1

BARTIN İLİNDE ÜRETİLEN BALIN

KALİTE VE STANDARDİZASYONU

ÖN FİZİBİLİTE RAPORU

ARALIK 2019

2

BARTIN İLİNDE ÜRETİLEN BALIN

KALİTE VE STANDARDİZASYONU

ÖN FİZİBİLİTE RAPORU

“Bu rapor Batı Karadeniz Kalkınma Ajansı (BAKKA) tarafından DETA Danışmanlık Eğitim

Tanıtım ve Organizasyon Ltd. Şti. firmasına yaptırılmıştır. Araştırmanın içeriği Batı Karadeniz

Kalkınma Ajansı ile projeye katkı sağlayan kurum/kuruluşların görüş ya da tutumunu yansıtmaz.

Bu raporun tüm yayın hakları Batı Karadeniz Kalkınma Ajansına aittir, yazılar ve içerik ajansın izni

olmadan kopya edilemez, çoğaltılamaz ve yayımlanamaz.

Aralık 2019”

3

ÖZET

Bartın İlinin bal potansiyelinin mevcut durumunun tespiti ve ulusal/uluslararası pazarda

marka oluşturabilmesi için yol haritasının çizilmesi bu çalışmanın konusunu oluşturmaktadır. Bartın

ve çevresinde arıcılığın daha aktif hale getirilmesi, bölge halkının balcılıktan elde ettikleri gelir ile

daha müreffeh ve yaşam standartlarını geliştirebilmeleri, katma değeri yüksek ürünler üretilmesi,

genç çiftçilerinarıcılığa teşvik edilmesi için gerekli yönetimsel ve pazarlama için gerekli alt yapının

belirlenmesi ve hedef pazarların raporlanması amaçlanmıştır.

Arıcılık yapan işletmelerin sosyo-ekonomik genel yapılarını saptayarak, üretim ve

pazarlamaya yönelik sorunları, markalaşma ve coğrafi işaret alma imkânlarıortaya koymuştur.

Bartın ili ve ilçelerindeki öncü arı yetiştiricileri ile arıcılık sektörünün üstünlükleri, zayıflıkları,

tehditler ve fırsatları analiz edilmiştir.

Ballı bitkilerin tespiti TUBİVES veri kaynaklarından faydalanılarak çıkartılmış olup, Bartın

ili ve çevresinde yapılan floristik çalışmalar taranmıştır. Yapılan tarama sonucunda Bartın ilinde

mevcut bitki çeşitliliği ortaya çıkarılmıştır. Floristik listede mevcut bal potansiyeli olan bitki türleri

tespit edilmiştir. Tespit edilen koordinatlar harita üzerine işlenmiş ve ballı bitkilerin dağılım haritası

oluşturulmuştur.

Buna göre yörede 852 adet bitki taksonu mevcut olup bunlardan 202 tanesi ballı bitki (nektar

üretim potansiyeline sahip) olan türlerdir. Tespit edilen bitki türlerinden 20 tanesi ise salgı balı

kaynağı olabilecek bitkiler olarak tespit edilmiştir.

Hacettepe Üniversitesi’nde gerçekleştirilen mikroskobik analizler sonucunda, incelenen bal

örneklerinin bitkisel kaynakları polen analizleri sayesinde belirlenmiş ve Bartın ili’nde ballara

kaynak oluşturan bitkiler tespit edilmiştir. Bu sonuçlar yörenin hem floristik yapısı hem de ballı

bitkileri hakkında bilgi vermektedir. Bartın ili ve çevresinden toplanan balların mikroskobik

incelenmesi sonucu Kestane ağırlıklı olduğu tespit edilmiştir. Bartın ili ve çevresinde kestane

ağaçlarının dağılım gösterdiği lokasyonların koordinatları alınarak harita üzerine işaretlenmiş ve bu

alanlar potansiyel bal üretim alanları olarak belirlenmiştir.

Merkezden toplanan 18 adet bal örneğinin melisopalinolojik analizleri sırasında, 22 familyaya

ait 34 bitki taksonunun polenlerine rastlanılmıştır. Merkezde; kestane poleni için dominantlık oranı

%90’ın üzerindedir. Amasra ilçesinden toplanan 12 adet bal örneğinin melisopalinolojik analizleri

sırasında, 22 familyaya ait 27 bitki taksonunun polenlerine rastlanılmıştır. Amasra’da kestane

poleni için dominantlık oranı % 90’ın üzerindedir. Kurucaşile ilçesinden toplanan 11 adet bal

örneğinin melisopalinolojik analizleri sırasında, 17 familyaya ait 22 bitki taksonunun polenlerine

rastlanılmıştır. Kurucaşile’de; kestane poleni için dominantlık oranı %90’ın üzerindedir. Ulus

ilçesinden toplanan 9 adet bal örneğinin melisopalinolojik analizleri sırasında, 19 familyaya ait 27

bitki taksonunun polenlerine rastlanılmıştır. Ulus’ta kestane poleni için dominantlık oranı %90’ın

üzerindedir.

Prolin, diastaz ve elektriksel iletkenlik analizleri Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Gıda

Analizleri Uygulama ve Araştırma Merkezi’nde yapılmıştır.

4

Analizi yapılan ballar incelendiğinde tüm balların diastaz açısından, Türk Gıda Kodeksi Bal

Tebliği’ne (Tebliği No:2012/58) uygun olduğu görülmektedir. Bal tebliğinde kestane ballarının

diastaz sayısının 8’in üzerinde olması istenmektedir. Ballar bu kritere uygundur.

Türk Gıda Kodeksi Bal Tebliği’ne (Tebliği No:2012/58) göre belirtilen kestane ballarının

prolin değerinin minimum 300 mg/kg olması gerekmektedir. Yapılan analizler değerlendirildiğinde;

prolin değeri 487,03 mg/kg ile 1126,95 mg/kg arasında değiştiği tespit edilmiştir. Prolin

bakımından elde edilen sonuçların Türk Gıda Kodeksi Bal Tebliği’ne (Tebliği No:2012/58) uygun

olduğu görülmüştür.

Kestane oranın yoğun bölgelerdeki ballarda elektrik iletkenliğinin 2 mS/cm’nin üstünde

olduğu görülmüştür. 2, 4, 11,13, 26, 28 nolu bal numuneleri incelendiğinde kestane oranının

seconder düzeyde olduğu görülmektedir. 2, 4, 11,13, 26, 28 nolu ballarda elektrik iletkenliği 2

mS/cm’nin altında hatta 1 mS/cm düzeyinde olduğu görülmektedir.

İletkenlik değerleri 2,00 (mS/cm) üzerinde olan numunelerde kestane saflık oranlarının

yüksek olduğu söylenebilir. Bartın ili ve çevresinden toplanan balların mikroskobik incelemesine

göre Kestane balı olduğu tespit edilmiştir. Bartın ili ve çevresinin ballarının yapılacak coğrafi işaret

başvurusu, senaryolar tamamen kestane balı üzerinden kurulmalıdır.

Merkez’den toplanılan 18 örneğin, 14 tanesinin kestane balı olduğu, 4 tanesinin (2,4,11 ve 13

nolu örnekler) ise kestane ağırlıklı karışık çiçek balı olduğu tespit edilmiştir. Ulus’dan toplanılan 9

örneğin 7 tanesinin kestane balı, 2 tanesinin ise (26 ve 28 nolu örnekler) kestane ağırlıklı karışık

çiçek balı olduğu tespit edilmiştir. 22 nolu numune balı incelendiğinde “Çiçek Balı” olduğu

görülmüştür. Çiçek balı açısından arıcının balı Türk Gıda Kodeksi Bal Tebliği’ne (Tebliğ

No:2012/58) uygundur.

8, 11, 12, 15, 19, 24, 26, 28, 30, 34, 40, 41, 42, 43, 48 nolu ballarda ormangülü bitkisinin

içinde bulunduğu Ericaceae familyasına ait polenlere eser miktarlarda rastlanılmıştır.

Yapılan çalışma sonucunda; arıcıların hem üretim hem de pazarlama sırasında yaşadığı

sorunlar ortaya çıkarılmıştır. Üretim sırasında yaşanılan sorunlar Türkiye genelinde çoğu arıcının

yaşadığı sorunlarla aynıdır. Ancak pazarlama sırasında yaşanılan sorunların çoğu, yöreye ait bal için

coğrafi işaret tescili alınması durumunda ortadan kalkabilecek durumdadır. Bu kapsamda

çalışmaların başlatılması ve coğrafi işaret tescil başvurusunun yapılması gerekmektedir. Böylelikle

tescil alınması durumunda yörede üretilen balların; Bartın balı (Bartın Kestane Balı) adı altında

pazarlanması daha kolay olacak ve her sene de denetimi sağlanabilecektir.

Öncü arı üreticileri ile gerçekleştirilen araştırmaya göre yörede arıcılık yapan insanların

çoğunluğunu 36-45 yaş aralığındaki kişiler oluşturmaktadır.18-25 yaş aralığındaki genç kesim

arıcılık mesleğini tercih etmemektedir. Gençlerin arı yetiştiriciliğine teşviki için bilgilendirme

çalışmaları artırılmalı, verilen hibe ve destekler anlatılmalı, örnek uygulamalar gösterilmeli ve

üretim tesisleri kurulmalıdır.

5

Sonuç olarak; Bartın Kestane ve Çiçek Balı Türk Gıda Kodeksi Bal Tebliği’ne

uygundur. Coğrafi işaretli ürün tescili ve bal üretiminde ihtiyaç duyulan girdilerin temini ve

üretilen balın güçlü bir pazarlama organizasyonunun kurulması için kooperatifleşme

çalışmalarına vakit kaybedilmeksizin başlanılması gerekmektedir. Bartın ili ve çevresinden

toplanan balların mikroskobik incelemesine göre ağırlıklı olarak Kestane balı olduğu tespit

edilmiştir.

Coğrafi işaret başvurusu kestane balı üzerinden yapılmalı ve “Bartın Kestane Balı” olarak

lanse edilmelidir. Her yapılan üretimden analiz edilerek balın aynı özelliklerini koruduğu ve

yapısının bozulmadan devam ettiği vurgulanmalıdır. Paketleme ve pazarlama için alt yapı

çalışmaları yapılmalı ve kooperatifleşmeye gidilmelidir. Bartın ilinde balcılığın ekonomik girdisinin

daha fazla olabilmesi için eğitim programları hazırlanmalı ve arıcılara eğitimler verilmelidir. Daha

kaliteli kestane balı üretmek amacıyla balcılara kovan, temel petek arı keki, maske gibi

malzemelerin hibe ya da üretim karşılığı sağlanmasında fayda vardır.

Bartın ili bal üretimi konusunda ciddi bir birikime ve potansiyele sahiptir. “Bartın Kestane

Balı” bu yöre ile özdeşleşmiştir. Bal konusunda coğrafi alana yönelik, daha önce debilimsel

çalışmalar (makale, yayın, üniversite çalışma) yapılmıştır.

Bal üretiminde öngörülen pozitif yönlü yükselişin gerek Türkiye gerekse Bartın açısından

olumlu sonuçları olmasının yanı sıra, artan nüfus bal tüketiminin artacağını göstermektedir. Bu

nedenle gerek kişi başına bal tüketim miktarının artırılması, gerekse kendi kendine yeten ve bal

ihracatçısı konumunda olan Türkiye’nin ihracattaki payının artırılarak ülke ekonomisinin daha da

güçlendirilmesi hedeflenmelidir.

6

GİRİŞ

Kalkınma ajansları yerel ve bölgesel dinamik ve potansiyelin tespiti, bunların ulusal öncelikler

ile uyumlu olarak yerinde ve katılımcı bir anlayışla, ortak akıl kullanılarak planlanması, esnek,

aksiyona dayalı, rol paylaşımına açık ve insan odaklı programlar, gelişme politikaları ve rekabetçi

projeler ile desteklenmesi aşamalarında yerelde teknik kapasitesi yüksek bir kurum ihtiyacıyla

gündeme gelmiştir.

Bu bakımdan, bölgesel gelişme uygulamaları ile bölge planlarının etkinliğinin ve başarısının

yükseltilmesi, bölgelerin ülkemizin genel büyümesi, gelişmesine, refahına ve istikrarına katkısının

arttırılması, sosyal uyum ve adaletin temini ve değişen küresel rekabet şartlarına adaptasyonun

sağlanması amacıyla, gelişmiş ülkelerde birçok örneği görülen kalkınma ajansları Türkiye’de de

kurulmuştur.

Batı Karadeniz Kalkınma Ajansı (BAKKA), 25.01.2006 tarih ve 5449 sayılı Kalkınma

Ajanslarının Kuruluşu, Koordinasyonu ve Görevleri Hakkında Kanuna istinaden, 25.07.2009 tarih

ve 2009/15236 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile Zonguldak merkezli TR81 Düzey 2 (Zonguldak-

Karabük-Bartın) Batı Karadeniz Bölgesinde faaliyet göstermek üzere kurulmuştur. Ajans 1 Mart

2010 tarihinde personellerin göreve başlaması ile bölgedeki faaliyetlerine başlamış ve devam

etmektedir.

Batı Karadeniz Kalkınma Ajansı (BAKKA) tarafından hazırlanan Bartın ilinde üretilen balın

kalite ve standardizasyonu ön fizibilite projesi, bölgede önemli bir kaynak olan kestane balı ile ilgili

analiz, araştırma ve değerlendirmeler ile yol haritasını içermesi bakımından son derece önemlidir.

7

İÇİNDEKİLER 1. TANIM .......................................................................................................................................... 12

2. AMAÇ ........................................................................................................................................... 12

3. KAPSAM ....................................................................................................................................... 12

4. BARTIN İLİNE GENEL BAKIŞ ................................................................................................ 13

4.1. Coğrafi Yerleşim .................................................................................................................... 13

4.2. İklim........................................................................................................................................ 14

4.3. Toprak ve arazi yapısı............................................................................................................. 15

4.4. Bitki Örtüsü ............................................................................................................................ 16

4.5. Su Kaynakları ......................................................................................................................... 18

4.6. Diğer Doğal Kaynaklar ........................................................................................................... 21

4.7. Ulaşım ..................................................................................................................................... 22

5. SOSYO-EKONOMİK DURUM ................................................................................................ 23

5.1. TR81 Bölgesinin Sosyo-Ekonomik Yapısı............................................................................. 23

5.2. Bartın İlinin Sosyo-Ekonomik Yapısı .................................................................................... 25

5.3. Nüfus ...................................................................................................................................... 25

5.4. Eğitim ..................................................................................................................................... 26

5.5. Sağlık ...................................................................................................................................... 27

5.6. Ekonomik Yapı ....................................................................................................................... 27

5.7. Temel İşgücü Göstergeleri...................................................................................................... 30

6. ARICILIK ..................................................................................................................................... 32

6.1. Dünyada Arıcılık .................................................................................................................... 33

6.2. Türkiye’de Arıcılık ................................................................................................................. 36

6.3. Bartın İlinde Arıcılığın Durumu ............................................................................................. 40

6.4. Bartın İlinde Arıcılığın Yayılışının Belirlenmesi ................................................................... 41

7. BARTIN’DA ÜRETİLEN BALIN KALİTE VE STANDARDİZASYONUN TESPİTİ....... 45

7.1. Bartın İlinde Bulunan Bitkiler ve Nektar Üretim Potansiyelleri ............................................ 45

7.2. Bal Analizleri .......................................................................................................................... 73

7.3. Bartın İlinde Üretilen Balların Hasat Sezonunda Kestane Yayılış Durumunun Tespiti ........ 73

7.4. Bal Örneklerinin Toplanılması ............................................................................................... 73

7.5. Analizlerin Yapılması ............................................................................................................. 73

7.6. Preparatların İncelenmesi ....................................................................................................... 74

7.7. Melissopalinolojik Analiz Sonuçları ...................................................................................... 74

8

7.8. Prolin, Diastaz ve Elektriksel İletkenlik Analizleri ................................................................ 88

7.9. Balın Kalite ve Standardizasyonunun Özellikleri .................................................................. 91

7.10. Üretilen Bal ve Diğer Arı Ürünlerinin Üretim Potansiyelinin Belirlenmesi ........................ 99

7.11. Arıcılık Yapan İşletmelerin Sosyo-Ekonomik Genel Yapılarının Saptanması .................. 101

7.12. SWOT Analizi .................................................................................................................... 115

7.13. R’WOT Analizi .................................................................................................................. 115

7.14. Arıcılık Yapan İşletmelerin Üretim ve Pazarlamaya Yönelik Sorunlarının Tespiti ........... 118

8. SEKTÖREL VE/VEYA BÖLGESEL POLİTİKALAR VE PROGRAMLAR .................... 120

9. ARI YETİŞTİRİCİLİĞİ HİBE ............................................................... 125 VE DESTEKLERİ

9.1. T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı Arıcılık Destekleri ............................................................ 126

9.2. TKDK Arıcılık Projeleri Hibesi ........................................................................................... 127

9.3. Genç Çiftçi Arıcılık Hibesi ................................................................................................... 128

9.4. Kovan ve Ana Arı Desteği.................................................................................................... 129

9.5. Ziraat Bankası Arıcılık Kredileri .......................................................................................... 129

9.6. AB Arıcılık Destekleri ......................................................................................................... 130

9.7. KOSGEB Arıcılık Kredisi .................................................................................................... 130

10. BARTIN’DA ARICILIĞIN GENÇLER İÇİN POTANSİYEL GEÇİM KAYNAĞI

OLABİLME İMKANLARI ........................................................................................................... 130

11. BARTIN KESTANE BALI COĞRAFİ İŞARET ALINMASI SÜRECİ ............................ 134

12. KOOPERATİFLEŞME ........................................................................................................... 137

13. SONUÇ: ..................................................................................................................................... 138

KAYNAKÇA .................................................................................................................................. 141

EKLER ............................................................................................................................................ 142

9

ŞEKİLLER DİZİNİ Şekil 1: Bartın İli Yıllık Yağış Miktarı ve Sıcaklık ........................................................................... 14

Şekil 2: Bartın İli Sıcaklık Değerleri .................................................................................................. 15

Şekil 3: Türkiye Akarsu Havzalarını Gösteren Harita ....................................................................... 18

Şekil 4: Bartın İli Jeoloji Haritası ....................................................................................................... 20

Şekil 5: Bartın Ulaşım Haritası .......................................................................................................... 22

Şekil 6: TR81 Düzey 2 Bölgesi .......................................................................................................... 23

Şekil 7: Bartın Nüfus Artış Hızı ......................................................................................................... 25

Şekil 8: Bartın Sektör Önceliklendirme Matrisi ................................................................................. 31

Şekil 9: Ülkelere Göre Dünya Bal İhracatı ........................................................................................ 34

Şekil 10: Ülkelere Göre Dünya Bal İthalatı ....................................................................................... 35

Şekil 11: Bal Üretiminde Önemli Ülkeler ......................................................................................... 35

Şekil 12: Türkiye’nin Bal Üretimi ..................................................................................................... 36

Şekil 13: Türkiye’nin Bal İhracatında Önemli Ülkeler ...................................................................... 39

Şekil 14: Bartın İli Merkez Ballı Bitkiler Dağılım Haritası ............................................................... 46

Şekil 15: Bartın İli Ballı Bitkiler Dağılım Haritası-1 ......................................................................... 47

Şekil 16: Bartın İli Ballı Bitkiler Dağılım Haritası-2 ......................................................................... 48

Şekil 17: Bartın İli Ballı Bitkiler Dağılım Haritası-3 ......................................................................... 49

Şekil 18: Balçiği Üretim Potansiyeli Olan Bitki Türleri Haritası ...................................................... 67

Şekil 19: Bartın İli Potansiyel Arılık Alanları Haritası ...................................................................... 72

Şekil 20: Bal Dışındaki Diğer Arı Ürünlerinin Üretim Dağılımı ....................................................... 99

Şekil 21: Bartın İlinde Arıcılık Yapanların Medeni Durumlarına Göre Dağılımı .......................... 101

Şekil 22: Bartın İlinde Arıcılık Yapanların Eğitim Durumlarına Göre Dağılımı............................. 102

Şekil 23: Bartın İlinde Arıcılık Yapma Nedenleri ........................................................................... 102

Şekil 24: Bartın İlinde Arıcılığın Aileden Gelen Bir Meslek Olma Oranı ....................................... 103

Şekil 25: Bartın İlinde Arıcıların Ailelerindeki Arıcılık Oranı ........................................................ 103

Şekil 26: Bartın İlinde Arı Bakımını Üstlenen Kişilerin Dağılımı ................................................... 104

Şekil 27: Bartın İlinde Arıcılara Aile Bireylerinin Katkı Sağlama Oranı ........................................ 104

Şekil 28: Arıcılık Yapan İşletmelerin Ürünlerini Pazarlama Oranı ................................................. 105

Şekil 29: Arıcılık Yapan İşletmelerin Arılarının Bakımı İçin Yaptıkları Masraf ............................ 105

Şekil 30: Arıcılık Yapan İşletmelerin Devlet Desteklerinden Yararlanma Oranı ............................ 106

Şekil 31: Arıcılık Yapan İşletmelerin Devlet Desteklerinden Yararlanma Miktarı ......................... 106

Şekil 32: Arıcılık Yapan İşletmelerin Ürün Başına Belirledikleri Fiyatlar ...................................... 107

Şekil 33: Arıcılık Yapan İşletmelerin Pazarlama Teknikleri ........................................................... 107

Şekil 34: Arıcılık Yapan İşletmelerin Diğer Arı Ürünlerini Pazarlama Teknikleri ......................... 108

Şekil 35: Bartın İlinde Arıcılara Ait Kovan Miktarı Dağılımı ......................................................... 108

Şekil 36: Bartın İlinde Arıcıların Ürün Ücretlerini Alma Yöntemleri ............................................. 109

Şekil 37: SWOT (GZFT) Çalışması İlişkiler Şeması ....................................................................... 110

Şekil 38: Bartın İlinde Arıcılık Yapanların Yaş Gruplarına Göre Dağılımı .................................... 132

Şekil 39: Bartın İlinde Arıcılık Yapma Süreleri ............................................................................... 133

10

TABLOLAR DİZİNİ Tablo 1: Bartın İli Sıcaklık Değerleri ................................................................................................. 15

Tablo 2: Bartın İli Arazi Varlığı ......................................................................................................... 16

Tablo 3: Tarım Arazisinin Dağılımı ................................................................................................... 16

Tablo 4: Bartın İli Maden Rezervleri ................................................................................................. 21

Tablo 5: Yıllara Göre Bartın Nüfusu .................................................................................................. 25

Tablo 6: İlçelere Göre Bartın Nüfusu ................................................................................................. 25

Tablo 7: Bartın Aldığı Verdiği Göç ................................................................................................... 26

