Radiankyj pymennykKyjiv 1971

Molodyj kryminalist Hryhir Bova nespodivano staje uasnykom fantastynychpodij. Pry zahadkovych i nejmovirnych obstavynach znykla joho kochana. V rezutatinastijnych poukiv Bova potrapliaje do yteliv bahatomirnosti. Pered nym postajezachopliujua i minlyva panorama inakobutnioho yttia, spovnenoho hostrych kos-minych koniktiv, napruenoji boroby za krasu vidnosyn, liubovi i podvyhu v imjablaha mysliaych istot Bezmiru. Takyj osnovnyj losofkyj i chudonij pafos fan-tastynoho romanu Zorianyj Korsar.

Roman-fejerija

Tij, kotra vino jde nazustri, z liubovju prysviauju.Avtor

UYTE. Zoseresia, o mij ela, zahlybsia v nadra duchu idaj vidpovi: chto u sviti najbiyj samitnyk?UE. Sonce, o Gurudeva!UYTE. Jak te moe buty, mij ela, ob Sonce povelyteusioho yvoho, na bako j svito bulo usamitnene?UE. O Gurudeva! Sonce napojuje promenem konu bylynkuj atom, pronykaje v konu klitynu j serce, v rozum i navi nerozu-mnis. Ta mynaju nezmiriani cykly asu, i usamitnene Sonce dene didesia, koly zjavysia heroj, jakyj vidnajde v sobi munis iliubov, ob pronyknuty v soniane lono j narodytysia znovu. Vo-hnianu Bramu vidkryto, i toj liach sudeno konomu, chto zi smi-chom vidkyne maru smerti. y pravyno ja mysliu, o Gurudeva?UYTE. Promi Istyny torknuvsia tvoho sercia, kochanyjela. Daj obniaty tebe! Vvijdy v polumja moho sercia. Vidnyni jnaviky ty SYN SONCIA. Radujsia, radujsia, radujsia, Peremo-e Mary Smerti!

Ty pryjdy, Nepovtorna, na steku moho poryvanaja.Ty stupy u kolysku mojeji dui.Ja hotuju dlia tebe poatok novoho svitannia,Toji kazky, kochana, jaka ne liahla u viri.

Dovhi noi i dni, a tebe vse nemaje, nemaje,V skeliu sercia vdaria galaktynyj prybijMoju duu ochopliuje tuha bezkraja,Rozhortaje u vinis tryvohy suvij.De ty, de? y pryjla ty na Zemliu iz kazky?Jako ni to navio ja v chaach yttia?Bez oej tvojich ni, samota bez adanoji lasky,A bez slova tvoho nebuttia.

Prylety, Nepovtorna! Mynaju sekundy-stolittia,Blyskavyci nebesni obpaliuju serce moje.Ja ekaju tebe nad bezodneju svitu,De bezalisnyj ptach Prometeja kliuje.

De ty, de? Bronzoviju naprueni mjazy,Liuta vtoma bajduistiu duu vbyva.Ty pryjdy i vohnem u oholene serce vryvajsia odrazu,ob buly nepotribni slova!Ja todi rozirvu najdrevnii u sviti kajdany,Skolychnesia vid achu Kryvava Hora!Prylitaj, Nareena moja, na vesine svitanniaNam pora Nam pora

Zi odennyka Sergija Horenycio zi mnoju dijesia?Serce vibruje u nezrymomu potoci jakoji energiji, vidhukujesia pa kolyvannia

chvy i vodokrutiv nevidomoji riky, boly i plae, oho adaje, kudy poryvajesia, asvidomis nioho ne moe zbahnuty, pojasnyty. Nu oho meni treba? Maju cikavi nau-kovi experymenty, neosiani perspektyvy doslide. A moje hlybynne jestvo nevdovo-lene.

Dyvovyne stvorinnia liudyna. Paradoxane i nezjasovane. Drevni kazaly: vinepryrody abo tvorennia. Kvitka substanciji. A moe, navpaky? Ne kvitka, a rana mate-riji? Jiji muka. Koly vona vylikujesia? Koly zayve?

Alogini dumky rozpyraju mozok, zmuuju rozplutuvaty zaplutanyj z praviku

klubok tajiny. Chto zavdav stranoho udaru svitovij substanciji, zmusyvy jiji tvorytynezliennu lavynu form i javy, prahnuty v zapamorolyvu, boevinu dalynu, ukatyte, oho, moe, vzahali ne mona znajty? Fakty astronomiji, zyky, antropologiji j psy-chologiji splitajusia v taku fantasmahoriju, o hodi vklasty jich u hotovi schemy i tra-dycijni ujavlennia. Navi reliatyvizm ne dopomahaje asom osmyslyty, zbahnuty te, ootouje nas zvidusiudy abo vyrostaje z tajemnyoho jadra vlasnoji svidomosti.

O nebesnyj okeane, omu odviku movy? Jaka nevidoma kosmina buria probu-dyla tebe? omu ty poav hnivno kotyty buruny buttia v metagalaktynych prostorach,kydaty pinu yttia u prymchlyvyj, kalejdoskopinyj polit? y ne krae bulo b tobi spatyu vselenkomu spokoji, kolychajuy v neosianomu loni miridy zeren nenarodenohoyttia? A tak polonyv sam sebe pastkoju asu, drevnioju pavutynoju Chronosa, iborsajesia v nij, pae barvystyj metelyk-efemera. A vse-taky ni, ne metelyk! Viduvajuv sobi strachitlyvu sylu, jaka dorivniuje potuhoju sylam zirok i galaktyk. Znaju: muurozhadaty dyvovynu tajemnyciu. Prychovane znannia tryvoy, bentey, rozryvaje. Janiby lioch, naynenyj dynamitom. adaju iskry pidpalu i strachaju jiji. De , koly zja-vysia blahoslovennyj obrij rozkryttia?

Prokynuvsia v tryvozi j neuvanij radosti. Takoho e zi mnoju ne bulo. Dyvnyjson. y ne son? Jaskrave vydinnia, o perechopylo duch. Uvimknuv svitlo. etvertahodyna noi. Ne mou zasnuty. Treba zapysaty.

Snylo, nemovby ja vtikaju po hostrych skeliach vid jurby vorohiv. Ne mou zupy-nytysia, bo odrazu vpadu, i sotni spysiv ta meiv pomatuju tilo, kynu do bezodni, dekluboasia tumany i hrymoty burchlyvyj potik. Vye, vye. Poalasia kamjanystapustelia. Ni travynky, a vhori paliue sonce. I tya motorona v svojij nebuvalosti.Vorohy pospiaju za mnoju neutno, niby tovpye tinej.

Peresliduvai znaju: zdoby ne vtee. Ostanni kroky. Poperedu prirva, za spy-noju vbyvci, u serci jakych nema aliu. O poru vystup skeli, do jakoji ja tuliusiaznemoeno. Vhori prynykla bezodnia ornoho neba, o bajdue dyvysia na mojudramu. Blyskaju zlovisno leza meiv, vistria spysiv. Ostannij podych!

Ale omu ja maju zahynuty? omu v oach peresliduvaiv palaje taka ahua ne-navys? o jim das moja zahybe?

Ja ne chou, ne mou zahynuty. Ja nevmyruyj. Sonce, o palachkoty u misty-nij ornoti neba, to moje serce. Daleki trudari na ovtijuych nyvach zi mnoju. Chtomoe znyyty mene?

U mojich hrudiach spalachuje bahriane sonce. U burianij dynamici myttievoho vy-buchu rozhortajesia fejerynym vijalom, hraje vsima kolioramy spektra ovtym, sy-nim, zelenym, letovym, siaje slipuym bilym kolom, roztopliuje moje tilo i kotysiaurahannoju lavynoju uvsebi, spopeliajuy vorohiv.

I dyvo dyvne. Ja yvyj. Ja ne znyk. Ja naroduju novoju istotoju, niby kazkovyjptach z jajcia. Ja bau sebe utraletovym ptaeniam, viduvaju, o nevymirna pry-roda moja kochana maty daje meni nove buttia. Vidnyni ja dytia svobody.

Z elestom rozhortajusia kryla. Z konym pomachom vony rostu. Ja pronykaju vnevymirnis. I take astia zalyvaje moji hrudy, taka vdianis vselenkij materi, o javid radosti plau i kryu u bezkonenis:

Spasybi, mamo!Nichto ve ne znyy mene. Ja u vsiomu. Vse v meni. Utraletove ptaenia

svobody vyruaje v neskinennyj politZvidky take vydinnia? Chymera, ale jaka radisna. Fantazija, ale omu vona za-

lyyla viduttia reanosti?Symvoly, symvoly Skiky kodiv prychovano v pidsvidomosti, nadsvidomosti liu-

dyny. Vsia pryroda kod. Bezupynne rozhortannia jakoji programy, nevmolymyj po-tik pryynnosti. Jake zerno prychovano v liudyni? o maje vyrosty z nioho?

Teper ue ne zasnu do svitanku. Krylo neskazannoho torknulosia mene, budu slu-chaty vidlunnia neutnoho holosu. Moe, potim stane hirko, sumno, e vae, ni ra-nie, ale znaju odne: nebuvale v nas.

Ja pokochav. Sum? Jaka durnycia. Pesymizm? Homin rozladnanoji dui. O vono kochannia. Ja pereytuju poperedni storinky i smijusia. Nai rozaruvannia, vse-lenka skorbota, pea lye pouky povnoty. A povnota to kochannia.

My ukajemo v neskinennosti. Miriajemo as miridamy rokiv. A zaverennia poza mastabamy. Metelyk i kvitka. Maty i dytia. Chlope i divyna. Poet i pisnia.

Jak ce stalosia? Skiky asu mynulo? Ne znaju.Buv novorinyj veir. Vesele bezladdia. Oikuvannia dvanadciatoji. Chto tan-

ciuvav, chto smijavsia, chto hotuvav na stolach tradycijnu veeriu. A ja v hurti chlop-civ ta divat viv rozmovu pro su asu. Nestrymno ruchalysia strilky, nablyalysia doumovnoji mei. My hovoryly. Pro o? Teper ce ne maje znaennia. Filosofki abstra-guvannia. Ja zbahnuv: mona zbuduvaty neskinennu lavynu modelej. I kona preten-duvatyme na pravo perosti, pa vykliunis istynnosti. Bezmenis moe vmistyty skikyzavhodno varintiv hipotez y teorij, jak skuptor moe vylipyty z hlyny bu-jaku formu.

Nablyala pivni. Hosti sidaly za stoly. I todi vona vbihla do kimnaty. Vnesla po-dych morozu, iskorky snihu, vidhomin vulyci. Rozdiahalasia, vybaalasia, o hovorylahospodyni, znajomylasia z hostiamy. A ja movav i dyvyvsia na neji. I vona te nezvodyla pohliadu z mene. Prymovkla, prykusyla nyniu hubu, niby zhaduvala o.

Jiji posadyly navproty mene. Hodynnyk byv dvanadciatu. umuvalo ampanke.Ja bayv lye yroko vidkryti oi jasno-siri, serjozni. My, movky torknuvy ke-lychamy, vypyly. Hosti lementuvaly. ulysia spivy, rozmovy. A mi namy plyvla tya.

Potim buly tanci. Vona v pari z jakymo junakom lehko j gracizno tanciuvala osuasne, extramodne. Ja dyvyvsia na neji i pyv svij spokij, jakoho ne viduvav tak da-vno, vid dytynstva. Neve ja znajov povnotu? Neve ce tak prosto?

Ale omu prosto? Ne chou hadaty. Ne chou mudruvaty.Chaj bude prosto.Vona pidijla. Vymovyla svoje imja. Vita. yttia. Dyvysia, dyvysia v moje serce

svojim prozorym pohliadom, dyvne, arivne stvorinnia. Ja du vas davno Ja ukala vas, prosto vidpovila vona.Prosto. Jak kraplia dou na sprahlu kvitku. Jak rankovyj promi soncia na

rosynu. Tak prosto.Mynula novorina ni. My jly zasnienymy vulyciamy Kyjeva, movaly. Inkoly

zupynialysia. Zustrialysia pohliadamy, usmichalysia bezmovno. I znovu jly.Vona mekala bilia botaninoho sadu. Zupynylysia bilia jiji budynku. o teper bude? zitchnuv ja. Bude? dzvinko zasmijalasia vona. Stalosia! o? O vy, chodiai kibermayny, artivlyvo skazala Vita. Maleseka skorbotna

rysoka liahla bilia vust. Vse vam, olovikam, treba pojasniuvaty Ni, ni, ne treba. Ja zbahnuv.Ja pociluvav jiji. Vona zapliuyla oi, niby prysluchalasia do svoho viduttia. I ne

stalo snihu, zirok, problem asu j prostoru. Zamknuvsia svit radosti.Kladu pero. Ne chou bie pysaty. ytymu v sviti bezkonenoho astia. Moe, ce

i je ote narodennia, jake ja pereyv nedavno vvi sni? Mene peresliduvaly potvory, a jateper vybuchnuv kochanniam i leu u tajemnyi sfery Povnoty! Jakby-to!..

o zi mnoju? Ja znovu niby padaju. Bi u serci. Sum u dui. Koly ce stalosia? Depodilasia povnota?

My buly razom. Najntymnii dotorky, najninii obijmy, jiji slabijuyj holos michvyliamy nestiamy. I potim maje neutnyj lehit soromu. Ne zbahnu

Neve vsia grandizna fantasmahorija kochannia lye preliud do zaattia, jakepotribno pryrodi? A ninis, a misterija jednannia to lye reexy? O nebo! Chaj cebude lye chymeroju moho vtomlenoho rozumu.

* * *

Bezli podij. Zachyst kandydatkoji. Pojizdka v Haahu na sympozim. I mojitiaki rozdumy, moje horinnia na vlasnomu vohni. O art pryrody, nevidomoho expery-mentatora, jakyj stoji za naoju spynoju! Jak pozbutysia protylenostej, o stanovliasu naoho jestva? Ta j y potribno ce? Buduju kosmogonini teoriji, j ne mou rozvjazatyproblemy vlasnoho pouttia. Reliatyvizm u sviti mikroastok. Tobi za ce daly stupikandydata nauk. A jakyj naukovyj stupi ty maje za dosvid u sviti kochannia?

Kryanije pohliad kochanoji. omu?Use astie vona vidvody pohliad. omu? Chiba o zminylosia v meni? y

inoyj mikrosvit ue choe inoho demirga? Bezumstvo.Vtim, breu. Ne lye vona zminyla. Ja te. Nema ve tijeji novyzny, jaku ja vid-uvav pid as perych zustriej.Ja tiky teper diznavsia, o v neji s olovik. Najdavnie te, o mene ce ne vrazylo.

