Modül4-1 Veri Tabanına Giriş ve Temel Veri tabanı Kavramları
BBY 309 Veri Tabanı Yönetim Sistemleri
-
Upload
blaine-arnold -
Category
Documents
-
view
61 -
download
6
description
Transcript of BBY 309 Veri Tabanı Yönetim Sistemleri
![Page 2: BBY 309 Veri Tabanı Yönetim Sistemleri](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061618/56812ba0550346895d8fcb38/html5/thumbnails/2.jpg)
Değerlendirme KriterleriDeğerlendirme Kriterleri
• Ara sınav : %35
• Final sınavı : %60
• Devam : %5
![Page 3: BBY 309 Veri Tabanı Yönetim Sistemleri](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061618/56812ba0550346895d8fcb38/html5/thumbnails/3.jpg)
Ders Kitabı ve Yardımcı KaynakDers Kitabı ve Yardımcı Kaynak
Database Processing: Fundamentals, Design, and Implementation, 10/E, David Kroenke
Fundamentals of Database Systems, 5/E, Ramez Elmasri, Shamkant B. Navathe
![Page 4: BBY 309 Veri Tabanı Yönetim Sistemleri](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061618/56812ba0550346895d8fcb38/html5/thumbnails/4.jpg)
Ders İçeriğiDers İçeriği
• Giriş : VT, VTYS nedir, neden ihitiyaç var, ne
getiriyor, nerelerde kullanılır, nasıl oluşturulur.
• Varlık-İlişki Veri Model (ER Model)
• Veri Tabanı Tasarımı
• SQL (Structured Query Language)
• VT Standartları: ODBC, OLE DB, ADO, XML
• VTYS kullanan bir uygulama geliştirilmesi.
![Page 5: BBY 309 Veri Tabanı Yönetim Sistemleri](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061618/56812ba0550346895d8fcb38/html5/thumbnails/5.jpg)
VTYS Giriş
![Page 6: BBY 309 Veri Tabanı Yönetim Sistemleri](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061618/56812ba0550346895d8fcb38/html5/thumbnails/6.jpg)
Veriden, verinin bilgisayarda saklanmasına giden yol
Giriş (Input) İşleme (Process) Çıkış (Output)
Veri (Data) Bilgi (Information)
Saklama (Storage)
Veri / Bilgi
![Page 7: BBY 309 Veri Tabanı Yönetim Sistemleri](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061618/56812ba0550346895d8fcb38/html5/thumbnails/7.jpg)
Veri hiyerarşisi
Bit (0,1) Byte / Karakter(01001100)
Alanlar (Fields) Kayıtlar (Records)
Ad, Soyad, Numara….. Güven KÖSE 1234 Güven KÖSE 1234Ali KAYA 4356….. ….. ….
Dosyalar (Files)
![Page 8: BBY 309 Veri Tabanı Yönetim Sistemleri](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061618/56812ba0550346895d8fcb38/html5/thumbnails/8.jpg)
Bilgisayarda Dosya Organizasyonu
İşletim Sistemi (Operating System)
Dosyalar (Files)
dosya1 dosya2 …….. dosyaN
adres1 adres2 …….. adresN
FAT (File Allocation Table)
Kullanıcı (User)
Sabit Disk (Hard Disc)
Uygulama Programları(Applications)
![Page 9: BBY 309 Veri Tabanı Yönetim Sistemleri](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061618/56812ba0550346895d8fcb38/html5/thumbnails/9.jpg)
Dosya Organizasyonu İle İlgili Problemler
• Lakeview firması yüklenici firmalarla bazı işler yapıyor ve onlara bazı ekipmanlar kiralıyor.
• İş yapılan firma bilgileri ve herbir kiralama ile ilgili olarak işin adı, yüklenici firma, telefon,
ekipman türü, ekipman numarası, günlük kira bedeli, başlangıç ve bitiş tarihleri, toplam süre ve
toplam ücret bilgileri saklanmak isteniyor.
