EVROPSKI UNIVERZITET - SVEUILITE BRKO

SAOBRAAJNI FAKULTET

SEMINARSKI RAD

Tema:

KAMPANJE U SAOBRAAJU

S T U D E N T :

BRKO, 2013.

EVROPSKI UNIVERZITET - SVEUILITE BRKO

SAOBRAAJNI FAKULTET

KAMPANJE U SAOBRAAJU

-Predmet: Bezbjednost u saobraaju-

M E N T O R :

S T U D E N T :

BRKO, 2013.

SADRAJ:

1. Uvod. 1.2. Pojam kampanje. 2.

3. Osnovni elementi kampanje.. 3.

4. Kampanje koje su se koristile :

- kampanja Zatitimo djecu u saobraaju ..... 3.

- kampanja Uinimo puteve bezbjednim .... 3.

- kampanja Produite liniju ivota - veite pojas .. 7.

- kampanja Zatitimo djecu u saobraaju . 7.

- kampanja Spasite 200 ivota u Srbiji-veite pojas .. 8.

- kampanja Ne bre od ivota 9.

- kampanja Koraajmo zajedno . 10.

5. Zakljuak... 12.6. Literatura... 13.

Uvod

Veliki broj automobila i veliki broj udesa na putevima, stvorio je nauku Bezbjednost saobraaja, koja analizira uzroke udesa, a i bavi se problematikom smanjenja uzroka udesa.Broj rtava udesa u automobilskom saobraaju je katastrofalan.U borbi za bezbjednost saobraaja, odnosno zatitu ovjeka, analizira se kompleksni sistem faktora, koji uestvuju u saobraaju, a to je: vozilo-voza-put .Postoje metode istraivanja koje nam daju obavijesti o pojavama, o nainima njihovog pojavljivanja, o obimu tih pojava, o njihovim svojstvima i djelovanjima, ili o vezama izmeu pojava. Sve su to metode kojima istraujemo pojave u tzv. realnom i objektivnom svijetu, u svijetu objektivnih pojava.Meutim, u pojave koje istrauje nauka moramo uvrstiti i one koje pripadaju subjektivnom pojavnom svijetu. To su pojave vezane za ovjekova subjektivna stanja, pojave vezane za ljudsko miljenje, za njegova uvjerenja, osjeanja i raspoloenja. Nauka je razvila i odgovarajue metode istraivanja i takvih pojava, te moemo rei da postoje i takve metode, koje nam omoguavaju da saznamo ta ljudi misle, kako se osjeaju, ta osjeaju, te kako ocjenjuju neka stanja i odnose u kojima uestvuju i o kojima razmiljaju. Te metode daju nam obavijesti o miljenjima, u kojima ljudi uestvuju, ili ih promatraju, ili ukazuju na njihovu ocjenu i namjere, u odnosu na odreene procese ili pojave, iz ega se moe zakljuivati na mogua njihova dejstva.Ovim radom je obuhvaeno vezano za kampanje, pomou kojih se potie na bolje uee kako pojedinaca tako i ostalih uesnika u saobraaju.

U ovom radu je prikazan sam pojam kampanje, koji su to osnovni elementi kampanje kao i kampanje koje su se koristile u radu, meu kojima su: kampanja Zatitimo djecu u saobraaju , kampanja Uinimo puteve bezbjednim , kampanja Priduite liniju ivota-veite pojas i jo neke koje se mogu vidjeti dalje u samom radu. 1. Pojam Kampanje

Kampanja se definie kao koordinirani sistem mjera i aktivnosti unaprijed odreenog trajanja, kojima se djeluje na odreene grupe ljudi radi ispunjenja unaprijed definisanog zadatka.

Kampanja u bezbjednosti saobraaja je sistem aktivnosti iji je opti cilj promovisanje bezbjednijeg koritenja puteva. Konkretni ciljevi kampanja u bezbjednosti saobraaja odnose se na promjenu znanja, stavova, vjetina i ponaanja u saobraaju, a sve s ciljem unapreenja bezbjednosti saobraaja.

