BESLENME ÖYKÜSÜ ALMA BECERİSİ İÇİN ÖĞRENİM...
Transcript of BESLENME ÖYKÜSÜ ALMA BECERİSİ İÇİN ÖĞRENİM...
T.C
İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ
İSTANBUL TIP FAKÜLTESİ Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı
2018- 2019 Ders Yılı
DÖNEM 3 PEDİYATRİ
EĞİTİM VE UYGULAMA
KİTAPÇIĞI
Sevgili Öğrenciler,
Hekim olabilmek için gerekli teorik bilgiler Tıp Fakültesi’nde geçireceğiniz yıllar boyunca
alacağınız derslerde anlatılacaktır. Eğitiminizin 3. yılında sizler hasta başında hekimlik sanatının
nasıl uygulandığını öğrenmeye başlayacaksınız.
Bir hekimin görevi, hastanın sağlık durumunu doğru değerlendirerek gerçek hastalık tanısını
belirlemek, güncel bilimsel verilerin ışığında en uygun tedaviyi uygulamaktır. Bu amacı
gerçekleştirmek için temel kural hastadan iyi öykü almak, kurallara uygun muayene etmek, doğru
örnekler alarak laboratuvar değerlendirmesini sağlamak, uygun tedavi uygulamalarını
başarmaktır.
Çocuk büyüyen bir organizmadır; erişkinin küçüğü değildir. Yaşamın ilk 18 yılını
oluşturan “çocukluk ve ergenlik çağı” sürecinin yenidoğan, süt çocukluğu, oyun çocukluğu, okul
çocukluğu ve ergenlik gibi farklı dönemlerinin değişen özelliklerine göre gerekli uygulamaları bu
kitapçıkta bulacaksınız.
Daha önceki düzenlemeleri değerli hocalarımız Prof. Dr. Türkan Ertuğrul, Prof. Dr. Ayşen
Bulut ve Prof. Dr. Fatma Oğuz tarafından yapılmış olan Pediyatri Uygulama Kitapçığı 2018-2019
öğretim yılında Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı öğretim üyelerinin katkılarıyla
güncellenmiştir. Kitapçığın hazırlanmasında emeği geçen öğretim üyeleri, öğrenci sekreterleri,
yayına hazırlayan matbaa görevlilerine teşekkür eder, sizlere başarılar dilerim. Eylül 2018
Prof. Dr. Alev YILMAZ Prof. Dr. Mübeccel DEMİRKOL
İ.Ü. İstanbul Tıp Fakültesi İ.Ü. İstanbul Tıp Fakültesi
Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları
Dönem 3 Eğitim Sorumlusu Anabilim Dalı Başkanı
YAZARLAR
Prof. Dr. Firdevs BAŞ
Prof. Dr. Ilmay BİLGE
Prof. Dr. Ayşen BULUT
Prof. Dr. Mine ÇALIŞKAN
Prof. Dr. Agop ÇITAK
Prof. Dr. Asuman ÇOBAN
Prof. Dr. Feyza DARENDELİLER
Prof. Dr. Özlem DURMAZ
Prof. Dr. Türkan ERTUĞRUL
Uzm. Dr. Yakup ERGÜL
Prof. Dr. Gülbin GÖKÇAY
Prof. Dr. Gülden GÖKÇAY
Prof. Dr. Zeynep İNCE
Prof. Dr. Zeynep KARAKAŞ
Prof. Dr. Ayşe KILIÇ
Doç. Dr. Kemal NİŞLİ
Prof. Dr. Fatma OĞUZ
Doç. Dr. Tülin ÖZDEN
Prof. Dr. Ayper SOMER
Doç. Dr. Zeynep TAMAY
Prof. Dr. Burak TATLI
Doç. Dr. Metin UYSALOL
Prof. Dr. Ayşegül ÜNÜVAR
Prof. Dr. Alev YILMAZ
İÇİNDEKİLER ÇOCUK SAĞLIĞI VE HASTALIKLARI ANABİLİM DALI ÇALIŞMA KURALLARI 1 ÖYKÜ: 2-11 Yenidoğan 2-4 Sütçocuğu 4-6 Oyun ve okul çocuğu 7-8 Adolesan(Ergen) 9-11 FİZİK MUAYENE: 12-26 Yenidoğan 12-14 Sütçocuğu 14-18 Oyun ve okul çocuğu 19-22 Adolesan 23-26 ÖĞRENİM REHBERLERİ: 27-96 Beslenme öyküsü alma becerisi için öğrenim rehberi-1 (ilk yaş için) 27-28 Beslenme öyküsü alma becerisi için öğrenim rehberi-2 (ilk yaştan sonra) 28-29 Takvim yaşının hesaplanması için öğrenim rehberi 29-30 El yıkama için öğrenim rehberi 30-31
Tartı ölçümü için öğrenim rehberi 31 Boy ölçme (yatarak) için öğrenim rehberi 31-32 Boy ölçme (ayakta) için öğrenim rehberi 32 Türk çocuklarının ( erkek ) persantil büyüme eğrileri 33-34 Türk çocuklarının ( kız ) persantil büyüme eğrileri 35-36 Ortadan sapma skoru hesaplanması için öğrenim rehberi 36-39
Hedef boyunun hesaplanması için öğrenim rehberi 40 Baş çevresi ölçümü için öğrenim rehberi 40-42
Oturma yüksekliği ölçümü için öğrenim rehberi 42-43 Kulaç ölçümü için öğrenim rehberi 43-44 Deri kıvrımı ölçümleri için öğrenim rehberi 45 Üst orta kol çevresi ölçümü için öğrenim rehberi 45 Bedensel ısı aksiler rektal yoldan ölçme için öğrenim rehberi 46 Kan basıncı (tansiyon arteriel) ölçme becerisi için öğrenim rehberi 46-47 Deri-derialtı dokusu ve hidrasyonu değerlendirmek için öğrenim rehberi 48 Yüzeyel lenf bezi muayenesi ve değerlendirilmesi için öğrenim rehberi 48-49 Baş, yüz, kulak ve boyun muayenesi öğrenim rehberi 49-50 Ağız boğaz muayenesi için öğrenim rehberi 50 Toraks muayenesi (inspeksiyon) için öğrenim rehberi 50-51 Solunum sistemi muayenesi için öğrenim rehberi 51-52 Kardiyolojik muayene için öğrenim rehberi 52-54 Karın muayenesi için öğrenim rehberi 54-55 Nörolojik muayene-motor sistemi muayenesi öğrenim rehberi 55 Kas tonusunun değerlendirilmesi için öğrenim rehberi 56 Kas gücü muayenesi için öğrenim rehberi 56 Duyu muayenesi için öğrenim rehberi 57 Dokunma duyusu için öğrenim rehberi 57 Ağrı ve ısı duyusu muayenesi için öğrenim rehberi 58 Vibrasyon duyusu muayenesi için öğrenim rehberi 58 Pozisyon duyusu için öğrenim rehberi 59 Romberg testi (Pozisyon ve deri duyu) için öğrenim rehberi 59 Refleks muayenesi için öğrenim rehberi 60 Derin tendon reflekslerinin değerlendirilmesi (biseps refleksi)
için öğrenim rehberi 60-61 Derin tendon reflekslerinin değerlendirilmesi (brakioradial refleksi) için öğrenim rehberi 61 Derin tendon reflekslerinin değerlendirilmesi (kuadrises refleksi) için öğrenim rehberi 61-62 Derin tendon reflekslerinin değerlendirilmesi(aşil refleksi) için öğrenim rehberi 62 Patolojik refleksler (ayak bilek klonusu) için öğrenim rehberi 63 Patolojik refleksler (babinski belirtisi) için öğrenim rehberi 63-64 Patolojik refleksler (openheim belirtisi) için öğrenim rehberi 64 Patolojik bulgular (gowers bulgusu) için öğrenim rehberi 64-65
Extrapiramidal sistem muayenesi (dişli çark belirtisi) için öğrenim 66
rehberi Kraniyal sinir muayenesi için için öğrenim rehberi 67-69
Serebellar muayene için öğrenim rehberi 69-70 Yenidoğan nörolojik muayenesi için öğrenim rehberi 70-71 Sütçocuğu nörolojik muayenesi için öğrenim rehberi 71-72 Genital muayene için öğrenim rehberi 72-73 Puberte muayenesi için öğrenim rehberi 73-75 Sırt ve ekstremite muayenesi için öğrenim rehberi (sütçocuğu) 75 Sütçocuklarında kalça muayenesi için öğrenim rehberi 76 Yenidoğan fizik muayenesi için öğrenim rehberi 77 Venöz kan örneği alma için öğrenim rehberi 78 İntravenöz enjeksiyon uygulama için öğrenim rehberi 79 Vastus lateralis (uyluk dış yüzü) (<2 yaş) veya Dorsogluteal bölgeye kas içi enjeksiyon uygulama için öğrenim rehberi 80 Kas içi aşı uygulaması için öğrenim rehberi 81 İntradermal enjeksiyon uygulaması için öğrenim rehberi 81-82 Subkutan enjeksiyon uygulaması için öğrenim rehberi 82-83 Parmak ucundan kapiller kan alma için öğrenim rehberi 83-84 Periferik yayma hazırlama ve değerlendirme için öğrenim rehberi 84-85 Lomber ponksiyon yapmak için öğrenim rehberi 85-86 Yabancı cisim aspirasyonu olan çocuğa acil müdahale için öğrenim rehberi 86-87 Temel Yaşam Desteği için öğrenim rehberi 87 Oksijen uygulaması için öğrenim rehberi 88 Havayolunun açık olması manevrası için öğrenim rehberi 88-89 Entübasyon işlemi için öğrenim rehberi 89-91 Aspirasyon (oral/nazal) uygulaması için öğrenim rehberi 91-92 Mide lavajı için öğrenim rehberi 92 Hemokültür alınması için öğrenim rehberi 93 İdrarın alınması ve saklanması için öğrenim rehberi 93-95 Tam idrar tahlili için öğrenim rehberi 95 Boğaz kültürü alınması için öğrenim rehberi 96 Dışkı kültürü alınması için öğrenim rehberi 96 Dışkıda lökosit araştırılması için öğrenim rehberi 96-97 Dışkıda kan araştırılması için öğrenim rehberi 97-98 Dışkıda parazit araştırılması için öğrenim rehberi 98 Dışkıda karbonhidrat malabsorpsiyonu değerlendirilmesi için öğrenim rehberi 99 Dışkıda yağ malabsorpsiyonu değerlendirilmesi için öğrenim rehberi 99-100 Dışkıda protein malabsorpsiyonu değerlendirilmesi için öğrenim rehberi 101 Ekzokrin pankreas yetersizliğinin değerlendirilmesi için öğrenim rehberi 101
1
ÇOCUK SAĞLIĞI VE HASTALIKLARI ANABİLİM DALI 3.DÖNEM
ÖĞRENCİLERİNİN UYGULAMA KURALLARI
1) Uygulamalar tıpta uzmanlık öğrencileri ile yapılır.
2) Uygulama saatleri ve her uygulamada işlenecek konularla ilgili bilgiler, İTF Web sayfasında ve
ayrıca Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı Öğrenci Bürosu Dönem 3 panosunda
bulabilirsiniz.
3) Tüm uygulamalar, uygulama kitabı kullanılarak standart bir şekilde yapılmaktadır.
4) Tıpta uzmanlık öğrencileri ve Dönem 3 öğrencilerinin ilk buluşma yeri Çocuk Sağlığı ve
Hastalıkları AD Öğrenci İşleridir. Bir problem yaşandığı takdirde, zaman kaybetmeden
Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları AD öğrenci işlerine gelerek veya telefonla (dahili tel: 31847)
ulaşılabilir.
5) Uygulamalarda oluşacak her türlü aksaklık için Prof. Dr. Alev YILMAZ veya Uzm. Dr. Aylin
YETİM’e ulaşılabilir.
6) Uygulama sonunda tıpta uzmanlık öğrencilerinin elinde bulunan devam çizelgesine öğrenci
tarafından imza atılması ve her sınav öncesi bu yoklama çizelgesinin tıpta uzmanlık öğrencileri
tarafından Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları AD Öğrenci İşlerine teslim edilmesi gerekmektedir.
7) Uygulamalara % 80 devam zorunluluğu vardır.
VERİMLİ VE BAŞARILI ÇALIŞMALAR DİLEĞİYLE
Dönem 3 Eğitim Sorumlusu Anabilim Dalı Başkanı
Prof. Dr. Alev YILMAZ Prof.Dr.Mübeccel DEMİRKOL
Uzm. Dr. Aylin YETİM
Uzm. Dr. Sevgi SİPAHİ
Uzm. Dr. Osman KİPOĞLU
Uzm. Dr. Oya KÖKER TURAN
2
ÖYKÜ ALMA Prof. Dr. Ayşen Bulut
YENİDOĞAN
I. YAKLAŞIM
Öyküsünü alacağınız bebeği yakınları ile birlikte, yüzlerine güvenle bakarak karşılayın.
Selamlama sözcükleri kullanın.
Ebeveynlerin rahatça oturmalarına yardım edin.
Kendinizi tanıtın.
Göz seviyenizi aynı düzeyde tutarak öykü alınacak kişinin adını ve yakınlık derecesini sorun.
Görüşme tarihini, adınızı, görüştüğünüz kişinin adını, yakınlık derecesini öncelikle kaydedin.
Öykü bitiminde güvenirlik durumunu da belirtin.
Kendileri ve sorunları hakkında bilgi edineceğinizi belirterek sorularınızı yanıtlamaları için
onları hazırlayın. Kuruma ilk kez gelmiyorsa önce dosyasını inceleyin, bilgiler yeterli
/yetersiz olabilir, sorunla ilgili değerlendirilmişse yapılanlardan bilginiz olduğunu söyleyin.
Başka bilgiler gerektiğini, bazılarının ise tekrar sorulacağını bildirin.
Görüştüğünüz kişiye adıyla hitap edin.
Aşağıdaki durumların varlığını, ayrıntıları ile birlikte sırayla, uygun bir konuşma hızında,
sevecen bir ses tonuyla, şaşırdığınız ifadeler olursa tepkinizi belli etmeden sorun.
Sorularınızın anlaşıldığından emin olmak için gerektiğinde tekrarlayın ve onlara tekrarlatın.
Konuşanı özenle, yüzyüze bakarak dinleyin. Aynı anda başkalarının konuşmaya katılmasını
da saygılı bir biçimde önleyin.
Kayıtlarınızı yaparken sözlerine ara vermelerini sağlayın. Size anlatırken yazı yazmayın.
Ancak, her bilgiyi sizden başkasının da anlayacağı şekilde dikkatle kaydedin.
II. SORUNU/BEBEĞİ TANIMA
Bebeğin Adı-Soyadı: Ev adresi:
Cinsiyeti:
Doğum tarihi: Tel:
Hastaneye getirilme nedeni
Asıl getirilme nedeni, yakınma ile başlangıç zamanı, özelliği
Yakınmanın seyri-artma/değişmeme/azalma vb.
Eşlik eden başka yakınmaları varsa başlangıç zamanı ve seyri
Sorun nedeniyle alınan sağlık hizmeti, zamanları Muayene
Laboratuvar incelemesi
İlaç kullanımı
Diğer önlemler
Aşağıdaki bulguları mutlaka tek tek sorun
Emme güçlüğü Morarma Ateş
Solunum sıkıntısı Gevşeklik Fazla uyuma
Deri döküntüsü/renk değişikliği Öksürük Kusma
İshal Karın gerginliği Kabızlık
İdrar yapmama İstemsiz kasılmalar Anormal göz hareketleri
Taraf farkı Tartı alımı Acıdan olduğu hissedilen ağlamalar
3
III. ÖZGEÇMİŞ BİLGİLERİ
Doğum ağırlığı Boyu Baş çevresi Gebelik süresi (son
adet tarihine göre;
diğer)
Doğumun yapıldığı yer Doğum şekli Normal değilse nedeni Geliş şekli
Suların gelme zamanı
APGAR (belge varsa) Doğum sonu Ağlama zamanı
Morarma
Yeniden canlandırma
Kuvöz bakımı
Kvitamini
Hastanede kalış süresi
İlk idrar yapma zamanı
İlk kaka yapma zamanı
Tarama testleri (TSH, Guthrie)
Gebelikte sağlık bakımı İzleme başlangıç zamanı
İzleme sayısı
Ağırlık alımı
Kullanılan ilaç, vitamin vb.
Gebelikte belirlenen sorunlar, geçirilen hastalıklar, yapılanlar, önlem ve tedaviler
Annenin gebelik öyküsü
Gebelik sayısı
Canlı doğum sayısı
Ölü doğum sayısı
Kendiliğinden düşük
Beslenme
İlk kez anne sütü alma zamanı
Anne sütü ile beslenme durumu
Ek besinler –sıvı/ katı
Aşı olma
Kimin bakımında Aynı evi paylaştığı yakınları
Bebeğin adının konuşu Gebeliğin planlanışı
IV. SOY GEÇMİŞ BİLGİLERİ
Sosyal güvence
Anne Yaşı
Eğitim düzeyi
Mesleği
Çalışıyorsa, işi
Kan grubu
Sağlık durumu
4
Anne-baba akrabalığı Ayrılık
Kaçıncı çocuk
Kardeşlerin yaşı ve sağlık durumu
Ölen kardeş Neden ve zaman
Sürekli hastalığı olan kardeş Nedir
Çalışan kardeş ve eşi
Başka kardeş planı
Plan için önlem
Aile yakınlarında
3 yaş öncesi sağırlık
Havale-sara
5 yaş öncesi göz sorunu
Doğumsal hastalık
50 yaş öncesi kalp hastalığı
Tüberküloz
Diyabet
Diğer
İletmek istediği başka bir şey varsa öğrenin
Muayeneye hazırlanırken bebek ve yakınıyla ilgilenin
SÜT ÇOCUĞU
I. YAKLAŞIM
Öyküsünü alacağınız bebeği yakınları ile birlikte, yüzlerine güvenle bakarak karşılayın.
Selamlama sözcükleri kullanın
Ebeveynlerin rahatça oturmalarına yardım edin.
Kendinizi tanıtın
Göz seviyenizi aynı düzeyde tutarak öykü alınacak kişinin adını ve yakınlık derecesini sorun.
Görüşme tarihini, adınızı, görüştüğünüz kişinin adını, yakınlık derecesini öncelikle kaydedin.
Öykü bitiminde güvenirlik durumunu da belirtin.
Kendileri ve sorunları hakkında bilgi edineceğinizi belirterek sorularınızı yanıtlamaları için
onları hazırlayın. Kuruma ilk kez gelmiyorsa önce dosyasını inceleyin, bilgiler yeterli
/yetersiz olabilir, sorunla ilgili değerlendirilmişse yapılanlardan bilginiz olduğunu söyleyin.
Başka bilgiler gerektiğini, bazılarının ise tekrar sorulacağını bildirin.
Görüştüğünüz kişiye adıyla hitap edin.
Aşağıdaki durumların varlığını, ayrıntıları ile birlikte sırayla, uygun bir konuşma hızında,
sevecen bir ses tonuyla, şaşırdığınız ifadeler olursa tepkinizi belli etmeden sorun.
Sorularınızın anlaşıldığından emin olmak için gerektiğinde tekrarlayın ve onlara tekrarlatın.
Konuşanı özenle, yüzyüze bakarak dinleyin. Aynı anda başkalarının konuşmaya katılmasını
da saygılı bir biçimde önleyin.
Kayıtlarınızı yaparken sözlerine ara vermelerini sağlayın. Size anlatırken yazı yazmayın.
Ancak, her bilgiyi sizden başkasının da anlayacağı şekilde dikkatle kaydedin.
5
II. SORUNU/ ÇOCUĞU TANIMA
Çocuğun Adı-Soyadı. Ev adresi:
Cinsiyeti
Doğum tarihi Tel:
Hastaneye getirilme nedeni
Asıl getirilme nedeni bir yakınma ile başlangıç zamanı ve özelliği
Yakınmanın seyri-artma/değişmeme/azalma vb.
Eşlik eden başka yakınmaları varsa başlangıç zamanı ve seyri
Sorun nedeniyle aldığı sağlık hizmeti ve zamanları Muayene
Labovatuvar incelemesi
İlaç kullanımı
Diğer önlemler
Aşağıdaki bulguları mutlaka tek tek sorun
Ateş Bilinç kaybı/dalgınlık Solunum sıkıntısı
Deri döküntüsü/renk değişikliği Öksürük Kusma
İshal Kabızlık İdrar yapamama
Kol ve bacaklarda ağrı-şişme İstemsiz kasılmalar Tartı alımı
Acıdan olduğu hissedilen ağlamaları Uyku düzeninde değişiklik
Nedensiz huzursuzluk Yeme düzeninde değişiklik
III. ÖZ GEÇMİŞ BİLGİLERİ
Doğum
Doğum ağırlığı Doğum boyu Doğum baş çevresi
Doğumun yapıldığı yer Doğum şekli Normal değilse nedeni
Doğum sonu özel bakım Nedeni
Gebeliğin planlanması
Gebelikte sağlık bakımı
Gebelikte sorun Nedir
Annenin gebelik öyküsü
Gebelik sayısı
Canlı doğum sayısı
Ölü doğum sayısı
Kendiliğinden düşük sayısı
Beslenme
İlk kez anne sütü alma zamanı
Yalnızca anne sütü alma süresi
Başka besinler alma-sıvı/katı
D vitamini alma
Kendi beslenmesi
Yemek yeme sorunu var mı? Nedir?
Son 3 gün içinde yediği besinler ve miktarları
6
Gelişme
Başını tutma zamanı İşitme sorunu var mı?
Gülümseme Görme sorunu var mı?
Desteksiz oturma
Yürüme
Cümle kurma
Akranları ile ilişkileri
Aşılar
Zamanları ile birlikte Varsa aşı kartını gösterme
Düzenli sağlık bakımı alma
Geçirdiği bulaşıcı hastalıklar ve zamanları
Geçirdiği hastane bakımı gerektiren hastalıklar ve zamanları
Geçirdiği tekrarlayan hastalıklar
Kimin bakımında Hijyen özellikleri Aynı evi paylaştığı yakınları:
Adının konuluşu
Ölen kardeş Nedeni ve zamanı
Sürekli hastalığı olan kardeş Nedir ?
Çalışan kardeş ve işi
Başka gebelik planı Gerekliyse önlem
Anne baba akrabalığı Ayrılık
Aile yakınlarında 3 yaş öncesi sağırlık
Havale – sara
5 yaş öncesi göz sorunu
Doğumsal hastalık
50 yaş öncesi kalp hastalığı
Tüberküloz
Diyabet
Diğer
İletmek istediği başka bir şey varsa öğrenin
Muayeneye hazırlanırken bebek ve yakınıyla ilgilenin
7
OYUN VE OKUL ÇOCUĞU
I. YAKLAŞIM
Öyküsünü alacağınız bebeği yakınları ile birlikte, yüzlerine güvenle bakarak karşılayın.
Selamlama sözcükleri kullanın
Ebeveynlerin rahatça oturmalarına yardım edin.
Kendinizi tanıtın
Göz seviyenizi aynı düzeyde tutarak öykü alınacak kişinin adını ve yakınlık derecesini sorun.
Görüşme tarihini, adınızı, görüştüğünüz kişinin adını, yakınlık derecesini öncelikle kaydedin.
Öykü bitiminde güvenirlik durumunu da belirtin.
Kendileri ve sorunları hakkında bilgi edineceğinizi belirterek sorularınızı yanıtlamaları için
onları hazırlayın. Kuruma ilk kez gelmiyorsa önce dosyasını inceleyin, bilgiler yeterli
/yetersiz olabilir, sorunla ilgili değerlendirilmişse yapılanlardan bilginiz olduğunu söyleyin.
Başka bilgiler gerektiğini, bazılarının ise tekrar sorulacağını bildirin.
Görüştüğünüz kişiye adıyla hitap edin.
Aşağıdaki durumların varlığını, ayrıntıları ile birlikte sırayla, uygun bir konuşma hızında,
sevecen bir ses tonuyla, şaşırdığınız ifadeler olursa tepkinizi belli etmeden sorun.
Sorularınızın anlaşıldığından emin olmak için gerektiğinde tekrarlayın ve onlara tekrarlatın.
Konuşanı özenle, yüzyüze bakarak dinleyin. Aynı anda başkalarının konuşmaya katılmasını
da saygılı bir biçimde önleyin.
Kayıtlarınızı yaparken sözlerine ara vermelerini sağlayın. Size anlatırken yazı yazmayın.
Ancak, her bilgiyi sizden başkasının da anlayacağı şekilde dikkatle kaydedin.
II. SORUNU/ ÇOCUĞU TANIMA
Adolesanın Adı-Soyadı: Ev adresi:
Cinsiyeti:
Doğum tarihi : Tel:
Size/ hastaneye getirilme /değerlendirme nedeni
Asıl getirilme nedeni bir yakınma ise başlangıç zamanı ve özelliği
Yakınmanın seyri-artma/değişmeme/azalma, vb.ve süreleri
Eşlik eden başka yakınmaların başlangıç zamanı ve seyri
Sorun nedeniyle aldığı sağlık hizmeti ve zamanları Muayene
Labovatuvar incelemesi
İlaç kullanımı
Diğer önlemler
Aşağıdaki bulguları mutlaka tek tek sorun
Ateş Bilinç kaybı Soluk alma sıkıntısı
Deri döküntüsü/renk değişikliği Öksürük Boğaz ağrı
Kulak ağrısı Kusma İshal
Kabızlık Kaka tutamama Parazit düşürme
Ağrılı idrar yapma İdrar yapamama İdrar kaçırma
Karın ağrısı Kol ve bacaklarda ağrı-şişme İstemsiz kasılmalar
Uyku düzeninde değişiklik Yeme düzeninde değişiklik Tartı alımı
8
III. ÖZGEÇMİŞ BİLGİLERİ
Annenin gebelik öyküsü
Gebelik sayısı
Canlı doğum sayısı
Ölü doğum sayısı
Kendiliğinden düşük sayısı
Beslenme
Yemek yeme sorunu var mı? Nedir?
Son 3 gün içinde yediği besinler ve miktarları
Gelişme
İşitme sorunu Görme sorunu
Akranları ile ilişkileri Aile içi ilişkileri
İlgileri
Olaylara tepkisi Korkuları
Aşılar ve zamanları
Okul öncesi eğitim
Hangi okul/ sınıf öğrencisi
Düzenli sağlık bakımı
Geçirdiği bulaşıcı hastalıklar ve zamanları
Geçirdiği hastane bakımı gerektiren hastalıklar ve zamanları
Geçirdiği tekrarlayan hastalıklar
Kimin bakımında? Hijyen özellikleri Aynı ve paylaştığı yakınları:
IV. SOY GEÇMİŞ
Sosyal güvence
Anne: Yaşı Baba : Yaşı
Eğitim düzeyi Eğitim düzeyi
Mesleği Mesleği
Çalışıyorsa işi Çalışıyorsa işi
Sağlık durumu Sağlık durumu
Kardeş öyküsü
Kardeş sayısı ve sağlık durumları
Ölen kardeş Nedeni ve zamanı
Doğumsal hastalığı Nedir
Çalışan kardeş ve eşi
Başka gebelik planı / cinsiyet tercihi Gerekliyse önlem
Anne baba akrabalığı Ayrılık
Aile yakınlarında 3 yaş öncesi sağırlık Havale – sara
5 yaş öncesi göz sorunu Doğumsal hastalık
50 yaş öncesi kalp hastalığı Tüberküloz
Diyabet Diğer
İletmek istediği başka bir şey varsa öğrenin
Muayeneye hazırlanırken çocuk ve yakınıyla ilgilenin
9
ADOLESAN (Ergen)
I. YAKLAŞIM
Öyküsünü alacağınız bebeği yakınları ile birlikte, yüzlerine güvenle bakarak karşılayın.
Selamlama sözcükleri kullanın
Ebeveynlerin rahatça oturmalarına yardım edin.
Kendinizi tanıtın
Göz seviyenizi aynı düzeyde tutarak öykü alınacak kişinin adını ve yakınlık derecesini sorun.
Görüşme tarihini, adınızı, görüştüğünüz kişinin adını, yakınlık derecesini öncelikle kaydedin.
Öykü bitiminde güvenirlik durumunu da belirtin.
Kendileri ve sorunları hakkında bilgi edineceğinizi belirterek sorularınızı yanıtlamaları için
onları hazırlayın. Kuruma ilk kez gelmiyorsa önce dosyasını inceleyin, bilgiler yeterli
/yetersiz olabilir, sorunla ilgili değerlendirilmişse yapılanlardan bilginiz olduğunu söyleyin.
Başka bilgiler gerektiğini, bazılarının ise tekrar sorulacağını bildirin.
Görüştüğünüz kişiye adıyla hitap edin.
Aşağıdaki durumların varlığını, ayrıntıları ile birlikte sırayla, uygun bir konuşma hızında,
sevecen bir ses tonuyla, şaşırdığınız ifadeler olursa tepkinizi belli etmeden sorun.
Sorularınızın anlaşıldığından emin olmak için gerektiğinde tekrarlayın ve onlara tekrarlatın.
Konuşanı özenle, yüzyüze bakarak dinleyin. Aynı anda başkalarının konuşmaya katılmasını
da saygılı bir biçimde önleyin.
Kayıtlarınızı yaparken sözlerine ara vermelerini sağlayın. Size anlatırken yazı yazmayın.
Ancak, her bilgiyi sizden başkasının da anlayacağı şekilde dikkatle kaydedin.
II. SORUNU/ADOLESANI TANIMA
Adolesanın Adı-Soyadı: Ev adresi:
Cinsiyeti:
Doğum tarihi: Tel:
Size/ hastaneye getirilme /değerlendirme nedeni
Asıl getirilme nedeni bir yakınma ise başlangıç zamanı ve özelliği
Yakınmanın seyri-artma/değişmeme/azalma, vb.ve süreleri
Eşlik eden başka yakınmaların başlangıç zamanı ve seyri
Sorun nedeniyle alınan sağlık hizmeti, zamanları Muayene
Laboratuvar incelemesi
İlaç kullanımı
Diğer önlemler
Aşağıdaki bulguları mutlaka tek tek sorun
Ateş Bilinç kaybı Soluk alma sıkıntısı
Deri döküntüsü/renk değişikliği Öksürük Boğaz ağrı
Kulak ağrısı Kusma İshal
Kabızlık Kaka tutamama Parazit düşürme
Ağrılı idrar yapma İdrar yapamama İdrar kaçırma
Karın ağrısı Kol ve bacaklarda ağrı-şişme İstemsiz kasılmalar
Uyku düzeninde değişiklik Yeme düzeninde değişiklik Tartı alımı
III. ÖZ GEÇMİŞ BİLGİLERİ
Annenin gebelik öyküsü
Gebelik sayısı
10
Canlı doğum sayısı
Ölü doğum sayısı
Kendiliğinden düşük sayısı
Beslenme
Yemek yeme sorunu
Son 3 gün içinde yediği besinler ve miktarları
Gelişme
İşitme sorunu
Görme sorunu
Akranları ile ilişkileri
Aile içi ilişkileri
İlgileri Geçmişe göre değişim
Tepkileri Geçmişe göre değişim
Hangi okul/ sınıf öğrencisi
Ergenlik belirtileri, başlangıç zamanları ve tepkisi
Menarş
Gece boşalması
Aşılar ve zamanları
Kimin bakımında? Hijyen özellikleri Aynı ve paylaştığı yakınları
Okul öncesi eğitim
Düzenli sağlık bakımı
Geçirdiği bulaşıcı hastalıklar ve zamanları
Geçirdiği hastane bakımı gerektiren hastalıklar ve zamanları
Tekrarlayan hastalıklar
Bağımlılıkları
IV. SOY GEÇMİŞ
Sosyal güvence
Anne yaşı Baba yaşı
Eğitim düzeyi Eğitim düzeyi
Mesleği Mesleği
Çalışıyorsa işi Çalışıyorsa işi
Sağlık durumu Sağlık durumu
Kardeş öyküsü
Kardeş sayısı ve sağlık durumları
Ölen kardeş Nedeni ve zamanı
Sürekli hastalığı olan kardeş Nedir ?
Çalışan kardeş ve işi
Başka gebelik planı Gerekliyse önlem
11
Anne baba akrabalığı Ayrılık
Aile yakınlarında 3 yaş öncesi sağırlık
Havale – sara
5 yaş öncesi göz sorunu
Doğumsal hastalık
50 yaş öncesi kalp hastalığı
Tüberküloz
Diyabet
Diğer
İletmek istediği başka bir şey varsa öğrenin
Muayeneye hazırlanırken ergen ve yakınıyla ilgilenin
12
FİZİK MUAYENE Prof. Dr. Türkan ERTUĞRUL
YENİDOĞAN
Doğumu izleyen ilk dakikalarda klinik değerlendirme: Doğum odasında klinik değerlendirme
yapılır. APGAR puanlaması (cildin rengi, kalp ritmi, solunum, kas tonusu,
uyarıya yanıt ) ile acil ve özel bakım gerektiren durumun varlığı araştırılır.
Majör ve minör anomaliler belirlenir. Daha sonraki muayeneye esas
oluşturacak bulgular kaydedilir.
Bebeğe yaklaşım : Yavaş sesle konuşulmalı, eller sıcak olmalı, bebek okşanmalıdır.
Muayene koşulları: Oda ısısı yeterli, kapı ve camlar kapalı olmalı , çocuk tamamen çıplak
soyulmalıdır. Eller yıkanır ve soğuk olmamasına dikkat edilir.
Vücut ölçümleri: Gestasyon yaşı saptanır. Tartı, boy, baş çevresi, göğüs çevresi uygun
şekilde ölçülüp, persantil eğrilerine göre değerlendirilir.
Vücut ısısı: Aksiller, kulak bölgelerinden veya dil altı dijital termometrelerle
ölçülür. Batın içinde cerrahi bir patoloji düşünüldüğünde rektal ısı ölçümüne başlanılabilir.
Sistem muayeneleri: Aşağıdaki sıraya göre yapılır.
GENEL DURUM DEĞERLENDİRMESİ
Bilinç durumu (letarji, irritabilite), huzursuzluk, postür (normalde semifleksiyon)
Klavikula kırığı, Erb tipi paralizi, majör anomali, yüzde dismorfi
Dispne, siyanoz, ödem, stridor, inleme
Beslenme durumu (zayıf / şişman)
DERİ VE DERİALTI YAĞ DOKUSU
Deride renk değişiklikleri: Deri rengi, pigmentasyon, solukluk, pletore, siyanoz,
sarılık, mekonyumla boyanma
Deride döküntülü lezyonlar: Toksik eritem (eritema neonatorum), peteşi, purpura, kutis
marmaratus
Deride lokal lezyonlar: Mongol lekesi, hemanjiyom, akne, milia, miliarya
Diğer deri muayeneleri: Derialtı dokusu, sklerem, turgor, ödem, lanugo tüyleri,
tırnaklar
BAŞ
Büyüklük (hidrosefali, mikrosefali)
Şekil, simetri
Fontaneller ve suturalar
Subperiostal kanama (sefalhematom), derialtı ödem (kaput suksadeneum)
Şekil 1:Yenidoğan baş muayenesi
13
YÜZ
Dismorfi
Asimetri, fasiyal paralizi
Ödem
GÖZ Gözleri açmak: Baş yukarı doğru kaldırılır ve hafifçe öne- arkaya doğru hareket ettirilir.