Tablo 8: Bartın 2019 İhracat Rakamları ............................................................................................. 29

Tablo 9: Bartın 2018 İthalat-İhracat Rakamları ................................................................................. 29

Tablo 10: Bartın’da İşyerlerinin Sektörel Dağılımı ........................................................................... 30

Tablo 11: Sektörlere ve Cinsiyete Göre Çalışan Sayısı ..................................................................... 32

Tablo 12: Dünya Arıcılık Verileri ...................................................................................................... 33

Tablo 13: Ülkelere Göre Kovan Varlığı ............................................................................................. 34

Tablo 14: Arıcılık Faaliyeti Yapan İşletme Sayısı ............................................................................. 37

Tablo 15: Türkiye’de Arıcılık Yapılan Köy Sayısı, Kovan Sayısı, Bal ve Bal Üretimi Verileri ....... 37

Tablo 16: 2001-2018 Yıllarında Türkiye’de Üretilen Bal Miktarı .................................................... 38

Tablo 17: 2018 Bal Girdi Pariteleri .................................................................................................... 39

Tablo 18: Mevcut Kümes Hayvanları-Arıcılık ve Ürünleri ............................................................... 41

Tablo 19: Bartın ve Çevresinde Arıcılık Faaliyeti Yapan İşletme Sayıları ........................................ 41

Tablo 20: Bartın İlinde Arıcılık Faaliyeti Yapan İşletme Sayısı ........................................................ 42

Tablo 21: Bartın İline Ait Hayvan Üretim Miktarları ........................................................................ 43

Tablo 22: Bartın İlinin Türkiye Hayvancılığındaki Yeri.................................................................... 43

Tablo 23: Bartın İli Ballı Bitkileri ...................................................................................................... 50

Tablo 24: Salgı Balı (Balçiği) Yapma Özelliği Olan Bitki Türleri .................................................... 68

Tablo 25: Bartın İli Arılık Adresleri ve Koordinatlar ........................................................................ 69

Tablo 26: Bartın İli Arılıklarında Arıcılara Ait Kod Listesi ............................................................. 74

Tablo 27: Bartın İli Amasra İlçesi’nden Toplanan Balların Melissopalinolojik Analiz Sonuçları .... 78

Tablo 28: Bartın İli Kurucaşile İlçesinden Toplanan Balların Melissopalinolojik Analiz Sonuçları 80

Tablo 29: Bartın İli Merkez İlçesinden Toplanan Balların Melissopalinolojik Analiz Sonuçları ..... 82

Tablo 30: Bartın İli Ulus İlçesinden Toplanan Balların Melissopalinolojik Analiz Sonuçları .......... 86

Tablo 31: Prolin, Diastaz ve Elektriksel İletkenlik Analizleri Sonuçları ........................................... 88

Tablo 32: Türk Gıda Kodeksi Bal Tebliğine Göre Ballara Ait Diğer Özellikler ............................... 92

Tablo 33: Sene Bazında Arılığınızda Üretilen Bal ve Diğer Arı Ürünleri Miktarı .......................... 100

Tablo 34: Arılık Bazında Arıcı Başına Düşen Üretim Miktarı ........................................................ 100

Tablo 35: R’WOT Analizi Sonuçları ............................................................................................... 117

Tablo 36: Arıcılık Yapan İşletmelerin Üretim Aşamasındaki Sorunları .......................................... 118

Tablo 37: Arıcılık Yapan İşletmelerin Pazarlama Aşamasındaki Sorunları .................................... 119

11

KISALTMALAR DİZİNİ

AB : Avrupa Birliği

AKS : Arıcılık Kayıt Sistemi

BAKKA : Batı Karadeniz Kalkınma Ajansı

GSKD : Gayri Safi Katma Değer

HAYGEM : Hayvancılık Genel Müdürlüğü

İPARD : Avrupa Birliği Kırsal Kalkınma için Katılım Öncesi Yardım Aracı

KETEM : Kanser Erken Teşhis, Tarama ve Eğitim Merkezi

KOSGEB : Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı

MÜGAM : Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Gıda Analizleri Uygulama ve Araştırma Merkezi

OGM : Orman Genel Müdürlüğü

TAGEM : Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü

TİM : Türkiye İhracatçılar Meclisi

TKDK : Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumu

TÜBİVES : Türkiye Bitkileri Veri Servisi

TÜİK : Türkiye İstatistik Kurumu

TÜRKVET : Veteriner Bilgi Sistemi

12

1. TANIM

Bartın İlinin bal potansiyelinin mevcut durumunun tespiti ve ulusal/uluslararası pazarda marka

oluşturabilmesi için yol haritasının çizilmesi bu çalışmanın konusunu oluşturmaktadır. Bu

bağlamda, aşağıda belirtilen kapsam ve şartlar dâhilinde bir ön fizibilite raporu düzenlenmiştir.

2. AMAÇ

Bartın ve çevresinde balcılığın daha aktif hale getirilmesi, bölge halkının balcılıktan elde ettikleri

gelir ile daha müreffeh ve yaşam standartlarını geliştirebilmeleri, katma değeri yüksek ürünler

üretilmesi, gençlerin balcılığa teşvik edilmesi için gerekli yönetimsel ve pazarlama için gerekli alt

yapının belirlenmesi ve hedef pazarların raporlanmasıdır.

3. KAPSAM

Mevcut durum analizini yapmak.

Bartın ilinde ballı bitkilerin dağılımını ve potansiyel üretim alanlarını belirlemek ve

haritalandırmak.

Bartın ilinde arıcılığın durum tespitini yaparak yayılışını belirlemek ve haritalandırmak.

Üretilen bal ve diğer arı ürünleri üretim potansiyeli ve bu potansiyelin geliştirilmesi

koşullarını belirlemek.

Arıcılık yapan işletmelerin sosyo-ekonomik genel yapılarını saptayarak, üretim ve

pazarlamaya yönelik sorunları, markalaşma ve coğrafi işaret alma imkânlarını ortaya

koymak.

Bartın ili ve ilçelerindeki öncü arı yetiştiricileri ile arıcılık sektörünün üstünlükleri,

zayıflıkları, tehditler ve fırsatların (SWOT) analizini yaparak arıcılığın geliştirilmesi için

RWOT (Sıralama tekniği) analizi yoluyla kısa, orta ve uzun dönemli stratejileri ve yol

haritasını oluşturmak.

Yörede arıcılığın gençler için potansiyel geçim kaynağı olanağı olabilme imkanlarını tespit

etmek, öneriler sunmak

Bartın ilinde üretilen balların hasat sezonunda kestane yayılış durumuna göre ayrı ayrı

yöresel numuneler toplanılarak polen analizlerini Hacettepe Üniversitesi Fen Fakültesi

Biyoloji Bölümünde veya eşdeğer bir laboratuvarda yapılarak flora tespitini yapmak.

Türk Gıda Kodeksi Bal Tebliğine uygunluk açısından Tarım ve Orman Bakanlığının

akredite laboratuvarlarında veya Ulusal Gıda Referans Laboratuvarında (UGRL) balın

kimyasal parametrelerinden elektrik iletkenliği, diastaz sayısı ve prolin miktarı analizlerini

yapmak.

13

4. BARTIN İLİNE GENEL BAKIŞ

Bartın’ın ilk sahiplerinin, M.Ö.14.yy’da Gaskalar ve M.Ö. 13.yy’da Hititler olduğu kabul

edilmektedir. 1920 yılında Zonguldak Mutasarrıflığına bağlanan Bartın’ın 1924 yılında

Zonguldak’ın il olmasıyla birlikte bu ilin ilçesi haline gelmiştir. 07 Eylül 1991 tarihinde de

28.08.1991 tarih ve 3760 sayılı yasayla il statüsüne kavuşmuştur. Bartın iline bağlı ilçelerden

Osmanlı döneminde ilçe iken Cumhuriyetle birlikte bucak statüsüne düşürülen Amasra; 1987

yılında yeniden, Ulus; 1944 yılında, Kurucaşile; 1957 yılında ilçe olmuştur. Bartın’ın halen Merkez,

Amasra, Ulus ve Kurucaşile olmak üzere 4 ilçesi, Hasankadı, Kozcağız, Kumluca ve Abdipaşa

beldeleriyle birlikte 264 köyü vardır.

4.1. Coğrafi Yerleşim

T.C. Bartın Valiliği web sitesinden alınan bilgiye göre, Bartın Batı Karadeniz bölgesinin, 41° 53′

kuzey enlemi ile 32° 45′ doğu boylamı arasında yer alır. Kuzeyini 59 km’lik sahil şeridiyle

Karadeniz çevrelerken, doğuda Kastamonu, güneydoğuda Karabük, batıda ise Zonguldak illeriyle

komşudur. Yüzölçümü 2.330 km2’dir. İl merkezinin rakımı 25 metredir.

Bartın; doğu, batı ve kuzeyden yüksekliği 2000 metreyi geçmeyen dağlarla çevrilidir. Dağlar,

yüksek olmamakla birlikte oldukça dik, sahillere doğru sarp ve kayalıktır. En önemli dağları;

Aladağ, Kocadağ, Karadağ, Kayaardı, Karasu ve Arıt Dağlarıdır. Kent merkezini batıdan Aladağ,

kuzeyden Karasu dağları ve doğudan Arıt Dağları kuşatmaktadır. Halatçıyaması, Orduyeri, Kırtepe

ve Ömertepesi kentin üzerine kurulduğu dört önemli tepedir.

Bartın Irmağı ve kolları tarafından derin bir biçimde parçalanan arazi çok engebeli bir

görünümdedir. Irmağın genişlediği alanlarda ve dağların oldukça dik yamaçları arasında dar ve

derin vadiler yer alır. Kent merkezlerine inildikçe düz ovalar artmaktadır. Bartın’ın en önemli

yaylaları; Uluyayla, Ardıç, Gezen ve Arıt yaylalarıdır. Arıt yaylası, Küre Dağları Milli Parkı

içerisinde yer almaktadır.

Küre Dağları Milli Parkı; Karadeniz Bölgesinin batı bölümünde, Bartın ve Kastamonu illeri

sınırları içinde ve Küre Dağları üzerinde yer almaktadır. “Tampon Zon”la birlikte toplam 114.787

ha. alanı kapsayan Milli Parkın 34.000 ha.lık bölümü yerleşim ve kullanıma açılmamış bakir

alanlardır. Küre Dağları Milli Parkı; Uluslararası öneme sahip Batı Karadeniz Karst kuşağı

içerisinde oluşan özellikle kanyonlar, boğazlar, mağaralar, şelaleler ve düdenler gibi ilginç karstik

oluşumları; 1200 yıllık yaşlı doğal ve bakir orman, flora ve endemik bitki varlığı;129 kuş ve 40

memeli türünün yaşadığı fauna zenginliği; çevre yerleşimlerde gelişen halk hekimliği ve özgün

folklorik değerleri açısından zengin çeşitlilik sunmaktadır.

Bartın’ın en önemli akarsuyu, milattan önceki yıllarda Parthenios adı ile anılan ve kente adını

veren Bartın Irmağı’dır. Şehir merkezinde Gazhane Burnu’nda birleşen Koca çay ve Kocanaz

çayının oluşturduğu ırmak, 15 km akarak Boğaz mevkisinde Karadeniz’e ulaşır. Kocanaz çayı;

güneyden doğup Kozcağız’dan kuzeye doğru akarken, Koca çay; Kastamonu’dan gelip Ulus’tan

geçen Göksu ve Eldeş Çayları (Ulus Çayı) ile bunlara katılan derelerden oluşur. Arıt ve Mevren

Derelerinden oluşan Kozlu Çayı ile birleşen Kışla Deresi, Akpınar ve Karaçay Dereleri Kocaçay’ı

besleyen akarsulardır. Diğer önemli akarsuları; Kurucaşile topraklarında doğan ve Karadeniz’e

14

ulaşan Kapısuyu ve Tekkeönü Dereleri ile Ulus-Uluyayla’yı sulayan Ovaçayı ve İnönü dereleridir

Bartın Irmağı; üzerinde 500 tonluk gemilerle Karadeniz’den kente kadar ulaşım yapılabilen en

düzenli akarsudur. Akış hızı saatte 720 m olup, denize her yıl 1.000.000.000 m3 su akıtmaktadır.

4.2. İklim

Bartın’da yazları sıcak, kışları serin geçen Ilıman Deniz İklimi (Karadeniz İklimi) hüküm

sürmektedir. Denize yakınlığı ve pek yüksek olmayan dağ sıralarının kıyıya paralel oluşu,

genellikle kıyı şeridi üzerinde sıcaklık farklarının azalmasına, nemin artmasına ve Balkanlardan

gelen hava kütlelerinin etkisinde kalmasına neden olmaktadır. Bartın’da en sıcak ay; ortalama 23 C0

sıcaklık ile Temmuz, en soğuk ay; ortalama 4.2 C0 sıcaklık ile Aralık’tır. Toplam açık günler sayısı;

225, yağışlı günler sayısı; 125 ve karla örtülü günler sayısı; 15’dir.

Şekil 1: Bartın İli Yıllık Yağış Miktarı ve Sıcaklık

Uzun yıllar ortalamasına göre 51 mm yağışla Mayıs yılın en kurak ayıdır. Ortalama 134 yağış

miktarıyla en fazla yağış Aralık ayında görülmektedir.

15

Şekil 2: Bartın İli Sıcaklık Değerleri

21.5 sıcaklıkla Temmuz yılın en sıcak ayıdır. Ocak ayında ortalama sıcaklık 4.8 olup yılın en düşük

ortalamasıdır. (climate-data.org)

Tablo 1: Bartın İli Sıcaklık Değerleri

Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık

Ort. Sıcaklık (°C) 4.8 5.8 7.9 12 16.1 19.5 21.5 21.2 18.3 14.4 10.5 6.8

Min. Sıcaklık (°C) 0.7 1.3 3.1 6.8 10.7 13.7 15.7 15.4 12.3 9.1 5.6 2.7

Maks. Sıcaklık

(°C)

9 10.4 12.8 17.3 21.5 25.4 27.3 27.1 24.3 19.8 15.5 10.9

Yağış /Yağış (mm) 111 79 68 58 51 55 57 71 69 98 113 134

Yılın en kurak ve en yağışlı ayı arasındaki yağış miktarı: 83 mm,Yıllık ortalama sıcaklık 16,7

dolaylarında değişim göstermektedir.

4.3. Toprak ve Arazi Yapısı

İlde görülen iklim, topografya, ana kaya ve vejetasyon özellikleri farklı alanlarda değişik

özellikte toprakların oluşumuna neden olmuştur. Bartın’da arazi kullanım kabiliyet

sınıflandırmasında 7.sınıf araziler il arazilerinin yarısını oluşturmaktadır. Bu durum İlin genel

topografya ve arazi kullanılabilirlik potansiyelinin de bir göstergesidir. Ayrıca en ideal şartlar içeren

16

1.sınıf araziler % 5,6’lık mevcutları ile 4. sırada bulunmaktadırlar. Mevcut arazilerin ancak

%12,2’si tarım ve orman dışı alanlar olarak kullanılmaktadır. Bu durum ilin yeşil örtüsünün

yoğunluğunu yansıtmaktadır.

Tablo 2: Bartın İli Arazi Varlığı

Arazinin Niteliği Alanı (Da) Oranı (%)

Orman-Fundalık 1.354.437 58,13

Tarım Arazisi 668.369 28,69

Mer’a Arazisi 12.845 0,55

Tarım Dışı Alan 294.349 12,63

Toplam 2.330.000 % 100

Bartın’da bitkisel üretim alanında yaygın olarak yetiştiriciliği yapılan ekonomik değere sahip

temel tarımsal ürünler olarak fındık, çilek, yem bitkileri, hububat, sebze ve meyve olmak üzere

toplam 672.507 dekar tarım alanı bulunmaktadır. İlde 52.746 büyükbaş, 5.834 küçükbaş, 1.088.925

kanatlı, 33.664 adet arılı kovan mevcuttur.

Batı Karadeniz Bölgesinde en fazla tarım alanına sahip il Bartın’dır. Bartın’da 672.507 dekar

tarım arazisi mevcuttur. Bu arazinin 198.600 dekarı sulamaya elverişlidir. Ancak hali hazırda

sulamaya elverişli alanın 86.180 dekarı halk sulaması şeklinde yapılmaktadır. Devletçe sulanan

işletme halinde tesis bulunmamaktadır.

Tablo 3: Tarım Arazisinin Dağılımı

(Bartın İl Tarım ve Orman Müdürlüğü, 2018 Faaliyet Raporu)

4.4. Bitki Örtüsü

Bartın ili geneline bakıldığı zaman birden fazla habitat tipini görmek mümkündür. Habitat

çeşitliliğinin fazla olduğu bu alanlarda floristik çeşitliliğinde fazla olması doğaldır. Bartın ve

çevresinde;

Orman Vejetasyonu

Maki Vejetasyonu

Arazinin Niteliği Alanı (da) Oranı (%)

Tarla Arazisi 304.766 45,60

Meyvelik Arazisi 73.009 10,92

Sebzelik Arazisi 17.414 2,61

Kullanılan Tarım Alanı Toplam 395.189 59,13

Çayır Alanı (Özel) 133.180 19,92

Kullanılmayan Tarım Alanı 140.000 20,95

Toplam 668.369 100

17

Tarım Alanları

Riparyan Vejetasyon

Kaya Vejetasyonu

Step Vejetasyonu

Kumul Vejetasyonu olmak üzere yedi farklı vejetasyon yapısı mevcuttur.

Orman Vejetasyonu:Bartın İlinin yüzölçümü 214.300 ha alanın olup bunun 98.578 ha orman

vejetasyonu oluşturmamaktadır. Orman vejetasyonun da yer yer saf Fagus orientalis L. (Kayın)

türünün oluşturduğu yapı mevcuttur. Bazı alanlarda iğne yapraklı türler ile geniş yapraklı türlerin

oluşturduğu karışık orman yapısı mevcuttur. Bu alanlarda baskın ağaç türleri; Quercus cerris L. var.

cerris, Quercus infectoria Oliv. subsp. infectoria, Quercuspetraea (Matt.) Liebl subsp. iberica

(Steven ex Bieb.) Krassiln., Quercus pubescens Willd., Pinus brutia Ten., Pinus nigra Arnold.

subsp. pallasiana (Lamb.) Holmboe, Pinus sylvestris L. subsp. sylvestris, Tilia argentea Desf. ve

Castanea sativa Mill. dir

Maki Vejetasyonu:Bartın ve çevresinde maki vejetasyonu özellikle denizden başlayarak yaklaşık

300-400 m kadar olan yüksekliklerde belirgin olarak bulunmaktadır. Bu alanlarda;

Quercuscoccifera L., Quercusinfectoria Oliv. subsp. infectoria, Erica arborea L., Juniperus

oxycedrus L. subsp. oxycedrus, Filago pyramidata L., Pistaciaterebinthus L. subsp. terebinthus,

Cotinus coggyria Scop., Asparagus acutifolius L., Scilla autumnalis L., Campanula lyrata Lam.

subsp. lyrata, Cistus creticus L., Cistus salviifolius L., Origanum onites L., Origanumvulgare L.

subsp. viride (Boiss.) Hayek, Fraxinus angustifolia Vahl. subsp. oxycarpa (Bieb. ex Willd.) Franco,

Phillyrea latifolia L. ve Pinus brutia Ten. gibi türler tespit edilmiştir

Riparyan Vejetasyon:Bartın Çayı, Kozcağız Çayı ve Arıt Çayı ile bunların yan kolu olan küçük

derelerin etkisi ile oluşan alanlarda riparyan vejetasyon tespit edilmiştir. Bu alanlarda; Alisma

plantago-aquatica L., Amaranthus albus L., Ornithogalum narbonense L., Alnus glutinosa (L.)

Gaertner. subsp. glutinosa, Humulus lupulus L., Arctium minus (Hill) Bernh. subsp. pubens

(Babington) Arenes, Cirsium lappaceum (Bieb.) Fischer. subsp. tenuilobum (C.Koch)P.H.Davis,

Pulicaria dysenterica (L.) Bernh., Senecio aquaticus subsp. erraticus (Bertol.) Matthews, Carex

flacca Schreber, Carex pendula Hudson, Carex sylvatica Hudson subsp. sylvatica, Equisetum

palustre L., Equisetum telmateia Ehrh., Phragmites australis (Cav.) Trin. ex Steudel ve Poa

pratensis L. gibi türler tespit edilmiştir

Kaya Vejetasyonu: Bartın İli ve çevresinde kaya vejetasyonu daha çok toprakların aşınması

sonucu ortaya çıkmıştır. Bu alanlarda; Cota tinctoria L. var. pallida (DC.), Carduus pycnocephalus

L. subsp. albidus (Bieb.) Kazmi, Crepis foetida L. subsp. rhoeadifolia (Bieb.) Celak, Filago

pyramidata L., Inula britannica L., Sedum acre L., Sedum album L., Sedum hispanicum L. var.

hispanicum, Sedum stoloniferum Gmelin, Arabis caucasica Willd. subsp. caucasica, Draba muralis

L., Geranium dissectum L., Setaria glauca (L.) P. Beauv., Linum corymbulosum Reichb. ve

Epilobium parviflorum Schreber türleri tespit edilmiştir

18

Step Vejetasyonu: Bartın ilinde step vejetasyonu orman tahribatının olduğu alanlarda ve yüksek

kesimlerde yaylalrın olduğu alanlarda tespit edilmiştir. Bu alanlarda; Papaver rhoeas L., Glaucium

flavum Crantz, Plantago lagopus L., Plantago lanceolata L., Linaria peliserriana (L.) Mill.,

Linaria simplex (Willd.) DC., Globularia trichosantha Fisch. & Mey., Veronica chamaedrys L.,

Veronica polita Fries, Polygala anatolica Boiss.& Heldr., Polygonum arenastrum Bor., Rumex

acetocella L., Ranunculusmuricatus L. ve Reseda lutea L. var. lutea gibi türler tespit edilmiştir

Kumul Vejetasyonu: Bartın İlinin sahil şeidinin tamamında kumul vejetasyonuna rastlamak

mümkündür. Bu alanlarda; Crithmum maritimum L., Daucus carota L., Eryngiummaritimum L.,

Pancratiummaritimum L., Carduus nutans L. subsp. leiophyllus (Petr.) Stoj. & Stef., Cnicus

benedictus L. var. kotschyi Boiss., Chondrilla juncea L. var. juncea, Conyza bonariensis (L.)

Cronquist,, Conyza canadensis (L.) Cronquist, Crepis foetida L. subsp. commutata (Spreng.)

Babcock, Hedypnoiscretica (L.) Dum.-Cours., Inulagraveolens (L.) Desf., Inula viscosa (L.) Aiton,

Otanthus maritimus (L.) Hoffmans. & Link, Xanthium spinosum L. ve Xanthium strumarium L.

subsp. strumarium gibi türler yayılış göstermektedir.

