SEMESTRÁLNY PROJEKT Bc. Matúš Demian Bc. Denisa Farkasová Bc. Kristína Hodulíková
BC 9423 Het Kroniekje - telenet.beusers.telenet.be/NPAulenteer/Documenten/Kroniekje... · BC 9423...
Transcript of BC 9423 Het Kroniekje - telenet.beusers.telenet.be/NPAulenteer/Documenten/Kroniekje... · BC 9423...
Het Kroniekje
België - Belgique
P.B. 3800 Sint-Truiden
Cicindria BC 9423
Driemaandelijks tijdschrift van Natuurpunt Aulenteer
2013 nr 4 P409288
Afgiftekantoor 3800 Sint-Truiden Cicindria Jaargang 35 – 4e trimester 2013 - Uitgave nr. 40
V.U.: Koenraad Van Meerbeek, Lepelstraat 34, 3800 Sint-Truiden
Kalender Kalender Kalender DECEMBER
Vrijdag 20 december: Film ‘De Nieuwe Wildernis’
Om 20u00 in het cultureel centrum De Bogaard
Inkom: €5 (incl. gratis consumptie)
Organisatie: NP Aulenteer ism S.T.A.L en de stad Sint-Truiden
JANUARI
Zaterdag 4 januari: Aulenteer ledenfeest
Presentatie door Gustaaf Grouwels en Bieke Geukens, HPW
Samenkomst: Vanaf 19u00 in het Natuur.huis, Kleinveldstraat 54 te
Gelinden
Info: Diederik De Leersnyder (011/69.16.22)
Zondag 5 januari: Akkervogeltelling in omgeving van Gelinden
Samenkomst: Van 9u30 tot 12u00. Natuur.huis, Kleinveldstraat 54 te
Gelinden. Bij terugkeer een aperitief
Gids: Yvon Princen (0485/64.22.26)
Organisatie: NP Aulenteer ism Toerisme Sint-Truiden
Zaterdag 11 januari: Jaarvergadering Limburgse natuurgidsen
Samenkomst: 10u00-17u00
Info: Leo Thomassen (011/68.88.11)
Zaterdag 18 januari: Likona contactdag
Samenkomst: 9u00-17u00 universiteit Hasselt campus Diepenbeek
Info: Likona, PNC (011/26.54.50)
Vrijdag 31 januari: Lezing over Gierzwaluwen
Lezing over levenswijzen, trekroutes, nestgelendheid en de
verschillende beschermingsmaatregelen (slides en film)
Samenkomst: 20u00 in het Natuur.huis, Kleinveldstraat 54 te Gelinden
Sprekers: L-Ph Arnhem en L. Kearsley
Inkom: €2,5 voor niet-leden en €1,5 voor leden
Info: Richard Vandergeten (0494/72.17.13)
Organisatie: NP Aulenteer ism de Limburgse natuurgidsen en
Vogelwerkgroep Fruitstreek
FEBRUARI
Zondag 2 februari: Chemin des pauvres, Oleye:
Landschapswandeling
Samenkomst: Carpoolen om 13u30 op het Europaplein te Sint-Truiden
of om 14u00 op de parking van het Natuur.huis, Kleinveldstraat 54 te
Gelinden. Vertrek wandeling om 14u15 aan de kerk van Opheers
Gids: Ronny Vanherck (011/69.16.22)
Organisatie: NP Aulenteer ism Toerisme Sint-Truiden
Zaterdag 22 februari: Lezing rond het hoe, het waarom en het
nut van peilbuizen in onze natuurgebieden
Samenkomst: 20u00 in het Natuur.huis, Kleinveldstraat 54 te Gelinden
Lesgever: Jens Verwaerde
Inkom: €2,5 voor niet-leden en €1,5 voor leden
Organisatie: NP Aulenteer, vzw Natuurhuis Haspengouw, Vallei van de
Herk en de Limburgse natuurgidsen
MAART
Zondag 2 maart: Natuurwandeling in Overbroekstraat,
Steenbron, Wijsberg en omgeving
Samenkomst: Om 14u00 aan het Natuur.huis, Kleinveldstraat 54 te
Gelinden
Gids: Diederik De Leersnyder (011/69.16.22)
Organisatie: NP Aulenteer ism Toerisme Sint-Truiden
Zaterdag 15 maart: Over vuurstenen
Lezing over het ontstaan van, de soorten en het determineren van silex
en hun dier- en plantenafdrukken
1) Meegebrachte vuurstenen en fossielen bespreken en determineren
2) Vuursteen, variaties, voorkomen en fossielinhoud: presentatie
Samenkomst: Om 19u00 in het Natuur.huis, Kleinveldstraat 54 te
Gelinden
Lesgevers: Ludo Indeherberge en Victor Strijbos
Inkom: €2,5 voor niet-leden en €1,5 voor leden
Info: NP Aulenteer (011/69.16.22)
Organisatie: NP Aulenteer, Geolithos, Limburgse natuurgidsen, Vallei
van de Herk, Likona werkgroep in krijt en vuursteeneluvium en vzw
Natuurhuis Haspengouw
Verantwoordelijke uitgever, redactie & vormgeving: Koenraad Van Meerbeek – Lepelstraat 34, 3800 Sint-Truiden E-mail: [email protected] Artikels: enkel de auteur is verantwoordelijk voor inhoud en stijl. Tel. voorzitter Diederik De Leersnyder: 011 69 16 22
1
Aulenteer Kroniekje Tijdschrift voor leden van Natuurpunt Aulenteer