Görünüm: Hipertelorizm, epikantus, ekzoftalmi, mikroftalmi, skleraların rengi
nistagmus, gözlerde batan güneş manzarası, miyozis, midriyazis
Pupilla ışık refleksi: Strabismus
Göz kapağı: Pitozis, blefarospazm, lagoftalmos, hemanjiyom, ödem
Kirpikler: Hordeolum, blefarit, ektropion, entropion,
Göz yaşı: Epifora
Enfeksiyonları : Konjonktivit, keratit, periorbital selülit
Katarakt ve glokom varlığının saptanması: Kırmızı röfle testi yapılır.
Görmenin değerlendirilmesi
KULAK
Görünüm: Kulak kepçesi, dış kulak anomalileri, düşük kulak, asimetri,
preauriküler papillom
İşitmenin değerlendirilmesi
Otoskopik muayene
BURUN Görünüm: Anomali, koana atrezisi
Burun kanadı solunumu
Burun içi: Cerahatli- kanlı akıntı, tıkanıklık
AĞIZ Dudaklar: Dudak- damak yarığı, angüler stomatit (cheilosis), ragatlar
Dil : Makroglossi
Dil altı: Frenulum
Ağız mukozası: Epstein incileri, moniliyazis
Dişler : Natal diş varlığı
BOYUN
Kısa- yele boyun, düşük saç çizgisi
Tortikollis
Kitle (kistik higroma)
TORAKS
İnspeksiyon: Biçimi, simetri, deformite, pektus karinatus, pektus ekskavatus,
meme başları
AKCİĞER : Göğsün simetrik olarak solunuma iştirak etmesi
Solunum tipleri (dispne, apne, hiperpne). Periyodik solunum normaldir
Solunum sayısı ( taşipne, bradipne)
İnterkostal- subkostal çekilme, inleme
Akciğer oskültasyonu ( seslerde asimetri, raller)
KALP : Siyanoz
14
Apeksin yeri, tril
Nabız ( radiyal, femoral) sayısı, ritmi, amplitüdü
Kalp tepe atımı, Kapiller dolum zamanı
Kalp sesleri : S1 ve S2 şiddeti, çiftleşmenin varlığı
S3, S4 varlığı
Üfürümler: İlk 48 saatte şantların açık olması nedeni ile üfürüm işitilebilir
Şiddeti, işitilme yeri, yayılması
Siklusu: Sistolik, diyastolik, sürekli
Kan Basıncı: Üst ve alt ekstremitelerde palpasyon,flaş veya doppler yöntemleri ile ölçülür.
Kan basıncı çocuklarda en sık sfingonometrik yöntemlerle ölçülür ayrıca dijital ölçüm yapan
kan basıncı ölçen aletler de bulunmaktadır. Süt çocukları ve yenidoğanda uygun manşon
bulunamadığında flaşing yöntemi kullanılır. Doppler yöntemiyle kan basıncı ölçümü özellikle
yenidoğan süt çocuğu ve yatan hastalarda kullanılabilir.
KARIN
Karın muayenesi yalnızca 2 parmak kullanılarak yapılabilir.
Distansiyon (mekonyum ileusu)
Göbek kordonu düşmesi (ilk 2 hafta )
Enfeksiyon (omfalit), kanama, kesitte 2 arter, 1 ven varlığı araştırılmalıdır. Tek
arter varlığı çoğu zaman üriner anomali ile beraberdir.
Diastaz rekti, umbilikal herni, inguinal herni
Karaciğer palpasyonu: Karaciğer alt sınırının son kosta altını 1-2 cm geçmesi
normaldir.
Dalak palpasyonu
Böbrek palpasyonu
Kitle palpasyonu (hidronefroz, multi/polikistik böbrek, sürrenal hematom,Wilms
tümörü, teratom,)
SIRT
Orta hatta renk değişikliği,kitle
Dermal sinus, meningosel, spina bifida
GENİTAL SİSTEM
Kız: Vaginal akıntı, kanama, kliteromegali
Erkek: Hipospadiyas, epispadiyas, inmemiş testis, hidrosel, skrotumda hiperpigmentasyon
ANÜS
Anüs imperforatus
Mekonyum varlığı
EKSTREMİTELER
El muayenesi : Polidaktili, sindaktili, klinodaktili, Simiyan çizgisi
Pleksus brakiyalis felci : 5-6 servikal sinir zedelenmesi ( Erb- Duchenne)
7-8 servikal ve 1. torasik sinirlerin zedelenmesi ( Klumpke )
Kalça muayenesi:
Ortolani manevrası: Kalça ve diz 90 derece fleksiyona ve addüksiyona getirilir.
İkinci ve üçüncü parmaklar büyük trokanterin üzerine konur. Baş parmak uyluk
medial yüzdedir. Kalçalar abdüksiyona getirilir. Kalça çıkık ise femur başının
asetabulumun posterior yuvasından çıkışı hissedilir (klunk).
Barlow manevrası: Her iki kalça fleksiyona ve adduksiyona getirilir. Femur başına
15
uyluk iç yan yüzünden dışa ve aşağı doğru basınç uygulandığında kalça displazik
ise çıkık duruma gelebilir.
NÖROLOJİK MUAYENE
Spontan hareketler
Kas tonusu
Yenidoğan refleksleri
Moro refleksi: 4 ayda kaybolur. > 6 aydan uzun sürmesi patolojik
Arama refleksi
Emme refleksi: Uyanık 4. aya, uykuda 7. aya kadar devam eder.
Palmar ve plantar yakalama refleksi: 2-3. aylarda zayıflar, 6. ayda kaybolur.
Tonik ense refleksi: 3-4. haftalarda belirgin olur. 7. ayda kaybolur.
Basma ve otomatik yürüme refleksi: 1-2. aya kadar devam eder.
SÜT ÇOCUĞU
Çocuğa yaklaşım : Çocuğun eline ilgi çekecek bir oyuncak verilir, çocukla konuşulur.
Gerekirse muayenenin bir bölümü annenin kucağında yapılır.
Muayene koşulları: Oda ısısı yeterli, kapı ve camlar kapalı olmalı , çocuk tamamen çıplak
soyulmalıdır.
Vücut ölçümleri: Tartı, boy, baş çevresi, göğüs çevresi uygun şekilde ölçülüp persantil
eğrilerine göre değerlendirilir.
Vücut ısısı: Vucut ısısı aksiller yoldan ölçülür.
Sistem muayeneleri: Aşağıdaki sıraya göre yapılır. Ancak acı verecek (boğaz gibi)
muayeneler sona bırakılır.
GENEL DURUM DEĞERLENDİRMESİ
Bilinç durumu, huzursuzluk, postür, majör anomali, yüzde dismorfi
Dispne, siyanoz, ödem,
Beslenme durumu (zayıf / şişman)
DERİ VE DERİALTI YAĞ DOKUSU
Deride renk değişiklikleri: Pigmentasyon, solukluk. siyanoz, sarılık
Deride döküntülü lezyonlar: Eritem, makülopapüler, vezikülopüstüler, multiform
peteşi, purpura
Deride lokal lezyonlar: Nevus, hemanjiyom, mongol lekesi, sütlü-kahve lekeler,
telenjiyektazi
Diğer muayeneler: Turgor, sklerem, stria, derialtı amfizemi,
saç ve vücut kıllanması, tırnaklar
LENF BEZLERİ
Servikal, aksiler, inguinal lenf bezleri:
Büyüklük, ağrı, sertlik, sıcaklık, birbirine yapışıklık
açısından değerlendirilir.
BAŞ
Büyüklük: Makrosefali, hidrosefali, mikrosefali
Şekil, Simetri : Oksisefali, plagiosefali,
16
Fontanel ve Suturalar: Kranioinostoz
Diğer muayeneler: Kraniyotabes, kaput kuadratum, kaput natiforme
sefalhematom, kaput suksadeneum YÜZ Görünüm: Dismorfi, adenoid yüz görünümü
Simetri : Fasiyal paralizi
Ödem : Anjiyonörotik ödem, böbrek hastalıkları , vena kava
superior basısı, kalp yetersizliği gibi nedenlerle önemlidir.
Trismus : Varlığı değerlendirilir.
GÖZ Görünüm: Hipertelorizm, epikantus, ekzoftalmi, mikroftalmi, skleraların
rengi, nistagmus, gözlerde batan güneş manzarası, miyozis,
midriyazis
Pupilla ışık refleksi ve strabismus değerlendirilir.
Göz kapağı: Pitozis, blefarospazm, lagoftalmos, hemanjiyom, ödem
Kirpikler: Hordeolum, blefarit, ektropion, entropion,
Göz yaşı: Epifora
Enfeksiyonları : Konjonktivit, keratit, periorbital selülit
Görmenin değerlendirilmesi
KULAK
Görünüm: Kulak kepçesi, dış kulak anomalileri
İşitmenin değerlendirilmesi
Otoskopik muayene
BURUN Görünüm: Anomali
Burun kanadı solunumu
Burun içi: Akıntı, tıkanıklık
AĞIZ Dudaklar: Dudak- damak yarığı, angüler stomatit (cheilosis), ragatlar
Dil : Makroglossi, fasikülasyon, harita görünümü, glossit, paslı dil,
frenulum, tat duyusu
Ağız mukozası: Kuruluk, koplik lekeleri, enantem, stenon kanalının ağzı, aft, stomatit
Dişler : Sayısı, çıkış sırası, çürükler, renk değişikliği
Diş etleri : Rengi, gingivit
BOĞAZ
Farinks
Epiglottis
Tonsiller
Adenoid doku
BOYUN
Kısa- yele boyun
Tortikollis
Ödem, boyun venlerinde pulsasyonu ve ense sertliğinin varlığı
TORAKS
İnspeksiyon: Biçimi, simetri, pektus karinatus, pektus ekskavatus,
17
kostakondral eklemlerde genişleme, Harrison oluğu, meme başları
AKCİĞER : Göğsün simetrik olarak solunuma iştirak etmesi
Solunum tipleri (dispne, apne, hiperpne)
Solunum sayısı ( taşipne, bradipne)
KALP : Siyanoz
Çomak parmak
Apeks atımının gözle görülmesi, suprasternal çukurun gözlenmesi
Palpasyon
AKCİĞER: Derialtı amfizemi
KALP: Apeks ve prekordiyum aktivitesi
Tril
Nabız (radiyal, brakiyal, femoral, karotis, aksiller, tibiyalis posteriyor,
dorsalis pedis)sayısı, ritmi, amplitüdü
Perküsyon
AKCİĞER: Sonorite ( hipersonorite, timpanik, matite )
Oskültasyon
AKCİĞER : Normal akciğer sesleri ( inspiryum ve ekspiryumda)
raller, tuber sufl, hışıltılı solunum (ekspiryum uzaması)
plevra frotmanı
KALP: Kalp tepe atım sayısı
Kalp sesleri : S1 ve S2 şiddeti, çiftleşmenin varliğı
S3, S4 varlığı
Ek sesler: Açılma sesi, klik, frotman, perikardiyal vuru
Üfürümler: Şiddeti, işitilme yeri, yayılması
Siklusu: Sistolik, diyastolik, sürekli
Kan Basıncı: Palpasyon, flaş, oskültasyon, sfingomonometrik ve dijital aletlerle, doppler
yöntemleri ile uygun şekilde ölçüm (gerekirse dört ekstremitede)
KARIN
İnspeksiyon : Solunum sırasında hareketleri, bombeliği, gerginliği, çöküklüğü,
venlerin belirginliği, artmış peristaltik hareketler, umbilikal ve inguinal
herni
Palpasyon : Duyarlılık ve ağrı, sertlik, serbest asit, klepotaj, karaciğer, dalak,
böbrek, karında kitle
Perküsyon: Matite, timpanik ses
Oskültasyon: Bağırsak sesleri her dört kadranda dinlenir.
Göbek çevresi ayrıca üfürüm varlığı açısından değerlendirilir. ( palpasyon ve
perküsyondan önce yapılmalı !)
SIRT
İnspeksiyon:
Skapulaların pozisyonu
Postür: Kifoz, lordoz, skolyoz
Sakral bölgede çöküklük (dermal sinüs)
Oskültasyon :
18
Üfürüm (aort koarktasyonu)
DIŞ GENİTAL ORGANLAR
Erkek : Penis: Hipospadiyas, epispadiyas, fimozis
gerekirse penis boyunu ölçme
Skrotum: Testis, hidrosel
Testisler skrotumda değilse inguinal kanalda olup olmadığını kontrol
etme ve skrotuma indirilip indirilemediğini değerlendirme
Kız: Labia major, labia minor, klitoris
vajinal akıntı
ANÜS VE REKTUM
Çatlak, gerekirse rektal tuşe
EKSTREMİTELER
Parmaklar ve el : Klinodaktili, sindaktili, polidaktili, çomak parmak, Simian çizgisi
Alt ekstremite: Bir bacağın kısa olması, ayağın dışa dönüklüğü, Ortolani
manevrası(kalça çıkığı) (4 aya kadar bakılır sonrasında abduksiyon
kısıtlılığı kontrol edilir.)
Genu varum, genu valgus
Ayaklar: Pes varus, pes valgus, pes planus
Epifiz muayenesi: Şişlik, ağrı, hareket yeteneği
Kas kuvveti
Yürüyüş
NÖROLOJİK MUAYENE
Bilinç durumu: Çocuğun spontan hareketleri, annesi ile ilişkisi izlenir. Sözlü
emir ve sorular yönlendirilir.
Bilinç kaybı (koma, stupor)
Çevreyle ilgisi , göz kontağı ve takip
Motor fonksiyonlar: Kas kuvveti (başını tutma, oturma, dönme, emekleme, adım atma)
Kas tonusu : Hipotoni (santral / periferik)
Hipertoni ( spastisite, rijidite)
Koordinasyon: İstemsiz hareketler (tremor, kore, atetoz, tik)
Refleksler : Derin tendon refleksleri: biseps, triseps, patella, aşil
Yüzeysel refleksler: Karın derisi, kremaster, taban derisi, anal
Patolojik refleksler: Patella klonusu, aşil klonusu, Hoffman işareti,
Babinski işareti
Kraniyal sinirler: Kraniyal I- XII sinirlerin muayeneleri
Duyu muayenesi: Yüzeysel duyu: Ağrıya yanıt( ekstremitenin çekilmesi)
Derin duyu: Vibrasyon duyusu (genelde gülümseme ile yanıt verir)
Gözyaşı salgısı: Azalması (Riley-Day sendromu)
Devamlı sulanması (fasiyal parezi)
Tükrük salgısı: Artması (spastik, motor fonksiyon bozukluğu)
KİBAS işaretleri: Postür: Opustotonus, tüfek tetiği
Meningeal işaretler: Ense sertliği, kernig, brudzinski (fontaneli
açık olan çocuklarda değerlendirilemeyebilir süt çocukluğu döneminde daha çok fontanel
kabarıklığı ve pulsasyon artışı daha önemlidir.)
Mental fonksiyonlar: Gülümseme, anneyi tanıma, tepkileri, dil gelişimi
19
OYUN VE OKUL ÇOCUĞU
Çocuğa yaklaşım : Küçük çocukların adını ve ilgisini çekecek sorular sorarak konuşulur,
dinleme aleti ve dil basacağı eline verilir. Büyük çocuklarda gururunu
okşayacak biçimde konuşulur.
Muayene koşulları: Oda ısısı yeterli sıcaklıkta, kapı ve camlar kapalı olmalı , çocuk tamamen
çıplak soyulmalıdır.
Vücut ölçümleri: Tartı, boy, baş çevresi, göğüs çevresi uygun şekilde ölçülüp persantil
eğrilerine göre değerlendirilir.
Vücut ısısı: Aksiller yoldan ölçülür.
Sistem muayeneleri: Aşağıdaki sıraya göre yapılır. Ancak acı verecek (boğaz ) muayeneler
sona bırakılır.
GENEL DURUM DEĞERLENDİRMESİ
Bilinç durumu, huzursuzluk, postür, fiziki ve zihni engellilik durumu,
majör anomali, yüzde dismorfi
Dispne, siyanoz, ödem,
Beslenme durumu (zayıf / şişman)değerlendirilir
DERİ VE DERİALTI YAĞ DOKUSU
Deride renk değişiklikleri: Pigmentasyon, solukluk, siyanoz, sarılık
Deride döküntülü lezyonlar: Eritem, makülopapüler, eritema marginatum,eritema
Nodozum.vezikülopüstüler, multiform, peteşi, purpura
Deride lokal lezyonlar: Nevus, sütlü-kahve lekeler, telenjiyektazi, stria
Diğer muayeneler: Turgor, ödem, derialtı amfizemi, saç ve vücut
kıllanmasında değişiklikler, tırnaklar
LENF BEZLERİ
Servikal, aksiler, inguinal lenf bezleri: Büyüklük, ağrı, sertlik, sıcaklık, birbirine
yapışıklık açısından değerlendirilir. BAŞ
Büyüklük, şekil, simetri
YÜZ
Görümüm: Dismorfi, adenoid yüz görünümü
Simetri : Fasiyal paralizi , parotis bezi
Ödem : Anjiyonörotik ödem, böbrek hastalıkları , vena kava superior
basısı, kalp yetersizliği gibi nedenlerle önemlidir.
Trismus : Varlığı değerlendirilir.
GÖZ Strabismus, skleranın rengi, miyozis, midriyazis, ekzoftalmi
Göz kapaklarında ödem, konjonktivit
KULAK
Görünüm: Kulak kepçesi, dış kulak anomalileri
İşitmenin değerlendirilmesi
Otoskopik muayene
20
BURUN Görünüm: Anomali
Burun kanadı solunumu
Burun içi: Akıntı, tıkanıklık, septum deformitesi, kanama
AĞIZ Dudaklar: Dudak- damak yarığı, angüler stomatit (cheilosis), ragatlar
Dil : Makroglossi, fasikülasyon, harita görünümü, glosit, paslı dil,
tat duyusu
Ağız mukuzası: Kuruluk, Stenon kanalının ağzı, aft, stomatit
Dişler : Çürükler, renk değişikliği
Diş etleri : Rengi, gingivit
BOĞAZ
Farinks
Epiglottis
Tonsiller
Adenoid doku
BOYUN
Kısa- yele boyun
Ödem, boyun venlerinde pulsasyon
Tiroid bezinin palpasyonu
Kistik higroma
TORAKS
İnspeksiyon: Biçimi, simetri, pektus karinatus, pektus ekskavatus,
kostakondral eklemlerde genişleme, meme başları
AKCİĞER : Göğsün simetrik olarak solunuma iştirak etmesi
Solunum tipleri (dispne, apne, hiperpne)
Solunum sayısı ( taşipne, bradipne)
KALP : Siyanoz
Çomak parmak
Apeks atımının gözle görülmesi, suprasternal çukurun gözlenmesi
Palpasyon
AKCİĞER: Derialtı amfizemi
KALP: Apeks ve prekordiyum aktivitesi
Tril
Nabız ( radiyal, brakiyal, femoral, karotis, aksiller, tibiyalis posteriyor,
dorsalis pedis)sayısı, ritmi, amplitüdü
Perküsyon
AKCİĞER: Sonorite ( hipersonorite, timpanik, matite )
Oskültasyon
AKCİĞER : Normal akciğer sesleri ( inspiryum ve ekspiryumda)
Raller, tuber sufl, hışıltılı solunum (ekspiryum uzaması)
21
Plevra frotman
KALP: Kalp tepe atım sayısı
Kalp sesleri : S1 ve S2 şiddeti, çiftleşmenin varliğı
S3, S4 varlığı
Ek sesler: Açılma sesi, klik, frotman, perikardiyal vuru
Üfürümler: Şiddeti, işitilme yeri, yayılması
Siklusu (sistolik, diyastolik, sürekli)
Pulsus paradoksus
Kan Basıncı: Palpasyon , flaş, oskültasyon, doppler
yöntemleri ile uygun şekilde ölçüm (gerekirse dört ekstremitede)
KARIN
İnspeksiyon : Solunum sırasında hareketleri, bombeliği, gerginliği, çöküklüğü,
venaların belirginliği, artmış peristaltik hareketler, umbilikal ve inguinal
herni
Palpasyon : Duyarlılık ve ağrı, sertlik, serbest asit, klepotaj, karaciğer, dalak,
böbrek, karında kitle
Perküsyon: Matite, timpanik ses
Oskültasyon: Bağırsak sesleri her dört kadranda dinlenir.
Göbek çevresi ayrıca üfürüm varlığı açısından değerlendirilir. ( palpasyon ve
perküsyondan önce yapılmalı !)
SIRT
İnspeksiyon:
Skapulaların pozisyonu
Postür: Kifoz, lordoz, skolyoz
Oskültasyon :
Üfürüm (aort koarktasyonu)
DIŞ GENİTAL ORGANLAR
Sekonder seks karakterleri
Erkek : Penis
Testis
Kız: Labia major, labia minor, klitoris
Vajinal akıntı
ANÜS VE REKTUM
Çatlak, hemoroid , prolapsus
Gerekirse rektal tuşe
EKSTREMİTELER
Parmaklar ve el : Çomak parmak
Alt ekstremite: Genu varum, genu valgus
Ayaklar: Pes varus, pes valgus, pes planus
Kas kuvveti
Yürüyüş
22
NÖROLOJİK MUAYENE
Bilinç durumu: Bilinç kaybı (koma, stupor)
Motor fonksiyonlar: Kas kuvveti
Kas tonusu
Koordinasyon: İstemsiz hareketler (tremor, kore, atetoz, tik)
Refleksler : Derin tendon refleksleri: Biseps, triseps, patella, aşil
Yüzeysel refleksler: Karın derisi, kremaster, taban derisi, anal
Patolojik refleksler: Patella klonusu, aşil klonusu, Hoffman işareti,
Babinski işareti
Kraniyal sinirler: Kraniyal I- XII sinirlerin muayeneleri
Duyu muayenesi: Yüzeysel duyu
Derin duyu
KİBAS işaretleri: Postür ; opistotonus, tüfek tetiği
Meningeal işaretler; ense sertliği, kernig, brudzinski
Mental fonksiyonlar
Şekil 2.Meningeal irritasyon bulguları:
A: Brudzinski belirtisi
B: Kernig belirtisi
23
ADOLESAN (ERGEN)
Yaklaşım : Konuşarak rahatlaması sağlanmalıdır
Muayene koşulları: Odada olabildiğince az kişi olmalı, başlangıçta çamaşırları
çıkarılmamalıdır
Vücut ölçümleri: Tartı, boy ve aksiller yoldan vücut ısısı ölçülür
Sistem muayeneleri: Aşağıdaki sıraya göre yapılır
GENEL DURUM DEĞERLENDİRMESİ
Bilinç durumu, huzursuzluk, fizik sakatlık, majör anomali
Dispne, siyanoz
Beslenme durumu (zayıf / şişman) değerlendirilir
DERİ VE DERİALTI YAĞ DOKUSU
Deride renk değişiklikleri: Pigmentasyon, solukluk, siyanoz, sarılık
Deride döküntülü lezyonlar: Eritem, eritema marginatum, eritema nodozum,
makülopapüler, vezikülopüstüler, multiform
döküntü, peteşi, purpura
Deride lokal lezyonlar: Nevus, sütlü-kahve lekeler, telenjiyektazi, stria
Diğer muayeneler: Turgor, ödem, derialtı amfizemi, saç ve vücut
kıllanmasında değişiklikler, tırnaklar
LENF BEZLERİ
Servikal, aksiller, inguinal lenf bezleri:
Büyüklük, ağrı, sertlik, sıcaklık, birbirine yapışıklık
açısından değerlendirilir.
BAŞ
Büyüklük, şekil, simetri
YÜZ
Görünüm: Dismorfi, adenoid yüz görünümü
Simetri : Fasiyal paralizi , parotis bezi
Ödem : Anjiyonörotik ödem, böbrek hastalıkları , vena kava superior
basısı, kalp yetersizliği gibi nedenlerle önemlidir.
Akne.
GÖZ
Strabismus, skleranın rengi, miyozis, midriyazis, ekzoftalmi
Göz kapaklarında ödem, konjunktivit
KULAK
Görünümü: Kulak kepçesi, dış kulak anomalileri
İşitmenin değerlendirilmesi
Otoskopik muayene
BURUN Burun içi: Akıntı, tıkanıklık, septum deformitesi, kan
Adenoid vejetasyon
Koku hissi
AĞIZ Dudaklar: Angüler stomatit (cheilosis), ragatlar
24
Dil : Fasikülasyon, harita görünümü, glossit, paslı dil,
tat duyusu
Ağız mukuzası: Kuruluk, hipersalivasyon, aft, stomatit
Dişler : Çürükler, renk değişikliği
Diş etleri : Rengi, gingivit
BOĞAZ
Farinks
Epiglottis
Tonsiller
BOYUN
Boyun venlerinde pulsasyon
Guatr
Kistik higroma
TORAKS
İnspeksiyon: Jinekomasti
Göğüs asimetrisi, göğüs deformitesi
AKCİĞER : Göğsün simetrik olarak solunuma iştirak etmesi
Dakikada solunum sayısı (taşipne, bradipne), solunum güçlüğü (dispne,
hiperpne), interkostal çekilme
KALP : Siyanoz
Apeks atımının gözle görülmesi, suprasternal çukurun gözlenmesi
Palpasyon
AKCİĞER: Derialtı amfizemi, vibrasyon torasik
KALP: Apeks ve prekordiyum aktivitesi
Tril
Nabız ( radiyal, brakiyal, femoral, karotis, aksiller, tibiyalis posteriyor,
dorsalis pedis) sayısı, ritmi, amplitüdü
Pulsus paradoksus
Perküsyon
AKCİĞER: Sonorite ( hipersonorite, timpanik, matite )
Oskültasyon
AKCİĞER : Normal akciğer sesleri ( inspiryum ve ekspiryumda)
Raller, tuber sufl, hışıltılı solunum (ekspiryum uzaması)
Plevra frotmanı
KALP:
Kalp tepe atım sayısı
Kalp sesleri : S1 ve S2 şiddeti, çiftleşmenin varliğı
25
S3, S4 varlığı
Ek sesler: Açılma sesi (opening snap), klik, frotman, perikardiyal vuru
Üfürümler: Şiddeti, işitilme yeri, yayılması
Siklusu; sistolik, diyastolik, sürekli
Kan Basıncı : Kan basıncı sfingonometrik aletlerle ölçülür. ayrıca dijital yoldan
ölçen aletler de sık kullanılmaktadır.
KARIN
İnspeksiyon : Solunum sırasında hareketleri, bombeliği, gerginliği, çöküklüğü,
venlerin belirginliği, venöz kollaterallerin varlığı, artmış peristaltik
hareketler, umblikal ve inguinal herni
Palpasyon : Duyarlılık ve ağrı, sertlik, serbest asit, klepotaj, karaciğer, dalak,
böbrek, karında kitle
Perküsyon: Matite, timpanik ses
Oskültasyon: Bağırsak sesleri her dört kadranda dinlenir
Göbek çevresi ayrıca üfürüm varlığı açısından değerlendirilir ( palpasyon ve
perküsyondan önce yapılmalı !)
SIRT
İnspeksiyon:
Skapulaların pozisyonu
Postür: Kifoz, lordoz, skolyoz
Oskültasyon :
Üfürüm (aort koarktasyonu)
DIŞ GENİTAL ORGANLAR
Erkek : Sekonder seks karakterleri: Pubik ve koltukaltı kıllanması ve ses değişikliğinin
değerlendirilmesi
Penis : Gerekirse penis boyunun ölçülmesi
Skrotum: Testis hacminin (orşiometre ile) veya boyutlarının
(mezur ile) belirlenmesi
Testisler skrotumda değilse inguinal kanalda olup olmadığını kontrol
edilmesi ve skrotuma indirilip indirilemediğinin değerlendirilmesi Kız:
Sekonder seks karakterleri: Meme, pubik ve koltukaltı kıllanmasının
değerlendirilmesi
Labia major, labia minora, klitoris
Vajinal akıntı
ANÜS VE REKTUM
Çatlak, hemoroid, prolapsus
Gerekirse rektal tuşe
26
EKSTREMİTELER
Çomak parmak, ayak anomalileri
NÖROLOJİK MUAYENE
Bilinç durumu: Bilinç kaybı (koma, stupor)
Motor fonksiyonlar: Kas kuvveti (gözün sıkıca kapatılması, dişlerin sıkılması, baş
fleksiyonu ve ekstansiyonu, üst ve alt ekstremite kas güçleri)
Kas tonusu : Hipotoni (santral / periferik)
Hipertoni ( spastisite, rijidite)
Koordinasyon: İstemsiz hareketler (tremor, kore, atetoz, tik)
Yürüyüş: Ataksik, spastik, stepaj, distrofik (ördekvari) yürüyüş
Refleksler : Derin tendon refleksleri: Biseps, triseps, patella, aşil
Yüzeysel refleksler: Karın derisi, kremaster, taban derisi, anal
Patolojik refleksler: Patella klonusu, aşil klonusu, Hoffman işareti,
Babinski işareti, Gordon işareti
Kraniyal sinirler: Kraniyal I- XII sinirlerin muayeneleri
Duyu muayenesi: Yüzeysel duyu: Ağrıya yanıt
Derin duyu: Vibrasyon duyusu
KİBAS işaretleri: Postür: Opustotonus, tüfek tetiği
Meningeal işaretler: Ense sertliği, kernig, brudzinski
Mental fonksiyonlar
En uzak mesafe
Ne Afrika’dır ne Çin,
Ne Hindistan ne seyyareler,
Ne de yıldızlar geceleri ışıldayan.
En uzak mesafe
İki kafa arasındaki mesafedir,
Birbirini anlamayan!
Can YÜCEL
27
BESLENME ÖYKÜSÜ ALMA BECERİSİ İÇİN ÖĞRENİM
REHBERİ-1 ( İlk yaş için )
AMAÇ: Beslenme öyküsünü eksiksiz alma becerisi kazanmak
1.Geliştirilmesi gerekir: Basamağın hiç uygulanmaması, yanlış uygulanması veya sırasında uygulanmaması
2.Yeterli: Basamağın doğru olarak ve sırasında uygulanması, ancak eksik olması
3.Ustalaşmış: Basamağın duraksamadan ve yardıma gerek kalmadan doğru ve sırasında yapılması
4.G/Y: Gözlem yapılmamış olması
Adı-Soyadı: Tarih:
BASAMAKLAR
1. Bebeğin doğum tarihi gün / ay / yıl olarak nedir? ( Bebeğin tam yaşının hesaplanması )
2. Bebek kaçıncı gebelik haftasında doğdu? ( Doğumdan maturasyon düzeyinin belirlenmesi)
3. Doğum tartısı ne kadardı? ( Gestasyon yaşına göre doğum tartısı değerlendirme )
4. Annenin kaçıncı gebeliği idi? ( İlk veya çok çocuk sorgulaması )
5. Doğum sırasında anne yaşı kaçtı? ( Genç / yaşlı anne sorgulanması )
6.Birden çok gebelik varsa gebelikler arası süre ne kadar? ( Yakın doğum aralığı sorgulanması )
7. Anne gebelikte kaç kilo almış? Sağlık sorunu olmuş mu? ( Prenatal beslenme durumunu değerlendirme)
8. Ailenin sosyoekonomik durumu? ( Malnutrisyon sosyal sebeplerini irdeleme )
9. Anne eğitim durumu? ( Malnutrisyon sosyal sebeplerini inceleme )
10.Ailede başka çocuk varsa yaş ve biliniyorsa tartıları nedir? ( Ailede başka malnutrisyonlu çocuk
varlığını araştırma )
11. Doğumun olduğu yer neresiydi? Doğum şekli nasıldı? ( Postnatal beslenmeyi etkileyebilecek sebeplerin
araştırılması )
12. Bebek doğumdan ne kadar sonra ilk kez beslendi?
13.İlk besin olarak bebeğe verilen ne idi? ( Anne sütü, ek besine geçiş uygulama sorgulaması )
14.Bebek şu anda nasıl besleniyor?
15.Bebek gündüz kaç kez emziriliyor?
16.Bebek her emzirmede memede ne kadar kalıyor? Kaç dk / öğün )
17.Gece kaç kez emziriliyor?
18.Her öğün tek göğüs mü kullanılıyor?
19. Bebek gece ve gündüz ne kadar saat aralıklarla besleniyor? (3 saati aşan süre varsa nedeni? )
20.Bebek günde kaç kez altını ıslatıyor?
21.Bez ağırlığı / idrar rengi nasıl ?
22. Annenin göğüslerinde çatlak / yara vb sorun var mı?
23.Anne bebeğin emzirme sırasında pozisyonu nasıl ?
24.Bebek biberon ile su veya besin alıyor mu? İlk biberon nasıl kullanılmış?
25.Biberon sayısı / cinsi/ temizlik şekli nedir?
26.Ek mama başlandıysa ne zaman/ neden başlandı/ kim önerdi?
27.Mama ne kadar veriliyor? ( Öğün sayısı, öğünde verilen miktar, sulandırma şekli? Annenin biberon
üzerinde göstermesi istenecek! )
28. Bebeğe mama dışında ek besin başlandı mı? Başlandıysa ilk kez zaman/ hangi sıra ile nasıl hazırlanma
besin verildi?
29.Şimdiye kadar kaç kez / ne zaman / nerede tartıldı? Bilinen tartılar?
30.Tartı duraklaması/ kaybı varsa o dönemdeki beslenme durumu/ hastalık durumu nasıldır?
6-12 ay bebekler
1. Bebek anne sütü alıyor mu? ( Bebek 2 yaşına kadar anne sütü almaya devam edebilir)
2. Tek başına anne süt ne kadar süre ile verildi?
3. Bebek ek besin almaya başladı mı?
4. Günlük öğün sayısı ve saatleri nedir?
5. Bebeğin günlük yediği besinleri öğünlere göre miktarları ile belirtiniz?
6.Ek besinlere başlangıç sayısı ve nasıl hazırlandığı ayrıntısını anlatır mısınız? ( Ek başlangıç ve uygun
olmayan hazırlama açısından sorgulama )
28
7. Geçirdiği hastalıklar / hastaneye yatış öyküsü var mı?
8. İshal oldu mu? Ne zaman / sıklık/ süre/ hastane yatış/ sebep / tedavi şekli ve süresi ne idi?
