BAÙT NHAÕ BA LA MAÄT ÑATAÂM KINH U TAÙNsachbaoluutru.viengiac.de/BoKinhSo/BO KINH SO...

LINH SÔN PHAÙP BAÛO ÑAÏI TAÏNG KINHTAÄP 117

BAÙT NHAÕ BA LA MAÄT ÑATAÂM KINH U TAÙN

SOÁ 1710( QUYEÅN THÖÔÏNG & HAÏ )

HOÄI VAÊN HOÙA GIAÙO DUÏC LINH SÔN ÑAØI BAÉC XUAÁT BAÛN

SOÁ 1710

BAÙT-NHAÕ BA-LA-MAÄT-ÑA TAÂM KINH U TAÙN

Ñôøi Ñöôøng-Khuy Cô soaïn

QUYEÅN THÖÔÏNG

Taùn raèng: Nay vì höõu tình bò kieát taäp che laáp, kính thoï Taø giaùo, cheâ bai Ñaïi thöøa, nhö lôøi kinh noùi laø khoâng laø coù, chaáp theo söï hieåu bieát rieâng cuûa mình maø sinh ra mong chaùn. Neáu mong caàu yeáu chæ xuaát ly, aét phaûi nöông theo baïn thieän. Nhöng do meâ laïc phöông höôùng maø hoïc taäp loaïn ñoäng. Laïi ngaïi bieån kinh vaên roäng lôùn maø khoâng tìm toøi hoïc hoûi, tuy thích kinh löôïc nhöng khoâng hieåu nghóa, ñoái vôùi chaân ñeá tuïc ñeá, tranh noùi coù, khoâng, trong phaùp cuûa taâm, caûnh, beøn laàn löôït laáy boû. Muoán cho nghóa cuûa chaùnh phaùp chaân giaû roõ raøng, ñeå höõu tình tin hoïc ñeàu ñöôïc lôïi laïc, nay nöông theo nhöõng ñieàu tieân Hieàn ñaõ daïy, löôïc taùn veà Trung Ñaïo. Nhö trong kinh Giaûi Thaâm Maät sau khi Phaät döïa nôi Bieán keá sôû chaáp ñeå thuyeát taát caû phaùp ñeàu khoâng coù töï tính, khoâng sinh, khoâng dieät, boån lai Nieát-baøn, cuøng sinh Thaéng nghóa ba voâ taùnh roài, luùc aáy Boà-taùt Thaéng Nghóa Sinh baïch Phaät: Thöa Theá Toân! Ñaàu tieân Phaät chæ vì nhöõng ngöôøi höôùng ñeán Thanh-vaên maø chuyeån Töù ñeá luaân, tuy raát hieám coù nhöng chöa lieãu nghóa, laø choã ñöùng cuûa caùc tranh luaän. Tieáp ñoù laø vì nhöõng ngöôøi höôùng ñeán Ñaïi thöøa maø chuyeån AÅn maät luaân, thuyeát giaûng heát thaûy caùc phaùp ñeàu khoâng coù töï taùnh, khoâng sanh khoâng dieät, baûn lai Nieát-baøn, tuy kyø dieäu hôn nhöõng vaãn chöa lieãu nghóa, cuõng coøn coù choã ñöùng cho caùc tranh luaän. Nay vì nhöõng ngöôøi höôùng tôùi Nhaát Thieát Thöøa maø chuyeån Hieån lieãu luaân, Voâ thöôïng, voâ dung laø giaùo lyù

� BOÄ KINH SÔÙ 3

lieãu nghóa chaân thaät trong Thaéng nghóa, chaúng phaûi laø choã ñöùng cho caùc tranh luaän. Kinh Kim Quang Minh noùi ba phaùp ñoù teân laø Chuyeån, Chieáu, Trì. Do caùc höõu tình meâ laàm nôi thaät töôùng cuûa phaùp maø khôûi taïo hoaëc nghieäp, luaân hoài trong bieån sinh töû. Ñaïi Thaùnh phaùp vöông, chöùng töï tính cuûa phaùp, taïo phöông tieän thieän xaûo, ñuùng vôùi caên cô, trong phaùp ly ngoân, duøng lôøi thuyeát roõ, muoán khieán theo ñoù ñaït ñöôïc thaät töôùng cuûa Trung Ñaïo. Vì vaäy coù tuïng:

Chö Phaät hoaëc thuyeát ngaõ Coù luùc thuyeát voâ ngaõTrong thaät töôùng caùc phaùp Khoâng Ngaõ khoâng phi ngaõ

Caùc kinh khaùc laïi noùi: Phaät duøng moät aâm, dieãn voâ bieân nghóa, chuùng sanh tuøy theo loaøi, ñeàu hieåu ñöôïc baèng nhau. Ñaõ nhö troáng trôøi öùng vôùi nieäm nghó maø phaùt tieáng, cuõng nhö haït ngoïc Ma ni, nhö caàu möa baùu, öùng vôùi vaät. Tuy baøy nhieàu loaïi phaùp moân nhöng trí kieán thuaàn hoøa chöa sinh traùi laï. Sau khi Phaät nhaäp Nieát-baøn. Nhaân nôi Ñaïi Thieân kia, ngöôøi vaø phaùp ngoån ngang, tröôùc laø chaáp chaët vaøo höõu, nhö coù tuïng:

Phaûi xeùt kyõ Phaät giaùo Thaùnh Ñeá thuyeát ñeå nöôngNhö ñaõi vaøng trong caùt Choïn laáy thöù chaân thaät

Thaùnh Long Maõnh,... vì ñeå tröø chaáp höõu, söu taäp chaân giaùo, ñeà xöôùng Toâng khoâng, nhö coù tuïng khaùc:

Chaân tính höõu vi khoâng Vì duyeân sinh nhö huyeãnVoâ vi khoâng coù thaät Chaúng khôûi töïa hoa khoâng

Tuïng kia noùi: Theo theá tuïc thì coù theå noùi phaùp laø höõu (coù) nhöng theo Thaéng nghóa ñeá thì taát caû ñeàu laø khoâng, tuy chaân khoâng ñoù, tính cuûa noù chaúng phaûi laø khoâng hay coù, nhöng döïa vaøo ñoù ñeå thuyeân baøy lyù cuûa Thaéng nghóa ñeàu laø tính Khoâng. Höõu tình do vaäy tieáp sinh chaáp kieán Khoâng. Boà-taùt Voâ Tröôùc laïi xin Ñöùc Töø Toân thuyeát veà giaùo lyù Trung ñaïo tröø caû hai chaáp, maø noùi tuïng:

Hö voïng phaân bieät coù Hai thöù ñoù ñeàu khoângÔÛ ñaây chæ coù khoâng ÔÛ kia cuõng coù ñaâyNeân noùi taát caû phaùp

SOÁ 1710 - BAÙT NHAÕ BA LA MAÄT ÑA TAÂM KINH U TAÙN, Quyeån Thöôïng �

Chaúng khoâng, chaúng baát khoângCoù khoâng cuøng vôùi coù AÁy töùc hôïp Trung ñaïo

Keä noùi: Theá tuïc noùi ngaõ vaø phaùp laø coù, theo Thaéng nghóa ñeá thì caû hai laø khoâng. Tuy Phaät vì phaù chaáp khoâng, chaáp coù, nhöng theo toång töôùng tuyeân thuyeát caùc phaùp laø coù khoâng. Hoaëc thuyeát caùc phaùp laø chaúng phaûi khoâng chaúng phaûi coù, tính danh töï laø lìa khoâng vaø coù, lìa chaúng phaûi khoâng, chaúng phaûi coù, Thaéng nghóa döïa vaøo vaên töï ñeå thuyeân baøy coù khoâng, coù Coù. Vì vaäy, Ñöùc Töø Toân noùi: Höõu vi, voâ vi, goïi ñoù laø coù. Ngaõ vaø Ngaõ sôû goïi ñoù laø khoâng. Chaúng phaûi noùi phaùp Coù, khoâng laø ñeàu roãng khoâng khoâng coù. Xeùt Thaùnh yù ñoù, thì khoâng vaø coù khoâng traùi nhau. Phaùp lìa trí thuyeân baøy thì caùi gì laø khoâng, gì laø coù? Ñoái cô ñeå trò beänh maø giaû noùi laø coù, khoâng. Caùc hoïc ñoà ñôøi sau, theo vaên khôûi chaáp, nhöõng ñieàu mình hieåu cho laø kheá vôùi Trung toâng. Nhöõng ñieàu ngöôøi khaùc bieát thì cho laø sai laàm. Nay taùn nghóa kinh ñeå laøm roõ veà hai ñaàu moái ñoù. Dieäu lyù ñuùng hay sai keû trí seõ roõ.

“Baùt-nhaõ Ba-la-maät-ña” laø teân chung cuûa Ñaïi kinh.“Taâm kinh” laø teân rieâng cuûa kinh naøy. Laø Taâm kinh cuûa Baùt-

nhaõ.“Baùt-nhaõ” nghóa laø Tueä. Xöa chuù thích coù ba: 1. Thaät töôùng: laø chaân lyù. 2. Quaùn chieáu: laø chaân tueä. 3. Vaên töï: laø chaân giaùo. Nay chuù thích coù naêm: (theâm)�. Quyeán thuoäc nghóa laø vaïn haïnh. �. Caûnh giôùi nghóa laø caùc phaùp. Phöôùc vaø trí ñeàu tu, coù vaø khoâng cuøng chieáu. Tìm lôøi ñeå hoäi vôùi yù

chæ, suy cöùu lyù maø sinh ra giaûi toû. Tính tueä, tö trôï tueä ñeàu goïi laø Baùt-nhaõ. Baùt-nhaõ coù theå tröø chöôùng taäp, chöùng chaân lyù phaùp ñöùng ñaàu caùc ñöùc, daãn daét vaïn haïnh, tuy chæ goïi laø tueä nhöng noù goàm thaâu taát caû phaùp.

“Ba-la” nghóa laø Bæ Ngaïn. Xöa noùi coù hai laø Boà-ñeà vaø Nieát-baøn. Nay chuù thích coù naêm: 1. Sôû tri (ñoái töôïng nhaän thöùc); 2. Giaùo; 3. Lyù; �. Haïnh; �. Quaû.

“Maät ña”: nghóa laø ly, laø ñeán. Do haønh Baùt-nhaõ, lìa caùc chöôùng nhieãm. Caûnh taän coù khoâng, hieåu toät cuøng saùu Taïng. Nghóa xuyeân suoát caû chaân vaø tuïc, nghieäp ñuû caû hai nhaân. Giaùc ñaõ maõn, Tòch ñaõ vieân, aáy laø leân “Bæ ngaïn”. Theå vaø duïng cuøng neâu, neân ñaët teân goïi naøy.

Nhöng nhöõng haïnh ñaõ tu phaûi coù ñuû baûy thöù thuø thaéng phaát môùi

� BOÄ KINH SÔÙ 3

ñöôïc goïi laø Ba-la-maät-ña: 1. Truù nôi chuûng taùnh Boà-taùt. 2. Döïa vaøo taâm ñaïi Boà-ñeà. 3. Thöông xoùt höõu tình. �. Haønh ñuû söï nghieäp. �. Thuoäc veà Trí voâ töôùng. �. Hoài höôùng Boà-ñeà. 7. Khoâng bò hai chöôùng xen taïp. Neáu haønh taát caû nghieäp thieän cuûa tueä v.v... chæ thieáu moät trong baûy

thöù ñoù thì chaúng ñeán bôø giaùc (bæ ngaïn). Ñaây laø ôû taïi Sô kieáp, goïi laø Ba-la-maät-ña. ÔÛ taïi kieáp thöù hai goïi laø Caän Ba-la-maät-ña, ÔÛ taïi kieáp thöù ba goïi laø Ñaïi Ba-la-maät-ña. Trong quaû vò Phaät caøng khoâng coù teân goïi naøo khaùc. Nay bao goàm caû nhaân vaø quaû neân neâu teân goïi chung.

“Taâm” laø teân goïi cho söï chaéc thaät, söï vi dieäu toái thöôïng. Ñaïi kinh (kinh Ñaïi Baùt-nhaõ) tuøy caên cô, nghóa vaên ñeàu roäng, ngöôøi thoï trì, truyeàn phaùp, tu taäp, hoaëc sinh ra khieáp sôï maø thoái luøi, Baäc Thaùnh truyeàn phaùp ghi laïi nhöõng yeáu chæ chaéc thaät, vi dieäu toái thöôïng ôû trong ñoù ñeå xuaát rieâng ra kinh naøy, ba phaàn, hai töïa, neân ñeàu thieáu soùt. Toång hôïp tinh vi, neâu baät ñeà cöông. Söï tuy muoân töôïng nhöng gom laïi töùc saéc maø laø khoâng. Ñaïo duø ngaøn moân nhöng xuyeân suoát voâ trí maø goàm ñöôïc. Choïn yù chæ bí maät cuûa vaên roäng maø neâu caùi Taâm thuaàn khieát ñeå laøm teân goïi.

“Kinh” laø Bôø Beán, laø caùch ngoân cuûa dieäu lyù, laø khuoân phaùp thöôøng haèng daãn daét chuùng sanh meâ laàm, muoán khieán hoï tuøy chöùng, hoaëc döïa, hoaëc neâu veà söï trinh thaät cuûa Baùt-nhaõ maø noùi kinh naøy.

Kinh: Boà-Taùt Quaùn Töï TaïiTaùn: Thaéng Khoâng thì noùi: Nay trong kinh naøy löôïc coù hai phaàn: 1. “Quaùn Töï Taïi...” laø phaù hai chaáp, hieån hai Khoâng. 2. “Boà-ñeà taùt ñoûa...” laø taùn thaùn hai nöông töïa, ñaéc hai lôïi. Ñaïi

kinh noùi: Phaät baûo cuï thoï Xaù-lôïi-töû: Khi ñaïi Boà-taùt haønh Baùt-nhaõ Ba-la-maät-ña neân quaùn nhö vaäy: Thaät coù Boà-taùt nhöng khoâng thaáy coù Boà-taùt, khoâng thaáy danh Boà-taùt vì töï tính cuûa Boà-taùt laø roãng khoâng, danh cuûa Boà-taùt laø roãng khoâng. Cho neân, nay neâu Boà-taùt laø ñeå keû kia khoâng thaáy laø nhaèm phaù chaáp sinh maø thuyeát sinh Khoâng.