Gedrukt op 100% gerecycleerd papier
Inhoudstafel
Voorwoord .................................................................................... 2
Paddenoverzet .............................................................................. 3
Website ........................................................................................ 3
Voorblad ...................................................................................... 3
Digitaal ........................................................................................ 3
Giften .......................................................................................... 3
Klimaatopwarming! Hoezo, klimaatopwarming? ................................. 5
Fotoreportage: Wandeling Duras ................................................... 11
Wat huist er onder mijn cactussen? ............................................... 13
Vogelweetjes van Richard ............................................................. 14
Natuurdatabank waarnemingen.be rondt kaap tien miljoen meldingen 16
Vogels in de kijker: De barmsijzen onder de loupe! ......................... 18
Natuurweetjes ............................................................................ 19
Aulenteer Al onze activiteiten handelen over natuur, cultuur en milieu. Elke eerste zondag van de maand is er een geleide natuur- en cultuurwandeling, georganiseerd door Toerisme Sint-Truiden en de Aulenteernatuurgidsen. Een wandeling duurt maximaal 2 uur, tenzij anders is vermeld. Graag aangepaste kledij. Honden thuislaten a.u.b. Voor slechts €7,50 per jaar wordt u uitgenodigd op de activiteiten van Aulenteer en ontvangt u ons driemaandelijks tijdschrift het ‘Aulenteer KRONIEKJE’ met activiteitenkalender. Adres: Aulenteer Natuur.huis, Kleinveldstraat 54, 3800 Gelinden (Sint-Truiden) - rekeningnummer: BE74001076574607 en BIC: GEBABEBB XXXX - Tel. 011 69 16 22. U kunt ook voor een volwaardig Natuurpuntabonnement kiezen, dan schrijft u €24,- over op rekeningnummer 230-0044233-21 van Natuurpunt, Coxiestraat 11, 2800 Mechelen met vermelding Aulenteer.
2
Voorwoord
We kunnen met Natuurpunt Aulenteer tevreden terugblikken op een
geslaagd 2013: Ons ledenaantal zat dit jaar op een record, het
natuurgebied Op d’Hei is (eindelijk) door de Vlaamse regering erkend
als natuurreservaat, we hebben dit jaar een nieuw natuurgebied in
beheer gekregen (het Wiel-Melsterbeek) en Overbroek blijft hoge
toppen scheren in het Vlaamse natuurlandschap.
Maar dit betekent natuurlijk niet dat we op onze lauweren kunnen
rusten. De biodiversiteit gaat nog steeds achteruit in de wereld. Zo
stonden er nog nooit zoveel vogels op de internationale rode lijst van
Bird Life. Ook in Vlaanderen is de achteruitgang van de natuur nog niet
gestopt: ook al vond de ‘Boswijzer’ 8000 ha extra bos in Vlaanderen
ten opzichte van 2011, wetenschappers spraken van een achteruitgang
van ons bosbestand. De klimaatverandering is nog steeds brandend
actueel. En ook al is het probleem genuanceerder dan eerst gedacht,
toch moeten we er alles voor doen om onze ecologische voetafdruk en
CO2-uitstoot zo klein mogelijk te houden. Het is dus nu het moment
om te handelen. De politiekers hebben dit nog niet helemaal begrepen,
want op alle bestuursniveaus wordt er sterk in de budgetten van
natuur en milieu gesnoeid.
Wij gaan er in 2014 met Natuurpunt Aulenteer vol goede moed
tegenaan! Er ligt een nieuwe kalender klaar met mooie wandelingen,
interessante lezingen en leerrijke cursussen. Wij openen het jaar
traditioneel met ons ledenfeest op zaterdag 4 januari. Iedereen is
welkom op deze gezellige kaas, wijn en bieravond. Gustaaf Grouwels
en Bieke Geukens komen vertellen over de wandelingen en speciale
vondsten van de Haspengouwse plantenwerkgroep, die dit jaar boven
het doopvont werd gehouden. Wij hopen jullie talrijk te mogen
ontmoeten op al deze activiteiten.