9. Kusma oldu mu? Ne zaman / sıklık/ süre/ hastane yatış/ sebep / tedavi şekli ve süresi ne idi?
10. Kabız oldu mu ? sıklık/ süre/ hastane yatış/ sebep / tedavi şekli ve süresi ne idi?
11. Kansızlık oldu mu? sıklık/ süre/ hastane yatış/ sebep / tedavi şekli ve süresi ne idi?
12.Raşitizm oldu mu? sıklık/ süre/ hastane yatış/ sebep / tedavi şekli ve süresi ne idi?
13. D vitamini ne zaman başlandı/ ne kadar kullandı / düzenli kullanıldı mı?
14.Demir ne zaman başlandı / ne kadar kullandı / düzenli kullanıldı mı?
15.Bebekte çiğneme/ emme / yutma ile ilgili sorun var mı?
16.Besin seçme / reddi var mı? Seçici besin grubu reddi var mı?
17.Evde yemek seçen başka kimse var mı?
18.Bebek ilk ne zaman sofraya oturdu?
19. Bebeğin eline kaşık ilk ne zaman verildi?
20.Çalışan anne/ anneden ayrılma / bakıcı değiştirme hikayesi var mı?
BESLENME ÖYKÜSÜ ALMA BECERİSİ İÇİN ÖĞRENİM
REHBERİ-2 ( İlk yaştan sonrası için )
AMAÇ: Beslenme öyküsünü eksiksiz alma becerisi kazanmak
1.Geliştirilmesi gerekir: Basamağın hiç uygulanmaması, yanlış uygulanması veya sırasında uygulanmaması
2.Yeterli: Basamağın doğru olarak ve sırasında uygulanması, ancak eksik olması
3.Ustalaşmış: Basamağın duraksamadan ve yardıma gerek kalmadan doğru ve sırasında yapılması
4.G/Y: Gözlem yapılmamış olması
Adı-Soyadı: Tarih:
BASAMAKLAR
1. Şu anda nasıl besleniyor?
2. Günlük yediği besinleri öğünlere göre miktarları ile belirtiniz?
3. Şimdiye kadar kaç kez / ne zaman / nerede tartıldı ? Bilinen tartılar?
4. Tartı duraklaması / kaybı varsa o dönemdeki beslenme durumu/ hastalık durumu nasıldı?
5.İshal oldu mu? Ne zaman sıklık / süre/ hastanede yatış / sebep / tedavi şekli ve süresi ne idi?
6. Kusma oldu mu? Ne zaman sıklık / süre/ hastanede yatış / sebep / tedavi şekli ve süresi ne idi?
7. Kabızlık oldu mu? Ne zaman sıklık / süre/ hastanede yatış / sebep / tedavi şekli ve süresi ne idi?
8. Kansızlık oldu mu? Ne zaman sıklık / süre/ hastanede yatış / sebep / tedavi şekli ve süresi ne idi?
9. Raşitizm oldu mu? Ne zaman sıklık / süre/ hastanede yatış / sebep / tedavi şekli ve süresi ne idi?
10. D vitamini ne zaman başlandı / Ne kadar kullandı/ düzenli kullanıldı mı?
11. Demir ne zaman başlandı/ Ne kadar kullandı/ düzenli kullanıldı mı?
12. Besin seçme / reddi var mı / Seçici besin grubu reddi var mı?
13. Evde yemek seçen başka kimse var mı?
14.Özel diyet gereken hastalığı var mı?
15.Kronik hastalığı var mı?
16.Düzenli kullanması gereken ilaç var mı?
17.Okul öncesi eğitim alıyor mu? ( Kreş / ana okulu )
18.Ev dışında beslenme alışkanlığı var mı? Sıklığı ne kadar? Tercih ettiği besinler hangileri?
Okul çocuğu / Adolesan
1.Şu anda nasıl besleniyor?
2.Günlük yediği besinleri öğünlere göre miktarları ile belirtiniz?
3.Şimdiye kadar kaç kez / ne zaman / nerede tartıldı? Bilinen tartılar?
4. Tartı duraklaması / Kaybı/ artışı varsa o dönemdeki beslenme durumu/ hastalık durumu nasıldı?
5.Ev dışında beslenme alışkanlığı var mı? Sıklığı ne kadar? Tercih ettiği besinler hangileri?
29
6.Okula uyumu arkadaş edinme becerisi nasıl?
7.Okulda / tatilde ne sıklıkta/ ne kadar süre/ hangi dalda spor yapıyor?
8.Günde televizyon / bilgisayar başında oturma süresi ne kadar?
9.TV karşısında atıştırma alışkanlığı var mı?
10.Evde en son saat kaçta yemek yiyor?
11.Şekerli / gazlı/ yağlı hazır yiyecekler tüketim sıklığı / miktarı ne kadar?
12.Hazır besin seçiminde gıda güvenliği / etiket okuma hakkında bilgisi ne düzeyde?
13.İlk hormonal değişiklik başlangıç zamanı / şimdiki seksüel gelişim düzeyi nedir?
14.Kendi vücut ağırlığı konusundaki görüşü nedir?
15.Hiç zayıflama diyeti yapmış mı? Kim önermiş? Ne süre ile uygulamış? Ne kadar kilo vermiş/ Kilosunu
koruyabilmiş mi?
TAKVİM YAŞININ HESAPLANMASI İÇİN ÖĞRENİM REHBERİ
AMAÇ: Çocuğun yaşını doğru hesaplama becerisini kazanmak
ARAÇ – GEREÇ: Yok
1.Geliştirilmesi gerekir: Basamağın hiç uygulanmaması, yanlış uygulanması veya sırasında uygulanmaması
2.Yeterli: Basamağın doğru olarak ve sırasında uygulanması, ancak eksik olması
3.Ustalaşmış: Basamağın duraksamadan ve yardıma gerek kalmadan doğru ve sırasında yapılması
4.G/Y: Gözlem yapılmamış olması
Adı-Soyadı: Tarih:
BASAMAKLAR
1. Çocuğun gün, ay ve yıl olarak doğum tarihini öğrenme ve kaydetmek
2. Muayene tarihini gün, ay ve yıl olarak kaydetmek
3. Doğum tarihi ve muayene tarihi arasındaki zaman dilimini ay ve yıl olarak hesaplamak
Örnek: Çocuğun doğum tarihi: 10 Ekim 1991
Muayene tarihi: 12 Temmuz 2002
Yaşı: 10 yaş 9 ay (10 9/12)
Tablo 5.DESİMAL YAŞI HESAPLAMAK İÇİN KULLANILAN DEĞERLER
Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
1 000 085 162 247 329 414 496 581 666 748 833 915
2 003 088 164 249 332 416 499 584 668 751 835 918
3 005 090 167 252 234 419 501 586 671 753 838 921
4 008 093 170 255 337 422 504 589 674 756 841 923
5 011 096 173 258 340 425 507 592 677 759 844 926
6 014 099 175 260 342 427 510 595 679 762 847 929
7 016 101 178 263 345 430 512 597 682 764 849 932
8 019 104 181 266 348 433 515 600 685 767 852 934
9 022 107 184 268 351 436 518 603 688 770 855 937
10 025 110 188 271 353 438 521 605 690 773 858 940
11 027 112 189 274 356 441 523 608 693 775 860 942
12 030 115 192 277 359 444 526 611 696 778 863 945
13 033 118 195 279 362 447 529 614 699 781 866 948
30
14 036 121 197 282 364 449 532 616 701 784 868 951
15 038 123 200 285 367 452 534 619 704 786 871 953
16 041 126 203 288 370 455 537 622 707 789 874 956
17 044 129 205 290 373 458 540 625 710 792 877 959
18 047 132 208 293 375 460 542 627 712 795 879 962
19 049 134 211 296 378 463 545 630 715 797 882 964
20 052 137 214 299 381 466 548 633 718 800 885 967
21 055 140 216 301 384 468 551 636 721 803 888 970
22 058 142 219 304 386 471 553 638 723 805 890 973
23 000 145 222 307 389 474 556 641 726 808 893 975
24 008 148 225 310 392 477 559 644 729 811 896 978
25 066 151 227 312 395 479 562 647 731 814 899 981
26 068 153 230 315 397 482 564 649 734 816 901 984
27 071 156 233 318 400 485 567 652 737 819 904 986
28 074 159 236 321 403 488 570 655 740 822 907 989
29 077 238 323 405 490 573 658 742 825 910 992
30 079 241 326 408 493 575 660 745 827 912 995
31 082 244 411 578 663 830 997
Desimal yaş hesaplaması : Çocuğun muayene edildiği güne uyan değerden, doğum gününe
uyan değerin çıkarılması ile desimal yaş elde edilir.
Örnek :
Muayene edildiği tarih : 03. Ocak 2002
Doğum tarihi : 15. Ekim 1990
2002.005
- 1990.786
Desimal yaş : 11.219
EL YIKAMA İÇİN ÖĞRENİM REHBERİ
AMAÇ: Ellerdeki geçici florayı temizlemek ve kalıcı potansiyel patojen floranın aşırı
çoğalmasını engellemek
ARAÇ – GEREÇ: Akar su
Sıvı sabun (antibakteriyel de olabilir)
Kağıt havlu
Atık sepeti
1.Geliştirilmesi gerekir: Basamağın hiç uygulanmaması, yanlış uygulanması veya sırasında uygulanmaması
2.Yeterli: Basamağın doğru olarak ve sırasında uygulanması, ancak eksik olması
3.Ustalaşmış: Basamağın duraksamadan ve yardıma gerek kalmadan, doğru ve sırasında yapılması
G/Y: Gözlem yapılmamış olması
Adı-Soyadı: Tarih:
BASAMAKLAR
1. Kolları dirseklerin üzerine kadar sıvama ve takıları çıkarmak
2. Tüm yıkama işlemi boyunca elleri dirseklerden aşağıya tutmak (kirli suyun parmak ucundan direk lavoboya
akışı sağlanır)
3. Elleri ıslatma ve sıvı sabunla köpürterek bilekleri, el sırtları, parmak araları, parmakları ve tırnakları yıkamak
31
4. Suyun altına tutularak sabun köpükleri iyice akıncaya kadar durulamak
5. Standart yıkama süresi 30 saniye-60 saniyedir
6. Kağıt havluyla parmak araları ve avuç içlerini iyice kurulamak
7. Musluğu dirsekle kapatmak. Dirsekle kapatılabilen türden değilse, kapamayı elin kurulandığı havlu ile yapmak
8. Kağıt havluyu atık kutusuna atmak
9. El kurulandıktan sonra yeniden kontaminasyonu önlemek için saçlar, yüz, kontamine giysi ve aletlere
dokunmamaya özen göstermek
TARTI ÖLÇME BECERİSİ İÇİN ÖĞRENİM REHBERİ
AMAÇ: 2 yaşın altında ve üstündeki çocuklarda tartı ölçme becerisi kazanmak
ARAÇ – GEREÇ: Küçük çocuk için elektronik terazi
Büyük çocuk için elektronik terazi
1.Geliştirilmesi gerekir: Basamağın hiç uygulanmaması, yanlış uygulanması veya sırasında uygulanmaması
2.Yeterli: Basamağın doğru olarak ve sırasında uygulanması, ancak eksik olması
3.Ustalaşmış: Basamağın duraksamadan ve yardıma gerek kalmadan doğru ve sırasında yapılması
4.G/Y: Gözlem yapılmamış olması
Adı-Soyadı: Tarih:
BASAMAKLAR
1. Teraziyi ayarlamak
2. Anne veya bakıcısına açıklama yapma ve çocuğun tamamen soyunmasını sağlamak (neden soyunması
gerektiği açıklanarak).
3. 2 yaşından küçüklerde çocuğun teraziye yatay şekilde bezsiz ve çıplak olarak konmasını ve sakin durmasını
sağlamak*
4. Tartıyı okumak
5. Çocuğun tartı aletinden alınmasını sağlamak ve o sırada anneye yardımcı olmak
6. Tartıyı çizelgeye yazma ve persantil eğrisi üzerine işaretlemek, önceki ölçümlerle karşılaştırmak
7. Sonucu anneyle paylaşma ve gerekirse eğitim vermek
* 2 yaş ve daha büyüklerde ayakta ve sakin duracak şekilde çocuğu teraziye çıkarma
BOY ÖLÇME (YATARKEN) İÇİN ÖĞRENİM REHBERİ
AMAÇ: 2 yaşın altındaki çocuklarda boy ölçme becerisi kazanmak
ARAÇ – GEREÇ: Baş kısmı sabit ayak kısmı oynar ve üzerinde mezura olan muayene masası
1.Geliştirilmesi gerekir: Basamağın hiç uygulanmaması, yanlış uygulanması veya sırasında uygulanmaması
2.Yeterli: Basamağın doğru olarak ve sırasında uygulanması, ancak eksik olması
3.Ustalaşmış: Basamağın duraksamadan ve yardıma gerek kalmadan doğru ve sırasında yapılması
4.G/Y: Gözlem yapılmamış olması
Adı-Soyadı: Tarih:
BASAMAKLAR
1. Anneye açıklama yapmak
2. Çocuğu çıplak soymak (neden soyunması gerektiği açıklanarak)
32
3. Çocuğu sırtüstü dümdüz sert yüzeyli masaya yatırmak
4. Başını muayene masasının dik ve sert yüzeyine sıkıca dayandırmak
5. Dizlerini ve başını düzgün tutmak
6. Ayaklarını 90 derece düz tutmak
7. Ayaklarına oynar kısımlı tahtayı dayandırmak
8. Baş-topuk arası uzunluğu ölçmek
9. Boy ölçümünü çizelgeye yazma ve persantil eğrisi üzerine işaretlemek
10. Sonucu anneyle paylaşma ve gerekirse eğitim vermek
BOY ÖLÇME (AYAKTA) İÇİN ÖĞRENİM REHBERİ
AMAÇ: 2 yaşından büyük çocuklarda boy ölçme becerisi kazanmak
ARAÇ – GEREÇ: Üzerinde oynar kısmı bulunan ölçüm cetvelli boy ölçme cihazı
1.Geliştirilmesi gerekir: Basamağın hiç uygulanmaması, yanlış uygulanması veya sırasında uygulanmaması
2.Yeterli: Basamağın doğru olarak ve sırasında uygulanması, ancak eksik olması
3.Ustalaşmış: Basamağın duraksamadan ve yardıma gerek kalmadan doğru ve sırasında yapılması
4.G/Y: Gözlem yapılmamış olması
Adı-Soyadı: Tarih:
BASAMAKLAR
1. Anneye ve çocuğa açıklama yapmak
2. Çocuğu sadece iç çamaşırı ile bırakmak
3. Çocuğun ayakkabılarını çıkarttırmak
4. Göz dış köşe kulak arası çizginin yere paralel olmasını sağlamak
5. Çocuk ayaktayken çenesi yukarı itilerek ileriye bakmasını ve başın düz olmasını sağlamak
6. Bacaklar bitişik, topuklar zeminden kalkmadan, olabildiğince dik, topuğu ve sırt ölçüm aletine değer
duruma getirmek
7. Kayabilen başlığın baş üzerine indirilerek başa sıkıca temasını sağlamak
8. Başın üst noktasına gelen ölçüyü okumak
9. Sonucu çizelgeye yazma ve persantil eğrisi üzerine işaretlemek
10. Sonucu çocuk ve ebeveynle paylaşma ve gerekirse eğitim vermek
33
34
35
36
ORTADAN SAPMA (standart deviasyonu) skoru (SDS) (Z
skoru) Hesaplanması İÇİN ÖĞRENİM REHBERİ
AMAÇ: Z-skor hesaplama becerisi kazanma
ARAÇ – GEREÇ: Z-skor tablosu
1.Geliştirilmesi gerekir: Basamağın hiç uygulanmaması, yanlış uygulanması veya sırasında uygulanmaması
2.Yeterli: Basamağın doğru olarak ve sırasında uygulanması, ancak eksik olması
3.Ustalaşmış: Basamağın duraksamadan ve yardıma gerek kalmadan doğru ve sırasında yapılması
4.G/Y: Gözlem yapılmamış olması
Adı-Soyadı: Tarih:
BASAMAKLAR
1. Çocuğun oksolojik ölçümü yapılır (boy, tartı, baş çevresi, vb)*
2. Takvim yaşı hesaplamak**
2. Çocuğun ölçüm değerinden, Z-skor tablosundaki o yaş ve cinse ilişkin değer çıkarılır ve o yaş ve cinse ilişkin
SD değerine bölmek
3. Çıkan değeri kaydetmek
37
* Ölçüm beceri rehberine göre
** Takvim yaşı hesaplama becerisine göre
Skorun hesaplanması (örnek boy için)
Bireyin boyu (cm)-yaş ve cinse göre normal ort.değer (cm)
Yaşa ve cinse göre normal ortadan sapma (SD) (cm)
Örnek
: 6 yaşında erkek çocuğu boyu: 109 cm
6 yaş, erkek çocuk için normal ort.değer:114cm
6 yaş, erkekçocuk için normal ortadan sapma: 5.7cm
Z skoru = 109-114 cm= -0.87
5.7 cm
Tablo. Türk Çocukları için Ağırlık Z Skor (SDS) Değerleri(kg)
ERKEK YAŞ KIZ
Ortalama
-3 -2 -1 1 2 3 -3 -2 -1 1 2 3
Ortalama
3.4 2.1 2.5 3.0 3.9 4.3 4.8 Doğum 2.1 2.5 2.9 3.7 4.2 4.6 3.3
4.4 2.4 3.0 3.7 5.1 5.7 6.4 1 Ay 2.4 3.0 3.6 4.7 5.2 5.7 4.1
5.5 3.2 3.9 4.7 6.3 7.1 7.9 2 Ay 3.0 3.7 4.4 5.7 6.4 7.0 5.1
6.4 3.8 4.7 5.5 7.3 8.2 9.2 3 Ay 3.7 4.4 5.1 6.6 7.3 8.1 5.8
8.1 5.2 6.1 7.1 9.2 10.4 11.6 6 Ay 5.2 5.9 5.5 8.4 9.5 10.7 7.4
9.3 6.2 7.2 8.2 10.5 11.7 13.1 9 Ay 6.0 6.8 7.6 9.7 11.0 12.5 8.6
10.2 6.8 7.8 8.9 11.5 13.0 14.7 12 Ay 6.6 7.4 8.3 10.6 12.1 13.7 9.4
10.9 7.5 8.5 9.6 12.3 13.9 15.7 15 Ay 7.1 8.0 9.0 11.4 12.9 14.7 10.1
11.5 8.0 9.0 10.2 13.0 14.7 16.7 18 Ay 7.5 8.4 9.5 12.1 13.7 15.7 10.7
12.1 8.5 9.5 10.7 13.7 15.5 17.6 21 Ay 7.9 8.9 10.0 12.8 14.6 16.7 11.3
12.7 8.9 10.0 11.2 14.3 16.3 18.6 24 Ay 8.3 9.4 10.6 13.5 15.4 17.5 11.9
13.3 9.4 10.5 11.7 15.1 17.2 19.8 27 Ay 8.6 9.8 11.1 14.2 16.0 18.2 12.5
13.8 9.8 10.9 12.2 15.7 18.0 20.8 30 Ay 8.9 10.2 11.6 14.8 16.7 18.8 13.1
14.3 10.1 11.3 12.6 16.3 18.8 21.9 33 Ay 9.3 10.6 12.1 15.5 17.4 19.5 13.7
14.8 10.5 11.7 13.1 17.0 19.8 23.4 3 Yaş 9.6 11.0 12.5 16.0 17.9 20.0 14.2
15.9 11.1 12.4 14.0 18.2 21.0 24.5 3.5
Yaş 10.4 11.7 13.3 17.2 19.6 22.5 15.1
16.8 11.7 13.1 14.8 19.3 22.4 26.3 4 Yaş 11.0 12.5 14.2 18.5 21.2 24.4 16.1
17.7 12.4 13.8 15.6 20.4 23.8 28.0 4.5
Yaş 11.7 13.3 15.1 19.8 22.9 26.6 17.3
18.6 13.1 14.5 16.3 21.5 25.1 29.8 5 Yaş 12.3 14.0 16.0 21.3 24.7 28.9 18.4
19.6 13.8 15.2 17.1 22.6 26.6 31.7 5.5
Yaş 12.9 14.7 16.9 22.7 26.6 31.4 19.5
20.7 14.5 16.0 18.1 24.0 28.3 34.0 6 Yaş 13.5 15.4 17.7 24.1 28.5 34.1 20.6
23.2 15.2 17.8 20.2 27.1 32.4 39,6 7 Yaş 14.7 16.9 19.6 27.2 32.6 39.8 22.9
23.9 16.0 19.6 22.4 30.6 37.0 46.3 8 Yaş 16.1 18.6 21.7 30.7 37.4 46.4 25.7
28.8 17.8 21.4 24.6 34.4 42.4 54.3 9 Yaş 17.6 20.5 24.2 34.9 42.9 53.7 28.9
32.2 19.6 23.2 27.1 39.2 49.2 64.4 10 Yaş 18.9 22.5 27.0 39.9 49.3 61.6 32.6
37.8 21.4 26.0 31.1 46.9 59.5 77.8 11 Yaş 21.2 25.7 31.3 46.7 57.3 70.5 38.2
38
44.3 23.2 29.2 35.9 55.1 69.0 86.9 12 Yaş 26.0 31.3 37.7 54.0 64.5 76.9 45.1
49.8 26.0 32.6 40.3 61.3 75.1 91.8 13 Yaş 31.4 36.7 42.9 58.3 67.8 78.9 50.0
56.2 31.4 38.2 46.4 67.9 81.9 98.6 14 Yaş 36.0 41.0 46.7 60.9 69.6 79.6 53.3
62.1 37.7 44.4 52.5 73.7 87.7 104.7 15 Yaş 38.6 43.4 48.9 62.5 70.9 80.5 55.3
66.2 42.5 49.0 56.8 77.6 91.4 108.4 16 Yaş 39.9 44.7 50.1 63.5 71.7 81.2 56.3
69.2 46.0 52.4 60.0 80.4 94.2 111.2 17 Yaş 40.9 45.6 51.0 64.3 72.4 81.9 57.2
71.8 49.0 55.3 62.8 82.9 96.5 113.6 18 Yaş 42.1 46.7 52.0 65.1 73.2 82.5 58.1
Tablo. Türk Çocukları için Boy Z skor (SDS) Değerleri (cm) ERKEK YAŞ KIZ
Orta
-3 -2 -1 1 2 3
-3 -2 -1 1 2 3 Ortal
50.0 43.4 45.6 47.8 52.3 54.5 56.7 Doğum 42.9 45.1 47.2 51.5 53.6 55.8 49.4
54.0 46.0 48.7 51.3 56.7 59.4 62.1 1 Ay 46.3 48.6 50.9 55.4 57.7 60.0 53.1
57.9 49.5 52.3 55.1 60.7 63.5 66.3 2 Ay 49.6 52.0 54.4 59.2 61.5 63.9 56.8
61.3 53.1 55.9 58.6 64.0 66.8 69.5 3 Ay 52.6 55.0 57.5 62.3 64.7 67.2 59.9
68.0 59.7 62.5 65.3 70.8 73.6 76.3 6 Ay 58.7 61.3 63.9 69.0 71.6 74.1 66.4
72.8 64.3 67.1 69.9 75.6 78.5 81.3 9 Ay 63.0 65.7 68.4 73.9 76.6 79.3 71.2
76.9 67.2 70.4 73.7 80.1 83.4 86.6 12 Ay 66.5 69.4 72.2 78.0 80.9 83.8 75.1
80.2 70.0 73.4 76.8 83.6 87.0 90.4 15 Ay 69.4 72.4 75.5 81.6 84.6 87.6 78.5
83.1 72.4 76.0 79.5 86.7 90.3 93.8 18 Ay 71.8 75.1 78.3 84.7 88.0 91.2 81.5
85.7 74.4 78.2 81.9 89.5 93.2 97.0 21 Ay 74.1 77.5 80.9 87.7 91.1 94.5 84.3
88.2 76.6 80.5 84.4 92.1 95.9 99.8 24 Ay 76.1 79.7 83.3 90.4 93.9 97.5 86.8
90.5 78.8 82.7 86.6 94.4 98.3 102.2 27 Ay 78.0 81.7 85.4 92.8 96.5 100.2 89.1
92.6 80.9 84.8 88.7 96.5 100.4 104.3 30 Ay 79.8 83.6 87.4 95.0 98.8 102.7 91.2
94.8 83.0 86.9 90.8 98.7 102.6 106.5 33 Ay 81.6 85.5 89.4 97.3 101.2 105.2 93.4
96.8 84.8 88.8 92.8 100.7 104.7 108.7 3 Yaş 83.3 87.3 91.4 99.5 103.5 107.5 95.4
100.5 88.2 92.3 96.4 104.6 108.7 112.8 3.5 Yaş 86.3 90.6 94.8 103.3 107.5 111.7 99.0
104.0 91.3 95.5 99.8 108.3 112.5 116.8 4 Yaş 89.4 93.8 98.2 106.9 111.2 115.6 102.5
107.3 94.1 98.5 102.9 111.7 116.2 120.6 4.5 Yaş 92.4 96.9 101.4 110.4 114.8 119.3 105.9
110.4 96.7 101.3 105.8 114.9 119.5 124.1 5 Yaş 95.3 99.9 104.5 113.7 118.3 122.9 109.1
113.3 99.3 103.9 108.6 117.9 122.6 127.3 5.5 Yaş 98.8 103.1 107.5 116.9 121.8 127.0 112.1
116.1 101.7 106.5 111.3 120.9 125.6 130.4 6 Yaş 100.8 105.6 110.4 119.9 124.7 129.4 115.1
121.5 106.5 111.5 116.5 126.6 131.6 136.6 7 Yaş 106.0 111.0 116.0 126.1 131.1 136.1 121.1
126.9 110.9 116.2 121.5 132.2 137.5 142.8 8 Yaş 110.7 116.0 121.4 132.0 137.3 142.6 126.7
132.1 115.3 120.9 126.5 137.7 143.3 148.9 9 Yaş 114.8 120.6 126.3 137.8 143.6 149.3 132.1
137.6 119.8 125.7 131.7 143.5 149.4 155.4 10 Yaş 118.6 125.0 131.4 144.3 150.8 157.2 137.9
143.8 124.4 130.9 137.3 150.2 156.7 163.1 11 Yaş 124.8 131.7 138.6 152.3 159.2 166.0 145.4
150.6 128.9 136.1 143.4 157.8 165.0 172.2 12 Yaş 133.9 140.3 146.7 159.4 165.8 172.2 153.1
157.7 134.0 141.9 149.8 165.6 173.6 181.5 13 Yaş 140.0 145.9 151.9 163.8 169.7 175.7 157.8
164.9 141.6 149.4 157.1 172.7 180.4 188.2 14 Yaş 142.8 148.6 154.5 166.2 172.1 178.0 160.4
170.3 149.0 156.1 163.2 177.4 184.5 191.6 15 Yaş 144.1 150.0 155.8 167.6 173.5 179.4 161.7
173.4 153.4 160.1 166.7 180.1 186.7 193.4 16 Yaş 144.7 150.6 156.5 168.3 174.1 180.0 162.4
175.0 155.8 162.2 168.6 181.4 187.9 194.3 17 Yaş 145.1 151.0 156.9 168.6 174.5 180.4 162.7
176.2 157.5 163.7 170.0 182.4 188.7 194.9 18 Yaş 145.4 151.3 157.2 169.0 174.9 180.8 163.1
39
Tablo. Türk Çocukları için Vücut Kitle İndeksi Z Skor (SDS) Değerleri (Kg/m2)
ERKEK YAŞ KIZ
Ortal
-3 -2 -1 1 2 3 -3 -2 -1 1 2 3
Ortal
13.66 9.74 10.97 12.28 15.10 16.61 18.19 Doğum 9.73
10.95
12.22 14.87 16.26 17.68 13.52
15.07 10.89 12.20 13.60 16.62 18.26 19.97 1 Ay 10.72 11.97 13.28 16.10 17.61 19.18 14.66
16.24 11.89 13.25 14.70 17.87 19.59 21.40 2 Ay 11.64 12.89 14.23 17.19 18.81 20.53 15.67
16.90 12.52 13.89 15.35 18.56 20.31 22.17 3 Ay 12.25 13.48 14.81 17.82 19.51 21.34 16.26
17.52 13.25 14.56 15.98 19.18 20.99 22.94 6 Ay 13.13 14.24 15.50 18.51 20.34 22.43 16.91
17.51 13.40 14.64 16.00 19.19 21.4 23.10 9 Ay 13.38 14.40 15.59 18.57 20.48 22.78 16.96
17.20 13.29 14.45 15.75 18.85 20.71 22.83 12 Ay 13.24 14.21 15.32 18.19 20.06 22.37 16.63
16.97 13.21 14.31 15.56 18.58 20.42 22.55 15 Ay 13.16 42261 15.18 17.95 19.78 22.03 16.45
16.67 13.09 14.14 15.32 18.21 19.99 22.05 18 Ay 12.94 13.87 14.93 17.66 19.45 21.66 16.18
16.71 13.21 14.23 15.39 18.23 20.01 22.08 21 Ay 12.85 13.77 14.84 17.57 19.35 21.55 16.9
16.33 12.92 13.90 15.03 17.85 19.64 21.77 24 Ay 12.72 13.63 14.69 17.38 19.12 21.27 15.92
16.25 12.88 13.84 14.95 17.78 19.61 21.85 27 Ay 12.72 13.63 14.68 17.35 18.08 21.20 15.90
16.16 12.86 13.80 14.88 17.68 19.54 21.84 30 Ay 12.67 13.56 14.59 17.23 18.95 21.08 15.80
15.98 12.73 13.64 14.71 17.50 19.37 21.73 33 Ay 12.68 13.54 14.54 17.12 18.83 20.95 15.72
15.94 12.62 13.55 14.64 17.51 19.47 21.96 3 Yaş 12.64 13.46 14.42 16.9 18.56 20.64 15.55
15.08 12.5 13.4 14.5 17.4 19.3 21.7 3.5
Yaş 12.5 13.3 14.3 16.9 18.7 20.9 15.5
15.7 12.4 13.3 14.4 17.2 19.2 21.7 4 Yaş 12.4 13.2 14.2 16.9 18.8 21.3 15.4
15.6 12.4 13.2 14.3 17.1 19.1 21.8 4.5
Yaş 12.3 13.2 14.2 17.0 19.0 21.8 15.4
15.5 12.3 13.1 14.2 17.1 19.2 22.0 5 Yaş 12.2 13.1 14.1 17.1 19.4 22.6 15.4
15.4 12.2 13.1 14.1 17.1 19.2 22.3 5.5
Yaş 12.1 13.0 14.1 17.3 19.8 23.7 15.5
15.4 12.2 13.1 14.1 17.1 19.4 22.7 6 Yaş 12.0 12.9 14.0 17.4 20.2 24.8 15.5
15.7 12.4 13.4 14.3 17.5 20.1 24.2 7 Yaş 12.0 12.9 14.0 17.7 21.0 27.0 15.6
16.1 12.5 13.4 14.6 18.1 21.2 26.4 8 Yaş 12.0 13.0 14.2 18.3 21.9 28.7 15.9
16.5 12.5 13.6 14.8 18.9 22.6 29.3 9 Yaş 12.0 13.1 14.6 19.1 23.1 30.2 16.4
17.1 12.5 13.6 15.1 19.9 24.3 32.5 10 Yaş 12.1 13.4 15.0 20.1 24.4 31.4 17.1
18.2 12.6 14.0 15.8 21.6 26.6 35.0 11 Yaş 12.4 13.9 15.7 21.1 25.5 32.2 18.0
19.3 12.8 14.5 16.6 23.0 28.0 35.5 12 Yaş 13.2 14.7 16.6 22.2 26.5 32.5 19.0
19.9 13.1 14.9 17.1 23.6 28.4 35.2 13 Yaş 14.1 15.7 17.6 23.0 27.0 32.5 19.9
20.5 13.9 15.7 17.8 24.1 28.9 35.7 14 Yaş 15.0 16.5 18.3 23.5 27.3 32.5 20.6
21.2 14.9 16.6 18.6 24.7 29.5 36.7 15 Yaş 15.7 17.2 18.9 23.8 27.4 32.6 21.0
21.9 15.8 17.4 19.3 25.3 30.1 37.5 16 Yaş 16.2 17.5 19.2 23.9 27.5 32.8 21.2
22.5 16.5 18.0 20.0 25.9 30.8 38.4 17 Yaş 16.6 17.9 19.5 24.1 27.5 32.7 21.5
23.1 17.0 18.6 20.5 26.5 31.4 39.1 18 Yaş 17.3 18.5 20.0 24.2 27.4 32.1 21.8
HEDEF BOYUNUN HESAPLANMASI İÇİN ÖĞRENİM
REHBERİ
AMAÇ: Hedef boy hesabı becerisi kazanmak
ARAÇ – GEREÇ: Boy eğrisi
1.Geliştirilmesi gerekir: Basamağın hiç uygulanmaması, yanlış uygulanması veya sırasında uygulanmaması
2.Yeterli: Basamağın doğru olarak ve sırasında uygulanması, ancak eksik olması
3.Ustalaşmış: Basamağın duraksamadan ve yardıma gerek kalmadan doğru ve sırasında yapılması
40
4.G/Y: Gözlem yapılmamış olması
Adı-Soyadı: Tarih:
BASAMAKLAR
1. Anne boyunu ölçmek*
2. Baba boyunu ölçmek*
3. Aşağıdaki formüle göre hedef boy hesabını yapmak
4. Hedef boyu boy eğrisinde 18 yaş hizasında işaretlemek
5. Aileye ve çocuğa bilgi vermek
* Büyük çocuk boy ölçme kurallarına göre
Formül:
- Kız çocuğu için: Anne boyu (cm) + { Baba boyu (cm)-13 }: 5
2
- Erkek çocuğu için: Baba boyu (cm) + {Anne boyu (cm) + 13 }: 5
2
Örnek:
Anne boyu 159 cmBaba boyu 165 cm
Kız çocuk için 159 + (165-13) 155.5 5 cm
2
Erkek çocuk için: 165 + (159 + 13) 168.5 5 cm
2
BAŞ ÇEVRESİ ÖLÇÜMÜ İÇİN ÖĞRENİM REHBERİ
AMAÇ: Baş çevresi ölçme becerisi kazanmak
ARAÇ – GEREÇ: Esnemeyen şerit mezura
1.Geliştirilmesi gerekir: Basamağın hiç uygulanmaması, yanlış uygulanması veya sırasında uygulanmaması
2.Yeterli: Basamağın doğru olarak ve sırasında uygulanması, ancak eksik olması
3.Ustalaşmış: Basamağın duraksamadan ve yardıma gerek kalmadan doğru ve sırasında yapılması
4.G/Y: Gözlem yapılmamış olması
Adı-Soyadı: Tarih:
BASAMAKLAR
1. Ebeveynlere ve çocuğa (yaşı uygunsa) açıklama yapmak
2. Saç üzerinde toka, vb takıları çıkarmak
3. Esnek olmayan mezuru, başın arka oksiput kemiğin en çıkık noktası ile alın çıkıntısı üzerinden geçirmek
4. Alın çıkıntısı üzerinde ölçüm değerini okumak
5. Sonucu çizelgeye ve persantil eğrisine işaretlemek
41
6. Daha önceki ölçümleri (varsa) ve diğer ölçümleri ile karşılaştırmak
7. Sonucu ebeveynle ve yaşı uygunsa çocukla paylaşmak
Tablo. Türk Çocukları Baş Çevresi için Z-Skor (SDS) Değerleri (cm)
ERKEK YAŞ KIZ
Ortalama
-3 -2 -1 +1 +2 +3
-3 -2 -1 +1 +2 +3
Ortalama
34.9 30.8 32.2 33.6 36.3 37.7 39.1 Doğum 30.3 31.7 33.1 35.9 37.3 38.7 34.5
37.9 33.7 35.1 36.5 39.3 40.7 42.1 1 Ay 33.4 34.7 35.9 38.4 39.6 40.9 37.1
39.7 35.6 36.9 38.3 41.1 42.5 43.8 2 Ay 35.2 36.4 37.6 40.0 41.2 42.4 38.8
41.1 37.0 38.3 39.7 42.5 43.8 45.2 3 Ay 36.3 37.5 38.7 41.2 42.4 43.7 40.0
44.0 39.7 41.2 42.6 45.5 46.9 48.4 6 Ay 38.9 40.2 41.5 44.2 45.5 46.8 42.9
45.8 41.5 42.9 44.4 47.3 48.8 50.2 9 Ay 40.6 41.9 43.3 46.0 47.3 48.6 44.6
47.1 42.6 44.1 45.6 48.5 50.0 51.5 12 Ay 41.9 43.2 44.5 47.1 48.4 49.7 45.8
47.8 43.4 44.9 46.4 49.3 50.8 52.3 15 Ay 42.8 44.1 45.3 47.9 49.2 50.5 46.6
48.4 43.9 45.4 46.9 49.9 51.4 52.9 18 Ay 43.3 44.6 45.9 48.5 49.8 51.1 47.2
48.9 44.4 45.9 47.4 50.4 51.9 53.4 21 Ay 43.6 44.9 46.3 49.0 50.4 51.7 47.6
49.3 44.7 46.2 47.8 50.8 52.3 53.8 24 Ay 43.8 45.2 46.6 49.4 50.8 52.3 48.0
49.6 45.0 46.5 48.1 51.1 52.7 54.2 27 Ay 43.9 45.3 46.8 49.7 51.2 52.6 48.2
49.8 45.2 46.7 48.3 51.4 52.9 54.4 30 Ay 43.9 45.4 46.9 49.8 51.3 52.8 48.4
49.9 45.3 46.9 48.4 51.5 53.0 54.6 33 Ay 44.0 45.5 47.0 50.0 51.5 53.0 48.5
50.0 45.4 46.9 48.5 51.6 53.1 54.7 3 Yaş 44.1 45.6 47.1 50.2 51.7 53.2 48.7
50.8 46.1 47.7 49.2 52.3 53.9 55.4 3.5 Yaş 45.2 46.6 48.1 51.1 52.6 54.2 49.6
51.1 46.6 48.1 49.6 52.7 54.2 55.7 4 Yaş 45.7 47.1 48.6 51.5 53.0 54.5 50.1
51.4 46.9 48.4 49.9 52.9 54.4 55.9 4.5 Yaş 46.1 47.5 49.0 51.9 53.4 54.8 50.4
51.6 47.2 48.7 50.1 53.1 54.6 56.0 5 Yaş 46.3 47.8 49.3 52.2 53.6 55.1 50.7
51.7 47.3 48.8 50.2 53.2 54.6 56.1 5.5 Yaş 46.6 48.0 49.4 52.4 53.8 55.3 50.9
51.8 47.4 48.9 50.3 53.2 54.7 56.2 6 Yaş 46.7 48.1 49.6 52.5 54.0 55.4 51.1
52.0 47.7 49.2 50.6 53.5 54.9 56.3 7 Yaş 47.0 48.5 49.9 52.8 54.3 55.7 51.4
52.5 48.3 49.7 51.1 53.9 55.3 56.8 8 Yaş 47.4 48.9 50.3 53.3 54.7 56.2 51.8
53.0 48.8 50.2 51.6 54.4 55.9 57.3 9 Yaş 47.9 49.4 50.9 53.8 55.3 56.8 52.3
53.5 49.2 50.7 52.1 54.9 56.3 57.8 10 Yaş 48.3 49.8 51.3 54.4 55.9 57.4 52.9
54.0 49.7 51.1 52.6 55.5 56.9 58.4 11 Yaş 48.9 50.4 51.9 55.0 56.5 58.0 53.4
54.7 50.2 51.7 53.2 56.1 57.6 59.1 12 Yaş 49.8 51.2 52.7 55.6 57.1 58.5 54.1
55.2 50.6 52.2 53.7 56.7 58.2 59.7 13 Yaş 50.5 51.9 53.3 56.1 57.5 58.9 54.7
55.9 51.3 52.8 54.3 57.4 58.9 60.4 14 Yaş 51.1 52.5 53.8 56.5 57.8 59.2 55.2
56.7 52.1 53.6 55.2 58.2 59.7 61.2 15 Yaş 51.6 52.9 54.2 56.8 58.1 59.4 55.5
42
57.2 52.7 54.2 55.7 58.7 60.2 61.7 16 Yaş 51.9 53.2 54.5 57.1 58.3 59.6 55.8
57.5 53.0 54.5 56.0 59.0 60.5 62.0 17 Yaş 52.1 53.4 54.7 57.2 58.5 59.8 55.9
57.7 53.3 54.8 56.2 59.2 60.7 62.1 18 Yaş 52.4 53.6 54.9 57.4 58.7 59.9 56.1
OTURMA YÜKSEKLİĞİ ÖLÇÜMÜ İÇİN ÖĞRENİM
REHBERİ
AMAÇ: Oturma yüksekliği ölçme becerisi kazanmak
ARAÇ – GEREÇ: Oturma yüksekliği ölçme aleti
1.Geliştirilmesi gerekir: Basamağın hiç uygulanmaması, yanlış uygulanması veya sırasında uygulanmaması
2.Yeterli: Basamağın doğru olarak ve sırasında uygulanması, ancak eksik olması
3.Ustalaşmış: Basamağın duraksamadan ve yardıma gerek kalmadan doğru ve sırasında yapılması
4.G/Y: Gözlem yapılmamış olması
Adı-Soyadı: Tarih:
BASAMAKLAR
1. Ebeveynlere ve çocuğa (yaşı uygunsa) açıklama yapmak
2. Ayakkabılarını çıkarmak
3. İç çamaşırları ile bırakmak
4. Masa gibi sert, düzgün ve yatay bir yüzeyi olan ölçüm aletine oturmak
5. Sırtını ölçüm aletine veya duvara temas ettirmek
6. Bacakları popliteal çukurda, ölçüm yapılan masanın sınırı temas edecek şekilde aşağıya doğru serbest bırakmak
7. Başını dik olarak, boy ölçümünde olduğu gibi tutmak
8. Kayabilen başlığı başın üzerine indirip, başın üst noktasına karşılık gelen ölçümü okumak
9. Ölçümün boy ile oranına bakıp, yaş grubunun normalleri ile karşılaştırmak
10. Ebeveynlerle ve çocukla sonucu paylaşmak
OTURMA YÜKSEKLİĞİ
Vücut oranlarının değerlendirilmesinde boy kısalığının orantılı olup olmadığının
saptanmasında önemli antropometrik bir ölçüttür.