Theo Nhö öùng maø noùi: Nay trong kinh naøy goàm coù ba phaàn: 1. “Quaùn Töï Taïi...” laø neâu baäc Thöôïng nhaân tu haønh, khuyeân baøy

phaùt taâm. 2. “Xaù-lôïi-töû...” laø trình baøy teân goïi cuûa baäc coù caên cô, caûm nhaän

thuaät veà lyù, baøy thí duï.

SOÁ 1710 - BAÙT NHAÕ BA LA MAÄT ÑA TAÂM KINH U TAÙN, Quyeån Thöôïng 7

3. “Boà-ñeà taùt ñoûa...” toû roõ ñöùc cuûa vieäc nöông theo ñoù maø hoïc, taùn thaùn lôïi ích gaët haùi ñöôïc.

Hoaëc laø: 1. Khieán maøi luyeän. 2. Ñoaïn tröø boán xöù. 3. Ly khoå, vieân chöùng. Trong phaàn maøi luyeän, coù ba. 1. Nay neâu Boà-taùt laø ngöôøi tröôùc

ñaõ tu haønh tröôùc ñeå khuyeân baøy phaùt taâm, baét ñaàu maøi luyeän (taâm); 2. Nghe Boà-ñeà saâu xa roäng lôùn, hoaëc sanh thoái khuaát neân phaûi maøi luyeän taâm; 3. Boà-taùt Quaùn Töï Taïi kia, xöa môùi phaùt yù, coù ñuû caùc phieàn naõo, ôû trong voõ voâ minh maø kieán laäp thaéng taâm, xaû thaân maïng taøi saûn, caàu trí tueä Phaät, khôûi ñaïi duõng maõnh maø thaønh Ñaúng giaùc, ta cuõng neân nhö vaäy ñeå khuyeán khích chính mình taêng tu, khoâng neân töï khinh maø sinh thoái luøi.

“Quaùn”: Nghóa laø quaùn xeùt, tueä bi cöùu giuùp.“Töï Taïi”: nghóa laø khoâng coù trôû ngaïi, dieäu duïng cöùu vôùt caùc höõu

thanh tònh, ba nghieäp quy y aét öùng nôi nguyeän, saùu thoâng giaùo hoùa, khoâng quaûn nguy khoå, nhanh choùng ñieàu phuïc, laøm baïn khoâng môøi trò beänh ñuùng thuoác, goàm thaâu lôïi laïc khoù löôøng, goïi laø Quaùn Töï Taïi. Laïi nöõa, Quaùn nghóa laø chieáu tueä roõ “khoâng”, “coù” Töï Taïi nghóa laø tuøy yù, laø quaû thuø thaéng voán ñöôïc. Do xöa ñaõ haønh saùu ñoä, nay ñaït ñöôïc quaû vieân maõn. Tröôùc laø Tueä, quaùn thaønh möôøi töï taïi:

1. Thoï maïng töï taïi: Coù theå keùo daøi hay ruùt ngaén tuoåi thoï. 2. Taâm töï taïi: khoâng bò nhieãm sinh töû. 3. Taøi saûn töï taïi: Coù theå hieän ra tuøy thích, do boá thí maø ñöôïc. �. Nghieäp töï taïi: chæ laøm vieäc thieän vaø khuyeân ngöôøi khaùc laøm

vieäc thieän. �. Sinh töï taïi: Tuøy theo yù muoán maø coù theå vaõng sinh, do trì giôùi

maø ñöôïc. �. Thaéng giaûi töï taïi: Coù theå tuøy theo yù muoán maø bieán hieän do nhaãn

maø ñöôïc. 7. Nguyeän töï taïi: Tuøy theo quaùn xeùt öa thích ñeàu thaønh do tinh

tieán maø ñöôïc. 8. Thaàn löïc töï taïi: khôûi thaàn thoâng toái thaéng, do ñònh maø ñöôïc. 9. Trí töï taïi: Tueä tuøy theo aâm thanh lôøi noùi. 10. Phaùp töï taïi: ñoái vôùi kheá kinh v.v.. do tueä maø ñöôïc. Ngoâi vò Boå

xöù, ñaïo thaønh Ñaúng giaùc, khoâng coù choã toái taêm naøo maø khoâng soi ñeán, goïi laø Quaùn Töï taïi. Neáu chæ noùi laø Quaùn AÂm thì töø vaø nghóa ñeàu maát.

8 BOÄ KINH SÔÙ 3

“Boà-taùt”: laø goïi taét cuûa töø Boà-ñeà taùt ñoûa. Boà-ñeà laø Baùt-nhaõ. Taùt ñoûa laø phöông tieän. Hai thöù ñoù coù theå taïo taát caû lôïi ích an laïc cho höõu tình. Laïi nöõa, Boà-ñeà nghóa laø giaùc, laø quaû cuûa Trí mong caàu. Taùt ñoûa nghóa laø höõu tình, laø chuùng sanh ñöôïc Bi cöùu ñoä, nöông theo lôøi hoaèng theä, neân goïi laø Boà-taùt. Laïi nöõa, Taùt ñoûa nghóa laø duõng maõnh, sieâng naêng, tinh taán, duõng maõnh mong caàu Ñaïi Boà-ñeà neân goïi laø Boà-taùt. Laïi nöõa, ngöôøi tu haønh goïi laø Taùt ñoûa, nhöõng höõu tình mong caàu Tam Boà-ñeà neân goïi laø Boà-taùt. Coù ñuû caû Bi vaø Trí, thöông xoùt haønh khaép, noái doõi Phaät chuûng laøm thanh tònh caùc coõi cöùu giuùp coõi ueá. Cô vaø caûm töông öng nhau neân chæ neâu leân Boà-taùt. Hoaëc ôû ngoâi vò treân, chö vò coù ñuû caû ñaïi taâm, dieäu tueä thaønh töïu ñeàu laø Quaùn Töï Taïi, Hoaëc chæ roõ caùi ñoù, baûo haõy nhìn cho kyõ goïi laø Quaùn, chöù chaúng phaûi laø caùc ngöôøi ôû phöông Taây du haønh ñeán ñaây.

KINH: Haønh thaâm Baùt-nhaõ Ba-la-maät ña thôøi. (Khi thöïc haønh Baùt-nhaõ Ba-la-maät-ña saâu xa)

TAÙN: Ngöôøi thaéng khoâng noùi: Tieáp theo phaù phaùp chaáp neân thuyeát phaùp “khoâng”. Ñaïi kinh tieáp noùi: “Khoâng thaáy Baùt-nhaõ Ba-la-maät-ña, khoâng thaáy teân goïi cuûa Baùt-nhaõ Ba-la-maät-ña. Vì töï tính cuûa Baùt-nhaõ laø khoâng, teân goïi cuûa Baùt-nhaõ laø khoâng.

Ngöôøi Nhö öùng thì noùi: hieån baøy do hoïc Tueä môùi chieáu tính khoâng, laø chæ roõ veà phaùp caàn phaûi tu tröôùc tieân, thöù hai laø maøi luyeän taâm. Nghóa laø, thaáy vaïn haïnh cuûa Boà-taùt raát khoù thöïc haønh, neáu sinh thoái lui thì phaûi maøi luyeän taâm: “Ta töø voâ thuûy ñeán nay, vì ñeå mong caàu an laïc theá gian tuy bò nhieàu noãi khoå voâ nghóa maø vaãn coøn chòu ñöôïc, huoáng nöõa laø mong caàu Boà-ñeà, ñeå ra khoûi sinh töû, ñoä loaøi höõu tình, maø laïi sinh taâm khieáp sôï thaáp keùm sao? Baùt-nhaõ saâu xa naøy hoï ñaõ tu hoïc, ta cuõng phaûi vaäy, töï caûnh tænh laáy mình, taêng tieán tu haønh, khoâng neân thoái chuyeån. Ngaøi Xaù-lôïi-töû tröôùc phaùt ñaïi taâm, nhöng vì thí maét maø thoái luøi, mong caàu tieåu quaû, e raèng kieáp naøy laïi bò thoái luøi neân Ñöùc Phaät khuyeân baøy maøi luyeän.

Veà chöõ “haønh”: Ngöôøi Thaéng thoâng noùi: Neáu theo theá tuïc, muoán chöùng trí voâ phaân bieät, xuaát theá gian quaùn “khoâng” khoâng ñieân ñaûo thì phaûi hoïc khaû naêng töø boû taát caû sôû duyeân: vaên, tö, tueä... Hoïc chieáu roõ (thaáu roõ) khoâng töùc goïi laø Haønh. Neáu theo thaéng nghóa, thì do voâ sôû ñaéc voâ phaân bieät neân ñeàu laø voâ sôû haønh, ñoù goïi laø Haønh. Kinh Voâ Caáu Xöùng noùi: Chaúng haønh chính laø Boà-ñeà vì khoâng coù nhôù nghó. Ñaïi kinh cuõng noùi: Khoâng thaáy haønh, khoâng thaáy chaúng haønh, vì khoâng coù töï tính. Nay ôû ñaây noùi haønh laø ñeàu voâ sôû haønh, aáy goïi laø Haønh, chaúng phaûi laø nghóa


haønh. Hoaëc coù maät yù choïn nghóa khaùc giaûi thích noùi: Neáu khoâng coù gì laø haønh, khoâng coù gì laø chaúng haønh thì ñoù töùc laø haønh. Neáu coù caùi laø haønh, coù caùi laø chaúng haønh thì khoâng phaûi haønh. Laïi coù giaûi thích khaùc Ñoäng nieäm vin duyeân laøm goác cho sinh töû neân chaúng phaûi laø Haønh. Laéng taâm döùt nghó laø goác cuûa xuaát theá, ñoù goïi laø haønh.

Ngöôøi Nhö öùng noùi: Ví nhö huyeãn só coù choã taïo taùc tuy laø khoâng thaät nhöng khoâng phaûi khoâng coù töông töï. Nhaân duyeân ñoái ñaõi, nghe tin, hoïc chöùng, thuyeát, töøng khoâng taïm boû, nhöng khoâng phaân bieät, khoâng thaáy töôùng cuûa haønh, ñoù goïi laø nghóa cuûa haønh, chaúng phaûi laø ñeàu khoâng coù haønh. Vì beänh maø noùi tröø, chaúng phaûi laø tröø phaùp. Neáu voán khoâng coù phaùp ñeå coù theå haønh ñeå coù theå tröø, töùc laø ngöôøi ngu phaùp töï xöng laø mình ñaõ thaønh giaùc ngoä, noùi coù meâ coù ngoä caøng töï huûy hoaïi mình hôn nöõa. Hoa ñoám do ñau maét, theå cuûa hoa ñoám laø khoâng, nhöng khoâng chöõa trò sao? Beänh maét nhaëm ñaõ khoâng phaûi coù thì sao laïi giaû tröø? Beänh maét nhaëm ñaõ khoâng tröø thì ñaàu tieân khoâng coù maét chaân, nhôø ñaâu thaéng nghóa chieáu theå cuûa hoa laø khoâng. Neáu khoâng coù gì laø haønh, khoâng coù gì laø laø chaúng haønh, thì voâ minh cuûa höõu tình, khoâng coù gì laø chaúng minh, neân töø voâ thuûy taát caû ñeàu minh, tröôùc ñaây chöa minh, nay thì minh caùi gì? Lieàn gioáng dò ñaïo, “khoâng coù gì khoâng laøm”, ngöôïc lyù traùi toâng, sao thaønh Tueä giaùc? Neáu tuyeät döùt tö löï níu keùo, töùc chính laø chaân haønh, thì voâ töôûng v.v... ñeàu laø chaân Thaùnh ñaïo vaø uoång thieát laäp thoï trì haïnh chaùn boû, taïo söï tu haønh coù theå tö duy xeùt kyõ mau tröø taø vaïy.

Nay ôû ñaây noùi haønh laø: Tuy haønh nhöng khoâng thaáy haønh, chaúng phaûi laø khoâng coù haønh. Do kinh noùi; khoâng thaáy haønh, khoâng thaáy chaúng haønh, töùc caùi haønh ñoù laø giaû coù, thaät ra thì khoâng coù haønh. Neáu khoâng phaûi vaäy thì chæ neân noùi laø khoâng thaâyù haønh. Laïi coøn noùi theâm laø “khoâng thaáy chaúng haønh”, ñeå noùi lyù gì? Do ñoù, chaéc chaén neân theo thuyeát sau ñaây: Quaû ñöùc cuûa Phaät thuø thaéng voâ bieân, neáu chaúng tu lôùn roäng thì khoâng do ñaâu ñeå chöùng ñaéc, vì vaäy nöông theo nghóa ñoù maø noùi veà Haønh phaûi coù ñuû hai loaïi chuûng tính cuûa Ñaïi thöøa, môùi coù theå tu haønh daàn daàn ôû trong naêm ngoâi vò. Hai loaïi chuûng tính ñoù laø:

1. Chuûng tính boån tính truï: nghóa laø truù nôi boån thöùc coù theå sinh ra coâng naêng cuûa boån tính voâ laäu.

2. Chuûng tính Taäp sôû thaønh: nghóa laø khôûi leân do huaân taäp töø vieäc ñöôïc nghe chaùnh phaùp,... Vì sao bieát ñöôïc coù chuûng tính Boån tính truï nöông theo ñaáy ñeå tu taäp nhaân ñaïi Boà-ñeà? Nhö tính thích boá thí, thích ca ngôïi khuyeán khích ngöôøi khaùc trong nhöõng söï vieäc voâ toäi, ñuùng thôøi maø thuyeát giaûng, ngöôøi traùch mình, mình khoâng giaän, ngöôøi trao vaø keû

10 BOÄ KINH SÔÙ 3

nhaän khoâng coù sai bieät, taâm khoâng meâ ñaém trong taøi saûn baùu vaät lôùn. Hoaëc tính thaønh töïu, nghieäp aùc yeáu ôùt khoâng ñuû laøm toån haïi ngöôøi khaùc, laøm vieäc aùc thì nhanh choùng saùm hoái, thöôøng haønh töø aùi, bieát ôn baùo ôn. Phaøm nhöõng ñieàu mong caàu ñeàu khoâng phi phaùp, öa tu nghieäp phöôùc, toäi nheï sôï naëng. Thaáy nghe ngöôøi khoå hôn thaân mình chòu khoå, thích cuøng laøm nhöõng vieäc thieän, xa laùnh caùc phaùp aùc, khoâng noùi lôøi traùch maéng vôùi keû tuøy tuøng, thöôøng ngöôõng moä nhöõng ngöôøi coù ñöùc. Hoaëc bò ngöôøi khaùc haïi, khoâng sinh taâm baùo thuø, ngöôøi khaùc ñeán khuyeân raên can giaùn, nhaän laõnh mau choùng khoâng keát haän, khoâng oâm loøng oaùn giaän laâu daøi. Hoaëc tính naêng noå, boû thoùi quen daäy treã heã laøm vieäc thì maïnh daïn quyeát ñoaùn, öa laøm ñeán cöùu caùnh, gaëp vieäc ñaïi nghóa thì khoâng sôï haõi, khoâng töï khinh mieät. Hoaëc ñoái vôùi nghóa phaùp, tính tö duy kyõ caøng, ham thích tòch tónh, aùi moä xuaát ly, khoâng queân nhöõng ñieàu ñaõ laøm, töø bi vôùi keû oaùn thuø. Hoaëc tính thoâng tueä heã hoïc mau thaønh, trong söï lìa aùc coù löïc xeùt choïn, tính khoâng theà khôûi phieàn naõo phaåm thöôïng troùi buoäc, taïo nghieäp voâ giaùn ñoïan caùc thieän caên. Giaû söû bò sinh ôû caùc coõi aùc cuõng coù theã mau choùng ra khoûi, cuõng khoâng thoï nhaän caùc khoå lôùn gheâ gôùm. Tuy bò khoå nheï cuõng phaùt söï chaùn gheùt, sinh loøng thöông xoùt saâu xa vôùi caùc höõu tình khoå. Neáu thaáy nhöõng töôùng keå treân thì bieát chaéc chaén ngöôøi ñoù coù boån tính Boà-ñeà nhöng do chöa gaëp thieän höõu chaân thaät thuyeát giaûng veà Boà-ñeà, hoaëc tuy ñaõ gaëp thieän höõu, ñaõ nghe thuyeát nhöng vì ñieân ñaûo chaáp hoïc, phöông tieän kieâu maïn, chaäm chaïp, thieän caên chöa chín muoài, cho neân vaãn ôû taïi sinh töû. Neáu nhaäp vaøo naêm vò, tu voâ bieân chuûng phaùp, thieän thuø thaéng goïi laø Taäp sôû ñaéc (do tu taäp maø ñöôïc). Naêm vò laø gì?