Algoritam kampanje u bezbjednosti saobraaja obuhvata sledee poslove: 1. analiza stanja i definisanje problema bezbjednosti saobraaja, 2. izbor i analiza ciljnih grupa,

3. odreivanje ciljeva i zadataka kampanje (mojenjamo, korigujemo, utemeljujemo i uvrujemo znanje, stavove i ponaanje), 4. analiza dosadanjih istraivanja i kampanja, 5. izbor optimalne strategije kampanje, 6. odreivanje uloge mas-medija, 7. planiranje ostalih aktivnosti, 8. planiranje aktivnosti koje e se nastaviti i posle kampanje, 9. odreivanje oekivanih rezultata (brojano), 10. odreivanje sadraja poruke, 11. odreivanje poetka, trajanja i trokova kampanje, 12. planiranje prateih istraivanja, 13. definisanje eksperimentalne i kontrolne grupe, 14. definisanje kriterijuma za praenje kampanje, 15. koordinirana realizacija svih aktivnosti u kampanji i 16. praenje i razvoj kampanje. 2.

Kampanja ZATITIMO DJECU U SAOBRAAJU

U okviru same kampanje u Republici Srpskoj, tanije u gradu Bijeljini izvrena je kampanja pod nazivom Zatitimo djecu u saobraaju, koja se odvijala u mjesecu septembru 2012. godine. U okviru ove kampanje, policijski slubenici Centra javne bezbjednosti u Bijeljini, preduzimala je niz preventivnih mjera i radnji u cilju poveanja opteg nivoa bezbjednosti u saobraaju.

Ovom kampanjom, Centar javne bezbjednosti je htio da apeluje svim vozaima, da sa poveanom panjom uestvuju u saobraaju, a naroito u zonama Osnovnih kola obzirom na vee prisustvo djece zbog poetka nove kolske godine.

Osvovni elementi kampanje

Svaka kampanja ima odeenje elemente. Osnovni elementi kampanje u bezbednosti saobraaja su:

1) cilj kampanje,

2) ciljna grupa,

3) poruka (kratka, jasna, jednoznana),

4) sredstvo prenoenja poruke,

5) period (vrijeme) izvoenja kampanje,

6) eksperimentalna i kontrolna grupa i

7) podrka kampanji (struna, politika, normativna, finansijska, medij-

ska i policijska).

3. Kampanja UINIMO PUTEVE BEZBJEDNIM Kod ove kampanje glavni je cilj da podigne svijest politiara, medija i opte javnosti o globalnoj bezbjednosti saobraaja na putevima, kao prioritetnog pitanja za dalji razvoj ovjeanstva. Kampanja je zapoela objavljivanjem izvjetaja Komisije za globalnu bezbjednost saobraaja na putevima, pod nazivom "Uinimo puteve bezbednim".. Kljune poruke kampanje:Svakodnevno, u saobraajnim nezgodama strada 3.000 ljudi to je skrivena epidemija, u rangu sa malarijom i tuberkulozom. Meunarodna zajednica mora mnogo vie da uini u borbi protiv sve veeg broja rtava u saobraajnim nezgodama na putevima.

Kljuni zahtjevi kampanje:Bezbjedniji putevi: barem 10% budeta namjenjenog razvoju putne mree mora da bude utroen na bezbjednost saobraaja na putevima.

Globalni akcioni plan: Svijetska banka i ostali donatori moraju da finansiraju akcioni plan kampanje "Uinimo puteve bezbednim".

Samit Ujedinjenih nacija: Ujedinjene nacije moraju da organizuju ministarsku konferenciju na kojoj bi se napravio plan koordinisane meunarodne akcije u okviru kampanje "Uinimo puteve bezbednim".

Glavne teme:Globalna bezbjednost saobraaja na putevima je skrivena epidemija koja svakodnevno dnosi 3.000 ivota poredi se sa malarijom i tuberkulozom a meunarodna zajednica i dalje zanemaruje njene posljedice;

85% smrtnih sluajeva iz saobraajnih nezgoda na putevima nastaje u zemljama sa niskim i srednjim prihodom;

500 djece umire svakodnevno na putevima irom sveta 96% u zemljama sa niskim/srednjim prihodom;

Godinje strada vie od 300.000 djece i mladih ljudi;

4.

