n her birinde ama özel-likle de e¤itim alan›nda teknoloji-nin ne kadar büyük bir pozitif etkiyarataca¤› bariz de¤il mi?

Dosya konumuzun bafllang›c›nda“e¤itimde teknoloji kullanmayantoplumlar›n bireyleri, pek çok te-mel yetkinli¤e sahip olamayacak-lar, bu da hem ekonomik hem detoplumsal anlamda geri kalm›fll›¤›getirecek. Bu nedenle gereken alt-yap›n›n tamamlanmas› ve teknolojikullan›m›n ulusal e¤itim strateji-nin önemli bir parças› haline gel-mesi gerekiyor” diyerek tarihe birnot düfltük.

Bu düfltü¤ümüz notun gelecektebir yank›s›n›n olup olmayaca¤›n›takip edece¤iz. Ama öncelikle top-lum olarak teknolojiye yaklafl›m›-m›z› de¤ifltirmedikçe maalesef2015’de de benzer bir tablo ile kar-fl›laflaca¤›m›z› öngörmek mümkün.

E¤itim, teknoloji ve Türkiye

e d i t ö r d e n

Ersu Ablak

Türkiye Bilişim Vakfı Adına İmtiyaz Sahibi

Faruk Eczacıbaşıfaruk.eczacibasi@bilgicagi.com

Genel Yayın YönetmeniCem Tecimen

cem.tecimen@bilgicagi.comSorumlu Yazı İşleri Müdürü

Ersu Ablak ersu.ablak@bilgicagi.comYayın Editörü

Gülizar Büyükkara gulizar.buyukkara@konakmedya.comYayın ve Danışma Kurulu

Leyla Arsan, Edip Emil Öymen, Behçet EnvarlıCemil Arıkan, Kemal Cılız

Haber MerkeziDemet Şeker Akgüneş, Serra Sönmez

YönetimTürkiye Bilişim Vakfı

Halk Sokak No: 35 Golden PlazaF Blok, Kat: 2 Daire: 6 Sahrayıcedit

Kadıköy / İstanbulTel: 0216 467 04 99 – 216 467 08 45

Faks: 216 360 33 56Eposta

info@tbv.org.trİletişim Adresi

Konak Bilişim Teknolojileri veKültürel Ürünler Tic. A.Ş.

Abbasağa Mah. Yıldız Cd. No: 21Beşiktaş / İstanbul Tel:

0212 236 23 10www.bilgicagi.com

Grafik TasarımEmre Alptekin

FotoğrafMuhsin Ergün, Barış Hasan Bedir

Reklam RezervasyonBurçin Yıkılmaz burcin.yikilmaz@konakmedya.com

Gökşen Kılıç goksen.kilic@konakmedya.comGözde Akçınar gozde.akcinar@konakmedya.com

Tel: 0212 236 23 10Baskı

SCALA, Basım, Yayım, Tanıtım San. ve Tic. Ltd. Şti.Tel: 0212 281 62 00 Faks: 0212 269 07 34

Aylık süreli yayın olup ücretsiz dağıtılmaktadır.

www.konakmedya.com

Bilgi Çağı dergisinin içeriği ve tasarımı Konak Bilişim Teknolojileri Kültürel Ürünler ve Medya Tanıtım Hizmetleri A.Ş.

tarafından hazırlanmakta olup Basın Kanunu ve Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’ndan kaynaklanan tüm hakları

Konak Bilişim Teknolojileri Kültürel Ürünler ve Medya TanıtımHizmetleri A.Ş.’ye aittir. Dergi içeriğinde yer alan yazılar,fotoğraflar ve görsel tasarım Konak Bilişim Teknolojileri

Kültürel Ürünler ve Medya Tanıtım Hizmetleri A.Ş.’nin yazılı izni olmadan kısmen veya tamamen kullanılmaz.

1 Editörden

4 Makro Bak›fl

6 Ay›n Sorusu

8 Dünyadan Haberler

10 Türkiye’den Haberler

12 Özel Haber / E¤itim ve teknoloji uyumuna dünya çap›nda

bir örnek: Vitamin

16 Dosya / E¤itime teknoloji deste¤i laz›m

2 2 Ne yap›yoruz, Ne yapmal›y›z / eÖ¤renme çabalar›m›z›

Avrupa düzeyine tafl›mal›y›z

2 4 Haber / TOVAK e¤itimde f›rsat eflitli¤ini

teknoloji ile destekleyecek

2 6 U‹G’den Notlar / E¤itimde yeni geliflmeler: E¤itim ve inovasyon

3 0 Röportaj / Sabanc› Üniversitesi Mühendislik ve Do¤a Bilimleri

Fakültesi Ö¤retim Üyesi Hasan Sait Ölmez

3 4 Röportaj / Türkiye Biliflim Vakf› (TBV) Ankara Temsilcisi

Dr. Ayd›n Kolat

3 8 Görüfl / Teknoloji, e¤itim metotlar›n› de¤ifltiriyor

4 0 Haber / ‹yi üniversite olman›n koflulu “teknoloji destekli e¤itim”

4 4 Baflar› Öyküsü / Uzay geometrisi art›k daha kolay

48 M a k a l e / Yeni teknolojiler ve e¤itime yans›malar›

5 2 Bilgi Ça¤› Hukuku / Yeni ekonomi hukukta da yenilik gerektiriyor

5 6 Perspektif / Bilgi Toplumu’na dönüflmede yarat›c› ve

yenilikçi e¤itimin rolü

6 0 Makale / E¤itim, teknoloji ve gelecek

6 2 F › r s a t l a r

Ana sponsorlar

i ç i n d e k i l e r

E

E¤itimin ça¤dafllaflmas›, elbette teknolojiden geçiyor. Ancak bu geçiflin bir de“içeri¤i” olmas› gerekiyor. Ne var ki, araç-gereç temini kolay, içerik temini çokdaha zor. Araç-gereçi üreten ve satan bellidir. ‹çeri¤i ise kim belirleyecek?

Makro Bak›fl

E¤itim teknolojileri kavram›n›, ülkemizin e¤itimpolitikalar› d›fl›nda düflünemeyiz. E¤itimde tek-noloji elbette önemli ama en önemli de¤il. Ülke-mizde, e¤itim ne kadar teknolojik destekli olur-sa o kadar ça¤dafl olaca¤› inanc› devlette ege-men olageldi. Bu inanç do¤rultusunda, birmiktar da zaman›n havas›na kap›larak, MilliE¤itim Bakanl›¤›, “Bilgisayar Destekli E¤itim”projesine Dünya Bankas›’ndan –hat›rlanmama-s› daha hay›rl› olan- miktarda kredi sa¤lad›.Ancak, bilgisayarlar, “adeta üzerlerine dantelörtüler örtülerek” kapal› odalarda beklediler.Bir ifle yarayamad›lar. Çünkü e¤itim boyuncakullan›lmas› gereken uyumlu ders programlar›yap›lmad›, belki de yap›lamad›.

Hevesle bafllan›lan ama k›sa sürede hevesinyerini y›lg›nl›¤a b›rakan bu giriflim sonucundaacaba kaç adet bilgisayar, durdu¤u yerde eski-di? Koflar ad›m geliflen teknolojinin gerisindekal›verdi? Ve acaba haberimiz olmadan, nas›lbir bilgisayar çöplü¤ü yaratt›k Dünya Bankas›kredisiyle?

E¤itimin ça¤dafllaflmas›, elbette teknolojidengeçiyor. Ancak bu geçiflin bir de “içeri¤i” olmas›gerekiyor. Ne var ki, araç-gereç temini kolay,

içerik temini çok daha zor. Araç-gereçi üretenve satan bellidir. ‹çeri¤i ise kim belirleyecek?

Ülkemizde ortaö¤retimde bu iflin sorumlusuTalim ve Terbiye Kurulu. Kamuoyunda adetatan›nmayan bu kurul, Milli E¤itim Bakanl›-¤›’n›n beyni. Çünkü müfredat denilen e¤itimiçeri¤ini bu kurul haz›rlat›r, onaylar, uygulat›r.

Okullara bilgisayar tafl›makla çocuklar belkiWord ve Excel’i ö¤renir. Ve elbette bu ö¤renmesüreci, ça¤dafl yaflamda biliflim okuryazarl›¤›için flart. Ancak, sorun sadece biliflim okurya-zarl›¤›yla bitmiyor. Tam aksine, bafll›yor. Çün-kü bilgisayar, ö¤renmenin “nas›l” olaca¤›n› be-lirliyor. Ama içerik, “ne” ö¤renilece¤ini belirli-yor.

‹flte, hangi bilgiyle “ne” ö¤renilece¤ini saptayanTalim ve Terbiye Kurulu, e¤er hükümetlerle ge-lip giden bir transit istasyon niteli¤i kazand›y-sa, kendisinden beklenen misyonu nas›l ger-çeklefltirece¤i büyük bir soru iflareti.

1926-1980 aras›ndaki 54 y›lda 7 Talim TerbiyeKurulu Baflkan› görev yapt›¤› halde, 1980-2008aras›nda 28 y›lda 14 baflkan görev yapt›. 2008

E¤itimin içeri¤i, inovasyon istiyor

4

Faruk Eczac›bafl›

fiubat’›ndan beri bu önemli görevi bir vekil yü-rütüyor.

E¤itim politikas› ve uygulamas›n›n süreklili¤i-nin esas olmas› gerekir. Bu uygulama s›ras›n-da müfredat, gencin zihnini flekillendiriyor, onabilgi kadar öngörü de kazand›r›yor. E¤er bue¤itim, yeni teknolojilerle yap›l›yorsa, gencin zi-hinsel yap›s›, böyle bir teknolojik destek alma-yana göre “plastik” anlamda daha farkl› geliflir.Yap›lan yeni nörofizyolojik araflt›rmalar, beyninne kadar elastik bir yap›da oldu¤unu ve verilenbilgiyi, kullan›lan teknolojiye (yönteme) görenas›l zihne yerlefltirdi¤ini gösteriyor.

Ülkemizde, biliflim destekli e¤itim görenlerlegörmeyenler aras›nda ne tür zihinsel farklarortaya ç›kt›¤›n› gösteren yerli araflt›rmalar› he-

nüz bilmiyoruz. Biliflime eriflenlerle eriflmeyen-ler aras›ndaki “Say›sal Uçurum”, ayn› flekilde,e¤itimde biliflimin nimetlerinden faydalananlar-la, faydalanamayanlar aras›nda da olufluyor.

Devletin, örgün e¤itimi “uzaktan” vermeye bafl-lamas›yla, e¤itimdeki bu f›rsat eflitsizli¤inin bir

miktar azalabilece¤i varsay›l›yordu. Türkiye Bi-liflim Vakf› olarak biz bu konuda 2003’te birrapor yay›nlam›flt›k. Uzmanlarca haz›rlanan“Uzaktan E¤itim K›lavuzu” bafll›kl› 64 sayfal›kraporumuzda konunun daha çok teknik boyu-tuna e¤ilmifltik. Vakf›m›z, neticede, bu tür e¤i-timin teknik altyap›s›n› tan›mlayabilir ama buyap›y› kullanarak “ne” ö¤retilece¤ini belirleye-mezdi. Bu, orta ö¤retimde Milli E¤itim Bakanl›-¤›’n›n ve elbette Talim Terbiye Kurulu’nun ya-sal hakk›yd›.

Raporumuzu ilgili ve yetkililere ulaflt›rd›k. Amabir ifle yarat›lmad›¤›n› üzülerek gördük.

Baflbakan Erdo¤an, 10 May›s 2004’te ‹kinciE¤itim fiuras›’n››n aç›l›fl konuflmas›nda çok an-laml› bir cümle kullanm›flt›: “Ezbercili¤i de¤il,

inovatif düflünceyi öne ç›kartan üretim odakl›bir e¤itim sistemine ihtiyaç var.”

E¤itimin inovatif olabilmesi için, çocuklar›n,verilenleri anlamas› esas, ezberlemesi de¤il. Ke-sin do¤rular diye kendisine verilen her bilgiyisorgulamas› flart. E¤itim, bu nedenle tümden-gelimci de¤il, tümevar›mc› olmal›. Ö¤renci an-cak bu flekilde hiç bir bilgiyi oldu¤u gibi kabuletmemeyi ö¤renebilir. Kiflili¤i ancak böyle geli-flebilir. Ve “inovatif e¤itim” ancak böyle olursa,olur... T›pk› ileri bilgi toplumlar›ndaki gibi.

‹novatif e¤itim ise inovatif içerikle sa¤lan›r. Bu-na bir de biliflim efllik ederse ne ala.

E¤itimde teknolojinin bir araç oldu¤u hepimiz-ce bilinen bir konu. Ancak... O kadar önemlibir araç ki, bu arac› do¤ru dürüst kullanabi-lenler, beceremeyenlere göre bu defa çok dahabüyük bir uçurum yaratacak demektir.

5

E¤itim politikas› ve uygulamas›n›n süreklili¤i esas olmak gerekir. Bu uygulama s›ras›nda müfredat, gencin zihnini flekillendiriyor, ona bilgi kadaröngörü de kazand›r›yor. Bu e¤itim, yeni teknolojilerle yap›l›yorsa, gencinzihinsel yap›s›, böyle bir teknolojik destek almayana göre “plastik” anlamdadaha farkl› geliflir. Yap›lan yeni nörofizyolojik araflt›rmalar, beynin ne kadarelastik bir yap›da oldu¤unu ve verilen bilgiyi, kullan›lan teknolojiye (yönteme)göre nas›l zihne yerlefltirdi¤ini gösteriyor.

Türkiye'de e¤itim süreçlerinde teknolo-jinin kullan›m› konusunda asimetrikbir süreç yaflan›yor. Dünyada e¤itimteknolojileri kimi zaman "amaç" halinegeliyor ve e¤itim, teknolojinin arkas›n-dan sürükleniyor. Kimi zaman ise,gerçekten verimli ve ifllevsel etkiler or-taya konulabiliyor. Oysa Türkiye'deteknolojinin kullan›m› konusunda da-ha farkl› görünümler söz konusu. Tek-nolojik araçlar, e¤itimdeki donan›m,derslik, ö¤retmen gibi temel girdilersa¤land›ktan sonra optimal yararaulaflmada etkili oluyor. Temel girdiler-de sorun varken teknolojik araçlardanverimlili¤e katk› beklemek ak›lc› olma-yabilir. Bu yüzden ç›kt›lara dayal› birbak›fl aç›s›yla teknoloji kullan›m› veverimlilik iliflkisinin daha iyi çözüm-lenmesine ihtiyaç duyuluyor. Art›k

dünyada "kozmetik" olarak alg›lanma-ya bafllayan PC odakl› bir teknoloji po-litikas›n› gözden geçirmekte yarar var.Türkiye'de ileri teknoloji ürünü olane¤itim araçlar›ndan pek söz edilemez.Çok ileri olmasa da, revize ak›ll› tahta,age book, kindle, s›n›f içi oylama sis-temleri, çoklu mouse, kablosuz pad gi-bi yeni araçlar sisteme girmeye baflla-d›. Bu teknolojilerden daha önemlisibu teknolojilere içerik üretmekti. Bukonuda E¤itim Teknolojileri Genel Mü-dürlü¤ü'nün baz› nitelikli çal›flmalar›olmakla birlikte yeterli de¤il. Ayr›caMilli E¤itim Bakanl›¤›'n›n Türk Tele-kom ile imzalad›¤› protokol çerçevesin-de okullarda ücretsiz olarak kullan›la-bilen Vitamin yaz›l›m› ve yabanc› dilö¤retimine yönelik yaz›l›m destekleriolumlu geliflmeler olarak gösterilebilir.

Bilgisayar tek bafl›na e¤itim teknolojisi de¤il

E¤itim teknolojilerinde, altyap› ek-siklikleri, yeterli deste¤in al›nama-mas›, yetersiz Ar-Ge yap›lmas›, mev-zuat sorunlar›, kamuoyunun bilgieksikli¤i, kalifiye insan gücü azl›¤›,vizyon sahibi yöneticilerin eksikli¤ive bu alandaki yönetim birikimininyetersizli¤i gibi sorunlar üstesindengelemedi¤imiz konular. Ayr›ca e¤itimve ö¤renim amaçl› internet kullan›-m›n›n azl›¤›, ö¤rencilerin teknolojikullan›m›ndaki yetersizli¤i, ö¤retimelemanlar›n›n teknolojiden yararla-nabilme yetersizli¤i ve isteksizli¤i gi-bi sorunlar da var. Bu sayd›¤›m›zsorunlar›n hiçbiri çözülemeyecek,üstesinden gelinemeyecek problem-ler de¤il. As›l sorun teknolojileri uy-gulayacak, kullanacak ve gelifltire-cek olanlar›n teknoloji ve yeniliklereyaklafl›mlar›n›n de¤iflimini sa¤laya-bilmek ve onlar› bu yeniliklere haz›r-layabilmekte. Kaybedilecek zaman›-

m›z olmad›¤›ndan teknik ve teknikolmayan sorunlar›n beraber üstesin-den gelinmesi gerekiyor. ‹lk olarakgenel standardizasyonlar›n tamam-lanmas›, sonras›nda uzaktan e¤iti-min kapsaml› bir tan›t›m›n›n yap›l-mas› gerekiyor. Biliflim alan›ndakibir k›s›m ö¤rencileri bu alana yön-lendirilerek kalifiye insan gücü ihti-yac›n›n giderilmeye bafllanmas› ön-celikli ad›mlardan biri olabilir. ‹nter-net ve bilgisayar teknolojilerinin kul-lan›m›ndaki kalitenin, e¤lenceden zi-yade ö¤renim amaçl› kullan›m›n›nartmas› için ortaö¤retimde gereklide¤iflikliklerin yap›lmas› gerekiyor.Kablolu ve kablosuz geniflbant inter-net erifliminin, performans ve mali-yet aç›s›ndan kolayl›kla ulafl›labilirhale getirilmesi gerekiyor. Ayr›ca herseviyede e¤itim alan ö¤rencilerin bil-gisayar kullan›m› için devlet projele-ri hayata geçirilmeli.

‹nternet eriflimi performans ve maliyet aç›s›ndan ulafl›labilir olmal›

06

E¤itimde kullan›lan teknolojiler konusundaki eksiklerimiz nelerdir? Bu eksiklikleri nas›l kapatabiliriz?

Gazi Üniversitesi Ö¤retim Üyesi, Maya

Koleji Kurucusu. Prof. Dr. Ziya Selçuk

Sakarya Üniversitesi Uzaktan E¤itim

Araflt›rma ve Uygulama Merkezi Müdürü

Prof. Dr. Orhan Torkul

Ay›n Sorusu

S

Dünyadan Haberler

Southampton Üniversitesi ta-raf›ndan yap›lan bir deneyde,birbirlerinden kilometrelerceuzakta olan iki insan, beyindalgalar› yard›m›yla haberlefl-ti. Uzmanlar, henüz emekle-me aflamas›nda olan bu siste-min, y›llar sonra insanlar›nbeyinleriyle konuflabilmesine,birbirlerine mesaj gönderme-sine veya birbirlerine gördük-leri fleyleri aktarmas›na ola-nak sa¤layaca¤›n› aç›klad›.Araflt›rmay› yürüten Prof.Christopher James, "En az›n-dan iki insan›n beyninin bir-birleriyle iletiflime girebilece¤i-ni anlad›k. Yapt›¤›m›z ifl tele-pati de¤il. ‹nternetin yerinialacak bir geliflme" dedi. Dev-rim niteli¤indeki araflt›rmada,

daha önceki araflt›rmalardada kullan›lan ve insan›n bey-nindeki elektrik sinyallerinialan elektrotlar ve bilgisayar-lar kullan›ld›. Birinci denek-ten sol ve sa¤ elini kald›rmay›düflünmesi istendi. Ancak fi-ziksel olarak kifli ellerini kal-d›rm›yordu. Bilgisayar, deneksol elini düflündü¤ünde 0, sa¤elini düflündü¤ünde de 1 nu-maras›n› ekran›na yazmay›baflard›. Bundan sonra bu 0veya 1 bilgileri internet üze-rinden, kilometrelerce uzak-l›ktaki ikinci dene¤in bilgisa-yar›na gönderildi. Bu insan›nbilgisayar›ndaki bir ampulde0 geldi¤inde ›fl›¤› bir kez, 1geldi¤inde de iki kez yakmayaprograml›yd›.

Sadece beyinle iletiflim

FFinlandiya vatandafl-lar›na bedava inter-net tedarik etmeyiplanl›yor. Ülkenin‹letiflim ve Ulaflt›rmaBakanl›¤› taraf›ndanyap›lan aç›klamada,haz›rlanan yeni biryasa ile her vatanda-fl›n 1 Mbit internethakk› oldu¤u ve bu-nun ücretsiz olarak verilece¤ibelirtildi. Yak›nda yürürlü¤eal›nacak yasa ile herkese ücret-

siz internet hakk› ve-rilecek. Yeni kanunyürürlü¤e kondu¤un-da her vatandafl›n 1Mbit internet ba¤lan-t›s› olacak ve bununiçin ödeme yapmaya-caklar. Finlandiya'dahükümet, 2015 y›l›n-dan itibaren her va-tandafl›n sahip olaca-

¤› yasal internet ba¤lant›s›n›n100 Mbit olmas› için çal›flmayapt›¤›n› aç›klad›.

Herkese bedava internet

8

CERN’de yeni deney

Avrupa Nükleer Araflt›rmalarMerkezi’nin (CERN) infla etti-¤i ve en büyük parçac›k h›z-land›r›c› olan Büyük HadronÇarp›flt›r›c› (LHC – LargeHadron Collider) bir kez da-ha so¤utularak kas›m ay›sonunda gerçeklefltirilmesiplanlanan deneylere haz›rla-n›yor. Deneyin gerçeklefltiril-mesi için LHC’nin m›knat›s-lar›n›n so¤utulmas› gerekti-¤ini hat›rlatan CERN,LHC’nin sekiz bölgesinin s›-cakl›¤›n›n s›v› helyum yard›-m›yla -271°C’ye (1,9 Kelvin)kadar so¤utuldu¤u aç›klad›.Bu s›cakl›k derin uzay›n s›-cakl›¤›ndan bile düflük. M›k-nat›slar, parçac›k ›fl›nlar›n›nLHC etraf›nda bükülmesinisa¤l›yorlar. M›knat›slar›n bukadar so¤utulmas›n›n nede-niyse onlar› süper iletkenhale getirmek.‹sviçre veFransa aras›nda yer alt›ndauzanan 27 kilometrelik tü-nelde gerçeklefltirilecek olandeneyde, saniyede 800 mil-yon tanecik çarp›flmas›n›ngerçekleflmesi bekleniyor.

A

A

Amazon Kindle ve Sony Rea-der'dan sonra Samsung veBarnes&Noble firmalar›n›n e-kitap okuyucular› da pazardarekabete bafllad›. Baflta ABDolmak üzere geliflmifl ülkeler-deki elektronik kitap rekabetit›rman›yor. Bu alandaki ilkürünlerden olan Amazon’unKindle modeli, art›k aralar›n-da Sony, Samsung, Bar-nes&Noble, Hanvon gibi fir-malar›n e-kitap okuyucular›y-la yar›fl halinde. E-kitap oku-yucusu Kindle ile bu alandalider konumda bulunan Ama-zon, y›l sonuna kadar 1 mil-yon adetlik sat›fla ulaflmay›hedefliyor. Amazon, Kindle'›nyeni modelinde ülkenin en bü-yük cep telefonu markas›AT&T ile ortakl›¤a girdi¤iniaç›klad›. Buna göre, kullan›c›-lar, AT&T arac›l›¤›yla kablosuza¤ ya da 3G sistemi üzerinden

daha h›zl› flekilde elektronikkitap sat›n al›p okuyucu ci-hazlar›na yükleyebilecek. Mer-kezi ABD'de bulunan kitap sa-t›fl ma¤azas› Barnes & Nobleda ilk elektronik kitap okuyu-cusunun tan›t›m›n› geçen ayyapt›.

ABD’de, Tüketici Elektroni¤iBirli¤i, fazla enerji harcayanHD televizyonlar›n sat›fl›n›yasaklayacak muhtemel dü-zenlemeler planl›yor. Bu dü-zenlemeler, elektri¤i en fazlatüketen plazmalar› etkileye-cek. Kaliforniya Enerji Komis-yonu da eyalette tüketilenelektri¤in yüzde 10'unu olufl-turan belli tür televizyonlar›n sat›fl›n›n yasaklanmas› gerek-

ti¤ini söyledi. Bu uygulama,üreticilerin fazla enerji harca-yan televizyonlar›n üretimineson vermesine neden olabilir.Öte yandan tüketicinin ayl›kelektrik faturas›n›n düflmesi-ni de sa¤layacak. Böylece Ka-liforniya, tüm bu elektri¤iüretmek için para harcama-m›fl olacak.

9

E-kitap cihazlar› ço¤al›yor

Fazla enerji tüketen televizyonlara yasak

e-Skills Konferans›20 Kas›m’da

Avrupa e-Skills kon-ferans› 20K a s › m2009 tari-hinde Brüksel’de gerçeklefli-yor. Konferans B‹T profesyo-nelleri ve Avrupa ekonomisiaç›s›ndan büyük önem tafl›-yor çünkü B‹T alan›nda yeniprojelerin ve genel strateji-nin belirlenmesine katk›sa¤l›yor. Avrupa Komisyonuve Avrupa Sosyal Komitesitaraf›ndan gerçeklefltirilenkonferansa, CEPIS ve e-Skills Industry LeadershipBoard da destek veriyor.Konferans pek çok B‹T çal›-flan›n›n yan› s›ra, Avru-pa’dan devlet adamlar›n›,akademisyenleri ve B‹T en-düstrisi paydafllar›n› bir ara-ya getirecek.

ABD Ay'a nükleerreaktör kuracak

Amerikan Hava-c›l›k ve Uzay Da-iresi NASA,2020 y›l›ndaAy'da küçük birnükleer reaktör

kurmay› planl›yor. Alman Di-e Welt gazetesinin internetsitesinde yer alan habere gö-re, ayda nükleer reaktörünkurulmas›ndan 4 y›l sonraburada astronotlar süreklibir flekilde görev yapacak veaydaki bu "üssü" gelecekteyap›lacak insanl› uzay yolcu-luklar› için kullan›labilir halegetirecek. Bilim adamlar› ay-da görev yapacak astronotlariçin gerekli olan enerjininsa¤lanabilmesi amac›yla bunükleer reaktöre ihtiyaç du-y u l d u ¤ unu söylüyor.

T

Türkiye’den Haberler

Future-Learning Konferans› ‹stanbul’da

Türkiye'de bilgi teknolojileripazar› yüzde 18 büyüyerek, 8milyar dolara ulaflt›. Yaz›l›msektörü ise 1,6 milyar dolarl›kpazar büyüklü¤ü ile toplambilgi teknolojileri pazar›n›nyüzde 20'sini oluflturuyor. ‹h-racat› Gelifltirme Etüd Merke-zi (‹GEME) taraf›ndan haz›rla-nan Yaz›l›m Sektörü raporunagöre, 2008 y›l›nda bilgi tekno-

lojileri hizmetleri pazar› 1,9milyar dolar. Bu oran da top-lam bilgi teknolojileri pazar›-n›n yüzde 24'ünü oluflturu-yor. Bilgi teknolojileri sektö-rünün büyümesi yüzde 20'ninüzerinde gerçekleflirken, yaz›-l›m sektörünün büyüme ora-n›n›n ise yaklafl›k yüzde 40seviyesinde oldu¤u tahminediliyor.

Teknoloji pazar›nda yüzde 18’lik büyüme

10

‹ n t e r n e t ’ t e42. s›raday›z

Rekabet Kongresi13 Kas›m’da

Cisco sponsorlu¤unda, Ox-ford Üniversitesi Said ‹fllet-me Okulundan MBA ö¤ren-cileri ile Oviedo ÜniversitesiUygulamal› Ekonomi Bölü-mü taraf›ndan gerçeklefltiri-len ''2009 Geniflbant KaliteAraflt›rmas›''nda Türkiye, ge-niflbant ba¤lant› kalitesi vepenetrasyon oran› bak›m›n-da 66 ülke aras›nda 42'incis›rada yer ald›. Araflt›rmayabu y›l 24 ülke daha eklenir-ken 240'› aflk›n ilde genifl-bant kalitesi ölçüldü. Arafl-t›rma sonuçlar›na göre, 66ülkenin 62'sinde geniflbantba¤lant› kalitesi, geçti¤imizy›la oranla yükseldi.

Rekabet Kongresi bu y›l 13Kas›m tarihinde Point Ho-tel’de 5. kez düzenleniyor.Rekabet Kongresi, SektörelDernekler Federasyonu (SE-DEFED), TÜS‹AD ve Saban-c› Üniversitesi- Rekabet Fo-rumu (REF) iflbirli¤i ile2005 y›l›ndan bu yana ger-çeklefltiriliyor. Kongre, ulus-lararas› uzmanlar, kamukesimi, akademik çevrelerve sivil toplum kurulufllar›ile ifl dünyas›n› bir arayagetirerek daha rekabetçi ol-mak ad›na somut ad›mlaratmaya yönlendiriyor.

33. Uluslararas› Gelecek ‹çinÖ¤renme Alan›nda YeniliklerKonferans› 2010: e-Ö¤renme(Future-Learning Conference)10-14 May›s 2010 tarihinde‹stanbul’da gerçeklefltirilecek.‹stanbul Üniversitesi, TürkiyeBiliflim Vakf› (TBV), ‹stanbulKültür Üniversitesi ve TürkiyeBiliflim Derne¤i’nin (TBD) ifl-birli¤i ile düzenlenen konfe-rans›n amac›; gelecek için ö¤-

renme alan›ndaki yeniliklerinsunulmas›na ve tart›fl›lmas›naortam sa¤lamak. Ayr›ca ö¤-renmenin oda¤›nda bulunaninsan›n yaflam boyu ö¤renme-si ve nitelikli yetiflebilmesiiçin en do¤ru, etkin ve verimliyöntemler, stratejiler, teknik-ler ve teknolojilerin gelifltiril-mesi için fikirlerin ortaya at›l-mas›n› ve tart›fl›lmas›n› teflvike t m e k .

KKuzey K›br›s Türk Cumhuri-yeti'nin (KKTC) 10 y›l içindebir biliflim adas›na dönüflme-si vizyonu do¤rultusundadüzenlenen “Biliflim Adas›2009 Çal›fltay›” tamamland›.KKTC'nin mevcut potansiye-linden de yararlan›larakönümüzdeki 10 y›l içerisindedünyaya örnek olacak bir bi-liflim adas›na dönüflmesi viz-yonu do¤rultusunda at›lanilk ad›m olan "Biliflim Adas›

2009 Çal›fltay›" 23-24 Ekimtarihlerinde Acapulco Hotel,Girne'de gerçeklefltirildi. Tür-kiye Cumhuriyeti Ulaflt›rmaBakan› Binali Y›ld›r›m'›n dakat›ld›¤› Biliflim Adas› 2009Çal›fltay›, KKTC'den, Türki-ye'den ve dünyan›n farkl›bölgelerinden önde gelen fi-kir önderlerinin görüfllerinikat›l›mc›larla paylaflt›¤› çe-flitli oturumlara ev sahipli¤iyapt›.

KKTC Biliflim Adas› Çal›fltay› yap›ld›

TTürkiye'de ilk kez HacettepeÜniversitesi taraf›ndan baflla-t›lan bir projeyle Massachu-setts Institute of Techno-logy’deki (MIT) gibi, ders notu,s›nav sorular› ve video benzeriders malzemeleri sanal ortam-da kullan›ma aç›lacak. Türki-ye'de ders malzemelerinin her-kesin eriflimine aç›lmas› çal›fl-malar›, Türkiye Bilimler Aka-demisi (TÜBA) taraf›ndan2007 y›l›n›n Mart ay›nda,''Aç›k Ders Malzemeleri Kon-

sorsiyumu''nun oluflturulma-s›yla bafllam›flt›. HacettepeÜniversitesi 34 üniversite,YÖK ve TÜBA taraf›ndan im-zalanan protokolle, aç›k dersmalzemelerinin elektronik or-tamda üniversite ö¤rencilerive ö¤retim üyelerinin kullan›-m›na sunulmas›n› amaçlayanprojeyi tamamlad› ve uygula-maya koydu. Portaldaki dersmalzemelerine ''www.hu-adm.hacettepe.edu.tr' adresin-den eriflilebiliyor.