Bartın İli ve çevresinde yapılan florstik çalışmalar ile TUBİVES verilerinin bir araya getirilmesi

sonucu Bartın İlinin Floristik listesi oluşturulmuştur. Bu listeye göre; 99 familyaya ait 431 cins ve

852 tür bulunmaktadır. Bu türlerin 14’ü endemik olup, endemizm oranı % 1,64 tür.

4.5. Su Kaynakları

Bartın ili Türkiye akarsu havzalarına göre Batı Karadeniz Havzası (13 nolu havza) içinde

kalmaktadır.

Şekil 3: Türkiye Akarsu Havzalarını Gösteren Harita

(cerentezcancografyaperformans)

19

Yer Üstü Su Kaynakları

İlin toplam su potansiyeli 1248.38 hm3/yıldır.

Akarsular: Başlıca üç akarsu vardır. Bunlar Bartın, Arıt ve Kozcağız Çayları’dır. Bartın ve Arıt

Çayı 150 ha, Kozcağız Çayı 50 ha ve diğer yan dereler 10 ha su yüzeyine sahiptir (Bartın Çevre

Durum Raporu, 2013).

Bartın Çayı: Uzunluğu 6 km, debisi 25,55 m3/s’dir.

Kozcağız Çayı: Uzunluğu 47,5 km, debisi 5,41 m3/s’dir.

Arıt Çayı: Uzunluğu 35 km, debisi 4,33 m3/s’dir

Bartın’da 3 adet Baraj, 2 adet gölet, yapılmaktadır. Bunlar Kirazlıköprü, Kozcağız ve Bartın Kışla

Barajları’dır.

Kirazlıköprü Barajı: Gökırmak üzerinde olup, taşkın koruma, sulama ve enerji amaçlı

kurulmuştur. Gövde hacmi 1,943 hm3, normal su kotunda su hacmi 66,1 hm

3, normal su kotunda

göl alanı 10,9 km2, sulama alanı 2 113 ha, 12,3 MW kurulu gücündedir

(http://www2.dsi.gov.tr/bolge/dsi23/bartin.htm, 17.11.2019).

Kozcağız Barajı: Bartın Irmağı’nın kolu Kozcağız Deresi üzerine kurulacaktır. Talvegten

yüksekliği 38,5 m olup, taşkın koruma, sulama ve içme suyu amaçlıdır.

Bartın Kışla Barajı: Bartın Merkez Kozcağız Beldesi sınırları içerisinde Güneydere üzerindedir.

Bartın iline 22 km Kozcağız ilçesine 3 km uzaklıktadır. Kozcağız Ovası’nda ve Bartın şehrinde

meydana gelecek taşkın debilerinde önemli ölçüde düşüş sağlayacaktır.

Yer Altı Suyu Kaynakları ve Potansiyeli

Bartın ili jeoloji haritasında; kahverengi alanlar (haritanın en batı ucunda) Devoniyen-Karbonifer

yaşlı karbonat ve kırıntılı kayaçları, kırmızı renkli sürsajlı kayaçlar Permiyen-Triyas yaşlı kırıntılı

ve karbonatları, çağla yeşili alanlar Jura-Kretase yaşlı kireçtaşları, siyah noktalı yeşil alanlar

Kretase yaşlı kırıntılı ve karbonat kayaları, sarı renkli siyah sürsajlı alanlar (Kurucaşile ve Amasra

çevresi) Senoniyen yaşlı vokanikler ve karbonatları, sarı alanlar Kretase-Eosen yaşlı kırıntılı ve

karbonat kayaları, turuncu alanlar Eosen yaşlı kırıntılı ve karbonatları, gri alanlar da alüvyonu işaret

etmektedir.

Bu kaya birimlerinden kırıntılı düzeyler ile alüvyonlar geçirimli, taneli ortam akiferler, volkanikler

erimesiz kaya ortam, kireçtaşları erimeli, karstik kaya akifer, marn, kiltaşı düzeyleri geçirimsiz,

kaya ortam akiferlerdir.

20

Şekil 4: Bartın İli Jeoloji Haritası (MTA, 2009)

Merkez ilçe sınırlarında yer altı suyu taşıyan formasyon alüvyondur (haritada gri renkte alanlar).

Bölgenin neredeyse tamamına yakın alanda egemen olan Eosen yaşlı fliş bol killi ve siltli birimleri

ile ardalanmalı olarak bulunur. Su sondajlarında 1-1,5 l/s’lik debilerde su bulunmasına rağmen su

tutan birimin formasyonun tabanında yer alan ile volkaniklerinin kumtaşları ile aglomeraları olduğu

tespiti yapılmıştır. Aynı fliş özellik taşıyan kaya biriminde yapılan Ulugeçit Ambarcı köyü su

sondajı sonucunda 150 m derinlikte toplam 7 l/s debilik su bulunmuştur (Bartın Çevre Durum

Raporu, 2013). Bu debideki yer altı suyunun örtülü bir fay sisteminden alındığı düşünülmektedir.

Kurucaşile dolomitik kireçtaşlarının yüksek tepelerde oluşması ve çatlaklı, kırıklı olması

nedeniyle yer altı suyunu denize boşaltmıştır. Bu yüzden yer altı suyu bakımından yetersizdir

(Bartın Çevre Durum Raporu, 2013). Ulus ilçesi alüvyon üzerine kurulduğundan yer altı su seviyesi

oldukça yüksek olduğu için adi kuyular mevcuttur. Su seviyesi 2-5 m arasında değişmektedir. Yer

altı su seviyesi özellikle kışın Ulus ilçe merkezinde yüzeye yaklaşmaktadır.

Bartın ilinde emniyetli çekilebilecek yer altı suyu potansiyeli 6,0 hm3/yıl’dır. 2011 yılına kadar

61 adet, 2011 yılında 4 adet olmak üzere sondaj kuyusu tahsis belgesi verilmiştir. Toplam 65 adet

tahsisli sondaj kuyusu ile 3.561.318 ton/yıl su tahsisi yapılmıştır.

21

Bartın il sınırları içinde yer alan formasyonlarından alüvyon, Jura kireçtaşları- Kretase

kireçtaşları ve fliş ayrı ayrı su taşıma imkanları araştırılıp, içme, kullanma ve sulama suları ihtiyacı

ile bir mukayese yapıldığında; yıllık su ihtiyacına yer altı suyunun cevap veremeyeceği sonucuna

varılmaktadır. Kozcağız Barajı’ndan Bartın il Merkezi ile Amasra ilçe merkezine 14,4 hm³/yıl içme

ve kullanma suyu sağlanmaktadır (Bartın Çevre Durum Raporu, 2013).

4.6. Diğer Doğal Kaynaklar

Bartın, sahip olduğu jeolojik yapı gereği özellikle taş kömürü ve endüstriyel hammadde yatakları

için uygun bir oluşum ortamı sunmaktadır. Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğünün yapmış

olduğu çalışmalar neticesinde taş kömürü ile bazı endüstriyel hammadde yatak ve zuhurları ortaya

çıkarılmıştır.

Yapılan çalışmalara göre bilinen metalik maden yatağı yoktur. Endüstriyel hammadde

bakımından ildeki en önemli madenler başta kuvars kumu ve kuvarsit olmak üzere şiferton ve

dolomittir. Şiferton yatakları Amasra ilçesinde yer alırken, Kurucaşile ilçesi kuvars kumu, kuvarsit

ve dolomit bakımından önem arz etmektedir. Bartın İlinde endüstriyel hammaddeler ve taş

kömürünün dışında bilinen metalik maden ve jeotermal kaynak bulunmamaktadır.

Tablo 4: Bartın İli Maden Rezervleri

(MTA, 2010, TTK, 2013)

CİNSİ (TON) BARTIN TR81

Kuvars Kumu 7.462.500 1.859.653.130

Kuvarsit 46.630.000 1.046.792.600

Taş Kömürü 407.009.527 1.313.515.867

Dolomit - 639.405.000

Feldspat - 223.250.000

Şiferton 64.998.857 134.308.102

Fosfat - 47.006.000

Boksit - 9.336.250

Manganez - 47.700

Bentonit - 40.000

Traverten - 7.362.700 mᶾ

22

4.7. Ulaşım

Bartın, Ankara-İstanbul otoyoluna 139 km mesafededir. T.C. Ulaştırma ve Alt Yapı Bakanlığı

tarafından hazırlanan 2035 hedefleri arasında ise Bartın-Bolu otoyol hattı da bulunmaktadır. Bartın

Irmağı, üzerinde 500 tonluk gemilerle Karadeniz’den kente kadar ulaşım yapılabilen en düzenli

akarsudur. Bartın Irmağı’nda akış hızının çok az oluşu ve çok derin olması nedeniyle nehirde

ulaşım kolay sağlanabilmektedir. Irmağın Karadeniz’e bağlandığı noktada Bartın Limanı yer

almaktadır.

Bartın’ın şehirlerarası ulaşımını sağlayan karayolu, batıda Çaycuma-Devrek (Zonguldak)–

Mengen-Yeniçağa (Bolu), güneyde de Safranbolu (Karabük)-Gerede (Bolu) üzerinden E-80

Otoyolu ile E-5 Devlet yoluna ulaşmaktadır. Doğuda Cide (Kastamonu), güneyde de yine

Safranbolu (Karabük) üzerinden Orta ve Doğu Karadeniz ve İç Anadolu’ya açılmaktadır. Bartın,

anakentlerden İstanbul’ a 450, Ankara’ ya 283 km, komşu iller olan Zonguldak 89 km, Karabük

84km, Kastamonu 181km ve Bolu iline ise 174 km mesafededir.

Şekil 5: Bartın Ulaşım Haritası

(Bartın Belediyesi, 2019)

23

5. SOSYO-EKONOMİK DURUM 5.1. TR81 Bölgesinin Sosyo-Ekonomik Yapısı

2018 yılı Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi verilerine göre Zonguldak 599.698, Karabük

248.014, Bartın 198.999 olmak üzere toplam 1.046.711 nüfusa sahiptir. Bölge nüfusunun % 57,29’u

Zonguldak’ta, % 23,69’u Karabük’te ve % 19,01’i Bartın’da bulunmakta olup Türkiye nüfusunun

% 1,28'i Batı Karadeniz Bölgesi'nde yaşamaktadır.

Bölge genelinde kentsel nüfus ile kırsal nüfus birbirine yakın olmakla birlikte kent nüfusunda

son yıllarda bir artış gözlenmektedir. Bölgenin kentsel nüfus oranı Adrese Dayalı Nüfus Kayıt

Sistemi verilerine göre 2012 yılında % 51,8 iken bu oran 2018 yılı verilerinde % 60,89 olarak tespit

edilmiştir. 2018 yılı verilerine göre bölge illerinden sadece Bartın ilinde kırsal alanlarda yaşayan

nüfus, kentsel nüfustan fazladır. Bölge illerinden kentsel nüfusu en fazla olan il % 76,06 ile

Karabük olurken bunu % 60,98 ile Zonguldak, % 41,72 ile Bartın takip etmektedir. İlçeler bazında

bakıldığında kentsel nüfus sırasıyla Karabük Merkez, Kozlu, Zonguldak Merkez, Safranbolu ve

Ereğli ilçelerinde ön plana çıkarken, kırsal nüfus ise sırasıyla Ovacık, Ulus, Eflani, Kurucaşile ve

Çaycuma’da yoğun olarak bulunmaktadır.

2018 yılı verilerine göre bölge nüfusunun yaş dağılımına bakıldığında yaşlı bağımlılık oranı

(65+) % 17,77 ile Türkiye ortalaması olan % 12,92’nin oldukça üzerindedir. Genç bağımlılık

oranında (0-14) ise bölge ortalaması % 24,84 ile Türkiye ortalaması olan % 34,48’in altında yer

almaktadır.

Şekil 6: TR81 Düzey 2 Bölgesi

(BAKKA 2014-2023 Batı Karadeniz Bölge Planı)

24

2018 yılı TÜİK verilerine göre bölgede toplam 40 belediye, 18 ilçe ve 920 köy bulunmaktadır.

Bunların dağılımı ise Zonguldak 25 belediye, 8 ilçe ve 380 köy, Karabük 7 belediye 6 ilçe ve 277

köy, Bartın 8 belediye, 4 ilçe ve 263 köy şeklindedir.

''İllerin ve Bölgelerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması Araştırması” (2011) raporuna

göre 81 il arasında Karabük 28. sırada, Zonguldak 29. sırada ve Bartın 48. sırada yer almaktadır.

Batı Karadeniz Bölgesi çok modlu ulaşım ve taşımacılık imkânlarına sahiptir. Bölge

Türkiye’nin önemli merkezleri ve metropollerine yakın bir konumdadır. Bölge merkezinden 350

km yarıçapa sahip bir çember çizildiğinde bu alanda Türkiye nüfusunun % 40’ı yaşamaktadır.

Bölgesel bir havalimanı niteliğinde olan ve Zonguldak’ta bulundan Zonguldak Havalimanı

uluslararası havalimanı statüsüne sahip olup Almanya uçuşları gerçekleştirilmektedir. İç hatlarda

uçuşların açılması için de çalışmalar yürütülmektedir. Bölgede demiryolu hattı da bulunmaktadır.

Ankara’ya bağlantılı Irmak-Karabük-Zonguldak demiryolu hattı Karabük ve Zonguldak’tan

geçmektedir. Ayrıca bölgeyi ve bölge limanlarını Marmara Bölgesine bağlayacak Adapazarı-

Karasu-Zonguldak-Bartın Demiryolu Hattının ihale hazırlık süreçleri de yürütülmektedir. Bölge

Ankara-İstanbul otoyoluna yaklaşık 100 km mesafededir. Bölgede 6 adet liman bulunmakta olup

yapılmakta olan Filyos Limanı ile birlikte bölgedeki liman sayısı 7’ye yükselecektir.

Batı Karadeniz Bölgesinde beşi karma ve ikisi ihtisas olmak üzere toplam 7 adet OSB

bulunmaktadır. Bu OSB’lerin listesi aşağıda verilmiş olup Alaplı OSB tahsis aşamasında, Çaycuma

Tarıma Dayalı İhtisas (Sera) OSB altyapı yatırım aşamasında, Eskipazar Metal ve Metal Ürünleri

İhtisas OSB ise kamulaştırma aşamasındadır;Ereğli OSB (karma), Çaycuma OSB (karma), Alaplı

OSB (karma), Çaycuma Tarıma Dayalı İhtisas (Sera) OSB, Karabük OSB (karma), Eskipazar Metal

ve Metal Ürünleri İhtisas OSB, Bartın OSB (karma).

Batı Karadeniz Bölgesi, madencilik faaliyetleri ve buna bağlı olarak gelişim gösteren demir-

çelik endüstrisi ile varlığını sürdürmüş, bu özelliği ile gelişerek büyümüş bir bölgedir. 2019 yılına

geldiğimizde bölge genelinde rekabet gücü yüksek ve gelişme potansiyeli olan sektörlerin başında

aşağıdaki sektörleri saymak mümkündür; Turizm, Makine İmalat, Yapı Malzemeleri, Mobilya ve

Orman Ürünleri, Enerji, Tarım.

2018 TÜİK verilerine göre TR81 Batı Karadeniz Bölgesi’nin (Zonguldak, Karabük, Bartın)

toplam dış ticareti 3,1 milyar dolar mertebesindedir. Zonguldak, Karabük ve Bartın illerinde

903.989.288 Dolar ihracat gerçekleştirilirken bölge genelinde yapılan ithalat 2.196.939.253

Dolardır. Bu rakamların iller bazında dağılımına bakılırsa en fazla ihracatın Zonguldak, Karabük ve

Bartın’da sırasıyla; 504 milyon dolar, 365 milyon dolar ve 33 milyon dolar şeklinde, en fazla

ithalatın ise Zonguldak, Karabük ve Bartın’da sırasıyla 1,3 milyar dolar, 849 milyon dolar ve 13

milyon dolar şeklinde gerçekleştiği görülmektedir.

25

5.2. Bartın İlinin Sosyo-Ekonomik Yapısı

5.3. Nüfus

Yüzölçümü 2.076 km2 olan Bartın’da kilometrekareye 96 insan düşmektedir. Bartın nüfusunun

%41,72’si şehirde %58,28’i köylerde yaşamaktadır.

Tablo 5: Yıllara Göre Bartın Nüfusu (TÜİK 2018)

Yıl Bartın Nüfusu Erkek Nüfusu Kadın Nüfusu Artış Hızı

2018 198.999 98.913 100.086 % 2.80

2017 193.577 95.760 97.817 % 0.62

2016 192.389 95.131 97.258 % 0.88

2015 190.708 94.138 96.570 % 0.69

Şekil 7: Bartın Nüfus Artış Hızı (TÜİK 2018)

Tablo 6: İlçelere Göre Bartın Nüfusu (TÜİK 2018)

Yıl İlçe İlçe Nüfusu Erkek Nüfusu Kadın Nüfusu Nüfus Yüzdesi

2018 Merkez 155.016 76.719 78.297 % 77,90

2018 Ulus 22.333 11.071 11.262 % 11,22

2018 Amasra 14.776 7.583 7.193 % 7,43

2018 Kurucaşile 6.874 3.540 3.334 -

26

Tablo 7: Bartın Aldığı Verdiği Göç (TÜİK 2018)

Yıl Aldığı Göç Verdiği Göç Göç Farkı

2014 7.794 8.903 -1.109

2013 7.886 8.133 -247

2012 7.145 7.330 -185

2011 6.560 7.619 -1.059

2010 6.902 7.859 -957

2009 7.566 7.104 462

2008 8.418 6.325 2.093

5.4. Eğitim

2013 yılı itibariyle TRT81 bölge halkının eğitim düzeyi incelendiğinde, ilkokul ve ilköğretimi

bitirenlerin toplam nüfus içindeki payının, Türkiye ortalamasının üzerinde olduğu görülmektedir.

Türkiye genelinde %41 olan ilkokul ve ilköğretim mezun oranı, bölgede %45’dir. Bu oranın

bölgede en yüksek olduğu il Bartın (%49), en düşük olduğu il ise Karabük’tür (%41).

Bartın ili diğer bölge illeri gibi net okullaşma oranı açısından Türkiye ortalamasının üzerindedir.

2013 TÜİK verilerine göre bölge genelinde kadın ve erkek okullaşma oranları arasında ciddi bir

fark bulunmamaktadır. 2013 TÜİK verilerine göre ilde okuma yazma bilmeyen nüfus oranı %6

civarındadır. Okul mezuniyet oranlarına bakıldığında en fazla değeri %49 oranıyla ilkokul ve

ilköğretim okulu mezunlarının aldığı görülmektedir. Bartın ilinin lise ve dengi ile yüksekokul-

fakülte mezun oranı ise %21 ile bölge ortalamasının altındadır. Yüksek lisans ve doktora mezunları

oranı %2 oranıyla oldukça azdır. Kadın okuryazarlığı ile kadınların bir okuldan mezun olma

oranları ise erkeklere göre daha düşüktür.

Okul, öğretmen ve derslik başına düşen öğrenci sayıları bakımından ilde gözlenen sayılar

Türkiye genelinin altındadır ancak önceki yıllara oranla bir artış yaşanmıştır. 2013 TÜİK verilerine

göre 2012-2013 öğretim döneminde derslik başına düşen öğrenci sayısı açısından Bartın diğer bölge

illerine kıyasla daha iyi durumdadır.

Bölgede bulunan üç adet üniversiteden biri olan Bartın Üniversitesi 2008 yılında kurulmuştur.

Üniversite bünyesinde Ağdacı Kampüsü, Kutlubey Kampüsü, Ulus Meslek Yüksekokulu kampüsü

olmak üzere 3 kampüs ile Meslek Yüksekokulunun Kurucaşile Yerleşkesi bulunmaktadır.

Üniversitenin 2018 verilerine öğrenci sayısı 16873’tür. (Bartın Üniversitesi, 11.11.2019)

27

5.5. Sağlık

İlde bin 200 sağlık çalışanı ile ikinci basamak sağlık hizmeti sunulmaktadır. Bartın’da Sağlık İl

Müdürlüğü, İl Halk Sağlığı Müdürlüğü, İl Ambulans Servisi Başhekimliği, Komuta Kontrol

Merkezi, merkezde 9 ilçelerde 4 olmak üzere toplam 13 Acil Yardım İstasyonu, Devlet Hastanesi, 2

tane İlçe Entegre Hastanesi, Ağız ve Diş Sağlığı Merkezi, Halk Sağlığı Laboratuvarı, 2 Toplum

Sağlığı Merkezi, 35 Aile Sağlığı Merkezi, Toplum Ruh Sağlığı Merkezi ve KETEM olmak üzere

toplam 62 sağlık kurumu bulunmaktadır. Bartın’da 2002 yılında 735 olan Sağlık Bakanlığı İnsan

Kaynakları sayısı 2016 yılında bin 323’e çıkmış durumdadır. Uzman hekim dağılıma bakıldığında

2002 yılında 44 olan uzman hekim sayısı 2016 yılında 76’ya yükselmiş, . 2002 yılında 266 olan ebe

ve hemşire sayısı da 2016 yılında 499’a ulaşmıştır. 2002 yılında 9 olan diş hekimi sayısı 2016

yılında 23’e çıkarken 2002 yılında 35 olan hizmet alım personel sayısı 2016 yılında 478’e

ulaşmıştır.

Bartın genelinde sağlık personeli yardımıyla yapılan doğum oranı 2002 yılında yüzde 98,8 iken

bu rakam 2016 yılında yüzde 99,9’a ulaşmıştır. 2002 yılında Bartın’daki bebek ölüm hızı binde

13,62 iken 2016 yılında bebek ölüm hızı binde 6,8 olmuştur. İl geneli yıllara göre kaba doğum-

kaba ölüm hızlarına bakıldığında 2009 yılında binde 13 olan Bartın’daki kaba doğum hızı 2016

yılında binde 9,9 olarak gerçekleşmiştir. 2002 yılında Bartın’da binde 15,6 olan 5 yaş altı bebek

ölüm hızı 2016 yılına gelindiğinde binde 2,3’tür.

Bartın genelinde yürütülen evde sağlık hizmetleri değerlendirildiğinde bu alanda 5 hekim, 1 diş

hekimi, 19 sağlık personeli, 9 diğer personel olmak üzere toplam 38 personel çalışmaktadır. Evde

sağlık hizmetleri kapsamında il genelinde 6 ekip hizmet veriyor. Evde sağlık hizmetleri kayıtlı hasta

sayısı 701’dir. 2016 yılında Bartın’da Sağlık İl Müdürlüğüne kayıtlı 29 ambulans bulunmaktadır

(Bartın Sağlık İl Müdürlüğü 2016 Faaliyet Raporu).