![Page 10: BBY 309 Veri Tabanı Yönetim Sistemleri](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061618/56812ba0550346895d8fcb38/html5/thumbnails/10.jpg)
Dosya Organizasyonu İle İlgili Problemler
• Eğer yüklenici firma telefon numarasını değiştirirse ne olur?
• Listenin doğru bilgileri yansıtması için tüm kayıtların değiştirilmesi gerekir.
• Eğer sadece ilk kayıt güncellenirse liste tutarsız (inconsistent) olur.
• Eğer liste bütün bir yıla ait olsaydı binlerce kayıt olabilirdi, bu durumda ne yapılacak?
• Bütün listenin teker teker güncellenmesi hem zaman alıcı hem de hata yapmaya açık
bir iş olurdu.
![Page 11: BBY 309 Veri Tabanı Yönetim Sistemleri](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061618/56812ba0550346895d8fcb38/html5/thumbnails/11.jpg)
Dosya Organizasyonu İle İlgili Problemler
• Benzer bir problem listeden bir kayıt silineceği zaman da yaşanır.
• Örneğin RB Partnership firması kiralamadan vazgeçti, ne olacak?
• İlgili kayıt listeden silinecek.
• Kiralama bilgileri ile beraber firmanın bütün bilgileri de kayboldu (yüklenicinin çalıştığı
proje, telefon cs.).
![Page 12: BBY 309 Veri Tabanı Yönetim Sistemleri](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061618/56812ba0550346895d8fcb38/html5/thumbnails/12.jpg)
Dosya Organizasyonu İle İlgili Problemler
• Firmadan hiçbir şey kiralamayan ancak firmayla iş yapacak bir şirket için iş ve telefon gibi
bilgiler kaydedilmek istenirse ne olacak?
• KH yerine yanlışlıkla KA yazılırsa ne olacak, bu yeni bir firma mı yok sa bir yazım yanlışı mı?
• 4. ve 8. kayıtlarda kira bedelleri $650 ve $750 bu bir hata mı yoksa aynı ürün için farklı firmalara
farklı bedeller mi belirleniyor?
• Eğer farklı firmalara farklı bedeller belirleniyorsa bütün kiralama işlemlerinde aynısının yapılması
gerekir.
![Page 13: BBY 309 Veri Tabanı Yönetim Sistemleri](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061618/56812ba0550346895d8fcb38/html5/thumbnails/13.jpg)
Dosya Organizasyonu İle İlgili Problemler
• Lakeview firması aynı listeye pek çok çalışanın erişip düzenleme yapabilmesini isterse ne
olacak?
• Liste merkezi tek bir yerde mi tutulacak kullanıcılara kopyası mı dağıtılacak?
• Kullanıcılardan birisi bir alanı değiştirirse ne olacak?
• Aynı alan bütün kullanıcılar tarafından güncellenmek zorunda, eş güdüm nasıl olacak?
• Liste merkezi bir yerde tutulursa listeye erişim hakları nasıl belirlenecek? Her kullanıcının her
işlemi yapmasına izin verilemez.
• Bu tür listelerle (ya da dosyalarla) ilgili daha pek çok problem sayılabilir.
![Page 14: BBY 309 Veri Tabanı Yönetim Sistemleri](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061618/56812ba0550346895d8fcb38/html5/thumbnails/14.jpg)
Uygun Çözüm Nedir?
• Uygun çözüm listenin, işin mantığına uygun bir biçimde, alanlara
bölünerek yeniden organize edilmesidir.
• Elimizdeki listede en büyük problem farklı konuların (iş bilgileri, yüklenici
bilgileri, teçhizat bilgiler, kiralama bilgiler) aynı yerde gösterilmiş
olmasıydı.
• Herbir konu için bir liste (tablo) oluşturularak bu problemi çözebiliriz.
![Page 15: BBY 309 Veri Tabanı Yönetim Sistemleri](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061618/56812ba0550346895d8fcb38/html5/thumbnails/15.jpg)
Uygun Çözüm Nedir?
• Eğer bir telefon değişirse sadece Contractor tablosundaki ilgili alan güncellenir.