Sanal ortamda ders notlar›

11

Yeni Türk Ticaret Kanu-nu'na göre, web sitesi kur-mayan flirketleri hapis ce-zas› ve 300 gün karfl›l›¤›adli para cezalar› bekliyor.Türkiye Büyük Millet Mec-lisi'nde (TBMM) uzun süre-dir yasalaflmas› beklenenyeni Türk Ticaret Kanunuile flirketlere web sitesikurma zorunlulu¤u getirili-yor. Bu durum, 1.5 milyonKOB‹'yi biliflim sektörününyeni pazar› haline getire-cek. Bu hükme uyamayan-lar 6 aya varan hapis ve300 gün karfl›l›¤› adli paracezas› ile karfl› karfl›ya ka-l›rken, biliflim sektörüne ek300 milyon TL'lik yeni birpazar yarat›lacak.

2003 y›l›ndan itibaren hery›l dünyan›n önemli flehir-lerinde gerçeklefltirilen eC-hallenges Konferans›, budefa 21-23 Ekim 2009 ta-rihleri aras›nda ‹stanbul’dadüzenledi. Avrupa Komis-yonu, TÜB‹TAK ve Brük-sel’deki Türkiye Araflt›rmave ‹fl Dünyas› Kuruluflla-r›’n›n (TURBO) deste¤i iledüzenlenen eChallenges2009 konferans›na, 37 ül-keden 400 yabanc› ve 150Türk araflt›rma ve ifl dün-yas› temsilcisi kat›ld›.

Web sitesiolmayana ceza

e C h a l l e n g e shareketli geçti

T

‹nteraktif e¤itim destek program› Vitamin, içerik iyi oluflturuldu¤u zaman e¤itimdeteknolojinin ne kadar verimli kullan›labilece¤ine çok iyi bir örnek. Türk Telekombünyesinde faaliyet gösteren, Sebit E¤itim ve Bilgi Teknolojileri Afi’nin üretti¤iVitamin’in, dünyada 5 y›l içinde 30 milyon ö¤renciye ulaflmas› bekleniyor. Vitamin,art›k liselilere de hitap eden içeri¤i ile büyümesini sürdürüyor.

Baflar› Öyküsü

Türkiye’de lise ve üniversiteleregirifl s›navlar›nda artan rekabet,kavramsal e¤itimi baltal›yor. Ö¤-renciler ö¤renmekten çok, s›nav-larda ç›kacak sorulara odakl› birçal›flma biçimini tercih ediyor.E¤itimde müfredat takip edilsebile, konular yüzeysel olarak ifl-lenmek zorunda kal›yor. TürkTelekom bünyesinde faaliyetgösteren Sebit E¤itim ve BilgiTeknolojileri Afi taraf›ndan üreti-len interaktif e¤itim destek prog-ram› Vitamin, konular›n dahaderinlemesine ifllenmesi konu-sunda ö¤rencilere ve e¤itmenlerebüyük katk› sa¤l›yor. Vitamin,içeri¤i ve kulland›¤› metotlar sa-yesinde ö¤rencilerin müfredat›daha iyi kavramas›na yard›mc›oluyor.

Bugün bir Türk Telekom kuru-luflu olan, Vitamin’in üretici fir-mas› Sebit E¤itim ve Bilgi Tek-nolojileri Afi’nin geçmifli 1988’deTÜB‹TAK bünyesinde kurulan“Çokluortam Laboratuvar›”nadayan›yor. Laboratuar, e¤itimdeteknolojinin kullan›m› ve Türkçeiçerik gelifltirme konular›nda Ar-Ge yapmak üzere kurulmufl. 8y›ll›k Ar-Ge çal›flmalar›ndansonra Bilim Kurulu karar›yla1996’da özellefltirilmifl ve ilk veorta dereceli e¤itime yönelik,yüksek kalitede yüksek görsel-likte, bilgisayar destekli e¤itimiçerikleri üretimine yönelik ola-rak Sebit kurulmufl.

Bugüne kadar pek çok kurulu-flun çat›s› alt›nda faaliyet göste-ren Sebit, 2007’de Türk Telekombünyesine girdi. Türk Telekom’labirlikte, Sebit’in üretti¤i Vitaminyaz›l›m› çok büyük at›l›m yapt›ve ilk ve orta düzeyde binlerceçocu¤a ulaflt›. Vitamin’in, geçti-¤imiz ay, liseliler için olan versi-yonu da pazara sunuldu. Vita-min bugün dünyada referansprojelerden bir tanesi. Teknoloji-nin e¤itimde ne kadar verimlikullan›labilece¤ine de son dereceiyi bir örnek. ‹çeri¤i teknolojiyleçok iyi kaynaflt›rarak baflar›yaulaflan Vitamin’i Sebit GenelMüdürü Ahmet Eti ile konufltuk.

Eti, Vitamin’in y›ll›k yüzde 30-50büyüme trendiyle çok önemli bire¤itim markas› ve platformu ol-ma yolunda ilerledi¤ini, 5 y›liçinde de farkl› ülkelerde 20-30milyondan fazla ö¤rencinin Vita-min kullanaca¤›n› söylüyor.

Vitamin yaz›l›m› fikrinin olufl-ma aflamalar›n› bizimle payla-fl›r m›s›n›z?1996’da, dünyada da büyük sesgetiren Akademedia ürünümüzühaz›rlad›k. Akademedia o za-manlar, konusunda dünyan›nen iyi ürünlerinden biri olarakgösteriliyordu. Akademedia üni-versiteye haz›rl›k paketiydi. Lisemüfredat›n› kaps›yordu. Yine si-mülasyonlar, animasyonlar kul-lan›l›yordu. Dünyada da o bü-yüklükte yap›lan ilk üründü.2000 y›l›n›n bafl›nda, Akademe-dia’y› daha küçük parçalara bö-lerek, Vitamin’ler haline getirdik.‹nternet yüksek kalitede görsele¤itim malzemelerini tafl›yabile-cek h›za ulafl›nca da çok say›daeklemeler yap›ld› ve yeni müfre-data uygun hale getirilerek in-ternet ortam›na aktar›ld›. Ayn›zamanda bir iletiflim ortam› hali-ne de getirildi. Okullar, evler, ço-cuklar›n ö¤retmenleri ve birbirle-riyle haberleflebilmesi, ö¤ret-menlerin ödev vermesi, çocukla-r›n performans›n› takip edebil-mesi gibi birçok özellik de eklen-di. Web 2.0 felsefesinde bir e¤i-tim ortam› haline getirildi.

E¤itim ve teknoloji uyumunadünya çap›nda bir örnek: Vitamin

12

Sebit’in Türk Telekom’a sat›l-mas› nas›l oldu?Türk Telekom uzun süredir Tür-kiye’de e¤itime katk› anlam›ndabirçok çal›flmalar yap›yor. Bukatk›lar› nas›l daha anlaml› vekal›c› hale getirebilece¤ini de¤er-lendiren Telekom yönetimi2007’de Sebit’i grup bünyesinealmaya talip oldu.

Vitamin’in baflar›s›n› neye ba¤-l›yorsunuz? Vitamin’in bu denli popüler ol-mas›nda, Vitamin’in kullan›c›-n›n hayat›n› olumlu ve etkili birbiçimde gelifltirmesi, bunun dakullan›c› taraf›ndan iyi hissedil-mesi yat›yor. Vitamin, ö¤renci-lerimizin e¤itim hayat›nda dahabaflar›l› olmas›n› sa¤l›yor, ö¤ret-menlerimize önemli bir e¤itimkayna¤› ve arac› sunuyor. Ge-

lifltirdi¤imiz ve kulland›¤›m›zileri teknoloji ile sunulan e¤itseliçeriklerimiz, görsel kalitesiyüksek, kullan›m› kolay, ifllev-sel ve etkileflimi yo¤un bir ürü-ne dönüflüyor. Tamam› sesli vegörsel konu anlat›mlar›ndanoluflan Vitamin içerisinde de-neyler, binlerce canland›rma veyüzlerce interaktif etkinlik yeral›yor. Vitamin’de kavramsalanlat›m sayesinde bilgi ak›ldakal›c› oluyor, ö¤renme tam ola-rak içsellefltiriliyor. Ö¤retmenle-rin Vitamin’i derste kullanmas›derse kat›l›m› ve verimlili¤i art›-r›yor. Gerek evde tek bafl›naders çal›fl›rken kullan›ld›¤›ndagerekse okulda ders ifllenirkenkullan›ld›¤›nda Vitamin ö¤ren-

menin daha h›zl›, kolay ve kal›-c› gerçekleflmesini sa¤l›yor. MilliE¤itim Bakanl›¤›’n›n ö¤retimprogram›yla uyumlu olan Vita-min ayn› zamanda tarama test-leri, deneme s›navlar› gibi de¤i-flik seviyede ölçme de¤erlendir-me ve performans raporlamaözellikleriyle de ö¤rencileri veö¤retmenleri daha donan›ml›hale getiriyor.

Türk Telekom Vitamin’i birsosyal sorumluluk projesi gibibafllatt› ama büyük bir pazarpay›na da ulaflt›, flu anda Vita-min’in pazar de¤eri nedir?Vitamin’in internet üzerindenkullan›lan bir ürün olmas›, Vi-tamin’e Türkiye’de en ücra yer-lerde yaflayan ö¤rencilerin bileulaflmas›n› sa¤l›yor. Türk Tele-kom, kurumsal sosyal sorumlu-

lu¤unu yerine getirerek Türki-ye’de geri kalm›fl konulardan bi-risi olan e¤itim konusuna odak-land› ve e¤itimi iyilefltirmek içinVitamin’i kamuya ba¤l› tüm il-kö¤retim okullar›na ba¤›fllad›.Devlet okullar›nda hizmet verenö¤retmenlere, bilgisayar desteklie¤itim ve Vitamin’in s›n›f içi e¤i-timde kullan›lmas›yla ilgili e¤i-timler verildi. ‹nternet ServisSa¤lay›c›lar› (‹SS) arac›l›¤›ylagerçekleflen ücretli kullan›m daasl›nda sosyal sorumlulu¤un birparças› gibi yürütülüyor. Bu-gün itibar›yla al›nan y›ll›k 36 TLson derece cüzi bir rakam ve Vi-tamin’e bugüne kadar yap›lanyat›r›mlar, flu anda sürekli ge-lifltirilmesi ve güncellenmesi için

istihdam edilen yüzlerce perso-nel, bant geniflli¤i, bar›nd›rma,bak›m, destek ve di¤er tüm ma-liyetler düflünüldü¤ünde asl›ndabüyük paralar›n kazan›lmas›n-dan ziyade, bu yat›r›m›n bir k›s-m›n›n bu flekilde karfl›lanmas›olarak düflünülmeli. BuradaTürk Telekom’un esas ifli olaninternet hizmetinin faydal› biramaç için genifl kitleler taraf›n-dan kullan›lmas› ana motivas-yon. Öte yandan Vitamin, kali-tesi ve arkas›ndaki destek dü-flünüldü¤ünde Türkiye’nin enönemli marka ve hizmetlerindenbiri olarak tabii ki önemli birde¤er ifade edecektir. Vitamin’idünyada önümüzdeki 5 y›l için-de 20-30 milyondan fazla ö¤ren-cinin kullanaca¤›, y›ll›k yüzde30-50 büyüme trendiyle çokönemli bir e¤itim markas› ve

platformu olma yolunda oldu¤u-nu söyleyebilirim

Vitamin’i olufltururken örnekald›¤›n›z yaz›l›mlar var m›yd›? Vitamin’i oluflturulurken örnekald›¤›m›z pek bir yaz›l›m yok,çünkü biz her zaman dünyada-ki en ileri yöntem ve teknikleriilk uygulayan olmay› hedefliyo-ruz. Bu anlamda bir dünya li-deri olarak daha çok biz örnekal›nan taraf›z. Bu 1998'de üret-ti¤imiz Akademedia'dan beri buflekilde. Ancak tabii ki özelliklefaaliyette bulundu¤umuz ülke-lerdeki iyi uygulamalar› her za-man gözlemliyor ve daha iyisiniyapmak için çal›fl›yoruz. Vita-min’in ABD’nin ö¤retim progra-

13

Vitamin’in bu denli popüler olmas›nda, Vitamin’in kullan›c›n›n hayat›n› olumlu veetkili bir biçimde gelifltirmesi, bunun da kullan›c› taraf›ndan iyi hissedilmesi yat›yor.Vitamin, ö¤rencilerimizin e¤itim hayat›nda daha baflar›l› olmas›n› sa¤l›yor, ö¤retmenlerimize önemli bir e¤itim kayna¤› ve arac› sunuyor. Gelifltirdi¤imiz ve kulland›¤›m›z ileri teknoloji ile sunulan e¤itsel içeriklerimiz, görsel kalitesi yüksek,kullan›m› kolay, ifllevsel ve etkileflimi yo¤un bir ürüne dönüflüyor. Tamam› sesli vegörsel konu anlat›mlar›ndan oluflan Vitamin içerisinde deneyler, binlercecanland›rma ve yüzlerce interaktif etkinlik yer al›yor.

Baflar› Öyküsü

14

m›na yönelik olarak uyarlanm›flversiyonu olan Adaptive Curri-culum bugüne de¤in ABD’dençok say›da ödül ald›. Bu y›l bili-flimin Oskar› say›lan CODiEödüllerinde “En ‹yi Online E¤i-tim Çözümü” ödülünü ald›k.

Baflka e¤itim projeleriniz var m›?Avrupa Birli¤i’nin 6’nc› ÇerçeveProgram›’ndaki en büyük e¤itimprojesini olan iClass’› da biz ta-sarlad›k ve yönettik. 4,5 y›l de-vam eden 13,5 Euro’luk birprojeydi. iClass, Avrupa’da gele-ce¤in e¤itimi nas›l bir süreceihtiyaç duyacaksa, buna görehem içeriklerinin yönetilmesi,yarat›lmas› hem de bunlar›npaylafl›lmas› konular›nda daha kifliye özel çözümler üret-mek için haz›rlanm›fl ak›ll› bir sistem.

Vitamin için gelecek planlar›-n›z nelerdir?Biz önemli bir global oyuncuolarak Kuzey ve Latin Amerika,Ortado¤u, Asya ve Avrupa'n›nileri gelen ülkelerinde yay›lmay›planl›yoruz. Bu ülkelerdeki Te-lekom flirketleri de katma de-¤erli hizmetlerde, özellikle e¤i-

timde çözümler bulmaya çal›fl›-yorlar. Türk Telekom kanal›ylayay›lmam›z inan›lmaz h›zl› ger-çeklefliyor. Neredeyse talebe ye-tiflemiyoruz. fiimdilik ‹ngilizce,‹spanyolca ve Arapça dillerineçevirdik ama Almanca, Frans›z-ca, Portekizce, Çince, Rusça dayolda. Bu konuda 5 y›ll›k yol haritam›z var ve ona göreilerliyoruz.

Vitamin için, yapt›¤›n›z Ar-Geçal›flmalar› hakk›nda bilgi ve-rir misiniz?Önümüzdeki y›llarda, e¤itimdekiflisellefltirme çok daha önemlihale gelecek. Bununla birlikteak›ll› ölçme, de¤erlendirme ve ifl-birlikçi (collaborative) etkinliklergibi yeni nesil araçlar öne ç›ka-cak. Önümüzdeki dönemde canl›sanal s›n›flar, ak›ll› servisler,paylafl›lan ortamlar gibi interne-tin geliflen do¤as›na uygun çokçeflitli uygulamalar Vitamin'inde¤iflmez parçalar› olacak. fiuanda Ar-Ge çal›flmalar›m›z› budo¤rultuda yönlendiriyoruz. Bu-nun yan›nda, liderli¤ini yapt›¤›-m›z ve geçen y›l tamamlanan Av-rupa Birli¤i’nin 6. Çerçeve Prog-ram›’ndaki en büyük e¤itim Ar-

Ge projesi olan iClass’taki bilgibirikimimizi de ürünlerimizeyans›t›yoruz.

Vitamin’e eklenecek yeni tek-nolojiler var m›?Yak›nlarda devreye ald›¤›m›zönemli bir projemiz www.vita-minogretmen.com adresindekiö¤retmen portal›m›z. Türkiye’detamamen ücretsiz olarak hiz-mete sundu¤umuz bu platform-da ö¤retmenlerimiz sanal s›n›f-lar arac›l›¤›yla kendi okullar›n-dan veya evlerinden günlük ya-flamlar›ndan kopmadan canl› veetkileflimli e¤itimlere kat›labili-yor, uygulama örneklerinin vi-deolar›n› seyredebiliyor, ürettik-leri içerikleri meslektafllar›ylapaylaflabiliyorlar. Di¤er bir Ar-Ge alan›m›z yak›n zamanda hiz-mete sunulacak IPTV teknoloji-sinin e¤itimde kullan›m› üzeri-ne. IPTV’ye uyumlu etkileflimlie¤itim uygulamalar› üzerindeçal›fl›yoruz. Türkiye’de ayr›caherkesin yararlanabilece¤i kap-saml› kiflisel ve profesyonel geli-flim hizmetimiz de y›l sonundahaz›r olacak ve yine cüzi bir üc-retle internet kullan›c›lar›n›nkullan›m›na sunulacak.

Dosya - Gülizar Büyükkara

E¤itime teknoloji deste¤i laz›m

Devir art›k teknolojiyi her alanda en verimli flekilde kullanma devri. Özelliklee¤itim, teknolojinin en çok kullan›lmas› gereken alanlardan biri. Çünkü e¤itimdeteknoloji kullan›m› anlamay› kolaylaflt›r›yor, pek çok konuyu somutlaflt›r›yor, bilgiye en h›zl› flekilde ulaflma imkan› sunuyor, genifl kitlelere ulaflarak dijitaluçurumun azalmas›na yard›mc› oluyor. Ayr›ca bireysel yetkinliklerin artmas›n›sa¤layarak bilgi toplumu için gereken insan kayna¤›n› daha yetkin bir halegetiriyor. Geliflmifl ülkelerde teknoloji kullan›m› e¤itim stratejisinin bir parças›olmaya bafllad›. Ancak Türkiye’de çal›flmalar ba¤›ms›z projeler ve sosyal sorumluluk çal›flmalar›n›n ötesine henüz geçemedi. En temel altyap› olan bilgisayar ve internet penetrasyonu bile henüz istenen düzeyin alt›nda. Bu devirdee¤itimde teknoloji kullanmayan toplumlar›n bireyleri, pek çok temel yetkinli¤esahip olamayacaklar, bu da hem ekonomik hem de toplumsal anlamda gerikalm›fll›¤› getirecek. Bu nedenle gereken altyap›n›n tamamlanmas› ve teknolojikullan›m›n ulusal e¤itim stratejinin önemli bir parças› haline gelmesi gerekiyor.

16

NNe zaman toplumsal bir sorun-la karfl›laflsak bu sorunun ne-denini düflünüp “e¤itimin nekadar önemli ve gerekli oldu¤usonucuna” var›yoruz. Ancakartan nüfus, de¤iflen dünya, il-gi ve ihtiyaçlar›n her geçen günçeflitlenmesi, ifl dünyas›nda ar-tan rekabet karfl›s›nda gelenek-sel e¤itim anlay›fl›m›z ne kadaryeterli? E¤itimin kitlelere nas›ltamamen ulaflaca¤›n› düflün-menin yan› s›ra art›k hangi türe¤itim metotlar›yla hareket et-memiz gerekti¤ini de düflün-mek bu ça¤›n bir gereklili¤i ol-du.

Türkiye ‹statistik Kurumu (TÜ-‹K) rakamlar›na göre, Türki-ye’de okuma-yazma ça¤›ndaki,yani 6 yafl›n üzerindeki 64 mil-yon 241 bin nüfusun, yaklafl›k4 milyon 930 bini, yani yüzde7,68’i hala okuma yazma bilmi-yor. Okuma-yazma bilmeyenle-rin yaklafl›k yüzde 80’ini isekad›nlar oluflturuyor. Türki-ye’de okur-yazar oran› yüzde85.71. Türkiye, her ne kadarokur –yazarl›k oranlar›nda bileistedi¤i seviyeye eriflememifl ol-sa da, temel e¤itimin sadeceherkese ulaflmas› konusunade¤il, bu e¤itimin ça¤dafl sevi-yede de olup olmad›¤›na ve ge-liflmelerin yeterince takip edilipedilemedi¤i üzerine de süreklikafa yormak zorunda.

E¤itimde ça¤dafl seviyeyi yaka-laman›n en önemli koflulu belkide içerik. ‹çerik kadar önemliolan bir di¤er koflul ise bu içe-ri¤in sunuldu¤u araç ve yön-temler. Bu araç ve yöntemlerinen önemlisi ise teknoloji. Tek-noloji art›k e¤itimde e¤itmenler,okullar ve kitaplar kadar vazge-çilmez bir araç. Art›k dünyaokur- yazarl›k konusunu de¤il,bilgisayar okuryazarl›¤› konu-sunu tart›fl›yor. Biliflim tekno-

lojileri, bir toplumun geliflmifl-lik göstergelerinin bafl›nda geli-yor.

E¤itim süreçlerinde etkili veanlaml› bir ö¤renmenin olabil-mesi için var olan yeni teknolo-jiyi kullanabilmek, asl›nda in-sanl›k tarihi boyunca önemlioldu. Bundan 5000 y›l önceSümer tabletlerinde bulunan 2bin çeflit resimsel-grafik sem-bol, 1000 y›l önce müzik vedrama ile e¤itim, 500 y›l öncematbaa bask›s›, 40 y›l öncee¤itsel televizyon, gibi unsurlar

e¤itimde “yeni teknolojiler” ola-rak kabul edildi. Günümüzdeise her türlü sanal ortam› e¤i-tim teknolojisi olarak kullan-mak mümkün. Yani e¤itimdeteknoloji deyince söz konusuolan sadece bilgisayar kullan›-m› de¤il. Bu bilgisayarlar›n et-kin kullan›m›, e¤itim ve ö¤re-tim hayat›n› kolaylaflt›ran yaz›-l›mlar, biliflimin temel al›narakoluflturuldu¤u yaz›l› ve görseliçerikler, internet, internet üze-rinden oluflturulan platformlar,e¤itmenlerle internet üzerindenhaberleflme imkan› veren tek-nolojiler, bunlar›n yan› s›raiPod, PDA gibi cihazlar da e¤i-tim teknolojileri kavram› içindeyer al›yor.

Bilgisayar penetrasyonu yüzde 51

Ancak bu teknolojilerden fay-dalanman›n en büyük arac› el-bette elektronik donan›m. Enbaflta da bilgisayar. Bu nedenlebilgisayar penetrasyonu sonderece önemli. MasterCard ta-raf›ndan Eylül ay›nda Türki-ye’nin kentsel nüfusunu temsileden 11 il merkezinde gerçek-lefltirilen “MasterIndex OkulDönemi” araflt›rmas› bu konu-da önemli veriler sunuyor.Araflt›rma sonuçlar›na göre,

kat›l›mc›lar›n yüzde 51’ininevinde bilgisayar var. Sosyoekonomik seviye düfltükçe evdebilgisayar bulundurma oran›da düflüyor.

Üst gelir grubunun yüzde87’sinin evinde bilgisayar bu-lunurken bu oran düflük eko-nomik seviyede yüzde 26’yadüflüyor. Araflt›rmaya göreevinde bilgisayar bulundurmaoran› en yüksek bölge yüzde64 ile Ege, en az› ise yüzde 27ile Karadeniz. Araflt›rma, ilkö¤-retim ça¤›ndaki çocuklar›nyaklafl›k 2,5 saatini, lise çap›n-daki çocuklar›n ise ortalama 3saatini bilgisayar bafl›nda ge-çirdi¤ini gösteriyor. ‹lkö¤retim

17

ö¤rencilerinin yüzde 14’ü bilgi-sayar bafl›nda hiç zaman geçir-mezken bu oran lisede yüzde1,7’ye düflüyor.

E¤itim teknolojilerinden yarar-lanmak için bilgisayar kadarönemli bir di¤er araç ise inter-net. Ancak internet kullan›m›konusundaki veriler, kullan›-m›n yeterli düzeyde olmad›¤›n›gösteriyor. Artan ADSL abonesisay›s›na (2009’da 6 milyonuaflan abone say›s›) ve bant ge-

niflli¤ine ra¤men, Türkiye,Dünya Ekonomik Forumu’nunhaz›rlad›¤› A¤ Toplumuna Ha-z›rl›k Endeksi’nde 2008’de 61.s›rada. 2001’de Türkiye bu en-dekste 41. s›radayd›. Bilgi veiletiflim teknolojileri altyap›s›-n›n geliflimi ve yayg›nlaflmas›n›gösteren s›ralamada ise Türki-ye 62. s›raya, biliflim ve iletiflimteknolojilerine iliflkin yasal çer-çeve aç›s›ndan 56. s›raya, bilgive iletiflim teknolojileri pazar›-n›n gelifliminde ise 66. s›rayageriledi. Ayr›ca Türkiye 30OECD aras›nda, sat›n alma gü-cü paritesine göre endekslendi-¤inde, 15,75 dolar ile en pahal›internet s›ralamas›nda 2. s›ra-da yer al›yor.

Üniversitelerde bilgisayar okur-yazarl›¤› daha yüksek ama ‹s-panya’n›n kamu araflt›rma ku-

ruluflu Milli Araflt›rma Konse-yi`nin (CSIC) üniversiteler üze-rinde yapt›¤› `WebometricsDünya Üniversiteler S›ralama-s›` sonuçlar›na göre internetperformans› üniversitelerde dehiç iyi de¤il. Çeflitli ülkelerdefaaliyet gösteren yaklafl›k 13bin üniversitenin internet site-leri taranarak haz›rlanan çal›fl-man›n Temmuz 2007 dönemisonuçlar›na göre, internet per-formans› konusunda ilk s›ra-larda Standford, MIT, Californi-a, Harvard, Pennsylvania, Mic-higan, Cornell gibi Amerikanüniversiteleri bulunuyor.

Dünya üniversiteleri s›ralama-s›nda Türk üniversitelerine deyer veriliyor. S›ralama sonucu-na göre, Türkiye`den ilk 400’egiren üniversite yok. S›ralama-da Bilkent Üniversitesi 475.,ODTÜ 482. ve Bo¤aziçi ise 525.s›rada yer al›yor. Bilkent, OD-TÜ ve Bo¤aziçi, Türkiye üniver-siteleri aras›nda baflar›l› olanilk üç üniversite oldu. Bu s›ra-lamada, Google, Yahoo, LieveSearch ve Exalead arama mo-torlar›ndaki üniversiteye aitsayfalar›n say›s›, üniversite si-tesine yap›lan d›fl ba¤lant›lar›ntoplam say›s›, sitede yay›mla-nan Adobe Acrobet, AdobePostScript, Microsoft Word veMicrosoft Powerpoint dosyalar›-n›n toplam say›s› ve GoogleScholar’da yer alan makalelerinve akademik alana ait yay›nla-r›n ald›¤› referanslar›n say›s›ölçüt olarak kullan›l›yor. Arafl-t›rma için ayr›ca üniversitelerininternet sayfalar›n›n içeri¤i,görselli¤i de inceleniyor.

ULAKNET’le her üniversiteye internet

Bunlar gibi pek çok veriye ba-k›ld›¤›nda, Türkiye’nin e¤itimdegenel olarak teknoloji kullan›m›

18

D o s y a

Teknoloji bireyin özelliklerine göre kullan›lmal›

Anadolu Üniversitesi E¤itim Fakültesi, Bilgisayar ve Ö¤retim Teknolojileri E¤itimi – Prof. Dr. Ferhan Odabafl› E¤itimde teknoloji kullan›m› de¤iflikaraflt›rmalarla da ortaya konuldu¤u gi-bi ö¤renmeyi kolaylaflt›r›c›, kal›c›l›¤›artt›r›c› bir etkiye sahiptir. Çok yönlüuyaranlar, bireyleri, alg›lar› daha aç›kve bilgiyi daha özümseyici bireyler ha-line gelirler. Ancak teknolojiyi e¤itimdekullan›rken, bireyi farkl› özellikleriylekabul eden ve bu özelliklerine hitapeden bir flekilde kullanmal›d›r. E¤erteknolojiyi sadece yenilikçi özelli¤in-den dolay› e¤itim ortam›na tafl›rsan›z,

yürüttü¤ünüz e¤itime do¤rudan bir katk›s› olmayabilir. Bu flekilde bireyin sa-dace vizyonunu gelifltirebilirsiniz ancak ö¤renmenin etkilili¤ine bir katk› ga-ranti de¤ildir. Öte yandan günümüz dünyas›nda e¤itim art›k teknoloji tabanl›gidecektir. Artan nüfus ve dolay›s›yla e¤itim gereksinimi aç›s›ndan Türkiyeteknolojinin tüm olanaklar›n› kullanmak ve teknolojisini üretmek durumunda-d›r. Tüm dünyada art›k bir kavram olarak kendini gösteren dijital eflitlik kavra-m› ülkemizde hem dünya ile hem de ülke çap›ndaki oran› ile önemli bir olgu-dur. Art›k geliflmifllik bireylerin dijital ortamlara eriflimi ile efl oranl›d›r. Türkiyegenç nüfusunu, teknolojiyi ö¤renen ve üreten bir potansiyel haline getirmeli-dir çünkü e¤itim ve teknoloji konusundaki geri kalm›fll›k, bu ülkeyi, bu yüzy›l-da baflka hiçbir konudaki geri kalm›fll›¤›n sarsamayaca¤› flekilde sarsacakt›r.

konusundaki notu pek sevindi-rici görünmüyor. Teknoloji kul-lan›m›, Milli E¤itim Bakanl›-¤›’n›n ulusal e¤itim politikas›-n›n bir parças› haline gelme-dikçe de bu konuda tatmin edi-ci sonuçlar almak pek müm-kün de¤il. Oysa bugün bilgitoplumunun ihtiyaç duydu¤uinsan gücü, hem temel tekno-lojik cihazlar› kullanma bilgisi-ne hem de bu teknolojileri kul-lanm›fl olman›n sa¤lad›¤› yet-kinliklere sahip olmak zorunda.

Türkiye’de teknoloji kullan›m›n›en iyi yapan kurumlar›n, di¤erkurumlara nazaran üniversite-ler oldu¤u söylenebilir. Vak›füniversiteleri kendi olanaklar›ile baz› devlet üniversiteleri isek›smi devlet yard›m› ve kendidöner sermayeleri ile teknolojiyat›r›mlar›n› sürdürmeye çal›fl›-yorlar. En az›ndan ULAKNETaltyap›s› ile üniversitelerin ta-mam›nda internet eriflimi vekapsam› s›n›rl› olmakla birliktesay›sal kütüphaneler mevcut.ULAKNET; Türkiye’deki tümüniversiteler ile bunlar›n fakül-te ve di¤er alt birimleri ve baz›kamu kurumlar›ndan oluflantoplam 130 birime Türk Tele-kom’dan kiralanan frame relay,ATM, Metro Ethernet,G.SHDSL ve kiral›k hatlar kul-lan›larak ücretsiz hizmet sa¤la-n›yor. Bu hizmetten yaklafl›k100 binin ö¤retim görevlisi,araflt›rmac› ve 2,5 milyonunüzerinde üniversite ö¤rencisiyararlan›yor. Orta ö¤retimdeise yine s›n›rl› say›da baz› özelkurumlar›n d›fl›nda devletokullar›nda ö¤rencilerin kulla-n›m›na aç›k hemen hiçbir tek-nolojik olanak bulunmuyor.

Teknoloji önümüzdeki y›llardabugün oldu¤undan daha fazlahayat›n ayr›lmaz bir parças›haline gelecek ve hemen her ifl

sahas›nda çal›flacak iflgücündesay›sal okuryazarl›k, yarat›c›,sorun-çözücü ve etkin iletiflimgibi özellikler aran›yor olacak.Bu nedenle e¤itimle teknoloji-nin bütünleflmesi öncelikle ö¤-rencileri teknoloji ile erken y›l-larda tan›flt›rmak ve gelecektekih›zl› de¤iflikliklere kolay uyumsa¤lamalar› için gereken teknikaltyap› ve teknoloji kullan›m›al›flkanl›¤›n› kazand›rmak aç›-s›ndan önemli. E¤itimde tekno-lojinin temel avantaj› ö¤renciyeözel, bireysel bir ö¤renme for-mat› ve buna uygun yeni ola-naklar sunuyor olmas›.