Boe, jaka nedoskonalis stosunkiv. Navi u sviti ory i fauny vse nabahato prostie,prekrasnie i velynie. Kvitka i promi soncia. Kochannia lebediv. Vony vmyraju, kolyhyne odyn z nych. Tam nema problem, tam najpovnie zaverennia. Spinyj polit, spinehnizdo. Su i dija nerozdini.

Choesia zabuty pro vse, o bulo. Jako prekrasne pryvelo do padinnia, to na-vio vono?

Ranie na konyj mij poklyk vona letila na krylach. Teper: Ne mou, Zavtra nedzvony meni, olovik bude vdoma, Ne rozmovliaj zi mnoju nino po telefonu

Posluchaj, Sergiju! Ne vdavaj z sebe heroja melodramy. Vse ce rezutat tvohobezsyllia. Ty ideju kochannia zrobyv dominujuoju. A moe, ce ne tak? Moe, cia idejavzahali ne maje nijakoho znaennia u vyrienni smyslu buttia?!

Mudruju. A serce plae. My bie ne zustrinemo. orni ruky vidaju styskajumene. Mijardy liudej na planeti, a nichto ne rozraje, ne vtiy. Jaka strana kara butyliudynoju. Cilyj svit liahaje na tvoji plei, i ty povynen nesty joho, karatysia.

* * *

Maju vyriyty problemu asu. Nevblahannyj potik zabyraje vid nas use najdoroe,najsviatie, a my sydymo na joho berezi abo plyvemo v joho burchlyvych chvyliach iskladajemo liryni ody. Vid Prometeja do naych dniv. Vidnyni do vinosti. Chtopovynen poaty.

Chiba ne kryy ve svit, usia neskinennis u vjaznyci Chronosa, v joho nevsyty-momu erevi?

A najhunie volaje Ja utlyve, nine, bolisne Ja liudyny. Radis i tragedijabuttia. Su svidomosti, jiji poatok i kine. Afa i omega. Nezlamne, chystke, neruymej plynne. Zvidky vono zjavylosia? De bulo do toho, jak STALO BUTY?

Inkoly meni zdajesia, o ja zhaduju. Jakyj nebuvalyj polit mi zoriamy j tuman-nostiamy. Ja pamjataju liach nevymirnyj. Nemov strila vohniana, pronyzuje mojasu metagalaktyky ta megasvity, o marevom, miraamy myhotia dovkola neskinen-noji puti. Chto ja buv? Moe, promenystyj akord vselenkoji symfoniji, moe, promo-vlene bezmirom slovo, jake ukalo sobi vyjavu u loni prostoru? I o vono vtomylosia vid

poliotu, vid svojeji neskinennoji vahitnosti, zachotilo spoynku. Ja pobayv pryjemnesonce, zelenu pryjaznu planetu, zatynyj svit liudej, kvitiv i ptachiv.omu tak odajduno kryala dytyna, vchodiay v svit, de nasmikuvato zavyvalychersonki stepovi vitry i nad merzloju zemleju zryvalasia chuha? Moe, moja su zba-hnula, o ne treba zupyniaty polit sered zirok i tumannostej?!

Pizno! Nevblahanno muruvalasia vjaznycia z kistok, mjaziv, krovi j najtonych nej-roniv. Budivnyk yttia pospiav polonyty mandrivnyka bezmiru, dytynu nezrymosti.Spovnena teploho moloka hru zatknula volajuyj rot. Use, lanciuh konenosti za-mknuvsia! Ty ve ne volodar kosminych prostoriv, a bezpomine dytia Zemli

Splyvaju dni. U povsiakdennomu vyri yttia ja inkoly zabuvaju pro nevbla-hannu meu, jakoji achajusia liudy, nazyvajuy smertiu. o tam za neju?

Kine? Kine oho?yttia vyruje. Ne daje zbahnuty samoho sebe, zahlybyty u najpotajeme. Stij! Ja

vidnyni ne damsia tvojij navanij chvyli, drevnij bezalisnyj Chronose! Ty bie ne ob-dury mene barvystymy latunkamy liubovnoji vystavy.

Chou znaty pravdu pro sebe, pro tebe, pro svit, jakoju hirkoju vona b ne bula.Znaju: ty nasmichajesia nadi mnoju.

Vse pidkorylosia tvojij tyraniji. Zori, planety, galaktyky, megasvity, atomy, ameby,kosmini kataklizmy, teoriji, nezlienni formy yttia. Klen na kraju asfatovohomajdanu, a z nioho zlitaju sotni, tysiai preharnych litakiv-helikopteriv. Lehki, ari-vni stvorinnia, o nesu u sobi zarodky bezlii kleniv. Maty-pryrodo!

Navio taki bezhluzdi vtraty? U mertve pokryttia vijaty ninu yttievu plo? Ode tvoje torestvo, Chronose! I lye duch liudyny ne zdajesia tobi. Ty nenavydy joho,liutyj Chronose, bo, koly liudyna vidkryje vsi tajemnyci buttia, ty ezne, jak mara.

Znaju, o mrija duchu nedosiana, doky nema jednosti, doky bezmir klekoe cha-osom i voroneeju. I tomu ty nasmichajesia, tomu ja uju tvij vladnyj holos zne-valyvyj, zverchnij:

Mizerija, iliuzija pryrody. Pina moho okeanu. Ty smije zvesty holovu dlia za-pereennia? Znaj e, o j tvij protest moja hra. I tvoje Ja lye vypadkovis uchymernomu spletinni mojich veletenkych peretvore.

Chto das vidpovi? Bez ironiji?..Kvitka prorostaje z zerna, steblo iz zerna, plid iz zerna. Zovni lye promeni

soncia, voda, povitria. A pryyna i naslidok u zerni. I zahadka. Ja v meni samomu.Piznaj sebe. Davnij, mudryj, bezsmertnyj zapovit. Ale skazaty lehko. A de toj kinyknytky, ob schopytysia za nioho?

Doky ne rozvjau cijeji motoronoji zahadky ne zaspokojusia. Tysiaolittia byly-sia liudy ob stinu Chronosa, potraplialy u nenaerlyve erevo, hynuly u moroci nebuttia,volajuy do tych, jaki lyylysia u sviti:

Dumajte, borisia!Dzvonyla Vita. Klykala. Ja ue chotiv zabuty vse, letity do neji. Znovu viduty

teplo inoych ruk, zahlianuty v jiji prozori oi, sluchaty tryvonyj epit. Ne chou!Jako nemaje v obijmach radosti, he z tych obijmiv! Vony staju kajdanamy.

Na tim boci telefonu plyvlo kryane movannia. Prostir ue ne mav znaennia. Nasrozdilialo bie ni prostir.

Moe, koly strinesia MOJA? Moe, todi. Ach, durnyku! Pradavnia legenda Pla-tona moroy usim vam holovu. Rozdileni polovynky. ukajte, ukajte! Zlyvajte u a-huomu poryvanni, a potim neadnyj Chronos skorystajesia rezutatom vaoji intym-nosti: zmusy krutyty koleso svitu vaych naadkiv. I tak bez kincia. Doky ne pryjdenovyj Platon, ob proholosyty novu ideju.

Proba, geninyj vyteliu! Ja ne povstaju suproty tebe, a lye chou dopovnyty

tebe. Ne na polovynky rozdilyly vselenku jednis orstoki bohy, a na bezli strada-juych astok. Okean form. Povernuty jim jednis o jake zavdannia pered liudynoju.Poliubyty inku prostie. Treba poliubyty nezmirnis i vmistyty jiji v svojemu serci

Proaj, Vito! Plae moje zvyne, liudke, zemne Ja. I spokijno zavmerlo kos-mine. Spokijno? A moe, breu? Jak prosto ty rozdilyv sam sebe na zemnoho j kos-minoho. Kosmos viddzerkaliujesia v konij rosyni, v zinyci konoho oka, skazalydrevni mudreci. A ty

Dosy. Dosy loginoji pavutyny Suche klacannia vaicia aparata. Technikadvadciatoho viku. Jak lehko vona zjednuje i rozjednuje dui. Podarunok Chronosa. Ivoho zvody z neba na zemliu. Many. Polony. Reglamentuje zustrii i rozluky.

A serce boly. Rozum ne moe joho zaspokojity. Vono nezalene. Boly, moje serce,boly!

Z oho poaty analizuvaty, syntezuvaty?Svidomis? Tak. Ale ce ne vseosiane znariaddia. To lye prominyk u bezmenomu

spektri piznannia. Okrim analitynoho, je bahato inych ue vidomych i e nevi-domych. Piznannia svitu chudonie, naukove. Isnuje baennia religijne, dorosle, dyti-ae, spryjniattia utylitarne, bajdue, radisne, pesymistyne. Mynule nahromadylo ba-hato zeren piznannia j ujavy pro svit. Treba rozhlianuty vse, o dosiane. y je serednych yttiedajni?

Knyha buttia. Legenda pro Adama i Jevu. Demirg tvory liudej, ob naselialyplanetu, ob panuvaly nad svitom i liubyly joho. o , i taku hipotezu slid maty nauvazi. Modeliuvannia evoliuciji. Mohutni kosmocyvilizaciji spromoni zdijsnyty plane-tarnyj experyment. Vse v znanni materiji. Ale navio? Mijony rokiv stradnykohoyttia boroba zi stychijamy pryrody, vijny. Potoky krovi, vjaznyci, vohnya inkvizy-ciji, smer miridiv nevynnych jak vypravdaty takyj experyment? Jake serce povynnebuty v demirgiv, ob vono ne rozirvalosia vid achu i aliu?

A vtim, a to, moe, lye reex naoho samozbereennia? Ade my ne alijemoderevo, kami, experymentujuy? Ba, navi tvaryn ne alijemo, cho vony j due schoina nas. Ote, v tych mitinych demirgiv moe buty vzahali vidsutnie pouttia aliu jspivstradannia? My dlia nych experyment. Nai boli, muky, kryvavi vijny i poukyistyny lye elementy pevnoji reakciji, jaki vony staranno vyvaju, de vykorystovu-ju. Ohydno! I znovu ohydno dlia nas. A jako jdesia pro holyj intelekt?

Todi problema Chronosa ne v naych rukach. as ne moe buty podolanyj. My vjazni. Nemaje prostoru dlia vtei, bo za stinamy vjaznyci nema buttia. Naa mo-lyvis povzannia u spiraliach hiperprostoru. Prach ty je i v prach povernesia.Drevnie prokliattia. Neve v niomu istyna? Neve vsia problema ne torkatysiajabluka piznannia dobra i zla? Buty smyrnekymy rabamy demirga, yty instynk-tamy, buty v zlahodi z faunoju j oroju?

Ni, zalyu poky o ciu hipotezu. Tut bezvychi. Jedyne, na o maju nadiju jijiprychynyky, zamyrennia erez smyrennia, pokoru, povnu viddau sebe na mylisdemirga. Todi yttia v sviti radosti j povnoty. Ale jakoji povnoty, jakoji radosti?Znovu bez svidomosti, znovu v imli instynktu, de ne mona bude rozpiznaty, chto ty je vinyj duch y element kosminoji kibermayny?

Ni, ni! Treba jty dali. Schid zalyyv nam bahato symvoliv i doktryn. y nemajesered nych novych zeren piznannia? Drevni due bahato mirkuvaly nad problemoju asui te namahalysia zvinytysia vid joho lanciuhiv. Brahmanizm, dajnizm, buddyzm. Vsivony zalyyly grandiznu kosmogoniju i vraajuyj antropogenez. Vedanta pidvela pid-sumok, zdijsnyla syntez.

V okeani vinosti plyve tysiaoholovyj Zmij ea as. Na niomu drimaje Vinu sukupnis i su yttia. Inkoly suvoro peridyno z joho lona vyrostaje, rozkvitajearivnyj Lotos Buttia, a na niomu sydy tvore svitu Brama. Mynaju neskinenni

kapy bijony rokiv kosminoho rozvoju. Zarodujusia i vmyraju zoriani skupennia,spalachuju i zhasaju planety, zjavliajusia i bezslidno ezaju yvi istoty, liudy, bohy,asury, cyvilizaciji, carstva, mesiji, avatary, katriji, pariji, raby i volodari, kochani i bez-domni, mudri i bezumni. Vse, vse, vse hyne v neskinennych spiraliach eoniv, i naviverchovnyj Brama vmyraje, koly kinajesia joho sto rokiv, nevymirnyj dlia zemnychobysle vik, i todi vjane nebesnyj Lotos, porynaje v lono Vinu. Znovu nevymirnyjokean vinosti, a sered nioho bezsmertnyj ea z drimajuym bohom na spyni.

I tak bez kincia. Bez vymiru. Bez smyslu. Tak jem. Tak bude.Jedyne prosvitlennia metempsychoz, ideja perevtilennia. O ty had, ptach, ko-

rova, kaan. Tobi tiako, ty povzaje po zemli, ty staje ertvoju adibnoho chyaka, alespodivajsia, molysia tvorcevi suoho Brami. Ty zmoe v majbutti narodytysia liu-dynoju. A projovy vdalo liach liudyny, moe pidniatysia do carstva deviv-bohiv. Alej tam tebe pidsteree vinis. Nasoloda vymahaje viddai. Nemynuyj rytm vzajemoza-lenosti kyne tebe do carstva rakasiv-demoniv, de ty spokutuje cykl nebesnoji naso-lody. I znovu erez carstvo mineraliv, roslyn i tvaryn do liudkoji evoliuciji

Motorona doktryna. Ale, spravdi, treba jij viddaty nalene. Ve tysiaolittia tomumudreci Indiji viduly nevyerpnu i bezanu su Chronosa asu. Doky ty v joho potoci nioho buduvaty chymery. Ty lye astka na joho chvyliach, klityna vselenkohoorganizmu.

Vpere povstav proty despotiji Chronosa munij Gautama. Vin proholosyv idejusvobody. Ne borotysia zi svitom Bramy, a vyjty z nioho. Kudy? U nevidomis! Jak vid-ajdunyj mandrivnyk na blahekomu ovnykovi v more. o tam, za obrijem? Moe,arivnyj ostriv? Moe, nebaeni lisy i kazkovi ar-ptachy? Moe, urahan i zahybe u bez-donnij prirvi okeanu? Chaj! Aby ne tut, de vse tak ostohydilo, de vse vyvireno, jak ryt-mika pianoho hodynnyka, o joho raz u raz perevertaje dosvidena ruka kosminohoveletnia ei.