• Eğer bir kiralama işi silinecekse sadece Rental tablosundan bir kayıt silinir.
• Eğer yeni bir müşteri eklenecekse Contractor tablosuna yeni bir kayıt eklenir.
• Aynı ekipman için farklı günlük kiralama bedelleri ne olacak?
JOB
NAMENAME
Sea View Bldg
Highland Center
Long Plaza
Village Square
CONTRACTOR
ContractorContractor PhonePhone
KH Services 213.444.1181
Comstock, Inc. 232.492.3383
RB Partnership 508.555.3233
RENTAL
Start DateStart Date End DateEnd Date DaysDays
6/17/2002 6/19/2002 3
6/24/2002 6/24/2002 1
6/17/2002 7/3/2002 17
7/1/2002 7/3/2002 3
6/15/2002 0
7/1/2002 7/8/2002 8
7/8/2002 7/11/2002 4
EQUIPMENT
Equipment TypeEquipment Type Equipment NumberEquipment Number Daily RateDaily Rate
Back Hoe 10400 750
Medium Crane 335 350
Back Hoe 10020 650
Scaffolding 135
![Page 16: BBY 309 Veri Tabanı Yönetim Sistemleri](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061618/56812ba0550346895d8fcb38/html5/thumbnails/16.jpg)
Bu çözümde bütün tablolar birbirinden bağımsız aralarındaki ilişki nasıl kurulacak?
JOB
IDID NAMENAME
1 Sea View Bldg
2 Highland Center
3 Long Plaza
4 Village Square
CONTRACTOR
IDID ContractorContractor PhonePhone CityCity
1 KH Services 213.444.1181 New York
2 Comstock, Inc. 232.492.3383 New York
3 RB Partnership 508.555.3233 Highlands
RENTAL
IDID JobIDJobID ContIDContID EqpIDEqpID Start DateStart Date End DateEnd Date DaysDays
1 1 1 1 6/17/2002 6/19/2002 3
2 2 2 1 6/24/2002 6/24/2002 1
3 1 1 2 6/17/2002 7/3/2002 17
4 3 1 3 7/1/2002 7/3/2002 3
5 1 1 4 6/15/2002 0
6 2 2 2 7/1/2002 7/8/2002 8
7 4 3 3 7/8/2002 7/11/2002 4
EQUIPMENT
IDID Equipment Equipment TypeType
Equipment Equipment NumberNumber
Daily Daily RateRate
1 Back Hoe 10400 750
2 Medium Crane
335 350
3 Back Hoe 10020 650
4 Scaffolding 135
Key
Fo
reig
n K
ey
![Page 17: BBY 309 Veri Tabanı Yönetim Sistemleri](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061618/56812ba0550346895d8fcb38/html5/thumbnails/17.jpg)
Veri Tabanı (Database) nedir?
Bir veri tabanı, mantıksal olarak ilişkili verilerin tutulduğu
derlemdir.
• Gerçek dünyaya ait bazı görüntüleri yansıtır.
• Veri tabanı içerisinde tutulan veriler mantıksal olarak
uyumludur.
• Özel bir amaç için tasarlanır ve oluşturulurlar.
• Herhangi bir boyutta ve değişen karmaşıklıkta olabilirler.
![Page 18: BBY 309 Veri Tabanı Yönetim Sistemleri](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061618/56812ba0550346895d8fcb38/html5/thumbnails/18.jpg)
Veri Tabanı Yönetim Sistemi (VTYS) Nedir?
Bir VTYS (Database Management Systems - DBMS), veri tabanı
tanımlamak, yaratmak, yaşatmak ve veri tabanına denetimli
erişim sağlamak için kullanılan yazılım sistemidir.
• Bir veri tabanı, ilgili veriler için veri türlerinin, yapılarının ve
kısıtlamalarının belirlenmesi ile tanımlanır.
• Bir veri tabanına veriler girilerek yaratılır.
• Veri tabanı yaratıldıktan sonra sorgulama, veriye erişim,
güncelleme ve rapor yaratma gibi işlevler gerçekleştirilebilir.
