beatha le buaugadh Muhammad Ali ar 17ú Eanair 1942 in Louisville, Kentucky sna Stáit Aontaithe....

beatha le bua

JC739 CEA_Ali A5 Book (RED).indd 1 29/03/2012 13:38

Pictiúr Clúdaigh © AFP/Getty Images.

Pictiúr le © Getty Images.

Arna tháirgeadh agus arna fhoilsiú ag CCEA.

Gach ceart ar cosaint. Ní féidir cuid ar bith den leabhar seo a athfhoilsiú i gcruth ar bith nó ar dhóigh ar bith gan cead a fháil roimh ré ó CCEA.


MUH

AMM

AD A

LIbeatha le bua


ooooooooooooooooaooooofooooo

0ooxooooooooowooooo

>ooooooodoooozooooooooooooooooooooo0o

4

Bhí Muhammad Ali 70 bliain d’aois ar 17ú Eanáir 2012. Aithníonn cuid mhór daoine é mar an dornálaí is fearr dá raibh riamh ann. Duine a bhí ann a bhfuil an-dúil ag daoine ann go fóill. Ach duine conspóideach a bhí ann fosta agus bhí go leor daoine a bhí dubh ina éadan fosta. Mar sin de, cad chuige a raibh idir ghrá agus ghráin ag daoine air? Sin ceist chasta ach baineann sé, is dócha, leis an pholaitíocht i Meiriceá sna 1960í níos mó ná rud ar bith eile agus leis an dearcadh a bhí ag Muhammad é féin. Ach cibé barúil atá nó a bhí ag daoine air, níl aon dabht ná go bhfuil sé ar na daoine is mó agus is clúití i saol an spóirt, go háirithe sa dornálaíocht.

MUHAMMAD ALI


5

oooooooo

0oooooooaooooofo0ooooxoooo

<oooowooooooooodoooozoooooooooooooooooooooooooo0o0

oooooooo



© NY DAILY NEWS VIA GETTY IMAGES

MUHAMMAD ALI


MUHAMMAD


ALI

© POPPERFOTO/GETTY IMAGES



0ooxooooooooowooooo


8

An dornálaí amaitéarach

Rugadh Muhammad Ali ar 17ú Eanair 1942 in Louisville, Kentucky sna Stáit Aontaithe. Ach ní Muhammad Ali a bhí air mar ainm ag an am sin ach Cassius Clay. D’athraigh sé a ainm blianta ina dhiaidh mar gheall ar a chreideamh san Ioslamachas. Gnáthdhaoine a bhí ina thuismitheoirí agus cé nach raibh siad beo bocht, ní raibh mórán airgid acu ach oiread. Níor léirigh Cassius mórán suime sa scolaíocht. Nuair a d’fhág sé an scoil, ní mó ná go raibh sé ábalta léamh agus scríobh. Chuir sé suim sa dornálaíocht nuair a bhí sé 12 d’aois. Roimh i bhfad, d’aithin daoine go raibh sé iontach ábalta, gasta agus láidir agus go ndéanfadh sé dornálaí maith. Bhain sé go leor troideanna agus comórtas mar dhornálaí óg amaitéarach. Le linn an ama sin, bhain sé 100 troid as 105 – tús maith!

MUHAMMAD ALI


oooooooo



9

“

An dornálaí proifisiúnta

I ndiaidh dó bonn óir a bhaint amach sna Cluichí Oilimpeacha i 1960 thiontaigh sé ina dhornálaí proifisiúnta. Go luath ina dhiaidh sin, chonaic daoine gur duine ar leith a bhí ann ar go leor dóigheanna. Bhí a chéad troid mar dhornálaí proifisiúnta aige i nDeireadh Fómhair na bliana sin. Bhí Cassius ar an bhealach anois agus níorbh fhada gur bhain sé clú agus cáil amach dó féin fosta. Bhí sé ag bualadh na ndornálaithe is fearr a bhí ann ag an am, duine i ndiaidh duine. Ag an am céanna, d’éirigh sé clúiteach as na rudaí greannmhara agus maslacha a bhí le rá aige, go háirithe faoi na dornálaithe eile a bhí le troid aige. Ba ghnách leis dánta beaga greannmhara a chumadh fúthu. Ar a bharr sin, ba ghnách leis a rá roimh an troid cén babhta ina mbuailfeadh sé an duine eile. Go minic, bhíodh an ceart aige!

© GETTY Images

MUHAMMAD ALI


MUHAMMAD


ALI

© GETTY IMAGES



0ooxooooooooowooooo


1 2

Bhain sé a chéad teideal i Mí Feabhra 1964 in éadan Sonny Liston, an dornálaí is fearr ag an am. Ní raibh sé ach 22 d’aois. Bhí aird an domhain air anois agus é i mbéal an phobail ar fud an domhain. As sin amach, bhí sé ag cosaint a theidil in éadan na ndornálaithe is fearr ar domhan. Mhéadaigh an dúil a bhí ag daoine ann go mór le linn an ama sin.