Saobraajne nezgode na putevima predstavljaju najveeg ubicu mladih ljudi u zemljama koje pripadaju Organizaciji za evropsku saradnju i razvoj (OECD);Globalno, saobraajne nezgode na putevima su drugi po redu faktor stradanja mladih ljudi, posle HIV/AIDS;

Predvia se da e broj smrtnih sluajeva koji nastaju u saobraajnim nezgodama na putevima porasti za 80% do 2020. godine u zemljama sa niskim i srednjim prihodom;

Saobraajne nezgode na putevima kotaju zemlje sa niskim/srednjim prihodom izmedju 64.5 i 100 milijardi dolara godinje pomo upuena tim zemljama za razvoj u 2005. godini, na primjer, iznosila je 106.5 milijardi dolara;

Globalno, saobraajne nezgode na putevima godinje kotaju meunarodnu zajednicu vie od 500 milijardi dolara;

U Srbiji:U protekloj deceniji, u saobraaju na putevima u Srbiji, godinje je oko 1.000 graana gubilo ivote;

Vie od treine saobraajnih nezgoda na putevima u Srbiji, sa tekim posledicama, nastaje zbog pogrenog postupanja mladih vozaa sa manje od pet godina vozakog iskustva;

Djeca uzrasta od 8 do 14 godina su trostruko i vie ugroenija od svojih roditelja u saobraaju na putevima;

Glavni cilj kampanje:Staviti pitanje globalne bezbednosti saobraaja na putevima na dnevni red zasjedanja Ujedinjenih nacija o odrivom razvoju.

Uee OUP-a u kampanjama bezbjednosti saobraaja je presudno za uspjeh kampanja, ali i za uspenu realizaciju policijske funkcije u bezbjednosti saobraaja. OUP bi trebalo da:

pomogne pri definisanju problema bezbjednosti saobraaja, ciljnih grupa i ciljeva kampanje,

pomogne u pripremi dinamikog plana kampanje,

prui policijsku podrku kampanji,

5.

uestvuje u praenju ponaanja kontrolne i ekperimentalne grupe u sa-

obraaju,

pomae u sagledavanju efekata kampanje,

omogui praenje i dalji razvoj kampanje i

sprovodi mjere i aktivnosti posle kampanje.Danas se kampanjama u bezbjednosti saobraaja posveuje sve vea panja. Na osnovu dosadanjih iskustava moe se mnogo nauiti o kampanjama, problemima, zabludama i metodama izvoenja.Barry Elliot (Barry J. Elliot- analitaar za saobraaj) navodi sledee najee zablude i probleme u sprovoenju kampanja u bezbjednosti saobraaja: traenje problema u ciljnoj grupi (ta nije u redu sa ovim ljudima? Zato me ne razumiju?) umesto u metodama i nainu izvoenja kampanje (ta nije uredu sa nama? ta nismo dobro razumjeli kod ciljne grupe ljudi?;

neoprezno poniavanje lanova ciljne grupe (promjeni ponaanje! To to radi nije dobro...), umjesto da se stalno nudi izgovor za promjenu ponaanja (novo znanje, novi nauni i struni stavovi, ponaanje autoriteta i oblasti sporta, glume, umjetnosti, ponaanje policije, sankcije i sl. mogu biti dobar i prihvatljiv izgovor);

subjektivna ocjena kvaliteta poruke i kampanje (poruka je odlina ba mi se svia. Dakle, dobra je i kampanja), umjesto objektivnog sagledavanja efekata kampanje (dobra je samo ona kampanja koja postie unaprijed definisane ciljeve kampanje, tj. ako su efekti kampanje mali -kampanja je loa);

pridavanje prevelikog znaaja poruci i reklami (poruka je sve. Kad je poruka dobra uspjee kampanja), umesto efektima poruke i cjelini kampanje (nije vana poruka vano je ta ljudi rade sa porukom! Reklama je samo dio kampanje);

preveliko naglaavanje znaaja kampanje (kampanja je udo ona moe sve) ili znaaja policijske prinude (policijska prinuda je udo. Policija moe sve. Kaznama se sve rijeava), umjesto koordiniranog djelovanja kampanja i policijske prinude (optimalno je ako je policijska prinuda dio dobro osmiljene kampanje. Kampanja bez prinude je isto bacanje para, a policijska prinuda bez dobre kampanje moe da blamira i iscrpljuje policiju bez veih trajnih efekata na ponaanje ljudi),