5.6. Ekonomik Yapı

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından açıklanan bölgesel kişi başına gayri safi katma

değer (GSKD) verilerine göre TR81 Bölgesi’nde 2004 yılında 5.209 Dolar olan kişi başı GSKD

%64 oranında artış göstererek 2011 yılında 8.536 Dolar seviyesine çıkmıştır. Aynı dönemde

Türkiye genelinde kişi başına GSKD, %81 oranında artarak 5.103 Dolar’dan 9.244 Dolar’a

ulaşmıştır. TR81 Bölgesi, kişi başına GSKD sıralamasında 26 Düzey 2 bölgesi arasında 10. sırada

yer almaktadır.

TR81 bölgesinin iktisadi faaliyet kollarına göre GSKD verileri incelendiğinde 2011 yılı itibariyle

875.339.000 TL ile tarımın payı %6; 5.841.832.000 TL ile sanayinin payı %40 ve 7.895.447.000

TL ile hizmetler sektörünün payı %54’tür.20 TÜİK 2011 yılı verilerine göre TR81 bölgesinin ulusal

GSKD içindeki payı %1,2 olup düzey 2 bölgesindeki 26 bölge arasında 22. sıradadır.

Bartın’da ekonomik yapıyı belirleyen ana unsurlar madencilik, sanayi, tarım, ticaret, turizm ve

ormancılıktır. Ayrıca; el işlemeleri, tel kırma, dokumacılık, ağaç oymacılığı (çekicilik), gemi

yapımcılığı, taş sac yapımı, günümüzde sürdürülen belli başlı el sanatlarıdır.

28

Madencilik alanında Zonguldak’tan sonra bölgede taşkömürü çıkarılan ikinci il Bartın’dır.

Kömürün dışında endüstriyel hammadde bakımından ildeki en önemli madenler, kuvars kumu,

kuvarsit, şiferton ve dolomittir.

Bölgede en fazla tarım alanına (toplam arazinin %29’u) sahip il olan Bartın’da iç ve dış ticaretin

başlıca konusunu tarım ve sanayi ürünleri oluşturmaktadır. Üretimi yapılan belli başlı tarım ürünleri

buğday, arpa, mısır, yulaf, elma, armut, ayva, muşmula, kiraz, erik, ceviz, kestane, fındık, şeftali,

kızılcık, çilek, kivi, dut; sanayi bitkileri ise ayçiçeği, soğan, sarımsak, patates ile nohut, fasulye,

bakla ve bezelye gibi baklagillerdir. Hayvancılık düşük kapasitelidir. İl, su ürünleri açısından

zengin bir potansiyele sahiptir.

İstihdama göre sanayi sektörünün dağılımında %37 ile tekstil ve konfeksiyon sanayi ilk sırada

yer alırken kimya, kömür ve plastik sanayi %24; taş ve toprağa dayalı sanayi %14 ile en büyük

istihdamı sağlayan diğer sektörlerdir. Ayrıca Bartın, düşük teknoloji, sermaye ve emek yoğun

faaliyet gösteren işletmelerin hâkim olduğu orman ürünleri sektöründe de, diğer bölge illeri ile

birlikte Türkiye’nin önemli ürün sağlayıcıları arasında yer almaktadır. Bu sektör, ilin ihracatında

%39’luk paya sahip giyim ve konfeksiyon sektörünün ardından ikinci sırada gelmekte, tüm

ihracatın %20’lik bölümünü oluşturmaktadır.

Bartın’da bunlar dışında makine ve gıda (konserve, süt ve süt ürünleri, helva, doğal kaynak suyu,

defneyaprağı ve çam fıstığı) sektörlerinde faaliyet gösteren işletmeler bulunmaktadır. Bartın Ticaret

ve Sanayi Odası’na kayıtlı işletme sayısı 2013 itibariyle toplam 1360’dır.

Bartın, turizm açısından da önemli varlıklara sahiptir. Tarihi “Paphlagonia” bölgesindeki antik

kentlerden Sesamos (Amasra), Kromna (Kurucaşile) ve Erythinoi (Çakraz) Bartın sınırları içindedir.

Bartın, kültür turizminin yanı sıra deniz turizmi açısından da hem bölge halkı, hem de diğer

kentlerdeki gezginler nezdinde gittikçe artan öneme sahip merkezlerdendir. Son yıllarda ilgi çeken

İnkumu, Amasra ve Çakraz deniz turizmi alanında ilde bulunan önemli değerlerdir. Ayrıca, orman

bakımından zengin olan ilin büyük bir kısmı, bölgenin en önemli tabiat alanlarından biri olan Küre

Dağları Milli Parkı sınırları içerisinde yer almaktadır. Kurucaşile İlçesi’nde ahşap tekne ve yat

imalatı hem turizme hem de balıkçılık sektörüne katkı sağlamaktadır.

Bartın iline en yakın havalimanı, 38 km. uzaklıktaki Saltukova (Zonguldak) Havalimanıdır.

Demiryolunun bulunmadığı ilde, daha çok yük taşımacılığına hizmet veren Bartın Limanı ise

kruvaziyer gemi ağırlamaktadır. Batı Karadeniz Turizm Gelişim Koridorunun orta ve en önemli

noktasında Amasra Limanı bulunmaktadır.

29

Tablo 8: Bartın 2019 İhracat Rakamları

AYLAR 31.10.2019 İhracatçı Firmaların Kanuni

Merkezleri Bazında İhracat

Performansı (1000 $)

Ocak 1.228,81

Şubat 3.117,57

Mart 2.171,67

Nisan 3.261,65

Mayıs 2.749,33

Haziran 1.846,76

Temmuz 2.457,29

Ağustos 1.370,73

Eylül 1.981,65

Eğitim 1.907,97

Kasım 0,00

Aralık 0,00

(2019, TİM)

Tablo 9: Bartın 2018 İthalat- İhracat Rakamları

İL İTHALAT (2018) İHRACAT (2018)

BARTIN 13 milyon $ 33 milyon $

(2018, TÜİK)

30

5.7. Temel İşgücü Göstergeleri

TÜİK 2013 hanehalkı işgücü araştırması yıllık sonuçlarına göre, Türkiye genelinde işgücüne

katılma oranı %50,8; istihdam oranı %45,9; işsizlik oranı ise %9,7 olarak tahmin edilmiştir. Bu

göstergeler TR81 bölgesindeki iller bazında incelendiğinde, her üç ilde de iş gücüne katılma ve

istihdam oranlarının Türkiye ortalamasının üstünde, işsizlik oranlarının da ortalamanın altında

gerçekleştiği görülmektedir Hatta Bartın, Türkiye’de istihdam ve işgücüne katılım oranının en

yüksek olduğu beş il içinde yer almaktadır.

Tablo 10: Bartın’da İşyerlerinin Sektörel Dağılımı

(Bartın 2018 İşgücü Piyasası Araştırma Raporu)

BAKKA TR81 Düzey 2 Bölgesi Sektör Tanımlama, Önceliklendirme ve Rekabet Analizi

Raporu’na göre Bartın’daki öncelikli sektörler tekstil, mobilya, ağaç ve orman ürünleri, çimento,

seramik, mermer/madencilik, ahşap yat/tekne, ayakkabı/saya, plastik/kauçuk, turizm, lojistik,

organik tarım, tel kırma/elişi ürünlerdir.

Bartın ilinde 20+ istihdamlı işyerleri için toplam çalışan sayısı 12 bin 867 olarak tespit

edilmiştir. Cinsiyet bağlamında ele alındığında ise 9 bin 364 çalışan erkeklerden, 3 bin 504 çalışan

ise kadınlardan oluşmaktadır. Toplam çalışanların içerisinde tesis ve makine operatörleri ve

montajcılar grubunda çalışanların oranı diğer meslek grupları ile kıyaslandığında önemli bir ölçüde

ayrışmaktadır. Çalışan sayısının en az olduğu meslek grupları ise nitelikli tarım, ormancılık ve su

ürünleri çalışanları ve yöneticiler meslek grupları olmuştur. Bu meslek gruplarında çalışanlar

toplam çalışan sayısının sadece yüzde 1,9’unu oluşturmaktadır

Bartın’da elaman temininde güçlük çekilme nedenlerine bakıldığında ilk sırada gerekli mesleki

beceriye/niteliğe sahip eleman bulunamaması yer almaktadır. Açık işi en çok olan mesleklerle

31

temininde güçlük çekilen mesleklerin benzerlik gösterdiği görülmektedir. Öyle ki bu nedenleri

ortadan kaldırmaya yarayacak doğru aktif işgücü politikaları üretilip, mevcut açık işler için aranan

gerekli Mesleki beceriye/niteliğe sahip ve yeterli iş tecrübesine sahip bireyler sağlandığında il

genelinde talep ve arz dengelenmiş olacaktır. (Bartın2018 İşgücü Piyasası Araştırma Raporu)

Şekil 8: Bartın Sektör Önceliklendirme Matrisi

(BAKKA TR81 Düzey 2 Bölgesi Sektör Tanımlama, Önceliklendirme ve Rekabet Analizi Raporu)

32

Tablo 11: Sektörlere ve Cinsiyete Göre Çalışan Sayısı

(Bartın 2018 İşgücü Piyasası Araştırma Raporu)

6. ARICILIK

Belli amaçlar doğrultusunda “bal arılarını kullanabilme ve yönetebilme sanatı” olarak

tanımlanabilen arıcılık; Anadolu insanının bir geleneği olarak ülkemizde çok eski dönemlerden beri

yapılmaktadır. Tarihsel bir geçmişe sahip olmasına rağmen arıcılığın gelişmesi bilim ve

teknolojideki gelişmeler ışığında son yüzyılda olmuştur. Toprağa bağımlı olmaması, bitkisel

üretime katkısı ve diğer tarım kollarına oranla daha az iş gücü kullanması gibi özellikleri arıcılığın

avantajlı yönleridir (Şahingöz ve İnci, 2018).

İnsan sağlığı ve beslenmesi yönünden önemli bir gıda ve arı ürünü olan bal, Türk Gıda Kodeksi

Bal Tebliğine göre (Tebliğ No: 2012/58) bal; bitki nektarlarının, bitkilerin canlı kısımlarının

salgılarının veya bitkilerin canlı kısımları üzerinde yaşayan bitki emici böceklerin salgılarının bal

arısı tarafından toplandıktan sonra kendine özgü maddelerle birleştirerek değişikliğe uğrattığı, su

içeriğini düşürdüğü ve petekte depolayarak olgunlaştırdığı doğal ürünüdür.

Bal başlıca glikoz ve fruktoz olmak üzere farklı şekerleri ihtiva eder. Balın rengi su beyazından

koyu kahverengine kadar değişebilir. Bal akıcı, viskoz, kısmen veya tamamen kristalize olabilir.

Balın tadı ve aroması balın menşeine ve bitkinin türüne göre değişir. Genel olarak bal; %80 şeker

ve %17 su içerir. Geriye kalan %3’lük kısım mineral maddeler, amino asitler, renk maddeleri,

vitamin ve enzimlerden oluşur. Balı diğer şekerli maddelerden daha değerli kılan içerdiği

enzimlerdir. Ballar üretim ve pazarlama şekli veya elde edildiği kaynağa göre sınıflandırılır.

Üretim ve pazarlama açından süzme ve petek bal kaynağına göre ise çiçek balı ve salgı balı olarak

adlandırılabilir. Salgı balı çam, meşe, kayın, ladin gibi orman ağaçları üzerinde yaşayan böceklerin

salgıladığı tatlı salgıların arılar tarafından toplanmasıyla oluşan ülkemiz için en önemlisi çam balı

olan baldır. Çiçek balı ise bitkilerin çiçeklerinde bulunan nektar bezlerince salgılanan nektarın arılar

33

tarafından toplanmasıyla oluşur. İster süzme ister petek hangi tür bal olursa olsun, ilaç kalıntısı

içermeyen ve belli oranlarda enzim bulunduran bütün ballar kaliteli ve değerlidir. (TKDK, IPARD

Program Değerlendirmeleri Arıcılık Sektör Toplantısı Sonuç Raporu)

6.1. Dünyada Arıcılık

Dünya bal üretiminde 2016 yılı itibarıyla 503 bin ton ile Çin ilk sırada, 106 bin tonluk üretimi ile

Türkiye ikinci, İran ise 81 bin ton ile üçüncü sırada yer almaktadır. Dünyada lider konumda olan

Çin, toplam dünya bal üretiminin %27,5’luk kısmını karşılamaktadır. Kovan sayılarında ise

%13,8’lik payı ile lider konumda olan Hindistan bal veriminin düşük olması sebebi ile bal

üretiminde dünyada altıncı sırada yer almaktadır. 2016 yılı bal üretiminde AB ülkeleri % 13,3’ lük

paya sahiptir.

Trade Map’ın dünya bal ticaretine yönelik 2017 yılı verilerine göre; bal ihracatında Çin birinci

sırada yer alırken Arjantin ikinci, Ukrayna ise üçüncü sırada yer almaktadır. Bal üretiminde birinci

sırada yer alan Çin’de bal ihracatı 2017 yılında bir önceki yıla göre %0,7, Ukrayna’da ise %1,6

oranında artmıştır. İhracat miktarında ikinci sırada yer alan Arjantin’in bal ihracatı 2017 yılında bir

önceki yıla göre %13,4 düşerek 70.321 tona gerilemiştir. Dünya bal ithalatı 2017 yılında 2016

yılına oranla %6,3 artarak 685 bin tona yükselmiştir. 2017 yılı verileri göre 203 bin ton bal

ithalatıyla ABD birinci sırada iken, 81 bin ton ile Almanya ikinci, 46 bin ton ile Japonya ise üçüncü

sırada yer almıştır. (TAGEM, Tarım Ürünleri Piyasaları, Temmuz 2018, Ürün No:26)

Tablo 12: Dünya Arıcılık Verileri (Bin Ton)

2013 2014 2015 2016 2017 Değişim3

(%)

Kovan Sayısı (bin adet) 84.889 87.263 89.012 90.565 - 1,7

Verim (kg)1 19,3 18,7 20,5 19,7 - -3,9

Bal Üretim 1.637 1.632 1.826 1.787 - -2,1

Balmumu Üretimi 65 66 66 67 - 0,8

İthalat2 584 622 651 644 685 6,3

İhracat2 584 619 644 633 690 9,0

Kaynak: FAO, 1/TEPGE hesaplamaları (kg/kovan), 2/Trade Map, (11.07.2018) 3/Verisi bulunan son iki yılın

değişimini göstermektedir

34

Tablo 13: Ülkelere Göre Kovan Varlığı

Ülkeler

Yıllara Göre Kovan Varlığı (Bin Adet)

2011 2012 2013 2014 2015 2016

Hindistan 11.500 11.500 11.600 11.800 11.949 12.469

Çin 8.954 8.987 9.020 9.075 9.132 9.148

Türkiye 6.011 6.348 6.641 7.082 7.748 7.900

İran 5.172 5.613 6.644 6.996 7.408 7.062

Etiyopya 4.994 5.207 5.124 5.885 5.916 6.189

Rusya Federasyonu 3.049 3.250 3.284 3.342 3.474 3.458

Arjantin 2.970 2.970 3.000 2.980 2.959 3.014

Tanzanya 2.800 2.820 2.850 2.900 2.942 2.995

Diğer 34.953 36.313 36.735 37.202 37.484 38.329

Dünya 80.404 83.059 84.899 87.263 89.012 90.565

Şekil 9: Ülkelere Göre Dünya Bal İhracatı (2017, %)

35

Şekil 10: Ülkelere Göre Dünya Bal İthalatı (2017, %)

Şekil 11: Bal Üretiminde Önemli Ülkeler (%)

(TAGEM, Tarım Ürünleri Piyasaları, Temmuz 2018, Ürün No:26)

36

6.2. Türkiye’de Arıcılık

TÜİK verilerine göre; Türkiye çapında arıcılık yapan işletme sayısı 2014 yılında 81108 iken,

2018 yılında bu sayı 81830’a ulaşmıştır.

Kovan Miktarı; Türkiye kovan varlığı incelendiğinde, 2017 yılında Türkiye kovan sayılarında

%12,0’lik paya sahip olan Muğla 958 bin kovan ile birinci, Ordu 562 bin kovan ile ikinci, Adana

ise 455 bin kovan ile üçüncü sırada yer almaktadır. Türkiye kovan varlığı 2016 yılına oranla 2017

yılında %1,1 oranında artış yaşamıştır. Bölgesel bazda bakıldığında ise, kovan sayılarında

%21,6’lik payı ile Ege Bölgesi lider konumda yer almakta, %16,5’luk pay ile Akdeniz Bölgesi ise

ikinci sırada bulunmaktadır.

Bal üretimi; 2017 yılında Ordu 16,8 bin ton bal üretimi ile birinci sırada yer alırken, Muğla 15,9

bin ton ile ikinci, Adana ise 10,7 bin ton ile üçüncü sırada yer almaktadır. Muğla’nın 958 bin kovan

ile kovan varlığında 2017 yılında lider konumda olmasına karşın Ordu’nun bal üretiminde ilk sırada

yer almasında, Ordu’nun bal veriminin Muğla’dan fazla olması etkendir. Bal üretiminde Ege

Bölgesi %22,8’lik pay ile birinci sırada yer alırken, %20,0’lik oran ile Doğu Karadeniz Bölgesi ise

ikinci sırada bulunmaktadır.

Şekil 12: Türkiye’nin Bal Üretimi (TÜİK, 2016, %)

37

Tablo 14: Arıcılık Faaliyeti Yapan İşletme Sayısı (Ölçüm Bazında)

Yıllar İşletme Sayısı

2014 81108

2015 83475

2016 84047

2017 83210

2018 81830

TÜİK verilerine göre; Türkiye’de arıcılık yapılan köy sayısı, kovan sayısı, bal ve bal üretimi;

1991-2018 yıllarına ait verileri Tablo 15’de verilmiştir. Bu değerlere göre; 2017 yılında 114471 ton

olan bal üretimi 107920 tona gerilemiştir

Tablo 15: Türkiye’de Arıcılık Yapılan Köy Sayısı, Kovan Sayısı, Bal ve Bal Üretimi Verileri

Yıllar Arıcılık

yapılan köy

sayısı (Adet)

Arıcılık yapan

işletme sayısı

(Adet)

Yeni kovan

(Adet)

Eski kovan

(Adet)

Bal (Ton) Bal mumu

(Ton)

1991 21540 - 3 161 583 266 859 54 655 2 863

1992 21931 - 3 289 672 250 656 60 318 2 916

1992 21975 - 3 450 755 234 692 59 207 3 110

1994 22050 - 3 567 352 219 236 54 908 3 353

1995 21987 - 3 701 444 214 594 68 620 3 735

1996 22329 - 3 747 578 217 140 62 950 3 235

1997 22145 - 3 798 200 204 102 63 319 3 751

1998 22302 - 4 005 369 193 982 67 490 3 324

1999 22447 - 4 135 781 185 915 67 259 4 073

2000 22571 - 4 067 514 199 609 61 091 4 527

2001 22606 - 3 931 301 184 052 60 190 3 174

2002 22423 - 3 980 660 180 232 74 554 3 448

2003 22110 - 4 098 315 190 538 69 540 3 130

2004 22133 - 4 237 065 162 660 73 929 3 471

2005 22550 - 4 432 954 157 059 82 336 4 178

2006 22 305 - 4 704 733 146 950 83 842 3 484

2007 21 560 - 4 690 278 135 318 73 935 3 837

2008 21 093 - 4 750 998 137 963 81 364 4 539

2009 21 469 - 5 210 481 128 743 82 003 4 385

2010 20 845 - 5 465 669 137 000 81 115 4 148

2011 21 131 - 5 862 312 149 020 94 245 4 235

2012 21 307 - 6 191 232 156 777 89 162 4 222

2013 - 79 934 6 458 083 183 265 94 694 4 241

2014 - 81 108 6 888 907 193 825 103 525 4 053

2015 - 83 475 7 525 652 222 635 108 128 4 756

38

2016 - 84 047 7 679 482 220 882 105 727 4 440

2017 - 83 210 7 796 666 194 406 114 471 4 488

2018 - 81 830 7 904 502 203 922 107 920 3 987

Arıcılık yapan köy sayısı 2013 yılından itibaren "Arıcılık yapan işletme sayısı" olarak

değiştirilmiştir.

Tablo 16: 2001-2018 Yıllarında Türkiye’de Üretilen Bal Miktarı (Ton)

Türkiye’de bal dış ticareti, süzme ve petek bal olarak iki şekilde yapılmaktadır. 2017 yılı bal

ihracatının %85,2’lik bir bölümünü süzme bal oluşturmaktadır. Üretilen balın büyük bir bölümü

yurt içinde tüketildiğinden; 2017 yılında toplam bal üretiminin düşük bir miktarı (%5,6) ihraç

edilmiştir. 2017 yılında bal ihracatı bir önceki yıla oranla %78 artış göstererek, 6.448 ton olarak

gerçekleşmiştir. Dünya bal üretiminde ikinci sırada yer alan Türkiye, ihracatta 22. sırada yer

almaktadır. Bu durumun temel sebebi; yüksek bal maliyetinin Türkiye’nin uluslararası piyasada

rekabet şansını azaltması ile açıklanabilir. TÜİK verilerine göre, 2018 yılı ilk beş aylık bal ihracatı

3.359 ton olarak gerçekleşmiştir. 2018 yılı beş aylık bal ihracatı, bir önceki yılın aynı dönemine

göre %87,9 oranında artmıştır. Türkiye’nin bal ithalatı ise, yıldan yıla değişim göstermekle beraber,

kayda değer bir hacme sahip değildir. Son yedi yıllık dönemde en yüksek ithalat miktarı 2014

yılında 12 ton olarak gerçekleşmiştir.

Yıllar Bal (Ton)

2001 60190

2002 75554

2003 69540

2004 73929

2005 82842

2006 83842

2007 73935

2008 81364

2009 82003

2010 81115

2011 94245

2012 89162

2013 94694

2014 103525

2015 108128

2016 105727

2017 114471

2018 107920

39

Şekil 13: Türkiye’nin Bal İhracatında Önemli Ülkeler (2017, %)

Balmumu Üretimi: Arıcılığın yanı sıra metal sanayi, kozmetik sanayi, tekstil sanayi, ilaç yapımı,

mum yapımı ve daha birçok alanda kullanılan ve baldan sonra en çok rağbet gören arı ürünü

balmumudur. Balmumu üretiminde, 2017 yılı verilerine göre %22,7’lik paya sahip Muğla 1.020 ton

ile lider konumda yer alırken, %8,7’lik payı ile Sivas ikinci ve %8,0’lık pay ile Adana ise üçüncü

sırada yer almaktadır.