![Page 19: BBY 309 Veri Tabanı Yönetim Sistemleri](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061618/56812ba0550346895d8fcb38/html5/thumbnails/19.jpg)
Dosya Sistemlerindeki Sorunlar
• Veriler birbirinden ayrı ve izole edilmiş
• Çoğunlukla veri tekrarı var
• Uygulama programına bağımlı
• Birbirine uymayan (incompatible) veri dosyaları
• Anlaşılması zor
![Page 20: BBY 309 Veri Tabanı Yönetim Sistemleri](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061618/56812ba0550346895d8fcb38/html5/thumbnails/20.jpg)
Niçin Veri Tabanı Kullanalım?
• Bir veri tabanının amacı kişilere ve örgütlere nesnelerle ilgili kayıt tutmada yardımcı olmaktır.
• Veri depolamak için liste kullanmanın getirdiği sorunlar
–Veri tutarsızlıkları
–Veri mahremiyeti/gizliliği:Bölümler bazı verilerini paylaşmak isteyebilirler, ama tümünü değil
• Veri tabanları tek konulu tablolarda verileri depolar
• Tablolar ana ve yabancı anahtarlar aracılığıyla ilişkilendirilir
• VTYS’de veri bütünleşik, tekrar azaltılmış, programdan
bağımsız ve verinin anlaşılması kolay.
![Page 21: BBY 309 Veri Tabanı Yönetim Sistemleri](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061618/56812ba0550346895d8fcb38/html5/thumbnails/21.jpg)
Veri Tabanı kendi kendini tanımlar
• Bir veri tabanı veri sözlüğü içerir
• Veri sözlüğü veri hakkında veridir (metadata)
• Veri sözlüğü veri tabanında depolanan bilginin yapısını ve
biçimini tanımlar
![Page 22: BBY 309 Veri Tabanı Yönetim Sistemleri](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061618/56812ba0550346895d8fcb38/html5/thumbnails/22.jpg)
Veri Tabanı Sistemi
Stored Database
Definition (Meta Data) Stored Database
Software to Process Queries/Programs
Software to Access Stored Data
Application Programs /Queries
DBMS Software
Users/Programs
DATABASE SYSTEM
![Page 23: BBY 309 Veri Tabanı Yönetim Sistemleri](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061618/56812ba0550346895d8fcb38/html5/thumbnails/23.jpg)
Veri Tabanı Sistemi
![Page 24: BBY 309 Veri Tabanı Yönetim Sistemleri](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061618/56812ba0550346895d8fcb38/html5/thumbnails/24.jpg)
Veri Tabanı Uygulaması (Database Application)
İşlevler:
–Form yaratmak ve işlemek
–Soru yaratmak ve iletmek
–Rapor yaratmak ve işlemek
–Uygulama mantığınıyürütmek
–Uygulamayıdenetlemek
![Page 25: BBY 309 Veri Tabanı Yönetim Sistemleri](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061618/56812ba0550346895d8fcb38/html5/thumbnails/25.jpg)
Veri Tabanı Yönetim Sistemi (DBMS)
İşlevler:
–Veri tabanını, tabloları ve destek yapıları yaratmak
–Veri tabanı verilerini okumak ve güncellemek
–Veri tabanı yapılarını yaşatmak
–Kuralları uygulamaya zorlamak
–Tutarlılığı denetlemek
–Güvenliği sağlamak
–Veri tabanını yedeklemek ve gerektiğinde eski haline döndürmek
Örnek: Oracle, DB2, Microsoft Access, SQL Server
![Page 26: BBY 309 Veri Tabanı Yönetim Sistemleri](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061618/56812ba0550346895d8fcb38/html5/thumbnails/26.jpg)
Veri Tabanı (Database)
Bileşenler:
–Kullanıcı verileri
–Metadata: veri tabanının yapısı hakkında veriler
–Dizinler ve ilgili yapılar
–Depolanmış yordamlar (stored procedures):veri tabanında
depolanmış program modülleri
–Tetikleyiciler (triggers):belli bir veri etkinliği meydana geldiğinde
yürütülen yordamlar
–Uygulama metadatası:formlar yada raporlar gibi uygulama ögelerini
tanımlayan veriler
![Page 27: BBY 309 Veri Tabanı Yönetim Sistemleri](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061618/56812ba0550346895d8fcb38/html5/thumbnails/27.jpg)
Güncellenmiş Veri Hiyerarşisi
Bit (0,1) Byte / Karakter(01001100)
Alanlar (Fields) Kayıtlar (Records)
Dosyalar (Files)
Veri Tabanı(Meta Data, Tablolar,
Dizinler, ...)
