1

projekt

USTAWA

z dnia ………………………… 2011 r.

o zmianie ustawy o broni i amunicji oraz Kodeksu karnego

Art. 1. W ustawie z dnia 21 maja 1999 r. o broni i amunicji (tekst jedn.: Dz. U. z 2004

r., Nr 52, poz. 525 ze zm.) wprowadza się następujące zmiany:

1) art. 2 otrzymuje brzmienie:

„Art. 2. 1. Poza przypadkami określonymi w ustawie nabywanie, posiadanie

oraz zbywanie broni i amunicji jest zabronione, z zastrzeżeniem ust. 2.

2. W odniesieniu do broni białej, o której mowa w art. 4 ust. 1 pkt 4 lit. a tiret

piąty, zabronione jest jedynie jej posiadanie w miejscu publicznym.

Dozwolone jest posiadanie takiej broni w miejscu publicznym, jeżeli

okoliczności wskazują, że jest to uzasadnione realizacją celu zgodnego z

prawem.”;

2) w art. 4 ust. 1 pkt 4 lit. a dodaje się tiret piąty w brzmieniu:

„- wszelkich innych przedmiotów mających charakter broni ofensywnej, z

wyjątkiem noży o jednej krawędzi roboczej i długości ostrza poniżej 8 cm,”.

Art. 2. W ustawie z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (tekst jedn.: Dz. U. z Nr

88, poz. 553 ze zm.) w art. 263 dodaje się § 5 w brzmieniu:

„§ 5. Kto wbrew przepisom ustawy posiada broń niebędącą bronią palną w

miejscu publicznym,

podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pobawienia

wolności do lat 2.”.

Art. 3. Ustawa wchodzi w życie po upływie 3 miesięcy od dnia ogłoszenia.

2

U Z A S A D N I E N I E

Ustawa o broni i amunicji z 1999 r. wymienia, obok kategorii broni palnej,

kategorii „broni pneumatycznej i kategorii miotaczy gazu obezwładniającego”,

kategorię „narzędzi i urządzeń, których używanie może zagrażać życiu lub

zdrowiu”. Do kategorii tej należy broń biała, do której zaliczono ostrza ukryte w

przedmiotach nie mających wyglądu broni, kastety i nunczako, oraz pewne

rodzaje pałek. Nie umieszczono w tej kategorii noży ani klasycznych rodzajów

białej broni. Do kategorii tej należy także „broń cięciwowa w postaci kusz” oraz

„przedmioty przeznaczone do obezwładniania osób za pomocą energii

elektrycznej”. Na posiadanie wskazanych „narzędzi i urządzeń” należących do tej

kategorii wymagane jest pozwolenie. Z kolei na posiadanie i noszenie w miejscach

publicznych noży i klasycznej broni białej nie jest zakazane.

Dlatego polskie przepisy dotyczące posiadania broni białej należą do najbardziej

liberalnych w Europie. Pomimo, że co roku dochodzi w Polsce do wielu tysięcy

przestępstw z użyciem noży, czy innych niebezpiecznych narzędzi w których

giną i odnoszą rany tysiące osób.

Zdaniem projektodawców nie można zgadzać się nadal na taki stan swobody.

Statystyki przestępczości w tym zakresie są zatrważające. Tylko w samym 2009

roku w przestępstwach z użyciem niebezpiecznych narzędzi, wśród których

zdecydowanie największą część stanowiły noże, zginęły 404 osoby. Dla

porównania ofiarami śmiertelnymi broni palnej zostało 36 osób. W tym samym

roku w trakcie popełniania przestępstw broń palną użyto 621 razy natomiast,

niebezpiecznymi narzędziami przestępcy posłużyli się aż 3620 razy. Ta statystyka

pokazuje skalę zagrożenia.

3

Podobnie liberalne ustawodawstwo, jak w Polsce w krajach europejskich

obowiązuje tylko w Bułgarii i Czechach. Natomiast w zdecydowanej większości

krajów europejskich dostęp do broni białej jest znacznie utrudniony. Formalne

ograniczenia w tej kwestii w różnym zakresie występują m. in. w Belgii, Danii

Estonii, we Francji, w Finlandii, na Litwie, w Niemczech, Portugalii, Rumunii, na

Słowacji, w Szwecji, na Węgrzech i w Wielkiej Brytanii.

W europejskim ustawodawstwie reglamentującym obrót i posiadanie broni

ofensywnej zauważa się tendencje do wyróżniania broni „z przypadku” i broni „z

przeznaczenia”. Nadto dostrzega się używanie broni do celów kolekcjonerskich.

Szczególną uwagę poświęca się nożom, dzieląc je na przeznaczone do celów

gospodarczych oraz dedykowane do celów ofensywnych. Kryterium dystynkcji

jest budowa klingi, ilość krawędzi roboczych oraz łatwość przenoszenia i

szybkiego przygotowania do użycia, czy długość ostrza.