Teknoloji ile ö¤renci merkezli e¤itim

E¤itimde teknoloji kullan›m›-n›n, ö¤rencinin ilgi ve merak›n›uyand›rmak, onlar› e¤itim or-

tam›nda aktif hale getirmeksuretiyle farkl› kanallardan bil-giye ulaflmalar›n› sa¤lamak,araflt›rma, sorgulama ve mu-hakeme yeteneklerini art›rmakgibi avantajlar› var. Çoklu-or-tamda haz›rlanm›fl görsel veiflitsel e¤itim materyalleri, bilgi-sayar simülasyonlar›, say›salkütüphaneler ö¤rencilerin ko-nular› kolay kavramalar›na veö¤rendiklerini somutlaflt›rma-lar›na yard›mc› oluyor. Ö¤ren-cilerin birbirleriyle yaz›flarak

19

Teknoloji sadece bilgisayar d e ¤ i l

ODTÜ Bilgisayar ve E¤itim Teknolojileri E¤itimi BölümüDoç.Dr. Kürflat Ça¤›ltayAsl›nda teknoloji sadece bir araç ge-reç de¤il daha da önemlisi bir metot-dur. Araç, bir amaç de¤ildir ama he-defe giden yolda verimi artt›rmak içinkullan›l›r. E¤itimde kullan›lan teknoloji-ler konusunda Türkiye’nin en temelsorunu, teknolojinin genelde amaçolarak kabul edilmesidir. Bugüne ka-dar e¤itim sistemimizde konu ile ilgiliolarak yap›lan en temel çal›flma, bellibiliflim teknolojilerinin nas›l kullan›la-ca¤›n›n ö¤rencilere ö¤retilmesi fleklin-de gerçekleflmifltir. Bu yaklafl›mdabeklenti, teknoloji kullan›m›n› ö¤renen kiflilerin bunlar› etkin ö¤retim için dekullanabilecekleri yönünde olmufltur. Ama e¤itim teknolojileri konusunda ül-kemizde harcanan çabalar etkin ö¤renme ortamlar› yaratma merkezli olmad›-¤› için, alan derslerinin (örne¤in, Matematik, Fen, Sosyal) ö¤retiminde hiçbirzaman etkin olarak kullan›lamam›flt›r. Örne¤in, alan ö¤retmenlerinin derslerinibiliflim teknolojileri ile nas›l daha etkin hale getirebilece¤i konusunda ciddi birçaba sarf edilmemifl bunun yerine teknoloji amaç olarak kabul edilip Bilgisa-yar Ö¤retmenli¤i gibi dünyada örne¤i olmayan baz› ö¤retmenlik alanlar› olufl-turulmufltur. Sonuç olarak, çözüm, e¤itim teknolojileri konusunda geçmiflte iz-lenen, “teknoloji amaçt›r” yaklafl›m›ndan “teknoloji araçt›r” yaklafl›m›na dönül-mesinde yatmaktad›r.

iletiflim kurabilece¤i ve bilgile-rini paylaflabilece¤i elektronikforumlar, ö¤rendiklerini derle-mek ve sunum yeteneklerinigelifltirmek üzere kullanabile-cekleri blog ve web sayfalar› gi-bi olanaklar araflt›rma yapmave bulgular›n› baflkalar›ylapaylaflma konusunda da ö¤-rencileri motive ederek sosyalsorumluluk bilinci kazanmala-r›n ve onlar›n ö¤renme sürecinikendi kontrollerine almalar›narehberlik ediyor.

Yani burada teknoloji yard›-m›yla e¤itmen-etkin de¤il,e¤itmen gözetim ve rehberli-¤inde birey-etkin bir ö¤renmemodeli kurmak söz konusu.Ancak burada, teknolojinine¤itim müfredat›na do¤rudanithal edilmesi de¤il, bir planve program kapsam›nda tek-nolojinin e¤itim sistemine yar-

d›mc› bir araç haline getiril-mesini sa¤lamak çok önemli.Do¤ru teknoloji ile istedi¤inizzaman, istedi¤iniz yerden bil-giye eriflim sa¤l›yor ve bunun-la birlikte gelen s›n›rs›z kay-na¤a derhal ulafl›yorsunuz.Günümüzde e¤itimin bir ya-flam boyu sürmesi gerekti¤idüflünülürse bilgiye h›zl› erifli-min mesleki geliflim aç›s›ndanda önemi tart›flmas›z. Bugüninternet altyap›s› ile yayg›nla-flan uzaktan e¤itim, mesleksahibi profesyonellerin kenditakvimlerine uygun zamanlar-da mesleki bilgilerini güncelle-me ve yeni beceriler kazanmaihtiyaçlar›na etkin ve h›zl› birbiçimde cevap verebiliyor.

Özellikle cep telefonlar›n›n ge-niflbant ba¤lant› özellikleri veyeni haberleflme altyap›s›n›nsa¤lad›¤› teknik özellikler bu

cihazlar› önümüzdeki dönem-de ortaya ç›kacak birçok uygu-lamaya da araç yapacak gibigörünüyor. Cep telefonu ile in-ternete eriflim ve video konfe-ranslar çok yak›n gelecekte sa-nal s›n›flar›n da say›s›n› art›-racak ve bu kanalla yüksekö¤renimden mesleki kurslarakadar genifl bir spektrumdae¤itime katk›da bulunacak.

Teknoloji kullanman›n önemisadece e¤itimin kalitesi ve ve-rimlili¤i aç›s›ndan de¤il, mev-cut dijital uçurumun kapan-mas› aç›s›ndan da önemli. El-bette bunun için teknolojiyido¤ru kullanmak flart. Özellik-le geliflmekte olan ülkelerdek›rsal alanlarda yaflayan vesosyo-ekonomik aç›dan az ge-liflmifl toplumlar›n en önemlisosyal problemlerden birisi deizolasyon. Teknolojinin ülkegeneline yayg›nlaflt›r›lmas› heme¤itimde f›rsat eflitli¤i yarat›l-mas›na olanak sa¤l›yor, hemde izolasyon duygusunu azalt›-yor. Bunun için yap›lmas› ge-rekense altyap› hizmetinin k›r-sal bölgelere götürülmesi veteknoloji hizmetlerinin sat›nal›nabilir duruma gelmesi içinçal›flmak.

D o s y a

20

Teknoloji ö¤renmeyi garantilemez

Bo¤aziçi Üniversitesi E¤itim Fakültesi, Prof. Dr. Yavuz Akp›nar Dünyan›n birçok yerinde oldu¤u gibiülkemizde de de¤iflik bilgi teknolojile-rinin e¤itim teknolojisi olarak düzen-lenmesi sonucu ortaya ç›kan ço¤ue¤itim teknolojileri, ö¤renciye e¤itseliçerik sunmakta ve ö¤renci-bilgi etkile-flimini “iletiflim” düzeyinde tutmaktad›r.Örne¤in, Internet tabanl› ortamlardasunulan içeriklerin ço¤unda ö¤renci-den beklenen; verilenleri okumak, izle-mek ve bir dizi soruyu çözmek olarakbelirlenmektedir. Ö¤renci web sayfala-r› ya da ekranlar aras›nda t›klamalarlaö¤renme materyalinin alt ö¤elerine

ulaflmakta, ö¤renciden çok tipik bir elektronik kitap kullan›c›s› rolü oynamas›beklenmektedir. Ö¤rencinin karfl›s›ndaki düzenek ö¤rencinin ne düflündü¤ü-nü ya da neden öyle düflündü¤üyle de¤il sadece hangi ba¤lant›ya t›klad›¤›ylailgilenmektedir. Ancak, birçok konudaki anlaml› ö¤renme için, okuma, izlemeve soru çözme gerekli ancak yetersiz olmaktad›r. Ö¤renmeyi sa¤layacak yada ona yard›mc› olacak e¤itim teknolojilerinin ö¤renciyi bilgini sahibi k›lmas›gerekmektedir: Bilgi ça¤› e¤itim teknolojileriyle, ö¤renci verilen düzenekleriçal›flt›rabilmek ve ö¤renece¤i bilgiyi ifle vuruk hale getirebilmek için, verilensomut ya da sanal araçlarla ö¤renece¤i bilgiyi oluflturacak olanaklara sahipolmal›d›r.

Türkiye’de e¤itimde teknoloji-nin kullan›m› ile ilgili ilk çal›fl-malar 1980’li y›llarda a¤›rl›kl›olarak Milli E¤itim Bakanl›¤›taraf›ndan k›s›tl› ve düflük büt-çeli çal›flmalarla, genel olarake¤itmenleri teknoloji ile tan›fl-t›rma amaçl› bafllat›ld›. Bugün-kü veriler, bu çal›flmalar›n s›-n›rl› çal›flmalar olarak kald›¤›n›ve planlanan vizyonu ortaya ç›-karacak bir ölçe¤e ulaflmad›¤›n›gösteriyor.

Ancak halen süregelen çal›fl-malar var. Tamamlanm›fl veyahenüz ihale aflamas›nda olanbaz› projeler flöyle;

• Milli E¤itim Bakanl›¤› bünye-sinde e¤itim kurumlar›na inter-net ba¤lant›s› projesinde yakla-fl›k 10 milyon ö¤rencinin ve300 bin bilgisayar›n interneteriflimi sa¤land›.• E¤itim Teknolojileri GenelMüdürlü¤ü taraf›ndan yürütü-len E¤itim Portal› projesindee¤itim kurumlar›n›n bilgilerininbir noktada toplan›p de¤erlen-dirilebilmesi amaçland›.• Teknolojinin uygulay›c›lar›olan ö¤retmenlerin derslerindeteknoloji kullan›m›n› artt›rmakamac›yla Ö¤retmenlere Dizüstü

Bilgisayar Projesi yürütüldü. • ‹çerisinde e¤itsel uygulamalarbulunan, e¤itime destek olmas›için Intel firmas› taraf›ndan ha-z›rlanan, MEB taraf›ndan uy-gulanan Skoool isimli bir inter-net sitesi bulunuyor. Bu sitedaha birçok ülkede de kullan›-l›yor. • Yine MEB’in Intel firmas›ylaanlaflarak beraber haz›rlad›¤›“Ö¤retmenlere bilgisayar okur-yazarl›¤›” kursu veriliyor. fiuana kadar yaklafl›k 100 bin ö¤-retmenin kat›l›m› sa¤lanan pro-jede 2011 y›l› sonuna kadar500 bin ö¤retmenin söz konu-su program kapsam›nda dü-zenlenecek e¤itimlerden geçiril-mesi hedefleniyor.

Ö¤renme sürecinde teknolojikullan›lmas›n›n sonucundabeklentimiz ö¤renme verimlili-¤inin daha da artt›r›lmas›na

katk›da bulunmas›d›r. Yani,bafll›ca dikkate al›nmas› gere-ken nokta bir fleyi ö¤renirken,teknoloji onu daha etkin ö¤ren-memize katk› sa¤l›yor mu sa¤-lam›yor mu sorusudur. E¤erteknolojiden yararlanarak birkonuyu ya da kavram› dahakal›c› ve anlaml› ö¤retebiliyor-sak orada teknoloji e¤itimde ifleyar›yor anlam›na gelir. Tekno-lojinin e¤itimdeki temel potan-siyeli zengin ö¤renme ortamlar›yaratabilme yönü ve gücü ol-mas›d›r. E¤er bu potansiyeldenetkin olarak faydalan›labilirseteknoloji daha kal›c› ö¤renme-nin gerçekleflmesinde önemlikatk›da bulunabilir. Bununiçin de teknolojik araç ve yön-temlerin kullan›lmas› ulusale¤itim vizyonunun içinde yeralmas› ve altyap› çal›flmalar›nae¤itimin temel unsurlar› kadarönem verilmesi gerekiyor.

21

Yüksek maliyet, teknoloji kullan›m›na engel

Marmara Üniversitesi Bilgisayar veÖ¤retim Teknolojileri E¤itimi AnaBilim Dal› - Prof. Dr. Servet BayramÜlkemizin e¤itimine genel anlamdabakacak olursak; ö¤retmen odakl›-müfredata dayal› klasikleflen bir dersanlat›m›n› ve laboratuar uygulamalar›-n›n varl›¤›n› görmekteyiz. Oysa bili-flimsel geliflim izdüflümünde uygula-ma a¤›rl›kl›, etkileflim ve paylafl›m bo-yutu yüksek, kullan›c› dostu yaz›l›mteknolojilerinin ö¤retimde kullan›lma-s› acil ve pratik bir çözüm olarak dev-reye sokulabilir. Ayn› flekilde salt, ye-ni ö¤retim stratejilerini ve metotlar›n›da, mevcut sisteme aktarmakta faydavard›r. Bu flekilde her bir bireyin ders ortam›nda kazan›labilmesi ve e¤itselorkestrada anlamland›r›labilmesi mümkün olacakt›r. Yaz›l›m, Malzeme Bili-mi, Biyoloji, Kimya, Genetik, Elektronik ve Robotik gibi birçok bilimde orta-ya ç›kan yeni bulufllar›n öngördü¤ü aç›l›mlar›n “polymath” (çok bilgili, çokyönlü) anlay›fl› ile pedagoji-androgoji (Yetiflkin e¤itimi) ve psikoloji süzgecin-den geçip ö¤retime aktar›lmas› gerekmektedir. Teknolojide süregelen h›zl›de¤iflim, yüksek maliyet, yeterli say›da ve kalitede uzman›n bulunmay›fl›,e¤itim-ö¤retim felsefesinin derinliklerinin genifl kitlelerce özellikle de kararverici-uygulay›c› kesimlerce gerçek anlamda anlafl›lmam›fl oluflu evrenselanlamdaki bafll›ca engellerdir.

A

Avrupa, bilgi ve iletiflim teknolojilerinin e¤itim alan›nda yeterince kullan›lmad›¤›n› gördüve politikalar›n› yenilemeye bafllad›. Bu do¤rultuda “E¤itim ve Ö¤retim 2010” çal›flmaprogram›n› oluflturdu ve bu kapsamda fonlar› kullan›ma açt›. Türkiye’nin politikalar› isehenüz AB ile örtüflmüyor. 7. Çerçeve Program› kapsam›nda 2007’nin bafl›ndan buyana, 24 adet teknoloji donan›ml› aras›nda Çin, Rusya ve ABD bile ortak olarak birkaçprojede yer al›yorken, tek projede sadece 2 Türk kurumu görebiliyoruz.

Ne Yap›yoruz Ne Yapmal›y›z

Avrupa Lizbon Stratejisi do¤rultusunda, ya-flam boyu ö¤renme kavram› ortaya at›ld›. Bil-gi toplumu olabilme ve insan yaflam›n›n refahseviyesini yükseltme hedefine ulaflmak içinsadece teknolojiyi gelifltirmek yeterli de¤ildir,ayn› zamanda sürekli bir ö¤renme sistemininuygulanabilmesidir. Her bir insan›n sürekliö¤renmesi, yenili¤e adaptasyonunda ve yafla-m›n› daha fazla bilgi ve refah düzeyi yüksekbir biçimde yaflamas›nda yard›mc› olur. Buda her yafltan insan›n yaflam boyu ö¤renme-siyle gerçekleflir.

Ö¤renmenin en önemli göstergesi, becerileringeliflmesinin ölçülmesidir. Bu nedenle Avru-pa, teknoloji donan›ml› ö¤renmenin geliflme-sinde e-beceri (e-skills) kavram›n› ortaya ata-rak yeni bir araflt›rma konusu yaratm›flt›r.E¤itim teknolojilerinin geliflmesinde, yaflamboyu ö¤renme, inovasyon ve B‹T (bilgi ve ileti-flim teknolojileri) bir üçlü sac aya¤› gibidir.Avrupa e-ö¤renme gözlem raporu Helios 2007‹novasyon ‹çin Ö¤renme Raporu’nda da budurum belirtiliyor. Avrupa Komisyonu’nuninovasyonun ve yaflamboyu ö¤renmenin des-teklenmesinde B‹T’in kullan›m›na yönelik2008 y›l› geliflme raporunda, afla¤›daki bul-gular ortaya ç›km›fl:

• B‹T’in e¤itimde ve ö¤renimde kullan›m›n›nbeklendi¤i kadar olmad›¤›, ifl dünyas› ve ka-mu hizmetlerinin B‹T ile henüz ö¤retmede veö¤renmede yeterli düzeye gelmedi¤i• B‹T’in e¤itim ve ö¤renim sistemlerine dahiledilmesinin teknolojik, organizasyonel, s›n›fortamlar›nda ve ifl alanlar›nda ve ö¤renme

düzenlemelerinde de¤ifliklikleri gerektirdi¤i• Resmi, resmi olmayan ve iflyeri ö¤renimle-rinde ö¤renme süreklili¤inin henüz sa¤lana-m a d › ¤ ›

Bu do¤rultuda Avrupa, politikalar›n› yenilemeçal›flmalar›na bafllad›. E¤itim ve Ö¤retim 2010Çal›flma Program›’n› oluflturdu. Bu kapsamdafonlar› kullan›ma açt›. Lizbon ile birlikte eAv-rupa Eylem Plan›’nda da e-ö¤renme ile ilgilistratejiler oluflturmaya bafllad›. 7. ÇerçeveProgram›’nda teknoloji donan›ml› ö¤renme,Rekabetçilik ve ‹novasyon Program›’nda (CIP)21. Yüzy›l için e-Beceriler: Rekabetçili¤i, bü-yümeyi ve ‹fli büyütme ile ilgili B‹T ve e-ifl be-cerilerini gelifltirme ve AB, üye devletlerininyararlanabildi¤i yap›sal fonlar oldu.

Türkiye AB projelerinde geride

Avrupa’da 50’den fazla araflt›rma kurumu veflirket, flirketlerde ve sürekli ö¤renimde tek-noloji donan›ml› ö¤renimde araflt›rma ve uy-gulama yenilikleri yapmak üzere güçlerinibirlefltirdiler. Bu birleflimden PRO-LC Profes-yonel Ö¤renme Kümesi ad›nda bir kümeolufltu. Küme bafllang›çta AB taraf›ndan des-teklenen 4 Ar-Ge projesi taraf›ndan kurulduve sonras›nda bu konudaki di¤er projeler dekümeye kat›ld›lar. Bu projeler; PROLEARN,PROLIX, TENCompetence, Palette - APOSD-LE, COOPER ve iCAMP.

PROLEARN projesi, teknoloji donan›ml› ö¤ren-mede Avrupa’da bir topluluk da yaratm›fl, aka-demik çal›flmalar bu ortamda paylafl›l›yor.

eÖ¤renme çabalar›m›z› Avrupa düzeyine tafl›mal›y›z

22

Leyla Arsan

iCAMP projesinde Türkiye’den Ifl›k Üniversiteside ortak olarak yer al›yor. Sosyal a¤lar, self di-siplinle ö¤renme ve farkl› disiplinlerle iflbirli¤iyaparak ö¤renme konular›na odaklanan bir 6.Çerçeve Program› araflt›rma projesi. 7. ÇerçeveProgram› kapsam›nda 2007’nin bafl›ndan buyana, B‹T alan›nda 24 adet teknoloji donan›m-l› ö¤renme projesi fonlanm›fl. Bu 24 projedeÇin, Rusya ve ABD bile ortak olarak birkaçprojede yer al›yorken, tek projede sadece 2Türk kurumu görebiliyoruz. 7. Çerçeve Progra-m›’n›n KOB‹’ler yarar›na araflt›rma alt progra-m›nda, ELEVATE adl› projede ENOCTA tekno-loji sa¤layan bir Türk flirketi, Okan Üniversite-si de akademik ortak olarak yer al›yor. Görü-lüyor ki, ilk kez 6.Çerçeve Program›’na Türki-ye’den sunulan proje bir e-ö¤renme projesi ol-

mufl olmas›na ra¤men, daha sonra bu konudaçok da fazla ilerleyememifliz.

29 Eylül -2 Ekim 2009 tarihlerinde Nice’te 4.Teknoloji Donan›ml› Ö¤renme Konferans›“Çoklu Disiplinli Sinerjilerde Ö¤renme” konu-lu bir konferans gerçeklefltirildi. 20 Kas›m2009’da da 2009 e-Beceriler Konferans› ger-çeklefltirilecek. Türkiye’de ise, 10-14 May›s2010’da ‹stanbul’da, Future-Learning2010 3.Uluslararas› Gelecek ‹çin Ö¤renme Alan›ndaYenilikler Konferans› 2010: e-Ö¤renme ger-çeklefltirilecek. Konferans›n organizatörleri ‹s-tanbul Üniversitesi, Türkiye Biliflim Vakf›, ‹s-tanbul Kültür Üniversitesi ve Türkiye BiliflimDerne¤i. Bu ulusal konferans›n bildiri sunmaça¤r›s› flimdiden aç›lm›fl durumda.

23

Türkiye’de gerçeklefltirilen bu etkinliklerin uluslararas› düzeye tafl›nmas› ve özellikle AB projeleri ilebütünleflmesi, Türkiye’deki STK’lar›n ve flirketlerin daha fazla AB Çerçeve Programlar›na kat›l›m için çabagöstermesi ve araflt›rma a¤lar›nda yer almas› gerekiyor. Türkiye’nin bundan sonra Bilgi Toplumu’ndaeDönüflüm stratejisini oluflturacak olan grubun da, yaflam boyu ö¤renme kavram› ile DPT Ulusal Ajans’›ntemsilci¤ini yapt›¤› Yaflam Boyu Ö¤renme program› ile iflbirli¤i yaparak, stratejileri oluflturmas› gerekiyor.Devletin kurumlar› STK, özel sektör ve üniversite, araflt›rma kurumlar› ile iflbirli¤i içinde bu çal›flmalar›yürütmesi gerekiyor.

Ö N E R ‹ L E R

TTürkiye Toplum HizmetleriVakf› (TOVAK) bir yandan des-te¤e muhtaç köy okullar›ndakikoflullar›n iyileflmesine çal›fl›r-ken di¤er yandan da e¤itim so-runlar›na çözümler getirecekmodel projeler üretiyor. BilgiTafl›mal› E¤itim (B‹TE) ve Ye-nikampüs adl› çal›flma-lar ise bu projelerdensadece iki tanesi…

B‹TE, ça¤dafl teknoloji-nin olanaklar›ndan ya-rarlanarak geliflmiflkent okullar› ile k›rsalbölgelerdeki okullararas›nda etkileflim ya-rat›lmas›n› hedefliyor.‹nternet üzerinden ya-p›lacak gönderiler saye-sinde kentlerden köyle-re bilgi, belge ve dokü-man deste¤i sa¤layacakteknolojik alt yap› veflebekenin oluflturulma-s›n› amaçlan›yor. Yeni-kampüs ise bu sisteminiçinde yer alan bir içe-rik projesi olarak kabulediliyor. TOVAK Baflkan› Prof.Dr. Tahir Özgü taraf›ndan “on-line Halk E¤itim Merkezi” ola-rak adland›r›lan Yenikampüs,her meslek grubuna ait bilgive tecrübelerin internet orta-m›na aktar›lmas›n› ve bunla-

r›n tüm topluma aç›k hale ge-tirilmesini hedefliyor. TOVAKbünyesinde e¤itimde f›rsateflitli¤ini teknoloji ile destekle-yeceklerini belirten Özgü, Ye-nikampüs’ün içeri¤inde “kal-k›nma ahlak›” say›labilecekbilgilerin yan› s›ra, yurttafl için

genel ekonomi, hukuk, halksa¤l›¤› gibi alanlar›n da yeralaca¤›n› belirtiyor.

B‹TE’nin sa¤layaca¤› olanak-lara örnek verir misiniz?B‹TE vas›tas›yla köy okullar›-

n›n s›n›flar›, genifl ekranl› TV,etkileflimli internet ba¤lant›s›,mikrofon ve kamera düzenigibi araçlarla geliflmifl kentokullar›n›n bir anlamda ge-niflletilmifl s›n›f› gibi çal›flmaolana¤›na kavuflturulabilir.Yine bu sayede, köy ö¤renci-

leri ve okul saatleri d›-fl›nda köy halk›, yaln›zverici okulun ö¤retimkadrolar›ndan de¤ilTürkiye’nin hatta dün-yan›n her yerindensa¤lanabilecek bilgiler-le beslenme imkân›nasahip olacak. Naklenverilecek dersler ya daetkileflimli dan›flman-l›k yard›m› olabilir.Ayn› teknoloji ile köy-de okul ö¤retmenin s›-n›fta anlataca¤› dersle-re foto¤raf, harita, k›safilmler, müzik ve flar-k›lar gibi destekler desa¤lanabilir. Hatta kü-çüklerin ufkunu aça-cak fizik, kimya, biyo-loji deneyleri gibi yar-

d›mlar da sunulabilir. Kufl-kusuz ayr›ca ev kad›nlar›naçocuk bak›m›, ev ekonomisi,küçük ev üretimi, nüfusplanlama, halk sa¤l›¤› gibiyararl› bilgiler de verilebilir.B‹TE, e¤itime yönelik gönüllü

Bilgi Tafl›mal› E¤itim (B‹TE) ve Yenikampüs projeleri ile Türkiye Toplum Hizmetleri Vakf› (TOVAK) e¤itim sorunlar›na yeni ve teknolojik çözümler getirmek için deneyselçal›flmalar yapmay› hedefliyor. Bu projelerde yüksek teknolojilerden faydalan›larak internet, e¤itim sistemine entegre edilecek. B‹TE sayesinde kent okullar›ndan köyokullar›na bilgi aktar›m› sa¤lanacak. Yenikampüs ise bir çeflit on-line Halk Evi uygulamas› olarak hayata geçirilecek.

Özel Haber

TOVAK e¤itimde f›rsat eflitli¤initeknoloji ile destekleyecek

24

katk›lar için teknoloji deste-¤inde uygulanabilecek dev-rimsel bir örnektir. Örne¤intüm Yat›l› Bölge ‹lkö¤retimOkullar› ve hatta tüm HalkE¤itim Merkezleri B‹TE’denyararlanabilir. Hatta yurtd›-fl›nda yaflayan Türk nüfusadahi farkl› e¤itim alternatifle-ri sunulabilir. Böylece e¤i-timde f›rsat eflitli¤inin sa¤-lanmas›nda bir aflama kay-dedilmifl olur.

B‹TE nas›l oluflturulacak?Esasen birkaç güçlü ve mer-kezi verici stüdyoya ihtiyaçvar. Radyo ya da televizyonyay›n› kadar karmafl›k de¤il.‹nternet üzerinden yay›laca¤›için daha sade bir düzenekyeterlidir. Bunu bir çeflit ya-y›n flebekesi olarak düflüne-lim. Yeterli iletiflim altyap›s›-n›n oluflturulmas›nda tabii kiMilli E¤itim Bakanl›¤›’n›n dadeste¤i gerekiyor.

Yenikampüs’ün içeri¤indeneler bulunacak?Yenikampüs’ün zenginleflme-si s›n›r› olmayan bir süreçtir.Bu platform kimi konulardave durumlarda bafll› bafl›na

bir e¤itim medyas› olarakhizmet verebilece¤i gibi, ör-gün ve yayg›n, yüz yüze e¤i-tim kapasitesini destekleyenve onun verimini artt›ran biraraç olarak da kullan›labile-cek. Yenikampüs, genifl birperspektife sahip olan “on-li-ne” bir Halk E¤itim Merkeziolarak kabul edilebilir. Yeni-kampüs’te trafik kurallar›,vergi, imar düzeni gibi “kal-k›nma ahlak›” say›labilecekbilgilerin yan› s›ra tüm yurt-tafllar›n ihtiyac› olan hukuk,ekonomi, halk sa¤l›¤›, temelyabanc› dil, müzik, satranç,el sanatlar› gibi çok çeflitliiçerikler sunulacak.

Yenikampüs sonsuz içeriklibir e¤itim havuzu gibi gö-rülüyor. Bu içerik nas›ls a ¤ l a n a c a k ?Yenikampüs’ün içerik gelifl-tirme sorumlulu¤u öncelikleTOVAK’a aittir. Bu kapsam-da TOVAK’la beraber bu so-rumlulu¤u paylaflmak iste-yen tüm kifli ve kurulufllariçerik için katk›da bulunabi-lirler. Tüm bilgi üreticilerininbedelsiz ya da bedelli su-numlar› bu platformda kul-

lan›c›lar›n hizmetine sunula-bilir. Bu yönüyle Yenikam-püs, duyarl› Türk ayd›nlar›-n›n toplumsal e¤itime bilgiba¤›fllad›klar› bir platformolarak da görülebilir. Örnekvermek gerekirse bir ilaçüreticisinin sa¤l›k alan›nda,bir motorlu araç üreticisinintrafik alan›nda, inflaat yükle-nicisi bir firman›n imar dü-zeni alan›nda Yenikampüsyoluyla Türk toplumuna e¤i-tim için ham bilgi arma¤anetmeleri ya da bu ham bilgi-lerin e¤itim program› halinegetirilmesi için sponsorluksa¤lamalar› mümkündür.Tabii bu bilgilerin do¤rulu¤uoluflturulacak uzman kurul-lar taraf›ndan teyit edildik-ten sonra yay›na koyulacak.

Ülkemizdeki e¤itim siste-minde teknolojiye verilenönemi yeterli buluyor mu-sunuz? E¤itimde yapt›¤›m›z en bü-yük yanl›fll›k; ça¤dafl tekno-lojiyi, bilimin, e¤itimin, kül-türün, sanat›n hizmetinesunma zorunlulu¤unu ve se-çeneksizli¤ini görmekte çek-ti¤imiz idrak noksanl›¤›d›r.Bu idrak noksanl›¤›ndand›rki örne¤in Bitlis’te çaresizbir müzik ö¤retmeni, çoksesli müzi¤i tebeflirle anlat-maya çal›fl›r. Dolay›s›yla teknolojiye, e¤itim alan›ndagerekti¤i kadar önem veril-medi¤ini düflünüyorum. Heminsanlar›n tüm sektörler aras›nda yapt›¤› önem s›rala-mas› hem de maddi imkân-s›zl›klar e¤itim alan›nda busonucu ortaya koymufltur.‹flte toplumsal sorumlulukduygusuna sahip “Türk Ayd›nlar›” teknolojiyi ö¤reti-min ve ö¤retmenin emrinesunarak gerçek bir e¤itimdevrimi yaratmal›d›r.

25

S

Bilgi Ça¤›’n›n bu say›s›nda, dünyada inovasyon yetene¤i konusunda lider ülkelerden olan ABD’nin insan kaynaklar› ve e¤itim sistemi alan›nda haz›rlad›¤› birrapora yer vermek istiyoruz. ABD Ulusal ‹novasyon Giriflimi ‹nsan Kaynaklar›Grubu’nun haz›rlad›¤› bu raporu özetledikten sonra, Türkiye’de yap›lanm›fl olanUlusal ‹novasyon Giriflimi Çal›flma Grubu’nun önerisi ile yaz›m›z› tamamlayaca¤›z.

U‹G’den Notlar

Son 50 y›ld›r, ABD, kaliteli iflgücü sayesindedünyada inovasyonda lider konumda bulunu-yor. Amerikan e¤itim sistemi içinde çok yönlüdevlet okullar›na, yüksek oranda üniversitemezununa sahip olunmas›, dünyadaki en iyiSTEM (bilim, teknoloji, mühendislik, mate-matik) e¤itiminin verilmesi gibi kendine hasözellikleri, böylesine bir iflgücünün oluflma-s›nda önemli rol oynuyor.

S o r u n l a r

Büyük baflar›lar›na ra¤men Amerikan iflgücüve bu gücün inovasyon yapabilme yetene¤içeflitli sorunlarla karfl› karfl›ya bulunuyor.Bunlardan ilki yat›r›mlar›n azalmas› ve reka-betin artmas›d›r. Di¤er ülkeler bilim adam› vemühendis yetifltirme konusunda yat›r›mlar›n›art›rm›flken, Amerikan üniversite ve iflgücüyetifltirme altyap›lar›, bunlar›n geliflimi içinkullan›lan fonlar›n da sabit kalmas›yla gözard› edilmifl durumdad›r.