Maar je kan ook meer doen voor de natuur en het milieu! Overtuig
vrienden, familie en buren om lid te worden van Natuurpunt, want
samen staan we sterk voor de natuur. Kom een handje helpen op onze
werkdagen (hou de kalender in het oog). Wil je een sterker
engagement? Kom dan in ons bestuur of in de beheersploeg van onze
reservaten. Verklein je ecologische voetafdruk: gebruik meer je fiets,
eet wat minder vlees of sluit je aan bij een voedselteam.
Mogelijkheden zat om in 2014 je steentje bij te dragen en de volgende
generatie ook een mooie wereld te schenken.
Ik heb er alvast zin in!
Koenraad
3
Paddenoverzet
In februari en maart gaan de padden, kikkers en salamanders massaal
op pad naar hun zomerverblijfplaatsen. Hierbij moeten ze vaak drukke
wegen oversteken. Elk jaar proberen wij zoveel mogelijk
verkeersslachtoffers te voorkomen. Zo hebben wij een padden-
overzetactie in de Duraslaan te Gorsem. Wil jij meehelpen met deze
actie of weet je een andere locatie waar veel slachtoffers vallen, laat
iets weten op ons e-mailadres: [email protected].
Website
Bezoek de website van Natuurpunt Aulenteer op dit adres:
www.natuurpuntaulenteer.be
Voorblad
De foto van de eikelmuis op het voorblad is door Wietse De Vogelaer
getrokken in Borgloon. Wil jij volgende keer jouw foto op het voorblad
zien prijken? Stuur je foto dan door naar [email protected]
met de vermelding “Foto voorblad” en waar je de foto getrokken hebt.
Graag een foto die in het seizoen past. Zorg er zeker voor dat de foto
voldoende groot is (min 2 Mb)!
Digitaal
Wil je het Kroniekje digitaal ontvangen? Stuur dan een mailtje met je
naam, adres en de vermelding dat je het Kroniekje digitaal wilt
ontvangen naar [email protected].
Giften
Met giften doen we méér: Uw steun voor de natuur is enorm
belangrijk: Steek een handje toe tijdens de natuurwerken.
Of steun onze activiteiten en onze natuurreservaten via een gift van
€40. Je schrijft dit bedrag over op onze reservatenrekening:
BE56293021207588 en BIC GEBA BEBB met vermelding Overbroek
Gelinden NP nr 8807 of Op d’Hei Runkelen NP 8876.
4
5
Klimaatopwarming! Hoezo, klimaatopwarming? In september verscheen het volgende ingekorte artikel in De
Standaard, overgenomen uit het NRC Handelsblad:
Het VN-panel voor klimaatanalyse bestaat vijfentwintig jaar, deze week
verschijnt zijn vijfde klimaatrapport. Opnieuw zullen we te horen
krijgen dat het CO2-gehalte van de atmosfeer gestegen is, het
zeewater warmer werd, de zeespiegel verder steeg, de gletsjers weer
korter geworden zijn en het ijs rond de Noordpool verder is uitgedund.
Maar één ding zullen we niet horen: dat het warmer is geworden. Al
sinds 2000 is de wereldtemperatuur niet meer gestegen. Meerdere
onderzoeksgroepen zijn betrokken bij de berekening van de
gemiddelde wereldtemperatuur en het staat vast: zij stijgt niet.
Bovendien werd in Terzake op Canvas gemeld dat er in 2013 vijftig
procent meer ijs op de Noordpool was dan in 2012. De stagnatie werd
door niemand voorzien en ze toont dus in de eerste plaats aan hoe
onbetrouwbaar de klimaatmodellen nog zijn. De in modellen
belangrijke invloed van de zon en haar variërend aantal zonnevlekken
is nog lang niet helder. Deze zonnecycli duren dertig tot veertig jaar.
En er is meer wat te
denken geeft. Er is ons
al eens voorgehouden
dat het ijs rond de
Noordpool binnen vijf
jaar zou verdwijnen, dat
de Golfstroom zou
afzwakken, dat er
binnen afzienbare tijd
tien of twintig Katrina-
cyclonen per jaar op de
Amerikaanse kust
zouden inslaan, dat
woestijnen zouden
uitbreiden en dat in
grimmige klimaatoorlogen om de laatste resten water zou gevochten
worden.
Het lijkt echter wel mee te vallen. Er zijn onmiskenbaar verontrustende
trends: de snelle ophoping van broeikasgassen in de atmosfeer is
sinister, oceaanverzuring is een serieuze bedreiging voor kalkhoudende
organismen zoals koralen, en hittegolven en overstromingen slaan
verraderlijk onverwacht toe. Maar of ze vaker voorkomen dan vroeger
is nog helemaal niet zo zeker.