Bal Girdi Pariteleri: 2018 yılı ilk altı ayında; 1 kg bal ile alınabilecek destekler hariç bal/şeker

paritesinde %2,3 artış ve bal/mazot paritesinde %5,7 azalış yaşanırken; destekler dahil paritelerde

ise sırasıyla %2,1 artış ve %5,7 düşüş yaşanmıştır. Mazot fiyatının bir önceki yıla göre gösterdiği

artış oranının, bal üretici fiyatında görülen artıştan fazla olması, 2018 yılında bal/mazot

paritelerinde görülen düşüşün temel nedeni olmuştur (TAGEM, 2018)

Tablo 17: 2018 Bal Girdi Pariteleri

2014 2015 2016 2017 2018

Bal Fiyatı (TL/kg) 21,5 23,33 25,71 28,43 31,05

Bal Fiyatı + Destek (TL/kg)1 22,18 24,05 26,46 29,13 31,75

Şeker Fiyatı (TL/kg) 3,53 3,84 4,15 4,28 4,57

Mazot (TL/lt) 4,4 3,85 3,85 4,69 5,42

1 kg bal ile alınabilecek girdi miktarı (kg)

Bal/Şeker 6,09 6,08 6,20 6,64 6,79

Bal + Destek/ Şeker 6,28 6,26 6,38 6,81 6,95

Bal/Mazot 4,89 6,06 6,68 6,06 5,73

Bal + Destek/ Mazot 5,04 6,25 6,87 6,21 5,86

Kaynak: TÜİK, GTHB verilerinden TEPGE hesaplamaları 1/2018 destekleri 2017 bal verimi esas

alınarak hesaplanmıştır.

40

Arı yetiştiriciliği ve arı ürünleri üretimi konusunda temel etken olan iklim şartları ve ballı bitki

örtüsünün uygun olması Türkiye açısından büyük bir şans olarak görülmekte ve dünyada mevcut

ballı bitki tür ve çeşitlerin %75’inin Türkiye’de bulunması büyük bir doğal zenginlik olarak ön

plana çıkmaktadır. Türkiye, genel olarak farklı iklim ve doğa koşulları, arazi yapısı, çok zengin

bitki örtüsü ve bal arısı popülâsyonlarındaki genetik çeşitlilik bakımından çok büyük arıcılık

potansiyeline sahiptir. Arıcılık, dünyanın diğer ülkelerinde olduğu gibi Türkiye’de de hızlı bir

gelişim gösteren, yapısal olarak da doğal denge ve tarımsal üretimin devamlılığını ve verimliliğini

sağlayan çok önemli bir sektördür (Sıralı R., 2010. Arıcılığın Türkiye İçin Önemi)

Türkiye’de 2023 yılında, bal üretiminin 2016 yılına oranla %15 oranında artarak 121.2 bin ton

olacağı tahmin edilmektedir. Bal üretiminde öngörülen pozitif yönlü yükselişin Türkiye açısından

olumlu sonuçları olmasının yanı sıra, artan nüfus bal tüketiminin artacağını göstermektedir. Bu

nedenle gerek kişi başına bal tüketim miktarının artırılması, gerekse kendi kendine yeten ve bal

ihracatçısı konumunda olan Türkiye’nin ihracattaki payının artırılarak ülke ekonomisinin daha da

güçlendirilmesi hedeflenmelidir. Bu amaçlar doğrultusunda yeni üretim hedefleri belirlenerek etkin

kovan yönetimi ve kaynak kullanımı sağlanmalıdır (Burucu, V. ve Gülse Bal, H.S., 2017.

Türkiye’de Arıcılığın Mevcut Durumu ve Bal Üretim Öngörüsü)

6.3. Bartın İlinde Arıcılığın Durumu

Bartın İli ormanlık alanının genel alana oranı %55 olup, bu değer Karadeniz Bölgesi (batı, orta,

doğu) genel ortalamasının (%59) altında, Batı Karadeniz (%50) ve ülke ortalamasının (%28)

üstündedir. Bal verim değerleri incelendiğinde ormanlık alan miktarlarıyla orantılı olarak arttığı

anlaşılmaktadır. Keza Bartın İlinin bal verim değeri (%14) ile ormanlık alan oranı (%55) gibi Batı

Karadeniz ve Karadeniz Bölgesi oransal değerleri de bu bilgiyi doğrular niteliktedir

Orman varlığı bakımından yüksek bir orana sahip olan Bartın aynı zamanda orman köylüsü

yoğunluğu bakımından da ülke ortalamasının oldukça üzerindedir. Buna karşın Bartın İli bal verim

düzeyi gerek bölge gerekse de ülke ortalamasının oldukça altındadır.

“Bal Üretim Potansiyeli Listesi” de ülkemizde bal üretimine yönelik birçok çalışmada (OGM,

2010; BOEP, 2013; OTB, 2013; TAB, 2015) dikkate alınmıştır. Bu listede kestane, ıhlamur ve

yalancı akasya türleri bal üretim potansiyeli açısından yüksek verimli türler (dördüncü sınıf ve daha

üzeri bal üretimi yapan) sınıfında yer almıştır. Bartın Orman İşletme Müdürlüğü sınırları içinde

3.251,2 ha kestane (%,83), 378,5 ha ıhlamur (%10), 322,8 ha yalancıakasya (%7) olmak üzere

toplamda 3.897,3 ha saf ve karışık Potansiyel Bal Orman alanı belirlenmiştir. (Ersin Güngöra, Akif

41

İlçeler

Kanatlı

(Adet)

Arı

Kovanları

Ürünler

Bal (kg) Balmumu

(kg)

Merkez 928.604 16.480 100,080 4,165

Amasra 8.960 5.683 34,098 0,980

Kurucaşile 4.160 6.219 37,314 0,737

Ulus 224.909 4.230 25,440 1,060

Merkez 1.166.633 32.612 196,932 6,942

Burak Ayhan, Bartın Yöresi Orman Kaynaklarının Bal Üretim Potansiyeli ve ekonomik değeri,

2016)

2004 yılında Bartın Arı Yetiştiricileri Birliği kurulmuştur ve şu an 387 üyesi bulunmaktadır.

Birliğe üye olabilmek için arıcıların en az 30 kovana sahip olmaları şart koşulmuştur.

6.4. Bartın İlinde Arıcılığın Yayılışının Belirlenmesi

Tablo 18: Mevcut Kümes Hayvanları - Arıcılık ve Ürünleri

TÜİK verileri (2018)

Bartın ve çevre illerde; arıcılık faaliyeti yapan işletme sayısı Tablo 19’da verilmiştir. Tablo 19’a

göre Bartın ili işletme sayısı açısından 2013 yılında büyük bir ivme kazanmış olup, 2018 yılında

çevre illere kıyasla en fazla işletmeye sahip il durumuna gelmiştir.

Tablo 19: Bartın ve Çevresinde Arıcılık Faaliyeti Yapan İşletme Sayıları

Yıllar Arıcılık Faaliyeti Yapan Işletme Sayısı (İllere Göre)

Bartın Karabük Kastamonu Zonguldak

2004 262 272 861 342

2005 262 276 961 342

2006 262 272 952 314

2007 264 262 965 306

2008 261 259 946 306

2009 261 249 896 308

22

42

2010 260 238 896 309

2011 256 239 896 306

2012 265 256 874 298

2013 1.419 256 673 763

2014 1.440 569 909 1.045

2015 1.53 457 2.137 1.047

2016 1.543 530 2.159 1.002

2017 2.118 405 1.494 1.090

2018 1.992 419 1.551 1.436

TÜİK (2018) verilerine göre Bartın ilinde arıcılık yapan işletme sayısı 903 adet işletme ile en

çok Merkezde, 646 adet ile Amasra’da, 236 adet ile Ulus’da ve 207 adet ile Kurucaşile ilçesinde

bulunmaktadır. TÜİK (2014-2018) verilerine göre arıcılık en fazla merkez kısımlarda

yapılmaktadır. Gerek kovan sayısı gerekse bal ve balmumu üretim miktarları açısından Bartın-

Merkez, ilçelere göre oldukça ön sıralardadır. Bu değerlendirme anket sonuçlarına göre ve arı

yetiştiricileri birliğinden alınan verilere göre yapılan değerlendirme sonucudur.

Tablo 20: Bartın İlinde Arıcılık Faaliyeti Yapan İşletme Sayısı (TÜİK,2018)

Bartın

(Amasra)

Bartın

(Kurucaşile)

Bartın

(Merkez)

Bartın

(Ulus)

Arıcılık

Faaliyeti

Yapan

Işletme Sayısı

Ölçüm

bazında

2014 152 231 805 252

2015 155 231 885 264

2016 154 242 877 270

2017 711 243 885 279

2018 646 207 903 236

43

Tablo 21: Bartın İline Ait Hayvan Üretim Miktarları (TÜİK,2018)

Bartın

(Amasra)

Bartın

(Kurucaşile)

Bartın

(Merkez)

Bartın

(Ulus)

Hayvansal

Üretim

Arılar (Kovan

Halinde), Eski Tip

ve Kovan Sayısı

2014 0 0 30 86

2015 0 0 32 109

2016 2 4 29 115

2017 2 6 41 110

2018 20 0 40 12

Arılar (Kovan

Halinde), Yeni

Tip ve Kovan

Sayısı

2014 2685 4150 14898 4650

2015 2750 4250 18000 5150

2016 2820 4280 17750 5350

2017 5400 5900 18150 4055

2018 5663 6219 16440 4218

Doğal Bal ve Ton 2014 16,11 24,9 89,568 28,416

2015 17,6 25,85 90,25 31,3

2016 18,6 26,05 94,6 32,1

2017 37,814 41,342 127,337 29,155

2018 34,098 37,314 100,08 25,44

Balmumu, Arı ve

Ton

2014 0,671 1,038 3,725 1,163

2015 0,7 1,11 3,95 1,23

2016 0,705 1,18 4,19 1,284

2017 1,35 1,476 4,547 1,041

2018 0,98 0,737 4,165 1,06

Tablo 22: Bartın İlinin Türkiye Hayvancılığındaki Yeri (TÜİK, 2018)

Ürün Bartın Türkiye Türkiye Ürün

Büyükbaş Sığır Sayısı (Baş) 62.727 17.220.903 72 0,036

Küçükbaş Hayvan Sayısı (Baş) 6.302 46.117.399 81 0,001

Manda Sayısı (Baş) 4.327 178.397 13 0,242

Arı Kovan Sayısı (Adet) 32.612 8.108.424 63 0,040

Bal Üretimi Miktarı (Ton/Yıl) 197 107.927 67 0,018

BB Süt Üretim Miktarı (Ton/Yıl) 72.465 20.112.619 70 0,036

KB Süt Üretim Miktarı (Ton/Yıl) 180 2.008.097 81 0,001

44

Daha Önceki Çalışmalar

2019 yılında Bartın İl Tarım ve Orman Müdürlüğü, Dünya Arı Günü çerçevesinde Genç

Çiftçi projelerinden faydalanan genç arıcılarla değerlendirme toplantısı düzenleşmiştir.

Bartın'da, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı'nın 2019 çalışma hedefi olarak belirlediği "Mesleki

Eğitim Teması" kapsamında Batı Karadeniz Kalkınma Ajansı destekli usta-çırak buluşması

gerçekleşmiştir. Etkinliklerde Bartın’a ait ürünlerden coğrafi işarete aday olanların tanıtımı

yapılmıştır.

2019 yılında Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) Bartın Kadın Girişimciler Kurulu

Üyeleri çalışma toplantsı düzenlemiş, “Bartın Kestane Balı”nın tanıtım ve coğrafi işaretinin

alınması konusunda bilgiler paylaşılmıştır.

Bartın İl Tarım ve Orman Müdürlüğü ve Halk Eğitim Merkezi işbirliğinde her yıl düzenli

olarak "Arıcılık Kursu" düzenlenmektedir. Bu çerçevede 2019 yılında da kurslar

gerçekleştirilmiştir.

2016 yılında Bartın İl Tarım ve Orman Müdürlüğü tarafından “Bartın Kestane Balının

Organik Üretim” olanaklarını değerlendirmeye yönelik çalışma toplantısı yapılmıştır.

Yine 2016 yılında Bartın İl Tarım ve Orman Müdürlüğü tarafından "Bal Üretiminde

Verimliliği Artırma" konferansı gerçekleştirilmiştir.

2015 yılında Ford Otosan tarafından Milli Eğitim Bakanlığı ve Uçan Süpürge Kadın İletişim

ve Araştırma Derneği iş birliğiyle yürütülen "Bal Arıları Mühendis Oluyor" projesi

kapsamında Bartın'da öğrencilere farkındalık eğitimleri verilmiştir.

Balparmak ile TOÇEV iş birliğinde “Kahvaltılı Sabahlar, Sağlıklı Yarınlar” isimli sosyal

sorumluluk projesi çerçevesinde Bartın’daki ilköğretim okulları ziyaret edilmiştir.

45

7. BARTIN’DA ÜRETİLEN BALIN KALİTE ve STANDARDİZASYONUN

TESPİTİ 7.1. Bartın İlinde Bulunan Bitkiler ve Nektar Üretim Potansiyelleri

Bal; bitkilerin nektarının ya da canlı kısımlarının salgılarının veya canlı kısımlarının üzerinde

beslenen bazı böceklerin salgılarının, bal arıları tarafından toplanarak, kendine özgü maddelerle

karıştırılıp, dehidre edilip, olgunlaşması için peteğe bırakılan, doğal tatlı bir maddedir (Council

Directive, 2001).

Bal; çiçek balı ve salgı olmak üzere ikiye ayrılır. Çiçek balı; bal arılarının bitkilerin çiçeklerinde

bulunan nektaryumlardan topladığı nektardan köken almaktadır (Şahinler vd. 2019). Salgı balı ise;

bal arılarının bitkiler üzerinde yaşayan bazı afitlerin salgılarını topladıktan sonra kendine özgü

salgılarla karıştırarak değişikliğe uğratıp, petek gözlerine depoladıkları maddedir (Sanz et al.,

2005).

Arıcılık için önemli olan bitkiler; nektar ve/veya polen üretim potansiyeli olan bitkileridir.

Çalışma kapsamında; Ballı bitkilerin tespiti; TUBİVES veri kaynaklarından faydalanılarak

çıkartılmış olup, Bartın ili ve çevresinde yapılan floristik çalışmalar taranmıştır. Yapılan tarama

sonucunda Bartın ilinde mevcut bitki çeşitliliği ortaya çıkarılmıştır. Oluştıurulan floristik listede

mevcut bal potansiyeli olan bitki türleri tespit edilmiştir (Floristik liste ektedir). Bu bitki türlerinin

tespit edildiği alanların lokasyon bilgileri GPS koordinatı (DATUM: ED1950-UTM Zone 35 K)

göre alınmıştır. Tespit edilen koordinatlar harita üzerine işlenmiş ve ballı bitkilerin dağılım haritası

oluşturulmuştur

Bu bitkilerden nektar üretim potansiyeline sahip olanlar yani ballı bitki olarak

tanımlayabileceklerimiz, literatür taraması sonucu tespit edilen bitki türleri olup Tablo 23’te

verilmiştir.

Buna göre yörede 852 adet bitki taksonu mevcut olup bunlardan 202 tanesi ballı bitki (nektar

üretim potansiyeline sahip) olan türler Tablo 23‘te verilmiştir. Tespit edilen bitki türlerinden 20

tanesi ise salgı balı kaynağı olabilecek bitkiler olarak tespit edilmiştir.

46

Şekil 14: Bartın İli Merkez Ballı Bitkiler Dağılım Haritası

Arıcıların kovanlarını koyduğu arılıkların koordinatları alınarak, bu koordinatlar harita üzerine işlenmiş ve arılık haritası oluşturulmuştur

47

Şekil 15: Bartın İli Ballı Bitkiler Dağılım Haritası-1

48

Şekil 16: Bartın İli Ballı Bitkiler Dağılım Haritası-2

49

Şekil 17: Bartın İli Ballı Bitkiler Dağılım Haritası-3

50

Tablo 23: Bartın İli Ballı Bitkileri (Nektar Üretim Potansiyeline Sahip)

Sıra Takson Lokasyon X Y

1. Alisma plantago-

L.aquatica

Bartın: Abdipaşa, Kirazlıkdüzü

çevresi, 100 m, 462536 4597317

Bartın: Karaköydüzü,

Karaağaçlıkdüzü 462443 4597423

2. Cotinus coggyria Scop.

Bartın: Bartın Kent Ormanı 445686 4609776

Bartın: İnkum, Güneyli Hill 436601 4613809

Bartın: Eğciler Köyü çevresi, 100 m, 453814 4604061

3. Rhus coriaria L.

Bartın: Abidinpaşa, Kirzalıkdüzü

çevresi, 100 m., 462380 4597081

Bartın: İnkum, Taşlıilit Hill, 130 m, 436066 4613285

4. Hedera helix L.

Bartın: Balamba Tabiat Parkı, 447114 4608685

Bartın: Amasra, Köprüboğazı

Stream, 110 m,

463906 4596699

Bartın: Abdipaşa, Kirazlıkdüzü

çevresi, 100 m,

462333 4596679

5. Asparagus acutifolius

L.

Bartın: Amasra, Kömür Ocağı

çevresi, 20 m,

450755 4619680

6. Scilla bifolia L. Bartın: Balamba Tabiat Parkı, 447246 4608738

7. Anchusa azurea Miller

Amasra: Maden ocaklarının güney-

doğusundaki, Şah mahalles, güney-

batısındaki, Doruk Tepe ve Tavacık

Tepe arasındaki tarlalar, 210 m

448691 4618593

Bartın: Abdipaşa, Öküzgözü

Köprüsü çevresi, 140 m, 462766 4596768

8. Buglossoides arvensis

(L.) Johnston

Bartın: Amasra, Doruktepe'nin

kuzey yamacı, 260 m, 463883 4597202

9. Cynoglossum

officinale L.

Bartın: Abdipaşa, Karadiken Köyü

çevresi, 90-100 m, 464864 4596815

Bartın: İnkum, Kuba Hill, 135 m, 435857 4613088

10. Echium angustifolium

Mill.

Bartın: Balamba Tabiat Parkı, 447141 4608702

Bartın: Abdipaşa, Karadiken Köyü

çevresi, 90-100 m, 464551 4597212

11. Echium vulgare L. Amasra: Tavacık Tepe, Doruk Tepe

ve Gölyanı Tepe'nin kuzey yada 448202 4619866

51

kuzey-batı yamaçları, 200-250 m

Bartın: Kum, 70 m, 448813 4488813

Bartın: Bartın Kent Ormanı 445855 4609805

12. Heliotropium dolosum

De Not

Bartın: Dumanlı, Aşağıdere Havzası,

750 m, 456442 4594670

Bartın: Bartın Nehri, Balkaya

Foothill, 175 m, 443779 4598706

13. Heliotropium

suaveolens Bieb.

Bartın: Abdipaşa, Öküzgözü

Köprüsü çevresi, 140 m, 463709 4596151

14. Myosotis arvensis (L.)

Hill subsp. arvensis

Bartın: Balamba Tabiat Parkı, 447084 4608964

Brtın: Abdipaşa, Kirazlıkdüzü

çevresi, 100 m, 463657 4596931

15. Myosotis

lithospermifolia

(Willd.) Hornem.

Brtın: Abdipaşa, Kirazlıkdüzü

çevresi, 100 m, 463839 4596588

16. Myosotis ramosissima

Rochel ex Schultes

subsp. ramosissima

Amasra: Çingen Tepe'nin doğu ve

kuzey-doğu yamaçları, 320 m, 450271 4620120

Bartın: Bartın Orman Fakültesi yolu,

60 m, 445504 4605745

17. Myosotis stricta Link

ex Roemer

Brtın: Abdipaşa, Kirazlıkdüzü

çevresi, 100 m, 463685 4596879

18. Myosotis sylvatica

Ehrh. ex Haffm.

Amasra: Darıharmanı Tepe ve

Çingen Tepe'nin denize bakan

yamaçları, 290 m,

450740 4620580

Bartın: Amasra, Çingen Tepe kuzey

yamaçları, 290 m, 450363 4620617

19. Symphytum tuberosum

L. subsp. nodosum

(Schur) Soo

Bartın: Amasra merkez, 40 m, 448995 4621420

20. Campanula glomerata

L. subsp. hispida

(Witasek) Hayek

Amasra: Çingen Tepe ve Tavacık

Tepe'nin denize bakan yamaçları,

250 m,

450766 4620740

Bartın: Amasra, Çingen Tepe kuzey

yamaçları, 290 m, 450137 4620815

21. Campanula

rapunculoides L.

subsp. rapunculoides

Amasra: Şah mahallesi ve su deposu

üstlerindeki kuzey yamaçlar, 215 m, 451126 4620394

Bartın: Abdipaşa, Kirazlıkdüzü

çevresi, 100 m, 463042 4596000

22. Campanula Bartın: Kumluca, Ardıçdüzü çevresi, 454404 4590145

52

rapunculoides L.

subsp. cordifolia

(C.Koch) Damboldt

1250 m,

23. Sambucus nigra L.

Amasra: Şah mahallesi üstlerindeki

yamaçlar, 220 m, 450881 4620406

Bartın: Amasra, Kaleşah Mahallesi,

210 m, 449514 4620099

24. Stellaria media (L.)

Vill. subsp. media

Amasra: Şah Mahallesi güney-

doğusundaki yamaçlar, 210 m, 451096 4620632

Bartın: Amasra, Kaleşah Mahallesi,

210 m, 449378 4620060

Bartın: Karaköydüzü, 445076 4605995

25. Stellaria media (L.)

Vill. subsp. pallida

(Dumort.) Aschers. &

Graebn.

Bartın: Amasra, Büyükilit Hill, 135

m, 450293 4620710

26. Chenopodium album

L.

Amasra: Tvacık Tepe'nin kuzey-batı

yamaçları, 245 m,

449050 4620669

Bartın: Abdipaşa, Karadiken Köyü

çevresi, 90-100 m,

464503 4597507

27. Arctium minus (Hill)

Bernh. subsp. pubens

(Babington) Arenes

Amasra: Tavacık Tepe ve Gölyanı

Tepe'nin kuzey ve kuzey-batı

yamaçları, 270 m,

447795 4620008

Bartın: Amasra, TTK, entrance, 15

m, 445305 4619164

Bartın: Balamba Tabiat Parkı, 446947 4608709

Brtın: Amasra, Tavacıktepe

kuzeybatı yamaçları, 270 m,

447911 4619322

28. Bidens tripartita L.

Amasra: Tavacık Tepe ve Doruk

Tepe arasındaki denize bakan

yamaçlar, 230 m,

448672 4620461

Bartın: Abdipaşa, Öküzgözü

Köprüsü çevresi, 140 m, 450928 4596991

29. Calendula arvensis L. Bartın: Amasra, Amastris Otel

Garden, 5 m, 449154 4621583

30. Carduus nutans L.

subsp. leiophyllus

(Petr.) Stoj. & Stef.

