BİL 110 Bilgisayara Giriş
description
Transcript of BİL 110 Bilgisayara Giriş
Modemler ve Internet
BİL 110 Bilgisayara Giriş
Öğrt. Gör. Dr. Ahmet Cengizhan DiricanBilgisayar Müh. Böl.
Modemler ve InternetÇalışma Esasları
Genel BakışBu bölümde aşağıdaki konular ele alınacaktır
Internet altyapısı ve çalışma mantığıInternet'e bağlanma yöntemleriModem türleri ve çalışma prensipleriWindows’da internet bağlantısı kurmakWeb tarayıcıları ve internet kullanımıÖzel yazılımlar ve iletişim protokolleri
Backbone / OmurgaBackbone yüksek hızlı ve uzun mesafeli ağları
ifade ederFiber optik hatlar veya uydu aracılığı ile bağlantı
sağlanırBu hatlar ağ erişim noktaları (NAP) ile birbirlerine
bağlıdırBu NAP noktaları ulusal omurgaların merkezini
oluştururUluslararası hatları işleten çok sayıda özel firma
vardır
Örnek: Uluslararası Internet Omurgası
İnternet Servis SağlayıcılarıInternet servis sağlayıcı firmalar ulusal alanda son
kullanıcıları global internet omurgalarına bağlarlarISP: Internet Service Providers
Internet için ödenen ücret, sadece omurgaya bağlanmanızı sağlayan bu şirketlerin bağlantı için sunduğu hizmetler içindir
Türkiye’de İnternetODTÜ: Nisan 1993Ege Üniversitesi: Ocak 1994Bilkent: Eylül 1995Boğaziçi Üniversitesi: Kasım 1995İTÜ: Şubat 1996Turnet / Ulaknet (Ulakbim): Ağustos 1996
Ulusal Akademik Ağ ve Bilgi MerkeziYüksek Öğretim Kurumlarını birleştirme amacıyla
kurulmuşturAkademik kurumlar ve kamu kuruluşlarının internetini
sağlarTTNet: Şubat 1998
Altyapısı Alcatel Teletaş tarafından kurulmuşturKişisel ve ticari internet erişimini sağlar
Ulakbim Uç Erişimleri
TTNet Omurgası
Örnek: Ulusal ISS Omurgası
Internet bağlantısı, çeşitli yöntemler ile internet servis sağlayıcı firmaya, oradan da ana omurgaya bağlanmanızdır
Bağlantı yöntemi olarak telefon (dial-up), DSL ve Kablo TV hatları veya kablosuz (uydu, WiMAX) bağlantılar kullanılabilir
Yaygın bağlantı yöntemi asimetrik DSL (ADSL) yöntemidir
Internet’e Bağlanmak
Modem, modülatör/demodülatör kavramlarının kısaltmasıdır
Standart telefon hatları üzerinden veri gönderip alırlar Analog sinyali dijitale, dijital sinyali de analog sinyale
çevirirlerBu modemler sadece routerlara bağlanılmasını sağlarBu açıdan özel bir ağ donanımı değildirlerBu yöntem günümüzde neredeyse hiç kullanılmamaktadırGüncel bir modem V.90 veya V.92 standardındadır
V.90: 56 Kbps / 33.6 KbpsV.92: 56 Kbps / 48 Kbps
Faks Modemler
Faks modemlerin üç ana bileşeni vardırDSP: Digital Signal ProcessorDenetleyici PC arabirimi (ISA, PCI, USB)
Genişleme kartı biçimdeki modemler genelde DSP bulundurmaz ve işlemleri CPU üzerinden gerçekleştirir
DSP bulundurmayan bumodemler “Soft” modemolarak tanımlanır
Genişleme kartı biçimdeki modemler dahili, USBmodemler ise harici modemolarak bilinirler
Faks Modem Türleri
Standart telefon hattı üzerinden, ses sinyallerinden farklı bir frekansta iletişim standardına dayanmaktadır
Sinyal telefon anahtarlama sistemi içine girmezBu nedenle hattın iki ucunda farklı frekanstaki
sinyalleri birbirinden ayıran donanımlar bulunur (splitter)
Ayrıca her iki hat ucunda da DSL router bulunmalıdır
Telefon santraline en fazla 5.5 Km uzaklıkta olabilir
DSL: Digital Subscriber Line