1. Vò Tö löông: Töø môùi phaùt khôûi taâm Boà-ñeà, cho ñeán baét ñaàu tu boán Quaùn taàm tö, truù nôi boán möôi Taâm, ñeàu thuoäc veà vò naøy. Boán möôi taâm goàm:

1. Möôøi taâm tín. Tín Tinh tieán, Nieäm, Tueä, Ñònh, Thí (coøn goïi laø Baát thoái) Giôùi, Hoä, Nguyeän, Hoài höôùng.

2. Möôøi Truï: Phaùt taâm, Trò ñòa, Tu haønh, Sinh quyù, Phöông tieän, Chaùnh taâm, Baát thoái, Ñoàng chaân, Phaùp vöông töû, Quaùn ñaûnh.

3. Möôøi Haïnh: laø Hoan hyû, Nhieâu ích, voâ khueå, Voâ taän, Lìa si, Thieän hieän, voâ tröôït, Toân troïng, Thieän phaùp, Chaân thaät.

�. Möôøi Hoài höôùng: laø Cöùu hoä chuùng sanh, baát hoaïi. Cuøng vôùi taát caû Phaät. Ñeán heát thaûy xöù, Voâ taän taïng coâng ñöùc. Tuøy thuaän thieän caên bình ñaúng. Tuøy thuaän cuøng quaùn taát caû chuùng sanh. Nhö töôùng, Khoâng buoäc khoâng chaáp, Phaùp giôùi voâ löôïng.

2. Vò Gia haïnh: laø ngoâi vò sau vò Tö löông, goàm coù boán loaïi Ñaúng


trì: 1. Minh ñaéc. 2. Minh taêng. 3. AÁn thuaän. �. Voâ giaùn.3. Vò Thoâng ñaït: Töø sau boán Ñònh treân laø boán baäc: Sô ñòa, Sô taâm,

Chaân töôùng, Kieán ñaïo.4. Vò Tu taäp: Töø sau Kieán ñaïo ñeán Ñònh Kim cang goàm möôøi ñòa

nôi tu ñaïo. Möôøi Ñòa laø: Cöïc hyû, Ly caáu, Phaùt quang, Dieãm tueä, Cöïc nan thaéng, Hieän tieàn, Vieãn haønh, Baát ñoäng, Thieän tueä, Phaùp vaân.

5. Vò Cöùu caùnh: Laø sau khi ñaõ ñaït Ñònh Kim cang, trong Ñaïo giaûi thoaùt laø ba loaïi Phaät thaân, boán Dieäu vieân tòch, quaû Phaät vieân maõn.

Tuy ñaõ bieát veà naêm vò nhöng tu haønh nhö theá naøo? Caùc ngöôøi tu haønh muoán chöùng Boà-ñeà taïo lôïi laïc lôùn thì tröôùc heát phaût phaùt khôûi taâm Ñaïi Boà-ñeà, roài môùi höng khôûi chaùnh haïnh. Ví nhö bieån lôùn môùi baét ñaàu coù moät gioït nöôùc cuõng coù theã laøm truù xöù cho caùc thöù baùu. Taâm phaùt khôûi ñaàu tieân cuõng laïi nhö vaäy, phaùp thieän cuûa naêm thöøa ñeàu nhaân taâm naøy maø sinh ra. Laïi nhö theá giôùi môùi baét ñaàu daàn daàn khôûi thì ñaõ laøm nhaân cho söï gaùnh vaùc caùc chuùng sanh. Taâm naøy cuõng vaäy, coù theã laøm choã y chæ, gaùnh vaùc voâ löôïng chuûng loaïi nôi naêm coõi. Laïi nhö hö khoâng giôùi, khoâng coù gì maø khoâng bao goàm ôû trong ñaáy. Taâm ñaïi Boà-ñeà cuõng laïi nhö vaäy, hieän baøy khaép höõu vi “khoâng” ñeàu chaùn lìa, nhö Boà-ñeà “khoâng” ñeàu caàu chöùng ñaéc, taän chuùng sanh “khoâng” ñeàu nhôù nghó saâu xa. Sô phaùt taâm ñoù, tuy laø moät nieäm thaáp keùm, nhöng phöôùc tuï coøn khoù noùi heát, huoáng nöõa laø coâng ñöùc lôïi laïc traûi qua nhieàu kieáp phaùt taâm tu haønh. Nhaân gì phaùt taâm? 1. Thaáy nghe veà thaàn löïc cuûa Phaät. 2. Nghe thuyeát veà taïng giaùo cuûa Boà-taùt. 3. Thaáy nghe Phaät phaùp saép dieät, nghó raèng: phaùp truù coù theå dieät ñöôïc ñaïi khoå. �. Maït kieáp, thöôøng thaáy chuùng sanh si meâ, khoâng bieát hoå theïn, keo kieát, ganh tò, lo khoå, haønh aùc, phoùng daät, bieáng nhaùc, baát tín, nghó raèng: khi theá gian oâ tröôïc hay khôûi caùc phieàn naõo xaáu aùc nhö vaäy, ta phaûi phaùt taâm khieán nhöõng ngöôøi khaùc hoïc theo ta khôûi nguyeän Boà-ñeà. Do vaäy lieàn phaùt taâm ñaïi Boà-ñeà. Muoán phaùt taâm, tröôùc tieân phaûi coù ñuû möôøi thaéng ñöùc, khôûi ba dieäu quaùn. Möôøi thaéng ñöùc laø: Thaân caän Thieän höõu, cuùng döôøng chö Phaät, tu taäp thieän caên, chí caàu thaéng phaùp, taâm thöôøng nhu hoøa, gaëp khoå nhaãn ñöôïc, töø bi thuaàn haäu, thaâm taâm bình ñaúng, tin öa Ñaïi thöøa, trí tueä caàu Phaät.

Ba Dieäu quaùn laø: 1. Chaùn lìa höõu vi: Nghóa laø quaùn coõi aùc sinh töû khoâng luùc naøo


ngöøng nghæ nhöõng khoå naõo böùc baùch. ÔÛ trong töï thaân, naêm uaån, boán ñaïi sinh ra nghieäp aùc, chín loã thöôøng chaûy caùc thöù baát tònh, laø choã taäp khôûi cuûa ba möôi saùu vaät, voâ löôïng phieàn naõo thieâu ñoát thaân taâm, nhö boït nöôùc nhö bong boùng nöôùc nieäm nieäm chaûy dôøi. Si meâ che laáp neân taïo nghieäp, luaân hoài trong saùu coõi, do ñoù tö duy xeùt kyõ, thaâm taâm chaùn boû.

2. Caàu Boà-ñeà: nghóa laø quaùn Phaät quaû töôùng toát trang nghieâm, Phaùp thaân voán tònh, coù ñuû giôùi uaån v.v…. löïc voâ uùy, voâ löôïng thaéng phaùp, thaønh hai dieäu Trí, thöông xoùt chuùng sanh, daãn daét ngu meâ khieán cho ñi ñöôøng chaùnh, caùc loaøi höõu tình, gaëp ñeàu tröø naõo, thaáy nhöõng coâng ñöùc ñoù maø mong caàu tu taäp.

3. Nieäm chuùng sanh: Nghóa laø quaùn chuùng sanh bò meâ laàm do si aùi, chòu khoå raát lôùn, khoâng tin nhaân quaû, taïo nhaân cho nghieäp aùc lìa boû chaùnh phaùp, tín thoï taø ñaïo, bò troâi theo boán doøng, bò ræ chaûy ôû baûy laäu, tuy sôï chuùng khoå, nhöng vaãn laøm nghieäp aùc, thöôøng töï taïo öu bi khoå naõo, tuy yeâu nhau bieät lìa laø khoå, nhöng thaáy roài vaãn cöù yeâu. Tuy oaùn nhau gaëp nhau laø khoå, nhöng bieát roõ roài vaãn cöù oaùn. Vì duïc maø khôûi nghieäp, sinh ra khoå naõo khoâng chaùn, mong caàu söï an vui maø phaïm giôùi, oâm aáp söï lo buoàn, phoùng daät maø taïo nghieäp voâ giaùn, öông böôùng khoâng bieát xaáu hoå, cheâ bai Ñaïi thöøa, si chaáp sinh maïn, tuy laø thoâng saùng lanh lôïi, nhöng ñeàu ñoaïn döùt thieän caên. Voïng töï cao ngaïo, thöôøng khoâng hoái caûi, tuy ñöôïc nghe phaùp nhöng khoâng trì, khoâng tu, laïi ñi tu taäp nghieäp taø, ñaéc ñöôïc quaû toát ôû theá gian thì cho laø ñaõ chöùng ñöôïc Nieát-baøn, thoï höôûng heát duïc laïc kia roài, vaãn trôû laïi sinh vaøo coõi aùc. Thaáy nhöõng haïng ngöôøi nhö vaäy, taâm sinh thöông xoùt saâu xa, tieáp ñoù phaûi phaùt taâm, phaùt nguyeän nhö vaày: Nguyeän ta quyeát ñònh thöôøng chöùng Chaùnh ñaúng Boà-ñeà voâ thöôïng, coù theã laøm taát caû nghóa lôïi cho höõu tình. Hoaëc tuøy yù vui thích danh hieäu cuûa chö Phaät, gioáng nhö Phaät Thích ca, ban ñaàu phaùt nguyeän hieám coù:

ÔÛ ba voâ soá kieáp Quaù khöù gaëp Thaéng quaùn (Phaät Tyø-baø-thi)Phaät Nhieân Ñaêng, Baûo keá Tröôùc Thích ca Maâu niBoà-taùt Voâ Tröôùc do ñaáy maø noùi:Söùc thanh tònh taêng thöôïng Taâm kieân coá thaéng tieánLaø Boà-taùt môùi tu Voâ soá ba ñaïi kieáp

Tröôùc tieân laø khôûi caùc caên: Tín, Tinh tieán, Nieäm, Ñònh, Tueä ñeå tröø


dieät chöôùng nhieãm. Tieáp ñoù laø phaùt ñaïi nguyeän thöôøng gaëp baïn laønh ñeå laøm thaéng duyeân. Tuy gaëp baïn xaáu tìm caùch phaù hoaïi nhöng cuoái cuøng vaãn khoâng xaû boû Taâm Boà-ñeà, nhöõng phaùp thieän voán ñaõ ta daàn daàn taêng tröôûng. Do khoâng thoái luøi maø ñöôïc gaéng söùc phaùt taâm. Coù ñuû caùc ñieàu treân goïi laø baét ñaàu tu haønh.

Theo nhöõng ñieàu treân, thì môùi phaùt taâm roài, töùc goïi laø höôùng vaøo Boà-ñeà voâ thöôïng. Döï vaøo soá caùc Boà-taùt Ñaïi thöøa ôû bieån sinh töû taïo ra haïn löôïng. duõng maõnh nhaát ñònh seõ mau choùng böôùc leân bôø giaùc.Tieáp ñoù laø phaûi tu haønh. ÔÛ ñaây coù hai loaïi: 1. Löôïc; 2. Roäng. Löôïc laïi coù ba: 1. Caûnh; 2. Haønh; 3. Quaû ñaït ñöôïc. Do tröôùc kia khoâng bieát caûnh giôùi chaân vaø voïng, khôûi caùc nhaân phieàn naõo maø thoï khoå, nay thì laät ngöôïc laïi chuùng, cho neân cuõng coù ba. Do vaäy tröôùc tieân heát phaûi quaùn xeùt kyõ veà caûnh. Ñaõ bieát thieän aùc, thì haønh tu ñoaïn thaønh töïu, nhaân haønh ñaõ vieân maõn thì lieàn chöùng quaû ñöùc. Thaùnh giaùo cuûa chö Phaät, tuy laø voâ bieân, nhöng noùi veà moân tu haønh thì khoâng ngoaøi ba loaïi, vì vaäy maø ngöôøi tu haønh phaûi nöông vaøo ñoù maø hoïc.