6.

pokuaj da se kampanja podredi policijskoj prinudi i da kampanja bude samo podrka prinudi (policija je planirala, a mediji treba samo da publikuju i objasne. Policija je odluila i sprovodi, a drutvo i struka treba da samo shvate i potuju), umjesto da prinuda bude dio sveobuhvatne kampanje (struka i drutvo su planirali i prihvatili, mediji podravaju i utiu na

najiru javnost, a policija shvata i podrava slui saobraajnoj struci i drutvu).

Neke od najznaajnijih kampanja u bezbjednosti saobraaja usmjerene su na: poveavanje upotrebe sigurnosnih pojaseva, smanjivanje vonje pod uticajem alkohola, poveavanje upotrebe zatitne kacige, poveanje potovanja ogranienja brzine, unapreivanje ponaanja (djece, mladih vozaa, biciklista i dr. ciljnih grupa), poveavanje upotrebe sistema zatite dece u vozilu, unapreivanje zatite ranjivih uesnika u saobraaju itd.

S ciljem uenja, a vezano za sprovoenje kampanje u bezbjednosti saobraaja treba navesti sledee kompanije:

Kampanja PRODUITE LINIJU IVOTA VEITE POJAS Kampanja je projektovana u Centru za istraivanja u bezbjednosti sa obraaja (CIBS) na Saobraajnom fakultetu u Beogradu, a naruilac je bio AMS RS (Banja Luke, 2000). U projektantskom smislu ovo je jedna od najboljih kampanja u naim uslovima, ali nije u cjelini realizovana zbog irih drutveno politikih problema. Ipak, u periodu od 3 mjeseca poveana je upotreba sigurnosnih pojaseva u Republici Srpskoj sa 3% na preko 60% (na prednjim sjeditima). Mada je kampanja bila dobro prihvaena u medijima i najiroj javnosti, u nastavku je slabila politika i policijska podrka kampanji, pa su efekti opali na ispod 20% u nekim regionima. (CIBS, B. Luka, 2000.)

7. Kampanja ZATITIMO DJECU U SAOBRAAJU

Osnova za ovu kampanju bilo je makroistraivanje stradanja djece u saobraaju uBeogradu i serija strunih skupova o zatiti djece u saobraaju. Na osnovu pilotprojekta kampanje realizovane su podkampanje u Sekretarijatu za saobraaj Beograda, u Upravi saobraajne policije Beograd, a zatim i u upravi grada.

Kampanja je zadobila odlinu podrku gradske vlasti, saobraajne policije i medija. Naosnovu ove kampanje smanjen je broj nastradale djece u saobraaju za preko 40%, ali su ostvareni i iri efekti u bezbjednosti saobraaja. Broj poginulih lica smanjen je sa 258 (2001), na 170 (2002), a zatim na 166 (2003), porastao je ugled saobraajne policije, unapreeno saobraajno obrazovanje u osnovnim kolama, unapreeno ponaanje vozaa i pjeaka u saobraaju itd. (CIBS, Beograd, 2001/2003). Kampanja SPASITE 200 IVOTA U SRBIJI VEITE POJAS

Pilot istraivanje i projekat kampanje pripremio je CIBS. Na osnovu terenskih istraivanja koja su vrena irom Srbije, realizovana je podkampanja u medijima, policiji, a zatim u republikoj vladi. Na osnovu jasne podrke strune, politike i najire javnosti zapoela je kampanja okrenuta ka najiroj javnosti.

8. Jednovremeno je otpoela represija unutar policije s ciljem unapreivanja ponaanja policajaca, a posebno uniformisanih pripadnika policije. Efekat je bilo poveavanje upotrebe sigurnosnih pojaseva meu pripadnicima policije sa ispod 1% na preko 90%, a zatim i poveavanje upotrebe sigurnosnih pojaseva meu ostalim vozaima i suvozaima sa oko 3% na preko 80%.