Jak poboroty despotyzm Chronosa? Jak vyjty z joho pastky?Vidkynuty vsi adannia, skazav Gautama. Rozrubaty komplexy prahne. I

todi ruka Mary ne zachopy tebe. Ty znovu zilliesia z okeanom svobody, vyjde iz svituform.

Prekrasno! Ale ce vtrata indyviduanosti. I potim, chto dovede, o tvoja energija ue v stani pasyvnosti ne bude vykorystana svidomym y nesvidomym demirgomdlia novoho impusu yttia, o vona ne bude krutyty ine koleso svitu? Nema takojigarantiji, doky tym garantom ne bude tvoja svidomis. Ote, zbereennia indyvi-duanosti najpera neobchidnis. Nesvidomyj boje ne boje. Pasyvnyj boje neboje. Vin ertva, vin zdoby Chronosa.

Piznie bezli okutnych, mistynych myslyteliv vdoskonalyly, osuasnyly schidnidoktryny. Gigantki manvantary evoliucijni cykly projavlennia i pralajji, vidpoynkykosminych stychij staly potribnymy lye dlia peridynoho prochodennia nezlien-noji lavyny monad, o nabuvaly v svitach form neobchidnyj dosvid. Semeryni cyklyplanet, svitiv buly neobchidni dlia vdoskonalennia, prydbannia dosvidu, ob z tymyzdobutkamy nareti povernutysia do Absoliutnoho Lona, jak povertajesia z kvitkovohopolia bdola z solodkym nektarom.

Pomi tymy krajnimy punktamy isnuvalo bezli sfer astrana, mentana, bud-china i bahato inych, ve nezbahnennych. Tam pislia smerti duchovnyj komplex liu-dyny prochodyv peridy vidpoynku, kary, nahorody, pidbyvav pidsumky, planuvavmajbutnie zyne yttia.o ! Prekrasno. Vse dosy rozrobleno, logino, moe, navi spravedlyvo. TeorijaKarmy spravedlyvoji diji ta zakonu pryyn i naslidkiv dopovniuvala cej svitohliad.I ne treba nijakych bohiv, cia doktryna tisno zmykajesia z materilizmom, z idejejurytminosti buttia.

Ale omu duch zapereuje proty takoji vykinenosti? omu dychaje motoronistiu

vid velyavych kap i manvantar? o moe duch, jakyj narodujesia z AbsoliutnohoLona, vziaty vid aliuhidnoho svitu form, de vin le-le povzaje u pimi instynktiv tanikemnych problyskiv intelektu? I o moe daty dosvid materinoji sfery dlia nad-prostorovych, nadasovych koordynat?

I znovu bezvychi. Nemolyvis staty nad asom, nad drevnim Chronosom. Chajnavi ja koly-nebu stanu bohopodibnym tytanom, ale budu zapriaenyj u vselenkurytmiku. Neve drevni mudreci ne zbahnuly cioho?

Samadchi? Transcendentne zlyttia z jedynym polem buttia? Neporune tilo, oska-leni zuby, blaenna posmika. Harazd! Chaj ty siahnuv potoku blaenstva, a ini? Amijardy tvojich brativ? y vidkryv ty jim baanu steeku svobody? y dav dokaz prav-dyvosti tijeji steeky, okrim subjektyvnoho tverdennia? Dejaki religiji zapevniaju, ovsiaka smer je perechid u carstvo svobody! Chiba ne perekonuje u ciomu liudejchrystyjanka cerkva, ta j ne lye vona?

Stij! Dosy!Ce nioho ne das. Stverdennia zakonomirnosti, neobchidnosti toho, o je, o

isnuje, ce cholujstvo u nevidomoho tvorcia, chto b vin ne buv: svidomyj experymenta-tor y nesvidoma pryroda. Navi yttia moe vyjavytysia chvoroboju materiji, navi ge-ninyj skuptor moe zipsuvaty desiatky matkiv najkraoho marmuru, doky vtilysvij zadum u doskonalu formu. Same tak! Viduttia nepovnoty, nevdovolennia dokaznedoskonalosti tvorennia. I liudyna, viduvy ce, povynna znajty liach do povnoty, dokrasy, zaverennia.

De toj liach?Viduvaju v nas samych. My naslidok bezkonenoho lanciuka pryyn. Jako

tak, to v nadrach klityn, geniv, u e hlybynniomu jestvi naomu je skondensovaneznannia pro mynuli prochodennia. ob siahnuty svobody, treba dovidatysia, jak mypotrapyly v rabstvo. Proslidkuvaty, de buly nai poperednyky, o vony dijaly, omupryvely nas same siudy.

Ce problema bahatomirnosti. Syntez bilogiji, psychologiji, energetyky, kosmo-goniji, biniky, istoriji. Tak, istoriji u vsij jiji neosianosti, zapysanoji v naomu duchovi.

Zvidky poaty? e ne znaju. Budu radytysia z druziamy. Era kosmonavtyky po-alasia. Experymenty, ote, mona bude provodyty v kosminych mastabach. Deo vsvidomosti vyzrivaje, ale e bojusia pro ce pysaty. Treba obmirkuvaty. Stij! Dzvonytelefon

Znovu vona. Vita. Kryha roztanula. Laskavyj, tremtiayj holos. Moe, pity?.. o zimnoju? Pislia takych zletiv dumky znovu opynytysia v obijmach? A jak e z problemojuasu? Geniv? Chronosa? Vin smijesia. Ja uju joho cholodnyj rehit. Niby triy kryhanavesni, koly skresaje Dnipro!

A, bajdue! Pidu!..

* * *

Odnijeji noi meni niby pryvydiloPorohy. Povnovodyj Dnipro. Pid soncem hraju buruny na porohach, u nebi yriaju

lastivky. Bau na plesi bahato hostronosych ajok, bilia nych metuasia kozaky. Dedaleko uty huk lytavr. Rada, y o?

Ja sydu na kameni nad vodoju, dyvliusia na nino-zelene pahinnia oeretu, du-maju dumu. Pro o? Teper vako zhadaty. Jaka tuha, sum za vtraenym, poklyk ne-vidomoho

Vohnevye! Vohnevye! ujusia zdaleka holosy.Vohnevyk ce ja. Mene povaaju i trochy pobojujusia.Vvaaju aklunom, charakternykom. Bo ja znaju tajemnyci trav i zviriv, movy

inych narodiv i arivni slova, jaki zupyniaju krov, odvertaju oi vorohiv i e bahato-

bahato inoho.Kozaky otoyly mene tisnym kicem. Ja bau bahato suvorych obly. Tiky oi

jichni dytiai, dovirlyvi. Vony du? oho vony du? Vidpovidi. omu ja maju daty jiji? Vohnevye! y schvaliuje ty pochid? Zadi, brattia! Treba zapytaty v ornoji Gramoty..Ja vytiahuju z-za pazuchy oxamytno-ornyj suvij na sribnomu lanciuku, rozhor-

taju joho. Vin minysia na sonci motoronoju hlybynoju, vibruje. orna Gramoto, kozaky zapytaly, y na dobro cej pochid? Serce palaje na dobro. Serce cholodne zupynisia! Pouvsia tychyj holosornoji Gramoty. Slavno! Slavno! zarevly kozaky. Oj harno skazala, orna Gramoto! Horia,

horia nai sercia! Plyvemo, brattia, plyvemo! Chaj nauvajusia busurmany! A y dovho nam trymaty abliu v ruci? sumno zapytav chto u mene za spy-

noju, koly zmovkly kryky. Doky je voroh, skazala Gramota. Neve doviku? Vsiomu je kine. Koly ? Koly? Vidpovi u vaych serciach. Doky v mohyly chovajete slavu svoju, kozaky, doty

nerozryvne voroe kiceHomin, homin munich holosiv. I tanu obrysy porohiv. I ja znovu v svojij kyjivkij

kvartyri.o pojednalo daleki epochy? Zvidky prymchlyve vydinnia take fantastyne, nej-movirne?orna Gramota? Suvij dyvnoji reovyny, o daje vidpovidi na zapytannia? omuvin meni znajomyj? Zvidky? De ja ytav pro taku ri, tiky vona inake nazyvalasia.

Zdajesia, e j dosi viduvaju ninyj dotork suvoju, tremtinnia teploji utlyvoji re-ovyny. o davno zabute, hlybynneStij, zhadav. Deo zhadavOlexandr Velykyj chodyv erez paliui pisky do chramu Amona. Tam vin rozmo-

vliav z erciamy, pryjniav posviatu. Jomu daly ornyj Papirus. Car nosyv joho na yji.Legenda rozpovidaje, o toj Papirus trymav u sobi sokrovenne znannia tajemnyci svitu.Velykyj polkovode radyvsia z ornym Papirusom, nerozluno mav joho pry sobi. Ta-jemnyyj suvij bulo pochovano razom z ostankamy caria

Neve ce vin? Neve orna Gramota? y moja pidsvidoma vyhadka, fantazuvan-nia?

Jako pravda, to jak suvij potrapyv do kozakiv? Oj lele! Ja ve pryjmaju son zareanis.

A omu b i ni? Ade ja ne dumav pro take? I moje vydinnia ne prosto son, a roz-kryttia genetynoji informaciji. Jaki moji poperednyky maly spravu z ornoju Gramo-toju, a ja

Hm Ne vemy micnyj lanciuok, ale vse-taky o moe oznaaty toj suvij?Zvidky vin? Schoe na universanu kiber-maynu, jaka vchody u kontakt iz psychikojuliudyny i daje uzahaneni vidpovidi, tonie symvoly vidpovidi, jaki treba roz-vjazuvaty vidpovidno do temperamentu j erudyciji.

Prote chto b mih stvoryty takyj udovyj prystrij? Nai predky? Nizao. Todi pry-eci? Na uoplanetnych kosmonavtiv teper moda, jim prypysuju use nezrozumile,nezbahnenne

Je odna ideja Sprobuju pereviryty

Znovu Novyj rik. Uora zaprouvaly do tovarystva ja ne piov. Vona zustrialau svojemu hurti. Podzvonyla, skazala, o ne moe. Ne moe? Chaj! Ja sydiv jak sy

udoma, dyvyvsia na vulyciu, sluchav homin veselych liudej, dumav.Za ybkamy lehko kruliav lapatyj snih. Meni bulo sumno j prosto. Ni hirkoty, ni

boliu. Trans, maje bajduis. Marylysia jaki neznani obrazy, plyvly poru, splitalysiav obrazy nezemnoho svitu. Zaspokojuvaly.

Ja zbahnuv, o kone treba rozirvaty kolo zvyajnosti. My baymo svit lye krivuku ilynu kikoch pouttiv, a potim dogmatyzujemo te baennia i zapereujemo vse,o vidrizniajesia vid dogmy. Tak ne dosiahty syntezu. Nikoly. Syntez ce nasampe-red dopuennia bahatomirnosti i navi nevymirnosti.

Moe vyjavytysia, o problema asu due prosto vyriysia, koly siahnuty novohostupenia svitobudovy. Ne absoliutnyj e vin Chronos? Absoliutne ne miniajesia, vonovseosiane, a as vinoplynna sutnis, kalejdoskop javy. Ote, porodenyj jakymopachtanniam, rozdribnenniam bi znanych osnov, ni vin sam.

Podoro u asi o o neobchidno nasampered. Naukovyj experyment. Ne teo-retyzuvannia, ne subjektyvni viduttia, a mandrivka v mynule y v majbutnie. Nu, vmajbutnie ce problematyno. A v mynule jmovirno. Peryj krok. A potim tysiaidoslidnykiv kynusia na dopomohu. A poky o ne dy entuzizmu. Nadto abstraktnaproblema. Z domikoju mistycyzmu.

Za o uziatysia, za jakyj kinyk neskinennoho klubka?Je v mene boevinyj plan. Vse bojusia pro nioho hovoryty iz svojim tovaryem

hipnologom. Lye vin dopomoe, A jako ni? Neve ne zvaysia?Nareti my zustrilysia z Volokoju Molotom. Prosydily za pliakoju brendi do

piznioji noi, rozmovlialy do otupinnia. Vin ironizuvav, potim zachopliuvavsia, smi-javsia i zamysliuvavsia, rozpytuvav i movav. Nareti tak uchopyvsia za moju ideju, ovyriyv provesty experyment ne vidkladajuy.

Kika dniv na pidhotovku, ja proytaju dejaku literaturu i ponemo. Ne boji-sia?

O ni! zasmijavsia ja. Po-mojemu, ne ty pryjov do mene? Vsiake buvaje, zahadkovo skazav Voloka. Zovninia svidomis naa cha-

pajesia, hotova zrobyty te j ine, a potim vstupaje do diji inercijna syla pidsvidomostiI vse lety kereber! My ne znajemo sebe j na odyn vidsotok. Liudyna jak ajsberg,proba za take vidome porivniannia! Osnovna masa nevydyma

Zrozumiv tebe. I vse-taky hotovyj. Todi ja ekajuZavtra my sprobujemo. Tryvoha i nadija. Vse tak nezvyno, nespodivano. Dokyoho ne dosiahnemo nikomu ni slova.

* * *

Stalosia! Nejmovirno, ale fakt!Vtim, vse po poriadku, jak bulo. Ja pryjichav do Voloky. My domovylysia provesty

experyment daleko za mistom, na dai. Koted naleav staromu Molotu doktoru me-dynych nauk, ale vzymku tut nichto ne yv i prymiennia bulo vine dlia bu-jakychdoslidiv.

Zapalyly hrubku, daly, doky v kimnati poteplije, hovoryly pro o nesuttieve.Tym asom smerklosia, za viknom, na oxamytnomu nebi, poplyv misia-molodyk, roz-sypav sribni iskry pa snihovij kovdri. Voloka vymknuv horinie svitlo, zalyyv tikyninu lampu z mjakym zelenkuvatym zabarvlenniam.

aklunka ni, usmichnuvsia vin, hlianuvy na misianoho serpa.Ja movav. omu volossia na holovi v mene voruylosia, niby vid elektrynych

rozriadiv. Tilo tremtilo v napruzi. Ponemo?

Harazd, vidpoviv Voloka. Lia i zahlybsia v sebe. Sprobuj vidstoronytysiavid suasnosti. Ty ne Horenycia. Ty ne venyj, ne zyk. Ty bezimennyj. Niby chma-rynka v nebi. Niby podych vitru. Niby promi svitlao vin kae? Ja ve viduvav sebe koly tak. Mav u bezmenosti j ne znav, kolyskinysia neskinennyj liach. Ne znav, bo ne bulo asu, ne bulo vymiru, mei,mastabu, do jakoho b pryklasty svoji viduttia.O i teper Mene zachopyla potuna chvylia, metnula v prostir.