Günümüzde son kullanıcılarda en yaygın kullanılan bağlantıdır
Asimetrik olması veri gönderim hızı ile veri alım hızının farklı olmasını ifade eder
Genelde veri gönderme hızı alım hızından daha azdır
Günümüzde en düşük ADSL hızı 1 Mbps / 256 Kbps olmaktadır
ADSL: Asimetrik DSL
Güncellendi
Splitter, şebekeden gelen telefon hattına bağlanırSplitter üzerinden de DSL modem ve telefon
hattına çıkış verilirBu cihaz frekansları telefona geçiren alçak filtre
görevi yaparOldukça basit bir elektronik yapısı vardır
ADSL Splitter
ADSL modemlerin çoğu küçük çaplı router cihazlarıdırNAT tabloları ve DHCP servisleri ile küçük bir yerel ağ
kurarlarHub gibi davranır ve kendisine bağlı tüm bilgisayarlara hizmet
verirBazı USB modemler ise bağlantıyı direkt bilgisayara aktarır
Modem köprüleme yapar ve WAN IP adresini bilgisayar alır
Sadece tek bilgisayara hizmet verilirBilgisayar her açıldığında bağlantıyı
tekrar kurmak gereklidirRouter özelliği olan diğer modemler
de, bu modda çalıştırılabilirUSB portu, bir hub arayüzü gibi
davranan modemler de vardır
ADSL Modem Özellikleri
Bridge (köprüleme) modunda çalışmayan router modemlerde bir çok ekstra servis bulunurGüvenlik özellikleri: Firewall, MAC filtreleme,
antivirüsDMZ Host: Güvenli sunucu alanı oluşturma
Modemde birden fazla ağ arayüzü olabileceği gibi, kablosuz erişim noktası (WAP) olarak çalışan modem türleri de vardır
ADSL Router Modemler
ADSL dışında 3 tür DSL bağlantı türü daha vardırSDSL (Symmetric DSL) HDSL (High Speed Symmetric DSL) VDSL (Very High Speed DSL)
Her tür, bir öncekine göre daha fazla hız sunarVDSL şu an için en hızlı ve iddialı DSL türüdürADSL’den çok hızlı olmasına
karşın, bağlanma mesafesi kısadırVDSL, özellikle bir binaya ulaşan
fiber optik hatların katlara dağıtımında kullanılmaktadır
Diğer DSL Türleri
Kablo TV şebekesi üzerinden verilen internet hizmetini alırŞebekeden gelen RG-6 veya RG-59 coax kabloyu kullanırRJ45 veya USB bağlayıcı ile de bilgisayardaki NIC’e bağlanırKablo modemler “bridge” modda çalışır; IP bilgisayara atanırDaha güçlü kablo yapısı, oldukça yüksek hız imkanı sunar
Dezavantaj olarak erişim noktasındaki bant genişliği paylaşılırBölgedeki kullanıcı sayısının performansı olumsuz etkiler
Kablo Modem
Faks modemlerde ağ bağlantısı elle kurulmalıdırBu bağlantının Windows’daki adı “Çevirmeli Ağ
Bağlantısı” dırServis sağlayıcının verdiği numara ve oturum
bilgilerini girinBölgenize ait erişim telefon numarası girdiğinize
dikkat edin
Çevirmeli Ağ Bağlantısı Kurmak
Günümüzdeki ADSL modemlerin çoğu router özelliğine sahiptir
Router özelliğine sahip modemlerde eğer bağlantı arabirimi olarak RJ45 kullanıyorsanız, fiziksel bağlantı yeterlidir
Bu tip bir modemde USB arabirimi kullanıyorsanız, öncelikle üreticinin verdiği sürücüleri kurun ve sonra bağlantıyı yapın
Bu şekilde bilgisayarınıza “sanal” bir NIC kurulumu yapılırİster USB üzerinden
sanal olsun, isterse fiziksel olsun, DHCP bilgisayarınıza bağlandığı NIC’e bir yerel IP adresi atayacaktır
ADSL Modem Bağlantısı
Bir çok modemde parametreler TTNet’e göre ön ayarlıdırAyrıca görsel olarak detaylı Türkçe kurulum kılavuzları vardırTTNet’in verdiği kullanıcı adı ve şifreyi girmeniz yeterlidirEğer ayarlı değil ise bağlantı parametreleri şu şekilde