Amerikan iflgücünü etkileyen di¤er faktörler- ‹novasyonun do¤as› de¤ifliyor: ‹novasyon veteknolojik geliflim h›z› art›yor; yeni alanlar(bio-mühendislik) ve mikro teknolojiler, tek-noloji araflt›rmas› ve ticaret için daha önemlihala geliyor; üretilen birçok fikir olmas›nara¤men bunlar›n ticarileflmesini flansa b›rak-maya dayanan “push” anlay›fl› art›k geçerlili-¤ini kaybediyor. - ‹nsan sermayesi üzerine: Amerikan iflgücü-nün en h›zl› geliflen grubu olan kad›nlar ve

az›nl›klar hala bilim ve teknoloji alanlar›ndadüflük düzeyde temsil ediliyor. ‹novasyon ye-tenek havuzunun gelece¤i bu gruplar›n dabaflar›l› bir flekilde bu alana dahil edilmesineb a ¤ l › d › r .

Çal›flma Grubu bulgular›- Baflar› için iflbirli¤i gerekiyorÇal›flma grubu, e¤itimli insan say›s› art›r›lsada, inovasyon konusunda baflar›n›n hükü-met, üniversiteler, endüstri uzmanlar› ve bi-lim adamlar› gibi farkl› gruplar›n sahip ol-duklar› özelliklerin ve görüfllerin bir araya ge-tirilmesi ile sa¤lanabilece¤ini belirtiyor.

Çal›flma grubu, hizmetler sektörünün art›kAmerikan ekonomisinin yüzde 60’›n› kapsad›-¤› gerçe¤ine ba¤l› olarak, bütün inovasyonaktivitelerinde hizmetler sektörünün temsilci-lerinin kapsanmas› gereklili¤ini vurguluyor.

Çal›flma grubu, kendi alanlar›nda uzman ki-flileri iflbirlikçi bir anlay›fl içerisinde bir arayagetirip, geliflimlerini sa¤layacak bir inovasyonekosisteminin kurulmas› ile inovasyonda ba-flar›n›n yakalanabilece¤ini vurguluyor.

- ‹novasyon iflgücünün flekillendirilmesiÇal›flma grubu, düflünülen inovasyon iflgücüve ekosistemi için çeflitli özellikler tan›ml›yor:‹flgücü özellikleri:Derinlik (Depth): Anlay›fl (alg›lama) ve uz-manl›¤›n derinli¤i - herkesin iflbirli¤i alan›ndakatk›da bulunmas›

E¤itimde yeni geliflmeler:E¤itim ve inovasyon

26

Cemil Ar›kan, Selçuk Karaata

Genifllik (Breadth): Tak›m olabilme, inovas-yonun do¤as›n› ve koflullar›n› anlayabilme ye-tene¤i, etkili bir iflbirli¤i için, gerek kendialanlar›nda, gerekse de farkl› alanlarda bilgi-li-uzman kiflilerin birikimlerini daha genifl biramaç için bir araya getirebilmeleri, herkeseseslenebilecek düzeyde uygun bir dil konuflu-l a b i l m e s iEnlilik (Width): Farkl› görüfllerin iç içe geçe-bilmesi – farkl› görüfllerden, inovasyon gru-bunun Amerikan nüfus çeflitlili¤ini yans›ta-cak biçimde farkl› demografik yap›lar› ve gö-rüflleri içermesi ve bu zenginli¤in küreseldünyadaki önemi.

‹flgücü yetenekleri: ‹novasyon sürecinin desteklenmesinde 4önemli ö¤eden oluflan IQ benzeri bir sistemortaya konmufltur.

Gerekli yeterliliklerin seviyeleri: Çal›flma grubu ayr› ayr› olacak biçimde; bi-reysel ve kurumsal olarak ve bir ekosistemiçinde her düzeyde inovasyonun nas›l alg›lan-d›¤›n› ortaya koyuyor.

- Bireysel: Yukar›da anlat›lan, derinlik-enli-l i k - g e n i fl l i k

- Kurumsal: Kurum, bireylerin inovasyon ak-tivite uygulamalar›n› desteklemeli, ortak ku-rumlar› iflbirli¤i sa¤layan a¤yap›lar›-network-leri destekleyici mekanizmalar kurmal›d›r.- Ekosistem: Düflünülen ekosistem kapitalinda¤›t›lmas›, risk almaya imkan veren oluflumkurulmas› ve inovasyon kültürünü olufltura-cak kurumlar aras› iflbirli¤ini artt›r›lmas›.Bundan dolay› bireylerin rolleri ve de¤erleritan›nmal› ve gruplar aras› da¤›l›m ve dengelers a ¤ l a m a l › d › r .

G r u p l a r :

Hükümet, endüstri ve akademik liderler, ino-vasyon deste¤i için ulusal bir konsensusoluflturmal›d›r. Bunun için 3 gruba daha ihti-yaçlar› vard›r:

Halk: ‹novasyonu korkutucu olarak bile gö-ren halka, bunun getirileri ve ekonomik aç›-dan önemi anlat›lmad›r.

Ö ¤ r e n c i l e r : ‹flgücü ihtiyac›n› karfl›lamak içinAmerika’n›n çok çeflitli ve genç nüfusunaulaflmak gerekiyor.

‹flgücü nüfusu: ‹novasyonda etkili tüm

27

‹novasyon için gerekliiflgücü yetenekleri

Mesleki: M ü fl t e r i y i ,ekonomiyi ve mesle¤ianlayabilme yetene¤i

Duygusal: Tak›m içiçal›flmay›

art›rabilecek insanlararas› özellikler

Sistem: Sistemin nas›lçal›flt›¤›n› anlayabilme

T e k n i k : Herhangi biralanda yeterlilik

gruplarla düzenli iletiflim kurulmas› ve onla-r›n iflbirli¤i anlay›fl› ile inovasyon sürecinebak›fllar› gelifltirilmelidir.

Öneriler: fiu iki ana maddeyle özetlenebilir:

Ana neden (Guiding tenet)Amerika’n›n ekonomik geliflmiflli¤i, inovasyo-nu gelifltirebilecek tüm alanlarda sorunlar›giderebilecek esnek ve iyi e¤itimli bir iflgücü-ne ba¤l›d›r.

Bu önermeyi izleyen madde olarak

‹flletme PrensibiAmerikan inovasyon sistemi, gelece¤i içingerekli yetenekli insanlar› ortaya ç›karabile-cek, engellerinden ar›nm›fl ve olanaklar› aç›kbir flekilde kurulmal›d›r.

1 )Ulusal Savunma E¤itimi Yasas›’na (Natio-nal Defense Education Act) benzer, “Hare-ketli lisansüstü e¤itim bursu” (Portablegraduate fellowship) içeren bir Ulusal ‹no-vasyon E¤itim Yasas›n›n ç›kar›lmas›

Bu sistem içerisinde çok yönlü programlarve bilim-mühendislik ö¤rencilerinin yarat›c›-l›klar›n› gelifltirebilecekleri bir sistem amaç-lan›yor. Bu sistem her kesimden insana ula-flacak flekilde tasarlanmal›d›r. Bu amaçla;• Hareketli Lisansüstü Program burslar› verilmeli, • Lisans burslar› verilmeli,• Araflt›rma amaçl› ücretli izinler (sabbatical)sponsorlar taraf›ndan desteklenmelidir.

2 )fiu anda federal fonlarda iflletme yöneti-mi e¤itimi için bulunan 20 milyar dola-r›n, inovasyon becerileri oluflturulmas›n-da etkili kullan›m›n› analiz etmek içinABD Baflkan›na ba¤l› bir komisyon kurul-m a s ›Bunun için,• H-1B e¤itim ödeneklerinin yeniden düzen-l e n m e s i• Endüstri için e¤itim vergileri kolayl›¤› geti-r i l m e s i• ‹ste¤e ba¤l› fonlar›n geniflletilmesine izinv e r i l m e s i

3 )STEM e¤itiminin içeri¤inin ve amac›n›n

ö¤rencilerin inovasyon ve gelifltirme ka-pasitelerini (pratik alana yönelik) art›ra-cak flekilde düzenlenmesiAkademik liderler için özel öneriler: • STEM akademik birimleri ve meslek okul-lar› aras› iflbirli¤inin art›r›lmas›,• Üniversiteye ulafl›m› e¤itim sisteminde ge-n i fl l e t m e k ,• ‹novasyonu desteklemek ve ödüllendirmek,• Farkl› yeteneklerin ihtiyaçlar›na hizmet etmek, • Endüstri ile iliflkilerin art›r›lmas›.

4 )Çal›flanlar›n yarat›c›l›k ve inovasyonkabiliyetlerini art›rmak için iflgücü gelifliminin amac›n›n ve içeri¤inin g e n i fl l e t i l m e s iEndüstri için tavsiyeler: - Mevcut iflgücünün iflbirli¤i tekniklerindee¤itilmesi için “kurum-içi” e¤itim programla-r›n›n kurulmas› veya bu programlar›n göz-den geçirilmesi- ‹fle alma veya terfilere iliflkin pratik uygu-lamalar kurarak, disiplinler aras› düflünebi-len bireylerin yeteneklerin için ticarileflmealanlar› oluflturulmas›- Üniversiteler ile iflbirli¤i yaparak belirginproblemlerin çözümü için merkezler k u r u l m a s ›

5 )Ulusal, yerel birimler, akademi ve en-düstrinin kat›l›m› ile “Ulusal ‹novasyonMerkezi” olarak tasarlanabilecek, ulusalve yerel seviyelerde inovasyon kümelerikurulmas›. Bu amaçla: Ulusal ve yerel yönetimler, ino-vasyonun geliflimi için uygun bir çevre siste-mi oluflturmakta öncü olmal›d›rlar; Üniversi-teler ve di¤er araflt›rma merkezleri inovasyonve ekonomik geliflimde yer almal›lar; ‹fl lider-leri özel sektörün inovasyon sürecine güçlübir biçimde kat›l›m›n› koordine etmeliler.

“E¤itimde Yarat›c›l›k ve Yenilikçilik Ortamlar›-n›n Gelifltirilmesi” ad›yla önerilen projeninamac›, e¤itimde yarat›c›l›k ve yenilikçilikkültürünün oluflmas›n› sa¤lamak ve yarat›c›düflünme, bir durumla ilgili farkl› örüntüleriyakalamak, bilinenlere farkl› bir bak›fl aç›s›getirmek, birbiriyle iliflkisi yokmufl gibi gö-rünen durumlar aras›ndaki ilintiyi yakala-makt›r.

U‹G’den Notlar

28

Yarat›c› bireylerin özellikleri flu flekildes › r a l a n a b i l i r :

1 .Farkl› meraklar› olan, sürekli soru soran,genifl ilgi alanlar› olan,2 .Problemlere ve sorulara farkl› çözümlerüreten, farkl› ve benzer olmayan cevaplarv e r e n ,3 .Görüfllerini ifade etmekten çekinmeyen,4 .Bir fikir ya da proje konusunda inatç›olan, üzerinde yo¤un çal›flan5 .Risk alabilen, 6 .Hayal gücü genifl olan, “ E¤er flöyle olsay-d› nas›l olurdu? De¤ifltirirsek ne olur? gibisorular soran,7 .Kavramsal çerçeveleri, kurumlar›, nesneve sistemleri iyilefltirme kayg›s› olan,8 .Kendisinin zay›f ve güçlü yönlerinin far-k›nda olan,9 .Farkl› olarak adland›r›lmaktan k o r k m a y a n ,10. Elefltirel bakan.

Yenilikçilik, bir fikri, süreç ya da uygulama-y› topluma sunma ve toplumda yenilenmeyisa¤lamakt›r. Yenilikçilik özellikleri ise flu fle-kilde s›ralanabilir:

1 .Y a r a t › c › l › k2 .Risk alma3 .Fikri seçmek4 .G i r i fl i m c i l i k5 .G e l i fl t i r m e k6 .T i c a r i l e fl t i r m e k

Yarat›c›l›k ve yenilikçilik kültürünün birtoplumda oluflmas›nda ya da bu oluflumunengellenmesinde e¤itim ve okullar kilit roloynuyor. Dolay›s›yla, ilk ve ortaö¤retimdeözellikle okullarda yap›lacak çal›flmalarönem kazan›yor. Yenilikçilik kültürünü be-nimseyen bir okul afla¤›da belirtilen özellik-leri gösteriyor:

• Mevcut durumdan rahats›z olma• Sürekli olarak iyileflme amac›nda olma,• Yeniyi denemeye aç›k olma• Çal›flanlar›n›n bilgi ve beceriler ile donan-m›fl olmas› için önlemler alma• Hata yapmaktan korkmama• Sorumluluk ve inisiyatif verme• Çal›flanlar› karar süreçlerine katma

• Tak›m halinde çal›flma stratejileri gelifltirme • Ö¤rencinin ö¤renme ve geliflimini esas alma• Ö¤retme ve ö¤renme süreçlerine yenilikçi-lik ve yarat›c›l›k süreçlerini entegre etme

Ö¤retmenler, bu süreçte çok önemli bir roloynamaktad›r. S›n›f içinde yarat›c›l›¤›n des-teklenmesi, yenili¤in onaylanmas› ve bununötesinde ö¤retmenin ö¤rencilere model olma-s› çocuklarda yarat›c›l›¤› ve yenilikçili¤i ge-lifltirmenin yollar›ndan biridir.

Projenin Kapsam›:

• Ö¤retim programlar›na yarat›c›l›k ve yeni-likçilik süreçlerinin yedirilmesi, • Bu amaçla programlardan baz› ö¤renmealanlar› ya da alt ö¤renme alanlar› seçilerekbu durumun örneklendirilmesi,• Ö¤retim süreçlerinde yenilikçili¤i ve yarat›-c›l›¤› destekleyici yöntem ve stratejilerin ge-l i fl t i r i l m e s i ,• Yarat›c›l›k ve yenilikçili¤in ne oldu¤u vesüreçleri konusunda bilgilendirme amac›ylabir yay›n›n haz›rlanmas›,• Ö¤retim programlar›ndan baz›lar›n›n seçilerek yarat›c›l›k ve yenilikçilik çerçeve-sinde ele al›nmas› ve örnek etkinlikler o l u fl t u r u l m a s › ,• Yarat›c›l›k ve yenilikçilik konusunda far-k›ndal›k yaratmak amac› ile ö¤retmenler içinsertifika programlar›n›n gelifltirilmesi,• Yenilikçilik kültürünün okul ortamlar›nakazand›r›lmas› amac› ile strateji ve yöntem-lerin gelifltirilmesi,• Oyun ve ö¤retim materyallerinin g e l i fl t i r i l m e s i ,• Okul yöneticileri için programlar h a z › r l a n m a s › ,• Örnek okullar›n seçilip, uygulamalar›n ya-p›lmas› ve etkilili¤inin ölçülmesi.

Proje Grubu:

• Okul öncesinden üniversiteye kadar okul-lar›m›zda yarat›c›l›k ve yenilikçilik kültürü-nün yerlefltirilmesi için bu konuda çekirdekbir çal›flma grubunun oluflturulmas›,• Bu grubun içinde ö¤retim üyeleri, ö¤ret-men, sanat, bilim ve ifl dünyas›ndan yarat›c›ve yenilikçi kifliler, her yafltan çocuklar olabilir.

29

EE¤itim giderek teknolojiye da-ha çok ba¤lan›yor. Üniversite-ler baflta olmak üzere, pekçok e¤itim kurumu az ya daçok bilgisayardan, internetten,de¤iflik yaz›l›mlardan hattaiPod gibi cihazlardan fayda-lanmaya bafllad›. Türkiye ge-neline bakt›¤›m›zda ise buteknolojilerden genifl kitlelerinfaydaland›¤›n› söyleyemiyoruz.Hatta zaman zaman teknolo-jik altyap›n›n baz› kurumlar-da çok ileri olmas›, baz› ku-rumlarda ise hiç olmamas› sa-y›sal uçurumu ve f›rsat eflit-sizli¤ini körüklüyor. Sabanc›Üniversitesi Mühendislik veDo¤a Bilimleri Fakültesi Ö¤re-

tim Üyesi Hasan Sait Ölmezgereken altyap› ülke genelineyay›l›rsa k›sa ve uzun vadede,ekonomik ve toplumsal an-lamda çok olumlu sonuçlaral›naca¤›n› ifade ediyor. Öl-mez, e¤itim teknolojilerinine¤itimde hiçbir zaman e¤it-menler ve içerik kadar önemliolamayaca¤›n› ancak art›ke¤itimin de bu teknolojiler ol-madan düflünülemeyece¤inisöylüyor. “Bir ülkenin e¤itimteknolojisi ulusal telekomüni-kasyon ve iletiflim altyap›s›üzerine infla edilir” diyen Öl-mez’e göre devletin e¤itim tek-nolojilerini kullanma konu-sunda bir vizyon eksikli¤i var.

Türkiye e¤itimde geliflenteknolojilerden faydalanma-s›n› biliyor mu? Bu alandaki temel eksikli¤invizyon oldu¤unu düflünüyo-rum. Ülkemizdeki en fakiryüzde 20’lik dilim e¤itim hiz-metlerinin yüzde 5’inden az›-n› kullan›yor. Türkiye, gayrisafi milli has›las›n›n yaln›zcayüzde 3’ten biraz fazlas›n›e¤itime ay›r›yor. Burada ka-mu bütçesinden ayr›lan kay-naktan bahsediyoruz. Bu ra-kam›n geliflmifl ülkelerdeyüzde 7 - 10 aras›nda oldu-¤unu düflünürsek (Çin’deyüzde 12 civar›nda) proble-min e¤itime olan yaklafl›mdabafllad›¤›n› görebiliriz.

Teknoloji e¤itimde nedenönemli?E¤itimde teknoloji kullan›m›n-daki temel amaç, mevcut flart-lar› iyilefltirmek ve ö¤renim-den al›nacak verimi art›rmak-t›r. Yani her fleyden önce tek-nolojinin e¤itimde var olan so-runlar› ortadan kald›racak birsihirli de¤nek olmad›¤›n›, yal-n›zca e¤itim deneyimini zen-ginlefltiren bir yard›mc› araçoldu¤unu anlamak gerekir.Öncelikle e¤itimde ulusal birstrateji belirlemeli ve bu alan-da yap›lmas› gereken reform-

Bilgisayar, internet, sanal kütüphaneler, uzaktan e¤itim araçlar›, ö¤renci ve ö¤retmenlerinhayat›n› kolaylaflt›ran pek çok yeni yaz›l›m, e¤itim sistemimizin yavafl da olsa birerparças› haline geliyor. Sabanc› Üniversitesi Mühendislik ve Do¤a Bilimleri FakültesiÖ¤retim Üyesi Hasan Sait Ölmez, e¤itimde kullan›lan teknolojilerin, e¤itimde kaliteyiartt›rsa da, hiçbir zaman içerikten ve e¤itmenlerden daha önemli olamayaca¤›n› söylüyor.Sönmez, bu teknolojilerden do¤ru faydalanmas›n› bilmeyenlerin, ekonomik ve toplumsalolarak geri kalaca¤›na iflaret ediyor.

R ö p o r t a j

E¤itimde teknoloji özne de¤il, araçt›r

30

lar› kaynak, personel ve za-man ay›rarak derhal bafllat-mal›y›z. Bu süreç içinde deteknolojiyi e¤itim konusunda-ki hizmetleri gelifltirmek içinnas›l kullanabilece¤imizi plan-lamal›y›z. Teknolojinin kulla-n›m› için gereken altyap› yurtgeneline yay›lmadan ve buhizmete ulaflmak makul birbedelle sat›n al›nabilir olma-dan teknoloji f›rsat eflitli¤isa¤lamaz aksine flehirler vek›rsal kesim aras›ndaki fark›daha da artt›r›r.

Önce genel altyap› tamamlanmal›

E¤itimde teknolojiyi etkinkullanmak için altyap›m›zvar m›?E¤itimde teknolojinin kullan›-m›nda afl›lmas› gereken baz›temel zorluklar var ve bunla-r›n birço¤u da ülkemize özelde¤il. Öncelikle teknoloji içingereken altyap› gözden geçiril-melidir. Bir ülkenin e¤itimteknolojisi ulusal telekomüni-kasyon ve iletiflim altyap›s›üzerine infla edilir. Günümü-zün modern anlay›fla sahip bire¤itim teknoloji uygulamas›için öncelikle iletiflim altyap›-

s›n›n buna müsait olmas› ge-rekir. Teknoloji e¤itime önder-lik edemez, ancak çok amaçl›kullan›labilir. Bundan bir sü-re önce televizyon yay›nlar›n›ne¤itimde belli oranda bir bafla-r›s› olduysa bu, televizyonungenel haber alma ve e¤lenceamaçlar›na ek olarak e¤itimiçin kullan›lmas›ndan olmufl-tur. ‹nternetin ve 3G gibi kab-losuz altyap›lar›n da benzerbir geliflim takip etmeleri gere-kir. Okullarda bilgisayarlar›nve internet altyap›s›n›n kulla-n›lmas›, kiflisel ve ticari kulla-n›m için internetin o bölgedeyayg›nlaflmas›n›, yani, bir ser-vis endüstrisinin kuruluflunutakiben gerçekleflir. Bu flartla-r›n olgunlaflmas›n› planlamakve uygulama dönemini takipetmek gerekir. Önce e¤itimsisteminin mevcut analizi do¤-ru ve sa¤l›kl› yap›lmal› vefarkl› e¤itim seviyelerindeamaç ve hedefler ortaya kona-rak teknolojinin buna nas›lkatk›da bulunabilece¤i dikkat-lice araflt›r›lmal›d›r. Mevcut fi-nansal kaynaklar›n analizi ilebu kaynaklar›n projeye aktar›-m› ve yeni kaynak yarat›m›tüm sürecin en zor k›s›mlar›n-dan birisi olacakt›r.

Hangi aflamalard a t e k n o l o j ikullan›m› öne ç›kmal›?Bugün e¤itimde teknolojidenanlamam›z gereken yaln›zcateknolojik araçlar›n e¤itimdeetkili ve verimli kullan›m› de¤il,ayn› zamanda ö¤renme ve ö¤-retme süreçlerinin de tan›m-lanmas›, uygulanmas› ve veri-minin ölçülüyor olmas›d›r. Bukonuda Apple taraf›ndan yap›-lan bir araflt›rma, e¤itmen e¤i-timini de fazlara ay›rm›flt›r. S›-n›fta teknoloji kullan›m›, Appletaraf›ndan y›llar süren çal›fl-malarla incelenmifl ve bu çal›fl-ma e¤itim sistemi üzerine yap›-lan en sistematik araflt›rmalar-dan biri olarak kabul edilmifl-tir. Bu çal›flman›n temel bul-gular›ndan biri, teknolojininkullan›m› ile e¤itimde befl saf-hadan oluflan bir evrimsel ge-liflme izlenmifl olmas›d›r. E¤it-menler teknolojiyi kulland›kçave profesyonel geliflimleri tek-nolojiyi e¤itime entegre etmele-rini kolaylaflt›rd›kça, uygula-madan olumlu sonuçlar ve ve-rim al›nmaktad›r. Bafllang›ç fa-z›nda teknoloji ile tan›flma ger-çekleflmekte ve teknoloji kulla-n›m›n›n temelleri ö¤renilmekte-dir. Bunu benimseme faz› ta-kip etmektedir. Bu fazda tek-

31

nolojinin geleneksel ö¤retimyöntemlerine destek sa¤lamas›ve ö¤renimi kolaylaflt›rmas›amaçlanmaktad›r. Uyum sa¤-lama faz›nda ise teknolojininklasik s›n›f yap›s› ile bütünlefl-mesi sa¤lanmaktad›r. Buradaamaç ö¤renmeyi kolaylaflt›rma-n›n yan› s›ra teknolojik araçla-r›n kullan›m›n› ile ö¤renciyiüretken ve kat›l›mc› hale getir-mektir. Bir sonraki içsellefltir-me faz›nda ise ö¤rencilerin hepbirlikte araflt›rma esasl›, proje-tabanl› disiplinler aras› çal›fl-malara odaklanmalar› sa¤lan›r.Son faz olan yarat›c›l›k faz›ndaise teknolojinin yeni kullan›malanlar› keflfedilir ve yap›lançal›flmalara uyarlan›r.

E¤itim teknolojilerinde ör-nek olabilecek birkaç uygu-lama örne¤i verebilir misi-niz?Geliflmifl ülkelerde hem tekno-lojinin e¤itimle bütünleflmesihem de uzaktan e¤itim konu-sunda epeyce örnek var. An-cak geliflmekte olan ülkeleraras›nda, örne¤in Tayland'da1995’te bafllat›lan bir çal›flmaoldukça kayda de¤er görünü-

yor. Bu çal›flmada Tayland Bi-lim ve Teknoloji Bakanl›¤›, Bi-liflim ve ‹letiflim TeknolojileriBakanl›¤› ve E¤itim Bakanl›¤›taraf›ndan birlikte yürütülenSchoolNet projesi ile okullararas›nda bilgi al›fl verifli sa¤-lanmas›, flehirler ve k›rsalalanlardaki ö¤renciler aras›n-daki fark›n kapanmas› veokullar›n internete ba¤lant›la-r›n›n gerçeklefltirilmesi plan-lanm›fl. Projenin en kritik gö-revi ulusal dillerinde içerikhaz›rlanmas› ve ö¤retmenlerine¤itimi konusunda yap›lanciddi ve kapsaml› çal›flmalarolmufl. Halen devam eden buproje ile bugün on binlerceokulun ö¤rencileri ile ö¤ret-menlerinin bu hizmetlerdenyararlanmas› sa¤lanm›fl.

Bizde neden benzeri bir viz-yon uygulanmad› dersiniz?1995 y›l›nda böyle bir vizyo-nun ortaya konmas›nda bizdehalen bulunmayan Bilim veTeknoloji ile Biliflim ve ‹letiflimTeknolojileri Bakanl›klar›’n›nkatk›s› oldu¤unu tahmin edi-yorum. Ortaya at›lmas›na vegeliflmesine bizzat tan›k oldu-¤um bir baflka baflar›l› giriflimise MIT taraf›ndan 2000 y›l›n-da bafllat›ld›. MassachusettsInstitute of Technology (MIT),yayg›nlaflan internet eriflimi-nin e¤itimde nas›l kullan›labi-lece¤ine ve sosyal sorumlulukçerçevesinde MIT'nin bunanas›l katk›da bulunabilece¤inecevaben bir aç›k müfredat(Open Courseware) çal›flmas›bafllatt›lar. Burada amaç bilgi-yi paylaflmak ve co¤rafik s›n›r-lar› ortadan kald›rarak tümdünyadaki ö¤rencilerin erifli-mine aç›k güncel bir müfredatsunmakt›. Bugün mühendis-likten sosyal bilimlere, temelbilimlerden dil bilimlerine, ifl-letme ve ekonomiye kadar 35

ana disiplinde 2000'in üzerin-de kurs, ders notlar›, ödevleri,s›navlar›, tüm ek ders mater-yalleri, ses ve video kay›tlar›ile e¤itmenlerin, ö¤rencilerinve di¤er profesyonellerin kul-lan›m›na aç›k bulunmaktad›r.Bafllang›çta MIT içinde ö¤re-tim üyelerinin bir miktar di-renci ile karfl›lafl›lmas›na ra¤-men k›sa zamanda bu dirençyerini gönüllü bir iflbirli¤ineb›rakm›fl, bu giriflim bugünyüksek ö¤renimde bu s›n›ftabaflar›ya ulaflm›fl en büyük öl-çekli projelerden biri halinegelmifltir.

E¤itmenler daha da önemlihale gelecek

Sizce bir gün teknoloji e¤it-menlerin yerini alabilir mi? Teknoloji e¤itmenin yerini al-mayacak. En az›ndan yak›nzamanda bu olmayacak. Hattateknolojinin günlük yaflamda-ki önemi ve gücü artt›kça iyie¤itmenler daha da vazgeçil-mez olacak. fiayet e¤itmenle-rin ö¤renimi zenginlefltirecekve verimi art›racak biçimdeteknolojiyi kullanmalar› bekle-niyorsa, onlar›n teknoloji kul-lan›m› konusunda güven ka-zanmalar›n› sa¤layacak pro-fesyonel deste¤in de verilmesigerekecektir. Uygun flartlardailk ve orta ö¤retimdeki e¤it-menlerin kaynaklara ulafl›m›-n› sa¤layacak düflük yat›r›ml›projeler e¤itmenlerin birbirle-riyle iletiflim kurarak dene-yimlerini paylaflmalar›na ve fi-kir al›fl verifllerinde bulunabi-lecekleri bir iletiflim ortam› ya-ratmalar›na olanak sa¤layarakhem e¤itmenlerin profesyonelgeliflimine katk›da bulunacak,hem de k›rsal alanlarda görevyapan e¤itmenlerin izolasyonhissini yenmelerine yard›mc›olacakt›r.

R ö p o r t a j

32

Türkiye’de baflar›l› buldu¤u-nuz bir uygulama var m›?‹lk ve orta ö¤retim seviyesindesay›ca s›n›rl› özel kurumlar›nmünferit çal›flmalar› d›fl›ndakamu taraf›ndan bu alandayap›lm›fl ciddi bir çal›flma neyaz›k ki yok. Bu nedenle Tür-kiye’de ilk ve orta ö¤retim se-viyesinde özel okullar d›fl›ndateknolojinin henüz kullan›lm›-yor oldu¤unu söylemek yanl›flolmaz. Üniversiteler teknolojikullan›m› konusunda sa¤la-nan olanaklar bak›m›ndan ilkve orta ö¤retim kurumlar›n-dan kuflkusuz çok daha flans-l›. Bugün üniversitelerde tek-noloji kullan›m› denince önce-likle akla internet eriflimi geli-yor. TÜB‹TAK’a ba¤l› olarakoluflturulan Ulusal Akademik

A¤ (ULAKNET) altyap›s› ile in-ternet erifliminden 2,5 milyo-nun üzerinde e¤itmen, araflt›r-mac› ve ö¤renci yararlan›yor.ULAKNET mevcut altyap›s› butür bir kullan›c› yo¤unlu¤unacevap vermekte zorlanmaklabirlikte özellikle ö¤rencilerinbüyük bir k›sm›na ücretsiz in-ternet eriflimi sa¤lamas› aç›-s›ndan önemlidir. Kendi ola-naklar›yla internet eriflimi vesay›sal kütüphanelere ödenekay›ran üniversitelerde durumdaha tatminkar. ‹spanya mer-kezli araflt›rma flirketi Cyber-metrics Lab taraf›ndan yap›-lan web aktiviteleri ile ilgiliaraflt›rma sonuçlar›na göre,Türk üniversiteleri geliflmiflülkelerdeki üniversitelereoranla yetersiz ç›km›flt›r. An-cak üniversitelerde teknoloji

kullan›m› internet eriflimindenibaret de¤il. Ö¤rencilerin a¤üzerinden say›sal kütüphane-lere, elektronik makale ve do-kümanlara, e-kitaplara ulafl›-m› da önemli. Son 10 y›l içeri-sinde bu alanda zengin biriçerik oluflmaya bafllam›flt›r.

Bu çal›flmalar yeterli mi?Ö¤rencilerin proje veya ödevhaz›rlamak için ihtiyaç duy-duklar› bilgisayarlara ve bubilgisayarlar üzerinde bulun-mas› gereken yaz›l›m prog-ramlar›na eriflimi çok s›n›rl›kal›yor. Birçok üniversite ö¤-rencisi çal›flma hayatlar›ndakullanacaklar› için bilmesi ge-reken mesleki yaz›l›m prog-ramlar› üzerine yeterli bilgiedinmeden mezun oluyorlar.

Ders içeriklerinin web sayfala-r› üzerinden ö¤rencilere su-nulmas›, güncellenerek sürek-li baflvurulabilecek bir kaynakhaline dönüfltürülmesi gibikolayl›kla uygulanabilecekhizmetler ya ö¤retim üyeleri-nin bilgi eksikli¤i ya da bu ko-nuda teknik olanaklar›n yeter-siz olmas›ndan dolay› yap›la-m›yor. Üniversitelerimizin bir-ço¤unda ayn› nedenlerle elek-tronik ortam üzerinde yürütü-lerek daha h›zl›, do¤ru ve ve-rimli yürütülebilecek birçokrutin ifl hala iç yaz›flmalarlave k›rtasiye kullan›m›yla çö-zülmeye çal›fl›l›yor.