Vohnevyk! y hovory tobi o ce imja? Znaju. Ce ja. Ce mij dalekyj vyjav. Rik. Zhadaj rik. Narodyvsia tysiaa pjatsot desiatoho. Vbytyj tysiaa pjatsot istdesiat si-

omoho. Vbytyj. Tak. U boju z tataramy. Niby v tumani vse. Myhoty, voruysia, hrymoty. Bly-

skotia abli, krya kozaky. Na mene napalo odrazu troje tatarkych vojakiv. Svystystrila

Stij, stij! Zupynyv moju movu Voloka. Zupyny. Hlia trochy ranie.Moe, jaki detali, moe, miscevis. Moe, imja, nazva

Sprobuju. Vako, ale ja sprobujuVohnevyk zupynyv svoho voronoho, skoyv na zemliu, kyvnuv suputnykam

molodomu duri Ivanovi ta staromu kozakovi Semenovi. Tut spoynemo. Bilia Divy-skeli. Pu e daleka, treba poludnuvaty. Ta j vody-

cia slavna vytikaje z-pid skeli.Kozaky rozsidlaly konej, pustyly pastysia na mjaku vesnianu travu, o husto ob-

lipyla kamjanystu hriadu. Sami sily v kolo, distaly komu o Boh poslav: vjalenoholiaa, pivpalianyci, kice kovbasy, pleskatu erepjanu pliaku z okovytoju. Dura zbi-hav do derela, zaerpnuv procholodnoji vody kazankom, prynis do hurtu. Vohnevykrozhladyv ruduvati vusa, prypav do prozoroji volohy. Peredychnuvy, skazav:

Slavna voda. ysta, jak divoa slioza. A vse-taky okovyta krae, povano zapereyv kozak Semen. Vin palyv

horilky v okovanyj sriblom rih, pustyv po kolu. Bez okovytoji, brate Vohnevye, neyty

Vohnevyk e raz kovtnuv vody, vyter usta rukavom kuntua. E, ni, brate Semene. Buvaje take, o za odyn kov vody barylo okovytoji viddasy,

ta e j duu na dodau. Ne kay durnoho. Horilka to, jak ne ky, ortivke zillia. Avoda Bez vody nioho ne bude v naomu hrinomu sviti

Kozaky pomovaly, ociniujuy mudris kozaka-charakternyka.Oi molodoho dury vid vypytoji ary zablyaly, vin zavoruyvsia na svojemu ka-meni, blahano hlianuv na Vohnevyka.

Posluchaj, otamane, ade nedarma ty skazav pro vodu jak divoa slioza? Nedarma, skupo odvityv kozak. I skelia zvesia tak nedarma? Nedarma. Rozkay meni, pane otamane, pro teje. Bo, jij-bo, ne matymu spokoju, doky ne

vznaju. Vemy cia skelia meni do vpodoby. I tryvono omu na serci. I niby holos ja ujujakyj. Tunu pisniu spivaje

To vona, skazav Vohnevyk. Chto vona? poepky perepytav dura. Divyna Halia, zitchnuv kozak, pokazujuy na skeliu. Ta, o teper o tut

mekaje. Naviky, doky voroh bude toptaty zemliu ukrajinku. Rozkay! A pidskoyv dura, i joho orni oi zaplomenily. Harazd, movyv Vohnevyk, poklavy nedojidenoho liaa na kami. Nabyvy

maleku prokurenu liuku tiutiunom, vin vykresav vohniu, pustyv dym. Raz ty takyjneterpliayj, to sluchaj O tut nedaleko, za cijeju hriadoju, bulo selo. Ve j ne znaju,jak vono nazyvalosia y to Leleky, y to uravli. Take yttia bulo jichnie jak uptachiv: vinyj vyrij, vinyj polit. Bo sami znajete tatarva ne daje spokoju hrekosi-jam ukrajinkym. Ehe . I odnoho razu orda naletila na te selo, zapalyla, poala bratyjasyr. Jaki buly kozaky y molodi chlopci vsi pohynuly, zachyajuy materiv svojichta divat. Starych didiv ta materiv te vorohy porubaly, bo nao jim tiahty ornymliachom neminych vsedno pomru. Vspokijsia, duro, ne chapajsia za abliu. estane na tvoju doliu suprotyvnykiv. Sluchaj dali. Potrapyla v polon uynekyj i popivnaHalia krasunia nebaena. yv u tomu seli panote, e ne staryj, i bula v nioho doka,pro jaku ja oce skazav. Dyvna divka. Znala pise bahato udovych, na kobzi hrala,spivala dumy. Ne mynaly kozaky panotcevoho dvorya, bo vsim kortilo hlianuty v oiblakytni, na rusiavu kosu pomyluvatysia, holos holubynyj pouty. Vsim do vpodoby buladivyna-korolivna, a nichto ne smiv zajniaty jiji. ysta bula, jak omyta rosoju kvitka.

Tak oto Vpav panote pid jatahanamy voroymy, zachyajuy doneku, a Haliapotrapyla v polon. Povely branciv ornym liachom, i jly vony o tut, mymo cijeji hri-ady. Zupynyly konej, daly o tam branciam pojisty. A nadjichav tym asom slavetnyjmurza nohajkyj Hiurza-bej, pobayv popivnu sered inok naych, zahorivsia adobojuornoju. Nakazav rozvjazaty divynu, nakynuvsia na neji, chotiv tut e, pry vsich, gval-tuvaty. Sydy, kau, duro, bo ne budu rozpovidaty dali

Movu, movu, tremtiay vid zbudennia, proepotiv dura Ivan. Po johookach tekly sliozy, sucha dolonia leala na efesi abli. Ja movu, pane otamane! Ta ne dovelosia jomu spohanyty divooji krasy. Vyrvalasia Halia z ruk no-

hajkych, vychopyla abliu v jakoho tataryna, kynulasia do ocijeji skeli. Chotily krym-aky jiji strilamy prochromyty, ta murza zaboronyv. Sam vyjov na dvobij z divynoju pevno, chotiv vybyty abliu z jiji ruk, ob zdijsnyty zadumane. Liuto, jaro bylasiaHalia. Niby desia kozakiv u neji vselylosia. Rozpanachala vona navpil murzu, a samavvijla v ciu skeliu. ezla I jak tiky te stalosia vdarylo derelo z-pid kamenia.Zliakalysia krymaky, znialysia z cioho miscia, ruyly dali. Ta za porohamy, nad Dni-prom, strily jich kozaky, odbyly jasyr, povernuly na Vkrajinu. Tak Halia navi pisliasmerti svojeji dopomohla duam chrystyjankym. A kami cej z toho asu nazyvajesiaDivy-skeleju. y do vpodoby, duro, moje kazannia?

Dura, ligy na zemliu ny, movav. Tiky spyna joho sudorono tremtila. Ehe, chlope, mjako skazav Vohnevyk, ne dlia naoho asu tvoja dua

sotvorena. Nadto nina vona. Nu, ta nioho! To harno. To dobre, mij chlope. Z takojudueju zavdy pryjde na pomi druziam-tovaryam

Posluchaj, Vohnevye, ozvavsia staryj kozak Semen. Dyvliu ja na tebe,dyvujusia. Jakyj ty ne takyj, jak vsi. o v oach tvojich dyvne, netutenie. Kozak ztebe dobriayj, mudryj ty, a vse taky schoyj na jakoho ptacha perelitnoho, onevidomo zvidky zjavyvsia. I orna Gramota tvoja, o promovliaje slovamy. I aklun-stvo tvoje

E, puste, machnuv rukoju Vohnevyk, liahajuy horily na travu. Vin dyvyvsiana chmarynku, o plyvla v blakytnij bezodni, i v joho oach strumenila jaka tuha. Nijakoho aklunstva nema, pane brate. Durni plitky liudki. Ta strach nikemnyj. Pe-redam tobi svoje znannia, ty te robytyme te samisike. A dua moja spravdi jakaperelitna. Kudy poryvaje mene, nese, sum nevymovnyj spovniuje serce. Nae ja outratyv, niby maju koho zustrity. A orna Gramota pro teje mou tobi rozpovisty.Dolia jiji nezvyajna Pouv ja pro neji vid odnoho polonenoho turka, jakyj potrapyv naSi. Turok toj ne prostyj pymennyj olovjaha. Buvav vin i v jehypetkij zemli, i vJerusalymi, i v misti Iskander-pai, abo Olexandra po-naomu. Buv koly takyj vojov-nyk. I rozpoviv meni toj turok drevniu buvaynu

Ehe, brate Vohnevye! Zady! ozvavsia kozak Semen, prypadajuy vuchom

do zemli. y ne orda?! Vona! stverdyv Vohnevyk, zavmery na jaku my. Sidlajte konej. Do dni-

provkoji jaruhy. Tam nohaji ne zuzdria. A my vplav erez Dnipro.Ta ne dovelosia kozakam nepomitno eznuty. Doky sidlaly konej, doky kynulysia

do riativnoho jaru, kice nohajiv zamknulosia, i dovelosia zaporociam pryjmaty neriv-nyj bij.

o , spokijno skazav Vohnevyk, strymujuy hariaoho konia. Pevno, poranam, brate Semene, svojeju krivceju zemliu ridnu pokropyty.

A nora! Meni ve davno pora, suvoro movyv Semen, hotujuy pistoli. OIvana-duru a! Molode e, ne naylosia!

Mo, Ivana e j mona vriatuvaty, skazav Vohnevyk, pyno pryhliadajuydo lavy krymakiv, jaki nevblahanno zblyalysia. Okrim toho, ornu Gramotu trebabulo b siovykam peredaty. Ne choesia meni, ob vona znovu v tureki zemli potra-pyla. Jiji misce tut, na vkrajinkij zemli. Hej, duro, prou tebe jak bako: bery ornuGramotu, zachovaj harneko, skay mi namy. My vriemosia mi krymakiv. Semen pravoru, ja livoru. A ty ne zupyniajsia, my do Dnipra. Nu, a tam Boh dopo-moe. Znajde na Sii kozaka Hryka-charakternyka, jomu ornu Gramotu peredasy.

ob ja vas pokynuv? skryknuv dura. Nizdri joho rozduvalysia, jak u bo-jovoho konia. Ta nikoly!

Ej, durniu! hrizno kryknuv Vohnevyk. Te, o ja tobi veliu, znanie vidtvoho herojstva! To sprava velyka, nebuvala! orna Gramota maje potrapyty v rukynaych onukiv, ob velyku spravu zrobyty. Vir meni, i ja na nebi blahoslovliu tebe!

Viriu, pane otaman! Kri sliozy movyv dura, chovajuy ornyj suvij na hru-diach.

Vpered! hrizno-veselo zakryav Vohnevyk, i troje vernykiv vrizaly taranommi lavy nohajiv.

Slavnyj buv bij. Mov orly hirki, yrialy mi vorohamy kozaky, vsteliajuy ves-nianu travu napasnykamy. A tym asom dura osyly skakav do jaruhy, zachyenyjnadijnym zaslonom.

Ta krymaky rozhadaly kozakyj zadum. Z desiatero vorohiv kynulysia navpe-rejmy duri. Ini nakynulysia na starych kozakiv. Vtomylysia ruky lycarki, poerby-lysia abli. Upav prostrilenyj z luka dura. Hrymnuvsia na zemliu ridnu, schopyvyrukamy za hrudy, de bula zachovana orna Gramota. Naviky zamovk staryj kozak Se-men, pocilenyj v horlo tatarkoju striloju. e jakyj as metavsia po poliu Vohnevyk,vidbyvajuy vid nohajiv. Ta j vin ne vytrymav pojedynku: rozrubaly vorohy jomu praveplee. Perekynuv kozak abliu v livu ruku, e povalyv pjatioch krymakiv, ta j sam lihmi potoloeni kvity, zajuyvy jich jaroju krovju.

Rozbrelysia nohaji po poliu, poaly lovyty konej kozakych, zdyraty z trupiv pry-krasy, zabyraty abli ta zbroju vohnepanu. Znajly na hrudiach dury i ornyj suvij,poklykaly murzu svoho, pokazaly. Toj podyvyvsia na dyvnu ri, znyzav pleyma, poe-pyv sobi na yju. Dav nakaz ruaty dali.

Nedaleko dojichaly krymaky. Toho dnia perestrily jich kozaki zahony i vyru-baly do nohy. Na hrudiach murzy perekopkoho znajov otaman ornu Gramotu, biliasidla abliu Vohnevyka, rozciakovanu sribnymy vizerunkamy.

Ech, ne vstyhly! zitchnuv otaman. Nema ve, brattia, naoho charakter-nyka. O joho abliuka virna u prokliatoho busurmana i orna Gramota. Treba najtyslavnoho kozaka ta pochovaty jak naley

Uveeri znajly kozaky mertvych pobratymiv. Nedaleko vid Divy-skeli riadokompoklaly jich, pokryly jichni lycia bahrianoju ovkovoju chustynoju. Do ruk daly ablibojovi, poru poklaly pistoli, porochivnyci.

Chaj i na nebi budu vojamy, tycho ta sumno skazav otaman. I ornuGramotu pokladi, brattia, na hrudy Vohnevykovi. Vin znaje, zvidky vona ta nao. Jaka

jiji dolia taka vona j bude. A nam do toho e nema rozuminnia! Proajmosia, tova-rystvo, z bratamy naymy!

Pochylyvy ubati holovy, pily kozaky povz mertvych zaporociv, sypaly zemliuapkamy, hromadyly vysoku mohylu. Na slavu vikam, na dyvo majbutniomu

* * *

Za viknom plyv misia, merechtiv snih. Voloka dyvyvsia na mene zaudovano. Kazka. Nichto ne poviry. Treba znajty, vtomleno zapereyv ja. Znajty misce pochovannia. Ujavliaje

sobi? Pidtverdennia genetynoji informaciji. Ce cila epocha. A koordynaty? Vidomo ne tak ue j malo. Divy-skelia. Nedaleko Dnipro Divy-hir povno na Vkrajini, usmichnuvsia Voloka. A Dnipro prostia-

hnuvsia na sotni kilometriv Vsedno znajdemo, vperto skazav ja. Daj otiamytysia, podumaty. Treba

znajty rozumnych chlopciv archeologiv, istorykiv. Dopomou. Tut potribnyj ne po-spich, a mudris

Harazd. Ja zhoden z toboju. o zmou dopomou. Ate skay meni, zvidkyinformacija v tobi, v tvojich genach pro doliu Vohnevyka? Ne buv e vin tvojim predkompislia svojeji smerti? Praktyno ne mih buty

omu ty tak mechanistyno pidchody do problemy genetyky? skazav ja. Krim osobystoho genetynoho kodu, moe isnuvaty kolektyvnyj, pryrodnyj

De? U jedynomu poli. Chiba my znajemo vsi kanaly, po jakych ide informacija svitu? Cikava dumka. O moja ruka. Budemo byty v ciu skeliu. I vse-taky y ne

nafantazuvala tvoja pidsvidomis? Ha? Mov u sni? Vidoma informacija splitajesia unebuvali pojednannia

Navio daremna supereka? Chaj skae slovo reanyj pouk.Znajlysia chlopci ta divata sered archeologiv, istorykiv. Oho, jak zahorilysia.