Kız ve erkek çocuklarda oturma yüksekliğinin boya oranı (%)*
Yaş Erkek Kız
Doğum 67.3 67.3
6 ay 64.1 64.2
12 ay (1 yaş) 62.3 62.4
18 ay 60.9 61.0
24 ay (2 yaş) 59.8 59.9
30 ay 58.9 59.0
36 ay (3 yaş) 58.2 58.3
42 ay 57.6 57.6
48 ay (4 yaş) 57.0 56.9
54 ay 56.5 56.4
60 ay (5 yaş) 56.0 55.9
6 yaş 55.2 55.2
43
7 yaş 54.6 54.5
8 yaş 54.1 54.0
9 yaş 53.7 53.6
10 yaş 53.2 53.0
11 yaş 52.9 52.6
12 yaş 52.6 52.6
13 yaş 52.4 52.8
14 yaş 52.3 52.9
15 yaş 52.5 52.9
16 yaş 52.7 52.9
17 yaş 52.8 52.8
18 yaş 52.7 52.8
Kaynak *: Engelbach W. Endocrine Medicine. Courtesy of Charles C Thomas, Publisher,
Springfield, Illinosis, 1932.
BAŞ- PUBİS (ÜST SEGMENT) / PUBİS – TOPUK (ALT SEGMENT) UZUNLUĞU
Üst ve alt segment oranı, vücut oranlarının kıyaslanmasında kullanılan başka bir ölçüttür.
Rutin izlemde oturma yüksekliği ölçülmediği durumlarda değerlendirme yapmak için yararlı
olmaktadır.
KULAÇ ÖLÇÜMÜ İÇİN ÖĞRENİM REHBERİ
AMAÇ: Kulaç mesafesi ölçme becerisini kazanma
ARAÇ – GEREÇ: Esnemeyen şerit mezura
1.Geliştirilmesi gerekir: Basamağın hiç uygulanmaması, yanlış uygulanması veya sırasında uygulanmaması
2.Yeterli: Basamağın doğru olarak ve sırasında uygulanması, ancak eksik olması
3.Ustalaşmış: Basamağın duraksamadan ve yardıma gerek kalmadan doğru ve sırasında yapılması
4.G/Y: Gözlem yapılmamış olması
Adı-Soyadı: Tarih:
BASAMAKLAR
1. Anne-baba ve çocuğa (yaşı uygunsa) açıklama yapmak
2. Çocuğun dik olarak ayakta durmasını, ölçümü yapacağımız duvar üzerine kollarını yatay olarak, avuçları öne
gelecek şekilde açmasını sağlamak
3. Her iki elin orta parmak uçlarını işaretleme ve sonra parmak uçları arasındaki mesafeyi esnek olmayan bir
mezura ile ölçmek
4. Sonucu boy ile karşılaştırma ve çizelgeye kaydetmek
5. Sonucu çocuk ve ailesi ile paylaşmak
44
KULAÇ UZUNLUĞU Üst ekstremite uzunluğunun boy ölçümü ile kıyaslanark, oran bozukluğu olup olmadığının
saptanması için kullanılan bir ölçüttür. Özellikle iskelet displazisi vakalarında değerli bir
antropometrik ölçümdür.
Kız ve erkek çocuklarda kulaç uzunluğunun boya göre relatif (%) değeri*
Yaş Erkek Kız
Doğum 95.7 95.2
6 ay 95.8 95.3
12 ay (1 yaş) 96.0 95.5
18 ay 96.2 95.7
24 ay (2 yaş) 96.3 96.8
30 ay 96.4 96.0
36 ay (3 yaş) 96.6 96.2
42 ay 96.8 96.4
48 ay (4 yaş) 97.0 96.6
54 ay 97.2 96.8
60 ay (5 yaş) 97.4 97.0
6 yaş 97.8 97.4
7 yaş 98.4 97.8
8 yaş 99.1 98.3
9 yaş 100.0 98.8
10 yaş 100.7 99.2
11 yaş 101.2 99.6
12 yaş 101.6 100.0
13 yaş 102.0 100.3
14 yaş 102.3 100.6
15 yaş 102.6 100.8
16 yaş 102.8 101.0
17 yaş 103.0 101.2
18 yaş 103.2 101.3
Kaynak* : Engelbach W. Endocrine medicine, Courtesy of Charles C Thomas, Publisher,
Springfield
DERİ KIVRIMI ÖLÇÜMLERİ İÇİN ÖĞRENİM REHBERİ
AMAÇ: Deri kıvrım ölçme becerisi kazanma
ARAÇ – GEREÇ: Kaliper
45
1.Geliştirilmesi gerekir: Basamağın hiç uygulanmaması, yanlış uygulanması veya sırasında uygulanmaması
2.Yeterli: Basamağın doğru olarak ve sırasında uygulanması, ancak eksik olması
3.Ustalaşmış: Basamağın duraksamadan ve yardıma gerek kalmadan doğru ve sırasında yapılması
4.G/Y: Gözlem yapılmamış olması
Adı-Soyadı: Tarih:
BASAMAKLAR
1. Anne-baba ve çocuğa (yaşı uygunsa) açıklama yapmak
2. Kaliperin ayar kontrolünü yapmak
3. Çocuğun ölçüm için soyunmasını sağlamak
4. Sol kol ekstansiyonda ve serbest bırakılmışken arka-orta hattın tam ortasından triseps deri kıvrım, sol
subskapuler bölgeden subskapüler deri kıvrımı ölçümü yapma. Sol elin işaret ve baş parmakları ile derialtı
dokusunu alttaki kas dokusundan kaldırıp, sağ eldeki kaliperin kolları, deri kıvrımının alt bölümünden, kıvrımı
tümüyle kuşatacak şekilde kıstırma. Aradaki mesafeyi birkaç saniye içinde kadrandan okumak
5. Sonuçları yaşa uygun normal değerlerle karşılaştırma ve çizelgeye kaydetmek
6. Sonucu aile ve çocuk ile paylaşmak
ÜST ORTA KOL ÇEVRESİ ÖLÇÜMÜ İÇİN ÖĞRENİM REHBERİ
AMAÇ: Üst orta kol çevresi ölçüm becerisi kazanmak
ARAÇ – GEREÇ: Esnemeyen şerit mezura
1.Geliştirilmesi gerekir: Basamağın hiç uygulanmaması, yanlış uygulanması veya sırasında uygulanmaması
2.Yeterli: Basamağın doğru olarak ve sırasında uygulanması, ancak eksik olması
3.Ustalaşmış: Basamağın duraksamadan ve yardıma gerek kalmadan doğru ve sırasında yapılması
4.G/Y: Gözlem yapılmamış olması
Adı-Soyadı: Tarih:
BASAMAKLAR
1. Anne-baba ve çocuğa (yaşı uygunsa) açıklama yapmak
2. Çocuğun sol kolunun açıkta ve serbest kalmasını sağlamak
3. Esnek olmayan mezura ile omuz başından dirseğe kadar olan üst kolun orta bölgesini işaretlemek
4. Mezura ile sıkmadan ve alttaki dokulara bası yapmadan sol ve üst orta kolun çevresini ölçmek
5. Ölçümü yaşa uyan normaller ile karşılaştırmak
6. Anne- baba ve çocuğa (yaşı uygunsa) bilgi verip, sonucu paylaşmak
BEDEN ISISINI AKSİLLER VE REKTAL YOLDAN ÖLÇME
İÇİN ÖĞRENİM REHBERİ
AMAÇ: Beden sıcaklığını aksiller ve timpanik yoldan ölçme becerisi kazanmak
ARAÇ – GEREÇ: Koltukaltı için kullanılan termometre
Dijital termometre
1.Geliştirilmesi gerekir: Basamağın hiç uygulanmaması, yanlış uygulanması veya sırasında uygulanmaması
2.Yeterli: Basamağın doğru olarak ve sırasında uygulanması, ancak eksik olması
46
3.Ustalaşmış: Basamağın duraksamadan ve yardıma gerek kalmadan doğru ve sırasında yapılması
4.G/Y: Gözlem yapılmamış olması
Adı-Soyadı: Tarih:
BASAMAKLAR Aksiller ölçüm
1. Elleri yıkamak
2. Araç gereci hazırlamak
3. Tanışma ve işlemi çocuğun annesine ve çocuğa açıklamak
4. Koltuk altını kuru bir bezle kurulamak
5. Termometrenin metal ucunu koltuk altına yerleştirmek
6. Derecenin düşmemesi için hastanın ön koluna, göğsünü çaprazlayacak şekilde pozisyon vermek
7. Termometreyi koltuk altında 3-5 dakika bekletmek
8. Termometreyi hastanın koltuk altından alıp üzerindeki rakamı not etmek
9. Elleri yıkamak
10. Aile ve çocuğu bilgilendirmek
Timpanik Ölçüm
1.2.3. Yukarıdakinin aynı
4. Çocuğun başı kısa bir süre sabit pozisyonda tutulur.
5. Çocuğun kulak kepçesi üst kısımdan tutularak arkaya ve yukarıya doğru hafifçe itilir.
6. Termometrenin sensör kısmı dış kulak yoluna, kulak kanalı tam olarak kapanana dek yavaşça yerleştirilir.
7. Termometre kulak kanalı içinde iken ölçüm düğmesine basıp birkaç saniye beklenir ve daha sonra termometre
çıkarılıp dijital göstergedeki ısı okunur.
8. Ölçüm için tek kulak kullanılmalıdır. Ölçüm birkaç kez tekrarlandıktan sonra bulunan en yüksek değer vücut
ısısı olarak kabul edilmelidir.
9. 10 (Yukarıdakinin aynı)
KAN BASINCI (TANSİYON ARTERİEL) ÖLÇME BECERİSİ
İÇİN ÖĞRENİM REHBERİ
KARTERİAL) ÖLÇME BECERİSİ İÇİN ÖĞRENİM REHBERİ
AMAÇ: Kan basıncı ölçme becerisi kazanmak
ARAÇ – GEREÇ: Tansiyon aleti (sfigomanometrik)
Steteskop
1.Geliştirilmesi gerekir: Basamağın hiç uygulanmaması, yanlış uygulanması veya sırasında uygulanmaması
2.Yeterli: Basamağın doğru olarak ve sırasında uygulanması, ancak eksik olması
3.Ustalaşmış: Basamağın duraksamadan ve yardıma gerek kalmadan doğru ve sırasında yapılması
4.G/Y: Gözlem yapılmamış olması
Adı-Soyadı: Tarih:
BASAMAKLAR
1. Elleri yıkamak
2. Tanışma ve işlemi hastaya açıklamak
3. Hasta aktivitede bulunmuş ise veya ağlıyorsa 5-10 dakika dinlenmesini, sakinleşmesini sağlamak
4. Hastaya, sağ kolu kalp düzeyinde tutularak, oturur ya da yatar şekilde pozisyon vermek
5. Hastaya uygun bir manşonla üst kolun sarılması
(Hastanın üst kol çevresi ölçülür. Şişen kısmının boyu üst kol çevresinin %80-100’ü ve eni de en az %40’ı olan
bir manşon seçilir)
47
6. Tansiyon aletinin manometre göstergesini sıfır noktasına getirmek
7. Pompanın anahtarını kapamak
8. *Antekübital boşlukta A. Brakialisin nabız atışını sol elin işaret, orta ve yüzük parmaklarıyla hissetmek
9. Steteskobu A. Brakiyalisin hissedildiği alana koymak
10. Tansiyon aletinin manşonunu, nabzın duyulamayacağı düzeyin 20mmHg üzerine kadar şişirmek
11. Pompanın anahtarını gevşeterek, manşonu saniyede 2-3 mmHg düşme olacak şekilde boşaltmak
12. Kalp seslerinin ilk duyulduğu andaki basınç düzeyini belirlemek (sistolik basınç)
13. Seslerin kaybolduğu anda basınç düzeyini belirlemek (diyastolik basınç)
14. Manşonun havasını boşaltmak
15. Tansiyon aletinin manşetini açıp çıkartmak
16. Sistolik ve diyastolik basınçları kaydetmek
17. Tansiyon aletini toplayıp yerleştirmek
18. Ölçülen değerleri çocukları yaş, boy ve cinsiyetine göre düzenlenmiş olan persantil eğrisinde değerlendirmek
19. Yüksek tansiyon saptanmışsa ölçümü iki kez daha tekrarlamak (en az üç ölçüm)
20. Çocuk ve aileyi bilgilendirmek
* Alt ekstremite için üst bacağa manşon sarılır ve popliteal bölgede popliteal arter nabız atışı hissedilerek buraya steteskop yerleştirilir
48
DERİ-DERİALTI DOKUSU VE HİDRASYONU
DEĞERLENDİRMEK İÇİN ÖĞRENİM REHBERİ AMAÇ: Deri-deri altı dokusunun ve hidrasyonun değerlendirilme becerisini kazanma
ARAÇ-GEREÇ: Işık kaynağı
Muayene masası 1.Geliştirilmesi gerekir: Basamağın hiç uygulanmaması, yanlış uygulanması veya sırasında uygulanmaması
2.Yeterli: Basamağın doğru olarak ve sırasında fakat eksik olması
3.Ustalaşmış: Basamağın duraksamadan, yardıma gerek kalmadan doğru ve sırasında yapılması
4.G/Y: Gözlem yapılmamış olması
Adı-Soyadı: Tarih:
BASAMAKLAR
1. Hastaya ve ailesine muayene hakkında bilgi verilmesi
2. Deri renginin belirlenmesi
3. Deri kıvamının ve deri turgoru hakkında bilgi edinmek
4. Deride lekelenmelerin, hipopigmente ve hiperpigmente alanların belirlenmesi
5.Deride nevusların belirlenmesi, nevus görünümü, kıllanmasını ve kıl yapısı hakkında bilgi edinmek
6. Doğum lekesinin (mongol lekesi9 varlığını saptamak
7. Deride sellülit, varis, kızarıklık, şişlik varlığının belirlenmesi
8. Deri altı yağ dokusunun değerlendirilmesi, yenidoğanlarda sklerem varlığının belirlenmesi
9. Deride terlemenin olup-olmadığını saptamak
10. Deride egzema, soyulma, pullanma olup olmadığını saptamak, deri kaşıntısı olup-olmadığını belirlemek
11. Deri turgoru ve tonusunu hakkında bilgi vermek
12. Hidrasyonu değerlendirmek için göz yaşı oluşup-oluşmadığını belirlemek
13. Hidrasyonu değerlendirmek için idrar çıkışını ve miktarını belirlemek
14. Ellerini yıkamak
15. Aileye muayene sonucunda bilgi vermek
YÜZEYEL LENF BEZİ MUAYENESİ VE
DEĞERLENDİRMESİ İÇİN ÖĞRENİM REHBERİ AMAÇ: Yüzeyel lenf bezi muayenesi yapma ve değerlendirme becerisini kazanmak
ARAÇ – GEREÇ: Lenf bezi büyüklüğü ölçümü için cetvel yada mezura
1.Geliştirilmesi gerekir: Basamağın hiç uygulanmaması, yanlış uygulanması veya sırasında uygulanmaması
2.Yeterli: Basamağın doğru olarak ve sırasında fakat eksik olması
3.Ustalaşmış: Basamağın duraksamadan, yardıma gerek kalmadan doğru ve sırasında yapılması
4.G/Y: Gözlem yapılmamış olması
Adı-Soyadı: Tarih:
BASAMAKLAR
1. Lenf bezleri servikal (preaurikular, postaurikular, submandibular, submental, sternokleidomastoid kasın ön
veya arkasında yerleşimine göre ön servikal veya arka servikal ve oksipital), supraklavikular, aksiller ve inguinal
bölgede palpe edilmelidir.
2. Servikal bölgedeki lenf bezi muayenesinde hasta oturtulmalı, inguinal bölge için ise yatırılmalıdır. Aksiler
bölgenin yüzeyel lenf bezi muayenesi yapılırken ise hasta rahat bir şekilde oturtulmalı, sağ koltuk altı
değerlendirilirken hastanın sağ ön kolu doktorun sağ ön kolu üzerine konup, doktor sağ eli ile muayene yapmalı,
sol koltuk altı için ise tersi pozisyon uygulanmalıdır.
3. Muayene öncesi ve sırasında öncelikle aşağıdaki sorular yanıtlanmalıdır.
49
4. Şişlik lenf bezi büyümesine mi bağlı? (Servikal kot, tiroglossal kist, brankial sinus, kistik higroma, guatr,
sternokleidomastoid kas tümörü, nörofibrom gibi non-lenfoid kitleler sıklıkla boyunda olur ve yanlışlıkla
lenfadenopati olarak yorumlanabilir.)
5. Lenf bezi gerçekten büyümüş mü? (yenidoğanda çoğu lenf bezi palpe edilmez, antijenik uyarıyla zamanla
büyür, servikal, aksiller ve inguinal lenf bezleri genelde palpe edilir. Servikal ve aksiler lenf bezi büyüklüğü 1
cm, inguinal 1.5 cm’in altındaysa lenf bezi büyümüş kabul edilmez, diğer lenf bezleri ise genellikle palpe
edilmez.)
6. Lenf bezinin özellikleri nedir? (palpasyon sırasında büyüklüklerine, hassas olup olmadıklarına, sertlik
derecesine, birbirine veya çevre dokuya yapışıklıklarına, ağrı, sıcaklık artışı olup olmadığına mutlaka
bakılmalıdır.)
7. Lenf bezi büyümesi lokal mi generalize mi? (lenf bezi büyümesi tek bir bölgede ise lokal, komşu olmayan
ikiden fazla bölgede ise generalize lenfadenopati olarak tanımlanır. Ağız ve boğazın sık olarak infeksiyonlarında
ön servikal üçgendeki lenf bezleri büyür. Genellikle bilateral büyüme üst solunum yolu infeksiyonuna bağlıdır.
Bu bezler hassas ve orta büyüklüktedir, kolaylıkla hareket ettirilebilir, etraflarındaki dokuda az da olsa
inflamasyon olabilir. Lenfoma, lösemi ve metastatik karsinomlarda da servikal lenf bezlerinde büyüme olabilir.
Akut bir enfeksiyona eşlik etmeden, antibiyotik tedavisine yanıt vermeyen lenfadenopati tüberküloz gibi kronik
infeksiyonlar ve lenfoma yönünden incelenmelidir. Özellikle servikal, tek taraflı, paket tarzında, lastik kıvamında,
ağrısız lenfadenopatide Hodgkin hastalığı akla gelmelidir. Rubellada diğer lenf bezleri yanında özellikle oksipital
lenf bezlerinin büyümesi tipiktir. Fluktuasyon veren, birbirlerine ve etraftaki dokuya yapışık, sıklıkla duyarlı
olmayan, fistülize olan lenf bezinde tüberküloz, mantar infeksiyonu ve sifiliz gibi kronik infeksiyonlar
düşünülmelidir. İnfeksiyöz mononükleoz, tüberküloz, romatoid artrit, kronik granülomatöz hastalık ve neoplastik
hastalıklarda lenfodenopati oluşur.)
ENAYENESİ VE DEERLENDİRMESİ İÇİN BERİ
BAŞ , YÜZ, GÖZ, KULAK VE BOYUN MUAYENESİ
ÖĞRENİM REHBERİ
AMAÇ: Baş,yüz, kulak, boyun muayenesi yapma becerisi kazanmak
ARAÇ- GEREÇ: Işık kaynağı
Otoskop
Rinoskop
Muayene masası 1.Geliştirilmesi gerekir: Basamağın hiç uygulanmaması, yanlış uygulanması veya sırasında uygulanmaması
2.Yeterli: Basamağın doğru olarak ve sırasında fakat eksik olması
3.Ustalaşmış: Basamağın duraksamadan, yardıma gerek kalmadan doğru ve sırasında yapılması
4.G/Y: Gözlem yapılmamış olması
Adı-Soyadı: Tarih:
BASAMAKLAR
1. Araç gereçleri kontrol etmek
2.Başın morfolojik görüntüsünü belirlemek
3. Baş çevresini ölçmek
4. Fontanelin açık olup olmadığını ve ebatını belirlemek
5. Suturaların açık olup - olmadığını değerlendirmek
6. Kraniotabes belirtisinin olup olmadığını değerlendirmek
7.Yüz asimetresini, yüz ifadesini belirlemek
8. 3,4,5,6,7,8. kranial sinirleri değerlendirmek
9.Burun morfolojisini, burun kanadı solunumunu değerlendirmek
10.Rinoskop ile konkaları ve Kisselbach alanını değerlendirmek
11.Kulak kepçeleri ve kulak meme yapısını değerlendirmek
12.Düşük kulak olup- olmadığını belirlemek
13.Otostop ile dış kulak yolunu ve kulak zarını değerlendirmek
14.Konjonktivalarda renk değişikliğini, ptergium varlığı değerlendirilmesi
50
15.İris rengini, kolobom olup- olmadığını değerlendirmek
16.Pupillerde miyozis / midriyazis değerlendirmek, ışık refleks yanıtının değerlendirilmesi
17. Göz kapaklarında pitoz olup- olmadığı , ekzoftalmi varlığını belirlemek
18. Oftalmoskop ile göz dibini değerlendirmek
19.Boynun normal görünümünün değerlendirilmesi
20.Başın hafif ekstansiyonunda büyümüş tiroid bezinin fark edilmesi
21.Kulak önü ve altında kabarıklık, kulak memenin dışa itilmesi varlığını kontrol etmek ( parotit)
22.Boyun ve yüzde ödem ( vena kava süperior takanması)
23.Lenf düğümlerinin değerlendirilmesi
24.Tiroid bezinin değerlendirilmesi
25.Elleri yıkamak
26.Aileye muayene sonucunda bilgi vermek
AĞIZ BOĞAZ MUAYENESİ İÇİN ÖĞRENİM REHBERİ
AMAÇ: Ağız içi ve tonsil-farinks muayenesi için beceri kazanmak
ARAÇ – GEREÇ: Dil basacağı, ışık kaynağı
1.Geliştirilmesi gerekir: Basamağın hiç uygulanmaması, yanlış uygulanması veya sırasında uygulanmaması
2.Yeterli: Basamağın doğru olarak ve sırasında uygulanması, ancak eksik olması
3.Ustalaşmış: Basamağın duraksamadan ve yardıma gerek kalmadan doğru ve sırasında yapılması
4.G/Y: Gözlem yapılmamış olması
Adı-Soyadı: Tarih:
BASAMAKLAR
1. Ellerini yıkamak
2. Aileye boğaz muayenesini anlatma kısa bilgi sunmak
3. Çocuğun ağzında bir şey olup olmadığını sormak, bir şey varsa çıkarttırmak
4. Çocuğun sırtı annenin göğüsüne yaslanacak ve elleriyle çocuğun ellerini tutacak şekilde kucağına
yerleştirmesini göstermek
5. Çocuğu okşamak , sevmek ve sakinleştirmek
6. Dil basacağını ailenin gözü önünde alma, koruyucu kılıfından çıkartmak
7. Bir el ile ışık kaynağını açmak
8. Önce çocuğun dişlerine, dişetlerine, ağız mukozasına, yanaklarına bakmak
9. Sadece dil üzerine basarak tonsil ve farinkse bakmak
10. Yumuşak damak hareketlerine dikkat etmek
11. Dil basacağını tıbbi atık sepetine atmak
12. Aileye bulgular hakkında bilgi sunmak
13. Elleri tekrar yıkamak
TORAKS MUAYENESİ (İNSPEKSİYON) İÇİN ÖĞRENİM
REHBERİ
AMAÇ: Toraks inspeksiyon muayenesi yapma becerisini kazanma.
ARAÇ-GEREÇ:
1.Geliştirilmesi gerekir: Basamağın hiç uygulanmaması, yanlış uygulanması veya sırasında uygulanmaması
2.Yeterli: Basamağın doğru olarak ve sırasında uygulanması, ancak eksik olması
3.Ustalaşmış: Basamağın duraksamadan ve yardıma gerek kalmadan doğru ve sırasında yapılması
4.G/Y: Gözlem yapılmamış olması
51
Adı-Soyadı: Tarih:
BASAMAKLAR
A. Göğsün ekspansiyonuna bakılır.
1. Çocuğun önünde durulur; nefes alırken göğüs hareketlerinde asimetri olup olmadığı değerlendirilir
2. Çocuğun göğsünün inspiryumda ne kadar genişlediğine bakılır ( restriktif akciğer hastalıkları, kas hastalıkları)
3.Çocuğun yan tarafına geçilir, göğüs ön- arka çapı değerlendirilir ( astım , kistik fibroz )
4.Çocuğun arkasında durulur; skolyoz açısından değerlendirilir ( tek taraflı kollaps veya efüzyonda tutulan
tarafta kısıtlı ekspansiyona bağlı skolyoz; kas-iskelet sistemine ait skolyoza bağlı resriktif tipte ac hast.)
5. Çocuğun arkadan kürek kemiklerinin ( skapula ) duruşuna bakılır
B. Göğsün şekil bozuklukları
Harrison oluğu ( alt kostalarda bilateral kostokondral bileşkede konkavite ( raşitizm, kronik üst ve alt
solunum yolu obstrüksiyonunda – adenotonsiller hipertrofi, astım )
Pektus karinatum ( kuş göğsü )
Pektus ekskavatum ( kunduracı göğsü )
C. Göğüste ameliyat izi olup olmadığına bakılır.
SOLUNUM SİSTEMİ MUAYENESİ İÇİN ÖĞRENİM
REHBERİ
AMAÇ: Solunum sistemi muayenesi yapma becerisini kazanma.
ARAÇ-GEREÇ: Steteskop
1.Geliştirilmesi gerekir: Basamağın hiç uygulanmaması, yanlış uygulanması veya sırasında uygulanmaması
2.Yeterli: Basamağın doğru olarak ve sırasında uygulanması, ancak eksik olması
3.Ustalaşmış: Basamağın duraksamadan ve yardıma gerek kalmadan doğru ve sırasında
yapılması
4.G/Y: Gözlem yapılmamış olması
Adı-Soyadı: Tarih:
BASAMAKLAR
1. İNSPEKSİYON BASAMAĞI
1. Siyanozun olup olmadığı değerlendirilir ( santral siyanoz: dudak ve dilde olur, hipoksemiyi gösterir;
periferik siyanoz; periferik vazokonstriksiyona bağlı dudak ve ekstremite uçlarında olur)
2. Solunum sıkıntısı olup olmadığı değerlendirilir;
Süt çocuğunda burun kanadı solunumu, trakeal çekilme, supraklavikular boşlukta ve suprasternal
düğümde çekilme, interkostal çekilme ( aksiler bölgede en iyi görülür), subkostal çekilme, paradoksal
solunum; büyük çocukta sternokleidomastoid kasın solunumuna katılması
3. Stridor varsa değerlendirilir ( üst solunum yolu obstrüksiyonunda duyulur)
4. Hırıltı varsa değerlendirilir (glottis kaynaklıdır; solunum sıkıntısında, septisemide, ağrısı olan ve üşüyen
kardiyak yetersizlikte olan bebeklerde duyulur)
5. Dakika solunum sayısı sayılır:
Çocuğun abdominal hareketleri gözlenerek sayılır.