6
De vraag moet maar eens gesteld worden: hoeveel klimaatrampen
bedreigen ons werkelijk, hoe snel bereiken ze ons en zijn ze echt van
bijbelse proporties? Nu de temperatuur al meer dan een decennium
niet gestegen is, wordt het misschien tijd het klimaatdebat in rustiger
vaarwater te brengen. Eigenlijk is de vraag: zijn de voorspelde rampen
echt van een andere orde dan de rampen die ons al eerder troffen?
Enkele dogma's zullen we daarom eens kritisch bekijken:
1. Veel land loopt onder doordat de zeespiegel stijgt
De oceanen stromen vol smeltwater en door opwarming zet het water
uit. Het zeeniveau stijgt gestaag en de ‘small island states’ zullen er als
eerste de dupe van worden. Het is daarom een geluk dat deze staten
echt heel klein zijn: het zijn overwegend atollen die maar een meter of
wat boven water steken, tsunami's trekken er pardoes over heen.
Problematischer echter lijken de gevolgen van de zeespiegelstijging
voor de dichtbevolkte rivierdelta's. Men voorspelt dat deze delta's
zullen onderlopen en de miljoenenbevolking zal verdrinken.
De nuance is: het zeewater stijgt ongelooflijk langzaam. Er valt goed
op te anticiperen, ook al omdat het tempo de laatste negentig jaar niet
veranderde, al is wel beweerd dat het versnelde.
2. De woestijnen worden groter.
Toen in de jaren tachtig
van de vorige eeuw de
Sahel door langdurige
droogte werd getroffen,
werd dit verklaard door
het broeikaseffect. De
klimaatverandering zou
tot uitbreiding van
woestijnen leiden. Maar
de droogte in de Sahel
bleek een gril van de
natuur, de regenval is
er inmiddels weer
aardig op peil.
Verrassend genoeg is
onlangs komen vast te staan dat overal op aarde de randen van
bestaande woestijnen 'vergroenen'. Het wordt toegeschreven aan het
hogere CO2-gehalte die planten in staat stelt zuiniger met water om te
gaan.
7
3. Gletsjers smelten, het water in Oost-Azië geraakt op.
De 15.000 gletsjers in de Himalaya zouden al in 2035 verdwenen zijn,
schreef het vierde klimaatrapport van de VN. Vast stond dat het snel
de verkeerde kant opging met de bevroren watervoorraad waarvan
bijna anderhalf miljard mensen afhankelijk zijn. In de Himalaya
ontspringen rivieren als de Indus, de Ganges, de Mekong en de
Yangtze. Als het ijs op was, zat men benedenstrooms zonder
drinkwater.
Maar al in 2010 bleek dat er weinig patroon zat in het ijsverlies van de
Himalayagletsjers en dat veel rivieren helemaal niet zo afhankelijk
waren van smeltwater; ze ontvingen ook veel regenwater. In 2012
kwam daarbij dat metingen nauwelijks bewijs voor ijsverlies
terugvonden.
4. Er komen steeds meer tropische cyclonen.
Zelden hebben zich zoveel
tropische cyclonen boven de
Atlantische Oceaan
ontwikkeld als in 2005, toen
New Orleans door orkaan
Katrina werd verwoest. Voor
2006 werden evenveel
cyclonen voorspeld, maar ze
kwamen niet. Ondertussen
lijkt wel vast te staan dat de
huidige cycloonactiviteit
boven de Atlantische
Oceaan uitzonderlijk is,
maar dat sluit niet uit dat
het natuurlijke variabiliteit is. Interessant genoeg voorspellen de
laatste klimaatmodellen dat het jaarlijkse aantal cyclonen onder
invloed van de klimaatopwarming zal afnemen. Alleen de frequentie en
intensiteit van de zwaarste categorie cyclonen zou toenemen, maar die
voorspelling wordt nog niet door waarnemingen gesteund. Dat de
schade die cyclonen aanrichten steeds groter wordt, komt vooral
doordat er steeds meer en slechter in kustzones wordt gebouwd.
5. De oogsten worden magerder.
Klimaatverandering wordt niet als een zwaar probleem voor de
voedselvoorziening beschouwd, zeker niet nu duidelijk is geworden dat
de randen van de bestaande woestijnen vergroenen. Op kortere
termijn zullen landbouwgewassen waarschijnlijk vooral profiteren van
8
de stijgende concentratie CO2 in de atmosfeer. De grootste
bedreigingen van de voedselzekerheid komen van de groeiende
wereldbevolking, de toenemende vleesconsumptie en de neiging
landbouwgrond te gebruiken voor biobrandstof die het broeikaseffect
moet bestrijden.