Bulo vsioho supereok, bezladdia, hipotez, fantasmahorij. Poaly ukaty slidiv u dre-vnich manuskryptach, pojichaly po Ukrajini, rozpytuvaly liudej, zapysuvaly starovynniperekazy. Razom my vybraly kika varintiv, najblye do hipotetynych podij. Tonie try varinty. Vsi try Divy-hory v pojasi mi Rossiu i Tiasmynom. Ce pidchody. Utravni pojidemo na pouk, expedycija na hromadkych zasadach. Chvyliujusia, tryvo-usia. o vono bude? Poasty? Jako vyjde, ce bude pera peremoha nad Chrono-som

Kika dumok z pryvodu problemy asu.Najbi bentey myslyteliv paradox, jakyj moe vynyknuty pry mandrivci v my-

nule. Movliav, pryeci z majbutnioho poruuvatymu pryynnis siohodennia, i ce vno-sytyme chaos u chid istoriji.

A zvidky my znajemo, chto zvidky? Jak potrapyv u cej svit? Ne mona mechanis-tyno rozumity taki mandrivky. Navi v odnij liudyni moe pojednuvatysia kika osib z mynuloho, suasnoho i majbutnioho. Kri organy uttia zynoho organizmu moedyvytysia u cej svit rozum bu-jakych sfer, bu-jakoho asu. V okuliar teleskopa moezazyrnuty i hrajlyva dytyna, i geninyj uenyj, i bajduyj astronom xator ne-besnych zirok. A zyni mandrivky v mynule, pevno, budu, zdijsniuvatysia vemy obe-reno, pid kontrolem uenych, istorykiv. Treba uvano vyvyty problemu asu, a ne za-pereuvaty molyvis chronomandrivok z ohliadu na jaki paradoxy, pobudovani na za-starilych koncepcijach

Znovu zustrivsia z Vitoju. Vona obnimala mene, meni bulo harno, laskavo, ale ueoho ne stalo. Ja rozpoviv jij pro svoji plany, pro perspektyvy majbutnich poukiv, avona mylo usmichalasia, strymujuy pozichy. omu? My niby dva pojizdy, jaki jdunavstri odyn odnomu. O, o Blye, blye

Vikna myhotia, kri yby vydno oblyia, zaraz, zaraz vidkryjesia adane, pota-jemne! A potim raz! poronia ornota, ostannij vahon, i za nym nimo! Vse. Buloy ni?

Tak i v nas. Nablyajesia ostannij vahon. Ja viduvaju. Nu j chaj! Meni ve ma-rysia ine buttia. Suvoryj Vohnevyk, zapanyj dura Jvan, staryj kozak Semen! Dopus-ti do svoho praystoho mynuloho, vidkryjte joho dlia naych serde, dlia naych du.Aej, moe, j my prodovymo va nerivnyj bij sered yrokoho stepu!..

Vesna. Mlosno spivaju ajvoronky. My rozpoaly robotu. My ce ja i e pjaterodruziv. Troje chlopciv, dvi divyny. Istoryky, archeology. Poru Divy-skelia. Vona yni?

Ja namahajusia pryhadaty svoji vydinnia. Niby o schoe. A moe, j ni? Dovkolapolia, sady, sela. Za stinoju sosnovoho lisu vysoka truba cukrovoho zavodu. Seredzelenoho vruna penyci try mohyly. Pid jakoju iz nych maju buty ostanky Vohne-vyka i joho pobratymiv, jako ce ta sama Divy-skelia.

My chodyly v susidnie selo, rozpytuvaly starych liudej, omu tak nazvano skeliu.Nichto ne znav. Tak, movliav, nazyvaly jiji didy, baky, tak i my nazyvajemo.

Z-pid kamenia tee derece. Vono mene, ni meni zdalosia v hipnotynomu vy-dinni. Ta j ne dyvno. Skiky vikiv!

Voda prozora, umuje, pinysia. Chlopjata-pastuchy liublia jiji pyty, vona vhamo-vuje sprahu. Miscevyj likar analizuvav vodu, vyjavyv synu mineranis. Mabu, zhodomtut bude vodolikarnia.

My poaly kopaty. Holova z susidnioho kolhospu inodi daje nam avtoexkavator. Cepryskoriuje rozkopky. Veoramy my leymo v spanych mikach prosto neba, mrijemopro ti dni, koly stinu asu bude povaleno.

Skiky problem vyriysia, tycho promovliaje Ryta, dvadciatyrinyj archeolog. Kosmini polioty dlia bahatioch liudej nedosiani. Chiba o desiatky, sotni kosmo-navtiv zmou zadovonyty sprahu pryhod, poukiv! A mijardy? Vony povynni obmey-tysia rozpoviddiu tych, pineriv, subjektyvnymy perekazamy aslyvykiv! A mandri-vka v asi! Ce podoro u novyj svit! Ce mijony rokiv!

Kudy b e ty pomandruvala, jakby bula molyvis? nasmikuvato zapytalajiji podruha, vysovujuy nosa zi spanoho mika.

Tudy, de vako, serjozno vidpovila Ryta. De yly taki, jak Vohnevyk, Bajda.Znaju, tam smer yhala na liudej odnyny, ohodyny, ale bajdue! Inkoly hodynanapruenoho yttia sered nebezpek cinnia, ni dovhi roky rutyny A pobayty Spar-taka? Dordano? yvoho Tarasa? Abo pobuvaty v Atlantydi? Druzi! Vy lye podumajte!Ni, slova bezsyli

My movaly. Spravdi, o oznaav by perelik tych molyvostej, jaki das mandrivkav asi? Skladno ce, neprosto, ale grandizno! I, mabu, zovsim ne tak, jak my ujavlia-jemo! Moe, problema Chronosa ley ne v tij ployni, jakoju ruchajesia suasna tech-nizovana nauka? Moeornyj Papirus, orna Gramota Jako my znajdemo jiji ce bude perym kro-kom, ja viduvaju. De vzialasia cia pevnis? Ne znaju. Viriu, znaju lye odne doliaornoho Papirusu nerozdina z mojim yttiam.

Nevdaa! V mohyli bulo pochovano semero. My perehlianuly ostanky. Nioho po-dibnoho do Vohnevyka i joho suputnykiv ne znajly. abli, zotlili apky, kistky, dejakiprykrasy. Chlopciam-archeologam i te znachidka, a meni rozaruvannia. U vsiakomu

razi, entuzizm upav. Usi zbyrajusia do Kyjeva. Zapytav, y nastupnoji vesny pryji-demo e? Ne dyvliasia v oi, o mymria pid nis. Lye Ryta yro skazala, o budekopatysia v zemli, doky ne zdochne! Tak i skazala: Doky ne zdochnu! Bo ar-ptyciu,dodala vona, ne tak prosto spijmaty!

A lovy jiji u kazci Ivan-durnyk, pidchopyv dovhovjazyj archeolog HordijLapa. A durnykiv teper nema!

Ja pera! bezstrano vidpovila Ryta, tripnuvy hryvoju zolotavoho volossia. I ne bojusia buty durnykom!

Meni chotilosia pociluvaty jiji. Vse-taky je bezumni ukai, tiky z nymy j monaoho dosiahty! Ni-ni, divyno Haliu, tvij duch ne nazavdy zakamjaniv u skeli ocij, vinperechody do yvych i hariaych divat ukrajinkych! My znajdemo, my rozukajemodrevniu ornu Gramotu

Ryta moja druyna. Spravnia druyna, ne jurydyna. My z neju aleni, bo-evini. Mrijemo, porynajemo v bezmir nadij, skladajemo plany pa ciu vesnu jichatyukaty ornu Gramotu.

Liubov. Ja viduv, naskiky neproste ce pouttia. Zahostrene vukym promenemprystrasti, vono moe spopelyty duu i serce, zvuhlyty liudynu. A zapalene rivnymsynym polumjam das teplo i svitlo bahatiom. Radisno, radisno na dui! Skiky myzrobymo z toboju, Ryto!

Ty pomstyvsia, Chronose! orstoko pomstyvsia nadi mnoju. Ty doviv svoju vse-synis! I tak lehko, tak nepomitno!

Ryta zahynula. Navi tila jiji ne znajly. Vona mandruvala z expedycijeju na Altaj,tam upala v kryanu prirvu. Obval zasypav jiji, tovaryi nioho ne mohly vdijaty. Lio-dova truna. Prozora, procholodna. Daleko vid Ukrajiny. Daleko vid Divy-skeli, de tychotila, kochana moja, znajty svoju ar-ptyciu. o meni teper dijaty? Ta j navio?Zarady novoji chymery, jaku pohlyne nevsytyma utroba Chronosa?!

Ta ni! Ne skladu zbroji. Ty cholodnyj, bezanyj, ase, ja te stanu takym. Liubovtebe ne dolaje moe, zdolaje hostre lezo rozumu? Vidnyni vsi moji uttia i mys proty tebe! Doky yvu ne vspokojusia. Ne zasnu. Bree! Je steeka z tvoho polonu!..

Znovu zachotilosia pysaty. omu? Ne znaju. Za viknom kryk uravliv. Vesna. Menivuvajesia v podychu vitru epit kochanoji, jakyj nastyrlyvyj poklyk. Kudy?Tak bahato lit promajnulo. Ja ve doktor nauk. Knyha Problemy bahatomirnosti

narobyla umu v naukovomu sviti. Prote peremoha za namy. Nadto bezumna epochapoalasia, ve ortodoxy ne smiju zdijmaty svoho vbyvoho mea nad smilyvciamy, jakranie

Prote dua moja nevdovolena. o meni teoriji, o meni rozumuvannia! Ja baajupraktyky. as smijesia nad teorijamy. Znovu tuy serce za bezumnym poryvanniamjunosti. Zhadujesia orna Gramota. Moji spodvynyky podoroslialy, staly solidnymyliumy. Teper ue jich ne spijmaje na romantyku, ne tovchne na alenyj krok. I vse sprobuju. Ryta asto snysia, dokoriaje, many, many de u blakytnu dalei. Idu,jdu, moja liuba, moja zolotokosa mavko. Chou buty durnykom, chou buty boevinym.Chou

Ryto! Ty uje mene? Ja znajov ornyj Papirus, ornu Gramotu! Ja znajov.Nikomu ne kazav nioho. Sam organizuvav rozkopky tych dvoch mohyl, susidnij

kolhosp dav traktorni lopaty, my znialy Deren, dobralysia do pochova. Ja odislav do-roslych, dali kopav zastupamy, vziavy na pomi ditej z vomyriky. Veoramy roz-povidav jim legendy pro Vohnevyka, hipotezy pro prybuciv z dalekych svitiv, vyviriav

na jichnich junych viduttiach svoji rozdumy pro majbutniu epochu nadassia, nadpro-storovosti, koly liudy stanu dimy bezmeia. O, jak merechtily oi ditej sered sutinkiv!Jak dovirlyvo dyvylysia vony na mene, a potim zachopleno perevodyly pohliad na bez-mirne atro zorianoho neba!

Jako vranci my oystyly ostanky vid zemli. Jich bulo troje. Ja odrazu pobayvornyj suvij. Vin leav bilia poovkloho erepa, na jakomu e trymalysia klapti volo-chatoji apky. Vse u mohyli malo na sobi slidy nevblahannoho asu, i lye ornyj suvijmerechtiv zahadkovo, i zdavalosia, o vin tut zovsim nedorenyj, o vin potrapyv domohyly vypadkovo.

Ja schopyv ornyj Papirus do ruk. Serce hlucho stuhonilo v hrudiach. o ce? o? Dopytuvalysia dity.Ja movav. Ne mih hovoryty. o jim skazaty? Moe, ce o vpere v ruky suasnoji

nauky potrapyla ri z dalekych svitiv. Ta j ne prosto ri, a o nevymirno znanie.Ja hlianuv na ovti kistky Vohnevyka. I ne sum, a torestvo vyruvalo v mojich

hrudiach. Chronose! Ja zavdav tobi peroho udaru! Ty viduvaje? O ja, yve prodov-ennia Vohnevyka, stoju pid soncem. Ja ne mertvyj uje? Ja yvyj! De tvoja kistliavaruka? Oti ostanky kozaki to lye pryvyd, chymera, pyliuha na vitri asu. Vona roz-vijesia, Chronose, i tvoja chya posta vyjavysia lye prymaroju naoho vtomlenohorozumu.

Povernuvy do Kyjeva, ja zustriv na majdani Bohdana Vitu. Vona vela svoho se-myrinoho synka do koly. Chlopyk trymav u rukach buket kvitiv, na niomu buv harnovyprasuvanyj kostiumyk. orni oleniai oeniata zacikavleno ohliadaly mene. Vita zra-dila, poala ebetaty.

De ty? Kudy propav? Ja tak skuyla za toboju. Znaju, znaju u tebe sum,tragedija. Spivuvaju, mij drue. Bay tvoji chymerni teoriji pro as nioho ne daju.Vin vsesynyj, staryj Chronos. O jedyne znariaddia boroby z nym, Vita pohladylaholivku syna. Oce nae prodovennia, naa slava, naa radis. Moe, navi hore. Alereane prodovennia. I ne treba hipotez. Vita lukavo usmichnulasia. Potribna lyeliubov, ninis

Ja movky pochytav holovoju. Ne zhoden? Znaju, znaju. Upertyj, jak skelia. o , sprava tvoja. Ale ja ne viriu,o ty probje bodaj ilynku v stini asu Ne viry? A choe, ja tobi o pokau? Take, o poviry Ne treba, dzvinko zasmijalasia Vita. Ne treba, drue. Meni tak krae. Ja

chou buty vinoju ptachoju. Vinoju vid usiakych teorij. Doky ty schyliajesia nad svo-jimy paperamy y prystrojamy v kabineti, ukajuy su asu ta yttia, same reaneyttia vede na vulyci svij liubovnyj tanok. O padaju katany. Hlia vony prekrasni.Neve ty zachoe analizuvaty jichniu krasu?

Ni, ne zachou. Ale vony rozbyvaju svoji blyskui hrudy ob mertvyj asfat. Imeni do boliu a jich. Ja chou znaty, jak zrobyty, ob vony ne rozbyvaly daremnosvojeji ploti

Ty poav hovoryty poetyni absurdy. Zapraciuvavsia, mij drue! Nu, buvaj, japospiaju do koly. Lioniu, daj diadi ruku!..