- 2 aylıktan küçük çocuklarda bir dakikadan fazla sayılması, çünkü periyodik solunum ( apne<10 saniye,
devamındaki 15 saniye boyunca hızlı solunum) nedeniyle solunum hızı düzensiz olabilir
- Daha büyük çocuklarda 30 saniye süresince sayılır
6. Göğsün şekline ve ekspansiyonuna bakılır ( ayrı uygulama olarak hazırlanmıştır)
7. Çomak parmak varlığı araştırılır ( tırnak yatağı ile tırnak arasındaki açıya bakılır):
Süpüratif Akciğer hastalıkları: Kistik fibroz, bronşektazi, interstisyel akciğer hastalıkları;
Kalp hastalıkları: Siyanotik konjenital kalp hastalıkları, infektif endokardit,
Diğerleri: İnflamatuar barsak hastalığı, tirotoksikoz,
11. PALPASYON BASAMAĞI
8. Trakea palpasyonu ( mediastinel kayma olup olamadığı değerlendirilir)
52
9. Servikal lenf nodları palpe edilir.( ayrı uygulama olarak hazırlanmıştır)
111. PERKÜSYON BASAMAĞI
Küçük çocuklarda yapılmaz, büyük çocuklarda gerekirse yapılır
10. Orta parmak interkostal aralığın üstüne paralel olarak konularak diğer orta parmakla perküsyon yapılır
Perküsyonla seslerin donuk geldiği bölgede çocuğa sesli olarak “ anne “ dedirtilirken, el o bölgeye ve
karşısına simetrik olarak konulur, sesin vibrasyonunun ele ulaşma hızına bakılır ( vokal fremitus ).
Konsolide bölgeden ses iletilir, ancak efüzyon varsa iletim iyi değildir.
1V.OSKULTASYON BASAMAĞI
11.Göğüs ön yüzü, aksiler bölge ve sırt bölgesinde oskültasyon yapılır
12.Yatan çocukta önce sesler önden dinlenir, daha sonra sırt ve yan bölge dinlenir
13.Solunum seslerinin niteliği ( kaba/ bronşiyal / bronkoveziküler) ; inspiryum/ ekspiryum oranı, solunum
seslerinde bölgesel azalma ( yabancı cisim, mukus, pnömoni, efüzyon) sessiz göğüs ( ciddi astım )
değerlendirilir
14.Ek sesler ( ral “ crackle” / krepitasyon; hışıltı “ wheeze” / ronkus) değerlendirilir
KARDİYOLOJİK MUAYENE İÇİN ÖĞRENİM REHBERİ
AMAÇ: Kardiyolojik muayene yapma becerisi kazanmak
ARAÇ-GEREÇ: Steteskop
1.Geliştirilmesi gerekir: Basamağın hiç uygulanmaması, yanlış uygulanması veya sırasında uygulanmaması
2.Yeterli: Basamağın doğru olarak ve sırasında uygulanması, ancak eksik olması
3.Ustalaşmış: Basamağın duraksamadan ve yardıma gerek kalmadan doğru ve sırasında yapılması
4.G/Y: Gözlem yapılmamış olması
Adı-Soyadı: Tarih:
BASAMAKLAR
I.İnspeksiyon
1.Çocuk sakinken muayene masasına yatırılır veya annenin kucağında tutulur.
2.Hastanın belden yukarısı çıplak soyulur.
3.Dudak ağız mukozası ve tırnaklarda siyanozun varlığı belirlenir.
4.Çomak parmak varlığı araştırılır.
5.Göğüs deformitesinin varlığı araştırılır (göğüste asimetri, pektus ekskavatus, pektus karinatus)
6.Apeks atımının ve suprasternal çukurun gözlenmesi
II.Palpasyon
1.Periferik nabızların palpasyonu (radial, brakial, femoral, karotis, aksiler, tibialis posterior, dorsalis pedis): Nabız
sayısı, ritmi, amplitüdü değerlendirilir.
2.Prekordiyum palpasyonu: Apeksin yeri, prekordiyum aktivitesi belirlenir.
3.Tüm odaklarda avuç içi odağa yerleştirilerek tril varlığı araştırılır. ( Üfürüm varlığında)
III.Oskültasyon
A-KALP SESLERİ:
1. Çocuk sakinken muayene masasına yatırılır veya annenin kucağında tutulur.
2.Hastanın belden yukarısı çıplak soyulur.
3.Hastayı ajite etmeden sakince yaklaşılır.
4.Steteskop ısıtılır.
5.Kalp odaklarının (pulmoner, aort, mitral, triküspit) yeri belirlenir. Sternumun sonunda 2. interkostal aralıkta
53
pulmoner, 4. interkostal aralığın midklaviküler hat ile .birleştirği yerde mitral, sternumun sağında 2. interkostal
aralıkta aort, 4. interkostal aralıkta triküspit odak değerlendirilir.
6.S1 değerlendirilir (normal tek, çift, sert, zayıf). Atrioventriküler kapakların kapanmasıyla oluşur, en iyi apekste
duyulur.
7.S2 değerlendirilir (normal hareketli çift, sabit çift, paradoks çift, sert, zayıf). Semilüner kapakların kapanmasıyla
oluşur, en iyi pulmoner odakta duyulur.
8.S3 değerlendirlir (fizyolojik ya da patolojik). Ventriküler doluş sesidir. S2 sonrasında duyulur. Taşikardi ile
birlikte olur ise patolojiktir. En iyi mitral odakta duyulur.
9.S4 varlığı (her zaman patolojik). Atriyum kontraksiyonundan duyulan patolojik sestir. S1 öncesinde duyulur.
10.Ek seslerin varlığı değerlendirlir:
Açılma sesi (Opening snap): Atriyoventriküler kapakların açılma sesidir. Mitral ve triküspit darlıklarında
duyulan patolojik sestir. (Diyastol başında)
Klik: Genişlemiş aort ve pulmoner arterlerden kaynaklanan titreşim sesidir. Aorta ait olan mitral odakta da
işitilir, sistolde duyulur.
Frotman: Perikarditli hastalarda duyulan sürtünme sesidir. Hasta oturur durumda öne eğildiğinde daha iyi
duyulur.
Perikardiyal Vuru:Konstrüktif perikarditte diyastol başında duyulan metalik sestir.
1.Üfürümün en iyi işitildiği yer öncelikle değerlendirilir.
2.Şiddet altı üzerinden değerlendirilir.
1/6 : Çok hafif ancak birkaç siklus dinlendiğinde duyulur.
2/6 : Hemen duyulur ancak hafif
3/6 : Hemen duyulan kuvvetli
4/6: Şiddetli, trillin eşlik ettiği
5/6: Stetekopun bir kısmının bile cilde değmesi ile duyulabilir
6/6: Stetekopun deriden 1 cm yukarıda iken bile duyulur.
3.Üfürümün siklusu değerlendirlir (sistolik, diyastolik ve devamlı).
4.Üfürümün yayılması değerlendirilir.
5.Masum üfürümler: Şiddeti 3/6’dan az olan ve müzikal karakterdeki üfürümlerdir. Ateş, anemi, infeksiyon
durumlarında fonksiyonel üfürümler duyulur.
6.Sistolik üfürümler:
Ejeksiyon üfürümü: S1 ile başlayıp şiddeti artan, ancak S2 öncesinde şiddeti azalan üfürümdür.
Pansistolik üfürüm: S1 ile başlayıp şiddeti tüm sistol boyunca devam eden üfürümdür.
Erken sistolik üfürüm: S1 ile başlayıp şiddeti artan, ancak sistol ortasında şiddeti azalan üfürümdür.
Geç sistolik üfürüm: Sistol ortasında başlayıp S2’ye kadar devam eden üfürümdür.
7.Diyastolik üfürümler:
Erken diyastolik üfürüm:. Diyastol başında duyulan üfürümdür.
Mid-diyastolik üfürüm: S2’den kısa süre sonra başlayan üfürümdür.
Geç diyastolik üfürüm: Pre-sistolik dönemde duyulan şiddetli üfürümdür.
Şekil 3. Çocuklarda periferik
nabız muayenesi
54
KARIN MUAYENESİ İÇİN ÖĞRENİM REHBERİ
AMAÇ: Karın muayenesini yapma becerisi kazanmak
ARAÇ – GEREÇ: Steteskop
1.Geliştirilmesi gerekir: Basamağın hiç uygulanmaması, yanlış uygulanması veya sırasında uygulanmaması
2.Yeterli: Basamağın doğru olarak ve sırasında uygulanması, ancak eksik olması
3.Ustalaşmış: Basamağın duraksamadan ve yardıma gerek kalmadan doğru ve sırasında yapılması
4.G/Y: Gözlem yapılmamış olması
Adı-Soyadı: Tarih:
BASAMAKLAR
I. İnspeksiyon
1. Çocuğu sakinken muayene masasına veya annenin dizleri üzerine (< 2 yaş) sırtüstü yatırmak
2. Karnın solunum sırasındaki hareketlerini gözlemek
3. Karında bombelik-çöküklük, distansiyon, artmış peristaltik hareket, venöz kollateral olup olmadığını gözlemek
II. Oskültasyon
4. Steskop hafifçe bastırılarak her dört karın kadranında en az 30 saniye süre ile bağırsak seslerini dinlemek
(normal; dakikada 6-12)
5. Göbek çevresini ve diğer bölgeleri üfürüm açısından dinlemek
III. Palpasyon
6. Hastanın dizlerini hafif fleksiyona getirmek
7. Hasta algılayabilecek yaşta ise nefes alıp vermesini söylemek
8. Elleri ısıtmak ve hastanın sağına geçmek
9. Parmak uçları ile önce yüzeysel sonra derin palpasyonla tüm karnı palpe ederek karında kitle varsa büyüklüğü,
lokalizasyonu, hassasiyet olup olmadığını kontrol etmek
10. Hassasiyet veya rijidite varlığını aramak
11. Asit varlığını belirlemek için; bir elin avucuna karnın bir yanına koymak, diğer yanına fiskeler vurmak, karşı
tarafta dalgalanma olup olmadığını değerlendirmek
12. Asit varlığında elin avuç içini karın duvarına bastırarak ve diğer elle karına darbeler yapılarak el altında
hareket eden bir kitle olup olmadığını belirlemek
13. Sağ inguinal kanal üzerinden, kosta alt kenarına kadar orta klavikula hattı boyunca sağ elin işaret parmağı dış
Şekil 4. Çocuklarda kalp sesleri ve
üfürümlerin uyuladuğu kalp odakları
Şekil 5. Çocuklarda kalp sesleri ve
siklustaki yerleri
55
yüzü ile derin palpasyon (inspiryum sırasında) yapma ve karaciğeri büyüklük kıvam ve hassasiyet açısından
değerlendirmek
14. Sol inguinal kanal üzerinden önce orta klavikula çizgisi boyunca daha sonra sol koltuk altı doğrultusunda
yukarı hareketle, sağ elin işaret parmağı dış yan yüzü ile palpasyon (inspiryum sırasında) yapma ve dalağı
büyüklük, kıvam, hassasiyet açısından değerlendirmek
15. Önde sağ eli orta çizgiye yakın, orta klavikula çizgisinin iç kısmına kayarak, arkadaki elle böbreğe öne doğru
basınç uygulama ve böbreği palpe etmeye çalışmak
IV. Perküsyon
16. Ksifoidden başlayarak önce orta hat boyunca pubise kadar, daha sonra ışınsal olarak spina iliaka anterior
superiorlara doğru perküsyon yapma ve matite saptanan yerleri işaretlemek
17. Asitten kuşku duyuluyorsa, karnın sağ tarafına mat bölgeye parmak koyma, hastayı soluna
yatırarak tekrar perkusyonla matitenin kaybolup kaybolmadığını kontrol etmek (serbest asit)
NÖROLOJİK MUAYENE -MOTOR SİSTEM MUAYENESİ
İÇİN ÖĞRENİM REHBERİ
AMAÇ: Motor sistem muayenesi yapma becerisini kazanmak
ARAÇ-GEREÇ:
1.Geliştirilmesi gerekir: Basamağın hiç uygulanmaması, yanlış uygulanması veya sırasında uygulanmaması
2.Yeterli: Basamağın doğru olarak ve sırasında, ancak eksik olması
3.Ustalaşmış: Basamağın duraksamadan ve yardıma gerek kalmadan doğru ve sırasında yapılması
4.G/Y: Gözlem yapılmamış olması
Adı Soyadı: Tarih:
BASAMAKLAR
1. Kas gücü derecelendirilmesi (1-5)
2. Yüz kaslarnın değerlendirilmesi
Gözün sıkıca kapatılması elle açılmaya çalışılması, dişlerin sıkılması , hastanın güldürülmesi, ağız
kapalı iken dilin yanağa uyguladığı basınç (muayene eden karşı güç ile hastanın motor gücünü
derecelendirir)
3. Boyun kaslarının değerlendirilmesi
Hasta “supine” pozisyonda yatarken baş fleksiyonu, ekstansiyonu ve rotasyonu yaptırılır
4. Üst ekstremite proksimal kas gücü (daima simetrik yapılır)
Deltoid, biseps ve triseps değerlendirilir
5. Üst ekstremite distal kas gücü
İnterosseöz kaslar, el fleksör ve ekstansörleri
6. Alt ekstremite proksimal kas gücü
Gluteus maksimus., İliopsoas, tibialis anterior
7. Alt ekstremite distal kas gücü
Gastrocnemus, abduktor halluks
8.Bacak abduktor ve addüktörlerin değerlendirilmesi
9. Proksimal ve distal kas gücü değerlendirilmesinin önemi
10. Kas tonusunun değerlendirilmesi
Hipotoni, hipertoni, rijidite, spastisite (Ekstremiteler ve gövde ayrı değerlendirilir.)
11. Yürüyüşün değerlendirilmesi
Antaljik yürüyüş
Ataksik yürüyüş
Spastik yürüyüş- Makaslama yürüyüş, Oraklama yürüyüş
Stepaj yürüyüş
Distrofİk yürüyüş- ördekvari yürüyüş
Kısalık yürüyüş
56
KAS TONUSUNUN DEĞERLENDİRİLMESİ İÇİN ÖĞRENİM
REHBERİ
AMAÇ: Kas tonusunu değerlendirme becerisini kazanmak
ARAÇ-GEREÇ : Muayene masası
1.Geliştirilmesi gerekir: Basamağın hiç uygulanmaması, yanlış uygulanması veya sırasında uygulanmaması
2.Yeterli: Basamağın doğru olarak ve sırasında uygulanması, ancak eksik olması
3.Ustalaşmış: Basamağın duraksamadan ve yardıma gerek kalmadan, doğru ve sırasında yapılması
4.G/Y: Gözlem yapılmamış olması
Adı-Soyadı: Tarih:
BASAMAKLAR
1 Elleri yıkama.
2 Hekimin kendini tanıtması.
3 Hastaya veya hasta yakınına işlem hakkında bilgi verme.
4 Hasta koltuk altlarından tutularak kaldırılmaya çalışılır.
5 Çocuğun aşağıya kaymaya karşı kol gücü değerlendirilir.
6 Hasta yüzü koyun muayene masasına yatırılır, başını kaldırması beklenir.
7 Hastanın başını yüzeyden yüsekte tutması beklenir.
6 Hasta sırt üstü muayene masasına yatırılır.
7 Hastanın bu pozisyonda ayağı çenesine veya başına değdirilmeye çalışılır.
8 Hasta sırt üstü muayene masasında yatarken, addüksiyondaki dirsek eklemi orta hattı geçecek şekilde
vücudun karşı tarafına doğru çekilir.
9 Aileye veya hastaya muyene sonuçları hakkında bilgi verilir
10 Elleri yıkama
KAS GÜCÜ MUAYENESİ İÇİN ÖĞRENİM REHBERİ AMAÇ: Kas gücünü değerlendirme becerisini kazanmak
ARAÇ: Kalem, muayene masası.
1.Geliştirilmesi gerekir: Basamağın hiç uygulanmaması, yanlış uygulanması veya sırasında uygulanmaması
2.Yeterli: Basamağın doğru olarak ve sırasında uygulanması, ancak eksik olması
3.Ustalaşmış: Basamağın duraksamadan ve yardıma gerek kalmadan, doğru ve sırasında
yapılması
4.G/Y: Gözlem yapılmamış olması
Adı-Soyadı: Tarih:
BASAMAKLAR 1. Elleri yıkama.
2. Hekimin kendini tanıtması.
3. Hastaya veya hasta yakınına işlem hakkında bilgi verme.
4. Hastanın istemli olarak kollarını, bacaklarını hareket ettirmesi istenir.
5. Hasta ayağa kaldırılır.
6. Hasta ayak baş parmakları veya topukları üzerine bastırılarak, veya seke seke yürütülür.
7. Hastanın kollarını uzatması, elini başına götürmesi istenir.
8. Hastadan kendisine uzatılan kalemi alıp, tutması istenir.
9. Hasta muayene masasına yatırılır.
10. Hastadan yattığı yerden kendi başına kalkması istenir.
11. Aileye veya hastaya muyene sonuçları hakkında bilgi verilir
12. Elleri yıkama
57
DUYU MUAYENESİ İÇİN ÖĞRENİM REHBERİ
AMAÇ: Duyu muayenesi yapma becerisini kazanmak
ARAÇ-GEREÇ: Sıcak su, soğuk su, deney tüpleri, sivri uç, yumuşak uç, diyapozan
1.Geliştirilmesi gerekir: Basamağın hiç uygulanmaması, yanlış uygulanması veya sırasında uygulanmaması
2.Yeterli: Basamağın doğru olarak ve sırasında, ancak eksik olması
3.Ustalaşmış: Basamağın duraksamadan ve yardıma gerek kalmadan doğru ve sırasında yapılması
4.G/Y: Gözlem yapılmamış olması
ADI SOYADI: TARİH:
BASAMAKLAR 1. Yüzeysel duyuların değerlendirilmesi (seviye dikkate alınarak yapılır) (gözlerin kapalı olması önemlidir
Dokunma duyusu (bak alttaki rehber)
Ağrı (sivri cisim, steril çengelli iğne aracılığı ile vücut yüzeyine basınç yapmadan
uygulanır) (bak alttaki rehber)
Isı (sıcak ,40-45 derece su dolu test tüpü ve 5-10 derece soğuk su dolu tüp ile
yapılır) (bak alttaki rehber)
2. Derin duyuların değerlendirilmesi
Vibrasyon (128 veya 256Hz diyapozanlar masa kenarında titreştirildikten sonra
hastanın ayak başparmağına, malleolusa, tibia, spina iliak superiora, sternuma,
ulna ve radiusun proçeslerine uygulanır. Titreşimin kaybolduğu zaman
kaydedilir) (bak alttaki rehber)
Eklem pozisyonu (falankslardan tutularak yukarı aşağı hareket ettirilir, eklemin
pozisyonu hastaya sorulur. (bak alttaki rehber)
Derin ağrı (bak alttaki rehber)
3. Kombine duyular (topognozi, stereognozi)
DOKUNMA DUYUSU İÇİN ÖĞRENİM REHBERİ
AMAÇ: Duyu muayenesi yapma becerisini kazanmak
ARAÇ-GEREÇ: Pamuk
1.Geliştirilmesi gerekir: Basamağın hiç uygulanmaması, yanlış uygulanması veya sırasında uygulanmaması
2.Yeterli: Basamağın doğru olarak ve sırasında, ancak eksik olması
3.Ustalaşmış: Basamağın duraksamadan ve yardıma gerek kalmadan doğru ve sırasında yapılması
4.G/Y: Gözlem yapılmamış olması
Adı-Soyadı: Tarih:
BASAMAKLAR 1 Hekimin kendini tanıtması
2 Hastaya veya hasta yakınına işlem hakkında bilgi verme
3 Hasta muayene masasına sırt üstü yatırılır.
4 Hekim hastanın gözlerini kapatmasını ister.
5 Hekim eline bir parça pamuk alır.
6 Hekim pamukla gözleri kapalı hastanın yüz, gövde, her iki taraf ekstremitelerine bastırmadan, hafifçe dokunur.
7 Hekim hastaya dokunmayı hissedip hissetmediğini sorar.
8 Aileye veya hastaya muyene sonuçları hakkında bilgi verilir
9 Elleri yıkama
* Dokunma duyusunun azalması hipoestezi, artması ise hiperestezi olarak isimlendirilir.
58
AĞRI VE ISI DUYUSU MUAYENESİ İÇİN ÖĞRENİM
REHBERİ
AMAÇ: Ağrı ve ısı duyusu mueyenesi yapma becerisini kazanmak
ARAÇ-GEREÇ : Muayene masası, toplu iğne, sıcak su, soğuk su, iki adet tüp
1.Geliştirilmesi gerekir: Basamağın hiç uygulanmaması, yanlış uygulanması veya sırasında uygulanmaması
2.Yeterli: Basamağın doğru olarak ve sırasında, ancak eksik olması
3.Ustalaşmış: Basamağın duraksamadan ve yardıma gerek kalmadan doğru ve sırasında yapılması
4.G/Y: Gözlem yapılmamış olması
Adı-Soyadı: Tarih:
BASAMAKLAR 1 Hekimin kendini tanıtması.
2 Hastaya veya hasta yakınına işlem hakkında bilgi verme.
3 Hasta muayene masasına sırt üstü yatırılır.
4 Hekim hastanın gözlerini kapatmasını ister.
5 Hekim eline bir adet toplu iğne alır.
5 Hekim gözleri kapalı hastanın yüz, gövde, her iki taraf ekstremitelerine hafifçe iğne batırılır veya
çimdiklenir.
6 Hekim hastaya ağrı-acı hissedip hissetmediğini ve düzeyini sorar.
7 Derin ağrı duyusu eklem ve kaslar sıkılarak bakılır.
8 Hekim hastanın gözlerini tekrar kapatmasını ister.
9 Hekim sıcak ve soğuk su içeren tüpleri eline alır.
10 Gözleri kapalı hastanın yüz, gövde, her iki taraf ekstremitelerine sırası ile sıcak ve soğuk su içeren tüpler
değdirilir.
11 Hekim hastaya sıcak ve soğuğu ayrı ayrı hissedip hissetmediğini sorar.
12 Hastanın sıcak ve soğuğu hissetmesi normal yanıttır.
13 Aileye veya hastaya muayene sonuçları hakkında bilgi verilir.
14 Elleri yıkama.
VİBRASYON DUYUSU MUAYENESİ İÇİN ÖĞRENİM
REHBERİ
AMAÇ: : Vibrasyon duyusu mueyenesi yapma becerisini kazanmak
ARAÇ-GEREÇ: Muayene masası, diapozon
1.Geliştirilmesi gerekir: Basamağın hiç uygulanmaması, yanlış uygulanması veya sırasında uygulanmaması
2.Yeterli: Basamağın doğru olarak ve sırasında, ancak eksik olması
3.Ustalaşmış: Basamağın duraksamadan ve yardıma gerek kalmadan doğru ve sırasında yapılması
4.G/Y: Gözlem yapılmamış olması
Adı-Soyadı: Tarih:
BASAMAKLAR 1 Hekimin kendini tanıtması
2 Hastaya veya hasta yakınına işlem hakkında bilgi verme
3 Hasta muayene masasına sırt üstü yatırılır.
4 Hekim diyapozonu eline alır.
5 Diyapozon hekim tarafından titreştirilir.
6 Titreşmekte olan diyapozon hastanın eklem ve kasları üzerine konur.
7 Hastaya titreşimleri duyup, duymadığı sorulur.
8 Aileye veya hastaya muayene sonuçları hakkında bilgi verilir
9 Elleri yıkama
59
POZİSYON DUYUSU İÇİN ÖĞRENİM REHBERİ AMAÇ: Pozisyon duyusu mueyenesi yapma becerisini kazanmak
ARAÇ-GEREÇ:
1.Geliştirilmesi gerekir: Basamağın hiç uygulanmaması, yanlış uygulanması veya sırasında uygulanmaması
2.Yeterli: Basamağın doğru olarak ve sırasında, ancak eksik olması
3.Ustalaşmış: Basamağın duraksamadan ve yardıma gerek kalmadan doğru ve sırasında yapılması
4.G/Y: Gözlem yapılmamış olması
Adı-Soyadı: Tarih:
BASAMAKLAR 1 Hekimin kendini tanıtması
2 Hastaya veya hasta yakınına işlem hakkında bilgi verme
3 Hastanın gözlerini kapatması istenir.
4 Baş parmağın her iki yönden tutulup, aşağı, yukarı veya orta hatta durdurulması istenir.
5 Hastaya pozisyon sorulur.
6 Pozisyon duyusu daha büyük çocuklarda pasif hareketler yaptırılarak kontrol edilir.
7 Aileye veya hastaya muayene sonuçları hakkında bilgi verilir
8 Elleri yıkama
ROMBERG TESTİ (pozisyon ve derin duyu) İÇİN ÖĞRENİM
REHBERİ
AMAÇ: Pozisyon ve derin duyu mueyenesi yapma becerisini kazanmak
ARAÇ-GEREÇ:
1.Geliştirilmesi gerekir: Basamağın hiç uygulanmaması, yanlış uygulanması veya sırasında uygulanmaması
2.Yeterli: Basamağın doğru olarak ve sırasında, ancak eksik olması
3.Ustalaşmış: Basamağın duraksamadan ve yardıma gerek kalmadan doğru ve sırasında yapılması
4.G/Y: Gözlem yapılmamış olması
Adı-Soyadı: Tarih:
BASAMAKLAR 1 Hekimin kendini tanıtması
2 Hastaya veya hasta yakınına işlem hakkında bilgi verme
3 Hasta topuklarını birleştirerek ayakta dik durur.
4 Hasta kollarını dirsekten ekstansiyona getirir.
5 Hasta ekstansiyondaki kollarını öne uzatır.
6 Hasta dengesini kaybedebileceğinden yakınında dikkatlice beklenir.
7 Hasta gözlerini kapatır
8 Hastanın dengesi kontrol edilir.
9 Hastanın omuzlarından hafifçe itilebilir.
10 Aileye veya hastaya muyene sonuçları hakkında bilgi verilir
11 Elleri yıkama
60
REFLEKS MUAYENESİ İÇİN ÖĞRENİM REHBERİ
AMAÇ: Reflekslere bakma becerisini kazanmak
ARAÇ-GEREÇ: Refleks çekici
1G.eliştirilmesi gerekir: Basamağın hiç uygulanmaması, yanlış uygulanması veya sırasında uygulanmaması
2.Yeterli: Basamağın doğru olarak ve sırasında, ancak eksik olması
3.Ustalaşmış: Basamağın duraksamadan ve yardıma gerek kalmadan doğru ve sırasında yapılması
4.G/Y: Gözlem yapılmamış olması
ADI SOYADI: TARİH:
BASAMAKLAR 1. Reflekslerin alınmadığı, arttığı durumların bilinmesi
2. Reflekslerin derecelendirilmesi
3.Tendon refleksler
Üst ekstremite tendon refleksleri
Biseps
Triseps
Brakioradialis
Alt ekstremite tendon refleksleri
Patella
Aşil
4.Yüzeyel refleksler
Karın derisi
Kremaster
Taban derisi
5. Patolojik Refleksler
Patella klonusu
Aşil klonusu
Hoffman işareti
Babinski işareti
Chaddock işareti
Oppenheim işareti
Gordon işareti
Rossolimo işareti
DERİN TENDON REFLEKSLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ
(biseps refleksi) İÇİN ÖĞRENİM REHBERİ AMAÇ: Biseps refleksine bakma becerisini kazanmak ARAÇ-GEREÇ: Rekleks çekici, muayene masası
1.Geliştirilmesi gerekir: Basamağın hiç uygulanmaması, yanlış uygulanması veya sırasında uygulanmaması
2.Yeterli: Basamağın doğru olarak ve sırasında, ancak eksik olması
3.Ustalaşmış: Basamağın duraksamadan ve yardıma gerek kalmadan doğru ve sırasında yapılması
4.G/Y: Gözlem yapılmamış olması
Adı-Soyadı: Tarih:
BASAMAKLAR 1 Elleri yıkama
2 Hekimin kendini tanıtması
3 Hastaya veya hasta yakınına işlem hakkında bilgi verme
61
4 Hasta muayene masasına yatırılır.
5 Hastanın kolu, dirsekten semifleksiyona ve hafif pronasyona getirilir.
6 Hekim, sol elinin baş parmağını hastanın biseps tendonu üstüne yerleştirir
7 Hekim refleks çekicini sağ eline alır.
8 Hekim refleks çekici ile sol el baş parmağı üzerine vurur.
9 Aileye veya hastaya muyene sonuçları hakkında bilgi verilir
10 Elleri yıkama
DERİN TENDON REFLEKSLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ
(brakioradial refleks) İÇİN ÖĞRENİM REHBERİ
AMAÇ: Brakioradial refleksine bakma becerisini kazanmak
ARAÇ-GEREÇ : Muayene masası, refleks çekici
1.Geliştirilmesi gerekir: Basamağın hiç uygulanmaması, yanlış uygulanması veya sırasında uygulanmaması
2.Yeterli: Basamağın doğru olarak ve sırasında, ancak eksik olması
3.Ustalaşmış: Basamağın duraksamadan ve yardıma gerek kalmadan doğru ve sırasında yapılması
4.G/Y: Gözlem yapılmamış olması
Adı-Soyadı: Tarih:
BASAMAKLAR 1 Elleri yıkama
2 Hekimin kendini tanıtması
3 Hasta ve hasta yakınına işlem hakkında bilgi verme
4 Hasta muayene masasına oturtulur.
5 Hastanın ön kolu semipronasyona getirilir.
6 Hekim sol eli ile hastanın semipronasyondaki ön kolunu gevşekçe tutar.
7 Hekim refleks çekicini sağ eline alır.
8 Hekim refleks çekici ile ön koldaki radius stiloid uzantısına hafifçe vurur.
9 Aileye veya hastaya muyene sonuçları hakkında bilgi verilir
10 Elleri yıkama
DERİN TENDON REFLEKSLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ
(kuadriseps refleksi) İÇİN ÖĞRENİM REHBERİ AMAÇ: : Kuadriseps refleksine bakma becerisini kazanmak
ARAÇ-GEREÇ : Rekleks çekici, muayene masası
1.Geliştirilmesi gerekir: Basamağın hiç uygulanmaması, yanlış uygulanması veya sırasında uygulanmaması
2.Yeterli: Basamağın doğru olarak ve sırasında, ancak eksik olması
3.Ustalaşmış: Basamağın duraksamadan ve yardıma gerek kalmadan doğru ve sırasında yapılması
4.G/Y: Gözlem yapılmamış olması
Adı-Soyadı: Tarih:
BASAMAKLAR 1 Elleri yıkama
2 Hekimin kendini tanıtması
3 Hastaya veya hasta yakınına işlem hakkında bilgi verme
62
4 Hasta muayene masasına oturtulur.
5 Hastanın bacakları muayene masasının kenarından serbestçe sallandırılır.
6 Hekim patellanın altında kuadriseps kası tendonunun yerini belirler.
7 Hekim refleks çekicini sağ eline alır.
8 Hekim refleks çekici ile kuadriseps kası tendonuna hafifçe vurur.
9 Hasta muayene masasına sırt üstü yatırılır.
10 Hastanın uyluk ve bacağı semifleksiyona getirilmek üzere hekimin sol eli ile diz altından kaldırılır.
11 Hekim refleks çekicini sağ eline alır.
12 Hekim refleks çekici ile patella altındaki kuadriseps tendonuna hafifçe vurur.
13 Aileye veya hastaya muyene sonuçları hakkında bilgi verilir
DERİN TENDON REFLEKSLERİNİN
DEĞERLENDİRİLMESİ (aşil refleksi) İÇİN ÖĞRENİM
REHBERİ
AMAÇ: Aşil refleksine bakma becerisini kazanmak
ARAÇ-GEREÇ : Rekleks çekici, muayene masası
1.Geliştirilmesi gerekir: Basamağın hiç uygulanmaması, yanlış uygulanması veya sırasında uygulanmaması
2.Yeterli: Basamağın doğru olarak ve sırasında, ancak eksik olması
3.Ustalaşmış: Basamağın duraksamadan ve yardıma gerek kalmadan doğru ve sırasında yapılması
4.G/Y: Gözlem yapılmamış olması
Adı-Soyadı: Tarih:
BASAMAKLAR 1 Elleri yıkama
2 Hekimin kendini tanıtması
3 Hastaya veya hasta yakınına işlem hakkında bilgi verme
4 Hasta muayene masasına oturtulur.
5 Hastanın bacakları muayene masasının kenarından serbestçe sallandırılır.
6 Hekim hastanın ayak tabanına elini koyarak ayağı dorsofleksiyona getirir.
7 Yeterli tendon gerginliği elde edilir.
8 Hekim refleks çekicini sağ eline alır.
9 Hekim topuk üzerinde bulunan gastroknemius-soleus kas grubunun yapışma yeri olan aşil tendonuna
refleks çekici ile hafifçe vurur.
10 Hasta muayene masasına sırt üstü yatırılır.
11 Hastanın dizi semifleksiyona ve dış rotasyona getirilir.
12 Hastanın bacağı serbestçe yatağa uzatılır.
13 Ayak tabanı dorsofleksiyona getirilir.
14 Hekim refleks çekicini sağ eline alır.
15 Hekim tarafından refleks çekici ile hastanın aşil tendonuna vurulur.
17 Aileye veya hastaya muyene sonuçları hakkında bilgi verilir
18 Elleri yıkama
PATOLOJİK REFLEKSLER (ayak bileği klonusu) İÇİN
ÖĞRENİM REHBERİ
AMAÇ: Ayak bileği klonusu bakma becerisi kazanma
63
ARAÇ-GEREÇ : Muayene masası
1.Geliştirilmesi gerekir: Basamağın hiç uygulanmaması, yanlış uygulanması veya sırasında uygulanmaması
2.Yeterli: Basamağın doğru olarak ve sırasında, ancak eksik olması
3.Ustalaşmış: Basamağın duraksamadan ve yardıma gerek kalmadan doğru ve sırasında yapılması
4.G/Y: Gözlem yapılmamış olması
Adı-Soyadı: Tarih:
BASAMAKLAR 1 Elleri yıkama
2 Hekimin kendini tanıtması
3 Hastaya veya hasta yakınına işlem hakkında bilgi verme
4 Hasta muayene masasına sırt üstü yatırılır.
5 Hastanın dizi fleksiyona getirilerek hekim tarafından sol eli ile bu pozisyonda tutulur.
6 Hekim hastanın ayağının uç kısmından tutarak hasta ayağını hızlıca dorsofleksiyona getirir.
7 Aileye veya hastaya muayene sonuçları hakkında bilgi verilir
8 Elleri yıkama
PATOLOJİK REFLEKSLER (Babinski belirtisi) İÇİN ÖĞRENİM
REHBERİ AMAÇ: Babinski belirtisi bakma becerisi kazanma
ARAÇ-GEREÇ: Muayene masası, künt obje
1.Geliştirilmesi gerekir: Basamağın hiç uygulanmaması, yanlış uygulanması veya sırasında uygulanmaması
2.Yeterli: Basamağın doğru olarak ve sırasında, ancak eksik olması
3.Ustalaşmış: Basamağın duraksamadan ve yardıma gerek kalmadan doğru ve sırasında yapılması
4.G/Y: Gözlem yapılmamış olması
Adı-Soyadı: Tarih:
BASAMAKLAR 1 Elleri yıkama
2 Hekimin kendini tanıtması
3 Hastaya veya hasta yakınına işlem hakkında bilgi verme
4 Hasta muayene masasına sırt üstü yatırılır.
5 Hekim eline künt bir cisim alır.
6 Hekim künt obje ile hastanın ayak tabanını topuğun ortasından ayağın dış kenarına ve tabanın önüne doğru
kuvvetlice çizer.