olmalıdırPPPoE, LLC, VPI:8, VCI: 35
ADSL Modem Ayarları
Router özelliği olmayan USB ADSL modemler bilgisayarınıza bir NIC aracılığı ile bağlanmaz
Bu modemler direkt WAN’a çıkış yapan bir NIC gibi davranır
Bağlantı ekleme sihirbazında çevirmeli ağ kurulumu yerine geniş bant ağ kurulumu seçilir
Geri kalan ayarlar, router özelliği olan ADSL modemlerle aynıdır
Bir çok modem kurulum CD’si bu bağlantıyı ya otomatik kurar, ya da özel bir yazılım ile yapılandırmanızı sağlar
USB ADSL Modem Ayarları
Vekil sunucu olarak da tanımlanan ara internet sunucularıdır
Ekstra kontroller ve güvenlik amacıyla kullanılırGenellikle kurum iç ağlarının
internet erişimlerini yönetirDaha yavaş ve sınırlı bir
internet gezinimi sağlarTüm veri trafiği proxy
denetimdedirGüvenilirliği kesin olmayan
proxy sunucular kullanılmamalıdır
Proxy Sunucuları
Web sitesi domainleri belirli kurallara göre oluşturulur
Internet'te alan adı kaydı yapmaya yetkili kuruluşlar vardır
İki tip domain vardır; ülke uzantısı olanlar ve olmayanlarwww.google.com ülke uzantısı olmayan bir alan
adıdırwww.google.com.tr ülke uzantısı Türkiye olan bir
alan adıdırÜlke uzantısı olmayan domainler ABD merkezlidirHer ülke, kendisine ait alan
adı uzayını yönetmektedir.tr uzantılı domainler uzun
süre ODTÜ tarafından yönetilmiştirTelekomünikasyon Kurumu’na
bağlı “nic.tr” tarafından yönetilir
Domain Kuralları
.com gibi uzantılar, adresin bağlı olduğu kuruluşu tanımlar
Ancak bazı ülkeler kural olarak bu uzantıları kullanmazÖrneğin Almanya sadece .de ülke uzantısını kullanır;
www.google.de
Kurum Türü Uzantıları
Uzantı Terim Açıklama.com, .biz Commercial / Bussines Ticari siteler ve şahıs siteleri.net Network Internet servis sağlayıcı firmalar.org Organisation Dernekler, vakıflar ve sosyal organizasyonlar.edu Education Eğitim kuruluşları.gov Goverment Devlet kuruluşları.mil Military Askeri kuruluşlar.tv Television Televizyon kanalları.k12 Kindergarten 12 İlköğretim, lise ve dengi öğretim kurumları .name Name Kişi isimleri.info Information Bilgilendirme servisleri.gen General Genel amaçlı siteler
nic.tr Uzantılı DomainlerUzantı Açıklama Uzantı Açıklama
.com.tr Ticari amaçlı gerçek ve tüzel kişiler .bbs.tr BBS hizmeti veren kuruluşlar…
.info.tr Ticari amaçlı gerçek ve tüzel kişiler
.name.tr Şahısların kişisel kullanımı…
.biz.tr Ticari amaçlı gerçek ve tüzel kişiler .tel.tr Telefon numarası bağlantılı
alan…
.net.tr ISS ve geniş çaplı portal hizmetleri .gov.tr T.C. devlet kurum ve
kuruluşları…
.org.tr Vakıf, dernek, sivil toplum örgütü vb. .bel.tr T.C. il, ilçe ve belde
belediyeleri….web.tr Genel tahsis edilebilir alan… .pol.tr T.C. emniyet teşkilatı…
.gen.tr Genel tahsis edilebilir alan… .mil.tr T.C. askeri kurum ve kuruluşlar
.tv.tr Televizyon sektöründeki kişilikler… .tsk.tr Türk Silahlı Kuvvetleri
.av.tr Serbest avukatlar ve hukuk büroları .k12.tr MEB’e bağlı eğitim kurumları
.dr.tr Tıp doktorları ve hastaneler… .edu.tr YÖK’e bağlı eğitim kurumları
World Wide Web (www) aslında web sitelerinin giriş dizinidir
Alan isimlerinde kullanımı zorunlu değildir; sadece gelenektirwww.google.com ile google.com arasında genelde fark