Theá naøo goïi laø caûnh giôùi sôû quaùn? Nghóa laø, ñaàu tieân quaùn saùt, Taát caû saéc taâm, taâm sôû,...theo duyeân maø sinh ra töïa nhö hoa ñoám ôû hö khoâng, töôùng noù löøa doái meâ ngöôøi ngu goïi laø y tha khôûi. Ngöôøi ngu khoâng hieåu, voïng chaáp ñoù laø ngaõ phaùp. Duï cho taùnh töôùng hoa ñoám hö khoâng thaät söï ñeàu khoâng coù goïi laø keá sôû chaáp. Treân y tha khôûi, ngaõ vaø phaùp voán khoâng. Chaân lyù ñöôïc hieån roõ do quaùn caùi khoâng ñoù, ví nhö hö khoâng, goïi laø vieân thaønh thaät. Caùc phaùp sôû tri (ñoái töôïng nhaän thöùc) khoâng ngoaøi coù, khoâng. Khoâng coù phaùp, theå khoâng coù chæ coù theå noùi chung goïi laø keá sôû chaáp töùc sôû chaáp do taâm voïng tính toaùn ñaët ra. Coù phaùp, theå coù, theo lyù treân ñaây töông öng maø phaân bieät. Caùc phaùp höõu vi goïi laø y tha khôûi, laø söï cuûa duyeân sinh. Taát caû phaùp voâ vi goïi laø vieân thaønh thaät, laø lyù cuûa phaùp goác. Hoaëc phaùp höõu laäu goïi laø y tha khôûi vì tính ñieân ñaûo. Caùc phaùp voâ laäu goïi laø vieân thaønh thaät, vì chaúng ñieân ñaûo. Khi bieát caûnh giôùi roài thì töông öng chaùnh haønh: Moät kaø döïa vaøo hoïc hoûi (nghe phaùp) ñeå thaønh töïu. Hai laø döïa vaøo tö duy ñeå thaønh töïu. Ba-laø döïa vaøo tu taäp ñeå thaønh töïu. Caû ba thöù ñoù tuy chung cho taát caû coâng ñöùc cuûa hai thöù phöôùc vaø tueä, nhöng laø cöông yeáu saâu xa caên baûn cuûa haønh trì. Deã nhaäp thaéng nghóa, öùng thôøi khoâng gì baèng, lìa caùc sai laàm. Xeùt cho kyõ thì chæ Duy thöùc laø toái quan troïng. Tieäm ngoä, ñoán ngoä, Tieåu thöøa Ñaïi thöøa, ñeàu nöông theo. Vì noùi lyù thaâm dieäu naøy. Vì vaäy, kinh Hoa Nghieâm thuyeát:

Taâm nhö ngöôøi thôï veõ

1� BOÄ KINH SÔÙ 3

Veõ caùc loaïi naêm aámTrong taát caû theá gian Khoâng phaùp naøo khoâng taïoNhö Taâm, Phaät cuõng vaäy Nhö Phaät chuùng sanh vaäyTaâm Phaät cuøng chuùng sanh Caû ba khoâng sai khaùcChö Phaät ñeàu hieåu roõ Taát caû töø taâm chuyeånNeáu hieåu ñöôïc nhö vaäy Ngöôøi aáy thaáy Phaät chaânThaân cuõng chaúng laø Taâm Taâm cuõng chaúng laø thaânKhôûi taát caû taùc duïng Töï taïi chöa töøng coùNeáu ngöôøi muoán caàu bieát Heát thaûy Phaät ba ñôøiPhaûi neân quaùn nhö vaäy Taâm taïo caùc Nhö Lai.

Luaän Trí Ñoä noùi: Boà-taùt laïi khôûi nieäm naøy: Taát caû nhöõng thöù voán coù trong tam giôùi ñeàu do taâm taïo, do tuøy thuoäc yù nieäm cuûa taâm neân thaûy ñeàu ñöôïc thaáy, duøng taâm thaáy Phaät, duøng taâm laøm Phaät. Taâm töùc laø Phaät, taâm töùc laø thaân ta. Taâm chaúng töï bieát, cuõng chaúng töï thaáy. Neáu chaáp giöõ töôùng cuûa taâm thì ñeàu laø khoâng coù trí. Taâm cuõng laø hö doái, ñeàu theo voâ minh maø ra. Nhôø töôùng cuûa taâm aáy töùc hoäi nhaäp thaät töôùng cuûa caùc phaùp. Cho neân quaùn Duy thöùc laø ñeä nhaát toái thöôïng. “Thöùc” laø taâm. Do taâm taäp khôûi veõ vôøi laøm chuû. Ñöùng rieâng goïi laø Duy, goàm thaâu caùc phaùp khaùc. Duy goïi laø ngaên chaän chaáp ngaõ vaø phaùp lìa taâm maø coù. Thöùc laø bieåu hieän, nhaân duyeân vaø phaùp tính ñeàu khoâng lìa taâm. Hieån baøy phaùp lìa taâm, quyeát ñònh laø khoâng coù, neân goïi laø Duy thöùc, chöù chaúng phaûi taát caû chæ duy moät thöùc taâm, ngoaøi ra khoâng coù vaät gì khaùc. Baïn thieän baïn aùc caùc quaû, caùc nhaân, lyù, söï, chaân, tuïc ñeàu khoâng coù khoâng coù thöùc. Tính Keá sôû chaáp chæ laø thöùc hö voïng. Tính Y tha khôûi chæ laø Thöùc theá tuïc. Tính cuûa Vieân thaønh thaät chæ laø Thöùc thaéng nghóa, do ñoù caùc phaùp ñeàu khoâng lìa taâm. Nhö coù tuïng neâu:

Quyû, baøng sinh, ngöôøi, Trôøi. Tuøy moãi loaøi caûm öùngNhöõng söï, taâm khaùc nhau

SOÁ 1710 - BAÙT NHAÕ BA LA MAÄT ÑA TAÂM KINH U TAÙN, Quyeån Thöôïng 1�

Coù nghóa maø chaúng thaätNôi caùc söï quaù khöù Vaø moäng caûnh aûnh hieänTuy sôû duyeân chaúng thaät Nhöng töôùng caûnh thaønh töïu

Keä naøy, raát nhieàu choå choán noùi duy chæ coù taâm, e raèng vaên röôøm raø neân löôïc khoâng noùi. Nay xeùt kyõ Thaùnh giaùo noùi veà Duy thöùc tuy coù voâ löôïng thöù, nhöng khoâng ngoaøi naêm ñieàu chænh:

1. Döùt boû hö, giöõ laïi thaät: Quaùn Bieán keá sôû chaáp, chæ do hö voïng khôûi, ñeàu khoâng coù “theå, duïng”, phaûi chính thöùc tröø boû. Quaùn Y tha, Vieân thaønh, theå cuûa caùc phaùp laø thaät, nôi caûnh giôùi cuûa hai trí, neân giöõ laøm coù. Nhö coù Tuïng neâu:

Danh, söï cuøng laøm khaùch Tính chuùng neân taàm töVôùi hai cuõng phaûi suy Duy löôïng vaø duy giaûThaät trí quaùn voâ nghóa Chæ coù phaân bieät baKia khoâng neân ñaây khoâng AÁy töùc nhaäp ba tính

“Döùt boû”: laø quaùn “khoâng” ñoái phaù chaáp höõu“Giöõ laïi”: laø quaùn “coù” ñoái döùt boû chaáp khoângNay quaùn “khoâng, vaø coù maø tröø boû coù, caùi khoâng. Neáu coù caùi khoâng

ñaõ laø khoâng coù thì cuõng khoâng coù “khoâng vaø coù” Quaùn “khoâng vaø coù” laø ñoái ñaõi nhau, ñeå thaønh töïu caùi thuaàn khoâng, thuaàn coù thì khoâng vaø coù cuûa phaùp naøo? Vì vaäy, muoán chöùng nhaäp phaùp tính lìa ngoân töø ñeàu caàn phaûi nöông vaøo phöông tieän ñoù ñeå vaøo chaúng phaûi cho laø khoâng vaø coù ñeàu ñaõ quyeát ñònh. ÔÛ vò quaùn chöùng chaân thì chaúng phaûi coù, chaúng phaûi khoâng, phaùp khoâng phaân bieät, khoù nghó baøn. Noùi phaûi quaùn Khoâng môùi chöùng chaân, nghóa laø vì quaùn ngaõ vaø phaùp do bieán keá sôû chaáp kia ñeàu laø “khoâng”, neân ñöôïc vaøo chaân tính. Theå cuûa chaân chaúng phaûi roãng khoâng. ÔÛ ñaây Duy thöùc noùi laø ñaõ ngaên chaën sôû chaáp, nhö chaáp caùc thöùc laø thaät coù, laø duy nhaát, thì ñaõ laø sôû chaáp töùc cuõng phaûi tröø boû. Nhöõng thöù nôi caùc choã khaùc noùi nhö: Taát caû duy thöùc, hai Ñeá, ba tính, ba voâ taùnh, ba moân giaûi thoaùt, ba nhaãn voâ sanh, boán Taát-ñaøn, boán OÁt ñaø nam, boán taàm tö, boán Trí nhö thaät, naêm quaùn Nhaãn ,... ñeàu goàm thaâu trong quaùn naøy.

2. Xaû boû taïp giöõ laïi thuaàn: Tuy quaùn söï, lyù ñeàu khoâng lìa thöùc nhöng trong noäi thöùc naøy coù caûnh coù taâm. Taâm khôûi phaûi nhôø caûnh giôùi


maø sinh. Chæ goïi laø Duy thöùc chöù khoâng goïi laø Duy caûnh vì Thöùc chæ ôû beân trong, maø coù caûnh chung cuõng beân ngoaøi, e laïm duïng beân ngoaøi, neân chæ goïi laø Duy thöùc. Laïi nöõa, caùc phaøm phu ngu si meâ chaáp ôû caûnh, khôûi nghieäp phieàn naõo, traàm luaân trong sinh töû khoâng hieåu quaùn taâm, sieâng caàu xuaát ly. Vì thöông xoùt nhöõng keû ñoù neân noùi laø Duy thöùc. Khieán cho töï quaùn taâm, giaûi thoaùt sinh töû, chöù chaúng phaûi cho laø caûnh trong nhö beân ngoaøi ñeàu khoâng coù. Do caûnh coù laïm duïng neân xaû boû neân khoâng goïi laø Duy. Khi theå cuûa taâm ñaõ thuaàn, löu laïi goïi laø Duy thöùc. Vì vaäy, kheá kinh noùi:

Taâm, yù, thöùc sôû duyeân Ñeàu chaúng lìa töï tínhNeân Ta noùi taát caû Chæ coù thöùc khoâng khaùc

Caùc kinh khaùc laïi noùi: Tam giôùi duy taâm. Gom laïi thì ñeàu goàm thaâu trong quaùn naøy.

3. Thaâu nhieáp ngoïn trôû veà goác: Caûnh giôùi ñöôïc giöõ laáy (sôû thuû) ôû trong taâm, hieån hieän roõ raøng, taùc duïng cuûa taâm laø chuû theå giöõ laáy (naêng thuû) ôû beân trong cuõng nhö vaäy. Caû hai phaùp ñoù ñeàu nöông theo thöùc maø coù, lìa theå cuûa thöùc thì phaùp goác, ngoïn ñeàu khoâng coù. Luaän Duy thöùc Tam thaäp tuïng noùi:

Do giaû noùi ngaõ, phaùp Coù caùc loaïi töôùng chuyeånSôû bieán kia döïa thöùc Naêng bieán naøy chæ ba

Luaän Thaønh Duy Thöùc noùi: Bieán: Nghóa laø theå cuûa thöùc chuyeån töông töï; hai phaàn, töôùng vaø kieán ñeàu nöông vaøo töï chöùng maø khôûi. Kinh Giaûi Thaâm Maät noùi: caùi maø caùc thöùc duyeân vaøo chæ do thöùc bieán hieän. Thaâu toùm ngoïn cuûa töôùng kieán trôû veà goác cuûa thöùc. Nhöõng thöù quaùn veà lyù, söï, chaân, tuïc,... ñaõ noùi ña phaàn ñeàu goàm thaâu trong quaùn naøy.

4. AÅn giaáu keùm hieån baøy hôn: Taâm vaø taâm sôû ñeàu coù theå bieán hieän, nhöng chæ noùi laø Duy taâm, chöù khoâng noùi laø Duy taâm sôû. Taâm vöông thì theå troäi hôn, coøn nhöõng thöù nöông döïa vaøo vöông thì keùm, aån giaáu caùi keùm, chæ hieån baøy phaùp hôn. Cho neân Boà-taùt Töø thò (Di laëc) noùi:

Taâm, tôï taâm ñeàu hieän Nhö vaäy tôï nhö thamHoaëc tôï nhö vôùi Tín Khoâng phaùp nhieãm thieän rieâng

Tröôûng giaû Voâ Caáu Xöùng noùi: “Tuøy taâm caáu, tònh,...”, ñeàu goàm


thaâu trong quaùn naøy.5. Boû töôùng chöùng taùnh: Thöùc goïi ñoù laø ñoái töôïng ñöôïc bieåu hieän.

Coù ñuû caû lyù vaø söï. Söï laø töôùng, duïng, döùt boû khoâng giöõ laáy. lyù laø tính, theå phaûi caàu taùc chöùng, cho neân tuïng neâu:

Nôi ñaây khôûi bieát raén Thaáy daây roõ nghóa khoângKhi chöùng thaáy phaàn kia Bieát nhö raén, trí loaïn

Caùc kinh khaùc noùi: Töï tính taâm thanh tònh, caùc phaùp Hieàn Thaùnh ñeàu töùc laø chaân nhö, töôùng Y tha, tính thöùc caên baûn. Laïi nöõa, noùi moät Ñeá, moät Thöøa, moät nöông Phaät tính, Phaùp thaân, Nhö Lai taïng, Khoâng, Chaân nhö, Voâ töôùng, Baát sinh, Baát dieät, phaùp moân baát nhò, khoâng coù caùc phaân bieät, quaùn lìa ngoân,... ñeàu goàm thaâu trong quaùn naøy.

Naêm loaïi quaùn ñaõ noùi treân, khoâng vaø coù, caûnh vaø taâm, duïng vaø theå, taâm vöông vaø taâm sôû, söï vaø lyù, töø thoâ ñeán teá, laàn löôït cuøng noái ñaåy nhau, dieäu lyù cuûa Duy thöùc goàm thaâu taát caû nhôø vaên, tö, tu maø thaønh dieäu tueä, laøm theå cuûa quaùn. Xeùt choïn roõ raøng, chaúng phaûi laø thieän sinh ñaéc. Neáu quaùn Duïc giôùi thì chæ coù vaên vaø tö. Quaùn Saéc giôùi thì caû vaên, tö, tu. quaùn Voâ saéc giôùi thì chæ coù tu. Quaùn Voâ laäu tu thì nghóa chung caû hai thöù tröôùc. Caùc duy thöùc ñoù, töø luùc môùi phaùt yù, trong boán möôi taâm, laéng nghe, tö duy chæ laø Tín hieåu saâu xa, tuøy theo caûnh gaëp, y giaùo maø tö löôøng, khieán taâm quaùn kia daàn daàn taêng tröôûng, chöa coù theå laø vò tu quaùn hai thuû “khoâng”. Tuy chuùt ít vaøo vò tu nhöng vaãn chöa phaûi chính thöùc taêng tröôûng. ÔÛ vò gia haïnh, trong boán Ñaúng trì, khôûi boán taàm tö, quaùn kyõ caùc ñoái töôïng ñaõ giöõ laáy (sôû thuû) hoaëc danh hay nghóa, töï tính sai bieät, chæ laø giaû coù thaät söï khoâng coù, khôûi Trí nhö thaät, ñoái vôùi thöùc naêng thuû bieát khaép laø chaúng phaûi coù. Thaùnh Töø Toân giaùo truyeàn tuïng:

Boà-taùt ôû vò ñònh Quaùn aûnh chæ laø taâmNghóa töôûng ñaõ dieät tröø Xeùt kyõ chæ töï töôûngTruï noäi taâm nhö vaäy Bieát sôû thuû chaúng coùTieáp Naêng thuû cuõng khoâng Sau xuùc voâ sôû ñaéc.