7 Test diğer ayakta tekrar edilir.
8 Aileye veya hastaya muyene sonuçları hakkında bilgi verilir
9 Elleri yıkama
64
Şekil 6: Babinski refleksinin değerlendirilmesi
PATOLOJİK REFLEKSLER (Openheim belirtisi) İÇİN
ÖĞRENİM REHBERİ AMAÇ: Openheim belirtisi bakma becerisi kazanma
ARAÇ-GEREÇ: Muayene masası
1.Geliştirilmesi gerekir: Basamağın hiç uygulanmaması, yanlış uygulanması veya sırasında uygulanmaması
2.Yeterli: Basamağın doğru olarak ve sırasında, ancak eksik olması
3.Ustalaşmış: Basamağın duraksamadan ve yardıma gerek kalmadan doğru ve sırasında yapılması
4.G/Y: Gözlem yapılmamış olması
Adı-Soyadı: Tarih:
BASAMAKLAR 1 Elleri yıkama
2 Hekimin kendini tanıtması
3 Hastaya veya hasta yakınına işlem hakkında bilgi verme
4 Hasta muayene masasına sırt üstü yatırılır.
5 Hekim işaret ve baş parmağı ile hastanın tibiasının ön yüzüne proksimalden distale doğru kuvvetlice bastırarak
elini ilerletir.
6 Test diğer ayakta tekrar edilir.
7 Aileye veya hastaya muyene sonuçları hakkında bilgi verilir
8 Elleri yıkama
PATOLOJİK BULGULAR (Gowers bulgusu) İÇİN ÖĞRENİM
REHBERİ
AMAÇ: Gowers bulgusu bakma becerisi kazanma
ARAÇ-GEREÇ: Muayene masası
1.Geliştirilmesi gerekir: Basamağın hiç uygulanmaması, yanlış uygulanması veya sırasında uygulanmaması
2.Yeterli: Basamağın doğru olarak ve sırasında, ancak eksik olması
3.Ustalaşmış: Basamağın duraksamadan ve yardıma gerek kalmadan doğru ve sırasında yapılması
4.G/Y: Gözlem yapılmamış olması
65
Adı-Soyadı: Tarih:
BASAMAKLAR 1 Hekimin kendini tanıtması
2 Hastaya veya hasta yakınına işlem hakkında bilgi verme
3 Hasta muayene masasına sırt üstü yatırılır veya çömelmesi söylenir.
4 Hekim hastanın herhangi bir yerden destek almadan kalkmasını ister
5 Hastanın kalkma hareketi ve destek ihtiyacı değerlendirilir. *
6 Aileye veya hastaya muyene sonuçları hakkında bilgi verilir
7 Elleri yıkama
* Bu patolojik bulgu gluteal ve sırt kasları kuvvet azlığının (musküler distrofi) en erken
belirtisidir.
66
EKSTRAPİRAMİDAL SİSTEM MUAYENESİ
(dişli çark belirtisi) İÇİN ÖĞRENİM REHBERİ
AMAÇ: Dişli çark belirtisi bakma becerisi kazanma ARAÇ-GEREÇ: Muayene masası 1.Geliştirilmesi gerekir: Basamağın hiç uygulanmaması, yanlış uygulanması veya sırasında uygulanmaması
2.Yeterli: Basamağın doğru olarak ve sırasında, ancak eksik olması
3.Ustalaşmış: Basamağın duraksamadan ve yardıma gerek kalmadan doğru ve sırasında yapılması
4.G/Y: Gözlem yapılmamış olması
Adı-Soyadı: Tarih:
BASAMAKLAR 1 Hekimin kendini tanıtması
2 Hastaya veya hasta yakınına işlem hakkında bilgi verme
3 Hasta muayene masasına sırt üstü yatırılır..
4 Hekim hastanın kolunu pasif olarak fleksiyon ve ekstansiyona getirmeye çalışır.
5 Hastanın bu harekete direnç gösterip göstermemesi değerlendirilir.*
6 Aileye veya hastaya muyene sonuçları hakkında bilgi verilir
7 Elleri yıkama
* Bu patolojik bulgu ekstrapiramidal sistem tutulumu olan hastalıklarda gözlenir.
67
KRANİYAL SİNİR MUAYENESİ İÇİN ÖĞRENİM REHBERİ
AMAÇ: Kraniyal sinir muayenesi yapma becerisini kazanmak
ARAÇ-GEREÇ: Öğütülmüş kahve, gül kokusu, amonyak kokusu,
Işık kaynağı,
Refleks çekici
Oftalmaskop, Snell ve Jaeger kartı
1.Geliştirilmesi gerekir: Basamağın hiç uygulanmaması, yanlış uygulanması veya sırasında uygulanmaması
2.Yeterli: Basamağın doğru olarak ve sırasında, ancak eksik olması
3.Ustalaşmış: Basamağın duraksamadan ve yardıma gerek kalmadan doğru ve sırasında yapılması
4.G/Y: Gözlem yapılmamış olması
ADI SOYADI: TARİH:
BASAMAKLAR
1. N. OLFAKTORİUS (CN I) un muayenesi
Kooperasyon şarttır, bunun sağlanamadığı durumlarda yapılamaz
Her iki burun deliğine ayrı ayrı ve diğeri kapatılarak uygulanır
Hastaya iritan olmayan karanfil, gül, tarçın veya yeni çekilmiş kahve kokularından birini koklaması ve
ne kokusu olduğunu tahmin etmesi istenir
Sonuçları
Her iki burun deliğinden kokuların algılanması normal
Kokuların algılanmayıp, amonyak kokusunun algılanması anosmia (tek taraflı ise unilateral
anosmia) ile uyumlu
Amonyak dahil hiçbir kokunun algılanmaması bozukluğun organik nedenler dışında olabileceğini akla
getirmelidir
2. N. OPTİCUS (CN2) un muayenesi
Optimal değerlendirme için kooperasyonun sağlanamadığı durumlarda anestezi gerekebilir
Işık refleksi
Görme keskinliği
Görme alanı
Optik diskin incelenmesi
Papill ödem bulguları, nedenleri
3. N. OKULOMOTORİUS (CN3), N. TROKLEARİS (CN4) ve N. ABDUSENS (CN6) muayenesi
Pupillanın değerlendirilmesi (ışık refleksi, anizokori, Horner sendromu)
Göz küresinin hareketlerinin değerlendirilmesi (pitoz, nistagmus, strabismusun açıklanması)
68
4. N. TRİGEMİNUS (CN5) muayenesi
Motor fonksiyonların değerlendirilmesi
Çiğneme, ağzı açma
Duyu muayenesi
Kornea
Yüzde duyu muayenesi:dokunma, ağrı, ısı
5. N. FASİALİS (CN7) muayenesi
Motor fonksiyonların değerlendirilmesi
Yüzde asimetri var mı?
Kaşların kaldırılması, gözlerini sıkıca kapatması, dişlerini göstermesi gülümsemesi, ıslık
çalması, üflemesi değerlendirilir
Periferik, santral paralizinin değerlendirilmesi (periferik tipte; istirahat halinde alın
kırışıklıkları silinmiş, kaş düşükçe ve düzleşmiş, olguların çoğunda gözün kapatılmaya
çalışması göz küresinin yukarı ve dışa doğru hareket etmesine neden olur-göz kapağını
kapatamaz.)
Tat muayenesi
Tatlı- şekerli su
Tuzlu- sodyum klorür
Ekşi- asetik asit
Acı- kinin çözeltesi
Dilin ön yarısına uygulanarak değerlendirilir
Salgı fonksiyonlarının değerlendirilmesi
Göz yaşı, tükürük salgılanması
69
6. N. STATOAKUSTİKUS (CN8) muayenesi
N Koklearis muayenesi
Akustikopalpebral refleks
Fısıltı testi
Diyapozon’la Rinne ve Weber testleri
N Vestibularis muayenesi
Düz çizgide yürüme
Hallpike manevrası
Kalorik test
7. N. GLOSSOFARİNGEUS (CN9) muayenesi
Tat duyusu, dilin 1/3 arka kısmında değerlendirilir
Uvula uyarılarak duyu muayenesi tamamlanır
Bir çok fonksiyonu vagus ile birlikte değerlendirilir
8. N. VAGUS (CN10) muayenesi
Motor fonsiyonları
Uvula hareketleri
Farinks değerlendirmesi- öksürük refleksi
Larinks değerlendirmesi- sesin kalitesi, vokal kort harekleri
Otonom fonksiyonlar
Okulokardik refleks- göz küresi üzerine basıda bradikardi oluşması
9. N. AKSESSORİUS (CN 11)
M. sternokleidomastoid ve trapezius kaslarının değerlendirilmesi
10. N. HİPOGLOSSUS (CN 12) muayenesi
Dilin posizyonu, hareketleri
Fasikülasyon ve atrofiler mutlaka not edilmelidir
*Okülosefalik ve okülovestibüler yanıt, beyin sapı fonksiyonunu gösteren, birden fazla kranial sinirin
değerlendirildiği muayenedir.
SEREBELLAR MUAYENE İÇİN ÖĞRENİM REHBERİ
AMAÇ: Serebellar muayenesi yapma becerisini kazanmak
ARAÇ-GEREÇ: Işık kaynağı,
Refleks çekici
1.Geliştirilmesi gerekir: Basamağın hiç uygulanmaması, yanlış uygulanması veya sırasında uygulanmaması
2.Yeterli: Basamağın doğru olarak ve sırasında, ancak eksik olması
3.Ustalaşmış: Basamağın duraksamadan, ve yardıma gerek kalmadan, doğru ve sırasında
yapılması
4.G/Y: Gözlem yapılmamış olması
ADI SOYADI: TARİH:
BASAMAKLAR
1. Üst ekstremite koordinasyon muayenesi
İşaretleme ve işareti geçme tesi
Pozisyonu koruma durumu
Rebound (geri sekme) testi
Parmak-burun testi, parmak-parmak testi
70
Ardışık el hareketi testi
2. Alt ekstremite koordinasyon muayenesi
Yürüyüşün değerlendirilmesi
Diz-topuk testi
3. Dismetri, disdiadokinezi terimlerini yorumlama
YENİDOĞAN NÖROLOJİK MUAYENESİ İÇİN ÖĞRENİM
REHBERİ
AMAÇ: Yenidoğanın nörolojik muayenesini yapma becerisini kazanmak
ARAÇ-GEREÇ: Işık kaynağı,
Refleks çekici
1.Geliştirilmesi gerekir: Basamağın hiç uygulanmaması, yanlış uygulanması veya sırasında uygulanmaması
2.Yeterli: Basamağın doğru olarak ve sırasında, ancak eksik olması
3.Ustalaşmış: Basamağın duraksamadan ve yardıma gerek kalmadan doğru ve sırasında yapılması
4.G/Y: Gözlem yapılmamış olması
ADI SOYADI: TARİH:
BASAMAKLAR
1. Bilinç durumu değerlendirilir
Uyanık
Alert
Deprese
2. Baş çevresi, kafa şekli, fontanel
3. Dismorfik özellikler, deri bulguları (sütlü-kahve rengi , beyaz-hipopigment,
hemanjiyomlar) aranır
4. Spontan hareketleri
5. Postür değerlendirilir
6. Primitif refleksler kontrol edilir
Emme, arama
Asimetrik tonik ense
Simetrik tonik ense
Tonik labirent
Moro
El ve ayakta yakalama
7. Tonus değerlendirilir
Hipotoni (santral/ periferik)
Hipertoni (spastisite, rijidite)
Diskinezi
8. Kraniyal sinirler değerlendirilir
9. Motor gelişimi değerlendirilir
71
SÜTÇOCUĞU NÖROLOJİK MUAYENESİ İÇİN ÖĞRENİM
REHBERİ
AMAÇ: Sütçocuğunda nörolojik muayenesi yapma becerisini kazanmak
ARAÇ-GEREÇ: Işık kaynağı,
Refleks çekici
1.Geliştirilmesi gerekir: Basamağın hiç uygulanmaması, yanlış uygulanması veya sırasında uygulanmaması
2.Yeterli: Basamağın doğru olarak ve sırasında, ancak eksik olması
3.Ustalaşmış: Basamağın duraksamadan ve yardıma gerek kalmadan doğru ve sırasında yapılması
4.G/Y: Gözlem yapılmamış olması
ADI SOYADI: TARİH:
BASAMAKLAR
1. Bilinç durumu değerlendirilir
Çocuğun spontan hareketleri ve annesi ile ilişkisi izlenir; Sözlü emirler ve sorular yönlendirilir. Sağlıklı
çocuklarında uyum sorunu nedeni ile optimal değerlendirme sorun olabilir
2. Baş çevresi, kafa şekli, fontanel
72
3. Dismorfi, deri bulguları (sütlü-kahve rengi , beyaz-hipopigment, hemanjiyomlar)
aranır
4. Spontan hareketleri
5. Postürü değerlendirilir
6. Primitif refleksler kontrol edilir
Emme, arama
El ve ayakta yakalama
Asimetrik/simetrik ense
Tonik labirent
Moro
7. Durum reaksiyonlarına bakılır
ATNR
Vojda
8. Tonus değerlendirilir
Hipotoni (santral, periferik)
Hipertoni (spastisite, rijidite)
Diskinezi
9. Kraniyal sinirler değerlendirilir
10. Motor gelişimi değerlendirilir
11. Sosyal gelişlimi değerlendirilir
12. Motor muayenesi
Muayene edenin ellerini itmesi, çekmesi, elini sıkması, olduğu yerde zıplaması istenir. Taraf farkı,
denge koordinasyon ve kas gücü değerlendirmesi yapılır. İletişim kurulamadığı durumlarda pasif
hareketler ile eklemler ve çocuğun verdiği reaksiyon ile kas gücü değerlendirilmeye çalışılır
13. Duyu muayenesi
Çocuğun hissetme yeteneği kontrol edilir. Çocuğun uyarı ile ekstremitelerini çekmesi indirek bulgu
olarak kabul edilir (soğuk, sıcak tüpler, sivri uçlu cisimler ve fırçalar kullanılabilir)
GENİTAL MUAYENE İÇİN ÖĞRENİM REHBERİ
AMAÇ: Genital muayene becerisi kazanmak
ARAÇ – GEREÇ: (Gerekirse) mezura
1.Geliştirilmesi gerekir: Basamağın hiç uygulanmaması, yanlış uygulanması veya sırasında uygulanmaması
2.Yeterli: Basamağın doğru olarak ve sırasında uygulanması, ancak eksik olması
3.Ustalaşmış: Basamağın duraksamadan ve yardıma gerek kalmadan doğru ve sırasında yapılması
4.G/Y: Gözlem yapılmamış olması
Adı-Soyadı: Tarih:
BASAMAKLAR
1. Anne-baba ve çocuğa (yaşı uygunsa) açıklama yapmak
2. Çocuğun külodunu çıkarmak
3. Çocuğu muayene masasına yatırmak
4. Bacaklarını iki yana açmasını sağlamak
5. İnspeksyonla labia majorlar (kız), penis ve skrotumu (erkek) gözlemek
6. Kuşkulu genitalya varsa tanımlaması
7. (Gerekirse) penis boyunu tabanından bastırarak ve erektil dokunun açığa çıkmasını sağlayarak mezura ile
Ölçmek
8. (Gerekirse) klitoris boyunu ölçmek
9. Testisleri iki elle palpe ederek skrotumda yerleşimli olup olmadığını kontrol etmek
73
10. Testisler skrotumda değilse inguinal kanalda olup olmadığını kontrol etme ve skrotuma indirilip
indirilmediğini kontrol etmek
11. Aileye ve çocuğa bilgi vermek
PUBERTE MUAYENESİ İÇİN ÖĞRENİM REHBERİ
AMAÇ: Puberte muayenesi yapma becerisini kazanmak
ARAÇ – GEREÇ: Puberte evreleme çizelgesi orkidometre; mezura
1.Geliştirilmesi gerekir: Basamağın hiç uygulanmaması, yanlış uygulanması veya sırasında uygulanmaması
2.Yeterli: Basamağın doğru olarak ve sırasında uygulanması, ancak eksik olması
3.Ustalaşmış: Basamağın duraksamadan ve yardıma gerek kalmadan doğru ve sırasında yapılması
4.G/Y: Gözlem yapılmamış olması.
Adı-Soyadı: Tarih:
BASAMAKLAR
1. Anne-baba ve çocuğa (yaşı uygunsa) açıklama yapmak
2. Çocuğu çıplak soyma veya iç çamaşırları açılabilecek ise iç çamaşırları ile bırakmak
3. Kızda meme, pubik ve koltuk altı kıllanmasını çizelgeye göre tanımlama ve kaydetmek
4. Erkekte pubik ve koltuk altı kıllanmasını çizelgeye göre tanımlama ve kaydetmek
5. Erkekte bir elle testis, bir elle orşiometre tutularak testis hacmini saptamak
6. Orşiometre yoksa testisin uzunluğuna çapını mezura ile ölçmek
7. Aileye ve çocuğa bilgi vermek
Erkek çocuklarda sekonder cins belirtilerinin gelişimi
Evre
1
Pubis kıllanması Yok
Skrotum gelişimi İnfantil, deri pembe
Penis gelişimi İnfantil
2 Penis kökünde seyrek, hafif pigmente,
düz veya kıvırcık uzunca tüyler
Skrotum derisinde pigmentasyon
başlaması
Hafif büyüme
3 Kıllanma daha belirgin ve yaygın, kıllar
koyu renkte ve kıvırcık
Daha belirgin büyüme ve
pigmentasyon
Daha belirgin
4 Kıllanmanın dağılımı erişkine benzer,
erişkinden daha az
Büyüme daha fazla, pigmentasyon
ve pürtüklenme belirgin
Peniste uzunluğuna büyüme,
glans ve enine çapta artma
belirgin
5 Kıllanma artmış, bacakların medial
kısımlarına da yayılma
Erişkin görünümü Erişkin büyüklüğü
74
Kız çocuklarında memelerin ve pubis kıllanmasının gelişimi EVRE
1
Pubis kıllanması yok
Meme gelişimi infantil, gelişme yok
2 Labiaların medial kenarında Meme ve papillada
seyrek, hafif kıvırcık tüyler tomurcuklanma, areola
çapında artma
3 Koyu renkte, kaba ve Meme ve areola belirgin
kıvırcık kıllanma, kıllar olarak büyümüş, areola
seyrek olarak pubis ve papilla sınırı belirgin
simfizine yayılmış değil
4 Kaba, kıvırcık, miktarca Meme daha kabarmış,
erişkinden daha az kıllanma areola ikinci bir
kabarıklık yapıyor
5 Erişkin dişi tipi bacakların Erişkine yakın,
medial kısmına da yayılmış areoladaki kabarıklık
kıllanma gerilemiş, papilla belirgin
75
SIRT VE EKSTREMİTE MUAYENESİ İÇİN ÖĞRENİM
REHBERİ ( süt çocuğu)
AMAÇ: Sırt ve ekstremite muayenesi yapma becerisini kazanma
1.Geliştirilmesi gerekir: Basamağın hiç uygulanmaması, yanlış uygulanması veya sırasında uygulanmaması
2.Yeterli: Basamağın doğru olarak ve sırasında uygulanması, ancak eksik olması
3.Ustalaşmış: Basamağın duraksamadan ve yardıma gerek kalmadan doğru ve sırasında yapılması
4.G/Y: Gözlem yapılmamış olması
Adı-Soyadı: Tarih:
BASAMAKLAR
1. Sırt bölgesinin gözlenmesi
2. Kürek kemiklerinin ( skapulaların ) duruşunun değerlendirilmesi
3. Omurga eğriliğinin incelenmesi
4. Sırtta orta hatta özellikle sakral bölgede kıllanma, hemanjiyom ve çöküklük ( gamze ) varlığının
değerlendirilmesi
5. Ekstremitelerin gözlenmesi
6. Ekstremitelerin simetri ve işlev yönlerinden değerlendirilmesi
7. Ekstremiterin duruş bozuklukları açısından değerlendirilmesi (genu varum, genu valgus, pes varus…vs)
8. Eklemlerin ağrı, şişlik, kızarıklık ve hareket açıklıkları yönünden ayına uygun olarak değerlendirmesi
9. Ekstremitelerinin nöromotor ( kas gücü, kitlesi, tonusu, istemsiz hareketler, refleksler ) değerlendirilmesi
76
SÜT ÇOCUKLARINDA KALÇA MUAYENESİ ÖĞRENİM
REHBERİ
AMAÇ: Kalça muayenesi yapma becerisini kazanma
1.Geliştirilmesi gerekir: Basamağın hiç uygulanmaması, yanlış uygulanması veya sırasında uygulanmaması
2.Yeterli: Basamağın doğru olarak ve sırasında uygulanması, ancak eksik olması
3.Ustalaşmış: Basamağın duraksamadan ve yardıma gerek kalmadan doğru ve sırasında yapılması
4.G/Y: Gözlem yapılmamış olması
Adı-Soyadı: Tarih:
BASAMAKLAR
1. Bebeğin sert bir zemin üzerine yatırılması
2. Bebeğin ayak ucu tarafında durma
3. Kalçada abdüksiyon kısıtlılığının değerlendirilmesi: Kalçaların gövde ile dik açı yapar pozisyona, dizlerin tam
fleksiyona getirilmesive iki elin orta parmakları bebeğin uyluklarının dış yan yüzünde büyük trokanterler
üzerine yerleştirilerek, her bir bacağın zemine muayene masası yüzeyine yaklaştırılması
4. Bu işlem her bir kalça için ayrı ayrı yapılır.
5. Ortolani manevrasının yapılması: Bir el ile kalça sabit tutulurken diğer elin orta parmağı ile büyük
trokanterin öne doğru itilerek femur başı ile asetabulum arasındaki uyumun değerlendirilmesi ve klunk sesinin
aranması
6. Barlow manevrasının yapılması: Bir el kalçayı sabit tutarken, diğer elin başparmağı ile femur başına uyluk iç
yan yüzünden basınç uygulayarak femur başı asetabulumdan çıkartılmaya çalışılır.Ardından ortolani manevrası
uygulaması
7. Pili asimetrisinin değerlendirilmesi: Her iki bacağın dizden ekstansiyona getirilerek yukarı kaldırılması ve
arka yüzde pili asimetrisi aranması
8. Cetvel belirtisinin değerlendirilmesi: Düz bir zeminde kalça ve dizler 90º fleksiyonda iken her iki dizin aynı
seviyede olmasının değerlendirilmesi.
9.Sırt üstü yatar pozisyonda her iki bacağın üst kısmının abdüksiyondaki duruşunun gözlenmesi: kalça çıkığının
varlığında; bacak hafif dışa dönük, diz ve kalça da fleksiyonda gözlenir.
Şekil 7: (A) Ortolani manevrası (B) Barlow manevrası
77
YENİDOĞAN FİZİK MUAYENESİ İÇİN ÖĞRENİM REHBERİ
AMAÇ: Yenidoğan bebeğin fizik muayenesini yapma becerisi kazanmak
AMAÇ-GEREÇ: Bebek muayene masası
Stetoskop
Işık kaynağı
1.Geliştirilmesi gerekir: Basamağın hiç uygulanmaması, yanlış uygulanması veya sırasında uygulanmaması
2.Yeterli: Basamağın doğru olarak ve sırasında uygulanması, ancak eksik olması
3.Ustalaşmış: Basamağın duraksamadan ve yardıma gerek kalmadan doğru ve sırasında yapılması
4.G/Y: Gözlem yapılmamış olması
Adı-Soyadı: Tarih:
BASAMAKLAR
El yıkanır bebeğe dokunmadan önce el ısıtılır
Anneyle tanışılır, ne yapacağı açıklanır
Bebeğin giysileri, bezi hariç çıkarılır
Genel durum:
Letarji, irritabite, postür, solunum şekli, rengi
Deri: Renk: Siyanoz, sarılık, solukluk, pletore, kutis marmaratus, soyulma, mekonyumla boyanma
Döküntü: Peteşi , ekimoz, milia, miliarya, mongol lekesi, toksik eritem, vezikül, püstül
Baş: Şekli, büyüklüğü ( makrosefali, mikrosefali)
Ön ve arka fontenelin büyüklüğü, gerginliği, sütürlerin açıklığı, üst üste binme
Caput succadeneum, sefal hematom, subgaleal kanama
Saçlı deride laserasyon, nevüs, aplasia cutis
Kraniyotabes
Yüz: Dismorfi, fasiyal parazi, asimetrik ağlama yüzü
Kulaklar: Düşük kulak, şekli bozukluğu, preauriküler çukur/ “ skin tag”
Burun. Burun kökü basıklığı, septum deviasyonu, burun kanadı solunumu, kanlı/ pürülan akıntı, koanal atrezi
Göz: Hipertelorizm, mikroftalmi
Konjunktivit, subkonjuktival kanama, skleralarda sarılık
Katarakt, korneal bulanıklık, konjenital glokom
İriste kolobom pupillalar, ışık refleksi, kırmızı yansıma testi
Ağız. Yarık damak, dudak, Epstein incileri, kısa frenulum, ranula, natal diş
Boyun: Kısa boyun , yele boyun, tortikollis, kistik higroma, klaviküla kırığı
Solumum sistemi:
Göğüs kafesi deformitesi, meme hipertrofisi, süt akışı
Dakika solum sayısı ( normal 40-60/ dk)
Solunum şekli ( N:torakoabdominal, periodik olabilir), apne,dispne
Oskültasyon
Dolaşım sistemi
Palpasyon: tril varlığı, apeksin yeri, periferik nabızlar ( özellikle femoral nabız)
Kalp atım hızı ( N:120-160/ dk), üfürüm varlığı
Karın: Distansiyon, göbek kordonunun durumu ( kanama, infeksiyon, damar sayısı: 2 arter 1 ven olması)
Palpasyonla karaciğer ( 2cm kadar), dalak ( 1cm kadar), böbreklerde kitle, dolu mesane
Ano-genital bölge:
Erkek: Mikro/ Makro penis, hipospadias, epispadias, skrotumda renk değişikliği ( hiperpigmentasyon,
torsiyon varsa mavimsi renk), inmemiş testis, hidrosel
Kız: Vajinal akıntı, kanama, kliteromegali
Belirsiz dış genital yapı ( ambigous genitalia)
Anüs yerleşimi, anal atrezi
Omurga: Asimetrik , orta hatta şişlik, çukurluk, nevüs , kıllanma, meningo/ meningomiyelosel, sakral gamze
Ekstremiteler: Poli/ sindaktili, simian çizgisi, brakiyal pleksus paralizisi
Kalça: Ortoloni ve Barlow testleri
Nörolojik muayene: bkz “ Yenidoğanın nörolojik muayenesi ”
78
VENÖZ KAN ÖRNEĞİ ALMA İÇİN ÖĞRENİM REHBERİ
AMAÇ: Venöz kan örneği alma konusunda beceri kazanmak
ARAÇ – GEREÇ: Antiseptik solüsyon ve alkol
Tampon
Turnike
Kan alma iğnesi (adolesan için 20, büyük çocuk 22, sütçocuğu ve
yenidoğan için 24 G)
Uygun tüpler
1.Geliştirilmesi gerekir: Basamağın hiç uygulanmaması, yanlış uygulanması veya sırasında uygulanmaması
2.Yeterli: Basamağın doğru olarak ve sırasında uygulanması, ancak eksik olması
3.Ustalaşmış: Basamağın duraksamadan ve yardıma gerek kalmadan doğru ve sırasında yapılması
4G/Y: Gözlem yapılmamış olması
Adı-Soyadı: Tarih:
BASAMAKLAR
1. Elleri yıkamak
2. Tedavi tepsisini hazırlamak
3. Malzemeleri sterilite yönünden kontrol etmek
4. Alınacak kan örneği için hastanın ad ve soyadını kontrolle doğru hastayı belirleme ve tanışmak
5. İşlemi hasta ve ailesine açıklama ve hastanın rahatlamasını sağlamak
6. Kolunu dirseğin üzerine kadar sıvamasını ve muayene masasına uzanmasını rica etmek
7. Tek kullanımlık eldiven giymek
8. Belirlenen bölgenin altına tedavi muşambası koymak
9. Kan örneği alınması planlanan bölgenin proksimaline arteriyel doluşu engellemeden venöz dönüşü azaltacak
derecede bası oluşturmak için turnike uygulamak*
10. Sol el ile kan alınacak bölgede cilt gerginleştirilerek venlerin sabitleşmesini sağlamak
11. Damarı palpe etme ve alkollü pamuk ile bölgeyi temizlemek
12. Sağ ele alınan iğne 15-30° derecelik açı ile vene girmek
13. Damara girildiği hissedildikten sonra eğimi azaltarak damar içinde 5 mm kadar ilerlemek (iğnenin damardan
çıkışını engellemek için)
14. “Vacutainer” iğneye yerleştirilerek kan örneklerini almak
15. Son vacutainer ile birlikte iğneyi çıkartma ve kuru pamuk ile çıkılan bölgeye tampon uygulamak (iğne
çıkmadan önce turnike çözülmeli)
16. Alınan kan örneklerini üst yazı ile laboratuvarlara göndermek
17. Kullanılan iğneyi atık torbasına atmak
18. Tedavi tepsisini tedavi odasına götürmek
19. Elleri yıkamak
* Çocukta venöz kan almak için en uygun bölgeler antekubital bölgedeki venler veya el
sırtındaki dorsal metakarpal venlerdir
79
İNTRAVENÖZ ENJEKSİYON UYGULAMA İÇİN ÖĞRENİM
REHBERİ
AMAÇ: İntavenöz yoldan tedavi uygulama becerisi kazanmak
ARAÇ – GEREÇ: İlaç
Steril tampon
Testere
Steril enjektör
Yedekli kelebek iğne veya kalıcı kanül (kubital ven için)
Turnike
1.Geliştirilmesi gerekir: Basamağın hiç uygulanmaması, yanlış uygulanması veya sırasında uygulanmaması
2.Yeterli: Basamağın doğru olarak ve sırasında uygulanması, ancak eksik olması
3.Ustalaşmış: Basamağın duraksamadan ve yardıma gerek kalmadan doğru ve sırasında yapılması
4.G/Y: Gözlem yapılmamış olması
Adı-Soyadı: Tarih:
BASAMAKLAR
1. Elleri yıkamak
2. Tedavi tepsisini hazırlamak
3. Tedavi kartı ile ilacı karşılaştırarak kontrol etmek
4. Malzemeleri sterilite yönünden kontrol etmek
5. Ampul veya flakon şeklindeki ilacı veya serumu hazırlamak
6. İlaç enjektöre çekilmişse 0.1-0.2 ml hava çekmek ve tedavi tepsisine bırakmak
7. Tedavi tepsisi ile hasta başına gitmek
8. Adı ve soyadını sorarak doğru hastayı belirleme ve tanışmak
9. İşlemi hasta ve ailesine açıklama ve hastanın rahatlamasını sağlamak
10. Kolunu dirseğin üzerine kadar sıvamasını ve muayene masasına uzanmasını rica etmek
11. Tek kullanımlık eldiven giymek
12. Belirlenen bölgenin altına tedavi muşambası koymak
13. Tedavi uygulanması düşünülen damar bölgesinin proksimaline artetiyel doluşu engellemeden venöz dönüşü
azaltacak derecede bası olusturmak için turnike uygulamak
14. Sol el ile kan alınacak bölgede cilt gerginleştirilerek venlerin sabitleşmesini sağlamak
15. Damarı palpe etme ve alkollü pamuk ile bölgeyi temizlemek
16. Sağ ele alınan iğne 15-30° derecelik açı ile vene girmek
17. Damara girildiği hissedildikten sonra eğimi azaltarak damar içinde 5 mm kadar ilerlemek (iğnenin damardan
çıkışını engellemek için)
18.Turnikeyi açmak
19. İğne ucunda kan görünüyorsa veya kelebek iğne hortumunda kan görülüyorsa enjektörün ucunu açmak
20. Fiksasyon yapmak
21. Kanülün veya kelebek iğnenin ucunu çıkararak enjektörün giriş yerine yerleştirmek
22. Enjektördeki ilacı damara vermek
23. Enjektörü çekme ve kanül veya kelebek setin ağzını kapamak
24. Damar yolunun kontrol edilerek damar dışına ilacın kaçıp kaçmadığını kontrol etmek
25. İlacın adı, biçimi, veriliş zamanı, dozu ve veriliş yolunu kayıt etmek
26. Tedavi tepsisini tedavi odasına götürme ve kullanılan araç gereci atmak
27. Elleri yıkamak
80
VASTUS LATERALİS (UYLUĞUN DIŞ YÜZÜ) (< 2yaş için)
veya DORSOGLUTEAL BÖLGEYE KAS İÇİ ENJEKSİYON
UYGULAMA İÇİN ÖĞRENİM REHBERİ
AMAÇ: Vastus lateralis ve dorsugluteal bölgeye kas içi enjeksiyon uygulama becerisi
kazanmak
ARAÇ – GEREÇ: İlaç
Steril tampon
Testere
Steril enjektör ve iğne
Yedek steril iğne
Uygun antiseptik madde
1.Geliştirilmesi gerekir: Basamağın hiç uygulanmaması, yanlış uygulanması veya sırasında uygulanmaması
2.Yeterli: Basamağın doğru olarak ve sırasında uygulanması, ancak eksik olması
3.Ustalaşmış: Basamağın duraksamadan ve yardıma gerek kalmadan doğru ve sırasında yapılması
4.G/Y: Gözlem yapılmamış olması
Adı-Soyadı: Tarih:
BASAMAKLAR
1. Elleri yıkamak
2. Tedavi tepsisini hazırlamak
3. Tedavi kartı ile ilacı karşılaştırarak kontrol etmek
4. Malzemeleri sterilite yönünden kontrol etmek
5. Ampul veya flakon şeklindeki ilacı hazırlamak
6. Enjektöre ilacı çekme ve iğne kılıfını kapatarak tedavi tepsisine bırakmak
7. Tedavi tepsisi ile hasta başına gitmek
8. Adı ve soyadını sorarak doğru hastayı belirlemek ve tanışmak
9. İşlemi hasta ve ailesine açıklamak
10. Hastayı sırtüstü yada oturur pozisyona getirmek
11. Hastanın gizliliğine dikkat edilerek vastus lateralis* veya dorsogluteal** bölgesini açmak
12. Enjeksiyon bölgesini tespit etmek
13. Enjeksiyon bölgesini antiseptik madde içeren tampon ile merkezden dışa doğru dairesel hareketle 5 cm’lik
alanı silmek
14. İğnenin kılıfını çıkarmak ve enjektördeki havayı boşaltmak
15. Deri ve deri altı dokusunu pasif elin baş ve işaret parmağı ile gererek bastırmak
16. Enjektörü aktif el ile kalem tutar gibi tutarak 90º açıyla ve hızlı olarak kasa girmek
17. Pasif el ile enjektör pistonunu geri çekerek kas içine girildiğini kontrol etmek (enjektöre kan gelirse
enjektörün geri çekilmesi ve ilacın yeniden hazırlanması)
18. Enjektördeki ilacı kasa vermek
19. Pasif el ile iğnenin giriş noktasına tamponu hafifçe bastırarak aktif elle enjektörü giriş açısı ve hızıyla geri
çekmek
20. Enjeksiyon bölgesini tamponla bastırmak
21. Kullanılan iğnenin koruyucu kapağını KAPATMADAN, enjektörü tedavi tepsisine bırakmak
22. İlacın adı, biçimi, veriliş zamanı, dozu ve veriliş yolunu kayıt etmek
23. Tedavi tepsisini tedavi odasına götürme ve kullanılan araç gereci atmak
24. Elleri yıkamak
* Vastus Lateralis için diz ile büyük trokanterin arası 3’e bölünür. Orta bölümün lateraline yapılır
**Dorsogluteral bölge için gluteal bölge 4 eşit kadrana bölünür ve uygulama dış üst kadrana yapılır
81
KAS İÇİ AŞI UYGULAMASI İÇİN ÖĞRENİM REHBERİ
AMAÇ: Kas içi aşı uygulamasını uygun yöntem ile yapma becerisini kazanmak
ARAÇ – GEREÇ: Steril enjektör
25G iğne ucu
Pamuk tampon
Alkol
1.Geliştirilmesi gerekir: Basamağın hiç uygulanmaması, yanlış uygulanması veya sırasında uygulanmaması
2.Yeterli: Basamağın doğru olarak ve sırasında, ancak eksik olması
3.Ustalaşmış: Basamağın duraksamadan ve yardıma gerek kalmadan doğru ve sırasında yapılması
4.G/Y: Gözlem yapılmamış olması
Adı-Soyadı: Tarih:
BASAMAKLAR
1. Elleri yıkamak
2. Aşıyı buzdolabından almak (2-8 0C’de saklanmış ve dondurulmamış)
3. Aşının son kullanma tarihine bakmak
4. Aşı iyice çalkalama, aşının homojen olup olmadığını kontrol etmek (Liyofilize aşı ise sulandırmak)
5. Aşıyı enjektöre çekmek
6. İğne ucunu değiştirme ve kılıfını kapamak
7. Kuru ve alkollü tamponu hazırlamak
8. Anneden çocuğu sıkıca tutmasını istemek
9. Enjeksiyon bölgesini belirlemek
10. Enjeksiyon bölgesini alkollü tampon ile temizlemek
11. İğne ucunun kılıfını çıkarmak ve enjektördeki havayı boşaltmak
12. Deri ve deri altı dokusunu pasif elin baş ve işaret parmağı ile gererek bastırmak
13. Enjektörü aktif el ile kalem tutar gibi tutarak 90º açıyla ve hızlı olarak kas içine girmek
14. Aşı uygulamalarında ağrı yaratmaması için aspirasyon yapılmaz
15. Enjektördeki aşıyı kasa vermek.
16. Pasif el ile iğnenin giriş noktasına tamponu hafifçe bastırarak aktif elle enjektörü giriş açısı ve hızıyla geri
çekmek
17. Enjeksiyon bölgesini tamponla bastırmak
18. Kullanılan iğnenin koruyucu kapağını KAPATMADAN, enjektörü tedavi tepsisine bırakmak
19. Aşı yapıldıktan sonra olası yan etkileri hakkında aileye bilgi vermek
20. Aşının yapıldığını kayıtlara ve hastanın aşı kartına işleme, bir sonraki aşı için anneye bilgi vermek
21. Aşıdan sonra çocuğu en az 15 dakika gözleme fırsatı yaratmak
22. Tedavi tepsisini tedavi odasına götürmek ve kullanılan iğneyi ve enjektörü uygun şekilde atmak
23. Elleri yıkamak
* İki yaşına kadar kas içi uygulanan aşılar uyluk dış yan yüzüne, iki yaşından sonra deltoid kasına
yapılır. Gluteal bölgeye aşı uygulaması yapılmaz.