Najwłaściwszym rozwiązaniem kwestii obrotu bronią ofensywną jest

pozostawienie jej poza regulacją ustawową. Pozwoli to uniknąć przyrostu prawa i

biurokracji, w tym różnicowania celów posiadania broni, nadzoru

administracyjnego. Broń posiadana w domu z założenia będzie miała charakter

narzędzi obronnych, czy nawet tylko przedmiotów kolekcjonerskich. Takie

rozwiązanie sprzyjać będzie wyraźnemu rozdzieleniu momentu posiadania broni:

miejsce prywatne od przestrzeni publicznej. Będzie to również gwarancją prawa

do obrony jednostki.

Z drugiej strony jednostki poruszające się w przestrzeni publicznej mają prawo do

bezpieczeństwa (mir publiczny), tak samo jak mają je przebywając w przestrzeni

prywatnej (mir domowy). Zasadnicza różnica pomiędzy tymi przestrzeniami i

celami dla jakich jednostka przebywa w każdej z nich, nakazują ograniczyć

wolność do noszenia broni ofensywnej w miejscach publicznych.

4

Dlatego też projektodawcy w pierwszej kolejności proponują rozszerzenie

definicji broni po poprzez dodanie do kategorii broni białej wszelkich innych

przedmiotów mających charakter broni ofensywnej, z wyjątkiem noży o jednej

krawędzi roboczej i długości ostrza poniżej 8 centymetrów. Konieczność

wprowadzenia progu długości ostrza wynika z przyczyn praktycznych –

niecelowe byłoby bowiem zaliczanie do kategorii broni bardzo małych noży,

którymi wyrządzenie poważnej krzywdy człowiekowi jest w zasadzie

niemożliwe.

Konsekwencją rozszerzenia definicji broni musi być jednak złagodzenie reżimu z

art. 2 ustawy o broni i amunicji w stosunku do nowo wprowadzanej podkategorii.

W odniesieniu do tych przedmiotów nie byłoby generalnie zakazane ich

nabywanie, posiadanie oraz zbywanie, ale wyłącznie posiadanie w miejscach

publicznych. Takie rozwiązanie realizuje podstawowy cel niniejszej nowelizacji,

jakim jest wzmocnienie bezpieczeństwa publicznego.

Polski system prawny nie zawiera definicji legalnej miejsca publicznego. W

wystarczającym jednak, jak się wydaje, stopniu, pojęcie to zostało doprecyzowane

przez orzecznictwo (por. choćby wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 listopada

1971 roku, w sprawie o sygnaturze akt V KRN 219/71) oraz doktrynę (np. A.

Ringwelska). W przywołanym wyroku Sąd Najwyższy stwierdził między innymi,

że za miejsce publiczne uważa się każde miejsce dostępne dla nieokreślonej liczby

osób.

Błędem byłoby jednak wprowadzanie bezwzględnego zakazu posiadania w

miejscach publicznych nowo sformułowanej podkategorii broni. Nietrudno

wyobrazić sobie bowiem sytuacje, w których noszenie czy posługiwanie się

przedmiotami wchodzącymi w zakres proponowanej definicji jest ze wszech miar

uzasadnione. Dlatego dozwolone powinno być posiadanie takiej broni w

miejscu publicznym, jeżeli okoliczności wskazują, że jest to uzasadnione

5

realizacją celu zgodnego z prawem. Ocenę spełnienia tej ostatniej przesłanki

należy, w opinii projektodawców, pozostawić sądom stosującym prawo – tak ja

ma to co do zasady miejsce w Szwecji. Wydaje się, że „cel zgodny z prawem”

może mieć przede wszystkim charakter zawodowy, edukacyjny, kulturalny,

historyczno-rekonstrukcyjny, sportowy czy też rekreacyjny.

W dalszej kolejności ze wszech miar uzasadnione jest ustanowienie

odpowiedzialności karnej za naruszenie sformułowanego powyżej zakazu.

Praktyka pokazuje bowiem, że tylko sankcja karna spełnia w wystarczającym

stopniu cel prewencyjny. Trzeba pamiętać, że uciążliwość prawomocnego

skazania za przestępstwo nie sprowadza się wyłącznie do dolegliwości kary lub

środka karnego, ale obejmuje również istotny skutek społeczny w postaci

adnotacji w Krajowym Rejestrze Karnym.

Dlatego też projektodawcy proponują dodanie § 5 do art. 263 Kodeksu karnego.

Projektowane zagrożenie karą wydaje się odpowiadać wadze przestępstwa, przy

czym istotne jest aby stosujący prawo sąd miał prawo wyboru pomiędzy

rodzajami kar, bez jednoczesnego zaburzania wewnętrznej systematyki

kodeksowej (co miałoby miejsce w przypadku wprowadzenia kary pozbawienia

wolności z górną granicą przekraczającą 2 lata).

Z uwagi na powyższe projektowana regulacja powoduje pozytywne skutki

społeczno-gospodarcze.

Wejście w życie projektowanej ustawy nie spowoduje skutków dla budżetu

Państwa ani dla budżetów jednostek samorządu terytorialnego.

Przedmiot projektowanej regulacji nie jest objęty prawem Unii Europejskiej.