Boà-taùt ôû ngoâi vò naøy, tuy ñaéc tu quaùn, nhöng vì vaãn coøn vöôùng töôùng neân chöa coù theå chöùng thaät. ÔÛ trong ngoâi vò Thoâng ñaït thì voâ phaân bieät, vôùi caùc sôû duyeân ñeàu khoâng coù gì laø ñaéc: lyù vaø trí ñaõ ngaàm hôïp thì


taâm vaø caûnh ñaõ hoäi ngoä saâu xa, khi töôùng cuûa coù vaø khoâng khoâng hieän tieàn, thì chæ chaân lyù cuûa duy thöùc môùi goïi laø chöùng ñaéc. Cho neân Boån tuïng noùi:

Luùc ñoái vôùi sôû duyeân Trí ñeàu voâ sôû ñaéc.Baáy giôø truï Duy thöùc Xa lìa töôùng hai thuû.

Khi ñaõ chöùng chaân thöùc roài, sau ñoù khôûi Haäu ñaéc trí, môùi chöùng tuïc thöùc. Kinh Hoa Nghieâm noùi:

Chaúng phaûi khoâng thaáy Chaân nhö Maø hieåu ñöôïc caùc haønhÑeàu nhö caùc söï huyeãn Tuy coù nhöng chaúng thaät

Ñaït ñeán ngoâi vò naøy, goïi laø ñaït phaùp giôùi, truï Ñòa Cöïc hyû, sinh nôi nhaø Nhö Lai, töï bieát khoâng laâu seõ thaønh Voâ thöôïng giaùc. ÔÛ ngoâi vò tu taäp thì söï tu coù sai bieät. Trong boán Ñòa ñaàu tieân, Duy thöùc chaân tuïc ñeàu chöùng töøng phaàn rieâng nhau. Ñeán Ñòa thöù naêm, môùi hôi hôïp quaùn, phaûi heát söùc taïo coâng duïng, chöa ñöôïc thöôøng töï nhieân. Ñeán Ñòa thöù baûy, quaùn thöùc chaân tuïc, tuy ñaéc nhöng thôøi gian daøi vaø coù gia haïnh. Töø Ñòa thöù taùm trôû leân thì khoâng caàn gaéng söùc tu, maø töï taïi ôû trong “khoâng” khôûi thaéng haïnh. Ñeán ngoâi vò cöùu caùnh thì tuy khoâng coøn tu nöõa, nhöng nieäm nieäm ñuû coù theå duyeân vôùi thöùc chaân tuïc. Coù hai loaïi tu: 1. Hieän haønh. 2. Chuûng töû. ÔÛ hai ngoâi vò ñaàu, ba Tueä höõu laäu ñeàu chung hai loaïi tu. Trong vò Thoâng ñaït, tu tueä voâ laäu, thì tu caû hieän haønh vaø chuûng töû. Höõu laäu thì chæ tu chuûng töû. Taïi ngoâi vò tu taäp, ñòa thöù baûy trôû veà tröôùc höõu laäu vaø voâ laäu ñeàu coù ñuû caû ba tueä, tu caû hieän haønh vaø chuûng töû. ÔÛ ngoâi vò cöùu caùnh, taát caû höõu laäu ñeàu xaû boû, tuy chæ laø voâ laäu nhöng coù ñuû caû hieän haønh vaø chuûng töû. Goïi laø tu, töùc khieán cho quaùn veà chuûng töû vaø hieän haønh, laàn löôït taêng thaéng, sinh tröôûng vieân maõn. Ngöôøi ñöôïc töï taïi thì vò döôùi cuõng tu vò treân. Ngöôøi chöa töï taïi thì khoâng theå tu treân. Ñoù laø tu cuûa Duy thöùc, goàm thaâu chung caùc haønh vì caùc haønh ñeàu nöông nôi duy thöùc maø tu.

Ñoù laø löôïc noùi veà tu haønh. Coøn quaû töôùng thì sao?Ngöôøi tu höõu laäu thì coù theå chieâu caûm taát caû quaû dieäu ôû theá gian.

Ngöôøi tu voâ laäu thì vónh vieãn dieät tröø caùc chöôùng, ñaéc ñaïi Boà-ñeà, cuøng taän vò lai, roäng sinh laøm lôïi ích. Ñoù laø noùi veà chöùng ñaéc rieâng. Neáu hoã trôï nhau thì thaâu goàm thì chöùng ñaéc taát caû.

Treân ñaõ noùi veà tu löôïc, coøn tu roäng thì sao? Tu roäng cuõng coù ba


thöù: 1. Xöù sôû hoïc. 2. Phaùp tu hoïc. 3. Chuû theå tu hoïc. Ñaàu tieân laø phaûi bieát xöù cuûa ñoái töôïng, tieáp ñeán laø phaûi nöông vaøo

giaùo phaùp, nhö vaäy maø tu hoïc, sau cuøng môøi thaønh ngöôøi laø chuû theå tu hoïc. Do ñoù, caû ba thöù ñeàu ñöôïc goàm thaâu trong haïnh Boà-taùt.

Phaàn moät: Xöù sôû hoïc goàm coù naêm loaïi:1. Xöù sôû hoùa: Nghóa laø phaûi hieåu roõ ba thöøa baát ñònh, chuûng taùnh

A-ñieân-ñeå-ca, sai bieät, nhö öùng hôïp maø thaønh thuïc.2. Xöù lôïi haønh: Hoaëc thuaàn laø töï lôïi, nhö vì mình maø öa caàu cuûa

caûi thoï duïng. Vì keo kieät phaùp maø thaêm hoûi, thoï trì. Vì muoán sinh nôi coõi Trôøi thoï dieäu laïc maø trì giôùi tu haønh. Caàu quaû coù nhieãm ñeå cuùng döôøng Tam baûo. Vì tham lôïi laïc, danh döï maø noùi veà ñöùc cuûa mình khieán cho ngöôøi thoaùt naïn, roài trôû laïi töï thaâu nhaän, meâ ñaém vò ñònh, boû taïo lôïi cho höõu tình.

Neáu thuaàn laø lôïi tha: nhö vì taø kieán maø tu boá thí,... vì kieán chaáp khoâng nhaân maø thieáu haønh thuyeát phaùp. Nhöõng thuaàn lôïi nhö theá ñeàu phaûi tröø ñoaïn, phaûi kheùo sieâng tu hai lôïi khoâng toäi.

3. Xöù chaân thaät nghóa: Nghóa laø ñoái vôùi tính nhö sôû höõu, tính taän dieät sôû höõu, nhöõng thaønh töïu cuûa theá gian, thaønh töïu cuûa ñaïo lyù, hai loaïi chöôùng ngaïi chaân thaät cuûa trí thanh tònh hieän haønh... tuøy töông öùng hôïp maø tu ñoaïn.

�. Xöù oai löïc: Nghóa laø oai löïc cuûa thaàn thoâng, saùu Ba-la-maät coù theå ñoaïn döùt caùc thöù keo kieät,... cho ñeán oai löïc cuûa phaùp thieän cho quaû vò lai. Vì lôïi laïc cho höõu tình maø gaéng chòu khoå lôùn, boán loaøi tín nhôø, taùm töôùng hieän hoùa, muø loøa taät nguyeàn, gaëp ñeàu ñöôïc lôïi ích, oai löïc cuøng ñöôïc sanh. Phaùp giôùi höõu tình, phaùp khí, xöù vaø thôøi ñeàu coù theå nhaän bieát roõ. Thaàn thoâng hoùa caûnh, hieän baøy khaép voâ bieân giôùi vôùi oai löïc coäng vaø baát coäng. Ñaõ bieát veà naêm löïc ñoù, thì neân sieâng naêng tu thaønh phaùp Phaät cuûa chính mình.

�. Xöù Boà-ñeà: Nghóa laø taát caû coâng ñöùc cuûa trí ñoaïn, phaûi thaáu ñaït khaép, mong seõ chöùng quaû.

Naêm xöù nhö treân, tröôùc tieân laø phaûi thaáu ñaït ñuùng caên cô cuûa ñoái töôïng ñöôïc hoùa ñoä roài môùi phaùt khôûi thaéng haïnh lôïi tha. Tieáp ñoù, phaûi bieát thaät nghóa ñeå coù theå ñoaïn, coù theå tu. Ñoái vôùi moân oai löïc, tu thaønh töï lôïi, sau cuøng ñoái vôùi quaû vò Boà-ñeà voâ thöôïng, yeâu thích mong caàu, sieâng naêng tu chöùng. Bieát roõ veà hoïc xöù roài, tieáp ñeán laø tu hoïc.


Phaùp Tu hoïc laø: Ñaàu tieân laø vôùi coâng ñöùc cuûa Tam baûo, oai löïc cuûa Phaät Boà-taùt, caùc nghóa chaân thaät, nhaân quaû khoâng ñaûo, neân ñaéc ng-hóa lôïi, ñaït ñöôïc phöông tieän ñoù, tònh tín, hieåu roõ nhöõng lôøi thieän trong caùc kheá kinh v.v…. quyeát ñònh hyû laïc. Tieáp ñeán laø phaûi caàu phaùp, phaûi ôû nôi taát caû phaùp Phaät: Noäi Luaän, Nhaân luaän, Thanh Luaän, Y Luaän, Coâng luaän, sieâng caàu chaân chaùnh. Neân caàu nhö theá naøo? Vôùi chaùnh phaùp cuûa Phaät, phaûi truï nôi duõng maõnh, yeâu kính caàn nghe. Giaû nhö nghe ñöôïc moät caâu phaùp thieän, duø ñöôøng ñi nhö saét nhoïn haõy coøn vui veû böôùc vaøo, huoáng hoà laø muoán nghe nhieàu lôøi nghóa thieän, tuy yeâu töï thaân vaø cuûa caûi, ñoà duøng, nhöng so vôùi yeâu quyù chaùnh phaùp chaúng theå thí duï ñöôïc, khoâng cho laø ñuû, khoâng chaùn meät, thaâm tín, nhu hoøa, taâm thaúng thaáy thaúng, yeâu ñöùc yeâu phaùp, ñeán choã Phaùp sö, khoâng coù taâm thaéc maéc, caät vaán, chæ coù caùc töôûng veà baùu dieäu, tueä nhaõn, trí minh, quaû thuø thaéng, khoâng toäi, vui yù, sinh söï kính troïng saâu xa, khoâng coù taâm cao ngaïo, kieâu maïn, khoâng coù töôûng veà huyû hoaïi giôùi, töï ti, caâu vaên xaáu xa, thoâ loã, yù khaùc laï. Chæ vì caàu thieän, chaúng phaûi phoâ dieãn ñöùc mình, khoâng vì danh lôïi maø caàu chaùnh phaùp, ñuùng thôøi aân troïng, cung kính laéng nghe, ñöøng khôûi taâm toån haïi tìm kieám loãi laàm. Cuõng khoâng khinh cheâ ñoái vôùi töï thaân, chæ caàu söï hieåu bieát, neân chuyeân chuù laõnh nhaän. Vì nghóa gì maø caàu? Ñoái vôùi noäi minh, vì lôïi ích baûn thaân tu taäp, toû ngoä ôû ngöôøi khaùc ñoái vôùi xöù Nhaân minh, vì haøng phuïc taø luaän, an laäp chaùnh ñaïo, ñoái vôùi xöù thanh minh, ñeå khieán tín öa ñieån ngöõ, chuùng sanh sinh kính troïng thaân saâu ñoái vôùi xöù Y phöông minh, ñeå döùt caùc beänh, taïo an laïc cho chuùng sanh, ñoái vôùi xöù Coâng nghieäp minh: Vì ñeå duøng ít söùc maø naêng suaát cao, saûn löôïng nhieàu, taïo lôïi ích roäng lôùn. Vôùi naêm thöù ñoù, phaûi laàn löôït sieâng caàu. Khoâng coù chöôùng tri thì sinh tö löông mau choùng vieân maõn. Tieáp ñeán laø phaûi vì ngöôøi khaùc maø thuyeát giaûng chaùnh phaùp thuyeát veà xöù naêm minh, tuøy choã öùng hôïp maø lôïi laïc. Thuyeát giaûng nhö theá naøo? Nghóa laø phaûi an truù oai nghi nôi phaùp, khoâng vì khoâng beänh, ôû toøa cao maø thuyeát giaûng chaùnh phaùp. Do chö Phaät, Boà-taùt luoân kính troïng phaùp, neân khieán moïi ngöôøi heát söùc quyù troïng phaùp. Phaûi thuyeát giaûng khoâng giaùn ñoaïn, ñöøng taïo ra quyeàn, haønh phaùp sö maø tuøy ñaïi chuùng vui thích laàn löôït neâu ra giaûi thích, khoâng coù boûn seûn keo kieät, goïi laø tuøy thuaän thuyeát. Ñoái vôùi nhöõng ngöôøi oaùn thuø, phaûi truù nôi taâm töø. Ñoái vôùi nhöõng ngöôøi haønh aùc thì truù nôi taâm lôïi ích. Ñoái vôùi nhöõng ngöôøi öa thích phoùng daät, khoå naõo keùm coõi thì phaûi truù vaøo taâm lôïi ích, thöông xoùt, khoâng khôûi taâm ñoá kò, töï khen mình, cheâ bai ngöôøi, khoâng mong caàu danh lôïi, cung kính, taùn thaùn maø thuyeát phaùp.