Teknoloji kullan›m›n›nolumsuz etkileri olabilir mi?Bu konuda genellikle öne sü-rülen gerekçeler, ö¤rencilerin

ö¤renmek için teknolojiye ba-¤›ml› kalacaklar›, insanlarlailiflki kurma ve kendilerini birbaflkas›n›n yerine koyarakempati hissetme yönünde so-run yaflayacaklar› ve internetüzerinde yafllar›na uygun ol-mayan yay›nlara kolayca eri-flebilecekleri yönünde. Yazmaal›flkanl›klar› internet üzerin-deki iletiflim kanallar›nda fle-killeflen ve baflkalar› taraf›n-dan gelifligüzel yarat›lm›fl olankaynaklar› okuyan ö¤rencile-rin dil gelifliminin olumsuz et-kilendi¤i yönünde tespitlervar. Bu flekilde hem Türkçegrameri konusunda zay›f, hemde sürekli belli kanallar üze-rindeki sosyal faaliyetlere za-man ayr›lmas› nedeniyle kitapokuma al›flkanl›klar›n› kaybe-

den ve kelime da¤arc›¤› s›n›rl›bir nesil yetiflti¤i iddia edili-yor. Bunlar›n k›smen hakl›gerekçeler olabilece¤ini kabuletmekle beraber ö¤rencilerindo¤ru yönlendirilmesi ve ye-terli rehberlik sa¤lanmas›ylabu tür olumsuz etkilerin enaza indirilebilece¤ini ve tekno-lojiden azami faydan›n sa¤la-nabilece¤ine inan›yorum.

Hat›rlarsan›z televizyon içinde zaman›nda benzer endifle-ler dile getirilmiflti. Ancak bil-giye eriflimde televizyonun70’li ve 80'li y›llarda Türki-ye'de önemli bir kaynak oldu-¤unu kabul etmek gerekiyor.Teknoloji kabul gördü¤ü veyayg›n kullan›ma geçti¤indeyaratt›¤› momentumun önün-de durmak kolay olmuyor.

Teknoloji e¤itmenin yerini almayacak. En az›ndan yak›n zamanda bu olmayacak. Hatta teknolojinin günlük yaflamdaki önemi ve gücü artt›kça iyi e¤itmenler daha davazgeçilmez olacak. fiayet e¤itmenlerin ö¤renimi zenginlefltirecek ve verimi art›racak biçimde teknolojiyi kullanmalar› bekleniyorsa, onlar›n teknoloji kullan›m› konusundagüven kazanmalar›n› sa¤layacak profesyonel deste¤in de verilmesi gerekecektir.

33

IIBM bünyesinde 1990’da ku-rulan Bilgisayar Destekli E¤i-tim Araflt›rma ve GelifltirmeMerkezi’ni yöneten TürkiyeBiliflim Vakf› (TBV) AnkaraTemsilcisi Dr. Ayd›n Kolat,uzun y›llard›r e¤itim teknolo-jileri alan›nda faaliyet göste-riyor. Kolat, 2001’den bu ya-na Türkiye Biliflim Vakf›(TBV) bünyesinde, uzaktane¤itimin kalitesini artt›rmayayönelik çal›flmalar› da yürü-tüyor. Kolat, ayr›ca 2003’teakademisyenler, TBV taraf›n-dan 130 uzman›n kat›l›m›ylahaz›rlanan ve Türkiye’de e-ö¤renme ile ilgili enönemli kaynaklardanbiri haline gelen“Uzaktan E¤itim K›la-vuzu”nun yay›nlanma-s›na da öncülük etmifl.E¤itimde teknolojiyeuygun içerik üretme-nin de en az teknolojiyikullanmak kadarönemli oldu¤unu vur-gulayan Kolat, uzaktane¤itim teknolojilerininyüz yüze e¤itimle birarada kullan›lmas›n›nson derece önemli ol-du¤una dikkat çekiyor.Kolat, uzaktan e¤itimteknolojilerinin okul veö¤retim eleman› k›t

olan yerlerde de son dereceiyi bir araç olarak kullan›la-bilece¤ini ve bunun e¤itimdeolanak eflitli¤ine katk› sa¤la-yaca¤›n› ifade ediyor.

Uzaktan e¤itim modelleri-nin birbirinden fark› nedir?Uzaktan e¤itimin 2 ana mo-deli vard›r. Eflzamanl› (Sen-kron) ve farkl› zamanl› (asen-kron) model. Bir e¤itimin ba-flar›l› olmas› ve ö¤renmeninkal›c› olmas› için her iki mo-deli bir arada kullanan veayr›ca yüz yüze s›n›f e¤itim-leri ile desteklenen bir model

olan harmanlanm›fl (blended- karma) modelin kullan›lma-s› öneriliyor. Uzaktan e¤itimebafllaman›n en çabuk yolu,e¤er altyap› uygunsa sen-kron modelin uygulanmas›.Bu modelde ö¤retici belli birsaatte belli bir ortamda (ak›l-l› s›n›f) e¤itimi gerçeklefltiri-yor. Ö¤renenler kendi lokas-yonlar›nda, kendi bilgisayar-lar›ndan bu e¤itimi izleyebil-dikleri gibi ö¤retene veya di-¤er ö¤renenlere a¤ üzerindensoru sorabilir ve cevaplar›tart›flabiliyorlar. Ak›ll› s›n›f-larda ö¤retenler, kameralar

arac›l›¤› ile dersi anlat›r-ken, normal s›n›f e¤iti-minde oldu¤u gibi elek-tronik beyaz tahta kulla-nabiliyor ya da sunular›-n› ö¤renenlerle a¤ üzerin-den paylaflabiliyorlar.Asenkron modelde ise ö¤-renenler daha öncedena¤ üzerinden eriflilebile-cek flekilde haz›rlanm›fliçerikleri zamandan vemekandan ba¤›ms›z ola-rak kendi kendilerine ça-l›flarak ö¤reniyorlar. Bunedenle içeriklerin e¤itimteknolojilerine uygun ola-rak gelifltirilmesi çokönemli ve en çok vakitalan k›sm›d›r.

E¤itim teknolojileri yavafl yavafl hayat›m›za giriyor. Özellikle uzaktan e¤itim, s›k s›kbaflvurulan bir e¤itim arac› olmaya bafllad›. Türkiye Biliflim Vakf› (TBV) Ankara TemsilcisiDr. Ayd›n Kolat, uzaktan e¤itimin, e¤itimde eflit olanaklar sunulmas›na katk›da bulunabilece¤ini söylüyor, ancak bunun için teknolojik altyap›n›n, mevzuat›n, içerikkalitesinin iyilefltirilmesi gerekti¤inin de alt›n› çiziyor.

R ö p o r t a j

Uzaktan e¤itim f›rsat e fl i t l i ¤ i n eve k a l i t eye katk› sa¤l› y or

34

Geleneksel içerik, uzaktane¤itime uygun de¤il

Teknolojiye uygun içeriknas›l olmal›d›r?‹çerikler bir kitaptan farkl›olarak çeflitli animasyon vesimülasyonlar da içermeli,ö¤renenler bu olanaklar› kul-lanarak deneyler yapabilmeli,bu deneylerin sonuçlar›n› yo-rumlayarak sonuca ulaflabil-melidir. Yani kitap format›n-da haz›rlanm›fl, sadece birekranda resim di¤er ekrandayaz›lardan oluflan veya ö¤re-tenin yüz yüze s›n›f dersindegösterdi¤i slaytlardan oluflansunular›n gösterildi¤i içerik-ler, bizim kabul edebilece¤i-miz içerikler de¤iller. Bunlarancak, bir ölçüde, s›n›f e¤i-timlerinde destek materyaliolarak kabul edilebilirler.Harmanlanm›fl modelde iseher iki model birlikte kullan›-l›yor. Ayr›ca ö¤renilecek der-sin konusuna ba¤l› olarakde¤iflecek sürelerde yüz yüzes›n›f e¤itimi ile konular pe-kifltiriliyor. Tüm modellerde,ö¤renenlerin aktivitelerini ta-kip eden, s›nav sonuçlar›n›de¤erlendiren, ö¤renenlerinö¤reten ve di¤er ö¤renenlerletart›flmalar›na olanak sa¤la-yan forum ve sohbet odas›deste¤i olan Ö¤renme Yöne-tim Sistemleri (ÖYS/LMS)k u l l a n › l m a l › d › r .

Yaflam boyu e¤itim için deuzaktan e¤itim

Uzaktan e¤itimin, e¤itimsistemine ve toplumsal ya-p›ya faydalar› nelerdir?Uzaktan e¤itim, e¤itim siste-mimizde henüz tamamensa¤layamad›¤›m›z “e¤itimdeeflit olanaklar sunulmas›na”katk›da bulunabilir. S›n›rl›say›da okul veya ö¤renim ele-

man› olan baz› ilçe ve köyler-de e¤itimin yap›labilmesineolanak sa¤lar. Baz› derslerdeyard›mc› ders malzemesi ola-rak kullan›larak, ö¤renenle-rin s›n›fa gelmeden önce bellibir seviyeye gelmelerini sa¤-layabilir, böylece yüz yüzegerçeklefltirilen derslerin daha verimli olmas› sa¤lana-bilir. Rekabetin küresel öl-çütte de¤erlendirildi¤i günü-müzde “yaflam boyu ö¤ren-me” ile her yaflta ve her bilgive beceri seviyesindeki bire-yin çal›flma alanlar›nda ken-dilerini yenilemeleri veya ta-mamen baflka bir konuda ye-ni bilgi ve beceriler kazanma-s› sa¤lanabilir.

Uzaktan e¤itim kavram›n›,ilk ve orta ö¤retim, üniversiteve yaflam boyu ö¤renme bafl-l›klar› alt›nda düflündü¤ü-müz zaman, toplumsal aç›-dan geliflmemizi nas›l etkile-yece¤i daha net aç›klanabilir.Her fleyden önce teknolojide-ki geliflmeleri yak›ndan takipedebilen genç kuflak aç›s›n-dan de¤erlendirildi¤inde, bil-giye eriflmenin ve ö¤renme-nin, ö¤renenin iste¤i ve bece-rilerine ba¤l› olarak, tama-men ö¤renen merkezli yap›yauygun olan uzaktan e¤itimolanaklar› ile sa¤lanmas›,genç ve istekli bireylere ge-nifl olanaklar sunmak-tad›r.

Teknolojinin eniyi flekilde kul-lan›lmas› içintamamlay›c› di-¤er unsurlar ne-l e r d i r ?Burada dikkat edil-mesi gereken 4 ko-nu var:‹çerik kalitesi: S u-nulan içerik e¤itim

teknolojilerine uygun olarakgelifltirilmediyse ve e¤itimmodeli hedef ö¤renen kitlesi-ne uygun seçilmemiflse,uzaktan e¤itim istenilen fay-day› sa¤lamayacakt›r.Sosyal aç›: Baz› görüflleregöre uzaktan e¤itimin, yüzyüze e¤itimde yarat›lan sos-yal çevreyi yeteri kadar sa¤-layamad›¤› bir gerçek. Ancakharmanlanm›fl uzaktan e¤i-tim modelinin uyguland›¤›e¤itimlerde, ö¤renenler ayn›ortamda yüz yüze ders ald›k-lar› gibi, geleneksel s›n›flardakurulan sosyal iliflkilerdendaha derin iliflkileri iletiflimteknolojilerindeki geliflmelersonucunda 7 gün 24 saatkurabildikleri de baflka birg e r ç e k .Say›sal Uçurum: G ü n ü m ü z-de ve gelecekte, do¤ru bilgiyedo¤ru zamanda kolay ve ça-buk eriflen birey veya ku-rumlar›n, bu olana¤a sahipolmayanlara göre ekonomikolarak daha baflar›l› olacak-lar› ve refah düzeylerinin da-

35

ha yüksek olaca¤› küreselolarak kabul ediliyor. Günü-müz koflullar›nda tüm dün-yada oldu¤u gibi ülkemizdede bu iki uç aras›nda say›saluçurum olarak adland›r›lanfark, gerçekçi bir altyap›n›nkurulmas› ve uzaktan e¤iti-min uygulanabilir bir yön-temle yayg›nlaflt›r›lmas›ylaa z a l t › l a b i l i r .M e v z u a t : Uzaktan e¤itiminüniversitelerimizde yayg›nla-flabilmesi için mevcut mev-zuat›n baz› iyilefltirmelere ih-tiyac› var. YÖK’ün bu konu-da baz› çal›flmalar bafllatt›¤›-n› biliyoruz. Bu çal›flmalarsonlan›nca, uzaktan e¤itimindaha h›zl› yayg›nlaflaca¤›n›ümit ediyorum.

Özel sektör uzaktan e¤itimidaha iyi kulllan›yor

Türkiye’de uzaktan e¤itimne kadar uygulan›yor? Türkiye’de yaklafl›k 10 y›ld›ruzaktan e¤itim hem üniversi-telerde hem de kamu ve özelflirketlerde kullan›l›yor. An-

cak bunlar›n bir k›sm›n›n bi-zim arzulad›¤›m›z düzeyde ol-mad›¤›n› düflünüyorum. Ar-t›k yeterli deneyimimizinolufltu¤unu kabul edersek,bundan sonra bu verilerikullanarak daha kal›c› ö¤-renme sa¤layacak içerikleringelifltirildi¤i ve mutlaka har-manlanm›fl modellerin kulla-n›ld›¤›, ülkemizin genifl co¤-rafyas›nda herkesin e¤itimalabilece¤i uzaktan e¤itimler-le e¤itim seviyemizin artaca-¤›n› umuyorum. fiu anda sa-y›lar› s›k s›k de¤iflmekle bir-

likte 20’den fazla üniversite-mizde uzaktan e¤itim progra-m› uygulan›yor. Buna ilave-ten birçok üniversitemizde deuzaktan e¤itim, derslerdedestek materyali olarak kul-l a n › l › y o r .

fiu anda uzaktan e¤itim ençok hangi alanlarda tercihediliyor? Özel sektör aç›s›ndan bakar-sak, her kurum kendi özelüretim alan›na uygun e¤itim-ler al›yor. Ayr›ca beceri gelifl-tirmeye yönelik olarak, projeyönetimi, pazarlama teknik-leri, telefonda konuflma bece-rileri gibi konularla dil kurs-lar› özel sektörün öncelikliolarak tercih ettikleri konu-lar. Üniversitelerimizde isebu y›la kadar uzaktan e¤i-timle ön lisans ve yüksek li-sans programlar›na izin veri-lirken bu y›ldan itibaren 4y›ll›k lisans programlar› dab a fl l a d › .

Üniversitelerimizde genelliklee-MBA, Bilgisayar Mühendis-li¤i, Biliflim sistemleri, Bilgi-sayar programc›l›¤›, Muhase-be ve Vergi uygulamalar›, ‹fl-letme yönetimi, Elektronikhaberleflme, Lojistik gibi ko-nularda uzaktan e¤itim prog-ramlar› yürütülüyor.

R ö p o r t a j

36

Uzaktan E¤itim K›lavuzu’nda kavramlar

Uzaktan e¤itim, uzaktan ö¤renme, e-ö¤renme, m-ö¤renme, online e¤itim,yaflam boyu ö¤renme gibi kavramlar ö¤renci ve ö¤retmenin fiziksel olarakayr› yerlerde olduklar› bir e¤itim sürecini tan›mlamak için kullan›lan kav-ramlardan birkaç›. Uzaktan e¤itim kavram›, bu kavramlar aras›nda en yay-g›n kullan›lan kavram. Türkiye Biliflim Vakf›’n›n (TBV) önderli¤inde 2003y›l›nda bas›lan Uzaktan E¤itim K›lavuzu’nda ad› geçen baz› kavramlar fluflekilde tan›mlan›yor. Uzaktan e¤itim: Farkl› mekanlardaki ö¤renci, ö¤retmen ve e¤itim mater-yallerinin iletiflim teknolojileri arac›l›¤›yla bir araya getirildi¤i resmi veya ku-rumsal bir e¤itim faaliyeti.Uzaktan ö¤renme: Ö¤retici ve ö¤renenin fiziksel olarak ayr› ortamlardabulundu¤u durumlarda gerçeklefltirilen ö¤renme etkinlikleri.e-Ö¤renme (e-Learning): ‹nternet, bir a¤ veya sadece bilgisayar yolu ilegerçekleflen ö¤renmeler.m-Ö¤renme (m-Learning): Mobil iletiflim araçlar› yolu ile gerçekleflen ö¤-renmeler.Yaflam boyu ö¤renme: Bireyin, yaflam› boyunca sürekli bir ö¤renme et-kinli¤i içerisinde olmas› durumu.

E

E¤itim, flehirleflme oran›n›n artmas› ve bask› teknolojilerinin geliflmesiyle bambaflkabir boyuta tafl›nm›flt›. fiu an tüm dünyada kabaca 8’lik sistem üzerine kurulu olane¤itim, yeni teknolojilerle çok farkl› metotlar gelifltiriyor. Bu yeni metotlardan en iyiflekilde yararlanmak istiyorsak, flehir ve bölgelerdeki teknolojiye eriflim fark›n› enaza indirmemiz gerekiyor.

G ö r ü fl

E¤itim, do¤ru yöntemlerin etkin kullan›m›ylavar olan bilgilerin paylafl›lmas› ve alg›lanmas›fleklinde tan›mland›¤›nda, inovasyon ve e¤i-tim etkileflimini iki ana temel üzerine oturta-biliriz: E¤itim yönteminde yenilik (bir nevi sü-reç inovasyonu) ve teknolojik ürünlerden fay-dalan›larak e¤itimin etkinlefltirilmesi (bir neviüründe yenilik). E¤itim, ancak yöntemde ye-nilik ve yeni teknolojilerin kullan›lmas› vas›-tas›yla etkinlefltirilebilir. Asl›nda e¤itim-ino-vasyon ba¤›n›n bir aya¤› daha var. E¤itim,inovasyon ve teknolojik geliflmede en önemlietkenlerden biri. Araflt›rmalar, inovasyonunen önemli belirleyicilerinden birinin e¤itim ol-du¤unu gösteriyor. Ancak bu ters etkiyi fluan için bir kenara b›rak›p geliflen teknolojile-rin e¤itime ve ö¤retime nas›l katk›da buluna-bilece¤i konusunda örnekler verelim.

Tarihte, e¤itime ve okuryazarl›¤a talebi, bir-kaç k›r›lma noktas› belirledi. Bunlardan ilki12. yüzy›ldan bafllayarak flehirleflme oran›n›nartmas›, di¤eri de, 1430-1455 aras›nda bask›teknolojisinin geliflmesi oldu. Bu iki geliflmee¤itime olan talebi art›rarak e¤itim yöntemin-de köklü de¤iflikliklere yol açt›. Dönemin enönemli orta ö¤retim kurumlar› olarak kabuledilen Hollanda’daki Deventer ve Zwolle okul-lar› e¤itimin etkinli¤ini art›rmak için bir diziyenilik girifliminde bulundu, bunlar›n netice-sinde flu anda hemen hemen bütün dünyadakullan›lan sekizlik sistem do¤du.

E¤itimin 8 s›n›f fleklinde düzenlenmesi e¤itimyöntemindeki yenili¤in en önemli geliflmele-rindendir. Bu metot, önce Almanlar taraf›n-dan uyguland›, daha sonra yavafl yavafl Avru-pa’ya yay›larak, Amerika’ya aktar›ld›. Sekizlik

yöntem, e¤itimin düzenlenmesinde ve etkin-lefltirilmesinde büyük rol oynad›¤› gibi ö¤ren-cilerin konular› daha kolay alg›lamas›na vekavramas›na yard›mc› oldu.

E¤itimde e¤lence a¤›rl›k kazan›yor

Günümüz e¤itim sisteminde bu ölçüde köklübir de¤ifliklik bekleyebilir miyiz? Korkar›m kibunun cevab›n› kimse veremez. Yukar›da an-latt›¤›m geliflmeler, küçük bir k›v›lc›mla alev-lenen yaklafl›k 150 y›ll›k bir sürecin sonundaortaya ç›kt›. Kuflkusuz, bu süreç pek çok kü-çük yenilik yap›larak desteklendi. Belki gü-nümüzdeki e¤itim yöntemindeki geliflmelerde, bu küçük yeniliklerden ibaret. Örne¤in,baz› e¤itim kurumlar›nda uygulanan soruntemelli e¤itim, bu e¤itim kurumlar›n› di¤erle-rinden ayr›flt›rarak farkl› bir seviyeye oturttu.Sorun temelli e¤itim yöntemindeki geliflmele-re daha önceki yaz›lar›mda de¤inmifltim. Birdi¤er yenilik, modüler e¤itimdeki geliflmelerleilgili. Art›k pek çok yüksek ö¤retim kurumu,ö¤rencilerin istedi¤i dersleri seçmesini sa¤la-yan, dolay›s›yla ö¤rencinin alaca¤› e¤itimi be-lirlemesine olanak veren yöntemler gelifltiri-yor. Temel dersleri tamamlayan ö¤renciler,uzmanlaflmak istedi¤i alanlardaki modülleriseçerek istedi¤i alanda uzmanlaflabiliyor.

Ekonomide giderek artan uzmanlaflmay› gözönünde bulundurursak, ö¤rencilerin farkl›bilgiye sahip olmas›, ifl piyasas›ndaki gereksi-nimi karfl›lamas› aç›s›ndan önemli. E¤itimyöntemindeki küçük yeniliklere bir di¤er ör-nek, e¤itimdeki e¤lence faktörünün hissedilirbiçimde artmas›. Asl›nda bunda psikoloji bili-minin de büyük katk›s› var. ‹nsanlar›n ö¤ren-

Teknoloji, e¤itim metotlar›n› de¤ifltiriyor

38

Semih Akçomak

dikleri fleyleri, nesnelerle ve olaylarla ba¤dafl-t›rd›¤›nda daha kolay hat›rlad›¤› ve ayn› za-manda daha kolay ö¤rendi¤i bulgusu, özellik-le temel e¤itimde e¤lendirerek ö¤retmeninönemini daha da art›rd›. Yukar›daki örnekle-re yenilerini eklemek mümkün. Ancak bu ör-neklerin daha çok e¤itim talebini ilgilendirdi-¤ini söyleyebiliriz. Daha etkin bir e¤itime olantalep, e¤itim yönteminde sürekli bir yenilen-meye neden oluyor. Bir di¤er deyiflle, siste-min insanlar›n talepleri yönünde de¤iflti¤inis ö y l e y e b i l i r i z .

E¤itimde teknoloji, ekonomiyi etkileyecek

Yukar›da de¤indi¤im ikinci olay, bask› tekno-lojisindeki geliflmelerdi. 1430’lu y›llarda bafl-lay›p modern matbaan›n keflfi ile sonuçlanangeliflmeler, e¤itim yönteminde büyük de¤iflik-liklere yol açt›. Lüks olarak görülen kitap veokur-yazarl›k çok k›sa sürede ihtiyaç halinedönüfltü. Dönemin e¤itim kurumlar›, bu yeniteknolojiden fazlas›yla yararland›. E¤itim ku-rumlar›, abaküsle bafllayan her türlü tekno-lojik yenili¤i h›zl›ca hazmederek ö¤rencilerinhizmetine sunmay› baflard›. Matbaa teknoloji-si, basit ifllem yapabilen makineler, bilgisayarve di¤er teknolojiler, ilk dönemlerdeki geli-flimlerini üniversitelere borçludur.

Asl›nda, 1500-1600 aras›nda matbaan›n ge-liflmesi ve okur-yazar oran›n›n artmas› ileson 50 y›lda bilgisayar teknolojisindeki gelifl-meler aras›nda pek çok paralellik var. Arafl-t›rmac›lar, toplumdaki okur-yazar oran› yeri-ne, bilgisayar okur-yazarl›k oranlar›ndanbahsetmeye bafllad›lar. Günümüzdeki ekono-mik geliflmifllik ile iki as›r önceki okuryazar-l›k oran› aras›nda güçlü bir iliflki var. Bun-dan yola ç›karak, bir toplumun gelecektekiekonomik geliflmesi, bilgisayarlardan ve ilgiliteknolojilerden hangi ölçüde yararland›¤›ylaba¤daflt›r›lmaya baflland›.

fiu anda e¤lence arac› olarak kulland›¤›m›zpek çok teknoloji 20-30 y›l içerisinde e¤itimarac› haline dönüflecek. Bunun ilk örneklerizaten belirmeye bafllad›: Temel e¤itime yar-d›mc› olan yaz›l›mlar, MIT taraf›ndan geliflti-rilip flu anda sadece baz› üniversitelerde kul-lan›lmaya bafllanan dokunmatik beyaz tahta-lar ve hatta sanal gerçeklik. Kim bilir, belki20 y›l sonraki tarih dersleri sanal gerçeklik

sayesinde ö¤rencilerin en sevdi¤i ders halinedönüflebilir. Yukar›daki iki paragrafta k›sacade¤indi¤im örnekler de, ürün inovasyonunune¤itime etkileriyle ilgiliydi. Sonuçta, inovas-yon teorisinin iki ana bileflenini kullanarak(süreç ve ürün inovasyonu) e¤itim-teknolojikyenilik ba¤›n› kabaca aç›klamak mümkün.

Yaz›y› sonland›r›rken, Türkiye’de bilgisayarokur-yazarl›¤›n›n ve yeni teknolojilerin e¤itimsektöründe kullan›m›n›n hangi ölçüde oldu-¤unu merak etmeden geçemiyorum. ‹nternetve e-devlet kullan›m› konusunda bir tak›m is-tatistiki bilgiler mevcut. Ancak, bu oranlarbilgisayar ve internet kullanabileceklerin de-¤il, kullananlar›n oran›n› gösteriyor. E¤itimsisteminin yenilenmesi ve günümüz geliflme-lerine ayak uydurmas› için, teknolojilerin,e¤itim kurumlar›na homojen biçimde da¤›l-mas› gerekiyor. Yani Hakkari’deki bir lise ileAnkara’daki bir lise, yeni teknolojilerden he-men hemen ayn› ölçülerde yararlanmal›. E¤i-tim kurumlar›ndaki bilgisayar okur-yazarl›¤›konusunda Avrupa’y› Türkiye’den üstün k›-lan en önemli etmen, Avrupa’da bilgisayar veinternet teknolojilerinin homojen biçimde ya-y›lmas›d›r. Türkiye’de, flehirler ve bölgeleraras›ndaki teknolojilere eriflim farklar›n› ola-bildi¤ince azaltmak, yap›lacaklar listesindeüst s›ralarda yer almal›d›r.

39

ÜÜniversiteler, teknolojiden eniyi yararlanmas› gereken ku-rumlar›n bafl›nda geliyor.Çünkü üniversiteler, en yet-kin insan gücünü yetifltirene¤itim kurumlar›. ‹yi bir üni-versite olmak isteyen her ku-rumun teknolojiden yarar-lanmak için oluflturdu¤u birstratejisi var. Ancak Türki-

ye’de üniversiteye yönelik bi-liflim çal›flmalar› yapan özelkurumlar yok. Bu nedenleher üniversite kendi insankayna¤› ile kendine özel birteknoloji kullan›m metodugelifltiriyor. Vak›f üniversite-leri, kendi kaynaklar›yla,devlet üniversiteleri ise dev-letin sa¤lad›¤› olanaklarla

teknoloji altyap›s› sa¤lamayaçal›fl›yor. Üniversitelerin tek-nolojiyi verimli kullanmala-r›nda kaynaklar›n yan› s›rayönetim zihniyeti de önemlirol oynuyor. Üniversite yöne-timi ve bilgi ifllem yöneticileribu konuya gereken önemiverdi¤i zaman, altyap›dan vefarkl› teknolojilerden en iyi

Özel Haber

‹yi üniversite olman›n koflulu“teknoloji destekli e¤itim”

40

flekilde faydalanmak müm-kün oluyor.

Sabanc› Üniversitesi bu ko-nuda Türkiye’deki en iyi ör-neklerden bir tanesi. 1999’dae¤itim vermeye bafllayan Sa-banc› Üniversitesi, teknolojialtyap›s› konusunda oldukçaöncü bir yap›ya sahip. Bu-nun tek nedeni kaynaklar›n›nyeterli olmas› de¤il. Kurum,teknolojiyi e¤itimin bir parça-s› olarak görüyor ve ö¤renci-lere bu teknoloji sayesinde eniyi hizmeti vermeye çal›fl›yor.Sabanc› Üniversitesi Bilgi ve

‹letiflim Teknolojiler GenelMüdürü ‹rfan Sa¤d›ç, “Tekno-loji, ö¤renciler için buradakiakademik faaliyetleri yürüt-mek için bir araç ama ayn›zamanda ifl hayat›nda da tek-nolojiyi kullanacaklar› içinbir amaç. Bu aç›dan bak›nca,teknoloji yabanc› bir dil gibi,ö¤renciler en iyi teknoloji do-nan›m› ile mezun olsunlar is-tiyoruz” diyor.

Sabanc› Üniversitesi, her y›l,kay›t olan ö¤rencilerine birerlaptop veriyor, böylece heminternete, hem de kurduklar›altyap›ya yüzde yüz eriflimimkan› sa¤l›yor. Bunun ya-n›nda teknoloji kullan›m kül-türü de son derece iyi otur-mufl bir okul. Ö¤retim ele-manlar›, tahtaya yazarakders anlatmak yerine, notla-r›n› ve sunumlar›n› öncedenhaz›rlayarak teknoloji des-tekli bir e¤itim vermeye çal›-fl›yorlar. Üniversitede bulu-nan 100’ü aflk›n s›n›fta bu-nun için gereken teknolojikaltyap› var. S›n›flarda projek-siyonlar, PC’ler, video ve seskay›tlar› gibi her türlü dona-n›m bulunuyor.

S›n›flarda ak›ll› tahta sistemide mevcut. ‹nteraktif etkile-flimli ekran da denilen ak›ll›tahtalara yaz›lan her fley, birtek dü¤meye bas›larak sanal

ortama aktar›l›yor. Böyleceö¤renciler, derste ders notualmak için u¤raflm›yorlar, ça-l›flmak istedikleri zaman in-ternet arac›l›¤› ile okulun alt-yap›s›na girerek, daha öncetahtaya yaz›lm›fl her türlünota ulaflabiliyorlar. Ayr›cahocalar›n haz›rlad›¤› her tür-lü sunum, video ve ses kay›t-lar› da elektronik ortamdaarflivleniyor. Bu elektronikortam sayesinde ö¤renci vehocalar 24 saat iletiflim ha-linde olabiliyorlar. Bunlar›nd›fl›nda ders seçimlerini ko-laylaflt›ran bir sistem de var.Sabanc›’da sabit bir dersprogram› yok, ö¤renciler iste-

Yetifltirdikleri ö¤rencileri tam donan›ml› mezun etmekisteyen üniversitelerin, teknolojiden en iyi flekilde faydalanmalar› gerekiyor. E¤itim verirken teknolojidenyararlanmak yani teknoloji destekli e¤itim vermek, iyi birüniversite olman›n koflulu haline geldi. Sabanc› Üniversitesive Anadolu Üniversitesi kulland›klar› teknolojiler ile bukoflulu yerine getirmeye ve kulland›klar› teknolojileri sürekligelifltirmeye çal›fl›yorlar. Toros Üniversitesi Rektörü ve TBVYönetim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Selahattin Kuru ise teknolojikullan›m› konusundaki en büyük etkenin ö¤reticilerin tutumu oldu¤unu ifade ediyor.

41

‹rfan Sa¤d›ç

dikleri dersi alabiliyorlar.Sa¤d›ç, ders seçme sistemisayesinde ö¤rencilerin dersçak›flmas› nedeniyle ma¤duredilmediklerini, sistemin neolursa olsun ö¤renci lehinebir düzen oluflturdu¤unu vehiçbir ö¤rencinin programuyuflmazl›¤› nedeniyle döne-minin uzamad›¤›n› söylüyor.

Sabanc› Üniversitesi’nde ö¤-renme yönetim sistemi de(ÖYS – Learning ManagementSystem) kullan›l›yor. Kurum-lar›n e¤itim ihtiyaçlar›n› tekbir merkezde toplayabilecek-leri ve yönetebilecekleri çevri-miçi ortamlar sa¤layanÖYS’ler, üniversitelerin pekçok karmafl›k konusunu yö-netmek için kullan›lan yaz›-l›mlar. Sabanc› Üniversite-si’nin kulland›¤› Sakai prog-ram› da bu yaz›l›mlardan birtanesi. Sakai aç›k kaynak ya-z›l›mlarla oluflturulmufl olanve dünyada pek çok önde ge-len üniversite taraf›ndan kul-lan›lan bir program.