yokturBunun dışında farklı alt domainler üretilebilir
mail.google.com adresi google.com domainine ait bir alt domaindir
WWW: Giriş Dizini ve Alt Domainler
Web tarayıcı yazılımlar bilgisayar dünyasının vazgeçilmezleridirInternet Explorer, Mozilla, Firefox, Safari, Netscape,
Chrome…Önce adres çubuğuna yazdığınız bir adresin DNS yoluyla
IP adresini tespit eder, sonra da bu sunucudan sayfaları alırlar
Sunuculardan gelen veri, temelde belirli HTML standartlarına göre biçimlendirilmiş, basit metin tabanlı içeriklerdirHTML: Hyper Text Markup Language
Browser: Web Tarayıcı Yazılımlar
HTTP, HTML içeriğinin transfer edildiği iletişim protokolüdürHTTP: Hyper Text Transfer ProtocolHTTP, sunucu bilgisayarın TCP/IP 80 portunu kullanır
HTTPS ise, güvenli (secure) bağlantıyı ifade ederHTTP’de olmayan şifreleme yeteneğine sahiptir
Gizlilik arz eden bilgilerin gönderiminde HTTPS tercih edilir
Tarayıcılar, güvenli bir bağlantı kullanıldığını çeşitli şekillerde kullanıcıya bildirirler
HTTP ve HTTPS
Sunucudan gelen web sayfaları sadece metindirMetin, belirli HTML standartlarına göre
biçimlendirilmiştirBunun dışında tarayıcı yazılım, metin içerisindeki
kodlara göre resim (gif, jpg, png) dosyalarını da metinle beraber gösterebilir
asp ve php gibi uzantılar dinamik sunucu sayfalarını gösterirBu sayfalar anlık ve değişken olarak HTML çıktı
üretirlerTarayıcılar HTML dışında xml vb gibi bir çok formatı
da açabilir
Web Sayfalarının Yapısı
Web sayfaları sadece metin ve resim göstermezFlash, video ve java programları web sayfalarını
zenginleştirirBu tür zenginleştirmeler için tarayıcı eklentileri
gereklidirTarayıcı yazılım, bu
eklentiler sayesinde HTML kodları arasında bulunan ve genel standart dışı olan bu metinleri yorumlayabilir
Tarayıcı Eklentileri ve Zenginleştirilmiş İçerik
E-posta mesajları, standart web (HTTP) iletişimini kullanmaz
Posta gönderimi ve alımı için 2 ayrı protokol vardırPosta Gönderimi: POP3 / Post Office Protocol v3 (Port
110)Posta Alımı: SMTP / Simple Mail Transfer Protocol
(Port 25)Bu protokolleri destekleyen bir çok istemci yazılım
vardırOffice Outlook, Windows Mail
ve Mozilla Thunderbird vb.
E-Posta Protokolleri
Bilgisayarınızdaki e-posta istemci yazılımları varsayılan olarak sunucudan e-posta mesajını alır ve silerMesaj alırken silinmemek üzere de ayarlanabilir
Hemen hemen tüm posta sunucularının web arayüzü de vardır
Bu arayüzler, mesajlar bir istemci tarafından alınıp silinmediği sürece, internet üzerinden mesajları yönetmenizi sağlar
Ayrıca bir çok site, sadece web tabanlı erişime ücretsiz izin verirken, POP3 ve SMTP için ya ücret ister, ya da desteklemezHotmail ve Yahoo gibi siteler,
web tabanlı mail hizmeti verir
WebMail Uygulamaları
Bütün istemci yazılımlar, benzer kurulum ekranları kullanır
E-posta adresi, şifresi, sunucu ismi veya IP adresleri gereklidir
Sunucu adresleri, tahmin edilebilir şekilde benzerdirmail.cizgi.com.tr / pop.gmail.com / smtp.gmail.com
POP3 E-Posta Kurulumu
HTTP, metin tabanlı web sayfalarını transfer ederken, FTP protokolü dosya transferi amacıyla kullanılır
Web tarayıcı yazılımlar basit düzeyde FTP’yi destekler
Genellikle özel geliştirilmiş FTP istemcileri kullanılırWS FTP, CuteFTP, Filezilla vb.