Bartın: Amasra, Çingen Hill, 255 m, 447752 4619893

31. Carduus

pycnocephalus L.

subsp. albidus (Bieb.)

Amasra: Tavacık Tepe ve Doruk

Tepe'nin kuzey ve doğu yamaçları,

250 m,

449034 4619692

53

Kazmi

Bartın: Balamba Tabiat Parkı, 447230 4608837

Bartın: Köprüboağzı Hill, 110 m, 448616 4621917

32. Chondrilla juncea L.

var. juncea

Amasra: Ahatlar köy yolu üstlerinde,

Doruk Tepe'nin kuzey yamçları, 280

m,

450757 4620009

Bartın: Amasra, Büyükilit Hill, 200

m,

448126 4620131

Bartın: Abdipaşa, Öküzgözü köprüsü

çevresi, 140 m,

458766 4597045

33. Cichorium intybus L.

Amasra: Gölyanı ve Tavacık

Tepe'nin kuzey yamaçlarında, 270

m,

446880 4618738

Bartın: İnkum, Kuba Hill, 180 m, 435033 4611483

Bartın: Karaköydüzü,

Karağaçlıkdüzü

447056 4608653

Bartın: Balamba Tabiat Parkı, 446729 4608590

Bartın: Abdipaşa, Öküzgözü köprüsü

çevresi, 140 m, 459120 4596946

34. Cirsium arvense L.

scop. subsp. vestitum

(Wimmer & Grab.)

Petrak

Amasra: Doruk Tepe ve Tavacık

Tepe'nin kuzey yamaçları, 250 m, 447838 4619978

Bartın: Amasra, Kuşkaya Hill, 365

m, 453279 4620458

Bartın: Bartın, Orman Fakültesi

yolu, 60 m, 445349 4605688

35. Cirsium vulgare (Savi)

Ten.

Amasra: Çingen Tepe ve Doruk

Tepe'nin kuzey ve kuzey-doğu

yamaçları, 250-300 m,

448702 4620918

Bartın: İnkum, Güneyli Hill, 190 m, 436198 4612983

36. Crepis foetida L.

subsp. rhoeadifolia

(Bieb.) Celak

Amasra: Doruk tepe'nin kuzey

yamaçları, su deposunun bulunduğu

mevkii, 200-250 m,

448733 4620648

Bartın: Amasra, Büyükilit Hill, 135

m,

447754 4620533

Bartın: Karaköydüzü,

Karağaçlıkdüzü

445889 4609936

Bartın: Bartın Kent Ormanı 445681 4614517

Bartın: Amasra, Kaman Köyü 449044 4619706

54

köprüsü çevresi, 55 m.,

37. Crepis foetida L.

subsp. commutata

(Spreng.) Babcock

Amasra: Doruk tepe'nin kuzey

yamaçları, su deposunun bulunduğu

mevkii, 200-250 m

448359 4620170

38. Eupatorium

cannabinum L.

Amasra: Doruk Tepe'nin kuzey-batı

yamaçları, 225 m, 448066 4621485

Bartın: Amasra, Meşelik Hll, 115 m, 459195 4597017

Bartın: Abdipaşa, Öküzgözü köprüsü

çevresi, 140 m,

459127 4596844

39. Lactuca serriola L.

Bartın: Abdipaşa, Öküzgözü köprüsü

çevresi, 140 m,

447523 4621225

Bartın: Amasra, Tonton Hill, 145 m, 449011 4620811

40. Lapsana communis L.

subsp. intermedia

Amasra: Doruk Tepe ve Tavacık

Tepe'nin denize bakan yamaçları,

235 m,

448883 4622218

Bartın: Köprüboağzı Hill, 110 m, 435134 4612650

Bartın: Amasra, Sunset Otel, 15 m, 446951 4608701

Bartın: Balamba Tabiat Parkı, 464535 4597666

41. Lapsana communis L.

subsp. adenophora

(Boiss.) Rech

Bartın: Abdipaşa, Karadiken Köyü

çevresi, 90-100 m, 447243 4608745

Bartın: Balamba Tabiat Parkı, 447727 4619380

42. Petasites hybridus (L.)

Geartner. B. Mey &

Schreb.

Bartın: Balamba Tabiat Parkı, 446919 4608659

43. Senecio vernalis

Waldst. & Kit.

Bartın: Abdipaşa, Öküzgözü köprüsü

çevresi, 140 m, 458911 4596966

44. Senecio vulgaris L.

Amasra: Şah Mahallesi üstlerindeki

ve maden ocaklarının

güneydoğusundaki kuzey yamaçlar,

220 m,

446714 4618868

Bartın: Amasra, Büyükilit Hill, 160

m, 448178 4621372

Bartın: Abdipaşa, Öküzgözü köprüsü

çevresi, 140 m, 459173 4596715

45. Taraxacum officinale

Weber.

Bartın: Karaköydüzü,

Karağaçlıkdüzü 445456 4607737

46. Tussilago farfara L. Amasra: Şah Mahallesi ve su deposu

üstlerindeki kayalık yamaçlar, 195 451222 4620726

55

m,

Bartın: Balamba Tabiat Parkı, 447312 4608659

Bartın: Çaybükü Köyü çevresi, 140

m, 444205 4598509

47. Xeranthemum annuum

L.

Bartın: Abdipaşa, Kirazlıkdüzü

çevresi, 100 m, 462676 4597525

48. Calystegia sepium (L.)

R.Br. subsp. sepium

Amasra: Şah Mahallesi üstleri ve su

deposu civarındaki kuzey yamaçlar,

215 m,

451225 4620616

49. Convolvulus arvensis

L.

Amasra: Doruk Tepe'nin kuzeyinde

su deposunun alt kısımları, 215 m,

449072 4621127

Bartın: Karaağaçlıkdüzü, 445495 4607529

50. Cornus mas L. Amasra: Gölyanı Tepe, Doruk Tepe

ve Çingen Tepe'nin denize bakan

yamaçları, 250 m,

447933 4620440

51. Cornus sanguinea L.

subsp. sanguinea

Amasra: Gölyanı Tepe, Doruk Tepe

ve Çingen Tepe'nin denize bakan

yamaçları, 270 m,

448257 4620576

Bartın: Balamba Tabiat Parkı, 447083 4608817

52. Barbarea vulgaris

R.Br. subsp. vulgaris

Amasra: Tavacık Tepe ve Doruk

Tepe'nin kuzey yamaçları, 220 m,

448791 4620588

Bartın: Abdipaşa, Kirazlıkdüzü

çevresi, 100 m,

462523 4597002

53. Brassica elongata

Ehrh.

Bartın: Bartın Kent Ormanı 445765 4609567

Bartın: Amasra, Doruktepe'nin

kuzey yamaçları, 290 m, 448715 4620668

54. Cakile maritima Scop. Bartın: Büyükkızılkum sahili, 1 m, 449082 4621829

55. Cheiranthus cheiri L. Bartın: Çömlekkıran Hill, 80 m, 446142 4604587

56. Raphanus

raphanistrum L.

Amasra: Şah Mahallesi üstlerindeki

su deposu çevresi, 215 m, 452030 4620766

Bartın: Amasra, Kömür Ocağı

çevresi, 20-30 m, 448466 4621877

57. Rapistrum rugosum

(L.) All.

Amasra: Doruk Tepe'nin kuzey

yamaçları, su deposu çevresi, 210 m, 448900 4619642

Bartın: Amasra, su deposu çevresi,

50 m, 448273 4621720

58. Sinapis arvensis L. Bartın: Çaybükü Köyü çevresi, 140

m, 443975 4598143

56

59. Ecbalium elaterium

(L.) A.Rich

Bartın: Bartın Nehri, Balkaya

Foothill, 10 m, 444227 4601006

60. Scabiosa atropurpurea

L. subsp. maritima (L.)

Arc.

Amasra: Ahlatlar köy yolu ve Şah

Mahallesi üstlerindeki kuzey

yamaçlar, Tavacık Tepe'nin kuzey

yamaçları, 230 m,

451659 4620336

Bartın: Karaköydüzü,

Karağaçlıkdüzü

445243 4607830

61. Scabiosa columbularia

L. subsp. columbularia

var. columbularia

Bartın: Amasra, Boztepe ve Tavşan

Island, 50 m,

449171 4622516

62. Diospyros lotus L. Amasra: Gölyanı Tepe'nin kuzey

yamaçları, 275 m, 448967 4620900

63. Arbutus andrachne L. Bartın: Çömlekkıran Hill, 95 m, 447031 4605075

64. Arbutus unedo L. Amasra: Maden ocaklarının güney-

doğusundaki denize bakan yamaçlar

50-100 m,

450986 4620864

65. Erica arborea L. Bartın: Köprüboağzı Hill, 110 m, 445777 4602165

66. Rhododendron

ponticum L.

Amasra: Gölyanı Tepe, Tavacık

Tepe, Doruk Tepe ve Çingen

Tepe'nin denize bakan yamaçları,

250 m

449058 4621315

Bartın: Balamba Tabiat Parkı, 446796 4608624

67. Vaccinium

arctostaphyllos L.

Amasra: Gölyanı ve Tavacık

Tepe'nin kuzey yamaçları, 255 m, 449612 4620118

Bartın: Balamba Tabiat Parkı, 447047 4609130

68. Chrozophora tinctoria

(L.) Rafin.

Bartın: Bartın Nehri, 10 m, 444270 4601447

69. Euphorbia helioscopia

L.

Amasra: Ahlatlar köy yolu ve Şah

Mahallesi üstlerindeki kuzey

yamaçlar, 220 m,

451965 4620574

Bartın: Karaköydüzü,

Karağaçlıkdüzü 445330 4607328

70. Mercurialis annua L. Bartın: Amasra, Zeytin Hill, 65 m, 448364 4621798

Castanea sativa Mill.

Amasra: Gölyanı Tepe, Kavacık

Tepe, Damyanı Tepe ve Doruk

Tepe'nin denize bakan yamaçları,

235 m,

449842 4620354

Bartın: Balamba Tabiat Parkı, 446938 4608691

57

Bartın: Çömlekkıran Hill, 80 m, 448290 4621589

Bartın: Amasra, Gömü Köyü

çevresi, 100-130 m, 446385 4619492

71. Geranium robertianum

L.

Bartın: Ulus, İbrahimderesi Köyü

çevresi, 300 m, 460784 4601172

72. Crocus ancyrensis

(Herbert) Maw

Bartın: İnkum, Taşlıilit Hill, 130 m, 435052 4612274

73. Ajuga reptans L.

Bartın: Balamba Tabiat Parkı, 446871 4608724

Bartın: Karaköydüzü 444597 4607375

Bartın: Bartın Orman Fakültesi yolu,

60m, 445174 4605746

74. Calamintha nepeta (L.)

Savi

Amasya: Ahatlar köy yolu üstü,

Doruk Tepe ve Çingen Tepe'nin

kuzey yamaçları, 200-250 m,

451188 4620446

Bartın: Karaköydüzü, 444126 4607378

Bartın: Abdipaşa, Öküzgözü köprüsü

çevresi, 140 m, 458744 4597272

75. Lamium maculatum L.

var. maculatum

Bartın: Bedesten Historie area, 10 m, 448833 4621311

76. Lamium purpureum L.

var. aznavourii Gand.

ex Aznav.

Bartın: Amasra, Kuşkaya Hill, 365

m, 452984 4620382

77. Lamium purpureum L.

var. purpureum

Amasra: Şah Mahallesigüney-

batısındaki denize bakan yamaçlar,

230 m,

451745 4620344

Bartın: Karaköydüzü,

Karağaçlıkdüzü 446005 4607481

Bartın: Balamba Tabiat Parkı, 447137 4608936

Bartın: İnkumu yamaçları, 150 m, 436068 4613114

78. Melissa officinalis L.

subsp. officinalis

Amasra: Su deposunun güney-

batısındaki yamaçlar, 230 m, 448766 4619651

Bartın: Karaköydüzü, 445923 4607126

Bartın: Amasra, Doruktepe'nin

kuzey yamaçları, 260 m, 448941 4619563

79. Mentha longifolia (L.)

Hudson subsp.

longifolia

Amasra: Tavacık Tepe'nin kuzey

yamaçları, 270 m, 449520 4620354

Bartın: Karaköydüzü, 444569 4607399

58

Karağaçlıkdüzü

Bartın: Bartın Kent Ormanı 446251 4609128

Bartın: Kumluca, Ardıçdüzü çevresi,

1250 m, 456192 4589108

80. Mentha pulegium L. Bartın: Karaköydüzü,

Karağaçlıkdüzü 444459 4607710

81. Mentha xpiperita L. Bartın: Kozcağız, Akcamescit,

Topalali Köyü çevresi, 60 m, 445271 4591188

82. Nepeta racemosa Lam. Bartın: Abdipaşa, Kirazlıkdüzü

çevresi, 100 m, 460959 4597899

83. Origanum vulgare L.

subsp. viride (Boiss.)

Hayek

Bartın: Abdipaşa, Öküzgözü köprüsü

çevresi, 140 m, 463123 4597211

84. Salvia forskahlei L.

Amasra: Şah Mahallesi'nin kuzey-

doğusundaki yamaçlar, 180 m,

451901 4620440

Bartın: Mugada sahil kenarı, 1 m, 435313 4612914

85. Salvia tomentosa Mill.

Bartın: Abdipaşa, Öküzgözü köprüsü

çevresi, 140 m, 461907 4597612

Bartın: Karaköydüzü, 444419 4607790

86. Salvia verbenaca L.

Amasra: Doruk Tepe'nin kuzey

yamaçları, 200 m, 449434 4620106

Bartın: Bartın Orman Fakültesi yolu,

60m, 445123 4605690

87. Salvia virgata L.

Bartın: Balamba Tabiat Parkı, 446981 4608852

Bartın: Abdipaşa, Öküzgözü köprüsü

çevresi, 140 m, 459742 4597282

88. Salvia viridis L. Bartın: Bartın Kent Ormanı 446204 4609833

89. Satureja hortensis L. Bartın: Abdipaşa, Öküzgözü köprüsü

çevresi, 140 m,

459663 4596495

90. Scutellaria albida L.

subsp. albida

Bartın: İnkum, Güney Hill, 190 m, 435102 4612161

91. Stachys annua (L.) L.

subsp. annua var.

annua

Bartın: Balamba Tabiat Parkı, 446355 4609808

Bartın: Bartın Kent Ormanı 446409 4609840

Bartın: Abdipaşa, Öküzgözü köprüsü

çevresi, 140 m, 458252 4597049

92. Teucrium chamaedrys Bartın: Amasra, Büyükilit Hill, 200 447857 4619991

59

L. subsp. chamaedrys m,

93. Teucrium polium L. Bartın: Kozcağız yolu, 10. km, 10

m.,

443771 4591528

94. Teucrium scordium L.

subsp. scordioides

(Schreber) Maire &

Petitmengin

Bartın: Karaağaçlıkdüzü, 446813 4606972

95. Thymus longicaulis

C.Presl var. longicaulis

Bartın: Bartın Kent Ormanı 446053 4610441

Bartın: İnkumu sahil kenarı, 1 m, 434423 4612145

96. Laurus nobilis L.

Amasra: Gölyanı Tepe, Tavacık

Tepe, Doruk Tepe, Çingen Tepe ve

Kuşkaya Tepe'nin denize bakan

yamaçları, 150 m,

447772 4620208

Bartın: Yenihan orman deposu

çevresi, 100 m, 460407 4597613

97. Astragalus

glycophyllos L. subsp.

glycophyllos

Bartın: Amasra, Büyükilit Hill, 135

m, 447709 4620415

98. Coronilla varia L.

subsp. varia

Amasra: Doruk Tepe ve Çingen

Tepe'nin denzie bakan yamaçları,

290 m,

450083 4620215

Bartın: Karaköydüzü, 447178 4607110

99. Doroycnium

pentaphyllum Scop.

subsp. herbaceum

Amasra: Gömü Köyü yol ayrımı

karşısındaki, yolun alttarafındaki

kuzey yamaçlar ve Çingen Tepe

yamaçları, 225 m,

446979 449393

Bartın: Karaköydüzü,

Karağaçlıkdüzü

444056 4606510

100. Glycyrrhiza echinata

L.

Bartın: Karaköydüzü, 446042 4607085

101. Lotus corniculatus L.

var. corniculatus

Amasra: Çingen Tepe ve Doruk

Tepe'nin denize bakan yamaçları,

270 m,

446242 4609785

Bartın: Bartın Kent Ormanı 446694 4609662

Bartın: Karaköydüzü,

Karağaçlıkdüzü

444610 4607345

102. Medicago lupulina L.

Bartın: Bartın Kent Ormanı 445791 4609228

Bartın: Karaağaçlıkdüzü, 445278 4608063

103. Melilotus alba Desr. Amasra: Tavacık Tepe ve Gölyanı 448640 4620573

60

Tepe'nin kuzey yamaçları, 260 m,

104. Melilotus officinalis

(L.) Desr.

Amasra: Şah Mahallesi'nin güney

batısındaki yamaçlar, 195 m,

450773 4620451

Bartın: Karaköydüzü,

Karağaçlıkdüzü

445834 4607261

105. Robinia pseudoacacia

L.

Bartın: Balamba Tabiat Parkı, 446855 4608468

Bartın: İnkum, Kuba Hill, 10 m, 434393 4612157

106. Trifolium

angustifolium L. var.

angustifolium

Amasra: Doruk Tepe ve Gölyanı

Tepe yamaçları, su deposunun üst

kısımları, 230 m,

450513 4620448

Bartın: Karaköydüzü, 446084 4607289

107. Trifolium arvense L.

var. arvense

Amasra: Tavacık Tepe'nin kuzey

yamaçları, 230 m, 450812 4620703

108. Trifolium campestre

Schreb.

Amasra: Gömü Köyü yol ayrımı

karşısındaki yamaçlar ve Şah

Mahallesi üstlerinde Doruk Tepe'nin

kuzey yamaçları, 215 m,

449615 4620193

Bartın: Karaköydüzü,Karaağaçlık

düzü 444849 4607201

109. Trifolium fragiferum

L. var. fragiferum

Bartın: Karaköydüzü,

Karağaçlıkdüzü 444651 4607280

110. Trifolium hybridum L.

var. hybridum

Amasra: Tavacık tepe'nin kuzey-batı

yamaçları, 220 m, 449716 4620874

111. Trifolium lappaceum

L.

Bartın: İnkum, Kuba Hill, 135 m, 434836 4611818

112. Trifolium medium L.

var. medium

Bartın: Balamba Tabiat Parkı, 447129 4608956

113. Trifolium nigrescens

Viv. subsp. petrisavii

(Clem.) Holmboe

Bartın: Amasra, Kuşkaya Hill, 365

m, 453466 4620475

114. Trifolium pratense L.

var. sativum Schreb.

Bartın: Balamba Tabiat Parkı, 446829 4608698

115. Trifolium pratense L.

var. pratense

Amasra: Doruk Tepe ve Tavacık

tepe arasındaki ve Şah Mahallesi

güney-batısındaki yamaçlar, 250 m,

448508 4620296

Bartın: Karaköydüzü,

Karağaçlıkdüzü 445216 4608088

116. Trifolium repens L. Amasra: Doruk Tepe yamaçlarında,

su deposunun çevresi, 220 m, 448497 4620550

61

117. Trifolium scabrum L. Bartın: Amasra, Doruk Hill, 335 m, 448461 4619709

118. Vicia cracca L. subsp.

cracca

Amasra: Tavacık Tepe, Kuşkaya

Tepe ve Doruk Tepe'nin kuzey ve

kuzey-batı yamaçları, 270 m,

448644 4619706

Bartın: Karaköydüzü, 444292 4607506

Bartın: Balamba Tabiat Parkı, 446916 4608607

Vicia sativa L. subsp.

sativa

Amasra: Tavacık ve Gölyanı

Tepe'nin kuzey yamaçları, 210 m, 448176 4620103

Bartın: Karaköydüzü, 444536 4607375

119. Asparagus acutifolius

L.

Amasra: Ahatlar köy yolu ve Şah

Mahallesi üstlerindeki kuzey

yamaçlar, 190 m,

452240 4620935

120. Lythrum salicaria L. Bartın: Karaköydüzü, 444944 4607074

121. Malva sylvestris L.

Amasra: Doruk tepe'nin kuzey

yamaçları, 235 m, 449027 4620789

Bartın: Amasra, Gömü Köyü

çevresi, 100-130 m, 446460 4620039

Bartın: Karaköydüzü ve

Karaağaçlıkdüzü 444731 4607581

122. Myrtus communis L.

subsp. communis

Amasra: Maden ocaklarının güney-

doğusundaki yamaçların alt

kısımları, 50 m,

445639 4619562

Bartın: Amasra, Kömür Ocağı

çevresi, 20-30 m, 445435 4619589

123. Fraxinus excelsior L.

subsp. excelsior

Bartın: Balamba Tabiat Parkı, 446844 4608604

Bartın: Kayadibikavlak Köyü, 100

m, 456935 4610539

124. Ligustrum vulgare L.

Amasra: Maden ocaklarının güney-

doğusundaki yamaçlar, 90 m, 446190 4618990

Bartın: Balamba Tabiat Parkı, 446866 4608672

Bartın: Abdipaşa, Karadiken Köyü

çevresi, 90-100 m, 462544 4596630

125. Epilobium hirsutum L.

Bartın: Abdipaşa, Kirazlıkdüzü

çevresi, 100 m, 462065 4597636

126. Oxalis acetocella L. Bartın: Abdipaşa, Kirazlıkdüzü

çevresi, 100 m, 461117 4597877

62

127. Digitalis ferruginea L.

subsp. ferruginea

Amasra: Şah Mahallesi üstlerindeki

denize bakan yamaçlar, 225 m, 451017 4620515

Bartın: Mugada sahil kenarı, 1 m, 429789 4606826

128. Digitalis ferruginea L.

subsp. schischkinii

(Ivan.) Wemer

Bartın: Ulus, Gürgenpınar Köyü

çevresi, 430 m, 439248 4610445

129. Veronica chamaedrys

L.

Amasra: Damyanı Tepe ve Doruk

Tepe'nin kuzey yamaçları, 260 m, 448888 4619588

Bartın: Balamba Tabiat Parkı, 446907 4608740

Bartın: Çaybükü Köyü çevresi, 140

m, 444667 4597765

130. Veronica officinalis L. Bartın: Gölbaşı Hill, 30 m, 441616 4608805

131. Veronica orientalis

Mill. subsp. orientalis

Bartın: Eğciler Köyü çevresi, 100 m, 453985 4604438

132. Veronica persica Poir. Bartın: Balamba Tabiat Parkı, 446829 4608666

133. Polygala vulgaris L. Bartın: Ulus, İbrahimderesi Köyü

çevresi, 300 m, 460816 4602579

134. Polygonum

lapathifolium L.