MUHAMMAD ALI


1 3

oooooooo



© GETTY IMAGES

MUHAMMAD ALI



0ooxooooooooowooooo


1 4

Bhí dhá throid mhóra aige sna 1970í a mbeidh cuimhne ag daoine go deo orthu. Tugadh ‘troid an chéid’ ar an dá throid. Sa bhliain 1971 bhí an chéad troid aige in éadan Joe Frazier. Bhain Frazier an teideal le linn tréimhse nuair nach raibh cead ag Muhammad Ali a bheith ag troid go proifisiúnta. Bhí an saol mór ag dúil go mór leis an troid. Ach chaill sé an troid sa deireadh i ndiaidh 15 bhabhta – an chéad uair a chaill sé troid phroifisiúnta. Throid sé in éadan Frazier arís i Mí Eanáir 1974 agus bhuail sé é an iarraidh seo.

MUHAMMAD ALI


1 5

oooooooo



© GETTY IMAGES

MUHAMMAD ALI



0ooxooooooooowooooo


1 6

Arís eile i Mí Dheireadh Fómhair 1974 san Afraic, throid sé in éadan George Foreman, dornálaí an-láidir crua a bhuail gach duine eile go furasta go dtí sin. Bhí a fhios ag an saol mór go mbeadh sé deacair ag Ali an troid a bhaint. Ach, bhí Ali cliste agus bhí a obair bhaile déanta aige roimh ré. Bhí Foreman láidir ach ní raibh troid mhór aige romhe sin a mhair níos mó ná 2 bhabhta. Bhí a fhios sin ag Ali agus choinnigh sé ag troid ina éadan go dtí gur éirigh Foreman tuirseach. Sa deireadh, bhí Foreman traochta agus bhuail Ali é sa 7ú babhta. Bhí an teideal bainte aige arís den 3ú huair, rud nach ndearna duine ar bith eile roimhe sin. Bhí Ali i mbarr a réime agus ar an duine spóirt is clúití ar fud an domhain.

MUHAMMAD ALI


oooooooo



1 7

“

© GETTY Images

MUHAMMAD ALI

Bhí roinnt troideanna móra, agus roinnt troideanna nach raibh chomh tábhachtach sin, ag Ali idir sin agus deireadh a shaoil mar dhornálaí proifisiúnta. Chaill sé a theideal arís sa bhliain 1976 in éadan Leon Spinks. Rinne sé iarracht an teideal a bhaint arís i 1978 in éadan Larry Holmes ach chaill sé sin fosta. Bhí an troid dheireanach aige i 1981 nuair a shíl daoine nár chóir dó a bheith ag troid ar chóir ar bith faoin am sin.


MUHAMMAD



0ooxooooooooowooooo


2 0

MUHAMMAD ALI

An duine conspóideach

Duine conspóideach a bhí ann ó d’éirigh sé clúiteach. Bhí barúlacha láidre aige faoi staid na ndaoine gorma sna Stáit Aontaithe agus dúirt sé go poiblí go raibh na daoine geala go mór anuas orthu. Thart faoin am céanna, chuaigh sé leis an Ioslamachas agus d’athraigh sé a ainm ó Cassius Clay go Muhammad Ali. Thug sé tacaíocht go poiblí do ghrúpaí éagsúla a bhí ag troid ar son chearta na ndaoine gorma. I lár na 1960í, nuair a bhí na Stáit Aontaithe páirteach sa chogadh i Vítneam, bhí ar gach fear óg dul isteach san arm. Dhiúltaigh Ali sin a dhéanamh agus cuireadh cás dlí ina éadan. Baineadh a cheadúnas dornálaíochta de agus ní raibh cead aige troid go proifisiúnta ar feadh roinnt blianta. Tá go leor daoine den bharúil go ndearnadh leatrom air. Bhí daoine eile ann, áfach, a shíl gur duine contúirteach a bhí ann.



0ooxooooooooowooooo


2 2

MUHAMMAD ALI

An duine daonna

Nuair a d’éirigh Ali as an dornálaíocht lean sé ar aghaidh ag troid ar son na mbocht, ar son na ndaoine gorma agus ar son na síochána. Bhain sé úsáid as an chlú a bhí air le sin a dhéanamh. Is iomaí duais agus ónóir a bhain sé ar feadh na mblianta ó shin. Scríobhadh leabhair faoi agus rinneadh scannáin faoi chomh maith. Sa bhliain 1999 d’ainmnigh an BBC é mar ‘Dhuine Spóirt an Chéid’. Ar an drochuair, tháinig Galar Parkinson air, mar gheall ar an dornálaíocht b’fhéidir, rud a fhágann go mbíonn sé i gcónaí ar crith agus go bhfuil sé deacair aige labhairt anois. Ina ainneoin sin, leanann sé leis ag obair go fóill. Sin fáth amháin a bhfuil ard-mheas ag cuid mhór daoine air. Níl aon dabht ná nach mbeidh a leithéid arís ann.


beatha le buaugadh Muhammad Ali ar 17ú Eanair 1942 in Louisville, Kentucky sna Stáit Aontaithe....

Documents

Transcript of beatha le buaugadh Muhammad Ali ar 17ú Eanair 1942 in Louisville, Kentucky sna Stáit Aontaithe....