Kortom, het laatste woord over klimaatverandering is nog niet gezegd.
De discussie tussen believers en non-believers is nog niet beslecht.
Raadzaam is het toch om te proberen de voorspelde
temperatuurstijging te verminderen door het gebruik van fossiele
brandstoffen te verminderen en over te schakelen op alternatieve
energiebronnen.
Tekst: Johan Van Meerbeek
Foto’s: ecoedges.com, carenederland.org en topnews.in
9
10
Vogels op bezoek tijdens Het Grote Vogelweekend De koude winterdagen zijn weer daar. Tijd om de vogels in onze tuin te helpen met zelfgemaakte vetbollen, lekkere nootjes of een geschilde appel. Zo ben je verzekerd van heel wat vogelgekwetter tijdens Het Grote Vogelweekend op 1 en 2 februari. Tel de mezen, mussen en lijsters in je tuin en geef je resultaten online door. Op 30 en 31 januari kunnen ook scholen hun schoolpleinvogels doorgeven via de telling voor scholen. Zo’n 14.000 deelnemers telden in 2013 meer dan 518.800 vogels in hun tuin. Een absoluut record! Merels en kool- en pimpelmezen blijven de klassieke bezoekers van onze tuinen. Toch prijkte de vink bovenaan de top 10 tijdens de telling van 2013. Door de strenge winter kwamen zij talrijker dan voorheen naar onze voederplaatsen. Met deze massale tuinvogeltelling schets je samen met duizenden andere tellers een beeld van de vogelrijkdom in onze tuinen en hoe we de vogels het beste helpen tijdens de koude winterdagen. Surf nu naar www.vogelweekend.be en ontdek hoe je je tuin kan voorbereiden op Het Grote Vogelweekend. Succes! Doe je mee op 1 & 2 februari? www.vogelweekend.be
11
Fotoreportage: Wandeling Duras
12
Foto’s: Jos Bollen
13
Wat huist er onder mijn cactussen?
Groot was mijn verbazing dat net als vorig jaar bezoek kreeg van onze
Grote bladsnijder (Megachile willughbiella). Vlug naar mijn
insectenboek gegrepen. Wat bleek, meestal nestelen ze zich in
vermolmd hout, waar ze
eerst met hun kaken een
gangetje knagen. Om
daarna met stukjes blad
(meestal berk) hun
holruimte te bekleden. Maar
hier nemen ze mijn
cactussen onder handen.
Dagen heen en weer vliegen
met stukjes blad mooi
gekarteld uitgesneden. Ze
zijn duidelijk hoorbaar als ze
passeren. Het is een lust
voor het oog deze bezige
behangers bijen bezig te zien. Wat mij opviel is dat er verschillende
mannetjes werkte aan de nestbouw, daar ik slechts een vrouwtje zag.
Het vrouwtje vloog af en
aan vol met stuifmeel
behangen. Ze namen drie
bakken met cactussen in
beslag. Op een ogenblik zag
ik dat het vrouwtje een
andere uitweg nam
(voorlopig???). Dit kan ik
enkel zien als deze winter
de cactussen uitplant. Ze
zijn niet gemakkelijk te
fotograferen maar zorgen
wel voor heel wat animatie
ik mis ze al nu ze weg zijn
en kijk uit naar hun kroost. Hopelijk keren ze volgend jaar terug. Ze
zijn welkom.
André Gaens
14
Vogelweetjes van Richard
1. Als boerenzwaluwen trekken, gaan ze kort na zonsopgang soms op
een donker dak zitten, waar ze wat stralingswarmte van de
ochtendzon opvangen. Deze ervaring was van Pierre
Vandersmissen op 21-09-2013.
2. De 2e helft van september 2013 werd gekenmerkt door
overvloedige vangst en ringaktiviteiten van Zwartkoppen en Tjif-
Tjaffen in Tongeren. Eddy Colson, gebreveteerde ringer, ving en
ringde zo op een Zo-voormiddag tussen 6u30 en 12.00uur: 24
Heggemussen, 34 Roodborstjes, 2 Kleine karakieten, 43
Zwartkoppen, 32 Tjif-Tjaffen, 1 Fitis, 1 Pimpelmees en 1 Vink. Dit
zijn dus 138 vogeltjes op één voormiddag! Proficiat jongens, doe
zo verder!
3. Op 29-09-2013 werd er in Oetersloven tijdens een tel-voormiddag
o.a één zwarte ooievaar en een bel van 132 buizerds
waargenomen door Valère Phillippaerts.
4. Tijdens het Europese vogeltelweekend, Euro Bird Watch, van 5-6
oktober 2013, werden ruim 800 kruisbekken geteld in ons land,
waarvan 231 (!) op de telpost Averbode. De kruisbek lijkt op een
forse vink en heeft een gekruiste snavel, ideaal om zaden van
dennen en sparren open te duwen. In het ganse land werden er op
maandag 7 oktober 65.524 vogels geteld op 59 telposten.