Amasra: Tavacık Tepe'nin kuzey

yamaçları, 270 m, 449890 4619868

Bartın: Abdipaşa, Kirazlıkdüzü

çevresi, 100 m, 461915 4598094

135. Clematis vitalba L.

Amasra: Şah Mahallesi üstlerindeki

kuzey yamaçlar, 215 m, 450525 4620344

Bartın: Balamba Tabiat Parkı, 446824 4608641

Bartın: Abdipaşa, Kirazlıkdüzü

çevresi, 100 m, 462456 4598161

136. Nigella damascena L. Bartın: İnkum, Harmancık Hill, 140

m, 436160 4613828

137. Ranunculus repens L. Bartın: Abdipaşa, Karadiken Köyü

çevresi, 90-100 m, 464464 4597721

138. Reseda lutea L. var.

lutea

Bartın: İnkum, Sarıkaya Hill, 20 m, 435935 4613944

139. Paliurus spina-christi

Mill.

Bartın: Kozcağız yolu, 10. km, 10

m., 444231 4590258

140. Cerasus avium (L.)

Moench.

Bartın: Balamba Tabiat Parkı, 446836 4608591

Bartın: Abdipaşa, Celalhan

Mahallesi çevresi, 90 m., 462572 4596662

63

141. Crataegus monogyna

Jacq. subsp. azarella

(Gris.) Franco

Bartın: Boyundurukyokuş Ridge,

165 m, 440081 4611467

142. Crataegus monogyna

Jacq. subsp. monogyna

Amasra: Doruk ve Çingen Tepe'nin

denize bakan yamaçları, 220 m, 449311 4619960

Bartın: Balamba Tabiat Parkı, 446926 4608624

Bartın: Bartın, Orman Fakültesi

yolu, 60 m, 445455 4605755

143. Fragaria vesca L.

Amasra: Doruk Tepe'nin denize

bakan yamaçları, 230 m, 448949 4619661

Bartın: Balamba Tabiat Parkı, 447027 4608681

Bartın: İnkumu yamaçları, 150 m, 436336 4613527

144. Malus sylvestris Mill.

subsp. orientalis

(A.Uglitzkich)

Browicz. var. orientalis

Bartın: Balamba Tabiat Parkı, 446861 4608573

Bartın: Kozcağız, Akçamescit,

Topalali köyü, çevresi, 60 m, 444677 4591341

145. Potentilla recta L.

Amasra: Çingen Tepe'nin doğu ve

kuzey-doğu yamaçları, 310 m, 447627 4621545

Bartın: Balamba Tabiat Parkı, 447039 4608627

146. Potentilla reptans L.

Amasra: Doruk Tepe ve Damyanı

Tepe'nin kuzey ve doğu yamaçları,

210 m,

448390 4620039

Bartın: Balamba Tabiat Parkı, 447051 4608660

Bartın: Abdipaşa, Kirazlıkdüzü

çevresi, 100 m, 462854 4596195

Bartın: Karaköydüzü,

Karağaçlıkdüzü 446060 4607789

147. Prunus avium L. Amasra: Tavacık Tepe'nin kuzey

yamaçları, 245 m, 449573 4620053

148. Prunus domestica L. Bartın: Balamba Tabiat Parkı, 446953 4608608

149. Prunus laurocerasus L. Amasra: Doruk Tepe'nin kuzey

yamaçları, 260 m, 449097 4619698

150. Prunus spinosa L.

subsp. dasyphylla

(Schur) Domin.

Bartın: Ulus, Dereli Köyü çevresi,

130 m., 483233 4612240

151. Pyracantha coccinea

Roem.

Amasra: Gömü Köyü yol ayrımı

karşısındaki ve maden ocaklarının 446731 4618508

64

güney-doğusundaki denize bakan

yamaçlar, 235 m,

Bartın: Balamba Tabiat Parkı, 446934 4608587

Bartın: Bartın Kent Ormanı

152. Pyrus communis L.

subsp. communis

Bartın: Kozcağız, Akçamescit,

Topalali köyü, çevresi, 60 m,

444360 4591445

153. Rosa canina L.

Amasra: Gömü Köyü yol ayrımı

karşısındaki yamaçlar ve Şah

Mahallesi üstlerinde Doruk Tepe'nin

kuzey yamaçları, 235 m,

449134 4619862

Bartın: Balamba Tabiat Parkı, 446925 4608615

Bartın: Bartın Kent Ormanı 445582 4609537

Bartın: Bartın Orman Fakültesi yolu,

60m,

445446 4605755

154. Rubus canescens DC.

var. canescens

Bartın: Balamba Tabiat Parkı, 446927 4608665

Bartın: Kumluca, Karkuyu çevresi,

1360 m, 454637 4588215

155. Galium verum L.

subsp. verum

Amasra: Doruk Tepe ve Çingen

Tepe'nin kayalık kuzey yamaçları,

270 m,

448690 4619292

Bartın: Karaköydüzü,

Karağaçlıkdüzü

445789 4607807

Bartın: İnkumu sahil kenarı, 1 m, 435104 4612688

156. Salix alba L. subsp.

alba

Bartın: Balamba Tabiat Parkı, 446853 4608746

Bartın: Abdipaşa, Karadiken Köyü

çevresi, 90-100 m, 464861 4597381

157. Salix amplexicaulis

Bory. & Chamb.

Bartın: Abdipaşa, Öküzgözü köprüsü

çevresi, 140 m, 459822 4596587

158. Salix caprea L.

Amasra: Tavacık tepe ve Doruk

Tepe'nin kuzey yamaçları, 250 m, 449247 4619681

Bartın: Balamba Tabiat Parkı, 446812 4608684

Bartın: Amasra, Tavacıktepe

kuzeybatı yamaçları, 270 m, 449246 4619803

159. Osyris alba L.

Amasra: Doruk Tepe'nin kuzey

yamaçları, 180 m, 448744 4619841

Bartın: Bartın Kent Ormanı 445603 4609515

Bartın: Eğciler Köyü çevresi, 100 m, 452817 4604958

65

160. Acer campestre L.

subsp. campestre

Bartın: Balamba Tabiat Parkı, 447025 4608803

Bartın: Amasra, Kaman Köyü

köprüsü çevresi, 100-130 m., 445463 4614725

Bartın: Amasra, Doruk Hill 448410 4621813

161. Acer platanoides L. Bartın: Ulus, Dereli Köyü çevresi,

130 m.,

482380 4611373

162. Saxifraga rotundifolia

L.

Bartın: Ulus, Çimenköy Mahallesi

çevresi, 80 m,

468190 4603158

163. Verbascum

gnaphaloides Bieb.

Bartın: Abdipaşa, Karadiken Köyü

çevresi, 90-100 m,

464654 4597334

164. Hyoscyamus albus L. Bartın: Amasra, Boztepe, 25 m, 448083 4621155

165. Staphylea pinnata L.

Amasra: Doruk Tepe ve Tavacık

Tepe'nin kuzey ve doğu yamaçları,

240 m,

447819 4620018

Bartın: Kurucaşile, Hocaköyü,

Çayırtarla mevkii, 40 m,

476714 4632015

166. Tamarix smyrnensis

Bunge

Bartın: Ulus, Demirci Mahallesi

çevresi, 140 m,

476521 4630790

167. Daucus carota L.

Amasra: Çingen Tepe ve Tavacık

Tepe'nin kuzey ve kuzey-batı

yamaçlarında yaygın halde, 300 m,

447377 4620138

Bartın: Balamba Tabiat Parkı, 447015 4608729

Bartın: Karaköydüzü,

Karağaçlıkdüzü

444721 4607372

Amasra: Çakraz Boz Köyü,

Kayapınar Mevkii çevresi, 300 m,

456269 4624676

168. Eryngium campestre L.

var. campestre

Bartın: Karaağaçlıkdüzü, 444748 4607526

169. Eryngium maritimum

L.

Bartın: Kozcağız yolu, 10. km, 10

m.,

444268 4590075

170. Foeniculum vulgare

Mill.

Bartın: Abdipaşa, Celalhan

Mahallesi çevresi, 90 m.,

463048 4595707

171. Verbena officinalis L. Bartın: Karaköydüzü,

Karağaçlıkdüzü

446093 4607295

172. Viola odorata L.

Amasra: Ahatlar köy yolu

üstlerindeki kuzey yamaçlar, 215 m,

452131 4620545

Bartın: Yenihan orman deposu

çevresi, 100 m,

461229 4597355

66

173. Viola tricolor L.

Amasra: Tavacık Tepe'nin kuzey-

batı yamaçları, 220 m, 448482 4619769

Bartın: Tavacıktepe kuzeybatı

yamaçları, 270 m, 448427 4619895

67

Şekil 18: Balçiği Üretim Potansiyeli Olan Bitki Türleri Haritası

Balçiği özelliği olan bitki türleri koordinatları alınarak harita üzerine işlenmiş ve balçiği özelliği olan bitki türlerine ait harita oluşturulmuştur.

68

Tablo 24: Salgı Balı (Balçiği) Yapma Özelliği Olan Bitki Türleri

Sıra

No

Takson Lokasyon Koordinat

X Y

1. Quercus cerris L. var.

cerris

Bartın: Dumanlı, Aşağıdere Havzası,

750 m,

456547 4595612

2. Fagus orientalis L.

Amasra: Gölyanı Tepe, Tavacık Tepe,

Damyanı Tepe ve Doruk Tepe'nin

denize bakan yamaçları, 240 m,

- -

Bartın: Ulus, Demirci Mahallesi

çevresi, 140 m,

454871 4596149

3. Quercus infectoria Oliv.

subsp. infectoria

Amasra: Gömü Köyü yol ayrımı

karşısındaki kuzey yamaçlar, 235 m,

447010 4619498

Bartın: Amasa, Gömü Köyü çevresi,

100-130 m,

446802 4619763

4. Quercus petraea (Matt.)

Liebl subsp. iberica

(Steven ex Bieb.) Krassiln.

Bartın: Balamba Tabiat Parkı, 446796 4608628

Bartın: Abdipaşa, Kirazlıkdüzü çevresi,

100 m,

463191 4597436

5. Quercus pubescens Willd. Bartın: Çömlekkıran Hill, 80 m, 448066 4621530

6. Quercus robur L. subsp.

robur

Amasya: Tavacık Tepe ve Gölyanı

Tepe'nin kuzey yamaçları, 260 m,

449527 4619984

Bartın: Amasra, Tavacıktepe kuzeybatı

yamaçları, 270 m,

449425 4619917

7. Quercus virgiliana Ten.

Amasya: Çingen Tepe ve Doruk Tepe

arasındaki denize bakan kuzey

yamaçlar üzerinde, 260 m,

449358 4619963

Bartın: Amasra, Çingen Tepe kuzey

yamaçları, 290 m,

449833 4620170

8. Betula pendula Roth.

Amasra: Gölyanı Tepe, Tavacık Tepe,

Doruk Tepe ve Çingen Tepe'nin denize

bakan yamaçları, 150 m

448457 4619928

Bartın: Kozcağız, Akçamescit, Topalali

Köyü çevresi, 60 m,

448106 4598578

9. Pinus brutia Ten. Amasra: Gömü Köyü yol ayrımı

karşısındaki ve Maden ocaklarının

güney-doğusundaki kuzey yamaçlar,

150 m,

446336 4619024

69

Bartın: Yenihan orman deposu çevresi,

100 m,

461571 4597138

10. Cedrus libani A. Rich. Bartın: Balamba Tabiat Parkı, 446800 4608584

11. Pinus nigra Arnold. subsp.

pallasiana (Lamb.)

Holmboe

Bartın: Ulus, Dereli Köyü çevresi, 130

m.,

482028 4610865

12. Pinus pinea L. Bartın: Balamba Tabiat Parkı, 446683 4608786

13. Pinus sylvestris L. subsp.

sylvestris

Bartın: Kozcağız, Akcamescit, Topalali

Köyü çevresi, 60 m,

443920 4591036

Tablo 25: Bartın İli Arılık Adresleri ve Koordinatlar

No

Arıcı Adı, Soyadı Arılık Adresi Koordinat Adres

X Y

1

Volkan ÖZDEMİR Ahatlar-Amasra 451696 4620926 Kurtköy Shell Benzinlik Karşısı

Bartın

2

Necmi AYDIN Büyükkıran 449616 4600654 Büyükkıran Köyü Hacıoğlu

Mah. Bartın

3

Necmi CUMUR Akağaç Köyü 452059 4595994 Akağaç Köyü - Bartın

4

Yıldız KIRPICI Mamak-Kerpiçlik

Mah.

447140 4593019 Mamak Köyü - Bartın

5

Serpil YAĞCI Akbaş Köyü 442891 4579982 Kozcağız/Bartın

6

Uygar LERMİ Saraylı 437387 4610066 Sütlüce Köyü – Bartın

7

Sezgin GÖKMEN Güngenpınar 438535 4610136 Gürgenpınarı Köyü - Bartın

8

Ahmet HAVABİLEN Güzelcehisar 434380 4610917 Güzelcehisar Köyü Hisar

Mah.- Bartın

9

Hasan YÜCEL Büyükkızılkum 427312 4602094 Büyük kızılkum köyü Bartın-

Merkez

10

Soncay SABANCI Saraylı 437857 4610077 Akmanlar Köyü/Devşeyli Mah.

Bartın

11

Fatih BOSTANCI Uğurlar Köyü 448463 4616427 Gecen Köyü – Bartın

12

Nevzat KALAYCI Darıören 460915 4614970 Darıören Köyü-Bartın

70

13

Ramazan ARSLAN Ören Köyü 474895 4618989 Ören Köyü - Bartın

14

Hasan ARABACI Fırınlı Köyü 456772 4607117 Fırınlı Köyü – Bartın

15

Hatice BAYRAK Gökçekıran köyü 452841 4597099 Yanaz Köyü Merkez Mah.

No:108

16

Keren AYDIN Saraydüzü/Amasra 453879 4615549 Yanaz Köyü 5. Cad. No:2 Org.

San. Bölg./Bartın

17

İsmail AKBAŞ Hanyeri Köyü 443796 4577188 Hanyeri Köyü – Bartın

18

Âdem DÖNMEZ Akbaş Köy 443095 4579618 Akbaş Köyü Çıttımoğlu Mah.

19 Selahattin

ŞENYERLİ Bakioğlu Köyü 445793 4587508 Bakioğlu Köyü – Bartın

20

Ramazan ÜSTÜYER Aşağıdere Köyü 449616 4583699 Mamak Köyü - Bartın

21

Ayten GÜNER

Keçideresi-Kumluca-

Ulus

456072 4589082 Keçideresi Köyü – Ulus

22

Mustafa ÖZKAN Dibektaş-Kumluca

Ulus

452073 4586273 Dibektaş Köyü - Ulus

23

Kenan ERGÜL Kirsinler-Kumluca-

Ulus

451636 4590214 Merkez Mah. Menderes Cad.

No:7/b -Kumluca/Bartın

24

Serdar ÖZSOY

Kirsinler-Kumluca-Ulus

451884

4590530

Kirsinler Köyü

25

Mustafa AYDOĞAN Yenimahalle-

Kumluca-Ulus

454864 4589076 Kumluca - Ulus

26

Sevilay ERMİŞ Yılanlar

Köyü_Kumluca-

Ulus

457998 4590309 Yılanlar Köyü

27

Cengiz ORHAN

Döngeller köyü-

kumluca-ulus

453790 4583881 Kumluca

28

Ali BODUR Bağdatlı Köyü –

Kumluca-Ulus

455539 4583706 Bağdatlı Köyü – Ulus

29

Dursun ÖZ Kömeçköyü-

Kurucaşile

480085 4627072 Aş Çerçi Köyü - Ulus

30

Nurhan GÜNDAĞ Büyükdip Mah.

İlyasgeçidi Köyü-

Kurucaşile

478211 4627478 İlyasgeçidi Köyü -

KURUCAŞİLE

31

Selda DUYGUN Başköy Köyü -

Kurucaşile

474477 4624197 Başköy Köyü - Kurucaşile

32

İbrahim AKTAŞ Kömeç köyü-

Kurucaşile

480467 4627098 Hoca köy

33

Hacıköy - 476694 4631012 Hacıköy - Kurucaşile

71

Arıcıların kovanlarını bal üretimi için bıraktıkları adresler ve koordinatları Tablo 25’te

verilmiştir. Ayrıca arıcıların arılıklarını bıraktıkları alanların koordinatları alınarak harita üzerine

işlenmiş ve Bartın İli Arılık Haritası olarak Şekil 19’da verilmiştir.

Ahmet ÖZYALÇIN Kurucaşile

34

Cemal KÖRÜKÇÜ Aydoğmuş Köyü -

Kurucaşile

472681 4627030 Aydoğmuş Köyü - Kurucaşile

35 Cemal KAMIŞ

Karaman Köyü -

Kurucaşile

468191 4630674 Karaman Köyü -

KURUCAŞİLE

36

Mustafa ÖZALP

Meydan Köyü-

Kurucaşile/Bartın

467192 4629223 Meydan Köyü-

Kurucaşile/Bartın

37

Alaettin ÖZKARA Yaylacık-Paşalılar

Köyü-Kurucaşile

466969 4625191 Pazarlıkan Köyü –

Kurucaşile/Bartın

38 Erol AKSOY

Elvanlar Köyü-

Kurucaşile/Bartın

465141 4625853 Elvanlar Köyü-

Kurucaşile/Bartın

39

Atalay KAYA

Kalaycı Köyü –Amasra 462314 4626555 Kalaycı Köyü –Amasra

40 Halil İbrahim

GÜNEYSU

Göçkündemirci-Amasra 462180 4626817 Göçkündemirci

41

Mehmet ÇETİN İnpiri Köyü -

Amasra - Bartın

452401 4621242 İnpiri Köyü - Amasra - Bartın

42

Mehmet DALGIRAN - - - Yahyayazıcılar Köyü - Amasra

43

Ümit KARAÇALI

Göçgün Köyü-

Amasra/Bartın

460727 4627397 Göçgün Köyü-Amasra/Bartın

44

Mustafa MERCAN Makaracı Köyü -

Amasra

453107 4619232 Makaracı Köyü - Amasra

45

Tahir ÖZKANCA Dizlermezeci Köyü -

Kurucaşile - Bartın

464449 4626175 Dizlermezeci Köyü -

Kurucaşile - Bartın

46

Nurettin KAÇAR Kazpınarı Köyü –

Amasra

447602 4616733 Kazpınarı Köyü – Amasra

47

Alirıza DÖNMEZ Kum Mah. -

AMASRA

449086 4621303 Kum Mah. - AMASRA

48

Mustafa KARAYER Kaleçalı Mah. -

Amasra

448382 4621692 Kaleçalı Mah. - Amasra

49

Kadir ERALP Aşağıdere köyü-

Abdipaşa-Ulus

448691 4584197 A.Ş Dere Köyü - Ulus/Bartın

50

Reşat ASLAN Bostanlar Köyü -

Amasra

448686 4618595 Bostanlar Köyü - Amasra

72

Şekil 19: Bartın İli Potansiyel Arılık Alanları Haritası

Bartın ili ve çevresinden toplanan balların mikroskobik incelenmesi sonucu Kestane ağırlıklı olduğu tespit edilmiştir. Bartın ili ve çevresinde

kestane ağaçlarının dağılım gösterdiği lokasyonların koordinatları alınarak harita üzerine işaretlenmiş ve bu alanlar potansiyel bal üretim alanları

olarakabelirlenmiştir.

73

7.2. BAL ANALİZLERİ

Bal analizleri aşağıda açıklanan laboratuvar süreçlerini kapsamaktadır.

7.3. BARTIN İLİNDE ÜRETİLEN BALLARIN HASAT SEZONUNDA KESTANE YAYILIŞ DURUMUNUN TESPİTİ

Bu kapsamda Bartın İli ve ilçelerinden belirlenen 50 adet balın melissopalinolojik analizleri

yapılmıştır.

7.4. Bal Örneklerinin Toplanılması

Bartın İl Tarım ve Orman Müdürlüğü ve Bartın Arı Yetiştiricileri Birliği’nin desteğiyle

Bartın ili ve çevresinde bal üreticilerinden (Bartın ili Merkez, Amasra, Ulus, Kurucaşile

İlçelerine bağlı belde ve köylerden idarece belirlenen lokasyonlardan) aralarında en 5 km

mesafe bulunan arılıklar saptanmıştır.

Bartın Arı Yetiştiricileri Birliği’ne üye işletmelerden olmak kaydıyla 50 numune

toplanmıştır.

Polen analizleri ve kimyasal parametreler için her bir işletmeden ayrı ayrı 500’er gramlık

süzme bal petekli ballardan elde edilerek numune alımı yapılmıştır. Numuneler, İdare

tarafından belirlenen teknik ekibin gözetiminde 15 Temmuz-15 Ağustos 2019 tarihleri

arasında alınmıştır.

Bal numuneleri alınarak cam kavanozlara konulmuştur. Kavanozlardaki etiketlere; Arıcının

ismi, iletişim bilgileri, arılığın lokasyonu, numunenin alınma tarihi not edilmiştir.

Sonraki aşmada numuneler ikiye ayrılmış; 1.Grup: mikroskobik analizler için Hacettepe

Üniversitesi’ne, 2. Grup ise Prolin, Diastaz ve elektriksel iletkenlik analizleri için Muğla

Sıtkı Koçman Üniversitesi Gıda Analizleri Uygulama ve Araştırma Merkezi MÜGAM’a

ulaştırılmıştır.

Hacettepe Üniversitesi bünyesi’nde gerçekleştirilen: balın melissopalinolojik analizi olarak

isimlendirilen mikroskobik analizi; balın hem bitkisel hem de coğrafik kökeni hakkında bilgi

sağlamaktadır. Hacettepe Üniversitesi’nde gerçekleştirilen mikroskobik analizler sonucunda,

incelenen bal örneklerinin bitkisel kaynakları polen analizleri sayesinde belirlenmiş ve Bartın

ili’nde ballara kaynak oluşturan bitkiler tespit edilmiştir. Bu sonuçlar yörenin hem floristik yapısı

hem de ballı bitkileri hakkında bilgi vermektedir.

7.5. Analizlerin Yapılması

Melissopalinolojik ananlizler (balın mikroskobik ananlizi), balın botanik ve coğrafik kökeninin

belirlenmesinde kullanılmaktadır. Bu analizler balın tağşişi, nişaşta tanesi içeripi içermediği ve

diğer mikroskobik partiküller hakkında bilgi vermektedir.

Balın melissopalinolojik analizler için hazırlanması aşağıdaki şekildedir (Sorkun, 2008).