Istraivanja u nekim mjestima su pokazala da su svi policajci koristili sigurnosne pojaseve (100%), a procenat vozaa i suvozaa koji koriste sigurnosne pojaseve je premaio 95%(2002). Ova kampanja je imala i druge znaajne efekte: unapreeno je ponaanje vozaa, posebno su smanjena ekstremna prekoraenja brzine, povean je ugled saobraajne policije i smanjen broj saobraajnih nezgoda i broj nastradalih lica. Broj poginulih lica u Srbiji (bez pokrajine Kosovo i Metohija) je smanjen za treinu: sa 1275 poginulih u toku 2001. na 847 u toku 2002. Ipak, zbog loe medijske i finansijske podrke, saobraajna policija je ostala usamljena, a efekti su vremenom slabili tako da su u toku 2004. procenjeni na ispod 60%.

S druge strane, zbog nedostatka odgovarajue kampanje meu pripadnicima MUP-a, poraslo je nerazumjevanje izmeu saobraajne policije i ostalih dijelova MUP-a.

Zatim u toku 2003. godine odrana je kampanja na Saobraajnom fakultetu u Beogradu i Vojnoj akademiji, vezano za saobraajni smijer, gdje je izabrano sedam najboljih kampanja.

Odabrane kampanje su uskladu sa odabranim kljunim oblastima u bezbjednosti saobraaja imale sledee naslove: potuj ogranienje brzine ne budi ogranien: samo koji km/h vie stotine ivota manje,

9. potuj ogranienje brzine ne budi ogranien: samo koji km/h manje stotine ivota vie,

saekaj zeleno bolje izgubiti trenutak u ivotu, nego ivot u trenutku,

sahrani alkohol, a ne sebe, ne dozvoli da alkohol upravlja tobom budi trijezan i oprezan,

ukljuite svjetla otvorite oi i sebi i drugima,

ne vei sebi omu oko vrata vei pojas,

budi oprezan: potovanje saobraajnih propisa preduslov je za bezbjednu vonju.

Kampanja NE BRE OD IVOTA

Ova kampanja se odravala u periodu od 01.jula do 31. avgusta 2011. godine. Sprovodilo ju je Ministarstvo unutranjih poslova Republike Srpske, uz podrku EUPM-a.

Cilj kampanje je bio da graanima koji putuju u sezoni godinjih odmora u ljetnim mjesecima, skrene se panja da prilagode brzinu kretanja vozila i potuju saobraajna pravila i propise.

Tokom realizacije ove kampanje, pripadnici policijskih stanica za bezbjednost saobraaja, fokusirali su se na putne pravce kojima graani najee putuju prema moru, kao i na putne pravce na kojima se esto dogaaju saobraajne nezgode.

Tokom navedene kampanje vozaima je bio podijeljen promotivni materijal (edukativni leci i osvijeivai vozila).

Kampanja KORAAJMO ZAJEDNO AMSS, kao vodei subjekt unapreenja bezbjednosti u saobraaju na teritoriji Srbije, pokree kampanju posveenu bezbjednosti pjeaka Koraajmo bezbedno. Ovaj globalni projekat predstavljen je na godinjem sastanku FIA Fondacije poetkom decembra 2012. godine i podrava ga Fond za bezbjednost saobraaja (Road safety fund) i svi klubovi lanice Svjetske automobilske federacije FIA, u okviru svjetske kampanje Uinimo puteve bezbednim (Make roads safe). 10.

Cilj ove akcije je unapreenje bezbjednosti pjeaka kao jedne od najugroenijh kategorija uesnika u saobraaju. U Srbiji je, u toku 2009. i 2010. godine poginulo 169, odnosno 159 pjeaka. U 2011. godini 143 pjeaka su izgubila ivot, a u prvih 10 meseci 2012. godine njih 117. Broj povreenih pjeaka kretao se od 2.845 u 2009.godini, 2.553 u 2010.godini, 2.222 u 2011. godini, dok je u prvih deset mjeseci 2012. godine bilo 1880 povreenih pjeaka.

11.

Ovako veliki broj povrijeenih i poginulih pjeaka je nedopustiv, a alarmantna je injenica da oni stradaju ak i na pjeakim prelazima koji treba da budu maksimalno bezbjedna mjesta za njihovo kretanje.