5. Evenzo in Oktober 2013 werden er in onze Haspengouwse
fruitstreek enkele uitzonderlijke vogelwaarnemingen verricht, te
weten: Bruine zanger, Bladkoning, Baardmannetjes te Bernissem.
Vooral de aanwezigheid van die Baardmannetjes in de rietstruiken
van Bernissem was zeer merkwaardig! Baardman (Panurus
Biarmicus) is een 14,5 tot 15,5 cm licht geelbruine Diksnavelmees.
Het adult mannetje heeft een licht blauwgrijze kop met een
zwarte, afhangende snor. De kop van het vrouwtje is beigebruin
zonder zwarte snor. Het voedsel bestaat uit insecten en rietzaden.
Ook merkwaardig waren de vangsten en waarnemingen eind
oktober, van enkele Siberische Tjif-Tjafs in Nerem, bij vogelringer
Eddy Colson.
6. Op vrijdag 31 januari 2014 wordt er in het Aulenteer Natuur.huis
te Gelinden een speciale studieavond georganiseerd over het
boeiende leven van onze Gierzwaluwen. Noteer deze datum nu
reeds in jouw persoonlijke activiteitenkalender 2014! Twee
gerenomeerde gierzwaluwkenners zullen ons inzichten verschaffen
over de gierzwaluwtrektochten en het gebruik van de geolocator,
alsmede over de verschillende beschermingsmaatregelen die
15
noodzakelijk zijn ter ondersteuning van deze onovertrefbare
snelvliegers! Zie verder info in het Aulenteerjaarprogramma van
2014.
7. Het is niet te geloven. In 2011 en 2012 telden we in ’t Speelhof te
Sint-Truiden respectievelijk 2 en 6 groene halsbandparkieten. Bij
mijn jongste wandeling in ’t Speelhof in de maand November
2013, telde ik reeds 14 overvliegende, kwetterende hroene
Halsbandparkieten!!! En deze parkieten kennen geen kinder-
beperkingsmaatregelen! Deze vogeltjes kunnen vrijen gelijk
kampioenen en dus voorspel ik in 2015 dat hun aantal reeds een
50-tal zal benaderen. In Brussel telde men in 2012 trouwens reeds
ongeveer een 2000-tal van deze parkietensoort. Strenge winters
zoals 2012 en 2013 hebben blijkbaar ook niet gezorgd voor een
reductie van hun aantallen. Geen enkele ornitholoog kan tot op
heden de gevolgen van zo een overbevolking groene
Halsbandparkieten op onze inheemse vogels inschatten. Een
ernstige studie zou meer inzicht moeten brengen.
8. Niettegenstaande de dagelijkse inzet van honderdduizenden
vogelliefhebbers over de hele wereld zijn de jongste gegevens over
bedreigde vogelsoorten gewoonweg dramatisch. Nog nooit was de
mondiale Rode lijst, en de Belgische Rode lijst van bedreigde
vogelsoorten zo lang. Vogelsoorten zoals o.a de Kuifleeuwerik, de
Wilgengors, de Zomertortel, de Tapuit, de Wielewaal, de
Nachtegaal, de Matkop en vele anderen zijn stilaan aan het
verdwijnen. De oorzaken zijn bekend: bejaging aan de rivieren,
stranden en binnenlanden langsheen de trekroutes; vangst in km-
lange mistnetten, als delicatesse op de vele voge-
lrestaurantmenus, dramatische waterspiegeldaling in bepaalde
delen van de wereld, verlies van vele natuurlijke habitats door
verstedelijking en bosverlies, gebruik van gevaarlijke insecticides,
enz…
9. Uit Nerem (Tongeren) krijgen we dan van onze ringers weer een
positieve impuls. Zij vingen de laatste twee weken van November
2013 nog enkele bijkomende zeldzame vogels zoals: Kleine
barmsijs, Pallas boszanger, Grote barmsijs, Witstuitbarmsijs.
16
Natuurdatabank waarnemingen.be rondt kaap tien miljoen meldingen
Mechelen, 2 december 2013 - Op de website www.waarnemingen.be is
vandaag de tien miljoenste natuurwaarneming geregistreerd. Het ging
om een melding van een boomklever in Zonhoven door Marc
Lodewijckx. Met tien miljoen waarnemingen op vijf jaar tijd is de
website uitgegroeid tot een belangrijke bron voor het natuuronderzoek
in België.