Genel FTP sunucular isimsiz (anonymous) girişe izin verir
Daha çok web sitesi yöneticileri sunuculara dosya yüklemek için kullanır
FTP: Dosya Transfer Protokolü
Uzak masaüstü bağlantısı, XP ve sonrasında kurulu gelirBilgisayarın adı veya IP adresi ile erişilebilirYerel erişim hesaplarından birisi kullanılmalıdırErişim hızına göre uzak bilgisayarın
hangi özelliklerinin bağlantı yapan bilgisayarda gösterileceği belirlenebilir
Ağ yöneticileri özellikle sunucu bilgisayarların yönetiminde kullanırlar
Ayrıca VPN gibi güvenli bağlantılarla, ağ dışından yerel bilgisayarlara erişmek için de yaygın olarak kullanılır
Yerel bilgisayarda uzak bağlantılaraizin verilmiş olması gerekir
Uzak Masaüstü Bağlantısı
Microsoft’un uzak masaüstü yazılımın bir çok alternatifi vardırBu yazılımlar bilgisayarın başındaymış gibi erişmenize izin
verirUzak masaüstü yazılımda kontrol tek kullanıcıya verilirken,
aynı anda iki kullanıcının denetimine de izin veren yazılımlar vardırVNC ücretsiz ve popüler uzaktan erişim yazılımıdır
Bu yazılımlarla uzaktanerişim sağlamak için hem erişen, hem de erişilen sistemlerde uyumlu sürümler kurulu olmalıdır
Bu yazılımlar Macintosh bir sistemden Windows bir sistem yönetilebilir
Diğer Uzaktan Yönetim Yazılımları
Windows’un Microsoft Pasaport tabanlı bir hizmetidir
Kullanıcı, online durumda olan diğer bir MSN kullanıcısını kendisine yardım etmesi için internet üzerinden davet eder
İlk etapta yardım eden kişidavet eden kişinin masaüstünügörüntüleyebilir
Ardından kullanıcının ikinci bir izninetabi olarak, denetimi de alabilir
Bu esnada 2 kullanıcı da masaüstünü görüntüleyebilir
Hızlı bir internet bağlantısı gerektirir
Windows Uzaktan Yardım
Kullanıcıların dosyalarını diğer kullanıcılarla paylaşmasını sağlar
Herhangi bir sunucu yazılımı yokturBu amaçla geliştirilen yazılımlar çoklu P2P
erişimleri sağlarBu şekilde bir dosyayı paylaşan birden fazla
kullanıcı varsa, dosya paylaşılan tüm kullanıcılardan parça parça talep edilir
Daha çok müzik dosyalarının (mp3) paylaşımında popülerdirNapster, Kazaa, BitTorrent Çoğu yasal problemler yaşar…
P2P Dosya Paylaşım Yazılımları
Ev kullanıcılarının internet dünyasına giriş kapısıdırBir dönem mIRC scriptleri ünlü olsa da Microsoft
Live Messenger ve Google Talk en popüler yazılımlardır
Bu yazılımlar HTTP iletişiminikullanırlar ve içerikler bir güvenlikönlemi alınmadan aktarılır
Ağı izleyen bir yazılım, mesajiçeriklerini okuyabilir
Kişisel veya gizli bilgilerin kullanılmamasını öğütleyin
Ayrıca mIRC gibi scriptler ciddigüvenlik açıklarına sebep olabilir
Anlık Mesajlaşma Yazılımları
Sesli çağrıların ağ üzerinden yapılmasını sağlarHerhangi bir yüksek hızlı bağlantı ile çalışabilirVoIP, bir çok protokolü aynı anda kullanırBu amaçla geliştirilen bir çok yazılım ve donanım
vardırSkyPE, Live Messenger, Google Talk, IP Telefonlar
Klasik telefon şebekelerine yapılan entegrasyonlarla, popüler biçimde internet üzerinden telefon görüşmesi imkanı da sunar
VoIP: Voice Over IP
Online oyunlar, bir çok protokolü aynı anda kullanırlar
Hızlı ve sağlıklı bir bağlantı olmaz ise, verim alınamaz
Sürekli ve karşılıklı olarak ses ve veri aktarımını gerektirir
Online Oyunlar