U okviru AMSS projekta Koraajmo bezbjedno prikupljae se fotografije i video zapisi o tome kuda i kako se pjeaci kreu, koji su im putevi/staze omiljeni, na kojim mjestima je njihovo kretanje bezbjedno, a na kojima rizino. Oekuje se da uesnici ove kampanje do 31. marta 2013. godine dostave pomenute fotografije/kratke video zapise na temu (ne)bezbjednog kretanja pjeaka: na putu od kue do vrtia, kole, posla, prodavnice, o omiljenoj stazi kojom etaju, kao i o svim potencijalno opasnim mjestima sa kojima se pjeaci svakodnevno sreu.

U prvih 10 meseci 2012. godine ivot je izgubilo 117 peakaPo okonanju kampanje, sav prikupljen materijal emo objediniti, obraditi i dostaviti FIA Fondaciji kako bi se predstavio u toku druge globalne nedelje UN posveene bezbjednosti u saobraaju na putevima od 6. do 12. maja 2013. godine. Sav materijal bie proslijeen i nadlenim institucijama u dravi kako bi se preduzele konkretne i praktine mjere kojima e se sauvati mnogi ivoti.

12. ZakljuakSvjedoci smo svakodnevnih vijesti o saobraajnim nezgodama koje nerijetko prou bez zrtava i tesko ozlijeenih osoba. esti kolapsi saobraaja, svakodnevne guve, nervoza vozaa i neuslovne ceste, dodatno ugroavaju sigurnost saobraaja.Stepen bezbjednosti je posljednjih godina u naglom opadanju, sa sve vecim brojem saobraajnih nezgoda sa ogromnim materijalnim tetama i naalost sa smrtno stradalim. U svakoj ljudskoj aktivnosti je prisutan i rizik, no daleko najvei je upravo u saobraaju, u kojem sudjeluje praktiki svaki covjek. Automobil i s njim povezane drutvene vrijednosti simboli su tehnoloki razvijenih drutava. Ceste i ulice nas povezuju sa kuom, kolom, radnim mjestom, igralitem, kinom, pozoritem, s prijateljima i rodacima... Na ulicama i cestama smo pjeaci, biciklisti, motoristi, putnici i vozai u osobnim automobilima, autobusima.Sadanje stanje u saobraaju, posebno stepen bezbjednosti saobraaja, nezadovoljavajue je u svakom obliku to potvrduje i injenica da se svake godine dogaaju sve vie i vie saobraajnih nezgoda i da sve vie stradaju mlae osobe, tj. osobe mlae od 30 god.Saobraajne nezgode se dogaaju zbog mnogih razloga i faktora meu kojima se mogu ubrojati: psiholoko ponapanje pojedinih vozaa koji brzinu kao najvaniji faktor sigurnosti premauju u odnosu na ogranienje nekoliko puta, uticaj alkohola, loa starosna struktura vozila na cestama a time i tehnika ispravnost, ucee mladih vozaa bez iskustva koje reakcije na drutveno stanje iskazuju divljanjem vozilima po cestama, nedovoljna obrazovanost i pogreno shvatanje djece pjeaka o ulici ili putu do kole kao mjestu zabave i igre, umjesto mjesta permanentne opasnosti.

Meu najveim faktorima, koji utiu na bezbjednost u saobraaju, je sam ovjek ( oko 85 % ), i to najvie radi sledeeg:

- pogrene odluke i procjene ( umor, utjecaj alkohola, lijekova, droge isl. ) - vjetina ( koordinacija pokreta,procjena udaljenosti,brzina,irina i visina prolaza ) -znanje ( poznavanje saobraajnih znakova,propisa i sl. ) -sposobnosti ( osjetilnih organa,psihomotorne i mentalne ). 13. Literatura

1. Prof. dr Krsto P. Lipovac dipl. in. saobraaja, Bezbjednost u saobraaju, Beograd 20082. Internet adrese :

- http://www.amss.org.rs/index.php?option=com_content&view=article&id=160&Itemid=160 - http://www.ams-rs.com/index.php/novosti/domace-novosti/189-pocela-akcija-ne-brze-od-zivota 14.