Tieáp theo laø phaûi tu haønh thöôøng gioûi xa lìa toäi loãi cuûa ba nghieäp maø Phaät ñaõ ngaên khoâng tu haønh söï nghieäp, traùi nghòch nhöõng gì cho pheùp, moät mình ôû choå vaéng laëng suy tö veà nhöõng phaùp ñaõ nghe luoân traân troïng, quan saùt, löôøng xeùt khoâng giaùn ñoaïn, chöa bieát thì caàu bieát, ñaõ bieát thì ñöøng queân, duø chöa ñaït cuõng khoâng sinh ra phæ baùng. E khoâng coù maét Tueä, thaúng taâm maïnh tin, kheùo bieát maät yù, thuyeát laï khoâng ñoäng thì chuyeân chuù buoäc taâm ôû caûnh lìa ngoân töø, lìa caùc hyù luaän, khoâng coù töôûng nhieãu loaïn, tu Xa ma tha (chæ) vaø Tyø baùt xaù na (quaùn). Tieáp ñeán neân truyeàn daïy, phaûi quaùn nôi taâm, caên, yù thích ngöôøi nghe tuøy nghi thuyeát giaûng ôû möùc vöøa phaûi, khieán hoï xaû boû moïi taêng thöôïng maïn,... Tieáp nöõa neân raên daïy; phaûi ngaên chaën nhöõng ñieàu coù toäi, khai môû nhöõng ñieàu voâ toäi, raên baûo nhö phaùp nhöõng söï hieän haønh, nhöõng ngöôøi vöøa haønh phaïm. Ñoái vôùi keû phaïm nhieàu laàn khôûi taâm khoâng nhieãm khaùc, thì thaân thieän yù laïc traùch cöù khieán nhôù, ñöøng ñeå ngöôøi phaïm goàm thaâu nhieàu phi phöôùc. Nhöõng ngöôøi chaùnh haïnh thì töø aùi ca ngôïi, nheï nhaøng giaûi baøy khieán hoï vui veû taêng tu.

Tieáp ñeán laø an ñònh ba nghieäp: Tröôùc laø duøng cuûa caûi vaät duïng laøm lôïi ích cho höõu tình, khieán hoï nghe nhöõng ñieàu ñaõ thuyeát giaûng, tuaân theo lôøi daïy maø thöïc haønh. Ñoái vôùi nhöõng keû si aùm thì phaûi duøng aùi ngöõ, khieán hoï chaáp nhaän, suy xeùt chaùnh lyù, nhoå boû nhöõng choã baát thieän, an truï ôû choã thieän. Ñoái vôùi caùc söï nghieäp chaùnh, phaûi cuøng tu haønh kh-ieán cho caùc chuùng sanh ñöôïc hoùa ñoä khoâng theo lôøi noùi cuaû keû khaùc. Tieáp theo laø tu Ba-la-maät-ña.

Thí: Thí töùc laø vò xaû boû, ba nghieäp khoâng tham. Heã haønh boá thí, neáu chæ khieán hoï vui veû maø thoâi, khoâng taïo lôïi thieän, hoaëc chaúng phaûi lôïi laïc thì ñeàu khoâng neân cho. Neáu chæ lôïi thieän nhöng chaúng an laïc, hoaëc ñuû caû lôïi vaø laïc thì neân thí cho. Neáu caàu dao, suùng,... laø haïi töï tha. Chaúng phaûi taøi vaät cuûa mình, moâi giôùi ngöôøi khaùc, caùc ñoà aên coù truøng, vaät duïng an laïc voâ nghóa phaùp, phaùp saùt haïi vaät, taø taïo cuùng trôøi, chuùng sanh ôû treân ñaát, döôùi nöôùc, nôi bò toån haïi, gieát cheát ñoïat cuûa thí thí cho ngöôøi khaùc, töï traùi hoïc xöù, keû oaùn, ngöôøi thaân sinh taâm phaân bieät, höùa toát cho xaáu, höùa nhieàu cho ít, hoaëc oâm yù khaùc, sinh taâm oâ tröôïc, thí roài keå ôn, vô veùt beân kia thí cho beân naøy. Voïng höng taø thí, chaáp laø thieän tònh, bò ngöôøi daãn daét, sôï mình ngheøo naøn, ñoà dö vaø ueá taïp ñem cho ngöôøi xuaát gia, töøng khoâng thöa baùo, leùn thí phi phaùp, vaät khoâng hôïp nghi, ñem aân Tueä xaû thöôøng caàu ñeán choå thaân thuoäc, nöông danh döï ñôøi, caàu quaû baùo ôn, ñeå ñöôïc tieáng khen, yù löôïng heïp hoøi, khoâng cho theo thöù töï ngöôøi ñeán, taâm khoâng vui tònh, sau sinh hoái naõo, xin thaät cho giaû,


tröôùc chöa vaän duïng taâm, cho khoâng ñuùng thôøi, oai nghi taùn loaïn, ñuøa noùi cöôøi giôõn, khieán sinh hoå theïn, nhaên maët laëng thinh, xin hoaøi khoâng cho. Ngoaïi ñaïo tìm ñeán, caàu chaùnh phaùp Phaät, khoe baùn bí taïng, nghieäp chöa thaønh phaùp, nhöõng thöù ñoù coù toäi, ñeàu khoâng neân laøm, traùi vôùi caùc thöù keå treân thì neân laøm. Neáu taøi saûn baûo vaät ít, phaûi xem ngöôøi ñeán xin: 1. Loaïi ngöôøi an laïc chaúng ngheøo khoå; 2. Haïng ngöôøi nguy khoå, khoâng coù choã nöông töïa. Löôøng mình ñuû tieàn thì cho caû hai, thieáu tieàn thì cho ngöôøi ngheøo khoå. Bieát ngöôøi oâm loøng keo kieät, hoaëc tröôùc kia ngheøo thieáu gôûi troàng caây phöôùc, thì phöông tieän höôùng daãn, noùi: khoâng hao toån nhöng vaãn taïo lôïi ích. Ta coù cuûa caûi, chaâu baùu tuøy oâng laáy cho. Caån thaän ñöøng ñeå ngöôøi xin veà khoâng. Neáu khi ta thí, oâng phaûi tuøy hyû, khieán yù vui veû, haït gioâïng thí môùi daàn daàn sinh khôûi. Thaáy töôùng ngöôøi ñoù ñeán xin bieát laø vui thích thì neân cho. Neáu coù kieâu traù, löøa doái xin caàu, ñöøng phanh phui söï löøa doái, ñöøng laøm toån thöông maø khieán thoûa maõn ñieàu mong nguyeän cuûa hoï,... khieán khoâng bò xaáu hoå, hoan hyû maø ñi. Coù ngöôøi ban ñaàu laø löøa doái, sau ñoù môùi bieát roõ, ñöøng neâu ñöøng traùch, chæ sinh thöông xoùt. Hoï doái vôùi mình, khôûi sai traùi ñoù, Ta mang taâm hyû, khieán hoï khoâng toäi. Neáu khoâng coù tieàn cuûa, tuøy theo khaû naêng cuûa mình, nhö phaùp maø caàu, khieán thí khoâng khuyeát. Vôùi chaùnh phaùp Phaät, xaûo dieäu tuyeân döông, khieán caùc höõu tình, tuøy choã öùng hôïp maø tu taäp boá thí. Thaáy ngöôøi thöôøng baïn aân tueä xaû, neân baûo nhieàu ngöôøi ñeán xin ñeå khuyeán khích taâm ngöôøi haønh trì. Bieát coù phaùp khaùc thì neân cho ngöôøi xin, hoaëc sao cheùp maø cho. Neáu thaáy phaùp khaùc khoâng söùx sao cheùp, neân suy xeùt: Ta bò che laáp laø do keo kieät? Hay thí nhö vaäy laøm trôû ngaïi cho nhöõng ñieàu caàn thieát toát ñeïp hôn? Neáu vì trôû ngaïi do keo kieät thì neân thí cho. Do thí keû si caâm coøn phaûi khoâng keo, xeûn, huoáng nöõa laø ñeå thieáu tö löông cuûa dieäu trí. Khi thí cho hoï, ñeå dieät tröø phieàn naõo, vì nhôù nghó ñeán caùc loaøi ñeå nuoâi döôõng nhaân cuûa trí. Neáu khoâng coù chöôùng ngaïi do keo kieät, nhöng vì trôû ngaïi cho nhöõng ñieàu toát ñeïp, thì suy xeùt khi thí cho laø ñeå dieät tröø phieàn naõo hay laø ñeå nhôù nghó caùc loaøi chuùng sanh hay vì ñeå nuoâi döôõng nhaân cuûa trí. Xeùt khoâng coù phieàn naõo, neáu khoâng thí thì caøng taêng theâm tö löông cuûa trí, seõ laøm phong phuù tueä, lieàn nghó nhö vaäy: Khoâng thí phaùp nhö vaäy, cuõng chaúng traùi vôùi tònh giôùi. Neáu tích tröõ tieàn cuûa, vì taùc tònh phaùp neân, taâm öùng phuïng thí chö Phaät, Boà-taùt thì tuy tích chöùa tieàn baïc, nhöng cuõng nhö truù nôi Thaùnh chuûng, thöôøng suy tö phöôùc ñoù, khieán thöôøng taêng tröôûng, nhö söï gôûi gaém, hoä trì cuûa chö Phaät, Boà-taùt. Neáu xeùt khi thí khoâng ñuùng vôùi chaùnh lyù thì neân noùi: “Hieàn thuû! Ñaây laø vaät cuûa ngöôøi khaùc, khoâng theå cho oâng”. An uûi hoï,


hoaëc laáy soá tieàn khaùc maø cung kính boäi thí, khieán bieát ngöôøi thí chaúng phaûi laø keo kieät. Neáu coù boán chöôùng, khoâng theå baïn aân Tueä xaû, phaûi khôûi boán trí maø ñoái tröø.

1. Coù tieàn cuûa nhöng taâm khoâng vui cho: Phaûi suy tö, do tröôùc ñaây chöa heà tu taäp, nay khoâng coá gaéng xaû thí sau naøy caøng taêng theâm xaáu, vì vaäy maø coá gaéng tu, sinh ra Trí giaùc ngoä.

2. Tieàn baïc thieáu thoán taâm khoâng vui thí: Suy tö veà söï thieáu thoán ñoù laø nhaân duyeân laøm chöôùng ngaïi trí, neân khôûi taâm bi, töï chòu ngheøo khoå, thaáy ñöôïc söï lôïi ích cuûa boá thí, sinh ra tri nhaãn khoå.

3. Tieàn cuûa laøm yù vui, nhöng taâm khoâng vui thí: Suy tö söï tham ñaém ñoù laø hy voïng, ñieân ñaûo, phaûi hieåu roõ laø seõ sinh ra nhieàu khoå trong vò lai, cho neân coá gaéng xaû boû, sinh ra trí bieát ñaûo.

�. Tuy haønh boá thí nhöng mong caàu quaû theá gian: Phaûi mau choùng thoâng ñaït, thaáy roõ ñoù laø quaû taø, phaûi quaùn caùc haønh ñeàu khoâng kieân coá, ly taùn mau heát, khoâng sinh ra mong caàu söï vui söôùng nôi theá gian, chæ caàu Boà-ñeà, sinh trí bieát chaúng beàn vöõng.

Neân ôû choã tónh laëng, khôûi tín thuaàn haäu, luoân duyeân nieäm nôi nhieàu taøi saûn baûo vaät thöôïng dieäu, duøng löïc yù hieåu thí cho chuùng sanh, tuy ít duïng coâng, nhöng sinh voâ löôïng phöôùc. Ñoái vôùi nhöõng thöù mình yeâu quyù, cuõng coù theå töï môû xaû, duø ñaït ñöôïc moät caùch khoù khaên cuõng ñöøng keo xeûn. Tín taâm cung kính, töï tay ñuùng thôøi, khoâng haïi mình ngöôøi, maø haønh aân Tueä xaû.

Ñaây coù ba loaïi: Cho vaät tònh dieäu, roäng tu taøi thí, tröø boû moïi sôï haõi, tu voâ uùy thí, khuyeân tu nghieäp thieän maø haønh phaùp thí. Mau choùng maø cho, khoâng löu giöõ laâu, chaúng phaûi laø hoï xin gaáp maø mình cho mau, nhöng tuøy coù lieàn cho chaúng tích chöùa roài môùi xaû, ñoái xöû vôùi hoï moät caùch khieâm toán, khoâng kieâu maïn.

Giôùi: Töùc laø thoï hoïc tònh giôùi nôi ba nghieäp; heã tu tònh giôùi, chaùnh thoï vaø tònh yù, ñaõ phaïm thì hoaøn tònh, kính nieäm khoâng phaïm. Chaùnh thoï coù phaïm thì xem ngöôøi khaùc maø khôûi hoå theïn. Tònh yù coù phaïm thì töï xeùt mình maø sinh hoå theïn. Vì vaäy neân coù theå hoä giôùi, hoaøn tònh vaø kính nieäm. Nhôø hai thöù tröôùc maø lìa caùc aùc, taùc. Hai thöù ñaàu moät thöù sau, coù theå khoâng huûy giôùi, phaïm roài hoaøn tònh, coù theå hoaøn thì mau xuaát, töùc laø tònh giôùi vi dieäu voâ löôïng taïo ích taêng theâm lôïi laïc cho taïi gia. Taïi gia vaø xuaát gia ñeàu tu ba loaïi.

1. Luaät nghi giôùi: Laø nhöõng luaät nghi maø baûy chuùng ñaõ thoï ngöôøi truï xuaát gia; xaû boû ngoâi vò Luaân vöông nhö döùt ngoïn coû nhô, khoâng mong caàu duïc laïc nôi coõi Trôøi, huoáng nöõa laø ngoâi vò, tieàn taøi khaùc, coøn


nhaøm chaùn caû quaû toát ñeïp, huoáng nöõa laø caùc söï vieäc thaáp keùm laïi coøn sieâng naêng tu theâm caùc thöù khaùc, chaúng cho giôùi laø ñuû. Lìa ngoân nieäm aùc, duø coù khôûi cuõng mau choùng hoái caûi, daàn daàn trôû thaønh ngoân nieäm chaùnh lyù, nghe nhöõng vieäc khoù laøm, taâm khoâng kinh khieáp, sieâng naêng tu haønh, khoâng xeùt loãi ngöôøi, thöôøng xeùt loãi mình, thaáy caùc hung baïo taâm bi thaâu nhaän, haïi mình khoâng giaän, ñöøng traùch maéng ñaùnh, coù loãi hoái caûi, theà khoâng taùi phaïm., ít muoán vui ñuû, gaéng chòu caùc khoå, khoâng gaáp khoâng voäi, oai nghi tòch tónh, lìa caùc doái ngaïo, caùc phaùp taø maïng.