Waarnemingen.be is een online meldpunt voor waarnemingen van
dieren en planten in de vrije natuur. Natuurliefhebbers voeren er
soorten, aantallen en vindplaatsen in. De website is sinds 2008 actief
en kende in die 5 jaar een sterke groei. Dagelijks bezoeken gemiddeld
5000 mensen de website en sinds de start waren er al 1,5 miljoen
unieke bezoekers.
Waarnemingen.be bevat dan ook een schat aan actuele informatie over
de natuur. Er is momenteel informatie over 15.830 soorten over heel
België en de databank bevat 1,3 miljoen bewijsfoto’s. Op die manier is
waarnemingen.be een belangrijke bron van informatie geworden voor
natuurliefhebbers, wetenschappers en beleidsmakers. Bovendien geeft
de website de actuele verspreiding van soorten weer op handige
kaarten en worden bijzondere vondsten vaak voor het eerst gemeld via
dit kanaal.
“Al sinds 1979 houd ik een persoonlijk archief bij van mijn
waarnemingen”, zegt Marc Lodewijckx, “maar dankzij
waarnemingen.be kan ik dat archief met veel meer mensen delen.”
Marc is vooral geïnteresseerd in vogels en de tien miljoenste
waarneming is niet geheel toevallig een boomklever, een kleine vogel
die met de kop naar beneden langs stammen en takken kan klauteren.
Vrijwillige administrators controleren de meldingen op juistheid. De
meer dan 16.000 geregistreerde waarnemers gebruiken de website en
de mobiele apps als digitaal notitieboekje en wisselen per jaar meer
dan 2 miljoen waarnemingen uit. Daarmee is waarnemingen.be de
meest volledige natuurdatabank van ons land.
Het succes van waarnemingen.be illustreert de kracht van citizen
science. Vrijwilligers zorgen samen met hun coördinerende organisaties
voor een massa aan informatie die onhaalbaar en onbetaalbaar zou
zijn als ze met professionele krachten verzameld zou moeten worden.
Bovendien is waarnemingen.be een uniek initiatief omdat het de
krachten van Vlaamse, Brusselse en Waalse natuurliefhebbers bundelt.
17
Waarnemingen.be werd ontwikkeld door de Nederlandse Stichting
Natuurinformatie en wordt in België beheerd wordt door Natuurpunt en
haar Waalse zustervereniging Natagora.
Enkele hoogtepunten uit 5 jaar waarnemingen.be:
2010: Zeldzame boommarter wordt slachtoffer van het verkeer in
Kalken.
winter 2010-2011: de grootste invasie ooit van de
witkopstaartmees
1 december 2011: Oranje schijnoesterzwam werd voor het eerst in
Vlaanderen gemeld.
voorjaar 2013: Grote aantallen bruinvissen zwemmen de Schelde
op.
2/07/2013: Enolmis acanthella, een nieuwe vlinder voor België,
wordt gedetermineerd op basis van foto’s.
9/08/2013: Een dwergvinvis wordt voor de Belgische kust
gesignaleerd.
Bron: Persbericht Natuurpunt.be
18
Vogels in de kijker: De barmsijzen onder de loupe!
Eind November 2013 werden er in Nerem bij Tongeren door Eddy
Colson enkele merkwaardige, zeldzame kleine vinkachtige vogeltjes
gevangen, geringd en terug losgelaten. Het waren de Kleine en Grote
barmsijs, en ook heel uitzonderlijk De Witstuitbarmsijs. Vroeger
kwamen deze barmsijzen veel voor in onze streken, nu zijn hun
aantallen flink gedecimeerd.
Kleine barmsijs (Carduelis cabaret) en Grote barmsijs (Carduelis
flammea) hebben een lengte tussen 11,5 en 14 cm, broeden in
berkenbossen, jonge naaldbomen en loofbomen in weiden, duinen en
heide. De Kleine barmsijs broedt ook in tuinen, begraafplaatsen,
boomgaarden, en ook in lariksbossen boven de 1400 meter. De Grote
barmsijs is een trekvogel met in sommige winters een invasieachtig
voorkomen. Hij hangt vaak ondersteboven aan buitenste twijgen. Hij is
grijzig en donker, met een kleine, spitse vinkensnavel, lichte
vleugelstrepen, zwarte bef, zwart teugelgebied en donker voorhoofd
met rode voorkruin.
De Witstuitbarmsijs
(Carduelis Hornemanni),
lengte tussen 12 en14 cm,
lijkt sterk op de Grote
barmsijs en in sommige
kleden onmogelijk met
zekerheid te determineren.
Het belangrijkste verschil is
bij het mannetje adult, zijn
ongetekende witte (of
zwakroos getinte) stuit.
Deze vogel heeft slechts
enkele smalle donkere strepen op de flanken, bijdragend aan een lichte
totaalindruk. De borst is lichtroze in het voorjaar. Het vrouwtje heeft
dan weer geen roze op borst of stuit, vaak met kleine ongetekende
witte stuitvlek, maar in onvolwassen toestand met gestreepte
grijswitte stuit. De Witstuitbarmsijs lijkt verwarrend veel op de Grote
barmsijs.