My rozijlysia. Cha, vona choe buty vinoju! A sama v najhiromu poloni, u vjaz-nyci tryvinych zvyajiv i tradycij. Spodivajesia, o jiji yttia prodovysia v synovi,u joho pouttiach, u joho spravi?! O ni! Nema, nema nijakoho prodovennia v naad-kach. U heroja moe narodytysia bojahuz. I navpaky. My raby vypadku. Ale je zalavynoju vydymych podij zerno pryynnosti? Je, bezumovno. I treba ovolodity nym. Itodi my ne budemo plysty, mov slipi koeniata, u vyri asu, a vpevneno popriamujemov obranomu napriami.

Vona ne zachotila pohlianuty na ornyj Papirus. Zliakalasia. Jak asto liudy od-vertaju pohliad vid nezvyajnoho. omu? Bo todi jich pomany legendarna doroha. A

na nij tiahar pochodu, pryhody, muky pouku. A tut, u zvynosti, jim zruno, zatyno,vse rozplanovano. o , ja sam pohlianu v oi tajiny. A potim poklyu tovaryiv. Myvidkryjemo tajemnyciu dyvnoji znachidky

Moja stareka pominycia Klava spy. U kabineti nikoho. Lye ja i tya. Za vik-nom zori i bania drevnioji Lavry.

Ja oikuju. e chvylyna. e my. Tremtia ruky. o tam? o tam, u zahadko-vomu suvoji?

Lanciuok z temnoho sribla. Zvyajna zemna ri. A dali nejmovirnis. Lehko, anadto lehko rozhortajesia ornyj Papirus. Peretvoriujesia v ornyj kvadrat. Dvadciana dvadcia santymetriv. o ce? Ja bau ne ploynu, a prozoro-letovu sferu. Tonie utraletovu, bo vona le-le pomitna. Ja povernuv ornyj Papirus bokom, efektznyk. Perevernuv inym bokom znovu sfera.

U svidomosti zarojilysia obrazy. Kalejdoskop obly, zvukiv, podij. Zapamoroylosiav holovi, naletila ejforyna chvylia, spjanyla. o ce zi mnoju? Ja zadychnuvsia vid chvy-liuvannia. omu Papirus takyj blykyj meni? o vin nahaduje?

Motorona hlybi sfery le pomitno vibruje, u nij vidbuvajesia jakyj proces nevlovymyj, tonkyj. o vin oznaaje? Z oho stvoreno cej dyvnyj fenomen?

Vohnevyk rozmovliav z nym. Sprobuju i ja. Nezruno zvertatysia v poroneu? Vnio? A telefon? Radi? Lye plastmasovyj, metalevyj prystrij. Kanal dlia peredai in-formaciji. Ach, prokliata vikova zabobonnis. My zabuly y ne choemo zhadaty, o ko-en atom nese v sobi nezmirnu informaciju. Mikrokosm i makrokosm jedyni. Kapliavidbyvaje v sobi Vsesvit. Posmiju! Zapytaju!

ornyj Papiruse (dozvo tebe tak nazyvaty), o ty je? Ja mymovolizdryhnuvsia.

U vidpovi prolunav holos tychyj, spokijnyj, na dyvo znajomyj: o omu taka abstraktna vidpovi? o zapytav te pouv. Pravda, pravda, pohodyvsia ja. Dlia Vohnevyka i kozakiv ty buvaklunkoju ornoju Gramotoju, dlia dykuniv ymo potojbinym, dlia mene Ty nese u svojij svidomosti naaruvannia psevdoinformaciji, poulasia vid-

povi. Vohnevyk buv viniyj vid neji.On jak? Mene provyly, jak chlopyka. Zarozumivsia. Poav z mentorkoho tonu.

Zabuv, o, moe, maju spravu z komplexom informaciji hipercyvilizaciji. De tebe stvoreno? Ne na Zemli. Ja davno zbahnuv ce. Ale meta? Vidukaj u sobi. Blye blykoho. To my zvjazani z toboju? Jak i vse sue. Ty hovory znovu abstrakcijamy. Konkretnioji istyny nema, ni cia. Ja muusia problemoju asu. Ty dopomoe rozvjazaty jiji? Ty poav jiji rozvjazuvaty. Ale informacija Vona nikemna Dopomoy. Vsia bezkonenis u tobi. ukaj. Te, o znajde, ja stverdu. Tiky tak? rozarovano perepytav ja. A chiba cioho malo? Skazaty ukaevi, koly vin pomyliajesia, a koly ni naj-

bia dopomoha. Liudy adaju novoji informaciji z dalekych svitiv. o vony zroblia zneju, ne potrudyvy nad jiji rozkryttiam? Vony stanu parazytamy inakobutnich dosi-ahne. V imja oho inoplanetnyj rozum povynen viddavaty skarby mudrosti linyvym

istotam, jaki ne baaju zahlianuty u vlasnu skarbnyciu? Ja zbahnuv. Ja zhoden. Vidnyni ve nio ne zupyny mene. Lye skay: mona

peremohty despotiju asu? Na sylu je syla. Sta vsesynym. I syla, i slabis vid asovoho. Neruyma

reanis toka stijkosti, o ne maje ni syly, pi slabosti. Vona vse.Ni. Zori. Rozmova z merechtlyvoju sferoju. Spliu ja y ni? Viduvaju, jak pronosi-asia kri mene mijonolittia, jak mij duch ochopliuje neuvani sfery, jak iz moho

zemnoho organizmu vyrostaju utraletovi kryla, nezrymi kryla svobodyTak, tak! ornyj Papirus vidkryvaje velyku istynu. ob povnistiu piznaty tajem-

nyciu svojeji pojavy v chaach zirok, tumannostej ta megasvitiv, liudyni naleyochopyty bahatostupeneve buttia, pronyzaty joho svojim rozumom, duchom, uttiam.Inake pered namy vino bude tekty rika vtajemnyenych reej ta javy, viduenych inedosianych, jaki opyratymusia naym zusylliam pidkoryty jich. Ne zavojovuvaty, apoliubyty. Te, o ja poliubyv, staje mnoju

Zupyny, movyla orno-letova sfera Papirusu. Zahlybsia v ciu dumku.Tiky o ty torknuvsia najvelynioji tajemnyci buttia.

Neve piznannia mene, ni liubov? Liubov i je piznannia, zahadkovo skazala sfera. Ale nauka jde liachom suvoroji logiky, praktyky, a liubov alogina Istynne piznannia najparadoxanie javye. Zhadaj istoriju nauky. Dor-

dano svojim vohnianym podvyhom probyv dlia nauky tisni mury neuctva i zaboboniv.Chiba logika mohla b pryvesty joho do takoho riennia? Ni, lye liubov! Ty zhadajebezli herojiv duchu, jaki jly vukymy stekamy uka, todi jak liudy logiky papliuylyjich i znevaaly, mov arlataniv ta nikem.

ornyj Papiruse, ja poynaju rozumity hlybynu tvojeji dumky Ce ne moja dumka. Ce dumka tvoja, tvojich druziv, usich liudej. Vy lye asto

zabuvajete jiji. Nesete v hrudiach nebuvalu zbroju, a korystujete dytiaymy paly-kamy. Nedaleke majbutnie maje vidkryty dlia Zemli eru liubovi, jaka pryvede do vsero-zuminnia, do pryncypovo novych liachiv piznannia.

Zady, zady, ornyj Papiruse! Ty kae pro vseochoplennia, pro liubov. Ale Zemlia obrala liach analityno-integranoho piznannia, kut joho kibernetyka. Apo-feoz mysliai mayny. Nyni serjozno rozhliadajesia proekt stvorennia kiborha tunoji biliudyny, jaka maje zaminyty suasnyj typ rozumnoji istoty. Takyj super-men myslysia nadzvyajno synym, riznobino rozvynutym, nadilenym novymy roz-majitymy pouttiamy, jakych ne maje zvyajna liudyna. Ja vyznaju, taka istota mo-lyva, jiji, bezumovno, stvoria. Ale vona ne zmoe liubyty, cho dejaki kibernetykyvvaaju, o liubov mona zaprogramuvaty.

Afekt liubovi, ale ne liubov, ozvala sfera. Liubov ce ne dija, a stanvserozuminnia.

Tym bie, skazav ja. y zmou mechantropy, kiborhy, jaki b vony ne bulydoskonali, dosiahty takoho stanu?

Ni, vpevneno movyv ornyj Papirus. Ne zmou. Bo jichnie znannia lyenahromadennia parametriv ta konstant. Pryluyty do sebe svitovyj okean u harmonij-nomu syntezi vony nezdatni.

Jakyj e vychid z takoji superenosti? My sami hotujemo dlia sebe mur, jakyj nezmoemo podolaty?

Sfera movala. Zdavalosia, u nij o smijalo. Nareti tycho ozvala: U nadrach konoho vytvoru, javya, procesu zrije jichnia poliarnis, protyle-

nis, zapereennia. Mysliai mayny ne vyniatok. Nastane as vony sami stuplia natu steynu, jakoju nechtujete vy

Jak ce? Ne zbahnu Ja mou pokazaty.

Ujavnu mode? Ni, spravnie yttia. Ty moe pronykaty v majbuttia? Ja ochopliuju joho. Jak pojasnyty cej proces? Ne pospiaj, dijde do vsioho sam. Znannia v tobi. Koly ja pobau te, o ty obiciaje? Teper. Nehajno. o treba zrobyty? Abstragujsia vid siohodennia. Nemaje Sergija Horenyci, nema Kyjeva, nema

Zemli, nema dvadciatoho viku Ce vako Zhadaj Vohnevyka. Ty bayv joho prach Rozumiju, rozumiju Voho ne ezaje. Vin lye perekydajesia vseochopliu-

juym polumjam na novi j novi objekty e raz zupyny. Micno vvedy v svij rozum ciu dumku. V nij te rozhadka tijeji

tajemnyci, jaku ty ukaje. A teper hotujsia do mandriv u majbuttia Zemli. Ty naonopobay, viduje konikt mi dvoma potokamy piznannia

Ja zapliuyv oi. Mozok mij palaje. Jak vako joho zahnuzdaty. Kau, jogy vmijuvolodity tijeju prymchlyvoju teijeju, zupyniaty jiji y znovu puskaty v urahannyj polit.Ne virysia! Myslennia niby plazma, spijmana v magnitnu pastku. Sprobuj zupynytyjiji vohnianu dynamiku! Ale tycho Uvaha Peredi mnoju vynykaje, mov na ekrani,palajuyj text. Bia litery, skladajusia u slova, frazy. Ja hariakovo ytaju jich, dyvu-jusia, bo e zberihaju myslennia i pouttia Sergija Horenyci.

Chronika kosminych podij. Informacijnyj biulete VseplanetnohoTovarystva Galaktynych Zvjazkiv.

XXI storiia. Visimdesiat druhyj rik.Vsesojuznyj referendum schvalyv proekt mizorianych peresele. De-

mograna kryza podolana. Protiahom nastupnoho storiia Zemlia zmoe pe-reselyty do dalekych svitiv dva-try mijardy olovik, davy poatok sotniamsynivkych cyvilizacij.

Vidbrukovani evoliuciji trymatymu tisnyj zvjazok z materynkoju pla-netoju, korystujuy Kodom vinosti. Bahatomirna informacija z dopomohojumetaasovych kanaliv hiperprostoru zvjae vojedyno tysiai drunich svitiv.as Kosminoho Narodennia zaverujesia.

U ervni cioho roku start peroji expedyciji pereselenciv do planetnojisystemy epsylon Eridana.

Meta: doslidennia umov dlia rozvytku liudej, stvorennia peroji koloniji,bahatoplanovi experymenty po vyvenniu vzajemovplyvu zemnoji i tamteniojiory ta fauny, vstanovlennia postijnoho informacijnoho kanalu i transport-noho mostu dlia nastupnych peresele.

Transport: vakuumno-kvantovyj galaktynyj krejser experymentanohotypu. Nazva Liubov. Forma sferojid. Dimetr pjatsot metriv. Vaha sto tysia tonn.

Reym poliotu: prostorovyj, mechaninyj do 270 tysia kilometriv pasekundu i hiperprostorovyj, reliatyvnyj do 5 mijardiv kilometriv nasekundu po kali Vinosti.

Energetyka: vakuumna, anihiliacijna; inversijnyj kosmodvyhun Indra-pandy dlia zbudennia virtuanych dirakovkych astok. Zapasna ruijna sys-tema termojaderna. Rezerv palyva na rik forsovanoho poliotu v meachplanetnych system iz vydkistiu tysiaa kilometriv na sekundu.

Keruvannia avtomatyne.Ekipa otyrnadcia olovik. Sim podrunich par, o maju stvoryty

koloniju pineriv u systemi epsylon Eridana. Kapitan korablia Bohdan Po-lumjanyj, 32 roky, astrozyk, chudonyk, astropilot, inener-kibernetyk. Johopodruha Lesia, 25 rokiv, kompozytor, spivaka, likar, ahronom, kravynia,zilog. Pominyk kapitana, kosmoturman krejsera Ivan Hora, 28 rokiv,zyk-teoretyk, losof, kiberkonstruktor, chirurg. Joho podruha Soja, 20rokiv, bilog, kucharka, sadivnycia, baleryna. Holovnyj kibernetyk krejseraDon Stil, 30 rokiv, mechanik, sliusar, muzykayt-skrypa. Joho podruha Liu-boslava Dobrana, 18 rokiv, pasinycia, hinekolog-akuerka, chudonyk-mo-dejer. Holovnyj psycholog Devayanda Krina, 31 rik, botanik, pedahoh, poet,fokloryst, tanciuryst. Joho podruha Reja Anti, 17 rokiv, vychovateka ditejdokinoho viku, kinoinener, spivaka, sportsmenka vyoho klasu. Holovnyjenergetyk Alessandro Realio, 28 rokiv, radiinener, vakuumotechnik, pejza-yst, kinooperator. Joho podruha Marija, 19 rokiv, masaystka, hihijenist-pe-dahoh, teplotechnik. Zavidujuyj sektorom transportu dlia planetnych expedy-cij Vano Dzoavili, 25 rokiv, sadivnyk, istoryk, kosmolingvist, astronom. Johopodruha Tamar, 20 rokiv, vodij vsiudychodiv, inener, yvopyse, bizyk. Za-vidujuyj sektorom mizorianoho zvjazku Karl Svenborh, 31 rik, sportsmen,konstruktor, muzykant-pinist. Joho podruha Tereza, 22 roky, inener-bu-divenyk, architektor, likar, spivaka.leny ekipau projly bahatokratni psychologini perevirky. Povnovanakomisija Vseylapetnoho Tovarystva Galaktynych Zvjazkiv (VTHZ) stverdylabezsumnivnu spivjednis perych mizorianych pineriv. Antahonistynychtendencij ne vyjavleno.