2. Nhieáp thieän phaùp giôùi: Laø nhöõng phaùp thieän taäp khôûi, vì ñaïi Boà-ñeà sau khi ñaõ thoï giôùi. Nöông giôùi ôû rieâng, khôûi vaên, tö, tu, choã toân quyù thì kính söï, choã beänh hoïan thì töø bi, khen ngôïi thuyeát thí, taùn thaùn ñöùc thí, tuøy hyû vôùi thieän, hoài hôùng caùc thieän, phaùt nguyeän cuùng döôøng, sieâng naêng hoä giôùi, aên uoáng ñuùng löôïng, maät hoä caên moân, nöûa ñeâm giöõa ñeâm, thöôøng sinh tænh giaùc, nöông nhôø baïn thieän, ñöøng maøng thaân taøi, ôû trong phaùp aùc ñeàu khoâng nhaãn thoï, kheùo bieát nhaân quaû, cho ñeán tröø boû chöôùng thì daàn daàn seõ truù trong möôøi ñoä.

3. Nhieâu ích höõu tình giôùi: Ñoái vôùi caùc höõu tình, söï nghieäp voâ ñaûo ñeàu laøm trôï baïn, ngöôøi beänh thì cung caáp, chaêm soùc, ngöôøi muø thì daét daãn chæ ñöôøng, ngöôøi ñieác thì baøy nghóa. ngöôøi caâm thì neâu roõ hình aûnh, laïc ñöôøng thì chæ ñöôøng, meät thì thí cho söï yeân nghó, ngöôøi taøn taät thì cho gaäy, xe, ngöôøi ngu muoäi thì daïy cho trí tueä thuø thaéng, khuyeân ñoaïn döùt tham aùc, daïy ñaït cuûa tieàn, khieán tin Thaùnh giaùo, heát keát lìa khoå, nhôù ôn baùo ñaùp, cöùu hoä ngöôøi sôï haõi, giaûi môû keû lo aâu, ñeå saün vaät duïng keû xin lieàn cho. Neáu mình thieáu tieàn, doác tìm kieám ñeå cho. Coù chuùng duøng chung, mình khoâng giaáu gieám, thöôøng hay thöïc haønh, giaùo thoï khuyeân raên, tröø haïnh voâ lôïi, coøn tuøy tha chuyeån, chaúng traùch ngöôøi traùi phaïm, troïn khoâng naõo haïi ngöôøi khaùc, cuõng khoâng gieøm pha cheâ traùch khieán sinh giaän döõ, khoâng phôi baøy söï keùm coõi cuûa ngöôøi, khoâng töï cao ngaïo, khoâng thaân caän quaù, cuõng chaúng khoâng thaân caän, cuõng khoâng thaân caän vôùi hoï traùi thôøi. Khoâng cheâ bai caùc thöù ngöôøi öa thích, khoâng ca ngôïi ñieàu ngöôøi gheùt boû. Ngöôøi chaúng tình giao, khoâng thoå loä heát loøng mình, khoâng nhieàu laàn caàu xin, khoâng traùi lôøi höùa tröôùc. AÁy goïi laø voâ löôïng taïng ñaïi coâng ñöùc.

Neáu caùc Boà-taùt tröôùc ñoái vôùi Boà-ñeà ñaõ phaùt hoaèng nguyeän, muoán sieâng tu hoïc, ñoái vôùi ngöôøi coù theå môû baøy, trao cho nhö phaùp xin thoï, thì Boà-taùt ñoù khieán ngöôøi caàu thoï sinh taâm aân troïng, chuyeân nieäm tröôûng döôõng môû baøy trao cho chính ñaùng. Neáu khoâng coù ngöôøi khai thoï giôùi thì ôû tröôùc töôïng Phaät, nhö phaùp töï thoï, töø ñoù veà sau, suy tö nhôù nghó.

SOÁ 1710 - BAÙT NHAÕ BA LA MAÄT ÑA TAÂM KINH U TAÙN, Quyeån Thöôïng 2�

Neáu tuy thoâng tueä nhöng huûy baùng taïng Boà-taùt thì khoâng neân toøng thoï. Nhöõng ngöôøi baát tín huûy baùng cuõng ñöøng khai thò. Nhö truù tònh giôùi, ñuû ñaïi coâng ñöùc, keû phæ baùng kia cuõng thaønh toäi lôùn. Ngoân vaø kieán chöa xaû thì cuoái cuøng cuõng khoù lìa, chaúng phaûi chæ khuyeân keû khaùc vaø vì hôn hoï; töï nôi Tueä mình xeùt choïn, khôûi söï thoï nhaän kieân coá.

Coù boán phaùp tha thaéng xöù: 1. Vì danh lôïi vaø söï cung kính maø töï ca ngôïi mình, cheâ bai ngöôøi. 2. Theo caàu taøi, phaùp, keo xeûn khoâng cho. 3. Ngöôøi naõo haïi mình, mình khoâng xaû boû ñöôïc oaùn keát. �. Huyû baùng taïng Boà-taùt, thích tuyeân döông töôïng phaùp, töï tín theo

keû khaùc, phaïm nhöõng ñieàu ñoù thì khoâng taêng tröôûng tònh yù, goàm thaâu ñaïi tö löông laø Boà-taùt töông töï, chaúng phaûi chaân Boà-taùt.

Löôïc neâu coù hai duyeân xaû boû tònh giôùi ñoù: 1. Xaû boû ñaïi nguyeän Boà-ñeà voâ thöôïng. 2. Thöôïng phaåm buoäc (keát) phaïm tha thaéng xöù. Haï trung buoäc

phaïm thì khoâng xaû tònh giôùi, nhieàu laàn phaïm caû boán loaïi nhöng ñeàu khoâng coù xaáu hoå, cöù thích phaïm cho laø ñöùc, goïi laø thöôïng phaåm buoäc phaïm, khoâng phaûi taïm haønh töùc goïi laø xaû. Neáu khoâng coù hai duyeân thì tuy chuyeån sinh nôi coõi khaùc, tònh giôùi cuõng khoâng xaû. Caùc kieáp khaùc queân maát, tuy nhieàu laàn thoï laïi, tænh giaùc giôùi nieäm chaúng phaûi laø môùi thoï ñöôïc. Ngöôøi truù giôùi naøy, ôû Phaät, Phaùp, Taêng vaø nôi an taïo, neân trong haøng ngaøy, tuøy öùng cuùng döôøng, laïy xuoáng moät laïy, taùn thaùn boán caâu, cöïc sinh moät tín, tuøy nieäm ñöùc thaät, ñöøng ñeå uoång qua, sieâng naêng cung kính, chaùn boû danh lôïi, kính troïng phuïng söï caùc baäc kyø laõo coù ñöùc, nöông lyù thuø ñaùp, döï môøi nhö phaùp, nhaän thí nhieãm, xaû phaùp khoâng nhieãm, ngaên toäi ôû tính, phaûi doác hoä trì. Neáu vì lôïi tha, tuøy öùng hieän khôûi, phaûi truù chaùnh meänh, ba nghieäp tòch tónh, chaùn lìa sinh töû, vui muoán Nieát-baøn. Ngöôøi xaâm phaïm mình, khoâng traû saân giaän. Voâ nhieãm cheá ngöï, nguõ nghæ löôïng thôøi, lìa thích noùi ñuøa, khieâm toán caàu phaùp, ñoaïn tröø naêm caùi, khoâng cheâ nhò thöøa, nghieân cöùu kyõ taïng Boà-taùt roài môùi hoïc taïng Thanh-vaên, tinh thoâng phaùp Phaät môùi taäp ngoaïi luaän. Ngöôøi thoâng tueä baäc thöôïng, haøng ngaøy, hai phaàn hoïc noäi, moät phaàn hoïc ngoaïi, gioáng nhö taäp quen gaàn vôùi muøi vò cay, phaùp coù theå tin, öa, môùi duøng lôïi laïc. Nghe phaùp nhö yù, coá gaéng ñeán nghe, kheùo nöông vaên nghóa, ngôïi kính phaùp sö, cho ñeán hieän thoâng coù theå chaùnh thöùc daãn thaâu. Taát caû nhö vaäy neáu taâm cuoàng loaïn thì bò böùc baùch do troïng khoå, chöa thoï tònh giôùi vaø truù möôøi ñòa ñeàu khoâng vi phaïm, traùi ngöôïc vôùi nhöõng ñieàu keå treân thì bieát coù phaïm. Neáu phaïm thöôïng trieàn hoaëc caû ba, hoaëc nhieàu hôn thì


nhöõng haïng aáy ôû trong caùc thöøa ñeàu nhö phaùp saùm hoái taát ñöôïc tröø dieät, hoái roài thoï laïi. Phaïm haï trieàn, trung trieàn thì ñoái tröôùc moät taêng, phaùt loà. Hieän tieàn neáu laïi chôù ngöôøi ñeå ñoái dieät thì yù tònh töï theà, khoâng coøn phaïm laïi. Do vaäy, vôùi phaïm hoaøn xuaát, hoaøn tònh, nöông theo ñoù maø tu taäp thì ñöôïc ba maõn nghieäp:

1. Haønh maõn: Do khoâng khuyeát phaïm, ba nghieäp thanh tònh. 2. YÙ maõn: Vì phaùp xuaát gia, caàu ñaïi Boà-ñeà, cho ñeán khoâng vì dò

thuïc nöông vò lai. 3. Nhaân maõn: Xöa haønh dieäu nghieäp, nay ñaéc thaéng quaû, laïi coøn

tu thieän haù chaúng an laïc. Traùi vôùi ñieàu treân thì suy toån nguy khoå. Vì trì tònh giôùi maø xaû boû

ngoâi vò, cuûa caûi cho ñeán meänh chung, khoâng heà khuyeát phaïm moät tí naøo, thöôøng khoâng phoùng daät, cuõng khoâng laàm phaïm. Do ñoù ñôøi ñôøi kieáp kieáp thöôøng ñaït ñöôïc naêm lôïi:

1. Möôøi phöông chö Phaät hoä nieäm. 2. Khi xaû meänh, truù ñaïi hoan hyû. 3. Ngöôøi trì giôùi thöôøng laøm thaân höõu. �. Taïng coâng ñöùc thaønh töïu vieân maõn. �. Sinh thöôøng ñaéc giôùi, giôùi thaønh töïu tính. Vì truù taâm aáy maø

thaønh töïu phaùp Phaät, laøm lôïi höõu tình, neân chuyeân tinh ñöøng phaïm.Nhaãn: Nhaãn töùc laø ñoái vôùi caûnh, taát caû khoâng saân, tinh tieán tueä

xeùt, Ñaây coù ba loaïi: 1. Nhaãn naïi oaùn haïi: Nghóa laø khi gaëp ngöôøi haïi neân nghó nhö

vaày; Ñoù laø nghieäp tröôùc cuûa ta, nay neáu khoâng nhaãn caøng laøm nhaân cuûa khoå, lieàn chaúng yeâu mình thaønh töï troùi haïi. Laïi nöõa, tính cuûa thaân mình vaø ngöôøi ñeàu laø haønh khoå, vì hoï khoâng bieát maø taêng haïi thaân ta. Ta ñaõ coù bieát, sao coøn taêng theâm khoå kia. Thanh-vaên laø haïng töï lôïi coøn chaúng laøm khoå ngöôøi khaùc, ta ñaõ laø haïng lôïi tha neân nhaãn nhòn ngöôøi haïi. Nghó vaäy roài neân tu naêm töôûng:

1. Nghó hoï vôùi ta, voâ thuûy nhieàu thôøi, hoaëc laø thaân thuoäc hoaëc laø baïn beø, cho neân ta phaûi xaû oaùn haïi, truù töôûng thaân thieän.

2. Nieäm nhôø caùc duyeân chæ haønh chæ phaùp ñeàu khoâng coù ngaõ, thì ai laø keû oaùn haïi? Neân xaû töôûng höõu tình, truù töôûng chæ phaùp

3. Nieäm söï sinh tröôûng kia, töï tính laø voâ thöôøng, ta cöïc baùo oaùn, chaúng qua chæ laø ñoaïn döùt thoï maïng. Ai laø ngöôøi coù trí, ñoái vôùi thaân maïng kia, trong phaùp sinh töû maø laïi muoán gieát haïi, taâm nhieãm tröôïc coøn khoâng neân khôûi, huoáng laø gia haïi. Phaûi xaû töôûng thöôøng kieân coá truù töôûng voâ thöôøng.


�. Nieäm söï suy vaø thònh ñeàu laø ba khoå, thöôøng theo ñuoåi, ta nay ñoái vôùi keû kia neân tìm phöông tieän khieán vónh vieãn xaû lìa, oâm laøm gì caøng theâm khoå, phaûi ñoaïn höõu laïc, truù töôûng höõu khoå.

�. Nieäm caàu Boà-ñeà voán laø sinh loaïi, phaûi cuøng nghóa lôïi nhieáp thoï laøm thaân, ñaâu deã ngaøy nay traùi nghòch oaùn haïi? Phaûi xaû ôû tha, truù töôûng thaâu nhaän, töï khoâng giaän döõ boàng boät, khoâng baùo thuø ngöôøi, cuõng khoâng taïo phieàn naõo troâi chaûy töông tuïc. Vì vaäy ñeàu nhaãn thoï ñöôïc vôùi nhöõng ngöôøi oaùn haïi mình.

2. Nhaãn an thoï khoå: Neáu gaëp söï khoå, neân nghó nhö vaày: Ta töø voâ thuûy, ngu si loãi laàm, vì caàu caùc duïc coøn bò caùc khoå, huoáng laø caàu Boà-ñeà thaønh töïu ñaïi söï nghieäp, duø traûi traêm ngaøn caâu chi khoå lôùn, cuõng neân nhaãn chòu, huoáng chæ laø khoå nhoû. Hoaëc ñoái vôùi taát caû ñoà duøng trong boán söï, cam chòu thieáu thoán, khoâng sinh lo buoàn, ñoái vôùi theá phaùp suy hoaïi, cho ñeán beänh töû. Truù boán oai nghi ñeå nhieáp thoï phaùp maø huûy hoaïi hình maïo, maëc aùo hoaïi saéc, coá gaéng thaâu giöõ, ñi aên xin, vöùt boû tieàn cuûa phi phaùp, döùt laïc daâm duïc, tu thieän, taïo lôïi ích, nhö phaùp sieâng naêng, ñeàu coù theå nhaãn chòu. Tinh tieán khoâng löôøi, caàu ñaïi Boà-ñeà, lìa taâm nhieãm dò, ñöøng sinh thoái chuyeån.