Sa¤d›ç, 3 y›ld›r Sakai’yi kul-land›klar›n› ve çok memnunolduklar›n› söylüyor. Sa¤d›ç’agöre bu program› kullanarakdünyadaki son teknolojiler-den faydalanmak mümkün.Üstelik aç›k kaynak bir prog-ram oldu¤u için çok büyükekonomik yat›r›mlara da ge-rek yok. Bu nedenle her üni-versite bu program›n sa¤lad›-¤› imkanlardan faydalanabili-yor. Sakai sayesinde, klasikanlamda e¤itim ad›na ne ya-p›l›yorsa sanal ortamda yap-mak mümkün. Ödevler teslimedilebiliyor, s›navlar yap›labi-liyor, s›nav duyurular›, notaç›klamalar› yap›labiliyor.Sa¤d›ç, “Derslerin yar›s›ndanço¤u tamam›yla Sakai üzerin-

den takip edilebiliyor. Bu sa-dece program›n de¤il bizim debaflar›m›z. Teknoloji ne olur-sa olsun, önemli olan onu iyikullanmakt›r” diyor. “Herkeselaptop vermek belki iddial›bir yaklafl›m ama bir ÖYSkullanmak için çok büyükkaynaklara gerek yok. Herkesbu programlardan faydalana-rak, dünyan›n ileri üniversi-telerinin kulland›¤› bir siste-me sahip olabilir” diyen Sa¤-d›ç, “Bu yönetimsel yaklafl›m-la ilgili bir durum” diye deekliyor.

Anadolu Üniversitesi ise tekno-lojiyi verimli kullanan devletüniversitelerine iyi bir örnek.

Anadolu Üniversitesi, 1.3milyonu geçen ö¤renci say›-s›yla, mega üniversiteler için-de yer al›yor. Çok yüksek sa-y›da olan bu ö¤renci portfö-yü, bilgi teknolojileri sayesin-de sorunsuz bir flekilde yöne-tiliyor. Kay›t, kay›t yenilemeve ödemeler gibi ö¤renci hiz-metleri için, 7x24 çal›flabilir

sistemler kullan›l›yor. Busistemin hatas›z ve kesintisizçal›flmas› için ise sanallaflt›r-ma teknolojisinden faydala-n›l›yor. fiu anda üniversitede,12 fiziksel sunucu üzerinde200’e yak›n sistem çal›fl›yor.2006’dan bu yana donan›mproblemleri nedeniyle karfl›-lafl›lan sorunlar bu sanallafl-t›rma sayesinde en aza in-mifl, üstelik enerji ve insankayna¤› tasarrufu sa¤lanm›fl.

Anadolu Üniversitesi ders ma-teryallerini yay›nlamak içinPodcast teknolojisinden fay-dalan›yor. Anadolu Üniversi-tesi Podcast Sistemi ile geçti-¤imiz y›llarda Anapod projesi-ni oluflturmufl. Bu proje ileö¤retim elemanlar›, ders ma-teryallerini podcast olarak ha-z›rlay›p yay›nl›yor. AnadoluÜniversitesi Bilgi ve ‹letiflimTeknolojiler Genel MüdürüHakan Güven fienel “Türki-ye’de ve Avrupa’da Anapodprojesi ölçe¤inde bir proje da-ha yok. Ö¤retim elemanlar›-na, dizüstü bilgisayar, kame-ra ve ses ekipmanlar›n› nas›lkullanacaklar›n› ö¤retiyor ve3 ay içinde iki dersin yüzde90 materyalini haz›rlamalar›-n› ve aç›k kaynak ders mater-yallerini web’de yay›nlamala-r›n› sa¤l›yoruz” diyor.

Wiki ve blog gibi teknolojiler-le desteklenen Anapod proje-si sayesinde ö¤renciler anla-mad›klar› dersleri tekrar izle-yebiliyor. Bununla birlikte,derste vakit bulunamad›¤›için veya ders ortam›nda ya-p›lamayan etkinlikler de webortam›nda yay›nlan›yor. Birderste anlat›lamayan pek çokmateryal ve bilgi Anapodders portal›nda yer al›yor.Yap›lan araflt›rmalar, Anapod

Özel Haber

42

Hakan Güven fienel

destekli yürüyen derslerintamam›nda ortalamalar›nyükseldi¤i ve dersi alan ö¤-rencilerin yar›s›ndan fazla-s›nda motivasyonun artt›¤›g ö z l e m l e n m i fl .

Hakan Güven fienel, “Kendiö¤retim yönetim sistemimizikurma konusunda giriflimle-rimiz oldu. Ö¤renci iflleri oto-masyon sistemine ö¤retimeleman›n›n Anapod üzerin-den materyal eklemesini veonline ders vermesini sa¤la-yan bir sistem kurduk. 2010y›l›ndan itibaren hizmete su-naca¤›z. Klasik ÖYS sistemle-rin de çok ötesine geçmeyiplanl›yoruz” diyor.

fienel, ayr›ca servis odakl›mimariyi kulland›klar›n› söy-lüyor. Gelifltirilen yaz›l›mla-r›n mimarisi, veri al›flverifliniweb servisleri üzerinde yap›l-mas› üzerine kurulu. Yaz›l›mteknolojilerinde Java ve etra-f›ndaki kütüphaneler, webüzerinde çal›flan sistemleri-mizin gelifltirilmesinde kulla-n›l›yor. fienel flöyle devamediyor: “Web teknolojileri ko-nusunda Adobe Flex teknolo-jisinin geliflimini yak›ndan iz-liyoruz. Baz› sistemlerimiziFlex ortam›na aktarma konu-sunda çal›flmalar yap›l›yor.”Bütün bu çal›flmalar› Anado-lu Üniversitesi’nin IT kadro-su yap›yor. Bu kadroda 320kifli çal›fl›yor. 105 kifli, yaz›-l›m ve donan›m konusundafaaliyet gösteriyor. A¤ ifllerive a¤ sistemlerinin kurulumukonusunda çal›flan 13 kiflilikdeneyimli bir teknisyen gru-bu bulunuyor. 27 tane dene-yimli programc› var. Bu prog-ramc›lar içinde 17’si bilgisa-yar mühendisli¤i ve elektrikelektronik mühendisli¤i

branfllar›nda yüksek lisansveya doktora sahibi.

Türk üniversitelerinin teknolo-ji alan›ndaki durumunu, özel-likle uzaktan e¤itim alan›nda-ki çal›flmalar›n› de¤erlendirenToros Üniversitesi Rektörü veTBV Yönetim Kurulu ÜyesiProf. Dr. Selahattin Kuru flun-lar› söylüyor: “Türk üniversi-teleri, teknoloji destekli e¤itimalan›nda oldukça ileri bir nok-tada. Birçok üniversitede e-ö¤renme yoluyla yürütülenprogramlar bulunuyor. Sondönemde baflta vak›f üniversi-teleri olmak üzere birkaç üni-versitede e-MBA (uzaktan e¤i-time dayal› MBA – ‹fl ‹daresiYüksek Lisans›) program› bafl-lat›ld›. Bu do¤rultuda birçoküniversitede geliflmifl e-ö¤ren-me altyap›s› oluflturulmufl bu-lunuyor.”

Kuru’ya göre üniversitelerinteknolojiyi en iyi flekilde kul-lanmalar› yöneticilerle ilgili.Kuru, “Burada esas darbo¤azö¤reticilerdedir. Ö¤reticiler

bu konuda tutucudurlar. Di-¤er deyiflle, ö¤reticiler e-ö¤-renme yöntemlerini kullan-makta a¤›rd›rlar. Bunda bafl-l›ca iki etken vard›r. Birinci-si, e-ö¤renmenin yüz yüzeö¤renmeye göre daha zah-metli olmas›d›r. ‹kincisi, e-ö¤renmede ö¤rencinin derseilgisini sa¤lamaktaki zorluk-tur” diyor. Kuru’ya göre bukonunun daha iyi geliflebil-mesi için e-ö¤renme yöntemi-nin ö¤reticiler için cazip halegetirilmesi gerekiyor. Bununiçin gerek e-ö¤renme içeri¤iüretimi gerek derslerde e-ö¤-renme yönteminin kullan›l-mas› için özendirici önlemleral›nmas› da flart.

Kuru, Avrupa üniversitelerin-de e-ö¤renmenin yayg›nlaflt›-r›lmas› için, üniversitelerdee-ö¤renme destek birimleri-nin oluflturuldu¤unu söylü-yor. Bu birimler, e-ö¤renmeiçeri¤i üretilmesi ve güncel-lenmesi, e-ö¤renme araçlar›e¤itimi (ÖYS ve CMS e¤itimi),e-ö¤renme içeri¤i üretimi e¤i-timi, e-ö¤renme pedagojisi, e-ö¤renme yönetimi gibi konu-larda ö¤reticilere ve ö¤renci-lere destek veriyorlar. Ayr›cae-ö¤renme altyap›s›n›n olufl-turulmas› ve bak›m›n›n sa¤-lan›p, e-ö¤renme performansverisi toplay›p, e-ö¤renmesisteminin iyilefltirilmesi içinçal›flmalar yap›yorlar. Kuru,Türk üniversitelerinin pekaz›nda bu alanda etkin birbirim bulundu¤unu söylü-yorlar. Kuru’ya göre, Türküniversitelerinde e-ö¤renme-nin gelifltirilmesi için üniver-sitelerde bu alanda birimler(e-Ö¤renme Merkezi, UzaktanE¤itim Merkezi veya Teknolo-ji Destekli E¤itim Merkeziad›yla) oluflturulmal›.

Prof. Dr. Selahattin Kuru

43

E

Kimine göre “Geometri en zor derstir” ama bu düflünce yak›nda tarihe kar›flacak gibi görünüyor. Geometri dersinin kolay anlafl›lmas›n›, flekillerin daha kolay alg›lanmas›n› sa¤lamak amac›yla yeni bir program gelifltirildi. Marmara ÜniversitesiYüksek Lisans Ö¤rencisi Halil ‹brahim Taflova taraf›ndan gelifltirilen “Cabri3D” isimli program, geometrik flekilleri 3 boyutlu canland›rarak, flekillerin zihinde somutlaflmas›na yard›mc› oluyor.

Baflar› Öyküsü

Ekonomik Kalk›nma ve ‹flbirli-¤i Örgütü (OECD) taraf›ndanyay›nlanan ve ülkelere göreö¤rencilerin derslerdeki bafla-r›lar›n› karfl›laflt›rarak puanla-yan PISA raporuna göre, Türkö¤rencilerin matemati¤i çok iyide¤il. 3 y›lda bir haz›rlananraporun 2006 sonuçlar›na gö-re, Türkiye PISA 2003'de oldu-¤u gibi, fen bilimleri ve mate-matikte OECD ülkeleri aras›n-da sondan ikinci s›rada yeral›yor. Türk ö¤rencilerinin du-rumu, görüldü¤ü gibi matema-tik ve fen bilimlerinde pek iyi

de¤il. Sabanc› Üniversitesibünyesinde oluflturulan E¤itimReformu Giriflimi’nin (ERG)2008 y›l›nda düzenledi¤i E¤i-timde ‹yi Örnekler Konferan-s›’nda, e¤itimle ilgili pek çokproje tan›t›lm›flt›.

Bu projeler aras›nda, e¤itimeyeni boyutlar getirecek çok de-¤erli projeler de vard›. Buprojelerden biri olan Cabri3Dyaz›l›m›, ö¤rencilerin geometri-yi daha kolay kavramas›nayard›mc› olmay› amaçl›yor.Marmara Üniversitesi Yüksek

Lisans Ö¤rencisi ve MatematikÖ¤retmeni Halil ‹brahim Taflo-va taraf›ndan gelifltirilen Cab-ri3D yaz›l›m›, geometrik flekil-leri 3 boyutlu hale getiriyor veCabri3D ile çizilen bir flekil ta-mamen gerçek fleklin özellikle-rini tafl›yor.

Yaz›l›m sayesinde ö¤rencilerinekranda gördükleri hareketler,büzülmeler, flekillere farkl› aç›-lardan bak›lmas›, fleklin sü-rüklenebilmesi gibi özellikler,geometri derslerinde birçokavantaj sa¤l›yor. Program› ge-

Uzay geometrisi art›k daha kolay

44

lifltiren Taflova, böyle bir ö¤renme ortam› oluflturmakiçin, her ö¤rencinin kiflisel bilgisayarlar›n›n oldu¤u bir s›n›f, projeksiyon cihaz› veyaokullarda bulunan bilgisayarlaboratuarlar›n›n yeterli oldu-¤unu ifade ediyor. Yani bilgi-sayar altyap›s› varsa sadeceyaz›l›m› sat›n alarak, geometridersine yeni boyutlar getirmekmümkün.

Asl›nda Geometer's Sketchpad(GSP), Cabri Geometry, Dr Ge-o, WinLogo ve Euklides gibi di-namik geometri yaz›l›mlar›mevcut ancak bu yaz›l›mlar›nhepsi iki boyutlu düzlem geo-metri ö¤retimi için tasarlanm›flyaz›l›mlar. Uzay geometride buyaz›l›mlar k›smen kullan›lsalarda ö¤renen ve ö¤retenlere üçboyut hissi verilemiyor ve çiz-di¤iniz flekillere farkl› aç›lar-dan bakma imkân› olmuyor.

Bu eksikli¤i gidermek için ya-p›lan çal›flmalar sonucunda üçboyutlu dinamik geometri ya-z›ml› Cabri3D gelifltirdiklerinisöyleyen Taflova,

“Derslerimizde üç boyutlu geo-metri ö¤retimi için gelifltirilenCabri3D yaz›l›m› kullan›m› sa-yesinde ö¤renci merkezli ö¤-renme ortam› oluflturup, ö¤-rencilerin uzay geometriyi zor-lanmadan ve bir tak›m formül-leri keflfederek ö¤renip ö¤rene-mediklerini bilimsel olarakaraflt›rmak istedik” diyor.

Ö¤renci flekli her haliyle görüyor

Yap›lan bir araflt›rmaya göre15 yafl grubundaki ö¤rencilereen itici gelen matematik konu-lar›n›n bafl›nda uzay geometri-si var. Çünkü çok boyutlu fle-killeri sadece çizmek anlamak

için yeterli olmuyor. OysaCabri3D ile çizdi¤iniz bir flekiltamamen gerçek fleklin özellik-lerini tafl›yor. Ö¤rencilerin ek-randa gördükleri hareketler,büzülmeler, flekillerin döndü-rülerek farkl› aç›lardan bak›l-mas›, fleklin sürüklenebilmesigibi özellikler uzay geometrininhem ö¤retiminde hem de ö¤reniminde birçok avantajlarsa¤l›yor.

Taflova “Bu çal›flmada kullan-d›¤›m›z Cabri3D yaz›l›m›n›nmatematik ve geometri ö¤reti-mi için gelifltirilmifl statik yaz›-l›mlardan farkl› bir yap›s› var.Ö¤rencinin aktif kat›l›m›n› ge-rektiren, ö¤renme sürecinedo¤rudan girmesini sa¤layaninteraktif bir program” diyor.

Cabri3D’nin temel özellikleriniafla¤›daki flekillerle görmekm ü m k ü n .

• Geometrik flekiller çok rahatl›kla oluflturulabiliyor

• Oluflturulan flekillerin özelliklerini belirlemek için ölçümler yap›labiliyor. (Aç›, çevre, uzunluk, alanölçüleri gibi)

45

Baflar› Öyküsü

46

Marmara Üniversitesi Yüksek Lisans Ö¤rencisi Halil ‹brahim Taflova Dünyada teknolojik yeniliklerin h›zla artmas› ve ekonomide önemlibir pay haline gelmesi e¤itimde de teknoloji kullan›m›n› zorluyor. Bir-çok yenilikler gibi teknolojik yenilikler de öncelikle e¤itim kurumlar›-na tafl›n›p etkili kullanarak gençlerin yetiflmesine ›fl›k tutmas› sa¤lan-mal›. Ancak, teknolojinin sadece ürün olarak okula girmesi etkili kul-lan›m› için yetersizdir. Önemli olan teknolojiyi kendi amac›m›za uy-gun olarak kullanabilmek, ö¤retme-ö¤renme sürecine bir yarar sa¤la-yabilmektir. Öte yandan, y›llard›r içerisinde bulundu¤umuz ezberci veö¤retmen merkezli e¤itim sisteminin de¤ifltirilmesi, teknoloji geliflimi-nin yak›ndan takip edilerek kullan›m›na geçilmesiyle daha kolay ola-ca¤›n› biliyoruz. Düflünen, olaylara yorum getiren, kendi özelliklerinisergileyebilen ö¤renciler yetifltirmek, ö¤renciyi pasif ö¤renme ortam-lar›ndan kurtararak kendi kendine aktif bir flekilde ö¤renme yetene¤ikazanmas›n› sa¤lamak teknolojiyle desteklenmifl ö¤renme ortamla-r›yla mümkün olabilmektedir.

Teknoloji aktif ö¤renim ortam› yarat›yor

Cabri3D kullan›larak uzay geometride birçok etkinlik ha-z›rlan›p verimli ö¤renme ortamlar› oluflturulabiliyor. Buçal›flma, teknoloji destekli, ö¤renci merkezli bir ders du-rumu üzerine yo¤unlafl›yor. Cabri3D ile haz›rlanan, orta-ya konan tasar›m sayesinde, oluflturulan cisimlere farkl›cephelerden bak›labilmesi, dinamik yap›n›n yan› s›ra ar-ka planda kalan, görülemeyen k›s›mlar›n ekran›n döndü-rülerek izlenebilmesi, ölçümler yaparak karfl›laflt›rma ya-p›labilmesi, çal›flma yapraklar› sayesinde eski bilgilerinin,yeni karfl›lafl›lan durum için yeterli olmad›¤›n›n görülmesi,ö¤rencilerin araflt›rma, keflfetme aktivitelerine yönelmesi-ne vesile oluyor.

• Yap› hareket ettirildi¤inde daha önce ölçülen nicelikler de dinamik olarak de¤ifliyor. Bu özellikyard›m›yla yap›n›n de¤iflimi izlenirken yap› hakk›nda hipotezler kurulabiliyor.

• fiekiller ekran üzerinde sürüklenebiliyor, geniflletilebiliyor, daralt›labiliyor ve döndürülebiliyor.

EE¤itimde bilgi ve iletiflim teknolojilerindekiyenilikler iki eksende ilerliyor. Biri, bireyleraras›ndaki paylafl›m ve etkileflimin sa¤land›-¤› ortamlardaki geliflmeler, di¤eri ise zaman-dan ve mekandan ba¤›ms›z bireye özgü ö¤-renme ortamlardaki geliflmelerdir. Web 2.0olarak bilinen güncel teknolojileriyle, dina-mik, etkileflimli, aç›k iletiflim sa¤layan, pay-laflma ve yeniden kullanma olana¤› sunan,web içeri¤ini herkesin kendisinin de¤ifltire-bildi¤i sosyal platformlar oluflturulabiliyor.Bloglar, vikiler, flickr ve deli.ci.us benzeri fo-to¤raf ve sosyal imleme, paylafl›m siteleri,YouTube, Myspace ve Facebook, Elgg gibiçevrimiçi topluluklar ve sosyal a¤lar bu ge-liflmelere birer örnektir.

Bu teknolojilerin paylafl›mc› ve sosyal yönü,ö¤retme - ö¤renme ortamlar› aç›s›ndan bü-yük bir potansiyele sahiptir. Öte yandan,ontolojiler ile bireysel farkl›l›klar dikkate al›-narak, bireyin ö¤renmesini sa¤layan, denet-leyen ve yönlendiren ortamlar›n gelifltirilmesiüzerinde dikkate de¤er çal›flmalar da gözle-niyor. Ö¤renme nesnelerinin üst verilerininö¤renenin ihtiyaçlar› ile isteklerine göre ta-sarlanmas› ve böylece ö¤renenin çal›flmaörüntüsünün, çal›fl›rken verdi¤i ipuçlar› ileotomatik olarak oluflmas› yeni teknolojilerine¤itime yans›mas›n›n önemli uygulamalar›n-dan biri olmaya adayd›r. Bu makalede yuka-r›da sözü edilen yeniliklerle ilgili olarak baz›örnekler verilmifltir.

Ö¤renme süreci ve yönetimi

Bilindi¤i gibi, ö¤renme sürecinin yönetimi,izlenmesi ve ö¤renme içeri¤inin sunumu içinuygun platformlara olan ihtiyaç, ö¤renmeyönetim sistemleri gibi sunucu tabanl› çal›-flan sistemlerin gelifltirilmesine neden ol-mufltur. Ö¤renme yönetim sistemleri (Black-board, Moodle, Sakai vb.) çevrimiçi dersoluflturma, ö¤renci kay›tlar›n› tutma, içeri¤idosya fleklinde sistemde tutma, ö¤renme or-tam›nda forum gibi etkileflim araçlar›n›nkullan›m›na olanak sa¤lama gibi özellikleresahiptir. Ö¤renme yönetim sistemleri (ÖYS),kurumlar›n e¤itim ihtiyaçlar›n› tek bir mer-kezde toplayabilecekleri ve yönetebilecekleriçevrimiçi ortamlar sa¤lar.

Uzaktan e¤itim ve geleneksel e¤itim aç›s›n-dan gereklili¤i tart›fl›lmaz durumdad›r. ÖYSsayesinde ö¤renciler aç›lan derslere kay›tolur, kay›t olduklar› derslerle ilgili ödevlerinial›p gönderebilir, di¤er ö¤rencilerle ve ö¤reti-cilerle senkron veya asenkron iletiflim kura-bilir, notlar›n› takip edebilir. Ayr›ca, ö¤renci-leri izlemek için uygun araçlar içermesi deÖYS’leri önemli k›l›yor. Ö¤rencinin ÖYS üze-rindeki her türlü hareketi kay›t edilir. Tar-t›flmalara kat›l›p kat›lmad›¤›, ödevleri ile ilgi-li durumlar›, derslere kat›l›p kat›lmad›¤›,derste ne kadar süre kald›¤›, ald›¤› notlar gi-bi veriler rahatl›kla izlenebilir ve bu verilerile ilgili ayr›nt›l› raporlar al›nabilir.

Yeni geliflen teknolojiler ve yöntemler, ö¤renme, iflbirli¤i ve birlikte ürün gelifltirmekonular›n›n yan› s›ra bireyi anlama ve bireye uygun ö¤renmeyi sa¤lama konusundayard›mc› oluyor. Ancak, “di¤er amaçlarla gelifltirilen teknolojileri e¤itimde nas›l kullanabiliriz?” sorusunun yerini “e¤itim süreçleri için yararl› olabilecek teknolojileribirlikte nas›l gelifltirebiliriz?” sorusu almal›. Bunun için de farkl› disiplinlerdeçal›flanlar, bu ortak “problem” etraf›nda bir araya gelmeli.

M a k a l e

Yeni teknolojiler ve e¤itime yans›malar›

48

Prof. Dr. Petek Aflkar - Hacettepe Üniversitesi Bilgisayar ve Ö¤retim Teknolojileri E¤itimiB ö l ü m ü

Ancak bu sistemler, ö¤renme sürecinin,çokluortam araçlar› kullan›larak tasarlan-mas›n› ve etkinlik temelli ö¤renme ak›fllar›oluflturulmas›n› sa¤lamamaktad›r. Birbaflka anlat›mla, mevcut e-ö¤renme tekno-lojileri etkinlik ak›fl› oluflturma ve sunmakonusunda gerekli yeterli¤e sahip de¤iller-dir. Bu ihtiyac›n giderilmesine yönelik ö¤-renme etkinliklerinin ve ak›fl›n›n tasarlan-mas› için, etkinlik yönetim sistemleri gelifl-tirme çal›flmalar› yap›lmaktad›r. Bunlar-dan kullan›ma haz›r olanlardan biri Avus-tralya’da Macquarie Üniversitesi taraf›n-dan gelifltirilen paylafl›ma aç›k bir ö¤ren-me etkinlik yönetim sistemi olan LAMS’d›r(Learning Activity Management System)(K›z›lkaya ve Aflkar, 2008).

LAMS, çevrimiçi ve iflbirlikli ö¤renme et-kinliklerinin tasarlanmas› ve yönetilmesiiçin haz›rlanm›fl bir ö¤renme etkinlik yö-netim sistemidir. Sunucu tabanl› çal›flanbu sisteme kullan›c›lar farkl› (ö¤renci, ö¤-retmen, yönetici vb.) rollerde girebilmekte-dirler. Ortam›n modülleri aras›nda, ö¤ret-menin ders ak›fl›n› haz›rlad›¤› yazarl›k, ö¤-rencilerin etkinlik ak›fl› içerisinde efl za-manl› etkileflimini sa¤layan sohbet, efl za-mans›z kullan›labilen forum, konferans,viki, kaynak paylafl›m›, hesap tablosu,

dosya gönderme, not defteri, soru haz›rla-ma, g-harita, ö¤rencilerin yapmas› gerekengörevlerin listesi, ö¤rencilerin grup halindebir metin üzerinde çal›flmalar›na olanaksa¤layan raporlama, pano, oylama, videokaydedici ve resim düzenleyici say›labilir.Ö¤retmen olarak sisteme girifl yapan kul-lan›c›, kendi profilini düzenleyebilmekte,yazarl›k modülü ile ders oluflturabilmekteve grup oluflturma ve izleme modülü ile s›-n›f oluflturup, yönetebilmektedir. fiekil1’de yazarl›k modülünün arayüzü ve olufl-turulmufl bir etkinlik ak›fl› gösterilmekte-dir.

Sonuç olarak LAMS, iflbirlikli çevrimiçi ö¤-renme ortamlar› oluflturmak için kullan›-labilecek ve ö¤renme yönetim sistemleri(Moodle, Blackboard, Sakai vb.) ile entegreedilebilen paylafl›ma aç›k bir sistemdir veTürkçe dil deste¤i Dr. Gonca K›z›lkaya ta-raf›ndan haz›rlanarak dil paketi oluflturul-mufltur. Bu platformda yans›t›c› düflünmeve problem çözme becerilerini gelifltirmekamac›yla haz›rlanan bir ortam, yedinci s›-n›f ö¤rencilerinin kullan›m›na sunulmufl-tur ( K›z›lkaya, G, 2009).

Ö¤renme süreci, sosyalleflme, iflbirli¤i ve paylafl›m

LAMS, ö¤retmenin kendi planlad›¤› ö¤ren-me etkinliklerini gelifltirmesini ve ö¤renci-ye sunmas›n›; böylece ö¤rencinin etkin birflekilde ö¤renmesini ve kontrollü bir flekil-de etkileflimde bulunmas›n› sa¤lamakta-d›r. Oysa, sosyalleflme, “ö¤renme alan›”oluflturma, kiflisellefltirme için yaz›l›maraçlar›n›n bulundu¤u, kiflisel profil, web-logging, e-portfolyo ve sosyal a¤ araçlar›n›içeren aç›k kaynakl› ortamlar da e¤itimdekullan›lmaya bafllanm›flt›r. Bunlardan biriolan ELGG, Dave Tosh ve Ben Werdmullerliderli¤indeki bir ekip taraf›ndan gelifltiril-mifltir. Bu ortamda; kullan›c›lar içerik dü-zenleme araçlar›n› kullanarak kendi ö¤-renme alanlar›n› ve kendi ilgi alanlar›nagöre sosyal a¤lar›n› düzenleyerek kendisosyal ortamlar›n› oluflturabilmektedirler.

Kullan›c›lar ELGG’de kendi ortamlar›n›;kendi arayüzlerini, kendi dijital

49

fiekil 1: Yazarl›k modülünde oluflturulmufl bir ders tasar›m›

kimliklerini, kendi kaynaklar›n› toplay›p;dosyalar›n›, içeri¤ini, yans›malar›n› olufltu-rabilir. Böylece kendi ortamlar›n› kontroledebilir ve kiflisellefltirebilir. Blog, Wiki,PLE’s (Kiflisel Ö¤renme Ortamlar›), e-portfol-yo gibi teknolojileri kullanabilir. Bu konudaHacettepe Üniversitesi Bilgisayar ve Ö¤retimTeknolojileri E¤itimi Bölümü doktora tez ö¤-rencisi Tülin Hafllaman taraf›ndan haz›rla-nan ö¤retmenler için özdüzenleme konusun-daki ortamlar ile ilgili bir ELLG ekran› fiekil2 de gösterilmektedir.

Hem LAMS hem de ELLG deki ortak modül-lerden birinin viki oldu¤u hemen anlafl›l-maktad›r. Vikiler, ö¤renme ö¤retme ortamla-r›ndaki iflbirlikli ö¤renmeyi, grup taraf›ndanoluflturulan ve düzenlenen web sayfalar› ilesa¤lamaktad›r. Belirli bir konudaki, dokü-man, resim ve sunumlar›n depolanmas› vearanmas›, de¤iflikliklerin yönetilmesinin iz-lenmesi ve tart›flmalar› ayn› ortamda destek-lemektedir. Alanyaz›nda, vikilerin grup çal›fl-mas›na ve ö¤rencilerin ö¤renmesine yard›mc›oldu¤unu vurgulayan çok say›da araflt›rmabulunmaktad›r (Chou & Chen, 2008).

Vikilerin bir özelli¤i de düzenleme kay›tlar›n›tutmas›d›r. Bu sayede herhangi bir viki say-fas›nda yap›lan bütün de¤ifliklikler kay›t edi-lir. Ö¤rencilerin sayfa içeri¤ini istemeyereksilmesi durumunda sayfan›n daha öncekihallerine geri dönülmesi sa¤lanabilir (Engs-trom & Jewett, 2007). Ayr›ca proje ya da tezçal›flmas› gibi birden fazla kiflinin ortak me-

tinler üzerinde çal›flmas›n› ve üretmesi ge-rektiren iflbirlikli projelerde, viki kullan›lma-s› yararl› bulunmufltur (Akçap›nar & Aflkar,2 0 0 9 ) .

Ö¤retmen sürece, iflbirlikçi, rehber, editörveya site yöneticisi olarak istedi¤i zaman, is-tedi¤i seviyede kat›labilir. Ö¤retmen taraf›n-dan vikinin bütün bölümlerine eriflilebilir vekontrol edilebilir. Viki üzerindeki de¤ifliklik-ler yak›ndan izlenebilir, düzenleme s›kl›¤›veya ne tür bir de¤ifliklik yap›ld›¤› önceki ya-p›lan de¤iflikliklerle karfl›laflt›rmal› olarak in-celenebilir. Örne¤in, bir ö¤retmen, ö¤rencisi-nin taslak olarak haz›rlad›¤› bir metni göre-bilir, yazma oturumu boyunca yapt›¤› herde¤ifliklik izlenebilir ve yorumda bulunabilir.Bir ö¤retmen vikileri çok de¤iflik amaçlarlaö¤renmeye destek olarak kullanabilir. Hacet-tepe Üniversitesi Bilgisayar ve Ö¤retim Tek-nolojileri E¤itimi Bölümü derslerinde vikiaraçlar› kullan›lmakta ve ö¤rencilerin grupolarak ya da s›n›fça gelifltirdikleri projeler vi-ki üzerinden oluflturulmaktad›r. Bu da sade-ce ürünün de¤il, sürecin de gözlemlenebilir-li¤ini sa¤lamaktad›r.

Viki oram›nda kay›t edilen veriler kullan›la-rak, ö¤rencilerin projelere olan katk›lar›n›nicel olarak puanlamak mümkündür. Akçap›nar, ( 2009) viki ortam›nda yap›langrup çal›flmalar›n›n nicel olarak de¤erlendi-rilmesine olanak sa¤layan ve bu süreci oto-matiklefltiren bir araç gelifltirmifltir. Gelifltiri-len araç MediaWiki kullan›larak haz›rlananviki ortamlar›n›n veritaban›na ba¤lanarak,ö¤rencilerin viki ortam›ndaki aktiviteleri(sayfa say›s›, düzenleme say›s›, ba¤lant› sa-y›s›, kelime say›s›) ile ilgili veriler toplamak-tad›r. Daha sonra elde edilen bu veriler, ge-lifltirilen formül sayesinde standart puanlaraçevrilerek ö¤rencilerin bireysel ve grup kat-k›lar›n›n nicel olarak ölçülmesi olanakl› halegelmifltir.