![Page 28: BBY 309 Veri Tabanı Yönetim Sistemleri](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061618/56812ba0550346895d8fcb38/html5/thumbnails/28.jpg)
Veri Tabanı Türleri
Kişisel veri tabanı
–1 kullanıcı; 10 MB civarı
Örneğin, bağımsız olarak şirketlere program yazan bir kullanıcı verileri.
Çalışma grubu veri tabanı
– 25 kullanıcı; 100 MB civarı
Örneğin, alt yüklenici olarak büyük şirketlere iş yapan küçük çaplı bir şirket.
Örgütsel veri tabanı
–Yüzbinlerce kullanıcı
–1 Trilyonbayt, muhtemelen birçok veri tabanı
Örneğin, büyük çaplı projeler geliştiren bir şirket.
![Page 29: BBY 309 Veri Tabanı Yönetim Sistemleri](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061618/56812ba0550346895d8fcb38/html5/thumbnails/29.jpg)
Veri Tabanı Sistemi Geliştirme
Uygulama programına paralel olarak 3 aşama
• Gereksinim Aşaması
• Tasarım Aşaması
• Gerçekleştirim Aşaması
• Güncelleme
![Page 30: BBY 309 Veri Tabanı Yönetim Sistemleri](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061618/56812ba0550346895d8fcb38/html5/thumbnails/30.jpg)
Veri Tabanı Sistemi Geliştirme
Gereksinim Aşaması: Bir veri modeli geliştirilir- Veri modeli veri tabanı yapısının mantıksal gösterimidir- Gerekli alanlar ve alanlar için veri türleri (phone / 11 karakter, start date / tarih v.b)- Alanlar için max uzunlular (name / max 50 karakter v.b.)- Alanlar için kısıtlamalar (sayısal bir alana karakter girilemez gibi)- Tablolar arasındaki ilişkiler belirlenir.- Sonraki aşamaların hepsi veri modeline bağımlı olduğu için modellemedeki yanlış tüm aşamaları etkileri- Modelleme genellikle ER (Entity Relationship) şemaları ile gerçekleştirilir.
![Page 31: BBY 309 Veri Tabanı Yönetim Sistemleri](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061618/56812ba0550346895d8fcb38/html5/thumbnails/31.jpg)
Veri Tabanı Sistemi Geliştirme
Gereksinim Aşaması: Örnek bir ER şeması
![Page 32: BBY 309 Veri Tabanı Yönetim Sistemleri](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061618/56812ba0550346895d8fcb38/html5/thumbnails/32.jpg)
Veri Tabanı Sistemi Geliştirme
Tasarım Aşaması: Veri modeli tablolara ve ilişkilere dönüştürülür
![Page 33: BBY 309 Veri Tabanı Yönetim Sistemleri](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061618/56812ba0550346895d8fcb38/html5/thumbnails/33.jpg)
Veri Tabanı Sistemi Geliştirme
Gerçekleştirim Aşaması:
–Tablolar, ilişkiler ve sınırlılıklar yaratılır
–Depolanmış yordamlar ve tetikleyiciler yazılır
–Veri tabanına veri girilir ve sistem denenir
–Bu aşamadan sonra gerçekleştirilen veri tabanı sistemi ile
uygulama programı arasındaki gerekli bağlantılar gerçekleştirilir.
• Uygulama programında VT’ye bağlantı (ODBC, ADO v.b.)
• VT’nin uygulama programı içerisinden kontrolü (SQL)