İNTRADERMAL ENJEKSİYON UYGULAMASI İÇİN
ÖĞRENİM REHBERİ
AMAÇ: İntradermal enjeksiyon uygulama konusunda beceri sahibi olmak
ARAÇ – GEREÇ: İlaç
Steril tampon
Testere
Steril enjektör (1 ml), iğne (25-30 No)
Uygun antiseptik madde
82
1.Geliştirilmesi gerekir: Basamağın hiç uygulanmaması, yanlış uygulanması veya sırasında uygulanmaması
2.Yeterli: Basamağın doğru olarak ve sırasında uygulanması, ancak eksik olması
3.Ustalaşmış: Basamağın duraksamadan ve yardıma gerek kalmadan doğru ve sırasında yapılması
4.G/Y: Gözlem yapılmamış olması
Adı-Soyadı: Tarih:
BASAMAKLAR
1. Elleri yıkamak
2. Tedavi tepsisini hazırlamak
3. Tedavi kartı ile ilacı karşılaştırarak kontrol etmek
4. Malzemeleri sterilite yönünden kontrol etmek
5. Ampul veya flakon şeklindeki ilacı hazırlamak
6. Enjektöre ilacı çekerek iğnenin kılıfını kapamak ve tedavi tepsisine bırakmak
7. Tedavi tepsisi ile hasta başına gitmek.
8. Adı ve soyadını sorarak doğru hastayı belirleme ve tanışmak
9. İşlemi hasta ve ailesine açıklamak
10. Enjeksiyon bölgesini tespit etmek*
11. Enjeksiyon bölgesini antiseptik madde içeren tampon ile merkezden dışa doğru dairesel hareketle 5 cm’lik
alanı silmek
12. İğnenin kılıfını çıkarmak ve enjektördeki havayı boşaltmak
13. Deriyi pasif elin işaret ve başparmağı ile germek
14. İğnenin ucu yukarıya bakacak şekilde ve 150’ lik acı ile deri içine girmek
15. İlacı yavaşça kabartı oluşmasını görerek vermek
16. İğneyi yavaşça çekmek
17. Pasif el ile iğnenin giriş noktasına tamponu hafifçe bastırarak aktif elle enjektörü giriş açısı ve hızıyla geri
çekmek
18. Enjeksiyon bölgesini tamponla bastırmak
19. Kullanılan iğnenin koruyucu kapağını KAPATMADAN, enjektörü tedavi tepsisine bırakmak
20. İlacın adı, biçimi, veriliş zamanı, dozu ve veriliş yolunu kayıt etmek
21. Tedavi tepsisini tedavi odasına götürme ve kullanılan araç gereci atmak
22. Elleri yıkamak
* İntradermal uygulanacak ilaçlar; lokal anestezi, tuberkulin testi (önkol içyüzü derisi),
BCG aşısı (deltoid bölge derisi)
SUBKUTAN ENJEKSİYON UYGULAMASI İÇİN ÖĞRENİM
REHBERİ
AMAÇ: Subkutan enjeksiyon uygulama konusunda beceri kazanmak
ARAÇ – GEREÇ: İlaç
Steril tampon
Testere
Steril enjektör (1-2 ml) ve iğne (25-30No)
Yedek steril iğne
Uygun antiseptik madde
1.Geliştirilmesi gerekir: Basamağın hiç uygulanmaması, yanlış uygulanması veya sırasında uygulanmaması
2.Yeterli: Basamağın doğru olarak ve sırasında uygulanması, ancak eksik olması
3.Ustalaşmış: Basamağın duraksamadan ve yardıma gerek kalmadan doğru ve sırasında yapılması
4.G/Y: Gözlem yapılmamış olması
83
Adı-Soyadı: Tarih:
BASAMAKLAR
1. Elleri yıkamak
2. Tedavi tepsisini hazırlamak
3. Tedavi kartı ile ilacı karşılaştırarak kontrol etmek
4. Malzemeleri sterilite yönünden kontrol etmek
5. Ampul veya flakon şeklindeki ilacı hazırlamak
6. Enjektöre ilacı çekme ve iğnenin kılıfını kapatarak tedavi tepsisine bırakmak
7. Tedavi tepsisi ile hasta başına gitmek
8. Adı ve soyadını sorarak doğru hastayı belirleme ve tanışmak
9. İşlemi hasta ve ailesine açıklamak
10. Enjeksiyon bölgesini tespit etmek*
11. Enjeksiyon bölgesini antiseptik madde içeren tampon ile merkezden dışa doğru dairesel hareketle 5 cm’lik
alanı silmek
12. İğnenin kılıfını çıkarma ve enjektördeki havayı boşaltmak
13. Deriyi pasif elin baş ve işaret parmağı ile çekerek yukarı doğru kaldırmak
14. Enjektörü aktif el ile kalem tutar gibi tutarak 45º açıyla cilt altına girmek
15. Aşı uygulamalarında ağrı yaratmaması için aspirasyon yapılmaz
16. Enjektördeki ilacı deri altına vermek
17. Pasif el ile iğnenin giriş noktasına tamponu hafifçe bastırarak aktif elle enjektörü giriş açısı ve hızıyla geri
çekmek
18. Enjeksiyon bölgesini tamponla bastırmak
19. Kullanılan iğnenin koruyucu kapağını KAPATMADAN, enjektörü tedavi tepsisine bırakmak
20. İlacın adı, biçimi, veriliş zamanı, dozu ve veriliş yolunu kayıt etmek
21. Tedavi tepsisini tedavi odasına götürme ve kullanılan araç gereci atmak
22. Elleri yıkamak
* Subkutan enjeksiyon yapılacak olan bölgeler; deltoid bölge, karın, üst bacak yada üst kol derisidir.
İnsülin, heparin, adrenalin ve bazı aşılar bu yolla yapılır
PARMAK UCUNDAN KAPİLLER KAN ALMA İÇİN
ÖĞRENİM REHBERİ
AMAÇ: Kapiller kan alma becerisi kazanmak
ARAÇ – GEREÇ: lanset uygun antiseptik madde
steril tampon hemotokrit tüpü
tek kullanımlık eldiven tedavi muşambası
1.Geliştirilmesi gerekir: Basamağın hiç uygulanmaması, yanlış uygulanması veya sırasında uygulanmaması
2.Yeterli: Basamağın doğru olarak ve sırasında uygulanması, ancak eksik olması
3.Ustalaşmış: Basamağın duraksamadan ve yardıma gerek kalmadan doğru ve sırasında yapılması
4.G/Y: Gözlem yapılmamış olması
Adı-Soyadı: Tarih:
BASAMAKLAR
1. Elleri yıkamak
2. Tedavi tepsisini hazırlamak
3. Malzemeleri sterilite yönünden kontrol etmek
4. Tedavi tepsisi ile hasta başına gitmek
5. Adını ve soyadını sorarak doğru hastayı belirlemek, tanışmak
6. İşlemi hastaya açıklamak ve rahatlamasını sağlamak
7. Tek kullanımlık eldiven giymek
84
8. Belirlenen bölgenin altına tedavi muşambası koymak
9. Belirlenen bölge soğuksa ısıtmak (30-60 saniye süresince sıcak su ile ısıtılmış ılık nemli pamuk uygulamak)
10. Parmağa dipten uca doğru masaj yapmak
11. Delinecek bölgeyi (parmak pulpası) uygun antiseptik madde ile silme ve kurumasını beklemek
12. Pasif el ile delme alanı çevresinden yavaşça sıkıştırarak hafifçe basınç uygulamak ve delme alanına
dokunmamak
13. Aktif el ile steril lanseti deriye 90 derecelik açıyla tutma ve tek bir hareketle parmak pulpası lateralinden
delmek
14. İlk kan damlasını steril gaz tamponla silmek
15. Parmağa dipten uca doğru masaj yaparak ikinci kan damlasını heparinli hematokrit tüpü üzerinde belirtilen
seviyeye kadar almak (tüpün bir ucu işaret parmağı ile kapatılarak, diğer ucu delinen bölgeye temas ettirilerek
işlem yapılır)
16. Steril tamponla delme alanına basınç uygulamak
17. Tedavi tepsisini tedavi odasına götürme ve kullanılan araç-gereci atmak
18. Elleri yıkamak
PERİFERİK YAYMA HAZIRLAMA VE DEĞERLENDİRME
İÇİN ÖĞRENİM REHBERİ
AMAÇ: Periferik yayma hazırlama ve değerlendirme becerisini kazanmak
ARAÇ – GEREÇ: Alkol, pamuk, lanset, lam, May-Grünwald boyası, Giemsa boyası, su,
mikroskop, immersiyon yağı
1.Geliştirilmesi gerekir: Basamağın hiç uygulanmaması, yanlış uygulanması veya sırasında uygulanmaması
2.Yeterli: Basamağın doğru olarak ve sırasında uygulanması, ancak eksik olması
3.Ustalaşmış: Basamağın duraksamadan ve yardıma gerek kalmadan doğru ve sırasında yapılması
4.G/Y: Gözlem yapılmamış olması
Adı-Soyadı: Tarih:
BASAMAKLAR
1. Elleri yıkamak
2.Parmak ucunun alkollü pamuk ile silinmesi ve alkolün kuruması için beklenmesi
3.Parmak ucu pulpası lateralinin lanset ile delinmesi, ilk iki damla kanın alkolsüz pamukla silinmesi, üçüncü damlanın
lama damlatılması
4.Lamelin 45 derece açı ile kan damlasının üzerine konması, kan damlasının hızla yayılması
5. Kan kuruyana kadar , yaklaşık 15-20 dakika beklenmesi
6.Lamı kaplayacak şekilde May-Grünwald boyasının konması ve 3-5 dakika beklenmesi, süre sonunda lamın musluk suyu
ile yıkanması
7. Tekrar lamı kaplayacak şekilde May-Grünwald boyası konması 3-5 dakika beklenmesi, süre sonunda lamın musluk
suyu ile yıkanması
8 .Lamı kaplayacak şekilde 1/10 sulandırılmış Giemsa boyasının konması ve 10 dakika beklenmesi, süre sonunda lamın
musluk suyu ile yıkanması
9.Yıkama sonrası preparatin üzeri silinmeden havada kurutulması
PERİFERİK YAYMANIN DEĞERLENDİRİLMESİ
1. Yaymanın en ince yerinin 1-2 mm iç kısımdan değerlendirmeye başlanacak şekilde lamın mikroskoba yerleştirilmesi
2. Önce mikroskobun 10’luk büyütmesi ile genel değerlendirme yapılması, sonra 100’lük büyütmeye geçilmesi
3. 100’lük büyütme ile değerlendirmek için lamın üzerine immersiyon yağının damlatılması yağın diğer büyütmelerin
lenslerine değmemesine dikkat edilmesi
4. Eritroid değerlendirilirken; eritrositlerin şekline, büyüklüğüne, boyanma özelliğine bakılması, hedef hücre, gözyaşı
hücresi , parçalanmış eritrosit , normoblast orak hücre vb. aranması
85
5. Myeloid seri değerlendirilirken; en az 100 hücre sayılması , polimorf nüveli lokosit , çomak, lenfosit,monosit,eozinofil,
bazofil vb. aranması, normal dışı hücrelerin ( blast, reaktif lenfosit, hücre içi vakuolizasyon, granülasyon vb.) dikkatten
kaçmaması
6.Trombositler değerlendirirken; şekline, büyüklüklerine, boyama özelliklerine ve küme yapıp yapmadıklarına bakılması
7. Periferik yayma değerlendirildikten sonra mikroskobun ışığının mutlaka kapatılması.
8. Lam üzerineki yağın temizlenmesi
9. Ellerin yıkanması
LKSİYON YAPMAK İÇİN ÖĞRENİM
REHBE
LOMBER PONKSİYON YAPMAK İÇİN ÖĞRENİM REHBERİ
BER PONKSİYON YAPMAK İÇİN ÖĞRENİM REHBERİ AMAÇ: Lomber ponksiyon yapma becerisi kazanmak
ARAÇ – GEREÇ: Stileli spinal iğne (büyük çocuklarda 20 (sarı), küçük çocuklarda 22
numaralı (siyah) Asit fenik(pandy miyarı) Maske
Eldiven Pandy için saat camı Işık mikroskopu
İyod ve %70 alkol solüsyon Hücre sayma lamı Santrifüj tüpü
Steril gazlı bez Yayma için lamlar
Tüpler Giemsa ve gram boyası
1.Geliştirilmesi gerekir: Basamağın hiç uygulanmaması, yanlış uygulanması veya sırasında uygulanmaması
2.Yeterli: Basamağın doğru olarak ve sırasında, ancak eksik olması
3.Ustalaşmış: Basamağın duraksamadan ve yardıma gerek kalmadan doğru ve sırasında yapılması
4.G/Y: Gözlem yapılmamış olması
Adı-Soyadı: Tarih:
BASAMAKLAR
1. Lomber Ponksiyon öncesi fundoskopik muayene yapmak*
2. Şuur kapalı, ve/veya KİBA belirtileri varsa BBT çektirmek*
3. Hastaya veya ailesine işlem hakkında bilgi verme ve yazılı onamlarını almak
4. Elleri yıkama, eldiven ve maske kullanmak
5. Araç, gereç ve yardımcı personel ayarlamak
6. Kan şekeri ölçümü için venöz kan almak
7. Hastayı oturur veya yan yatar pozisyonda, kalça, dizler ve boyun fleksiyonda gövdesi öne eğik olarak
tutulmasını sağlamak
8. İliak kemik çıkıntılarının tepesinden geçen bir hattın omuriliği kestiği yeri (L4-L5 aralığı) belirlemek
9. Hastanın kolon vertebralini iyodlu solüsyon ile silmek. Daha sonra %70 alkol ile tekrar silmek
10. Deriye %0,5’lik lidocain spray ile anestezi uygulamak
11. Spinal proçesler tekrar palpe edildikten sonra L4-L5 aralığında ve tam orta hattan stileli iğne ile girmek. İğne
ucunu umblikusa doğru yönlendirmek
12. Her defasında 1-2 mm iğne itilerek stilenin çıkarılması ve BOS akışı olup olmadığının kontrol edilmesi
13. Direnç ile karşılaşılırsa iğne deriye doğru hafifçe geri çekme ve açı yavaşça değiştirilip tekrar iğneyi
ilerletmek
14. Durayı delme hissi alındığında stilenin tamamen çıkarılması ve saat camı üzerine konulan asit fenik üzerine
(Pandy miyarı) 1-2 damla BOS damlatılması, daha sonra 3 ayrı tüpe 1-2 ml sıvı almak
15. İşlem sırasında kan gelirse işlem L3-L4 aralığında tekrarlamak
16. Alınan 3 tüpten 1.tüp kültür, 2.tüp biyokimya, 3.tüp hücre sayımı içindir
17. Görünümü değerlendirmek (renk ve berraklık) ve kaydetmek
18. Saat camı üzerine damlatılan BOS da protein +, - olarak değerlendirmek
19. 30 dk içinde hücre sayımını yapmak
20. Bir tüpteki BOS’un santrifüje edilmesi ve alttaki kısmından 1-2 yayma preperat yapma ve Giemsa veya
Wright boyası ile hücre, gram boyası ile de bakteri değerlendirmesi için boyamak
21. Steril tüpe alınan BOS’u kültür için suratle mikrobiyoloji laboratuvarına ulaştırmak
22. Biyokimya için alınan BOS’u biyokimya laboratuvarına ulaştırmak
* KİBAS bulguları olanlarda LP’yi erteleme
86
YABANCI CİSİM ASPİRASYONU OLAN ÇOCUĞA ACİL
MÜDAHELE ÖĞRENİM REHBERİ
AMAÇ: Yabancı cisim aspirasyonu olan çocuğa acil müdahale basamaklarının öğrenilmesi
ARAÇ-GEREÇ:
1.Geliştirilmesi gerekir: Basamağın hiç uygulanmaması, yanlış uygulanması veya sırasında uygulanmaması
2.Yeterli: Basamağın doğru olarak ve sırasında, ancak eksik olması
3.Ustalaşmış: Basamağın duraksamadan ve yardıma gerek kalmadan doğru ve sırasında yapılması
4.G/Y: Gözlem yapılmamış olması
Adı-Soyadı: Tarih:
BASAMAKLAR
1. Yabancı cisim aspirasyonu olan hastanın ilk değerlendirilmesi
2.Çocuk konuşabiliyor ve kuvvetli öksürebiliyorsa öksürmenin teşvik edilerek beklenmesi
3. Öksürük yeterli değil ve solunum sıkıntısı artıyorsa havayolu temizleme ve açma manevralarına başlanması
4.<1 yaş hastalarda beş kez sırta vuru yapılması
5.<1 yaş hastalarda sternum altına bası yapılması
6. Bu manevralardan sonra yabancı cismin çıkıp çıkmadığının değerlendirilmesi
7.>1 yaş ve bilinci açık hastada Heimlich manevrasının uygulanması
8.> 1 yaş ve bilincı kapalı hastada Heimlich manevrasının hastanın sırtüstü yatırılarak uygulanması
( epigastriuma bası uygulaması )
9. Yapay solunum uygulanması
Şekil 8. Çocuklarda lomber ponksiyon
87
TEMEL YAŞAM DESTEĞİ ÖĞRENİM REHBERİ
AMAÇ: Temel yaşam desteği yapma becerisini kazanmak
ARAÇ-GEREÇ:
1.Geliştirilmesi gerekir: Basamağın hiç uygulanmaması, yanlış uygulanması veya sırasında uygulanmaması
2.Yeterli: Basamağın doğru olarak ve sırasında, ancak eksik olması
3.Ustalaşmış: Basamağın duraksamadan ve yardıma gerek kalmadan doğru ve sırasında yapılması
4.G/Y: Gözlem yapılmamış olması
Adı-Soyadı: Tarih:
BASAMAKLAR
1.Yaşamı tehdit eden durum varlığı ve temel yaşam desteği gereksinimi olan hastanın tanınması
2. Dolaşımın varlığını değerlendirilmesi
3. Solunumun değerlendirilmesi
4. Nabızların kontrol edilmesi ( brakiyal, karotis nabız muayenesi)
5.Havayolunu açma girişimi
6.Baş geri - cene ileri manevrası ile hava yolunun açılması
7.Solunum desteği
8.Ağızdan ağza solunum ( küçük çocuk-büyük çocuk ) (iki kişi ise 2:15, tek kişi ise 30:1)
9.Göğüs basısı yapılması ( küçük çocuk- büyük çocuk (iki kişi ise 2:15, tek kişi ise 30:1)
10.Hastanın değerlendirilmesi
Şekil 9. Büyük çocuklarda Heimlich manevrası
Şekil 10. Küçük çocuklarda Heimlich manevrası
88
OKSİJEN UYGULAMASI İÇİN ÖĞRENİM REHBERİ
MASKE : Yaşamı tehdit eden ağır hastalıklar sırasında gelişmiş olan primer veya sekonder
solunum yetmezliğinde veya kardiyo pulmoner arrest sırasında yeterli
ventilasyonu sağlamak için hava yollarının oksijenlenmesinin sağlanmasıdır.
ARAÇ GEREÇ: Nazal kanül
Maske
Rezervuarlı maske (geri solumalı)
Rezervuarlı maske (geri solumasız)
Kabin
Endotrakeal tüp
1.Geliştirilmesi gerekir: Basamağın hiç uygulanmaması, yanlış uygulanması veya sırasında uygulanmaması
2.Yeterli: Basamağın doğru olarak ve sırasında, ancak eksik olması
3.Ustalaşmış: Basamağın duraksamadan ve yardıma gerek kalmadan doğru ve sırasında yapılması
4.G/Y: Gözlem yapılmamış olması
Adı-Soyadı: Tarih:
BASAMAKLAR 1. Bilinci kapalı hastada yeterli ise hava yolunun açık kalmasını sağlamak için ağız tüpü yerleştirilir.
2. Bilinci açık olan hastanın hava yolu açık ise hastanın rahat ettiği pozisyonda kalması sağlanır. (Çocuk
annesinin kollarındaysa sıkıntısını arttırmamak için oksijen bu pozisyonda verilir.)
3. Nazal kanül, her iki burun deliğine yerleştirilir, verilen oksijen oda havasıyla karışır. Oksijen
konsantrasyonu değişkendir. 4L/dak. akım ile verilir. Nemlendirilmemiş oksijen uzun süre
uygulandığında burun deliklerinde kuruluğa yol açabilir.
4. Maske, yüze yerleştirilir. Verilen oksijen oda havasıyla karışırsa da oksijen konsantrasyonu % 30-60
dolayındadır, 6-10 L/dak. akım ile verilebilir.
Rezervuarlı maske (geri solumasız), yüze yerleştirilir. Verilen oksijen oda havasıyla karışır, oksijen
konsantrasyonu % 95 dolayındadır, 10-15 L/dak. akım ile verilebilir.
5. Kabin, kafayı içeri alacak şekilde yerleştirilir. Yeni doğanlara uygulanır. Verilen oksijen oda havasıyla
karışmaz, oksijen konsantrasyonu % 80-90 dolayındadır, 10-15 L/dak. akım ile verilebilir.
6. Endotrakeal tüp, akut solunum yetmezliğinde olan hastalara uygulanır.
HAVAYOLUNUN AÇIK OLMASI MANEVRASI İÇİN ÖĞRENİM
REHBERİ
AMAÇ: Bilinci kapalı olan veya yaşamı tehdit eden ağır hastalıklar sırasında veya
kardiyopulmoner arrest durumundaki hastada yeterli ventilasyonu sağlamak için dilin
posterior farenkse düşmesini ve orofarenksteki yumuşak dokuların larinks üzerine kollabe
olmasını önleyerek hava yolu devamlılığının sağlanmasıdır.
ARAÇ GEREÇ: Gazlı bez
Tahta dil basacağı
Aspiratör
Ağız tüpü (airway)
1.Geliştirilmesi gerekir: Basamağın hiç uygulanmaması, yanlış uygulanması veya sırasında uygulanmaması
2.Yeterli: Basamağın doğru olarak ve sırasında, ancak eksik olması
3.Ustalaşmış: Basamağın duraksamadan ve yardıma gerek kalmadan doğru ve sırasında yapılması
4.G/Y: Gözlem yapılmamış olması
89
Adı-Soyadı: Tarih:
BASAMAKLAR
1. Orofarenkste yabancı materyal varsa ancak görüldüğünde gazlı bez veya aspiratör ile uzaklaştırılır.
2. Başa uygun pozisyon verilir.
3. Sırtüstü yatan çocukta bir elle çocuğun alnı tutularak baş arkaya geri çekilir, çene ileri kaldırılır.
4. Bilinci kapalı hastada hava yolunun devamlılığının sağlanması için ağız tüpü yerleştirilir
5. Başa uygun pozisyon verilir ve ağız açılır
6. Yabancı cisim varsa ağız açılarak aspire edilir
7. Ağız tüpü uygun boyutu belirlendikten sonra dil kıvrımına uygun olarak yerleştirilir
8. İşlem sırasında hava yolunun kapanmasına yol açabileceği için başın hiperekstansiyonundan
9. Servikal vertebra veya spinal kord travması kuşkusundan aşırı ektansiyondan kaçınılmalı, göğüs ve
omuzların altına çift kat battaniye konularak yükseltilmeli ve kafa oksiput bölgesinden hafifçe
alçaltılmalıdır
ENTÜBASYON İŞLEMİ İÇİN ÖĞRENİM REHBERİ
AMAÇ: Hava yolunu açmak ve ventilasyonu sağlamak amacıyla, larenksi görmeye yardımcı
larengoskop aleti ile oral veya nazal yoldan, alt ucu ses telleri hizasında olacak
şekilde trakea içine tüp yerleştirilmesi.
ARAÇ GEREÇ: Aspirasyon aletleri
Vakum kaynağı ve tüp
Maske kese ventilasyon aleti
Oral ve nazal hava yolu
Ventilasyon kesesi (anestezi tipi veya kendi şişen tip)
Maskeler
Hava yolu basınç manometresi
PEEP valvleri
Entübasyon aletleri
Laringoskop
Çeşitli boyutlarda laringoskop palaları (Prematüre-Miller 0; Yenidoğan-2 yaş Miller
1; 2-12 yaş Miller 2; 12 yaş-erişkin Miller 2,3)
Endotrakeal tüpler
Stile
Magill forsepsi
Uygulama
İşlem öncesi gerekli olabilecek ilaçların uygun dozları aşağıdadır.
İlaç etkisi İlaç Doz Etki süresi
Antikolinerjik Atropin 0.01-0,02 mm/kg IV 5-10 dak.
IV anestetik Thiopental 4-6 mg/kg IV 5-10 dak
Ketamin 1-2 mg/kg IV (IM) 10-15 dak.
Sedatif Diazepam 0.1-0.3 mg/kg IV 1-4 saat
ve narkotikler Midazolam 0.1-0.3 mg/kg IV 1-2 saat
Morfin 0.1-0.3 mg/kg IV , IM 2-4 saat
Nöromüsküler Vecuronium 0.1-0.3 mg/kg IV 35-75 dak.
Blokör
90
1.Geliştirilmesi gerekir: Basamağın hiç uygulanmaması, yanlış uygulanması veya sırasında uygulanmaması
2.Yeterli: Basamağın doğru olarak ve sırasında, ancak eksik olması
3.Ustalaşmış: Basamağın duraksamadan ve yardıma gerek kalmadan doğru ve sırasında yapılması
4.G/Y: Gözlem yapılmamış olması
Adı-Soyadı: Tarih:
BASAMAKLAR
Endikasyonlar:
Maske ile verilen hava – oksijen karışımındaki oksijen basıncı olarak tanımlanan (Fi O2) > %60
olmasına karşın, arteriyel kandaki parsiyel O2 basıncının (PaO2) < 60 mmHg.
Arteriyel kandaki parsiyel CO2 basıncı (PaCO2) > 50 mmHg
Üst hava yolu tıkanıklığı
Nöromüsküler hastalık (maksimal inspirium basıncı 20 mm Hg’ den az ise)
Koruyucu hava yolu reflekslerinin kaybolması (Koma)
Hemodinamik instabilite (kardiyopulmoner resüssitasyon, şok)
Tedavi amaçlı hiperventilasyon (intrakraniyal hipertansiyon, pulmoner hipertansiyon, metabolik asidoz)
Pulmoner temizlik ( “tuvalet” )
Acil ilaç uygulaması
Sedasyon Analjezi
1. Her ne kadar trakeal entübasyon ilaç kullanmadan yapılabilirse de genelde önceden anestetik, analjezik,
sedatif veya nöromusküler blok ajanları kullanılır.
2. Ancak deneyimsiz ellerde bu ajanların kullanımı ölümcül olabilir.
3. Antikolinerjik ajanlar oral sekresyonları azaltırlar ve laringoskopi sırasında
bradikardiyi önler. Nöromüsküler blok ajanlar geri dönüşümü paralizi yaparak hava yolunun
görünmesini ve tüpün takılmasını kolaylaştırır.
4. Çoğunlukla, intravenöz anestetikler, anksiyolitler ve narkotik analjezikler tercih edilir.
Bebek ve küçük çocuklarda
1. Takılan yüz maskelerinin yeterli ventilasyon ve oksijenlenme sağladığından emin olunmalıdır.
2. Uygun bir laringoskop seçilmeli ve ışığı kontrol edilmelidir.
3. Uygun boyutta bir tüp seçilmeli, ancak uyacağı hesaplanan boydan büyük ve küçük olanlarda
hazır olmalıdır.
4. Varsa yakınına yapılacak işlem hakkında bilgi verilir.
5. Boyun omurlarında yaralanma olasılığı varsa, bir yardımcı boynu, elleri arasında hareketsiz
tutulmalıdır
6. Oksipital bölge göreceli geniş olduğundan, başın ekstansiyon durumuna gelmesi için ya sırta ve enseye
katlanmış bir havlu ya da bez koymak yararlı olabilir
7. Laringoskop sol elde tutulur ve dil sola itilerek ağzın sağ yanından içeri sokulur. Bazen
bebeklerde laringoskopun sol baş parmak, işaret parmağı ve orta parmakla tutulması yararlıdır. Böylece
serbest kalan serçe parmak, aşağı uzatılıp larenkse basılarak ses tellerinin görülmesini sağlar.
8. Çok deneyimli olmayan bir hekimin bilinci kapalı bir bebeğe entübasyon uygulamasının en kolay yolu,
laringoskop palasını epiglottisin iyice gerisine yerleştirilmesidir. Dikkatli bir kaldırma hareketi ile
orta hat görülene kadar yavaşça açılır. Daha parmak pala, ses telleri görme alanına girinceye kadar
yavaşça çekilir.
9. Endotrakeal tüp trekeaya sokulurken ilerleyen ucun ses tellerinin ne kadar altına yerleştiğine dikkat
edilir. Yaşına göre; tüpün ucu ses tellerinin 2-4 cm kadar aşağısında bulunmalıdır. Kullanılan
tüpe ses telleri düzeyini gösteren işaret varsa, bu noktanın ses telleri ile aynı hizada olmasına dikkat
edilir. Boynun fileksiyon ve ekstansiyon hareketlerinin, tüpün yukarı ve aşağıya doğru hareket
etmesine neden olabileceği unutulmamalıdır.
10. Göğüs hareketlerini gözleyerek, göğsü ve epigastriunu steteskopla dinleyerek tüpün yerleşimi kontrol
edilir.
11. Endotrekeal intübasyon, 30 saniyede yapılmazsa girişime ara verilir, maskeyle ventilasyon yapılır
ve oksijen verilir, ardından işlem yeniden denenir.
12. Tüp takıldıktan sonra göğüs radyografisi ile tüpün doğru yerde olduğundan emin olunur.
91
Büyük çocuklarda
1. Laringoskop sol elde tutulur ve dil sola itilerek ağzının sağ yanından içeri sokulur
2. Epiglotis görülecek duruma getirilir ve larengoskopun ucu vallekülaya yerleştirilir.
3. Yumuşak ama güçlü bir hareketle laringoskopun sapına laringoskopun ucu yukarı kalkacak şekilde güç
uygulanır, bu sırada dişleri destek olarak kullanılmamaya dikkat edilir.
4. Endotrakeal tüp trakeaya sokulurken ilerleyen ucun ses tellerine ne kadar altına yerleştiğine dikkat
edilir. Yaşına göre, tüpün ucu ses tellerinin 2-4 cm kadar aşağısında bulunmalıdır. Kullanılan
tüpte ses telleri düzeyini gösteren işaret varsa, bu noktanın ses telleri ile aynı hizada olmasına dikkat
edilir. Boynun fleksiyon ve ekstansiyon hareketlerinin, tüpün yukarı ve aşağı doğru hareket etmesine
neden olabileceği unutulmamalıdır.