Vpere dlia mizorianoho poliotu vykorystovujesia geno-teka ekipau, vjakij zberihatymesia psychogenokod uasnykiv pereselennia. Ote, kata-stroni vypadky, povjazani zi smertiu leniv ekipau, ne vykliuaju uspichuexpedyciji: genocentr krejsera zmoe vidnovyty psychobityp zahybloho.

Zemlia stvoryla dlia svojich syniv ta dook maje stovidsotkovu garantijubezpeky. Zemlia palko viry v uspich peroji galaktynoji expedyciji. Mizoria-nyj mist yttia bude prokladeno!

Start kosmokrejsera Liubov pryznaeno na 21 ervnia 82 roku XXI sto-littia. Bude vvimknuta Vsesoniana Merea Zvjazku

* * *

Posluchaj, ornyj Papiruse! A meni ce ne snysia? o? Pereselennia do dalekych svitiv, hiperprostorovi kanaly zvjazku, era nevmyru-osti y ce lye mrija mojeji pidsvidomosti, o palko prahne takoho svitu? Dumaj jak choe. Zerno mriji, o zarodylosia v serci j rozumi ukaa, nemy-

nue vyroste bujnym kvitom i das plody. Vid vas, liudej, zaley, ob toj cvit buv ciliu-yj i radisnyj. A teper sta liudynoju toho svitu, sta joho duchom, rozumom, sercem.Ty bahato oho zbahne

Kolyesia tuha chvylia asu, kydaje mene na vysokyj hrebi, pidnimaje nadvikom. Zdrastujte, naadky! Dajte vvijty u vai dumky, prahnennia, pouttia! Dajtekrapliu vaoji nevmyruosti

Vony pidijmalysia na Hoverlu.Svitankove povitria solodkym cholodom projmalo leheni. Z pivdnia na krylach

pislia ninoho lehotu kotyvsia smerekovyj duch. Dychalosia lehko, v holovi namoroylo-sia, niby vid veseloho sviatkovoho tanciu.

Z kamenia na kami. Pomi travamy, kvitamy. Vjunkoju stekoju-zmijukoju. Adovkola hory chvyli kamjanoho moria, a nad nymy syvo-prozori serpanky tumaniv.

Zaevrila trojandova poea na schodi. e ne vydno svityla, a ve vdaryla vo-hnysta strila u snihovu ajku Hoverly. Zaiskrylasia veryna, zveselyla serce rajduhojukolioriv. Zdavalosia, niby jakyj hrajlyvyj velete zapalyv nad Karpatamy kazkovuvatru.

Rozpoav oratoriju v nebi nevydymyj organ. Pidchopyly velyanyj spiv leginy pta-chiv. Zavibruvala, vidluniujuy stoholoso, bania jasno-blakytnoho neba.

vyde, vyde, Bohdanku, pidhaniala svoho druha Lesia. Chou zustritysoneko na veryni!..

Todi treba bulo zachopyty levitator, usmichnuvsia Bohdan. Vychopylasiab za odnu my na bu-jaku horu!

Necikavo. Vtraaje viduttia podolannia, skazala druyna. Peremahajuytiainnia zusylliam mjaziv, podychu, ty niby pryjednujesia do uttievoho j emocijnohosvitu predkiv. Pamjataje, jak u pradavnij pisni: Z verchu na verch, a z boru v bir, a zlehkoju v serci dumkoju

Jak tono j syno skazano! pidchopyv Bohdan. Jak poetyno! U nas teperviruju maje vsi, ale y viduvaju vony tak predkovino prosto?

Lesia ne vidpovila. Vony ve vybralysia na verynu. Nevelykyj majdanyk zviny-vsia vid snihu, posered nioho v roevo-sonianomu marevi vysoila znamenyta na cilyjsvit skupturna grupa, stvorena molodym ukrajinkym mytcem Hnatom Bajdoju.

Trymajuy druynu za ruku, Bohdan obijov postament dovkola. Zupynyvy, vonydovho vdyvlialysia v oblyia materi z dytiam, jaka sydila v centri grupy. Tryvoni jnatchnenni oi, tonki utlyvi paci poetesy, chudonyci, nyci, kochanoji. To buv viko-vinyj obraz materi-Ukrajiny divyny-vojovnyci, jaka kri pyl vikiv, kri buri istory-nych, socinych ta suspinych kataklizmiv peredala v kosmine majbuttia svoje yveserce, pisniu, kazku, voliu do buttia, zapovit svojich najkraych syniv-tvorciv. Bilia nihjiji, livoru, Taras. Vin schylyv holovu na jiji kolino, zapliuyv oi. Ale taka majster-nis, taka tvora aha vodyla rukoju Bajdy, o vse oblyia Kobzaria stalo vsevydiu-ym okom duchu. Na joho vustach zavmerla blaenna usmika dytiaty, v nij ulosiabezzvune slovo: Koly maty dyvysia, synovi mona zasnuty. Ale ja hotovyj znovupryjty, mamo. Ty tiky pokly mene ja prokynusia.

Pravoru vid materi Lesia. Divyna-kvitka. Hirkyj hordyj i utlyvyj prolisok,o ne moe yty j dychaty v parki litni bujnolysti dni, o liuby suvoru moroznu porupered vesnoju. Bilia neji Kameniar. Vuzluvati ruky skladeni na kolinach, tilo nepo-rune, a za vysokym olom napruha vohnianoho vulkana dumky j uttia.e j e postati koncentrynymy kiciamy otouju matir-divynu, o porodylajich v mukach tvoroho zmahannia, o vyvela do vselenkych obrijiv.

Lesia j Bohdan schylylysia pered matirju v nykomu pokloni. Druyna proepotila: Blahoslovy nas, kochana, v daleku pu. Choemo zberehty tvoju iskru v bezodni

vinosti. Choemo ne zabuty tvojich muk i liubovi. Ne zabudemo, skazav Bohdan. Pupovyna rvesia, ale dytyna v krovi nese

jiji su i nakaz.Vony odijly vid skupturnoji grupy natchnenni, vspokojeni, aslyvi. Sily na ka-

meni lycem do soncia. A tobi ne tiako, Bohdanku, kydaty ridnu Zemliu? Skay, ty ne sumnivajesia v

svojemu rienni? e j jak tiako Jasno-kari oi Bohdana potemnily. Nas vino rozryvaje

mi dvoma poliusamy tiainnia: odyn poklyk pravinosti, holos predkiv, zatyok dy-tynstva; druhyj surma tajemnyci, velinnia kazky, vymoha novych obrijiv. I te j ine volia materiv, zakladena v nas. Ne zavdy maty tila j maty duchu uzhodeni misoboju, ale istyna tam, de holos tajemnyci.

Ce pravda, kyvnula Lesia, dovirlyvo hlianuvy na druha oyma-proliskamy. U dytynstvi prekrasno, ale zori nedarma spalachuju u veirniomu nebi. Vony klyuu vinis

Bohdan obniav druynu za chudeki plei, vdychnuv chminyj zapach penynychkis, o chvyliastym potokom spadaly na spynu. Vona vyvinylasia obereno z joho obi-jmiv, stala na kameni, prostiahnula ruky do soncia.

Bau, v tobi sum za Zemleju hnizdysia e hlybe, ni u meni, skazav Boh-dan. Ta j ne lye za Zemleju Za Soncem Ty soncepoklonnyk

oho liudyni treba? sumno ozvalasia Lesia, okydajuy pohliadom hirkyjkrajevyd. omu v nij takij nevelykij zakladene bolisne zerno vinoji tvorojimuky?

Bohdan ne vidpoviv. Vziavy druynu za ruku, poviv do steky. Pora. asu malo, kochana.Spuskalysia vyde. Nad polonynamy kotylysia tumany, vkryvajuy travy j kvity

rosianymy samocvitamy. Pravoru dzveniv rajdunyj vodospad, tycho dziuraly z-pidtaloho snihu strumoky, darujuy yttia proliskam blakytnym oam zemli.

Tam, unyzu, ve bujalo lito, a tut, nad apijkymy lukamy, poynalasia ranniavesna.

Lesia smijalasia, vtiajuy tym, jak Bohdan ve vsote kydajesia z steyny ubik,prypadajuy do jakoji biloji y roevoji kvitoky.

Jakby zaraz pobayly tebe tvoji poklonnyky, due zasumnivalysia b, y ce tojznamenytyj kosmonavt, o vony joho baa po televiziji.

Ja ne kosmonavt, zaarovano vidpoviv Bohdan. Ja teper dytyna, Lesiu!Ach, liuba moja! Jakby nazavdy zberehty ciu nepovtornis, ciu krasu! I o take vid-uttia, jak u meni siohodni!..

Ty zberee, serjozno skazala druyna. Ja ce znaju. A y zbereu vony? Chto? zdyvuvavsia Bohdan. Ti chto pid mojim sercem Vony ve yvu dvoje syniv. y vvijde v jichniu

duu tryvoha j radis cioho dnia?* * *

Nouvaly v Kryvorivni, nad eremoem. Nad memorilom Franka plomenily ve-selkovi zirnyci, de mi horamy protiano vidluniuvaly pisni, de-ne-de pryvitno zorilyvohni v ytlach. Bohdan solodko spav u nameti, zmoryvy cilodennym pochodom doHoverly, a Lesia nevtomno chodyla ponad rikoju, zitchala, dyvliay na zoriane dyvo,utlyvo prysluchalasia do tryvonoji movy eremoa. Plyn dui organino splitavsia zplynom vody i kolychavsia, strumuvav poetynymy riadkamy, v jakych buly i pered-uttia vinoji rozluky, i sum za vtraenym, i nadija na nebuvale.

Zadrimaly Karpaty,Sny i serce moje.Ly eremou spatyPlyn vody ne daje.

Sered temnoji noiNe zmovka i na my,Burunamy klekoeI kaminniam hrymy.Hrozy hnivno i svary,Ta ne znaty koho!Vse prymaramy maryIz dytynstva svoho.

Bokoraiv ekajeIzdalia, z vysoty, Ta v potoci milkomuVe ne projdu plotyA Hoverla epoe: To, eremoe, sny.Ne rydaj sered noi,A didysia vesny!

Dam tobi ja vodyci,Ne ury, dalebi!Hostronosi jalyciPoplyvu po tobiIz lisiv Verchovyny,Iz dalekych plajivBokorai poplynuDo kazkovych krajiv!..

Pravda, pravda, strepenulosia Lesyne serce. Treba podolaty odvinyj sum zamynulym. Nema joho, ne vernesia. I chiba ne munis davnich bokoraiv ta oprykiv,chiba ne jichnia mudris i pisennis z namy lety do inoho soncia? Chiba ne jichnianevmyruis ytyme v mojich ditiach, chodytyme po stekach dalekoho svitu, pidijma-tymesia na veryny nebaenych hir?

Lesiu! Lesiu! Chto ce? Chto? Lesiu, tryvono hukaje z temriavy holos Bohdana. A jdy-no siudy chutie!Vona nablyajesia do nametu, e nesuy v hrudiach nerozchliupane pouttia po-

vnoty i nepokojennia. Ale omu tak schvyliovano dychaje Bohdan? Vin prokynuvsia, ina hrudiach u nioho tlije bahriana aryna indykatora OZ osobovoho zvjazku. Nevevyklyk? Neve stalosia o nespodivane?

Bohdan podav Lesi MD mikrodynamik. Vona pidnesla joho do vucha. Tychyj,ale radisno-uroystyj holos povidomliav:

nareti stalosia. Ne fantazija, ne hipotezy, ne natchnenni improvizaciji. Peryjsygnal mysliaych istot inosonianoji evoliuciji. Potunyj impusnyj radividriadnyk

generuje odyn i toj e komplex e nerozyfrovanoji informaciji u yrokomu spektri as-tot. Derelo sygnaliv ototoneno z novovidkrytoju systemoju ervonoho karlyka, u jakijperedbaajesia, vidpovidno do teoriji ervinkoho-Mitona, try planety typu Zemlia Merkurij. Zirka lokalizovana mi Soncem i epsylon Eridana, na vidstani vomy svito-vych rokiv vid Zemli. O omu Vseplanetne Tovarystvo Galaktynych Zvjazkiv rozhlia-daje propozyciju pro zminu j dopovnennia programy peroji galaktynoji expedyciji

Bohdan vymknuv mikrodynamik. Tryvono hlianuv na druynu. Ty zrozumila? Vona kyvnula. Mou buty zminy Neve ty hadaje, o zminia sklad ekipau? Vse moe buty. Ce vyriy Rada Tovarystva. Ale ja bojusia ne za koho Za mene? Tak. Taka expedycija ne prosto pereselennia, a j nebezpene doslidennia. A

ty vahitna. Ty povynen vidstojaty ve ekipa, jak vin je. Znaju, kochana. Ve ne zasnemo. Zbyrajemo namet i vylitajemo do Sonianoho

Mista

* * *

Soniane Misto ochopliuvalo kicem ytlovych budynkiv ta naukovo-doslidnykychkomplexiv Ebarus. Tut e v kicevij dolyni bulo pobudovano odyn z holovnych kosmod-romiv Zemli. Rada Vseplanetnoho Tovarystva Galaktynych Zvjazkiv zibrala nadzvy-ajne zasidannia v prymienni Kosminoho Kongresu, zvidky obhovorennia problemzoreplavannia transliuvalosia mereeju vseplanetnoho zvjazku dlia vsijeji Zemli.

Krim vydatnych uenych teoretykiv, konstruktoriv, losov, ekonomistiv, psy-chologiv, na zasidannia Rady zjavylysia vsi leny ekipau kosmokrejsera Liubov.Teper vony sydily v perych riadach amteatru, tryvono peremovlialysia.

U fokusi zalu, na katedri, zjavylasia posta holovy Rady Vladyslava Rataja, zna-menytoho spivtvorcia novoji matematyky, tak zvanoji matematyky tvorosti, jakadozvoliala modeliuvaty bu-jaku ri, javye, proces ne lye v yslovomu vyraenni, a uvsij dynaminij hlybynnosti pryynnych zvjazkiv. Teorija Huka-Boholo-Rataja stavylana obgruntovanu, cilkom naukovu osnovu ideju bahatomirnosti i obiciala velyki vid-kryttia v nedalekomu majbutti.

