Bemonsteren, beoordelen en beheren om KRW

doelen te halen

Marcel Klinge

Bemonsteren, beoordelen en beheren om KRW

doelen te halen

Marcel Klinge

Witteveen+Bos 2

Onderdelen van de bijdrage

Welke instrumenten zijn beschikbaar voor

bemonsteren en beoordelen van de visstand?

Welke instrumenten zijn er om de KRW doelen te

gaan bereiken?

Is actief ingrijpen in de visstand noodzakelijk om

aan de KRW verplichtingen te kunnen voldoen?

Witteveen+Bos 3

1. Instrumenten voor bemonsteren en beoordelen

Cruciaal 1: standaardisatie (iedereen doet hetzelfde)

Cruciaal 2: koppeling van bemonsteringsmethode aan

de beoordelingsmethode

Visstand moet beoordeeld worden op basis van:

soorten, abundantie, leeftijdsopbouw

--> kwantitatieve bemonstering nodig!

Witteveen+Bos 4

1. Instrumenten voor bemonsteren en beoordelen

Bemonsteringsmethode:

Regionale wateren: STOWA Handboek

Rijkswateren: aparte (eigen) methode

Witteveen+Bos 5

1. Instrumenten voor bemonsteren en beoordelen

Witteveen+Bos 6

1. Instrumenten voor bemonsteren en beoordelen

Bemonsteringsrichtlijnen:

vangtuigen

seizoen en tijdstip (dag/nacht)

bemonsteringsinspanning

verwerken vangsten en gegevens

Aan handboek gekoppelde visdatabase:

PISCARIA

Witteveen+Bos 7

1. Instrumenten voor bemonsteren en beoordelen

Beoordelingsmethode:

handboek-methode niet KRW-proof!

KRW-methode thans volop in ontwikkeling

ecologische kwaliteitsindex (getal tussen 0 en 1

dat de afstand tot de ZGET of MEP aanduidt)

maatlat opgebouwd uit deel-maatlatten

Witteveen+Bos 8

1. Instrumenten voor bemonsteren en beoordelen

Voorbeeld: maatlat natuurlijke ondiepe plas (M14/M27):

1. Bepaal referentietoestand

2. Bepaal afstand tot referentie adhv 5 indicatoren:

% roofvis

% benthivore vis

% baars en blankvoorn

% plantenminnende vis

% ‘black fish’ (zuurstoftolerante vissoorten)

Witteveen+Bos 9

1. Instrumenten voor bemonsteren en beoordelen

Voorbeelden M14/M27 (50-10.000 ha) met referentie

‘mesotroof, helder en plantenrijk water’:

Botshol: goed

Veluwemeer: ontoereikend!

Gooi-Eemmeer: slecht

Tjeukemeer: zeer slecht

Geen ´zeer goede´ meren in Nederland. Wel in

buitenland (o.a. Donaudelta, Polen)

Witteveen+Bos 10

2. Instrumenten om KRW doelen te bereiken

Systeemgerichte benadering nodig (kennis van

sturende abiotische en biotische processen)

Systeemkennis nodig! Nog veel te doen:

wetenschappelijke kennis (ingreep-effect relaties)

gebiedskennis

zet het beschikbare geld systeemgericht in!

Witteveen+Bos 11

2. Instrumenten om KRW doelen te bereiken

Vooral habitatherstel nodig!

Stilstaand water: natuurlijke oevers moeraszones,

waterplantenvelden

Stromend water: nevengeulen, meanders, riffles en

pools

Dus (op systeemschaal!): hermeandering, oeverherstel,

vloedvlakteherstel, natuurlijk peilbeheer…….

……………..en visstandbeheer!

Witteveen+Bos 12

3. Is actief ingrijpen in de visstand nodig?

Ja, soms is het echt nodig:

met name in ondiep stilstaand water met helder en

plantenrijk water als GET of GEP

als onderdeel van een systeemgericht

maatregelenpakket

omdat de aanwezige visstand het herstel effectief

belemmert

omdat het herstel anders zeer kostbaar,

onbetaalbaar of technisch onhaalbaar is

Witteveen+Bos 13Fosfor belasting [g m-2 jr-1]

ch

loro

fyl-

a,

zom

er

[mg

m-3]

start vanuit een heldere situatie

50

0 1

0

‘helder’

‘nog helder’

Model simulatie van een ondiep meerEvenwichtsituatie na 10 jaar bij een bepaalde P-belasting

‘troebel’

Witteveen+Bos 14

ch

loro

fyl-

a,

zom

er

[m

g m

-3]

start vanuit heldere situatiestart vanuit een troebele situatie

‘helder’’

‘nog steeds troebel

Fosfor belasting [g m-2 jr-1]

‘troebel’

Model simulatie van een ondiep meerEvenwichtsituatie na 10 jaar bij een bepaalde P-belasting

Witteveen+Bos 15

chlo

rophyl-

a,

zom

er

[mg m

-3]

0 0.5 1 1.5 2 2.5

0

50

100

150

200

3

”clear"

”troebel"

P belasting [g m-2 jr-1]

“Normale P-reductie

Aanvullende maatregel; voorbeeld biomanipulatie

Pbelasting [g m-2 jr-1]

Gecombineerd met biomanipulatie

Janse, Gulati & van Donk, 1995. Modelling nutrient cycles in relation to food-web structure in abiomanipulated shallow lake. Neth. J. Aquat. Ecol.

100

150

200

0

0

50

0.5 1 1.5 2 2.5 3

”clear"

”troebel"

Witteveen+Bos 16

3. Is actief ingrijpen in de visstand nodig?

Belasting: aandacht voor externe én interne

belasting!

Vissen kunnen grote interne belasting in stand

houden

Brasems zijn zwemmende riooloverstorten

Actief ingrijpen in de visstand = interne

belastingreductie = waterkwaliteitsbeheer!

Witteveen+Bos 17

3. Is actief ingrijpen in de visstand nodig?Ingrijpen in de visstand is geen drama:

alleen in wateren met de potentie om

duurzaam helder en plantenrijk te worden

Witteveen+Bos 18

3. Is actief ingrijpen in de visstand nodig?Ingrijpen in de visstand is geen drama:

alleen in wateren met de potentie om duurzaam

helder en plantenrijk te worden

aantrekkelijke(r) visstand komt in de plaats

in natuurlijke wateren zijn periodieke

calamiteiten in de visstand heel gewoon

Dus: visstandbeheerder, stel het instrument

visstandbeheer ruimhartig ten dienste van het

waterbeheer!