Ö¤renene özgü ö¤renme örüntüsü

Önümüzdeki y›llarda anlamsal (semantik)web teknolojileri üzerinde yap›lan çal›flmalarda e¤itime yön verecektir. Etkinlik ve ö¤ren-me nesnelerinin yönetiminde anlamsal webtekniklerinin kullan›lmas›, ö¤retmenlerin

M a k a l e

50

fiekil 2: ELLG ekranlar›ndan biri

kendi ba¤lamlar›na en uygun ö¤renme nes-nelerine eriflmelerini kolaylaflt›racakt›r. Gü-nümüzde ö¤retmenler, ö¤retme-ö¤renme or-tamlar›n›nda kullan›lmak için ürettikleri et-kinliklerde pek çok içerik ya da kayna¤› kul-lanmaktad›rlar. Bir etkinlik gelifltirilirken, oetkinli¤i amac›na uygun olacak flekilde des-tekleyecek ö¤renme nesnelerinin edinilmesi,ö¤retmenler aç›s›ndan çok zaman tüketen veyorucu bir aflama olmaktad›r. Ö¤renme nes-neleri, ö¤renmeyi desteklemek üzere yenidenkullan›labilen herhangi bir kaynak olaraktan›mlanmaktad›r. Bu süreci kolaylaflt›racakve h›zland›racak en önemli etken ise, istenenözellikleri sa¤layan haz›r, tekrar kullan›labi-lir ve farkl› ortamlarda kullan›labilecek ö¤-renme nesnelerine eriflebilmektir (Türksoy,Aflkar, 2009).

Ontolojiler, bilgiyi ve bilgiler aras›ndaki ilifl-kileri aç›k ve anlaml› bir flekilde sunmam›z›sa¤layan araçlar›n altyap›s›n› oluflturmakta-d›r. E¤itim alan›nda ontolojilerin en aktifkullan›ld›¤› alanlardan birisi, uyarlanabilire-ö¤renme ortamlar›d›r. Ö¤retmenlerin derstasarlamas›na yard›mc› olabilmek için an-lamsal web teknolojilerini temel alarak uyar-lanabilir e-ö¤renme içeri¤i gelifltirmek vekullanmak amac›yla çeflitli çal›flmalar yap›l-maktad›r.

Ontolojiler, özellikle ö¤retim kayna¤›n›n eti-ketlenmesinde üç aç›dan ele al›nmaktad›r.Bunlardan biri bireysel farkl›l›klar›n örüntü-lerinin ç›kar›lmas›d›r. Özellikle ö¤renme stil-leri, biliflsel özellikler vb. nitelemelerle birey-leri konumland›rmak ve ona özgü bir ö¤ren-me sa¤lamak son y›llarda yap›lan çal›flmala-r›n bafl›nda gelmektedir. Bu durum sadece

e¤itim alan›nda çal›flanlar› de¤il, mühendis-lik ya da bilgisayar/matematik bilimleri ala-n›nda çal›flanlar›n›n da ilgisini çekmektedir.Öte yandan ikinci ele al›nmas› gereken çal›fl-ma, dersleri ve konular› oluflturan kavram-lar ve kavramlar aras› iliflkilerin anlamsalolarak ortaya konulmas›d›r. Üçüncü konuise, özellikle ilk ve ortaö¤retim program ge-lifltirme çal›flmalar›n›n odak noktas› olan;ancak son y›llarda gerek AB, gerekse ABDyüksekö¤retimini de ilgilendiren, ö¤rencile-rin kazanmas› beklenen beceri ve yetenekle-rin s›n›flanmas› ( Aflkar ve Altu, 2009) vebunlar aras›ndaki ba¤lant›lar›n ö¤renmekaynaklar› ile iliflkilendirilmesi sorunu ile ilgilidir. Bütüm bu say›lanlar›n ölçme ve de¤erlendirme sistemleri ile iliflkilendirilmesiise bafll› bafl›na bir çal›flma alan›d›r. Özellikle süreç, ürün ve katk›n›n de¤erlendi-rilmesinde elde edilen verilerin çeflitlenmesive bir yönüyle otomatikleflmesi konusundayap›lmakta olan çal›flmalar ö¤rencileri dahaiyi tan›ma konusunda yol gösterici nitelikteo l a c a k t › r .

Sonuç olarak, yeni geliflen teknolojiler veyöntemler, ö¤renme, iflbirli¤i ve birlikte ürün gelifltirme konular›n›n yan› s›ra bireyianlama ve bireye uygun ö¤renmeyi sa¤lamakonusunda yard›mc› olmaktad›r. “Di¤eramaçlarla gelifltirilen teknolojileri e¤itimdenas›l kullanabiliriz?” sorusunun yerini “e¤itim süreçleri için yararl› olabilecek teknolojileri birlikte nas›l gelifltirebiliriz?” so-rusu almal›d›r. Bunun için de farkl› disiplin-lerde çal›flanlar›n bir ortak “problem” etra-f›nda bir araya gelmeleri, çal›flmalar›n isteni-len nitelikte olmas›n› sa¤layacakt›r d ü fl ü n c e s i n d e y i m .

51

K a y n a k ç a• Akçap›nar, G. (2009). Viki ortam›nda yap›lan grup çal›flmalar›nda yazar katk›s›n›n belirlenmesi için veritaban› analiz arac› ve de¤erlendir-

me yönteminin gelifltirilmesi.Yay›mlanmam›fl yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.• Akçap›nar, G., & Aflkar, P. (2009). Araflt›rma Gruplar› ‹çin Ortak Çal›flma Alan› Olarak Viki Kullan›m›. International Educational Technology

Conference (IECT) (s. 176-180). Ankara: Hacettepe Üniversitesi.• Aflkar, P., & Altun, A. ( 2009). CogSkillnet: An ontology-based representation of cognitive skills.Educational Technology &Society, 12 (2),

2 4 0 - 2 5 3 .• Chou, P.-N., & Chen, H.-H. (2008). Engagement in Online Collaborative Learning: A Case Study Using a Web 2.0 Tool. MERLOT Journal of

Online Learning and Teaching , 4 (4), 574-582.• Engstrom, M. E., & Jewett, D. (2007). Collaborative learning the wiki way. TechTrends , 12-15.• K›z›lkaya, G. ( 2009). Yans›t›c› düflünme etkinlikleri ile desteklenmifl web tabanl› ö¤renme ortamlar›n›n problem çözme üzerine etkisi. Yay›n-

lanmam›fl doktora tezi. Hacettepe Üniversitesi. • K›z›lkaya, G. ve Aflkar, P. (2009). Ö¤renme Etkinlik Yönetim Sistemi LAMS) ve Türkçe’ye Çeviri Çal›flmas›. International Educational Tech-

nology Conference (IECT), Ankara, Hacettepe Üniversitesi, 6-8 May›s 2009.• Türksoy, H. Aflkar, P. (2009). Ö¤renme Nesnelerinin Paylafl›m›nda Anlamsal Web Teknolojilerinin Kullan›m›. Hacettepe Üniversitesi E¤itim

Fakültesi Dergisi, 36, 271 - 282.

M

Bilgi ve iletiflim teknolojilerinin geliflmesi telif haklar›nda yeni düzenlemeleri gereklik›l›yor. Geleneksel hukuk çerçevesinde al›nan önlemler, olaylara yerinde vezaman›nda müdahaleyi mümkün k›lmad›¤› gibi, ayn› anda pek çok kifliyi de ma¤durediyor. Youtube gibi bir sitenin kapat›lmas›, bu duruma en iyi örnek.

Bilgi Ça¤› Hukuku - Kadir Has Üniversitesi, Hukuk Fakültesi Ticaret Hukuku, Anabilim Dal› Baflkan› Doç. Dr. Tekin MEM‹fi

Modern ça¤lar, de¤iflik ikilemleri hukukundikkatine sunmaktad›r. K›sa bir olay anali-zi ile bu ikilemlerden baz›lar›n› inceleyebili-riz. Olay›m›zda bir ö¤renci, hocas›n›n dersi-ni videoya kaydetmifl ve izin dahi almaks›-z›n, Youtube ortam›na aktarm›flt›r.

fiunu hemen belirtmek gerekir ki; e¤itim veö¤renim konusunda BT teknolojilerinintoplum geneline faydas›n›, çarpan etkisini,e¤itimi yayg›nlaflt›r›lmas›n›, ucuzlatmas›n›ve ulafl›labilir k›lmas›n› yads›mak mümkünde¤ildir, böyle bir çabaya gerek de yoktur.

Temel prensip; “Hiçbir engel tan›maks›z›ntabana, genele, küresele yay›lan, sansür-süz, önyarg›s›z, sürekli e¤itim ve ö¤renimind e s t e k l e n m e s i d i r . ”

Temel prensibi bir kere belirledikten sonra,konunun hukuk alan›ndaki yans›malar›na,getirdikleri ve götürdüklerine, “olmas› gere-ken hukuka” dair çeflitli görüfller ve uygu-lamalar yerine oturabilir.

Tarih perspektifini hat›rlatan k›sa bir turatarak masum gözüken olay›m›z çerçeve-sinde görüfllerimi iletece¤im; Bilindi¤i gibitarihte ilk kopyalama çabalar›, eserlerin ay-nen tekrar yaz›lmas›n› gerektiren çok zah-metli ve pahal› süreçlerdi. Tarihin bu erkendönemlerinde, eserlerin ezbere bilinmesi iseapayr› bir erdemdi, ezberleme yetene¤i ol-mayanlar›n zeki de olamayacaklar› temelvarsay›md›. Bu gelene¤in bir yans›mas›n›Kur’an’›n ezberlenerek nesilden nesile akta-r›lmas› konusundaki çabalarda hala gör-

mek mümkündür. Hatta bu konuda erkendönem M›s›r firavunlar›ndan birisinin “ya-z›n›n dahi gereksiz” oldu¤unu söyledi¤i var-say›l›r. Bilginin sadece kulaktan kula¤a ile-tilmesi ile erdemli ile erdemsiz insan ayr›-m›n gerçekleflece¤ini söylemifltir. Yaz›lanherhangi bir fleyin art›k “orta mal›” oldu¤u-

Yeni ekonomi, hukukt a dayenilik gerektiriyor

52

nu ve bilgili ile bilgisizi ay›rt etmenin güçle-flece¤ini söylemifltir.

Matbaa bu gerçe¤i de¤ifltirmeden çok önce-leri, tafl bask› ve benzeri yöntemlerle eser-ler ço¤alt›lmaya çal›fl›lm›flt›r. Herkesin bil-di¤i Gutenberg matbaas›, John Fust adl›bir tacirin deste¤iyle kurulmufl ve borçlar›-n› ödeyemeyerek iflas eden Gutenberg’inelinden Fust matbaay› alm›flt›r.

15 yy.da matbaa sahipleri idari otoritekraldan veya kiliseden “lisans” alarak kitap yay›nl›yorlard›. Böylece hem istenme-yen eserler bir anlamda sansür edilmifl oluyordu, hem de yay›nc›ya sa¤lanan “te-kel” konumu ile kazanç elde etmesi devaml›k › l › n › y o r d u .

Bafllang›çta her kitap veya her flehir içinayr› ayr› verilen imtiyazlar giderek bir loncaoluflumuna do¤ru geliflmifl ve ilk olarak ‹n-

giltere’de “stationers company” ad›nda ki-tap loncas› kurulmufltur. Bu lonca üyelerid›fl›ndakiler eser ço¤altmazlard›, bu lonca-n›n izin vermedi¤i eserler de ço¤alt›lamazd›.O tarihlerde “Copyright” kelimesi yay›nc›-n›n herhangi bir hakk›n› de¤il, matbaan›no eseri ço¤altma hakk›ndaki tekel konumu-nu anlat›yordu.

Bu konuyu düzenleyen “Licensing act” (Li-sans yasas›) 1662’de yürürlü¤e girmifltir.Yay›nc›lar›n tekel pozisyonlar›n› düzenleyenbu yasa ile 150 y›l kadar etkili bir uygula-man›n sonucunda, tekel durumundaki ya-y›nc›lar›n yazar haklar›n› neredeyse yok et-tikleri görülmüfl oldu.

Örne¤in; Daniel Defoe (Yazar›; RobinsonCrusoe) isyan içerisinde “Kitapç›lar fabrika-tör, yazarlar da bunlar›n müstahdemi ol-mufl durumdad›r” diyordu.

Kraliçe Anne yasas› 1709’da yürürlü¤e gir-mekle yazarlar›n haklar›n› koruyan ilk“copyright” yasas› ortaya ç›km›fl oldu. Ya-y›ndan sonra 21 y›l boyunca yazar›n hakk›korunmaya bafllad›. Daha sonraki geliflme-lerle bu süre, yazar›n yaflam› ve sonraki 70y›l süresine kadar uzam›flt›r.

ABD’de de ‹ngiltere’ye paralel bir uygulamageliflmifltir. Ancak ABD sadece vatandaflla-r›na yönelik olarak telif ve fikri haklar›nkorunmas›n› kabul etmiflti. Di¤er bir deyiflle Amerikal› olmayanlar›n telif haklar›k o r u n m u y o r d u .

Amerikal› yay›nc›lar, Amerikal› olmayan ya-zarlara ait kitaplar›, müzik eserlerini basa-rak telif hakk› ödemeksizin uzun y›llar bo-yunca yüksek karlar elde ettiler. Bugünküjargon ile; “Korsan” diyebilece¤imiz bu ki-taplar, Amerikan tüketicisine ucuz fiyattanu l a fl › y o r l a r d › .

1909’a kadar devam eden bu zenginleflmesüreci, modern tabir ile “grace period” (k›-yak süresi) sonunda dünya çap›nda bas›-mevi tekelleri serpilmifl oldu.

Bugünlerde dünya çap›nda fikir haklar›n›nkorunmas› ve ihlal edilmemesi için en güç-

53

lü politikalar› yürüten ABD, asl›nda “kor-san yay›nc›l›¤›n” befli¤i olarak yüz y›l önce-sine kadar önderli¤ini sürdürmüfltür.1909’da kabul edilen bir yasa ile yabanc›la-r›n da haklar› güvence alt›na al›nm›flt›r.Yabanc›lar›n fikri haklar›n› ihlal etmeyiterk eden eski korsanlar, art›k korsanl›kyap›lmamas›n› istemeye bafllam›fllard›r.

Ancak Pandora’n›n kutusunu açarak sal-d›klar› yepyeni bir sistem; yani dijitalleflmeve internet, tüm fikri mülkiyet hukukununtekrar gözden geçirilmesini gerektirecek ka-dar önemli sorunlara ve ikilemlere yol aç-maya bafllam›flt›r.

Son y›llardaki fikir sanat eserleri alan›ndateknolojik geliflmelerin ço¤u bu eserlerinkopyalanmas›n›n, ço¤alt›lmas›n›n ve da¤›t›lmas›n›n engellenmesi üzerine kurulugeliflmelerdir. DeCSS yaz›l›m›n›n k›r›larakDVD’lerin kopyalanabilir hale gelmesi,Blueray teknolojisi ile yeni engeller yarat›lmas›, Reverse engineering ve karfl›t›benzeri çabalar yepyeni hukuk alanlar› y a r a t m a k t a d › r .

Giriflte bahsetti¤imiz olay›m›z, asl›nda fikrihaklar alan›nda yer almayan, kiflisel hakla-r›n korunmas› alan›nda yer alan bir tipikfiildir: halka kapal› bir söylefliyi ö¤rencikaydetmifltir. TCK.m.133/2 f›kras›na göre“Kat›ld›¤› aleni olmayan bir söylefliyi, di¤erkonuflanlar›n r›zas› olmadan ses alma ciha-z› ile kayda alan kifli, alt› aya kadar hapisveya adli para cezas› ile cezaland›r›l›r.”Hükmüne göre bu kayd› yapan flah›s c e z a l a n d › r › l a c a k t › r .

Söz konusu kayd›n Youtube ortam›na akta-r›lmas›n› analiz edersek; öncelikle hocan›nverdi¤i ders ve bu dersin içeri¤i üzerindehocan›n ne gibi haklar› oldu¤unu belirle-

mek gerekmektedir. Ö¤rencilerine ders ve-ren bir hoca kendi kitab›n› anlatmakta ise,bu kitap sahipli¤inden kaynaklanan fikrihaklar›n, yani, yayma, da¤›tma, ço¤altmagibi haklar›n kendisine ait oldu¤u kuflku-suzdur. Hoca dersinde baflka eser sahiple-rinin de eserlerini kullanarak e¤itim çabas›göstermekte ise, bu eserler üzerinde kendi-sine ait bir hakk› olmasa da, bunlar› e¤itimamaçl› kullanmakla baflkalar›n›n haklar›nazarar vermemektedir.

Nitekim, fikir sanat eserleri yasas›nda budurum düzenlenmifl ve madde 33 hükmüy-le “Yay›mlanm›fl bir eserin, tüm e¤itim veö¤retim kurumlar›nda, yüz yüze e¤itim veö¤retim maksad›yla do¤rudan veya dolayl›kar amac› gütmeksizin temsili, eser sahibi-nin ve eserin ad›n›n mutat flekilde aç›klan-mas› flart›yla serbesttir” denilmek suretiylee¤itim ve ö¤renim amac›n›n a¤›r bast›¤›hallerde eser sahibine ait baz› haklar›n ka-muya mal oldu¤u kaydedilmifltir.

Bu istisnan›n flartlar› ise; eserin içeri¤inine¤itim ve ö¤retim kurumlar›nda verilen yüzyüze e¤itim esnas›nda ve kar amac› güt-meksizin kullan›lmas›d›r. Eser sahibininkim oldu¤unun belirtilmesine dair ahlakisorumluluk da yasaya al›nm›flt›r.

Karfl›m›za ç›kan bir ikilem de, “yüz yüzee¤itim”in tan›mlanmas› olmaktad›r. Kanu-nun bu maddesine sonradan giren “yüz yü-ze” lafz›ndan anlafl›lan fley; karfl›l›kl› ileti-flim ve etkileflim içinde, dinamik bir dersortam› olsa gerekir. Bir hocan›n statik birbiçimde derslerinin videolar›n›n seyredilme-si, internet ortam›ndan indirilmesi “yüz yü-ze” kavram›na girmemektedir.

Buna karfl›l›k, interaktif, karfl›l›kl› etkile-flim ve iletiflim ortam›n› sa¤layan herhangi

Bilgi Ça¤› Hukuku

54

15 yy.da matbaa sahipleri idari otorite kraldan veya kiliseden “lisans” alarak kitapyay›nl›yorlard›. Böylece hem istenmeyen eserler bir anlamda sansür edilmifl oluyordu, hem de yay›nc›ya sa¤lanan “tekel” konumu ile kazanç elde etmesi devaml› k›l›n›yordu. Bafllang›çta her kitap veya her flehir için ayr› ayr› verilen imtiyazlar giderek bir lonca oluflumuna do¤ru geliflt i .

bir teknolojik geliflme “yüz yüze e¤itim”kavram› dahilinde anlafl›lmal›d›r. Di¤er birdeyiflle, birbirinden uzakta bulunan termi-naller yard›m›yla ve karfl›l›kl› iletiflerekders verilmesi halleri “yüz yüze e¤itim”dir.

‹letiflimin eflzamanl› olmas› kan›m›zca buunsurlardan birisi de¤ildir. Yayg›nlaflan vetabana yay›lan e¤itimin binlerce ö¤renciyikapsamas› durumunda, hocan›n eflzamanl›olarak ö¤renci sorular›na cevap verememesibu tan›m› daraltmay› de¤il, aksine açmay›gerektirmektedir. Makul bir süre içersinde“canl›” olarak yap›lan e¤itim s›ras›nda ho-ca-ö¤renci etkilefliminin sa¤lanm›fl olmas›kan›m›zca yeterlidir.

Üniversite amfisindeki dersi kaydedip Youtube ortam›na aktar›lmas› olay›na geridönersek; bu kayd›n yap›lmas›n›n, hoca taraf›ndan r›za gösterilmedikçe, suç olaca-¤›n› belirtmifltik. Kayda r›za gösterilmemiflolmas› halinde, kayd›n Youtube ortam›ndayer almas› ile bunu yay›nlayan ö¤renci ayr›ca, TCK.m.133 son f›kras›na göre 6 ayila 2 y›l aras›nda bir cezaya muhatap olabilecektir.

Youtube ortam› ise bambaflka bir analiz ge-rektiren bir geliflmedir. Sadece fikri hak (cop-yright) ihlalleri aç›s›ndan de¤il, kiflisel haklarve mahremiyet ihlalleri aç›s›ndan da konu-nun analizi gerekir. Bu analizi yaparken de,internet ortam›n›n geneli, dijitalleflmenin et-kileri ve P2P (peer-to-peer) haberleflme ve de-santralize networkler hakk›nda y›llard›r yap›-lan tart›flmalara geri dönmek gerekecektir ki,yaz›m›z kapsam›n› aflacakt›r.

K›saca belirtmekle yetinelim; insanlar›n gö-rüntü ve seslerinin kay›t alt›na al›nmas›-n›n, bunlar üzerinde de¤ifliklikler yap›lma-s›n›n çok kolaylaflt›¤› bir ça¤da yaflamaya

bafllad›k. Bu kay›tlar›n›n da¤›t›lma h›z› ise,hukukun hiçbir zaman ulaflamayaca¤› birh›zd›r art›k. Geleneksel hukuk, hele helekontinantal hukuk (Roma Hukuku) kural-lar› ile örne¤in bir mahkemece “ihtiyati ted-biren youtube yay›n›n›n durdurulmas›na”karar verilmesindeki yavafll›k bir yana, bukarar›n icras›n›n gerektirece¤i uluslararas›muhaberat ve icra süreci h›zlar› hiçbir zaman internet ve dijital ortam ile bafl edemeyecektir.

Bu nedenle devletlerce, idare ve yarg› gücü-nün bir arada toplanm›fl oldu¤u ba¤›ms›zidari otoritelerin h›zl› karar ve uygulamala-r› ile bu konularda giderek küreselleflen bir mücadele bafllam›flt›r. Ancak, idari oto-ritelerin bu güne kadar olan uygulamalar›ne yaz›k ki genel sansür uygulamak fleklin-de geliflmifl ve önlerine gelen olaylarda, ola-ya münhas›r ideal çözümü oluflturmak ye-rine, bürokratik endoktrinasyonlar›n›n (Be-yin y›kama) etkisiyle, keyfi ve kolay bir bi-çimde genel olarak yasakç›l›k anlay›fl›nateslim olmufllard›r.

Kiflisel olarak, Youtube ortam›n›, Harvard,Yale gibi ‹vy league üniversitelerindeki hoca-lar›n derslerini izlemeyi mümkün k›lan birteknoloji olarak görüyorum. ‹nan›lmaz birh›zla bilgiye ulaflabilece¤im bir ortam olarakalg›l›yor ve bunun devam›n› diliyorum.

Anlams›z öncelikler bahane edilerek, bü-rokratlarca, bu ortam›n geneline halk›m›nerifliminin yasaklanmas›n› esefle izliyorum.Kenar›ndan dolafl›lmas› kolayca mümkünbir yasak yaratabilmek için gösterilen bun-ca çabalara da, çeflitli proxy ve tunnel websitelerinden buraya ulaflmaya çal›fl›rkenmaruz kald›¤›m içerik ve hangisinin çal›fl›pçal›flmad›¤›n› buluncaya kadar kaybetti¤imsürelere de ac›yorum.

55

Son y›llardaki fikir sanat eserleri alan›nda teknolojik geliflmelerin ço¤u bu eserlerinkopyalanmas›n›n, ço¤alt›lmas›n›n ve da¤›t›lmas›n›n engellenmesi üzerine kurulu geliflmelerdir. DeCSS yaz›l›m›n›n k›r›larak DVD’lerin kopyalanabilir hale gelmesi,Blueray teknolojisi ile yeni engeller yarat›lmas›, Reverse engineering ve karfl›t› benzeri çabalar yepyeni hukuk alanlar› yaratmaktad›r.

K

P e r s p e k t i f

Küreselleflme ile paralel olarak yaflad›¤›m›zbilgi toplumuna geçifl süreci ve de¤iflen de-mokrasi ve yönetim anlay›fl›, e¤itim sistemle-rinden de nitelik ve nicelik olarak beklentileriart›r›yor. Bilgiyi kullanacak bireylerin yetiflti-rilmesi ve her gün kendini yenileyen biliflimteknolojilerine ayak uydurmak toplumlar içinart›k zorunluluk haline geldi. E¤itimde sürek-li yeni yöntemler ve yeni teknolojiler üretil-mesini gerektiren küresel devinim, e¤itiminyenilikçi ve yarat›c› boyutunu bilhassa önplana ç›kard›.

E¤itim ile yenilikçilik aras›nda çift yönlü biriliflki bulunuyor. E¤itim yenilikçili¤in temeli-dir. Ayn› zamanda yenilikçili¤in bir düflüncebiçimi olarak derinleflmesi ve yay›lmas›ylabirlikte e¤itimde yenilikçi bireyler yetifltirme-ye yönelik ortak bir ak›l üretilmesi gündemegeliyor. E¤itimde yeni ve iyilefltirilmifl model-ler yaratmak için teknolojiye yap›lan yat›r›m-lar giderek artarken; bu e¤itim sürecininürünü olan bireylerin bir bölümü, bu inovas-yon a¤›na kat›larak, süreci çeflitli boyutlaratafl›yorlar. E¤itimde yenilikçilik, yarat›c›l›kunsurunu da içine alarak, yarat›c›l›¤›n top-lumsal yaflama ve e¤itim dünyas›na aktar›l-mas› olarak hayata geçiyor. Yani, yarat›c› veüretken bireylerin ön plana ç›kar›lmas›yla,yenilikçi ürün ve fikirlerin egemen oldu¤u biryaklafl›m yarat›l›yor. E¤itimi, bilgi toplumu-nun merkezine yerlefltiren bu yaklafl›m, kü-

resel düzeyde oldu¤u gibi AB düzeyinde deön plana ç›k›yor.

Kuruluflundan itibaren öncelikle siyasal veekonomik anlamda bütünleflmeyi amaçlayanAB bu hedefe, birbirinden farkl› e¤itim sis-temlerine sahip ülkeler aras›nda e¤itimde çe-flitlili¤e sayg› temel prensibine ba¤l› kalarakbir ortakl›k kurmaya çal›fl›yor. E¤itimin bil-hassa küresel düzende sahip oldu¤u önemikavrayan AB, söz konusu amaçlar›na ulafl-mak için e¤itim arac›l›¤› ile insan kaynaklar›-n›n kalitesini art›rmak ve mevcut iflgücününbecerilerini küreselleflmenin yaratt›¤› gereksi-nimler do¤rultusunda yaflanan teknolojik vesosyal de¤iflikliklere uyarlamak zorunda ol-du¤unun bilinci ile hareket ediyor. Buna göreAB e¤itim politikas›n›n temel hedefi, çok kül-türlülü¤e zarar vermeden, gelecek nesle ortakbir Avrupal›l›k ruhu afl›layabilmek ve modernça¤›n ihtiyaçlar›na yan›t verebilecek yüksekyeteneklerle donat›lm›fl gençler yetifltirerekortak bir gelecek yaratabilme düflüncesi ola-rak karfl›m›za ç›k›yor.

Hedef e¤itimle biliflimin entegre edilmesi

AB’nin e¤itim politikas›, ö¤renme sistemleri-nin kalitesinin art›r›larak, insanlara hayatla-r›n›n her döneminde daha fazla f›rsat yarat›l-mas›n› amaçl›yor. AB’ye ortak bir e¤itim poli-tikas› bulunmamas›na ve üye ülkelerin e¤i-

Bilgi Toplumu’na dönüflmedeyenilikçi e¤itimin rolü

56

Tulu Gümüfltekin

AB, e¤itim konusundaki stratejilerini öncelikle e¤itim sistemlerine biliflim teknolojilerinin entegre edilmesi üzerine flekillendiriyor. E¤itim sistemine oldukçayeni bir bak›fl aç›s› getiren “Yaflam Boyu Ö¤renme Program›” genel e¤itim, meslekie¤itim ve e-ö¤renme programlar›n› tek bir flemsiye alt›nda birlefltirerek, ö¤renmeninhayat›n tüm katmanlar›na yay›lmas›n›n önünü aç›yor.

tim sistemleri birbirinden farkl›l›k arz etme-sine ra¤men, ülkeler aras›nda giderek artanbir iflbirli¤i bulunuyor ve bu da e¤itim politikas›na iliflkin hedeflerin gerçeklefltiril-mesinde ciddi öneme sahip. Bu yaklafl›mda,küreselleflme dinamikleri ve ekonomik gelifl-melerin artan bask›s› önemli rol oynuyor.Yafllanan nüfus, ifl gücündeki beceri eksik-likleri ve küresel rekabet, bireysel çözümlerietkisiz k›lmakta ve ortak hareket edilmesinig e r e k t i r i y o r .

AB’nin e¤itime yaklafl›m›, Lizbon’da 2000 y›-l›n›n Mart ay›nda gerçeklefltirilen Konsey’deortaya konulan hedefle örtüflüyor. AB’nin2010 y›l› itibariyle dünya çap›nda rekabetgücü en yüksek ve dinamik bilgi-temelli eko-nomi olma hedefi do¤rultusunda sadece Av-rupa ekonomisinde radikal bir dönüflüm ye-terli olmamakta; ayn› zamanda e¤itim sis-temlerinin modernizasyonu yönünde ciddiad›mlar at›lmas› da gerekiyor. Bu çerçevede,her üye devletin ulusal e¤itim sistemleri vedinamiklerinde gerekli dönüflümleri gerçek-lefltirmeleri, bu konuda birbirleriyle interak-tif ve eflgüdümlü bir iflbirli¤i ortam› olufltur-malar›, deneyimlerini paylaflmalar› öngörülü-yor. Öngörülen yeni sistem çerçevesinde, ço-kuluslu e¤itim, ö¤retim ve gençler aras›ndakiiflbirlikleri; yurtd›fl›nda e¤itim görmek üzerede¤iflim programlar› ve f›rsatlar›; yenilikçi ö¤-renme ve ö¤retim projeleri; akademik ve pro-fesyonel uzmanl›k a¤lar› ve e¤itimde yeniteknolojiler ve mesleki kalifikasyonlar›nuluslararas› tan›n›rl›¤›na yönelik çal›flmalarön plana ç›k›yor.

AB’nin Lizbon hedefi do¤rultusunda, 2002’deAvrupa E¤itim Konseyi ve Avrupa Komisyonutaraf›ndan oluflturulan ve Avrupa Konseyi ta-raf›ndan onaylanan 10 y›ll›k çal›flma progra-m› çerçevesinde, günümüze kadar gelen dö-nüflümler için temel altyap› haz›rland›. Sözkonusu hedefler dahilinde, 2010’a kadar ABe¤itim ve ö¤retim sistemlerinin kalite ve et-kinli¤inin gelifltirilmesi, herkesin söz konusue¤itime eriflebilece¤i bir ortam›n oluflturulma-s› gibi hususlar yer al›yor.

E¤itim konusundaki stratejilerini önceliklee¤itim sistemlerine biliflim teknolojilerinin en-tegre edilmesi yoluyla temellendiren AB, ar-d›ndan “yaflam boyu ö¤renme” kavram›n›

yayg›nlaflt›rarak, e¤itim sistemine oldukça ye-ni bir bak›fl aç›s› getirmifl; ö¤renmenin haya-t›n tüm katmanlar›na yay›lmas›n›n önünüaçt›. AB’nin 2007–2013 aras› için öngördü¤üyaflam boyu ö¤renme program›, AB’nin öncekie¤itim, mesleki e¤itim ve e-ö¤renme program-lar›n› tek bir flemsiye alt›nda birlefltirmiflolup, yaklafl›k 7 milyar Euro’luk bir bütçeyesahip bulunuyor. Yaflam boyu ö¤renim, bil-hassa büyüme ve istihdam›n yoluna açarken,herkese topluma bütünüyle dahil olma f›rsat›yarat›yor.