3. Nhaãn xeùt kyõ phaùp: Ñoái vôùi Tam baûo, thöôøng xuyeân tu taäp tònh trí, kheùo an truï nôi thaéng giaûi, ñoái vôùi höõu tình thaáp keùm, töï ôû choã toân quyù, quan laïi, toâi tôù, keû oaùn, ngöôøi thaân vaø khoâng oaùn thaân ñeàu coù theå nhaãn chòu. Tröôùc chuùng, nôi choán khuaát ngaên, ngaøy ñeâm qua laïi, cho ñeán naèm beänh, ba nghieäp tu taäp, ñoái vôùi söï toån naõo mình, nhôø nhaãn maø lìa, ñoái vôùi söï xin mình, do nhaãn neân choïn thöôøng taïo lôïi ích tröôùc sau khoâng khaùc chaúng phaûi vöøa taïo lôïi ích xong, lieàn xaû khoâng ích. Keû oaùn xin loãi, nhanh choùng chaáp thuaän, ñöøng ñeå taâm tö moûi meät. Ñieàu mình nhaãn chòu khoâng noãi thì laáy laøm hoå theïn. Xeùt kyõ nhôø nhaãn maø kieáp naøy an laïc, coù theå tröø ñöôïc söï baát thieän, daãn ñeán nhaân cuûa an laïc, khi laâm chung khoâng coù hoái haän, sau naøy ñöôïc sinhvaøo coõi thieän, khoâng oaùn khoâng thuø, chöùng voâ thöôïng giaùc, coøn thaáy ñöôïc taát caû caùc quaû khoå do söï khoâng nhaãn chòu sinh ra, töï mình thöïc haønh nhaãn nhuïc, daïy baûo ngöôøi khaùc nhaãn nhuïc, ca ngôïi khuyeán khích ñöùc nhaãn nhuïc.

Tinh Tieán: Töùc laø duõng maõnh taán phaùt ba nghieäp, khi tu phaåm thieän. Tinh tieán goàm ba loaïi:

1. Tinh tieán gia haïnh: Nghóa laø tu thieän, taâm sinh duõng maõnh, theä nguyeän: Ta nay vì nhaèm giaûi thoaùt noãi khoå cuûa höõu tình, neân laáy ngaøn ñaïi kieáp hoaëc nhieàu gaáp traêm ngaøn laàn soá ñoù xem ngang vôùi moät ngaøy ñeâm, duø thöôøng ôû nôi ñòa nguïc môùi chöùng Boà-ñeà, söï duõng maõnh cuûa ta


cuõng khoâng bao giôø thoái lui, huoáng nöõa laø chæ traûi qua moät thôøi gian ngaén khoå naõo, khôûi ñöôïc moät phaàn nhoû söï tin hieåu ñoù, ñaõ laøm lôùn maïnh voâ löôïng nhaân Boà-ñeà, huoáng nöõa laø thaønh töïu. Vì vaäy ôû vò tu thieän khoâng coù moät chuùt khieáp nhöôïc.

2. Tinh tieán nhieáp thieän: Nghóa laø söï tinh tieán naøy coù theå daãn ñeán laøm vieân maõn caùc haïnh, khoâng bò lay ñoäng do taát caû phieàn naõo phaân bieät, dò luaän khoå xuùc. Luoân traân troïng, lìa moïi cao ngaïo maø haønh trì. Ñöùc Theá Toân thöôøng hay ca ngôïi söï tinh tieán, vì noù laøm vieân maõn phaùp thieän, mau chöùng Boà-ñeà.

3. Tinh tieán nhieâu ích höõu tình: Nghóa laø coá gaéng laøm caùc thöù lôïi laïc höõu tình nhö treân, cöù nhö vaäy maø xa lìa caùc töôûng veà nhöõng thöù vaät duïng nuoâi soáng thaân, taän heát caùc phaän söï, khoâng giaùn ñoaïn, khoâng boû pheá. Bình ñaúng thoâng ñaït, tu taäp khoâng ñaûo, khoâng chaäm, khoâng gaáp, coù theå khieán phaùp nhieãm khoâng sinh ra vaø ñoaïn döùt, coøn khieán cho phaùp baïch sinh khôûi roäng lôùn, ba nghieäp tònh, ba tueä taêng khoâng xaû thoâng thoái, khoâng keùm, khoâng ñaûo, sieâng naêng duõng maõnh maø haønh.

Tónh Löï: Tónh löï töùc laø vaên, tu laøm ñaàu, taâm nhaát caûnh tính. Tónh löï coù ba loaïi:

1. Tónh löï hieän phaùp laïc truù: Nghóa laø lìa töôùng phaân bieät hoân traàm, traïo cöû, aùi, coù theå sinh ra Ñaúng trì (Ñònh) khinh an tòch tónh.

2. Tónh löï daãn phaùt thaàn thoâng: Nghóa laø coù theå daãn truï vaøo thaàn thoâng nôi Ñaúng trì.

3. Tónh löï nhieâu ích höõu tình: Nghóa laø Ñaúng trì (Ñònh) laøm lôïi laïc cho taát caû höõu tình, nhôø nöông theo tónh löï maø coù theå thaønh töïu chuù thuaät, döùt tai aùch, tröø caùc beänh, daãn ñeán möa cam loä, döùt boû caùc sôï haõi, boá thí tieàn cuûa, cho ñoà aên uoáng, khuyeân ngaên söï phoùng daät, taïo nhöõng vieäc ñaùng laøm. Thaàn thoâng ghi noùi, giaùo giôùi bieán hieän, cho ñeán phoùng ra haøo quang döùt tröø caùc khoå, cuõng coù theå maõi maõi ñoaïn döùt taát caû chöôùng naëng.

Tueä: Tueä töùc laø ñoái vôùi caûnh, nhö lyù phaân bieät xeùt ñoaùn, tueä coù ba loaïi:

1. Ñoái vôùi vaät hieän bieát trí tueä theo ñoù giaùc ngoä chaân thaät: Nghóa laø ôû trong chaân thaéng nghóa voâ ngaõ, bình ñaúng thaáu roõ, giaùc ngoä.

2. Vôùi naêm minh, ba tuï dieäu tueä: Nghóa laø thaâu nhaän thöù naøy thì coù theå mau choùng vieân maõn Trí tö löông giaùc.

3. Tueä laøm caùc nghóa lôïi cho höõu tình: Nghóa laø trôï giuùp dieäu giaùc cuøng haønh.

Hoïc noäi minh thì laáy tònh tueä laøm choã nöông. Chæ roõ cho nhöõng keû


ngu si, daïy doã nhöõng ngöôøi phoùng daät, khích leä nhöõng ngöôøi yeáu keùm, khen ngôïi nhöõng ngöôøi sieâng tu.

- Tieáp ñeán laø tu boán nhieáp söï:1. Boá thí: Nhö ñaõ noùi ôû treân.2. AÙi ngöõ: Thöôøng noùi nhöõng lôøi dòu daøng hôïp lyù, nhö phaùp maø daãn

nghóa, xa lìa cau coù, cöôøi côït. Tröôùc tieân laø hoûi thaêm, tuøy nghi maø an uûi, thaáy coù höng thònh, nhöng khoâng töï bieát, bieát phaùp thieän taêng neân toû veû vui, thuyeát phaùp Phaät, thöôøng laøm ích hôn. Ñoái vôùi keû oaùn thuø, luoân khôûi yù thanh tònh. Vôùi ngöôøi cöïc si, theà tröø nghi hoaëc; ngöôøi löøa doái, haønh aùc ñoái vôùi chaân phöôùc ñieàn ñeàu khoâng coù giaän traùch, tu aùi ngöõ khoù haønh. Ñoái vôùi nhöõng ngöôøi muoán tröø chöôùng caùi, vì hoï maø thuyeát giaûng veà nhöõng ñieàu tröôùc tieân phaûi laøm; nhöõng ngöôøi taâm ñaõ ñieàu thieän thì thuyeát giaûng veà phaùp thaät, ngöôøi nhieàu phoùng daät thì khuyeân baûo xuaát ly; ngöôøi coù nghi hoaëc thì thuyeát giaûng veà söï quyeát traïch. Nöông theo boán tònh ngöõ maø khôûi taùm thaùnh ngöõ.

3. Lôïi haønh: Do nhôø aùi ngöõ, neân tröôùc tieân chæ baøy Thaùnh lyù, tuøy choã hieåu bieát, taâm bi khoâng nhieãm khuyeân raên höôùng daãn, ñieàu phuïc. Coù theå gaët haùi ñöôïc lôïi laïc veà taøi, vò ôû hieän taïi lôïi veà xuaát gia sau naøy, cuøng lôïi lìa duïc, khí nhan giaûi thoaùt. Nhöõng ngöôøi taäp quen gaàn vôùi baïn xaáu, chöa troàng thieän caên, ngöôøi vöôùng maéc vaøo cuûa caûi giaøu coù, heát möïc phoùng daät, buoâng thaû; ngöôøi ngöôøi ngoaïi ñaïo chaáp chaëc nôi taø kieán taïo söï phæ baùng; nhöõng ngöôøi thöôøng khôûi taùm trieàn, möôøi nghieäp aùc, ñoái vôùi taát caû nhöõng ngöôøi ñoù, ñeàu coù theå khai môû cho hieåu, khôûi taâm ñaïi bi. Duø chòu khoå lôùn, nhöng taâm khoâng bao giôø meät moûi, caøng sinh hoan hyû. Tuy ôû trong caûnh giaøu coù, tieàn cuûa baäc nhaát nhöng töï haï mình nhö toâi, nhö tôù, nhö chieân ñoà la, nhö ñöùa con hieáu,... khoâng nhieãm khoâng doái, chaân thaät thöông xoùt, taâm töø bi aáy vónh vieãn khoâng thoái chuyeån.

4. Ñoàng söï: Duøng nghóa lôïi ñoù, vöøa khuyeân ngöôøi hoïc, vöøa töï tu hoïc, daïy ngöôøi bieát roài, cuøng nhau tu hoïc, thieän caên kieân coá, khoâng sinh thoái chuyeån, khieán nghó nhö vaày: “Ñoù laø ñieàu daïy ta, nhaát ñònh lôïi laïc, thì hoï töï nhieân haønh”. Khoâng nhö vaäy, lieàn noùi: “OÂng töï baát thieän, sao coøn daïy toâi, oâng laïi coøn baøn baïc chuyeän ñoù vôùi ngöôøi khaùc sao?”

- Tieáp nöõa laø cuùng döôøng Tam baûo:1. Ñoái tröôùc xaù lôïi vaø thaùp cuûa Phaät hieän tieàn: Chính mình ñích

thaân cuùng döôøng.2. Ñoái vôùi thaùp chö Phaät ba ñôøi, möôøi phöông: Nghó töôûng veà chö

Phaät… tu cuùng döôøng khoâng hieän tieàn.3. Khi hieän ñoái tröôùc, suy nghó nhö vaày: Moät Phaät, thaùp bình ñaúng


phaùp tính, töùc laø phaùp taùnh cuûa thaùp Phaät nôi ba ñôøi, möôøi phöông. Vì vaäy, Ta nay hieän tieàn cuùng döôøng moät thaùp Phaät töùc chính laø cuùng döôøng thaùp Phaät cuûa ba ñôøi, möôøi phöông, laø tu cuùng döôøng hieän tieàn vaø khoâng hieän tieàn. Neáu sau khi Phaät dieät ñoä, taïo moät hoaëc nhieàu thaùp Phaät maø cuùng döôøng seõ ñöôïc voâ löôïng quaû ñaïi phöôùc ñöùc, thoï nhaän phöôùc cuûa baäc Ñaïi phaïm, voâ soá ñaïi kieáp khoâng ñoïa nôi coõi aùc. Cuõng vieân maõn tö löông cuûa ñaïo quaû Boà-ñeà voâ thöôïng.

�. ÔÛ nhöõng choã nhö vaäy, chæ töï cuùng döôøng.�. Hoaëc khôûi taâm bi, tuøy vaät , söùc thí cho caùc ngöôøi ngheøo khoå,

nguyeän hoï an laïc, khieán hoï cuùng döôøng.�. Hoaëc laø cuøng cuùng döôøng.7. Duøng hoa höông,... kính caån thaêm vieáng, leã baùi, cho ñeán duøng

caùc thöù chaâu baùu,... ñeå tu taäp ñem cuûa caûi cung kính cuùng döôøng.8. Töùc duøng taøi saûn cung kính cuùng döôøng trong thôøi gian laâu daøi,

taâm tònh hoài höôùng ñeán Boà-ñeà, tu cuùng döôøng roäng lôùn.9. Khoâng duøng söï khinh maïn, giaû doái, phoùng daät, caùc vaät baát tònh

v.v... Tu taäp cuùng döôøng khoâng nhieãm, töï mình tích taäp taøi saûn, hoaëc xin ngöôøi khaùc phaùt nguyeän töôûng, hoùa thaønh traêm ngaøn thaân, cung kính leã baùi. Moãi moät hoùa thaân xuaát ra traêm ngaøn tay caàm raûi hoa höông, xuaát ra traêm ngaøn tieáng, ca ngôïi thaät ñöùc. Laïi coøn xuaát ra traêm ngaøn ñoà duøng trang nghieâm vi dieäu ñeå cuùng döôøng, ñeàu sinh tuøy hyû. Tuy ít duïng coâng, nhöng höng khôûi voâ bieân cuùng döôøng roäng lôùn, phaûi khôûi taâm thieän, taâm hoan hyû, chaân chaùnh sieâng naêng tu hoïc.

10. Tu boán voâ löôïng taâm duø trong choác laùt, cho ñeán moät ít thôøi gian, tín nhaãn, chaân nhö, phaùp tính xa lìa ngoân luaän khôûi khoâng phaân bieät, truù nôi taâm voâ töôùng, töùc laø giöõ gìn tònh giôùi cuûa Boà-taùt cho ñeán tu haønh boán nhieáp söï,... Tu chaùnh haïnh cuùng döôøng, neân nghó: Ñoù laø toái thöôïng thaéng dieäu, vöôït qua caùc cuùng döôøng

BAÙT NHAÕ BA LA MAÄT ÑATAÂM KINH U TAÙNsachbaoluutru.viengiac.de/BoKinhSo/BO KINH SO...

Documents

Transcript of BAÙT NHAÕ BA LA MAÄT ÑATAÂM KINH U TAÙNsachbaoluutru.viengiac.de/BoKinhSo/BO KINH SO...