5. Sekiz yaşın üstündekilerde hava kaçağını önlemek için manşet şişirilir. Daha küçüklerde manşet
gerekmez.
6. Göğüs hareketlerini gözleyerek, göğsü ve epigastriumu dinleyerek tüpün yerleşimi kontrol edilir.
7. Endotrakeal intübasyon 30 saniyede yapılmazsa girişime ara verilir, maskeyle ventilasyon yapılır
ve oksijen verilir, ardında işlem yeniden denenir.
8. Tüp takıldıktan sonra göğüs radyografisi ile tüpün doğru yerde olduğundan emin olunur.
DİKKAT!
Entübasyon sırasında yakın monitorizasyon önemlidir. Renk, nörolojik durum, regürjitasyon, kalp hızı ve
ritmi, sistemik kan basıncı ve arteriyel oksijen satürasyonu sürekli olarak izlenmelidir. Takıldıktan
sonra, erken kan gazı analizi ve akciğer grafisi çekilmelidir.
Uygulamanın özenli yapılmadığı durumlarda, taşiaritmi, bradiaritmi, sistemik ve jüguler venöz dönüşün
bozulması, hipertansiyon, hipotansiyon, hipoksi, hiperkarbi, intrakraniyal, intragastrik ve intraoküler basınçta
artış, hava yolu hasarı, aspirasyonu, tüpün yanlış yere yerleştirilmesi, servikal omurilik hasarı gibi
komplikasyonlar oluşabilir.
ASPİRASYON (ORAL/NAZAL) UYGULAMASI İÇİN
ÖĞRENİM REHBERİ
AMAÇ: Üst solunum yolları açık tutmak için burun ve ağız boşluğunun temizlenmesidir.
ARAÇ GEREÇ: Uygun boyutta aspirasyon kateterleri (6F / 8F / 10F)
Tüpleri ve kateterleri temizlemek için steril su içeren bir kap
Aspiratör
Oksijen
“Balon”
Eldiven
1.Geliştirilmesi gerekir: Basamağın hiç uygulanmaması, yanlış uygulanması veya sırasında uygulanmaması
2.Yeterli: Basamağın doğru olarak ve sırasında, ancak eksik olması
3.Ustalaşmış: Basamağın duraksamadan ve yardıma gerek kalmadan doğru ve sırasında yapılması
4.G/Y: Gözlem yapılmamış olması
Adı-Soyadı: Tarih:
BASAMAKLAR
1. Hasta aralıklı besleniyorsa aspirasyon, beslenmeden önce veya 30-60 dakika sonra yapılır. Eğer bu
mümkün değilse ve derin aspirasyon yapılacaksa, önce hastanın midesi boşaltılır.
2. Eldiven giyilir.
3. Aspiratörün basıncı maksimum 100 mmHg’ ya ayarlı olmalıdır.
92
4. Baş orta hatta tutularak solunum yolu açılır.
5. Kateter ağız veya burun boşluğunda çok derine gitmeyecek kadar ilerletilir. Bu sırada aspirasyon
uygulanmaz.
6. Kateter negatif basınç uygulayarak 5-10 saniyede geri çekilirken tüm yüzeylerin temizlenebilmesi için
kendi ekseni etrafında dairesel hareketlerle döndürülür.
7. Ciddi bradikardiye yol açabileceğinden arka farinksin güçlü aspirasyonundan kaçınılmalıdır.
8. Her aspirasyon sonrası hastanın solunumu ve siyanoz gelişip gelişmediği kontrol edilir. Gerekirse
oksijen verilir.
9. Aspirat miktarı azalma kadar yukarıdaki işlemler tekrar edilir.
MİDE LAVAJI UYGULAMASI İÇİN ÖĞRENİM REHBERİ
AMAÇ: Mideden toksin maddeyi uzaklaştırmak, üst gastrointestinal sistem kanamasının tanı ve
tedavisi ve cerrahiye hazırlanmak amacıyla mideye sıvı verilip geri alınmasıdır.
ARAÇ - GEREÇ : Nazogastrik sonda
Adaptörlü injektör
İki küvet
Steteskop
Bant
Eldiven
Serum fizyolojik veya diğer yıkama solüsyonu
Havlu
1.Geliştirilmesi gerekir: Basamağın hiç uygulanmaması, yanlış uygulanması veya sırasında uygulanmaması
2.Yeterli: Basamağın doğru olarak ve sırasında, ancak eksik olması
3.Ustalaşmış: Basamağın duraksamadan ve yardıma gerek kalmadan doğru ve sırasında yapılması
4.G/Y: Gözlem yapılmamış olması
Adı-Soyadı: Tarih:
BASAMAKLAR
1. Çocuk sağ yanına yatırılır; baş hafifçe kaldırılır.
2. Nazogastrik tüp yerleştirilir.
3. Mide içeriği yer çekimi veya injektör ile boşaltılır.
4. Enjektörle, yıkama sıvısı verilir. Genelde yaşa uygun dozda serum fizyolojik kullanılır.
0-1 yaş: 30-60 ml. ; 1-5 yaş: 60-90 ml. ; 6-12 yaş: 90-120 ml.
5. Yıkama işlemine mideden temiz sıvı gelene kadar devam edilir.
6. Gerekirse tüp yerinde bırakılır.
7 .Mideye verilen sıvı miktarı, mideden gelen sıvıdan çıkarılarak midede fazla sıvı kalıp kalmadığı kontrol
edilir.
Bradikardi ve/veya hipotermiye yol açabileceği için buzlu lavaj tercih edilmemelidir.
DİKKAT ! Mide lavajı, korozif madde alınması sonrası yada hastanın bilincinin kapalı olduğu
herhangi bir durumda uygulanmaz.
93
HEMOKÜLTÜR ALINMASI İÇİN ÖĞRENİM REHBERİ
AMAÇ: Hemokültür alma becerisi kazanmak
ŞARTLAR: Mümkünse antibiyotik tedavisine başlamadan önce , ateşli dönemde ve değişiklik
venlerden en az 3 ayrı örnek halinde alınmalıdır
ARAÇ- GEREÇ: Hemokültür tüpleri ( farklı organizmalar için farklı besiyeri içeren)
Antiseptik solusyon ( iyot ve alkol )
Steril gazlı bez veya tampon
Kelebek iğne veya venöz kanül
Enjektörler
Steril eldivenler
1.Geliştirilmesi gerekir: Basamağın hiç uygulanmaması, yanlış uygulanması veya sırasında uygulanmaması
2.Yeterli: Basamağın doğru olarak ve sırasında, ancak eksik olması
3.Ustalaşmış: Basamağın duraksamadan ve yardıma gerek kalmadan doğru ve sırasında yapılması
4.G/Y: Gözlem yapılmamış olması
Adı Soyadı Tarih:
BASAMAKLAR
1.Eller yıkanır ve steril eldiven giyilir
2.Kanın alınacağı venöz damar belirlernir, bölge iyod alkolle silinir.
3.Venöz kanül veya kelebek iğne ile damara girilir.
4.Kanülün ucuna takılan steril enjektörlere kan alınır.
5.Enjektör damardan çıkatılır, kanamanın durması için damar üzerine hafifçe bastırılır.
6.Kanın alındığı enjektörün iğnesi çıkarılır, ve yeni steril iğne takılır.
7.Hemokültür tüplerinin kapakları açılır ve lastik tıpaları dezenfekte edilir.
8. Enjektörün iğnesi ile lastik tıpa delinerek kan hemokültür şişesinin içine aktarılır.
9. Kültür tüpleri mikrobiyoloji laboratuarına gönderilir veya bekletilecekse etüve yerleştirilir.
10. Eldiven çıkarılır ve eller yıkanır
İDRARIN ALINMASI ve SAKLANMASI İÇİN ÖĞRENİM
REHBERİ AMAÇ: İdrar örneğinin doğru alınması ve saklanması konusunda bilgi ve beceri
kazanılması
1.Geliştirilmesi gerekir: Basamağın hiç uygulanmaması, yanlış uygulanması veya sırasında uygulanmaması
2.Yeterli: Basamağın doğru olarak ve sırasında, ancak eksik olması
3.Ustalaşmış: Basamağın duraksamadan ve yardıma gerek kalmadan doğru ve sırasında yapılması
4.G/Y: Gözlem yapılmamış olması
Adı-Soyadı: Tarih:
BASAMAKLAR
94
İdrar kontrolü olan çocuklarda
Orta akım idrarı örneği alınması: ARAÇ – GEREÇ: Temizlik malzemesi (su, sabun, pet)
İdrar kabı (kültür için steril)
İdrar tüpü (kültür için steril)
1. Perine temiz sabun ile yıkanır, su ile durulanır ve temiz bir pet ile kurulanır.
2. Perine temizlendikten sonra temiz bir kaba doğrudan idrar alınabilir.
3. İdrar kültürü için örnek alınıyorsa steril idrar kabı kullanılmalıdır.
4. Alınan idrar örneği en geç ½ saat içinde laboratuvara ulaştırılır
5. Herhangi bir nedenle idrarın bekletilmesi gerekiyorsa 24 saat + 4 C ısıda buzdolabında saklanmalıdır.
İdrar kontrolü olmayan yenidoğan ve sütçocuklarında Plastik torba ile idrar örneği alınması : ARAÇ – GEREÇ: Temizlik malzemesi (su, sabun, pet)
Plastik idrar torbası (kız ve erkek için farklı tipte, steril)
İdrar kabı (kültür için steril)
İdrar tüpü (kültür için steril) 1. Perine temiz sabun ile yıkanır, su ile durulanır ve temiz bir pet ile kurulanır.
2. Kız ve erkek çocuklar için farklı üretilmiş olan steril plastik torba önce alt kısımdan başlayarak perineye
yapıştırılır.
3. Çocuk idrar toplama işlemi süresince kucakta ve bezlenmemiş olarak bekletilir.
4. İdrar toplanınca temiz bir şekilde torba perineden çıkarılır.
5. İki saat içinde idrar alınamamış çocuklarda plastik torba yenisi ile değiştirilir
6. Alınan idrar örneği en geç ½ saat içinde laboratuvara ulaştırılır
7. Herhangi bir nedenle idrarın bekletilmesi gerekiyorsa 24 saat + 4 C ısıda buzdolabında saklanmalıdır.
Sonda ile idrar örneği alınması:
ARAÇ – GEREÇ: Antiseptik solüsyon (baticon )
Serum fizyolojik
Steril petler
Steril eldiven
İdrar Sondası *
Steril vazelin
İdrar tüpü
Çocuğun yaşı ve ağırlığına uygun boyutta* idrar sondası hazırlanır
1. Steril eldiven kullanılır 2. Perine antiseptik solüsyon (Baticon ) daha sonra serum fizyolojik ile temizlenir. 3. Ucu steril vazelin ile yağlanmış sonda üretra ağzından ilerletilir. 4. İdrar gelmeye başladıktan sonra steril tüp içine idrar alınarak sonda çıkarılır. 5. Alınan idrar örneği en geç ½ saat içinde laboratuvara ulaştırılır 6. Herhangi bir nedenle idrarın bekletilmesi gerekiyorsa 24 saat + 4 C ısıda buzdolabında saklanmalıdır.
* Foley sonda boyutları :
YD, küçük bebek 6F
5-10kg arasında 8-10F
>10kg 10-12F sonda kullanılır
95
24 saaatlik idrar toplanması için gerekli işlem ve bilgiler
Toplama sürecinin başinda mesane boşaltilir, sürecin sonunda ise örneğe ilave edilir.
Toplama süresinde idrar kabi serin bir yerde tutulmalıdır.
24 saatlik idrar temiz bir şişeye eksiksiz toplanmalidir.
Hastanin idrar toplamasi kontrol edilmelidir.
İdrarin miktari (volüm ml) ölçülüp 10-20 ml yollamak yeterlidir.
TAM İDRAR TAHLİLİ İÇİN ÖĞRENİM REHBERİ
AMAÇ: İdrar tahlilinin doğru ve güvenilir yapılabilmesi için gerekli bilgi ve becerinin
sağlanması
ARAÇ – GEREÇ: İdrar tüpü
Santrüfüj cihazı
İdrar stripi ( idrar çubuğu) (10-11 parametre)
Mikroskop
Lam
Lamel
1.Geliştirilmesi gerekir: Basamağın hiç uygulanmaması, yanlış uygulanması veya sırasında uygulanmaması
2.Yeterli: Basamağın doğru olarak ve sırasında uygulanması, ancak eksik olması
3.Ustalaşmış: Basamağın duraksamadan ve yardıma gerek kalmadan doğru ve sırasında yapılması
4.G/Y: Gözlem yapılmamış olması
Adı-Soyadı: Tarih:
BASAMAKLAR
1. İdrarın makroskopik değerlendirilmesi
a-Tüp içindeki idrarın rengi ve görünümü değerlendirilir
b-Renk ve görünümünde patoloji varsa not edilir
2. İdrarın kimyasal içeriğinin değerlendirilmesi
a- Tüp içine alınmış idrar örneğine idrar stripi batırılır
b- Stripin tüm yüzeyinin idrar ile teması sağlanır ve strip tüpten çıkarılır
b- Stripteki idrar fazlalıgı kağıt havlu / peçete yardımıyla alınır
c- Strip kutusunun üzerindeki skalada her parameter için mevcut renkler ile stripteki renk değişikliği her
parametre için tek tek karşılaştırılarak not edilir
d- Stripin değerlendirilmesinde süreye uyum çok önemlidir (en uzun 2 dakika içinde değerlendirilmeli ve en
son lökosit bakılmalıdır)
3. İdrarın mikroskopik değerlendirilmesi
a- İdrar tüpü içine alınan 5-10 ml idrar santrüfüj bölmelerinden birine konur
b- Santrüfüj içinde denge bozulmaması için aynı miktar su içeren bir tüp karşı bölmeye yerleştirilir
c- İdrar 1500-3000 devirde 3-5 dakika santrüfüj edilir ve idrar tüpü santrüfüj cihazından çıkarılır
d- Tüp içindeki idrarın üstte kalan kısmı (super natant) 0.2-0.5 ml kalıncaya kadar idrar dökülür
e- Çökelti karıştırılarak homojen hale getirilir
f- Çökeltiden bir damla idrar temiz bir lam üzerine alınır, lamel kapatılarak preparat hazırlanır
g- İlk değerlendirme ışık mikroskopunda 10x10 büyütmede yapılır, tüm alan kabaca taranır
h- 10x40 büyütmede, rasgele seçilen 5 farklı mikroskop alanındaki şekilli elemanlar* tek tek sayılarak
ortalaması idrar sedimenti olarak tanımlanır ve yorumlanır
* Sedimentte hücreler var mı ? (eritrosit, lökosit, epitel hücreleri, bakteri ve mantar)
Sedimentte silendirler var mı? (hyalen, granüler, eritrosit, lökosit, yağ ve tubuler hücre silindirleri)
Sedimentte kristaller var mı ? (ürik asit, sistin, kalsiyum oksalat kalsiyum fosfat, triple fosfat, amorf ürat
amonyum ürat, lösin, trozin,magnezyum fosfat)
96
BOĞAZ KÜLTÜRÜ ALINMASI İÇİN ÖĞRENİM REHBERİ
AMAÇ: Boğaz kültürü alma becerisi kazanmak
ARAÇ-GEREÇ: Dil basacağı, ışık kaynağı
Steril tüplü kültür tamponu
1.Geliştirilmesi gerekir: Basamağın hiç uygulanmaması, yanlış uygulanması veya sırasında uygulanmaması
2.Yeterli: Basamağın doğru olarak ve sırasında, ancak eksik olması
3.Ustalaşmış: Basamağın duraksamadan ve yardıma gerek kalmadan doğru ve sırasında yapılması
4.G/Y: Gözlem yapılmamış olması
Adı-Soyadı: Tarih:
BASAMAKLAR
1.Bebekler ve küçük çocuklar için anne yada yardımcının kucağında yüzü kültür alana bakacak şekilde
kollarından sıkıca tutulur.
2.Büyük çocuklarda işlem hakkında bilgi verilir ve ağzını açması istenir.
3.Dil kökü, basacak yardımı ile aşağıya doğru bastırılır.
4. Kültür tamponu ile her iki tonsillanın üzerine iyice sürülerek materyel alınır.
5.Tamponu yanak mukazası, tükürük bezleri ve dudaklara dokundurmaktan kaçınılmalıdır
6. Alınan örnek en geç 1 saat içinde laboratuara iletilmelidir.
DIŞKI KÜLTÜRÜ ALINMASI İÇİN ÖĞRENİM REHBERİ
AMAÇ: Dışkı kültürü alma becerisi
kazanmak
ARAÇ- GEREÇ: Temiz bir kap
Steril kültür tüpü
1.Geliştirilmesi gerekir: Basamağın hiç uygulanmaması, yanlış uygulanması veya sırasında uygulanmaması
2.Yeterli: Basamağın doğru olarak ve sırasında, ancak eksik olması
3.Ustalaşmış: Basamağın duraksamadan ve yardıma gerek kalmadan doğru ve sırasında yapılması
4.G/Y: Gözlem yapılmamış olması
Adı-Soyadı: Tarih:
BASAMAKLAR
1.Temiz bir kap veya alt bezindeki dışkıdan bezelye büyüklüğünde bir parça steril tüpe alınır.
2.Özel tetkikler için daha fazla örnek alınması gerekebilir.
3.Alınan örnek hemen laboratuara gönderilmelidir.
4. Kısa süreli (2 saate kadar) bekletmeler için +4 derece buzdolabında bekletilebilir.
DSİ-1 / Dışkıda lökosit DIŞKI MUAYEN
ESİ
DIŞKIDA LÖKOSİT ARAŞTIRILMASI İÇİN ÖĞRENİM
REHBERİ
AMAÇ VE DEĞERLENDİRME: İshalin etiyolojik tanısının ön görülmesi
ARAÇ -GEREÇ: Lam,lamel
%0.5’lik metilen mavisi (ya da Lugol, Wright veya gram boyası)
Işık mikroskopu
97
1.Geliştirilmesi gerekir: Basamağın hiç uygulanmaması, yanlış uygulanması veya sırasında uygulanmaması
2.Yeterli: Basamağın doğru olarak ve sırasında, ancak eksik olması
3.Ustalaşmış: Basamağın duraksamadan ve yardıma gerek kalmadan doğru ve sırasında yapılması
4.G/Y: Gözlem yapılmamış olması
Adı-Soyadı: Tarih:
BASAMAKLAR 1. Az miktarda dışkı ya da mukus örneği cam lam üzerine koyulur.
2. Üzerine 2 damla metilen mavisi damlatılarak iyice karıştırılır ve 2-3 dakika beklenir.
3. Lamelle kapatılır ve ışık mikroskopunda küçük büyütme ile değerlendirilir.
4. YORUM: Bol miktarda polimorf nüveli lökosit görülmesi infeksiyöz,inflamatuar ya da alerjik
enterokoliti düşündürür.
DIŞKIDA KAN ARAŞTIRILMASI İÇİN ÖĞRENİM REHBERİ
AMAÇ VE DEĞERLENDİRME: İshalin etiyolojisi konusunda bilgi edinme amaçlanır.
Dışkıdaki hem varlığın saptanmasına dayanır. Özellikle kolonu etkileyen invaziv infeksiyonlar, inflamatuar ya da gastrointestinal kanalda kan varlığında (gastrointestinal
kanamalar veya yutulan kan) pozitif bulunabilir.
ARAÇ -GEREÇ: Bu test klasik yöntemle ya da güncel yöntemle olmak üzere 2 farklı şekilde
yapılabilir.
A) Klasik yöntem
Gizli kan testi kartı
Gizli kan test solüsyonu (kart ve solüsyon aynı kit içinde bulunmaktadır; hemoccult,
guiac gibi farklı tipleri olup en sık kullanılanı hemoccult test malzemesidir.
UYARI: solüsyonun hangi pH değerinde etkin olduğuna dikkat edilerek alkali pH'da
etkin olan solüsyonlar dışkı gibi barsak içeriğinde, asit pH'da etkili olan solüsyonlar
kusmuk gibi mide içeriğinde kan varlığını araştırmak amacıyla kullanılmalıdır.
1.Geliştirilmesi gerekir: Basamağın hiç uygulanmaması, yanlış uygulanması veya sırasında uygulanmaması
2.Yeterli: Basamağın doğru olarak ve sırasında, ancak eksik olması
3.Ustalaşmış: Basamağın duraksamadan ve yardıma gerek kalmadan doğru ve sırasında yapılması
4.G/Y: Gözlem yapılmamış olması
Adı-Soyadı: Tarih:
BASAMAKLAR: 1. Kart üzerindeki test alanına dışkı örneğinden az miktarda sürülür
2. Kitin içinde tanımlandığı şekilde test uygulanır.
3. YORUM: Mavi renk değişimi gözlenmesi dışkı örneğinde hem varlığını gösterir (Demir içeren vitamin
ve mineral şuruplarının kullanımı sırasında ya da bol miktarda et yendiği ve barsak pasajının hızlandığı
durumlarda yalancı pozitiflik saptanabilir).
B) Güncel yöntem
Gizli kan testi kaseti
Gizli kan PH:7 lik test tamponu
Adı-Soyadı: Tarih:
BASAMAKLAR: 1. Gizli kan kitinin içinde bulunan dışkı çözücü tamponun bulunduğu tüpteki kaşık ile dışkı numunesinin 3
farklı yerinden çok küçük miktarda dışkı örneği alınıp PH:7 lik tampona konarak çözülür, iyice
karıştırılır.
98
2. Kitin içinde hazır bulunan kasetin örnek bölgesine (S: sample) 3 damla damlatılır
3. YORUM: Eğer dışkı örneğinde yeterli hemoglobin* varsa 5 dakika sonra test bölgesinde( T) ve
kalibrasyon ( C) bölgesinde renkli bant görülür.
AÇIKLAMA: Kit içinde bulunan stripteki membranda bulunan immobilize haldeki anti- human
hemoglobin antikorları, test sırasında örnekteki hemoglobin molekülleri ile birleşerek membranda
kapiler hareket eder ve testin örnek bölgesinde renkli partiküllerden oluşan bir band oluşturur.
* Bu yöntemde dışkıda 50ng/ml- 0.5 mg/ml arasında hemoglobin bulunuyorsa gizli kan saptanabilir.
DIŞKIDA PARAZİT ARAŞTIRILMASI İÇİN ÖĞRENİM
REHBERİ
AMAÇ: Taze dışkı örneğinde ya da perianal bölgede parazit varlığının araştırılması
ARAÇ -GEREÇ:
Serum fizyolojik
Lam, lamel
Işık mikroskopu
Selofan bant (seloteyp testi için)
1.Geliştirilmesi gerekir: Basamağın hiç uygulanmaması, yanlış uygulanması veya sırasında uygulanmaması
2.Yeterli: Basamağın doğru olarak ve sırasında, ancak eksik olması
3.Ustalaşmış: Basamağın duraksamadan ve yardıma gerek kalmadan doğru ve sırasında yapılması
4.G/Y: Gözlem yapılmamış olması
Adı-Soyadı: Tarih:
BASAMAKLAR
A. Taze Dışkı Örneğinin İncelenmesi
1. Az miktarda taze dışkı örneği bir damla serum fizyolojik ile karıştırıldıktan sonra lam üzerine
damlatılır.
2. Partiküller uzaklaştırıldıktan sonra kalan sıvı materyel üzerine lamel kapatılır.
3. Mikroskopta önce 10”luk objektifle incelenir. Şüpheli görünüm saptanırsa 40”lık objektifle
bakılır. Yumurta ve kist görülebilir.
4. Protozoon kistlerinin saptanması için çekirdeklerinin görülmesini kolaylaştıran lugol ya da iyot
boyası eklenerek ışık mikroskopunda değerlendirilir.
5. YORUM: Yumurtaların hemen hepsi kistlerden büyüktür. Özel çeşitli şekilleri vardır. Kistler ise
yuvarlak ve yumurtalardan daha küçüktürler. Hareketli trofozoitlerin saptanması, hastalık varlığını
düşündürür.
B. Perianal bölgede parazit aranması; seloteyp testi
1. Perianal bölgeye ulaşan kıl kurtlarını saptamaya yönelik bu testte, sabahın erken saatinde çocuk
tuvalete gitmeden bir süre önce, 5-6 cm’lik selofan bant parçası yapışkan kısmı anüse gelecek
şekilde perianal bölgeye yapıştırılır.
2. 20-30 dakika kadar sonra selofan bant parçası perianal bölgeden çıkarılarak yapışkan kısmı lama
gelecek şekilde lam üzerine yapıştırılır.
3. Ova varlığı açısından ışık mikroskopunda değerlendirilir.
DIŞKIDA KARBONHİDRAT MALABSORPSİYONU
DEĞERLENDİRMESİ İÇİN ÖĞRENİM REHBERİ
99
.
AMAÇ: Karbonhidrat malabsorbsiyon varlığının değerlendirilmesi
ARAÇ -GEREÇ:
Dışkı pH: Distile su
pH kağıdı (pH 1-10 ve pH 5.5-9 arası kağıtlar bulunmaktadır)
Dışkıda redüktan madde: Test tüpü
Clinitest tableti (liyofilize Fehling tabletleri)
1.Geliştirilmesi gerekir: Basamağın hiç uygulanmaması, yanlış uygulanması veya sırasında uygulanmaması
2.Yeterli: Basamağın doğru olarak ve sırasında, ancak eksik olması
3.Ustalaşmış: Basamağın duraksamadan ve yardıma gerek kalmadan doğru ve sırasında yapılması
4.G/Y: Gözlem yapılmamış olması
Adı-Soyadı: Tarih:
BASAMAKLAR A. Dışkı pH
1. Dışkı distile su ile çalkalanıp sulandırılır.
2. pH kağıdı ile(pH 1-10 ve pH 5.5-9 arası kağıtları ile bakılır).
3. YORUM: Dışkının pH’sı yaklaşık olarak nötrdür. Dışkı pH’sının 5.5 ve altında bulunması
karbonhidrat malabsorpsiyonunun göstergesidir.
B. Dışkıda redüktan madde
1. Az miktarda dışkı örneği test tüpüne konarak iki kısım su ile sulandırılıp suspansiyon
haline getirilir.
2. İkinci bir test tüpüne Clinitest tableti konur.
3. Üzerine bu suspansiyondan 15 damla eklenir.
4. Oluşan renk değişikliği tabletle birlikte verilen renk çizelgesiyle kıyaslanarak redüktan maddenin
pozitifliği değerlendirilir.
5. YORUM: %0.5’in üzerinde redüktan madde varlığı patolojik kabul edilir ve karbonhidrat
malabsorpsiyonu tanısı koydurur.
C. Dışkıda nişasta
Klinik önemi yoktur
DIŞKIDA KARBONHİDRAT SİNDİRİM/EMİLİM SORUNLARI PH < 6 VE/VEYA
REDÜKTAN MADDENİN POZİTİF OLMASI İLE TANINIR
TEMEL BİLGİ: Karbonhidrat malabsorpsiyonu varlığında bağırsak lümeninde emilmeden kalan
karbonhidratların kolonik bakteriler tarafından fermente edilmesiyle laktik asit oluşur ve
dışkı asidikleşir. Dışkı örneklerinin pH’sının ölçülmesi ve dışkıda redüktan madde varlığının
araştırılması doğrudan, dışkı elektrolitlerinin ve osmolalitesinin ölçülmesi ozmotik ishal varlığını ortaya koyarak
dolaylı yoldan karbonhidrat malabsorpsiyonunu gösterir
DIŞKIDA YAĞ MALABSORPSİYONU
DEĞERLENDİRMESİ İÇİN ÖĞRENİM REHBERİ
AMAÇ: Yağ malabsorbsiyon varlığının değerlendirilmesi
ARAÇ -GEREÇ:
Mikroskop altında inceleme
Lam, lamel
Distile su
Sudan-III solüsyonu
Steatokrit ölçümü
Distile su
Heparinli hematokrit tüpü
Hematokrit santrifuj aleti (12 bin devirde)
100
Ölçüm cetveli
1.Geliştirilmesi gerekir: Basamağın hiç uygulanmaması, yanlış uygulanması veya sırasında uygulanmaması
2.Yeterli: Basamağın doğru olarak ve sırasında, ancak eksik olması
3.Ustalaşmış: Basamağın duraksamadan ve yardıma gerek kalmadan doğru ve sırasında yapılması
4.G/Y: Gözlem yapılmamış olması
Adı-Soyadı: Tarih:
BASAMAKLAR
A. Mikroskop altında inceleme
1. Temiz bir lam üzerine bir parça feçes, bir damla distile su ve iki damla sudan-III solüsyonu konup
karıştırılır.
2. Karıştırma sonrası bir lamel kapatılarak mikroskopta incelenir.
3. Rapor şekli: Gaitada yağ görüldü veya görülmedi şeklinde rapor edilir. Semikantitatif olarak miktarı
da (+), (++) veya (+++) şeklinde verilir.
4. YORUM: Dışkıda yağ, nötral yağlar, yağ asitleri ve sabunlar olmak üzere üç şekilde görülür. Nötral
yağlar, SUDAN-III ile turuncu veya kırmızı boyanırlar. Damlacık ve düzensiz pulcuklar teşkil eder.
Yağ asitleri, damlacık ve pulcuklar ile birlikte iki ucu sivri iğneler yapar. Sudan-III ile turuncu ve
kırmızı boyanır.Nötral yağlar ve yağ asitleri sıcakta erirler. Erimiş yağ asitleri soğuyunca tekrar
billurlaşırlar. Dışkıda nötral yağın bulunması, erişkinler için hint yağı gibi yağların alındığı haller
dışında, patolojiktir. Yağ asitleri ise yalnız ağır ve uzun süreli açlık hallerinde görülür. Genel
olarak dışkıda yağ varlığı şu durumları akla getirmelidir: Yağ emilim bozuklukları, safra akımındaki
bozukluklar, pankreatik enzim yetersizliği ve artmış bağırsak peristaltizmi.
B. Steatokrit ölçümü
1. 0.5 g dışkı, 2 kısım su ile iyice karıştırılır.
2. Elde edilen homojenattan 70 μl’si heparinize hematorkit tüpüne çekilir.
3. Tüpün ucu kapatılarak 15 dakika süreyle 12 000 rpm hızında santrifüj edilir.
4. Sonucun hesaplanması: Santrifüj sonra elde edilen homojenat, üç tabaka halindedir:
Altta yağ içermeyen dışkı katı maddesi (K)
Ortada yağ içermeyen dışkının sıvı kısmı (S)
Üstte dışkının yağ kısmı (Y)
Bu üç tabakanın boyu ölçülerek “Steatokrit= Y x 100” formülüne göre hesaplanır.
K + Y
5. YORUM: Çocuğun yaşına göre steatokritin normal sınırları değişir. Yenidoğan ve erken süt
çocukluğunda %6’lara varan değerler normal İken, adolesanlarda normal değerler %1-
2’lerdedir.
TEMEL BİLGİ: Gastrointestinal kanaldan yağ emilim durumu anlık dışkı örneklerinde kalitatif ve
semikantitatif olarak mikroskop altında, semikantitatif olarak steatokrit yöntemi ile, 72 saat boyunca
toplanmış dışkı örneklerinde kantitatif yağ emilim katsayısı hesaplanarak değerlendirilebilir
DIŞKIDA PROTEİN MALABSORPSİYONU
DEĞERLENDİRMESİ İÇİN ÖĞRENİM REHBERİ
AMAÇ: Gastrointestinal kanaldan emilim bozukluğu sonucu protein kaybının değerlendirilmesi
ARAÇ –GEREÇ:
ELISA alfa-1-antitripsin kiti
1.Geliştirilmesi gerekir: Basamağın hiç uygulanmaması, yanlış uygulanması veya sırasında uygulanmaması
2.Yeterli: Basamağın doğru olarak ve sırasında, ancak eksik olması
3.Ustalaşmış: Basamağın duraksamadan ve yardıma gerek kalmadan doğru ve sırasında yapılması
4.G/Y: Gözlem yapılmamış olması
101
Adı-Soyadı: Tarih:
BASAMAKLAR
A. YÖNTEM:
1. ELİSA ( Enzim Linked Immunassay ) tekniğiyle çalışır.
2. Dışkı örnekleri 37 0C ya da üzerindeki ısılarda kalırsa 72. saatte alfa -1 antitripsin aktivitesinin yaklaşık
%7’si kaybolur. Bu yüzden analiz hemen yapılmayacaksa işlem zamanına kadar örnekler -20 0C- +4 0C arasında korunmalıdır.
B. YORUM: Normal kabul edilen değerler 0.27 mg/g dışkıdan düşüktür; bunun üzerindeki değerler
hastanın yaşına göre yorumlanır. Postnatal 1. ayında doldurmamış yenidoğanlarda mekonyumun
normal dışkıya göre daha yüksek miktarlarda α-1-antitripsin içermesi nedeniyle sonuçlar yanıltıcıdır.
TEMEL BİLGİ: Alfa -1 Antitripsin, besinlerde bulunmayan, gastrointestinal kanarla hidrolize
dirençli bir serin proteazıdır. Protein kaybettirici enteropatinin teşhisinde anlık
rastgele dışkı örneklerinde alfa -1 antitripsin ölçümü yol göstericidir.
EKZOKRİN PANKREAS YETERSİZLİĞİNİN
DEĞERLENDİRİLMESİ İÇİN ÖĞRENİM REHBERİ
AMAÇ: Lumen içi sindirim bozukluğunun değerlendirilmesi ARAÇ –GEREÇ:
ELİSA fekal elastaz kiti 1.Geliştirilmesi gerekir: Basamağın hiç uygulanmaması, yanlış uygulanması veya sırasında uygulanmaması
2.Yeterli: Basamağın doğru olarak ve sırasında, ancak eksik olması
3.Ustalaşmış: Basamağın duraksamadan ve yardıma gerek kalmadan doğru ve sırasında yapılması
4.G/Y: Gözlem yapılmamış olması
Adı-Soyadı: Tarih:
BASAMAKLAR
A. Dışkıda fekal elastaz
1. YÖNTEM: ELISA (Enzim Linked Immunassay) tekniğiyle çalışılır.
2. YORUM: Ekzokrin pankreas yetersizliğinde düşük bulunur. Oral yoldan pankreatik enzim
replasmanı kullanılsa bile sonuçları etkilenmeyeceğinden enzim tedavisi almakta olan
hastalarda da doğru sonuç verir.
-1 / Dışkıda lökosit
Ben dostlarımı ne kalbimle ne de aklımla severim. Olur ya ... Kalp durur ... Akıl unutur ... Ben dostlarımı ruhumla severim. O ne durur, ne de unutur ... MEVLANA