Erasmus 2 milyon ö¤renciye ulaflt›

Yaflam boyu ö¤renme program›, e¤itim ve ö¤-renim alan›nda Avrupa fon programlar›n›nöncelikli konusunu teflkil ediyor. Bu çerçeve-de, kiflilerin s›n›r ötesi hareketlili¤ini güçlen-diren, ikili ve çok tarafl› ortakl›klar› destekle-yen ve e¤itimde inovasyonu teflvik eden mahi-yetteki uluslararas› projeler yoluyla e¤itim –ö¤retim sistemlerinin kalitesini iyilefltirenprojelere mali destek ve hibe sa¤lan›yor. Ya-flam boyu ö¤renme çerçevesindeki ana prog-ramlar mesleki e¤itime yönelik Leonardo daVinci Program›, üniversiteler aras› de¤iflimeyönelik Erasmus Program›, yetiflkin e¤itimineiliflkin olarak Grundtvig Program› ve okullarve ö¤retmenler aras›nda iflbirli¤ine yönelikComenius Programlar›d›r.

Tüm bu programlar çerçevesinde, inovasyon,iflbirli¤i, dil e¤itimi, biliflim teknolojileriningelifltirilmesi, pedagoji ve en iyi uygulamala-r›n de¤iflimi gibi kilit önemde faaliyetler ger-çeklefltiriliyor. Programlar, bugüne kadar et-kin bir flekilde yürütülmüfl ve genifl bir a¤aulaflt›. Örne¤in, son aç›klanan rakamlara gö-re, Türkiye’nin de bir parças› oldu¤u üniver-siteler aras› Erasmus de¤iflim program›, 2007- 2008 akademik y›l›nda 162 bin ö¤renci ve27 bin ö¤retim üyesine programdan faydalan-ma f›rsat› sa¤lad›. 2009 itibariyle, ErasmusProgram›’n›n bafllang›ç tarihinden itibaren 2milyon ö¤renciye ulaflm›fl oldu¤u tahmin edi-liyor. (1)

AB üyesi ülkeler ve Avrupa Komisyonu ara-s›ndaki e¤itim politikas› konusunda 2010E¤itim ve Ö¤retim Çal›flma Program›yla bafl-lam›fl olan iflbirli¤i, May›s 2009 tarihindeKonsey taraf›ndan kabul edilen e¤itim ve ö¤-

57

P e r s p e k t i f

retimde Avrupa’da iflbirli¤ine iliflkin yeni birstratejik çerçeve (2) ile güçlendirildi.

AB taraf›ndan belirlenen yeni uzun vadelistratejik hedefler flunlar: Yaflam boyu ö¤re-nim ve mobilitenin gerçe¤e dönüfltürülmesi,e¤itim ve ö¤retimin kalite ve etkinli¤inin art›-r›lmas›, eflitlik, sosyal bütünleflme ve aktifvatandafll›¤›n teflvik edilmesi ile yarat›c›l›k veyenilikçili¤in desteklenmesi. Benimsenen dörthedef do¤rultusunda, somut ad›mlar için ön-celikli alanlar da tespit edildi. Buna ilaveten,2010 ve 2020 y›llar› için AB düzeyinde çeflitlieflik de¤erleri oluflturuldu. 2010 y›l› için he-deflenen eflik de¤erleri aras›nda, ilkö¤retim-den ayr›lanlar›n oran›n›n yüzde 10’u geçme-mesi, matematik, fen ve teknoloji bilimlerimezunlar›n›n yüzde 15 oran›nda art›r›lmas›ve bu alanlarda cinsiyet fark›n›n azalt›lmas›ile yaflam boyu ö¤renime kat›lan çal›flan nü-fusun kat›l›m oran›n›n en az yüzde 12,5 ora-n›nda art›r›lmas› gibi unsurlar yer al›yor.

AB, “yaflam boyu ö¤renme” konusunu, e¤i-timde inovasyon, yarat›c›l›k ve bilgi birikimiiçin önemli bir parametre olarak alg›lad›¤›n›,2008 y›l›n›n Aral›k ay›nda, Komisyon’un öne-risi üzerine Avrupa Parlamentosu’nda kabuledilen bir kararla gösteriyor.(3)

E¤itim – Araflt›rma ve ‹novasyonu, bir “BilgiÜçgeni” olarak tan›mlayan söz konusu karar-da, e¤itimde inovasyonun olumlu sonuçlar›-n›n istihdam piyasas›na do¤rudan yans›d›¤›-na; bu çerçevede üniversiteler ile ifl çevreleri-nin iflbirliklerinin hayati öneme sahip oldu-¤una dikkat çekiliyor. Ayr›ca e¤itim ve ö¤re-tim sektörlerinin her birinin yarat›c›l›k veinovasyondaki rollerini sürdürmeleri gerekti-¤ine; mesleki e¤itimin inovatif bir temele yer-lefltirilmesinin önemine de¤iniliyor.

AB’deki bu çabalar ›fl›¤›nda, Birlik ile tamüyelik müzakerelerini sürdürmekte olan Tür-kiye’nin e¤itim konusundaki durumuna de-¤inmek isterim. Türkiye’de e¤itim sisteminin,küresel ihtiyaçlar do¤rultusunda gelifltirilme-

si, ça¤›n gerektirdi¤i donan›m ve beceriler ilezenginlefltirilmesi ve daha yarat›c›, üretken vebilgiyi prati¤e dönüfltürebilen bireyler yetifl-tirmeye yönelmesi bir seçimden öte bir zorun-luluk haline geldi. Bu çerçevede Türkiye’ninsahip oldu¤u demografik dinamikler ve po-tansiyel, e¤itim sisteminin verimlili¤inin veetkinlili¤inin art›r›lmas›yla kuvvetlendirilerek,Türkiye’deki iktisadi dönüflüm ve ekonomikkalk›nmaya katk› sa¤lamal›d›r.

Türkiye, e¤itim ve kültür fasl›na haz›rlan›yor

Bugün gelinen noktada, Türkiye’nin AB mük-tesebat›n›n, henüz aç›lmam›fl olan e¤itim vekültür fasl›nda yasal yükümlülüklerini haya-ta geçirmek konusunda fazla zorlanmayaca¤›görülüyor. Gerek Lizbon gündeminde gerekseyüksek ö¤retime iliflkin Bolonya sürecinde,AB’nin belirlemifl oldu¤u genel politika vestratejiler Türkiye taraf›ndan benimsenmifldurumda bulunuyor. E¤itim ve Kültür fasl›n-da gerçeklefltirilen tarama süreci, Türkiye’ninbu fas›lla ilgili son dönemde birçok alandaAB politikalar›na yaklaflmak üzere ad›m at-m›fl oldu¤unu gösteriyor.

AB taraf›ndan 14 Ekim 2009’da yay›nlanan‹lerleme Raporu da bu durumu kan›tlar nite-liktedir. Rapora göre, Türkiye, E¤itim ve Ö¤-retim 2010 çal›flma program› için belirlenenortak AB kriterlerine dair ilerleme kaydetmifl,yetiflkinlerin yaflam boyu ö¤renime kat›l›m›dahil tüm kriterlere iliflkin performans›n› ge-lifltirdi. Okul öncesi e¤itimde ö¤renci say›s›artt›. Türkiye’nin AB ortalamas›n›n üzerindeolan matematik, bilim ve teknoloji mezunlar›say›s›, 2000 y›l›ndan bu yana toplam büyümebak›m›ndan AB kriterlerine ulaflt›. Ayr›ca, ilkve orta ö¤retimde cinsiyetler aras›ndaki eflit-sizlik kayda de¤er ölçüde azalm›flt›r. Bunara¤men e¤itime eriflim konusundaki yüksekbölgesel farkl›l›klar sürüyor.(4)

Türkiye’nin özellikle e¤itim alan›nda proaktifbir politika benimsemesi gerekiyor. Zira,hem demografik yap›s› hem de küresel dü-

58

AB’nin yeni uzun vadeli stratejik hedefleri flunlar: Yaflam boyu ö¤renim vemobilitenin gerçe¤e dönüfltürülmesi, e¤itim ve ö¤retimin kalite ve etkinli¤ininart›r›lmas›, eflitlik, sosyal bütünleflme ve aktif vatandafll›¤›n teflvik edilmesi ileyarat›c›l›k ve yenilikçili¤in desteklenmesi.

zeyde daha rekabetçi bir ülke olarak ortayaç›kma arzusu, e¤itim sisteminde gerekli dü-zenlemelerin gerçeklefltirilmesi durumunda,Türkiye’ye önemli f›rsatlar sunacak. Öncelik-le, Türkiye, yafllanan nüfus yap›s› nedeniyleciddi s›k›nt›lar ile karfl›laflmakta olan gelifl-mifl ülkelere göre çok daha dinamik ve gençbir nüfusa sahip. Bu çerçevede, okul öncesie¤itimden bafllanarak, tüm e¤itim kademele-rinin güçlendirilmesi ve yayg›nlaflt›r›lmas› ilegenç nüfusun niteli¤inin gelifltirilmesi gere-kiyor. Ö¤retim kalitesinin yüksek olmas› veözellikle, biliflim teknolojilerinin sundu¤uf›rsatlardan yararlanabilmek için, yüksekö¤-renim kalitesinin de art›r›lmas› gerekiyor.Yüksekö¤retim okullaflma oran› ülkelerinbüyüme oranlar›na, di¤er e¤itim seviyelerin-deki okullaflma oranlar›na göre, daha fazlakatk›da bulunuyor. Kalifiye iflgücünün istih-dam›na yönelen teknoloji yo¤un sektörlerinön plana ç›kmas›, teknolojik içeri¤i yo¤unbir e¤itim program›n›n tasarlanmas›n›n önü-müzdeki dönemin politika gündeminde üsts›ralara tafl›yor. Bu çerçevede, yüksekö¤re-tim ve iflgücü piyasalar› aras›nda etkin biretkileflim sa¤lanmal›d›r.

Günümüz küresel koflullar› çerçevesinde, ifl-gücü becerilerinin dönüflümü için esnek veyenilikçi bir e¤itim politikas› oluflturulmas›da ayr› bir önem teflkil ediyor. Özellikle Güm-rük Birli¤i sonras› dönemde, Türk özel sektö-rünün dünya ekonomisine h›zla entegre ol-mas›yla beraber iflgücü piyasalar›nda h›zl› birdönüflüm yaflan›yor. Bu kapsamda, iflgücüneyeni kat›lan gençlerin de¤iflen küresel dina-mikler çerçevesinde ihtiyaç duyulan becerile-re sahip olmas› gerekirken ayn› zamanda ortayafll› nüfusun becerilerinin de yeni ekonomikyap›n›n gereksinimleri do¤rultusunda yeni-

lenmesi sa¤lanmal›d›r. Bu çerçevede, meslekie¤itimin kalitesinin yükseltilmesi ayr› birönem arz ediyor. Ülkemizde en çok tart›fl›lane¤itim sorunlar›n›n bafl›nda mesleki e¤itimgeliyor. Meslek lisesi ve meslek yüksek okul-lar›ndan mezun olan kifliler ifl dünyas›nda et-kin bir flekilde de¤erlendirilemedi¤i için hery›l pek çok meslek yüksek okulunun konten-jan› bofl kal›yor. ‹flsizlik sorununun çözümü-ne temel olabilecek noktalardan biri olanmesleki ve teknik e¤itimin kalitesi ülkemizingelece¤i için oldukça önemlidir. Mesleki e¤i-timde ifl dünyas› ile ortak projeler yürütmekve ö¤rencilerin uygulamal› olarak e¤itim al-malar› mezun olduktan sonra hem ilgili sek-törü hem de çal›flma hayat›n› tan›malar›n›sa¤lamakta ve bununla birlikte ifl hayat›nadaha etkin ve becerikli bir flekilde bafllamala-r›na yard›mc› oluyor. AB ülkelerine genel ola-rak bakt›¤›m›zda mesleki e¤itim, istihdamaçal›flan ve ifl hayat›na kaliteli kifliler kazan-d›rmak amac›yla yap›l›yor.

K›saca, küreselleflme ve bilgi toplumuna yö-nelifl, günümüzde toplumlar› kaç›n›lmaz birdönüflüm sürecine iterken, ayn› zamanda birtak›m olanaklar da sunuyor. Bu çerçevede ül-kelerin bar›nd›rd›klar› avantajlar›, de¤iflenküresel süreçlerde f›rsata dönüfltürmesi gere-kiyor. E¤itim, rekabetçi ve yenilikçi yeni dün-ya sisteminde, etkin ve sürdürülebilir bir var-l›k sa¤laman›n en önemli anahtarlar›ndan bi-ridir. Türkiye’nin bilhassa demografik yap›-s›ndan kaynaklanan avantajlar ancak eflgü-düm içerisinde gelifltirilen e¤itim politikalar›ile desteklendi¤i takdirde iktisadi büyümeninönü aç›labilir. Bu çerçevede Türkiye’nin ABile müzakereleri de bu süreçte ihtiyaç duyu-lan dinamizm ve kararl›l›¤›n sa¤lanmas› içinönemli bir pencere aç›yor.

59

E¤itim, rekabetçi ve yenilikçi yeni dünya sisteminde, etkin ve sürdürülebilir birvarl›k sa¤laman›n en önemli anahtarlar›ndan biridir. Türkiye’nin bilhassademografik yap›s›ndan kaynaklanan avantajlar, eflgüdümle gelifltirilen e¤itim politikalar› ile desteklenirse iktisadi büyümenin önü aç›labilir. Türkiye’nin AB ilemüzakereleri de bu süreçte ihtiyaç duyulan dinamizm ve kararl›l›¤›n sa¤lanmas› için önemli bir pencere aç›yor.

K a y n a k ç a1- http://europa.eu/rapid/pressReleasesAction.do?reference=IP/09/1204&format=HTML&aged=0&language=EN2- http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:C:2009:119:0002:0010:EN:PDF3- http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do;jsessionid=71356A034BD73423D873DAECB7920037.node2?pubRef=-/ / E P / / T E X T + T A + P 6 - T A - 2 0 0 8 - 0 6 2 5 + 0 + D O C + X M L + V 0 / / E N4- http://ec.europa.eu/enlargement/pdf/key_documents/2009/tr_rapport_2009_en.pdf

CCahillik anlay›fl› de¤ifliyor. 21. yüzy›l›n cahiliokuma-yazma bilmeyen kifliler de¤il, • Bilgi Okuryazarl›¤› • Sa¤l›k Okuryazarl›¤›• Tüketici Okuryazarl›¤›• Teknoloji Okuryazarl›¤›• Medya Okuryazarl›¤› alanlar›nda yeterli do-nan›m› olmayan kifliler olacak.

Araflt›rmalar, bilginin kapsam ve geçerlili¤i-nin k›sa sürede yetersiz veya geçersiz halegeldi¤ini gösteriyor (Özden, 1998: 22). Bunedenle e¤itim sisteminin en önemli sorunuolarak “nas›l ö¤renece¤ini bilen ve üst düzeydüflünsel becerileri geliflmifl insanlar›n nas›lyetifltirilece¤i” sorunu karfl›m›za ç›k›yor.

Bu durum e¤itim alan›nda önemli paradig-ma de¤iflimlerinin olmas›n› zorunlu k›lm›fl-t›r. E¤itim sistemleri art›k bilgi ezberletmeyide¤il, beceri gelifltirmeyi merkeze alan ve bu-nun gere¤i olarak da yaflam boyu e¤itim an-lay›fl›n› ön plana ç›karacak biçimde yap›lan-d › r › l m a l › d › r .

Bütün dünyada oldu¤u gibi ülkemizde dee¤itim sisteminin yeniden düzenlenmesi ileilgili aray›fllar yukar›da genel hatlar›n› çiz-meye çal›flt›¤›m›z çerçeveyi yakalamak için-dir. Bu kapsamda e¤itim sistemimiz özelindebakt›¤›m›z zaman önemli bir tak›m çal›flma-lar›n gerçeklefltirildi¤i, bir tak›m çal›flmala-r›n ise devam etti¤i söylenebilir.

E¤itim sistemimiz bilginin de¤erini reddet-meden, bilgi sahibi olman›n önemini küçüm-semeden, ezberlemeyi amaç yapmadan, üstdüzey zihinsel becerilerin gelifltirilmesinisa¤layan, ö¤rencinin sürekli olarak “Nas›lö¤renebilirim?” sorusunu sordu¤u bir nokta-ya do¤ru yol almaya çal›fl›yor.

Bu çal›flmalar›n bafllang›ç noktas›n› ö¤retimprogramlar›n›n gelifltirilmesi çal›flmalar›oluflturuyor. Ö¤retim programlar› e¤itim sis-teminin aray›fl çal›flmalar›na yön veren, yolaçan kilometre tafllar› niteli¤indedir. Ö¤retimprogramlar› yukar›da genel hatlar› ile verme-ye çal›flt›¤›m›z paradigma de¤iflimi ihtiyac›-n›n ayak sesleri olarak önemli yenilikler ge-tiriyor.

Bu kapsamda yürütülen çal›flmalar sonu-cunda ortaya ç›kan ve alan›na de¤er katanönemli bir ö¤retim program›m›z, teknoloji vetasar›m dersi ö¤retim program›d›r. Teknolojive tasar›m ö¤retim program› çocuklar›m›z›nellerindeki imkânlar› kullanarak gerçek ya-flamda karfl›laflt›¤› sorunlar› nas›l çözebile-ceklerine odaklanm›flt›r. Teknoloji ve tasar›mdersi e¤itim sistemine gelece¤in kap›lar›n›açmada yard›mc› olacak üç anahtar sunu-yor. Bunlar›, fikri ve s›nai mülkiyet haklar›,

Milenyum kufla¤› ad› verilen gelecek kufla¤› 1994-2003 aras›nda do¤an internetçocuklar›d›r. Bu çocuklar›n e¤itimi, geleneksek metotlarla yap›lamaz. Bu nedenlee¤itim sistemimiz bütün dünyada oldu¤u gibi ülkemizde de yeniden düzenlenmeyeçal›fl›l›yor. Sistem, “nas›l ö¤renece¤ini bilen ve üst düzey düflünsel becerilerigeliflmifl insanlar›n nas›l yetifltirilece¤i” sorusuna cevap ar›yor.

M a k a l e

E¤itim, teknoloji ve gelecek

60

Talim ve Terbiye Kurulu Baflkanl›¤› Teknoloji ve Tasar›m Program› Komisyonu Üyeleri ToperAkbaba ve Abdullah Büyüky›ld›z

E¤itim sistemimiz bilginin de¤erini reddetmeden, bilgisahibi olman›n önemini küçümsemeden, ezberlemeyiamaç yapmadan, üst düzey zihinsel becerileringelifltirilmesini sa¤layan, ö¤rencinin sürekli olarak“nas›l ö¤renebilirim” sorusunu sordu¤u bir noktayado¤ru yol almaya çal›fl›yor.

inovasyon ve sorgulama becerisinin gelifltiril-mesi olarak belirleyebiliriz.

Unutmam›z gereken en önemli noktalardanbiri, gelecekte yaflayacak olan kufla¤›n özel-likleridir. Milenyum kufla¤› ad› verilen gele-cek kufla¤› 1994-2003 aras›nda do¤an inter-net çocuklar›d›r. Teknoloji dostu olmalar›n›nötesinde teknolojik, bireysel, zor be¤enenküresel dünya vatandafllar›d›r (Ö¤ülmüfl,2009). Bu kuflak, teknoloji kullan›m› konu-sunda da anne babalar›ndan oldukça farkl›bir noktada olacaklard›r. E¤itim sistemininö¤elerini düzenlerken gelecek kufla¤› yetifltir-menin zihinsel sorumlu¤unu da almas› ge-reklidir. Bu nedenle yaz›m›z›n bafl›nda belir-lemeye çal›flt›¤›m›z gelece¤in okur-yazarl›kalanlar›n›n milenyum kufla¤›na kazand›r›l-mas›, bu konuda gerekli düzenlemelerin ya-

p›lmas› e¤itim sistemimiz aç›s›ndan kat edil-mesi gereken “uzun ve ince” bir yoldur. As-l›nda e¤itim sistemimiz, sistemin belirleyiciö¤esi olarak kabul edilen ö¤retim programla-r›n›n genel felsefesinde ve özelde de teknolojive tasar›m dersinin sisteme katt›¤› üç anah-tar ile bu yola ç›km›flt›r.

E¤itim sistemimizin bu yolculu¤unda kendiiçinden ve d›fl›ndan kaynaklanan çeflitli en-gelleri aflmak zorundad›r. E¤itim sistemininoluflturan bütün ö¤elerin bir bütün olarakde¤erlendirilmesi ve gelifltirilmesi yolundaortak çaba gösterilmesi gereklidir. Sistemioluflturan ö¤elerin “baflar›”ya odaklanmas›bunu yaparken de gerekli olan uygulama or-tam›n›n sa¤lanmas› bunun için de baflta ö¤-retmen e¤itimi olmak üzere di¤er ö¤elerin ih-tiyaçlar›n›n karfl›lanmas› gereklidir.

61

K a y n a k ç aÖ¤ülmüfl, Selahiddin. (2009) 21. Yüzy›lda E¤itimin Gelece¤i Konulu Seminer, Ankara Özden, Yüksel. (1998). E¤itimde Dönüflüm Yeni De¤er ve Oluflumlar. Pegem, Ankara

AAvrupa Birli¤i, üye ve adayülkelerde mesleki e¤itim sis-temleri ve e¤itim uygulama-lar›nda kalitenin gelifltirilme-si ve yenilikçi mesleki e¤itimprogramlar›n›n oluflturulmas›ve uygulanmas› için Leonar-do da Vinci Program›’n› yü-rütüyor. Avrupa Birli¤i buprogram ile mesleki e¤itimkonusunda üye ve aday ülke-lerde ülkeler aras› iflbirli¤iprojelerine destek sa¤l›yor.Mesleki e¤itime yönelik poli-tikalar› desteklemek üzere bukonuda proje yapmak iste-yenler için 15 Ekim 2009’dayeni bir teklif ça¤r›s› aç›ld›.

Leonardo da Vinci Program›Avrupa’da kültürel farkl›l›k vedil çeflitlili¤ini göz önünde bu-lundurarak topluluk için tekbir mesleki e¤itim politikas›n›yürütmek ve mesleki e¤itimdekaliteyi art›rmak için Avru-pa’da mesleki e¤itiminde faali-yet gösteren kurumlar›n proje-lerini destekliyor. Bu amaçla,Avrupa Birli¤i kiflilerin ve özel-likle gençlerin mesleki becerive yetkinliklerinin art›r›lmas›n›ve mesleki e¤itimde teknolojikyenilikler ile daha yenilikçi birsürekli e¤itim sisteminin gelifl-tirilmesini sa¤layacak projelerehibe deste¤i sa¤l›yor. Ayr›ca;

rekabet edebilirlik ve giriflimci-li¤i art›rarak, yeni istihdamf›rsatlar› yakalanmas›n› sa¤la-mak üzere özellikle KOB‹’lerolmak üzere iflletmeler, üniver-siteler, mesleki e¤itim kurum-lar› aras›nda iflbirli¤ini art›r-may› amaçlayan projeleri des-tekliyor.

Mesleki e¤itim konusundafarkl› tipte projeler sunulabi-lir. Bu projelerden ö¤rencilerve iflsizler dahil ifl piyasas›n-daki kiflilerin ve mesleki e¤i-timden sorumlu kiflilerin mes-leki e¤itimle deneyim kazan-mas›na yönelik ülkeler aras›

staj ve çal›flma ziyaretleri gibifaaliyetleri kapsayan projelerHareketlilik Projeleridir. 5 fiu-bat 2010’a kadar HareketlilikProjesi sunulabilir.

Leonardo Ortakl›klar› Proje-lerinde mesleki e¤itim ala-n›nda faaliyet gösteren ku-rumlar aras›nda iflbirli¤inigelifltirmek üzere çal›flma zi-yaretleri yap›lmas› ve projedebir ürün veya ç›kt› ortaya ko-nulmas› amaçlan›yor. Ortak-l›k projesi haz›rlamak içinprojede biri AB üyesi olmakkofluluyla en az 3 farkl› ülke-den proje orta¤› olmas› gere-

Avrupa Birli¤i Leonardo da Vinci Program› arac›l›¤›yla mesleki e¤itim konusunda, üyeve aday ülkelerde ülkeler aras› iflbirli¤i projelerine destek veriyor. Bu konuda projeyapmak isteyenler için 15 Ekim 2009’da yeni bir teklif ça¤r›s› aç›ld›. Türkiye’de programdan sorumlu kurulufl T.C. Baflbakanl›k Devlet Planlama Teflkilat›’na ba¤l›Avrupa Birli¤i E¤itim ve Gençlik Programlar› Merkezi Baflkanl›¤› Türk Ulusal Ajans›.

Ab F›rsatlar - TAGES Projeler Dan›flman› Gurbet Deniz Yavuz

Mesleki e¤itimde yenilik için AB fonlar›

62

kiyor. Okul, STK, KOB‹ gibimesleki e¤itimle ilgili kurum-lar 19 fiubat 2010’a kadarortakl›k projesi sunabilirler.

Yenilik Transferi projelerindeise daha önceden yap›lm›flbaflar›l› mesleki e¤itim ve ö¤-retim proje sonuçlar›n›n yeniülkelere aktar›larak, baflar›l›deneyimlerin paylafl›lmas› veuygulanmas› amaçlan›yor.Bu tür projeler ile meslekie¤itimde yenilikçi araç veyöntemlerin Avrupa’dan Tür-kiye’ye transferi de sa¤lan›-yor. Yenilik Transferi Projesihaz›rlamak için projede en azüç ülkeden üç orta¤›n yer al-mas› gerekiyor. 2010 projele-ri için son baflvuru tarihi 26fiubat 2010’dur. HareketlilikProjeleri ve Ortakl›k Projele-ri’nde projedeki hedef kitle-nin uluslararas› hareketliliksay›s›na göre bütçe belirle-

nirken, bu projelerde hare-ketlili¤in yan› s›ra di¤er faali-yetler de destekleniyor. Projebafl›na sa¤lanan fon miktar›en fazla 300 bin Euro olabili-yor ve projeler yüzde 75 ora-n›nda destekleniyor.

Leonardo da Vinci Program›kapsam›nda fonlanacak projekonular› için Avrupa’da veTürkiye’de baz› öncelikler be-lirleniyor ve proje haz›rlaya-cak kurumlar›n projelerinibu öncelikleri dikkate alarakhaz›rlamas› gerekiyor. Avru-pa Birli¤i’nin 2010 y›l› proje-leri için program öncelikleriafla¤›daki gibidir:

1 . Mesleki yeterliliklerin veniteliklerin tan›nmas› 2 . Mesleki ö¤retim ve e¤itimsisteminin ve uygulamalar›-n›n kalitesinin ve çekicili¤i-nin art›r›lmas›

3 . ‹fl piyasas› ihtiyaçlar›n›dikkate alarak mesleki bece-rilerin gelifltirilmesi- yeni ifl-ler için yeni beceriler kazan-d›r›lmas› 4 . Mesleki ö¤retim ve e¤itimalan›ndaki ö¤retmen, e¤it-men ve özel e¤iticilerin becerive yetkinliklerinin art›r›lmas›

Türkiye’de Programdan so-rumlu kurulufl T.C. Baflba-kanl›k Devlet Planlama Tefl-kilat›’na ba¤l› Avrupa Birli¤iE¤itim ve Gençlik Programla-r› Merkezi Baflkanl›¤› TürkUlusal Ajans›’d›r. Türk Ulu-sal Ajans› taraf›ndan ulusalöncelikler henüz aç›klanma-d›; ancak Kas›m ay› içerisin-de yay›nlanmas› bekleniyor.Program hakk›nda daha fazlabilgi Türk Ulusal Ajans›’n›nweb sitesinden(http://www.ua.gov.tr/) al›-nabilir.

63

64

‹sveçli birfirma a¤›r vebüyük mo-bilyalar› ha-reket ettir-mek içinkuvvetli vebasit bir ta-fl›ma arac›

gelifltirdi. Gelifltirilen bu araç sayesin-de bir kifli tek bafl›na büyük yataklar›ve masalar› kald›rabiliyor. Bu tekno-lojiyle insan kuvvetine nazaran dahaetkili tafl›mac›l›k yap›l›yor ve a¤›r mo-bilyalar daha kolay hareket ettiriliyor.Firma lisans ve ticari anlaflmalar yap-mak için ortaklar ar›yor. Ref: 09 SE 67BY 3F8S

Metal püskürtme sistemlerinde uz-manlaflm›fl olan Hollandal› firma ye-ni bir teknoloji gelifltirdi. Teknoloji,ifl parças›n›n ve metal seramik tozla-r› gibi kap-lama mal-z e m e s i n i nk›smen so-¤uk kald›¤›y e r l e r d ey ü k s e kh›zda hare-ket edenerimemifl partiküllerle yüzey etkile-flimini mümkün k›l›yor. Firma teknikiflbirli¤i ve teknolojinin gelifltirilmesiiçin ortaklar ar›yor. Ref: 09 NL 60AH 3E67

Orta büyük-lükteki, camt a k v i y e l iplastik- kom-pozit malze-meler (GRP)alan›nda çal›-flan bir ‹tal-yan firmas›, kimya sektörünün endüs-triyel tesislerinde kullan›lmak üzereborular ve bas›nç malzemeleri üretimiyap›yor. Firma, üretim süreçlerindea盤a ç›kan toz ve at›k malzemeleri,palet, plastik bileflenler ya da betondolgu malzemesi gibi alternatif ürün-leri ham maddeye dönüfltürmek iste-yen firmalarla teknik iflbirli¤i yapmakistiyor. Ref: 09 IT 56Z6 3F5Y-

Kuvvetli ve basit tafl›ma So¤uk metal püskürtme

F›rsatlar hakk›nda daha genifl bilgi için afla-¤›daki adreslere baflvurabilirsiniz.

Ege ÜniversitesiEge Bilgi ve Yenilik MerkeziEBIC-EGE Elif KAYRAN

Adres: Ege Üniversitesi Kam.EBILTEM Binas› Bornova ‹zmir TR-35100 ‹zmir

Telefon: 0 232 343 4400 -150Email: elif@ebiltem.ege.edu.tr

Geri dönüflüm

Kuzey ‹sveç'demedikal tekno-lojiler alan›ndaçal›flan bir fir-ma, bir üniversi-te hastanesi ile birlikte biyolojik olarakparçalanabilen ve hücrelerle bütünle-flen bir sinir sarg›s› gelifltirdi. Sarg›, ge-nifl ölçekli sinir yaralanmalar›nda ope-rasyon aflamas›nda uygulan›yor. Firmabu ürünü bio-plastik malzemeden üre-tebilecek ve medikal ürün olarak sat›flve pazarlamas›n› yapabilecek ISO serti-fikal› ortaklar ar›yor. Firma ayr›ca ürü-nün gelifltirilmesi için finans sa¤layacakyat›r›mc›larla da ortakl›¤a aç›k. Ref: 09SE 67CM 3FA1

U l t r a s o n i kn e b ü l i z ö r l e r ,ter analizör-leri ve kol-loidler gibicerrahi aletler alan›nda uzmanlaflm›flolan Macar bir firma, ticari arac›l›khizmetleri ve ortak yat›r›m için ortak-lar ar›yor . Firma ayr›ca flirketin tama-m›n›n veya bir k›sm›n›n sat›fl› ile deilgileniyor. 20091021031

Y e n i l e n e b i l i renerji ala-n›nda (yeld e ¤ i r m e n ive parçalar›üreten) çal›-flan Polon-

yal› bir firma, ticari temsilciler ile ileti-flime geçmek istiyor. Firma ayr›caiçinde yer ald›klar› sektör için tafle-ronluk teklif ediyor. 20091021004

Sinir yaralanmalar›Cerrahi aletlerYel de¤irmenleri

Da¤›t›m hakk›n›elinde bulundu-ran Danimarkal›pazarlama firma-

s›, gelifltirdikleri LED ayd›nlatma tüp-leri için Avrupa ülkelerinde distribü-törler ar›yor. 20091021045

Romanyal› bir firma paketleme veyükleme makinesi de dahil olmaküzere, t›bbi pa-muk üretimi içinüretim hatt› ar›-yor. Ref: 09 RO66BW 3F93

Led ayd›nlatma tüpleriT›bbi pamuk üretimi

Dairesel testere ve ahflap iflleme ma-kineleri üretenÇek firma, ticarianlaflmalar içinortaklar ar›yor.2 0 0 9 1 0 2 1 0 2 9

Dokuma, giyim ve üretimin yapanPolonyal› bir firma, AB ülkelerinde gi-

yim sektöründe faali-yet gösteren firmalaratafleronluk teklif edi-yor. 20091021033

Testere ve ahflap iflleme Tekstil iflbirli¤i

F › r s a t l a r