Tekst: Richard Vandergeten
Foto Witstuitbarmsijs: Arie Ouwerkerk
19
Natuurweetjes
Jos Rutten meldt dat er in de afleveringen van De Zuidflank bij
filmopnames op Brustem vliegveld (al verschillende malen opnames
van daar de revue gepasseerd in deze reeks) van mei 2011 (aldus
generiek) er op de achtergrond 2 zingende grauwe gorzen te horen
waren. By the way: het zijn authentieke geluidsopnames, dat is in elk
geval duidelijk, gelet op de door mij tot nog toe bekeken reeks.
In Op d’Hei is deze herfst een kalfje geboren. Het kalfje dartelde
meteen rond en hield er van zich te verstoppen in de Pitrus. Maar
omdat ze last had van ‘de vlieg’ is het kalfje met de moeder opgehaald
om in Mechelen verzorgd te worden. Hopelijk komt alles in orde!
Sinds het begin van dit jaar hebben wij een nieuwe bestuursploeg in
Sint-Truiden. Dit betekent normaalgezien ook een nieuwe start voor de
adviesraden. We zijn al een jaar verder en er is nog steeds geen
nieuwe milieuraad! Dat betekent dat we een jaar lang geen degelijke
adviezen hebben kunnen afleveren. Maar er is verbetering op komst:
begin januari wordt de nieuwe milieuraad verkozen. Hopelijk kunnen
ze meteen goed van start gaan.
In november heeft Natuurpunt de kaap van 90.000 gezinnen
overschreden. Nog nooit waren er zoveel gezinnen aangesloten bij
Natuurpunt in Vlaanderen of zoals Chris Steenwegen, directeur van
Natuurpunt het verwoordt: “De Vlaming is bezorgd om de natuur dicht
bij huis.” Nu moeten de beleidsmakers nog volgen!
Wil je je eigen voetafdruk verkleinen? Wil je voedsel uit eigen streek?
Word dan lid van het voedselteam! Zij bestellen samen groenten, fruit,
zuivel of brood bij producenten uit eigen streek. Ze kiezen voor
gezonde producten, zoveel mogelijk bio, tegen een eerlijke prijs. De
bestelling wordt iedere week op een vast moment geleverd in het
‘afhaalpunt’. Voor meer info: www.voedselteam.be.
Diederik en Koenraad
EENE GEVALLEN GROOTHEID
De Koning van Bernissembosch, de kolossale eikenboom, gekend
gansch de provincie door, heeft verleden week zijne kruin neergelegd
voor de krachtige bijl van den bedreven kapper-houtkoopman de h.
Guill. Bex van Zepperen. Nadat hij de zware takken, waaronder van 2
meter omtrek, afgekapt had, wat zeker geen gemakkelijk werk was,
werd er een bed van 1000 mutsaarden opgemaakt, opdat de koning in
het neervallen zich niet zou bezeeren, dat hij, van zijn takken ontdaan
nog een gewicht had van 20.000 kilos.
Die reusachtige eik was aangekocht door den gekenden houtkoopman
Ernest Jammaers, de burgemeester van Zepperen, van wien de
ondernemer Frans Claes van Sint-Truiden, hem overgenomen heeft,
als beschikt voor de tentoonstelling van deze stad, en waartoe hij
zeker een grooten toeloop zal uitlokken; immers, deze eik is niet alleen
de schoonste boom van Limburg, maar van gansch het land. Hij heeft
eene lengte rechte stam van tien meters, op de helft van 4m omtrek,
den doorgaande kop 9m, lang op 3 m omtrek. Eene bijzonderheid:
Koopman Ernest Jammaers had een tweede kapper, Peter Botti van
Zepperen, aangesteld om den eik te helpen losmaken, en daar deze
des morgens heel vroeg was opgetrokken, was hij reeds aan het werk
eer G. Bex aan den anderen kant aankwam en er ieverig begon te
arbeiden; zodat hij zijnen medewerker aan de andere zijde des booms
slechts bemerkte, toen hij het ontbijt ging nemen dat hem nu des te
beter smaakte. Eer aan onze mannen van Zepperen, zoo kooper als
boomkappers.
P.S. Ik had bijkans vergeten te zeggen, dat de kostprijs van dien
zwaarwichtigen boom 1.505 frank is.
8 september 1907
de Stem van Haspengouw, eigenlijk de Sint-Truidense zaterdagskrant
De Tram die een paar jaar die naam droeg
Paul Van Oirbeek, zoon van de ‘Professor’, bij de gevelde reuzenstam