Vladyslav Rataj pryhladyv doloneju syve, korotko stryene volossia, usmichnuvsialahidno kosmonavtam, pryvitav usich prysutnich, pidniavy ruku nad holovoju.

Usi znaju radisnu novynu. Vsi znaju, o Rada extreno vyriyla: vstanovytykontakt z mysliaymy istotamy, sygnaly jakych my spijmaly. Ce zavdannia valyvie vasi, ni problema pereselennia. Ale dlia galaktynoho poliotu u nas hotovyj poky olye experymentanyj kosmokrejser Liubov. Polety i vin. Nam neobchidno vyriyty:budu zminy v skladi ekipau y ni? Pojednaty ci dva zavdannia y rozdilyty? Chtoskae?

U etvertomu kici amteatru spalachnuv indykator osobovoho zvjazku. Na stere-oekrani bilia Vladyslava Rataja zjavylasia posta losofa Zygmunda Trajna. Siri pro-nyzlyvi oi z-pid syvych briv dyvylysia hostro i serjozno.

Rozdilyty, korotko skazav vin. Obgruntuvannia? zapytav Rataj. Nadto nesumisni zavdannia. I te j ine nepovtorne, oryginane. My ne ma-

jemo prava ryzykuvaty. Ce ne prohulianka. Dlia kontaktu z inosonianoju evoliucijejupotribna specina pidhotovka. Ote, ekipa neobchidno onovyty

Ekipa maje universanu pidhotovku, zapereyv Rataj. Ale vin hotuvavsia dlia utverdennia novoji evoliuciji, a ne dlia ryzykovanych

kontaktiv z nevidomoju cyvilizacijeju. Krim toho, Lesia Polumjana vahitna. Proponujuukomplektuvaty ekipa vykliuno z odynakiv, psychologizuvaty jich dlia vykonanniasuvoro vyznaenoho zavdannia.

Slova poprosyla vidomyj psycholog Lina Meje. Jiji velyki syni oi metaly z ekranav zal blyskavyci oburennia.

My ne moemo povertatysia do mirkuva, davno vidkynutych naukoju. Novo-stvorenyj ekipa, o ne matyme dovhotryvaloji psychoadaptaciji, nemynue dehradujev polioti. Lye vrivnovaena grupa liudej riznoji stati, objednanych liubovju, vykonajetiake zavdannia. Neve vy ne rozumijete, drue Trajn, o odynaky v kikarinomupolioti stanu zlobnymy asketamy? Istorija pokazala, o taki liudy staju cilkombajduymy do suto liudkych problem, zamykajusia u vnutrinij psychokapsuli, a po-tim staju fanatykamy, religijnymy, naukovymy y socinymy ce ve bajdue.

Ale dity, skazav Trajc. Dity Polumjanoho! Vy jich choete poslaty v nebez-penu mandrivku, jaka, molyvo, zatiahnesia pa desiatylittia

Tym krae, nezvoruno vidpovila Lina. Molyvo, same ditiam dovedesiazaveryty zavdannia Zemli.

My ne majemo prava vvodyty e nenarodenych v umovy, jakych vony sami nevybyraly, vperto skazav Trajn.

Probate, drue! ozvavsia z miscia Bohdan Polumjanyj. Probate! Skailye odne: y vai baky uzhoduvaly z vamy umovy vaoho nastupnoho yttia do na-rodennia?

Amteatr skolychnulo vid smichu. Navi Zygmund Trajn skupo usmichnuvsia, roz-viv rukamy.

My radylysia, skazav dali Bohdan. Chou vyslovyty lenam Rady dumkuvsioho ekipau kosmokrejsera Liubov. Pere i druhe zavdannia treba pojednaty. Vsta-novyvy kontakt, my peredamo Zemli neobchidnu informaciju, a potim startujemo dosystemy epsylon Eridana! Prou pidtrymaty nau voliu!

Kosmokrejser Liubov startuvav u vyznaenyj de 21 ervnia visimdesiat dru-hoho roku XXI stolittia z kavkakoho kosmodromu. Rada VTHZ nijakych zmin usklad ekipau ne vnesla, cho obydva zavdannia buly objednani. Vsia planeta pro-vodala svojich sypiv i dook u daleku dorohu bez vorottia. Vidnyni lye metaasovi ka-naly Kodu vinosti prynosytymu zridka skupi vistky vid ditej Zemli z galaktynychbezode.

Nad Kavkakym chrebtom alenily hrozy. Meteobarjer zachyav holovnyj kosmo-drom vid hriznych stychijnych potokiv, u zeniti slipuo siajalo sonce.

Pivkilometrovyj akvamarynovyj sferojid vako odirvavsia vid majdanu kosmod-romu, nyke potune hudinnia magnitno-gravitacijnych dvyhuniv skolychnulo hory.Kosmokrejser pidijmavsia vertykano, sonianyj oreol merechtiv u zachysnomu poli ko-rablia. Za kika chvylyn sribliasto-zelenkuvata soevycia probyla suvoji hrozovychchmar i vyjla v stratosferu.

Zapraciuvaly termojaderni planetarni motory. Nino-blakytna kulia Zemli vidda-lialasia, zasiajala tremtlyvoju vodianystoju ihrakoju sered merechtlyvoji vohnystojibezodni.

Za is dniv kosmokrejser podolav kika mijardiv kilometriv, pidniavy nad plo-ynoju sonianoji ekliptyky. Tut Bohdan Polumjanyj dav avtomatyci korablia novu pro-gramu, vvivy sferojid u reym mizorianoho poliotu.

Poaly dijaty vakuumno-kvantovi prystroji. Dva misiaci vony rozhanialy kosmo-krejser do vydkosti 270 tysia kilometriv na sekundu. Ekipa perebuvav u stani hip-nosnu. Lye dosiahnuvy subpromenevoji vydkosti, avtomatyka krejsera vymknulasia.Vstupyla v diju systema tunoho tiainnia, ekipa prokynuvsia, na korabli poalosianormane yttia.

Na tretiomu misiaci poliotu (choa vidlik asu vivsia v reymi vidnosnosti) Lesianarodyla dvoch syniv. aslyvyj Bohdan pryjmav pozdorovlennia vid tovaryiv. Vsi vonyzibralysia v kajut-kompaniji za sviatkovym stolom. Pyly iskryste vyno, jily sokovyti ja-hody vynohradu z korabenoji oranereji. Expansyvnyj Vano Dzoavili zaproponuvavusim hurtom ity do Lesi, ob pohlianuty na novonarodenych.

Bohdan zaprotestuvav, Devananda Krina pidtrymav joho: dity z matirju zna-chodylysia v specinomu bimedynomu izoliatori; pered tym jak yty v zahanych pry-mienniach, vony povynni buly projty prolaktynu pidhotovku.

artujuy, spivajuy, kosmonavty ne pouly peroho sygnalu tryvohy, jakyj pro-kotyvsia po vsiomu kosmokrejseru. A koly bahrovymy arynamy zamyhotily indykatoryradiciji v kajut-kompaniji, bulo ve pizno. Vsi razom viduly odne: nevblahanna, mo-hutnia voroa syla paralizuje mozok, lamaje tilo, rujnuje klityny, zupyniaje serce. Peryjzneprytomniv najsyniyj Vano. Rozirvavy soroku na hrudiach, vin upav na pidlohukajut-kompaniji, synijuy, niby vid zaduchy. Bilog Soja hlianula na kontroni avto-maty, schopyla kapitana za ruku. Bohdan zblid, jak mre, oi joho buly zapliueni, rukybezsylo vyprostani vzdov tila. Soja z ostannich syl trusonula joho, zakryala:

Kapitane! Radicija!.. Mijardy rentgen Mijonnokratna norma Kine, proepotiv Polumjanyj.Zhasajuym pohliadom vin hlianuv dovkola. Joho druzi, soratnyky lealy v kris-

lach, na pidlozi kajut-kompaniji. Vony pomyraly, i ne bulo u sviti takoji syly, jaka mohla

b jich uriatuvaty. Soja znemoeno zapliuyla oi. Proaj, Bohdane Ne zabu ditej Lesiu Jedyna nadijaPolumjanyj beztiamno rozpliuyv oi. o vona kae? Dity? Lesia? Joho syny

Vony te zahynu? Ni, ni, izoliator otoenyj potunym magnitnym polem, radicija tudyne pronykla Jake astia! Lesia z nymy. Vona te bude yty. Kochana pryvede kosmo-krejser do mety, a tam, tam vona vychovaje syniv I, moe, vony povernu do yttiavsich kosmonavtiv, vykorystavy genoteku korablia. O dole! Ne daj eznuty ostannijnadiji!..

Bohdan napjav tiatyvu voli, dolajuy chvyli neprytomnosti, o tiahly joho v moroksmerti. Vij zvivsia na nohy i, stupajuy erez tila druziv, dobravsia do puta zvjazku.Slabijuoju rukoju uvimknuv sygnal tryvohy. I v tu my pouv vidajdunyj kryk zaspynoju:

Bohdanku! o z vamy?Kapitan rizko povernuvsia, trymajuy rukamy za put.U dveriach kajut-kompaniji stojala Lesia. Jiji oblyia bulo blide j naachane. Vona

dyvylasia na tila druziv i ne mohla nioho zbahnuty. Oi spovnylysia bolem i achom. Bohdanku! o stalosia! omu ty movy? Bohdanku?!Polumjanyj spovzav na

pidlohu. Tilo joho vanilo, po lyciu povzla ornota. Lesia kynulasia do nioho, chotila pid-trymaty.

Tikaj! prochrypiv kapitan. Tikaj v izoliator!Ne rozumijuy poperedennia, vona schopyla joho za plei i vidula, jak chvylia

mlosti j bezsyllia peredajesia jij vid olovika. A Bohdan epotiv, ledve voruay pereso-chlymy hubamy:

Radicija Stranyj potik Tikaj v izoliator Kosmokrejser v reym hiperpro-storu Syny Syny Hoverla

o? o ty kae? rydala Lesia. Ne pokydaj mene! Ne pokydaj! Ja pomrubez tebe Kochanyj! Ne jdy!..

Bohdan zamovk. Ostannie bolisne zitchannia vyrvalosia z joho hrudej. I vse. Bie ni slova. Lesia zakamjanila nad tilom druha, ne v syli dumaty, rozumity, dijaty.

Ta o do jiji svidomosti dijly slova Bohdana. Syny Vony yvi, jich treba ria-tuvaty. Vony jedyna nadija. Lesia povino vstala. Holova namoroylasia, navkolynipredmety rozplyvalysia, niby v tumani. Zirky v iliuminatorach kajut-kompaniji zlyva-lysia v plomenysti nytky, jaki, zvyvajuy spiraliamy, utvoriuvaly chymernyj blyskuyjklubok.

Lesia dopovzla do dverej. Vybralasia v korydor. Slabijuyj mozok uperto naha-duvav: dity, dity, dity Treba riatuvaty ditej Tiky b ustyhnuty

Vona zupynylasia bilia apteky, pryjniala aktyvizator. Svidomis trochy projasny-lasia, cho slabis ne znykla. Lesia zajla v centranu kajutu upravlinnia, bajdue po-hlianula na put. Kosmokrejser z subpromenevoju vydkistiu my do dalekoji ervonojiziroky. Chto teper povede joho? Chto vykopaje zavdannia Zemli?

Jakby cho trochy syly ob povernuty korabe nazad a, jako propade takacinnis A vona ve ne vstyhne provesty rozrachunky dlia povernennia

Lesia stupyla kika krokiv do dverej izoliatora. Jiji zupynyv dzvinkyj spokijnyj ho-los:

Vam ne mona vchodyty do izoliatora.inka obernulasia. Chto ce? Dovho ne mohla zbahnuty, zvidky ujesia holos. Po-

tim pobayla: hovoryv UR Universanyj Robot. O vin stoji bilia puta upravlinnia,poru z krislom kapitana, blakytnyj jayk z dvoma rukamy-manipuliatoramy. UR,abo, jak joho nino zvaly kosmonavty, Uryk, buv udovym rozumnym avtomatom. Ma-juy maje nevyerpnyj rezerv dlia zapamjatovuvannia i samoprogramuvannia, URzberihav u svojemu krystalinomu mozkovi vsiu informaciju, zvjazanu z poliotom tareymom roboty kosmokrejsera, a tako vykonuvav neobchidni rozrachunky v bu-jakij

haluzi matematyky y humanitarnych ta pryrodnyych nauk. I o teper vin pope-reduvav Lesiu pro nebezpeku. Joho oi, pryjmai zovninioji radiciji, blymaly ervo-nymy vohnykamy, z dynamika malekoho ornoho otvoru na hrudiach znovu po-ulysia slova:

Vy zaraeni radicijeju, Lesiu. Vae tilo vydko zrujnujesia I ja vmru? proepotila inka. Ja ne zmou vriatuvatysia, Uryku? Ni, skazav avtomat. Vy pomrete za kika chvylyn, Lesiu. Ale o stalosia?

Chto vas oprominyv? Zahynuly vsi leny ekipau, Uryku. Korabe potrapyv u neuvano potunyj po-

tik radiciji Treba povidomyty na Zemliu, Tovarystvu Galaktynych Zvjazkiv, dilovyto

skazav UR. Chaj zvaa na ciu informaciju pry nastupnych expedycijach.Lesia bezsylo sila v krislo, beznadijno movyla, hlianuvy pa holubyj jayk avto-

mata: Chto povidomy? Chto poverne korabe na Zemliu? Ja, lakonino vidpoviv UR.Lesia vraeno hlianula na nioho. Znenaka radisna iskra nadiji pronyzala jiji svi-

domis. Tak, ce spravdi molyvo! Uryk moe dovesty korabe do Zemli. Bie toho,mona sprobuvaty Cho ce j boevillia Sprobuvaty, ob vin pryjniav nespodivanudlia nioho programu ob vin dohlianuv sypiv, koly vona pomre Vin rozumnyj, Ur-yk Vin zumije Treba lye hoduvaty jich UP Universanym Produktom I dohli-adaty Jim bude tiako na samoti, bez liudej, ale vony vyyvu I povernusia naridnu Zemliu. A tam jich usich povernu do yttia O radis! Znovu pobayty ridnuornohoru, marevo rankovych tumaniv, kvity na vysokych skeliach!..

Uryku, proepotila inka, z nadijeju zahliadajuy v ervoni oi avtomata. Ce udovo, o ty zmoe povernuty kosmokrejser do Zemli Ale v mene je e odneprochannia

Nakazujte, Lesiu Ja ne nakazuju, Uryku. Ja prou tebe Ja narodyla dvoch syniv Ty rozumi-

je? Dvoch malekych syniv o take syny? Jak