74

1. Bir cam baget yardımı ile iyice karıştırılan stok baldan 10 gr alınıp deney tüpüne aktarılır ve

üzerine 20 ml distile su ilave edilir. Balın su içerisinde çözülmesini sağlamak amacıyla tüpler

yaklaşık sıcaklığı 45º C’lik su banyosunda 10-15 dakika bekletilir ve su banyosundan çıkarılan tüp

karıştırıcı yardımı ile karıştırılarak balın su içerisinde çözünmesi sağlanır.

2. Çözelti 3500 rpm’de 45 dk santrifüj edilir ve santrifüj edilen tüplerin süpernatant kısmı

dökülür. İğne ucuna alınan bir miktar (1-2 mm³) bazik fuksinli gliserin-jelatinin dipteki çökeltiye

bulaştırılmasıyla alınan materyal lam üzerine aktarılır.

3. Lam, ısıtma tablasında 30-40 º C’de ısıtılarak bazik fuksinli gliserin-jelatinin erimesi sağlanır.

Isıtma sırasında hava kabarcıklarının oluşmaması ve polenlerin deforme olmaması için

kaynamamasına dikkat edilir. İğne ile lam üzerinde erimiş gliserin-jelatin ile polenler karıştırılarak

polen içeriğinin homojen bir biçimde dağılması sağlanır ve lam üzerine 18x18 mm²’lik lamel

kapatılır.

4. Hazırlanan preparat yaklaşık 12 saat bu şekilde bekletildikten sonra incelemeye hazır hale

gelir.

7.6. Preparatların İncelenmesi

Her preparat sol üst köşeden mikroskopta incelenmeye başlanır ve 18x18 mm²’lik alan tamamen

taranarak bu alanda bulunan tüm polenler nicelik olarak tespit edilir.

7.7. Melissopalinolojik Analiz Sonuçları

Melissopalinolojik analiz sonuçları aşağıda bir tablo halinde verilmiştir. Melissopalinolojik

sonuçlarda arılık sahibine ait numaralar tabloda kodlanmıştır. Tabloda verilen kodların hangi arıcıya

ait olduğu aşağıda Tablo ’de verilmiştir.

Tablo 26: Bartın İli Arılıklarında Arıcılara Ait Kod Listesi

No:

Arıcının Adı, Soyadı Arılık Adresi İkametgah Adresi

1

Volkan ÖZDEMİR Ahatlar-Amasra Kurtköy Bartın

2

Necmi AYDIN Büyükkıran Büyükkıran Köyü Hacıoğlu Mah./Bartın

3

Necmi CUMUR Akağaç Köyü Akağaç Köyü - Bartın

4

Yıldız KIRPICI Mamak-Kerpiçlik Mah. Mamak Köyü - Bartın

5

Serpil YAĞCI Akbaş Köyü 15 Temmuz Şehitler Cad. Kozcağız/Bartın

6

Uygar LERMİ Saraylı Sütlüce Köyü – Bartın

7

Sezgin GÖKMEN Güngenpınar Gürgenpınarı Köyü -

75

Bartın

8

Ahmet HAVABİLEN Güzelcehisar Güzelcehisar Köyü Hisar Mah. - Bartın

9

Hasan YÜCEL Büyükkızılkum Büyük Kızılkum köyü Bartın-Merkez

10

Soncay SABANCI Saraylı Akmanlar Köyü/Devşeyli Mah/Bartın

11

Fatih BOSTANCI Uğurlar Köyü Gecen Köyü – Bartın

12

Nevzat KALAYCI Darıören Darıören Köyü-Bartın

13 Ramazan ARSLAN

Ören Köyü Ören Köyü - Bartın

14

Hasan ARABACI Fırınlı Köyü Fırınlı Köyü – Bartın

15

Hatice BAYRAK Gökçekıran Köyü Yanaz Köyü Merkez Mah.

16

Keren AYDIN Saraydüzü/Amasra Yanaz Köyü 5. Cad. Org. San. Bölg./Bartın

17

İsmail AKBAŞ Hanyeri Köyü Hanyeri Köyü – Bartın

18

Âdem DÖNMEZ Akbaş Köy Akbaş Köyü Çıttımoğlu Mah.

19

Selahattin ŞENYERLİ Bakioğlu Köyü Bakioğlu Köyü – Bartın

20

Ramazan ÜSTÜYER Aşağıdere Köyü Mamak Köyü - Bartın

21

Ayten GÜNER Keçideresi-Kumluca-

Ulus Keçideresi Köyü – Ulus

22

Mustafa ÖZKAN Dibektaş-Kumlluca_Ulus Dibektaş Köyü - Ulus

23

Kenan ERGÜL Kirsinler-Kumluca-Ulus Merkez Mah. Menderes Cad. Kumluca/Bartın

24 Serdar ÖZSOY Kirsinler-Kumluca-Ulus Kirsinler Köyü

25

Mustafa AYDOĞAN Yenimahalle-Kumluca-Ulus

Kumluca - Ulus

26

Sevilay ERMİŞ Yılanlar Köyü-Kumluca-Ulus

Yılanlar Köyü

27 Cengiz ORHAN Döngeller Köyü-

Kumluca-Ulus Kumluca

28

Ali BODUR Bağdatlı Köyü – Kumluca-Ulus

Bağdatlı Köyü – Ulus

29 Dursun ÖZ

Kömeçköyü-Kurucaşile Aş Çerçi Köyü - Ulus

30

Nurhan GÜNDAĞ Büyükdip Mah. İlyasgeçidi Köyü-

Kurucaşile

İlyasgeçidi Köyü - Kurucaşile

31

Selda DUYGUN Başköy Köyü - Kurucaşile

Başköy Köyü - Kurucaşile

76

32 İbrahim AKTAŞ

Kömeç Köyü-Kurucaşile Hoca Köy

33

Ahmet ÖZYALÇIN Hacıköy - Kurucaşile

Hacıköy - Kurucaşile

34

Cemal KÖRÜKÇÜ Aydoğmuş Köyü - Kurucaşile

Aydoğmuş Köyü - Kurucaşile

35

Cemal KAMIŞ Karaman Köyü - Kurucaşile

Karaman Köyü - Kurucaşile

36 Mustafa ÖZALP Meydan Köyü-

Kurucaşile/Bartın Meydan Köyü-

Kurucaşile/Bartın

37

Alaettin ÖZKARA Yaylacık-Paşalılar Köyü-Kurucaşile

Pazarlıkan Köyü – Kurucaşile/Bartın

38

Erol AKSOY Elvanlar Köyü-Kurucaşile/Bartın

Elvanlar Köyü-Kurucaşile/Bartın

39 Atalay KAYA Kalaycı Köyü –Amasra Kalaycı Köyü –Amasra

40 Halil İbrahim GÜNEYSU

Göçkündemirci-Amasra Göçkündemirci

41

Mehmet ÇETİN İnpiri Köyü - Amasra - Bartın

İnpiri Köyü - Amasra - Bartın

42

Mehmet DALGIRAN Yahyayazıcılar Köyü - Amasra

Yahyayazıcılar Köyü - Amasra

43

Ümit KARAÇALI Göçgün Köyü-Amasra/Bartın

Göçgün Köyü-Amasra/Bartın

44

Mustafa MERCAN Makaracı Köyü - Amasra

Makaracı Köyü - Amasra

45

Tahir ÖZKANCA Dizlermezeci Köyü - Kurucaşile - Bartın

Dizlermezeci Köyü - Kurucaşile - Bartın

46

Nurettin KAÇAR Kazpınarı Köyü – Amasra

Kazpınarı Köyü – Amasra

47

Alirıza DÖNMEZ Kum Mah. - Amasra Kum Mah. - Amasra

48

Mustafa KARAYER Kaleiçi Mah. - Amasra Kaleiçi Mah. - Amasra

49

Kadir ERALP Aşağıdere Köyü-Abdipaşa-Ulus

A.Ş Dere Köyü - Ulus/Bartın

50

Reşat ASLAN Bostanlar Köyü - Amasra

Bostanlar Köyü - Amasra

Amasra’da;

Amasra ilçesinden toplanan 12 adet bal örneğinin melisopalinolojik analizleri sırasında, 22

familyaya ait 27 bitki taksonunun polenlerine rastlanılmıştır. Bunlardan Fagaceae familyasına ait

Castanea sativa bitkisine ait polenlere incelenen tüm örneklerde dominant olarak rastlanılmıştır.

* ≥%45 Dominant (D), (%16-44) Sekonder (S), (%3-15) Minör (M), (<%3) Eser (E)

**Kestane poleni için dominantlık oranı %90’ın üzerindedir.

77

Kurucaşile’de;

Kurucaşile ilçesinden toplanan 11 adet bal örneğinin melisopalinolojik analizleri sırasında, 17

familyaya ait 22 bitki taksonunun polenlerine rastlanılmıştır. Bunlardan Fagaceae familyasına ait

Castanea sativa bitkisine ait polenlere incelenen tüm örneklerde dominant olarak rastlanılmıştır.

* ≥%45 Dominant (D), (%16-44) Sekonder (S), (%3-15) Minör (M), (<%3) Eser (E)

**Kestane poleni için dominantlık oranı %90’ın üzerindedir.

Merkezde;

Merkezden toplanan 18 adet bal örneğinin melisopalinolojik analizleri sırasında, 22 familyaya ait

34bitki taksonunun polenlerine rastlanılmıştır. Bunlardan Fagaceae familyasına ait Castanea sativa

bitkisine ait polenlere incelenen 14 örnekte dominant, 4 örnekte ise sekonder oranlarda

rastlanılmıştır.

* ≥%45 Dominant (D), (%16-44) Sekonder (S), (%3-15) Minör (M), (<%3) Eser (E)

**Kestane poleni için dominantlık oranı %90’ın üzerindedir.

Merkez’den toplanılan 18 örneğin, 14 tanesinin kestane balı olduğu, 4 tanesinin (2,4,11 ve 13

nolu örnekler) ise kestane ağırlıklı karışık çiçek balı olduğu tespit edilmiştir.

Ulus’ta;

Ulus ilçesinden toplanan 9adet bal örneğinin melisopalinolojik analizleri sırasında, 19familyaya ait

27 bitki taksonunun polenlerine rastlanılmıştır. Bunlardan Fagaceae familyasına ait Castanea sativa

bitkisine ait polenlere incelenen 7 örnekde dominant, 2 örnekte ise sekonder oranlarda

rastlanılmıştır.

* ≥%45 Dominant (D), (%16-44) Sekonder (S), (%3-15) Minör (M), (<%3) Eser (E)

**Kestane poleni için dominantlık oranı %90’ın üzerindedir.

Ulus’dan toplanılan 9 örneğin 7 tanesinin kestane balı, 2 tanesinin ise (26 ve 28 nolu örnekler)

kestane ağırlıklı karışık çiçek balı olduğu görülmüştür.

8,11,12,15,19,24,26,28,30,34,40,41,42,43,48 nolu ballarda ormangülü bitkisinin içinde bulunduğu

Ericaceae familyasına ait polenlere eser miktarlarda rastlanılmıştır.

Bartın İli ve İlçelerinden toplanan balların melissopalinolojik sonuçları aşağıda toplu olarak

verilmiştir.

78

Tablo 27: Bartın İli Amasra İlçesi’nden Toplanan Balların Melissopalinolojik Analiz Sonuçları

Sıra No Bal Örneğinin

Alındığı Yer

Bitki Familyası Bitki Taksonu Örnek No

1 16 39 40 41 42 43 44 46 47 48 50

1. Amasra Apiaceae - E E E E E E

2. Amasra Asteraceae Centaurea sp. E

3. Amasra Boraginaceae Echium sp. E

4. Amasra Brassicaceae - E E

5. Amasra Campanulaceae - E

6. Amasra Cistaceae - E E E E E E E E E

7. Amasra Ericaceae - E E E E E

8. Amasra Fabaceae - E E E E E E E E E E

9. Amasra - Medicago sp. E E

10. Amasra -- Trifolium sp. E E E E E E E

11. Amasra - Trifolium pratense E

12. Amasra - Trifolium repens E E E E

13. Amasra Fagaceaea Castanea sativa D D D D D D D D D D D D

14. Amasra Geraniaceae - E

15. Amasra Lamiaceae - E

79

16. Amasra - Teucrium sp. E E E E E

17. Amasra Lauraceae Laurus sp. E E

18. Amasra Liliaceae - E

19. Amasra Myrtaceae - E

20. Amasra Oleaceae - E E

21. Amasra Plantaginaceae Plantago sp. E E E E

22. Amasra Poaceae - E E

23. Amasra Polygonaceae Rumex sp. E

24. Amasra Ranunculaceae - E E E E E E E

25. Amasra Rosaceae - E E E E E E E E E E E E

26. Amasra Salicaceae Salix sp. E E E E E E E E

27. Amasra Tiliaceae - E E

80

Tablo 28: Bartın İli Kurucaşile İlçesinden Toplanan Balların Melissopalinolojik Analiz Sonuçları

Sıra No Bal Örneğinin Alındığı

Yer

Bitki Familyası Bitki Taksonu Örnek No

29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 45

1. Kurucaşile Apiaceae - E E E E E

2. Kurucaşile Asteraceae - E

3. Kurucaşile - Cichorium sp. E

4. Kurucaşile Boraginaceae - E

5. Kurucaşile Brassicaceae - E

6. Kurucaşile Cistaceae - E E E

7. Kurucaşile Ericaceae - E E

8. Kurucaşile Fabaceae E E E E E E E E E

9. Kurucaşile - Lathyrus sp. E

10. Kurucaşile - Trifolium sp. E E

11. Kurucaşile - Trifolium pratense E

12. Kurucaşile - Trifolium repens E E

13. Kurucaşile Fagaceae Castanea sativa D D D D D D D D D D D

14. Kurucaşile Lamiaceae - E E

15. Kurucaşile Lauraceae - E

16. Kurucaşile Myrtaceae - E

81

17. Kurucaşile Plantaginaceae Plantago sp. E

18. Kurucaşile Poaceae - E E

19. Kurucaşile Polygonaceae Rumex sp. E

20. Kurucaşile Ranunculaceae - E E M E

21. Kurucaşile Rosaceae - E E E E E

22. Kurucaşile Salicaceae Salix sp. E E M E E

82

Tablo 29: Bartın İli Merkez İlçesinden Toplanan Balların Melissopalinolojik Analiz Sonuçları

Sıra No Bal Örneğinin

Alındığı Yer

Bitki Familyası Bitki Taksonu Örnek No

2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 17 18 19 20

1. Merkez Apiaceae

maydanozgiller

- E E E E E E E E E

2. Merkez Asteraceae

papatyagiller

- E

3. Merkez - Centaurea sp.

Peygamber

çiçeği

E

4. Merkez - Cichorium sp.

Hidibagiller

E

5. Merkez - Xanthium sp.

Pıtrak

E E E

6. Merkez Betulaceae

huşgiller

- E E E E

7. Merkez Brassicaceae

turpgiller

- E E E E E

8. Merkez Boraginaceae

hodangiller

- E E

9. Merkez - Echium sp. E E

83

Engerekotu

10. Merkez Campanulaceae

çançiçeğigiller

- E

11. Merkez Caryophyllaceae

karanfilgiller

- E

12. Merkez Cistaceae

ladengiller

- E E E E E E E

13. Merkez Ericaceae

kocayemişgiller

- E E E E E

14. Merkez Fabaceae

baklagiller

- M E E E E E E M E M E E E E E E E

15. Merkez - Astragalus sp.

Gevengiller

E E

16. Merkez - Onobrychis sp.

Korungagiller

E E E

17. Merkez - Trifolium sp.

Üçgüller

E E E E E E E E E E E E E

18. Merkez - Trifolium

pratense

Çayırüçgülü

E E E E E

19. Merkez - Trifolium M E E E E E E

84

repens

Aküçgül

20. Merkez Fagaceaea Castanea sativa S D S D D D D D D S D S D D D D D D

21. Merkez Geraniaceae

Turnagagasıgille

- E

22. Merkez Lamiaceae

ballıbabagiller

- E E E E

23. Merkez - Teucrium sp

Yavşan otu vb.

E E E E E E E

24. Merkez Myrtaceae

mersingiller

E

25. Merkez - Eucalyptus sp.

Okaliptus

E

26. Merkez Oleaceae

zeytingiller

- E

27. Merkez Plantaginaceae

sinirotu

Plantago sp. E E

28. Merkez Poaceae

buğdaygiller

- E E E E E

29. Merkez Polygonaceae

kuzukulağıgiller

- E

85

30. Merkez - Rumex sp.

Labada

E

31. Merkez Ranunculaceae

düğünçiçeği

- E E E E E M E E

32. Merkez Rosaceae

gülgiller

- E E E E E E E E M E S E E E E E E

33. Merkez Salicaceae

söğütgiller

Salix sp. M E E E E E E E M E E E E E E E

34. Merkez Tiliaceae

ıhlamurgiller

- E

86

Tablo 30: Bartın İli Ulus İlçesinden Toplanan Balların Melissopalinolojik Analiz Sonuçları

Sıra No Bal Örneğinin

Alındığı Yer

Bitki Familyası Bitki

Taksonu

Örnek No

21 22 23 24 25 26 27 28 49

1. Ulus Apiaceae - E

2. Ulus Asteraceae - E E

3. Ulus - Cichorium sp. E

4. Ulus - Xanthium sp. E

5. Ulus Betulaceae E

6. Ulus Boraginaceae Echium sp. E

7. Ulus Brassicaceae - E E

8. Ulus Cistaceae - E E E E E E E

9. Ulus Cyperaceae - E

10. Ulus Ericaceae - E E E

11. Ulus Fabaceae - E E E E E E E E

12. Ulus - Astragalus sp. E E E

13. Ulus - Lotus sp. E

14. Ulus -- Trifolium sp. E E E E E E

15. Ulus - Trifolium

repens

E

87

16. Ulus Fagaceae Castanea

sativa

D D D D D S D S D

17. Ulus Lamiaceae - E E E

18. Ulus - Teucrium sp. E E

19. Ulus Myrtaceae - E

20. Ulus Plantaginaceae Plantago sp. E

21. Ulus Poaceae - E

22. Ulus Polygonaceae Rumex sp. E

23. Ulus Ranunculaceae E E E M E

24. Ulus Rosaceae - E E E E E M E

25. Ulus Salicaceae Salix sp. E E E E M M E M E

26. Ulus Tiliaceae Tilia sp. E E E

88

7.8. Prolin, Diastaz ve Elektriksel İletkenlik Analizleri

Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Gıda Analizleri Uygulama ve Araştırma Merkezi Muayene ve

Analiz Raporları EK’te yer almaktadır.

Prolin, diastaz ve elektriksel iletkenlik analiz sonuçları aşağıdaki yer almaktadır (Tablo 31).

Tablo 31: Prolin, Diastaz ve Elektriksel İletkenlik Analizleri Sonuçları

Arıcının Adı - Soyadı

İkametgâh Adresi

Miktarı

Prolin

(mg/kg)

Diastaz

İletkenlik

(mS/cm)

1. Hasan YÜCEL Büyük kızılkum

Köyü Bartın-

Merkez

634 1004,76 16,38 1,62

2. Ahmet HAVABİLEN Güzelcehisar

Köyü Hisar Mah.

- Bartın

645 670,54 10,79 1,97

3. Ramazan ARSLAN Ören Köyü -

Bartın

695 978,50 17,09 0,99

4. Ayten GÜNER Keçideresi Köyü -

Ulus

598 810,42 13,17 2,07

5. Serdar ÖZSOY Kirsinler Köyü 658 761,27 11,46 1,99

6. Mustafa ÖZKAN Dibektaş Köyü -

Ulus

685 754,71 10,71 2,06

7. Mustafa AYDOĞAN Kumluca - Ulus 610 771,01 13,24 1,88

8. Sevilay ERMİŞ Yılanlar Köyü 638 878,57 11,28 1,02

9. Cengiz ORHAN

Kumluca

670

971,31

12,34

1,83

10. Ali BODUR Bağdatlı Köyü -

Ulus

680 919,17 16,16 1,06

11. Selda DUYGUN Başköy Köyü -

Kurucaşile

603 523,44 11,26 2,59

12. Nurhan GÜNDAĞ İlyasgeçidi Köyü

- Kurucaşile

683 567,15 12,26 2,18

13. Mehmet DALGIRAN Yahyayazıcılar

Köyü - Amasra

589 533,20 10,93 2,32

14. Mustafa MERCAN Makaracı Köyü - 660 713,30 13,92 2,56

89

Amasra

15. Ümit KARAÇALI Göçgün Köyü-

Amasra/Bartın

606 490,47 12,26 2,27

16. Nevzat KALAYCI Darıören Köyü-

Bartın

691 835,62 16,84 1,79

17. Âdem DÖNMEZ Akbaş Köyü

Çıttımoğlu Mah.

598 827,88 13,10 1,87

18. Cemal KAMIŞ Karaman Köyü -

Kurucaşile

600 546,08 9,64 2,58

19. Mustafa ÖZALP Meydan Köyü-

Kurucaşile/Bartın

601 634,36 11,31 2,84

20. Soncay SABANCI Akmanlar

Köyü/Devşeyli

Mah/Bartın

679 777,99 14,64 1,91

21. Keren AYDIN Yanaz Köyü 5.

Cad. Org. San.

Bölg./Bartın

685 838,54 13,50 2,22

22. Necmi AYDIN Büyükkıran Köyü

Hacıoğlu Mah./

Bartın

690 1051,34 16,88 0,77

23. Dursun ÖZ Aş Çerçi Köyü -

Ulus

670 609,65 13,85 2,15

24. Serpil YAĞCI 15 Temmuz

Şehitler Cad.

Kozcağız/Bartın

699 881,85 13,92 2,03

25. Mustafa KARAYER Kaleçalı Mah. -

Amasra

609 713,04 11,34 2,40

26. Alirıza DÖNMEZ Kum Mah. -

Amasra

668 795,71 10,82 2,14

27. Nurettin KAÇAR Kazpınarı Köyü –

Amasra

673 777,08 13,79 2,03

28. Sezgin GÖKMEN Gürgenpınarı

Köyü - Bartın

570 611,09 10,42 2,38

29. Hatice BAYRAK Yanaz Köyü

Merkez Mah.

675 856,81 13,97 1,56

30. Alaettin ÖZKARA Pazarlıkan Köyü -

Kurucaşile/Bartın

590 566,01 12,08

2,08

90

31. Atalay KAYA Kalaycı Köyü -

Amasra

675 575,71 13,68 2,19

32. Halil İ. GÜNEYSU Göçkündemirci 602 542,18 12,27 2,49

33. Erol AKSOY Elvanlar Köyü-

Kurucaşile/Bartın

678 668,01 13,19 2,54

34. Ahmet ÖZYALÇIN Hacıköy -

Kurucaşile

601 623,02 13,88 2,60

35. Cemal KÖRÜKÇÜ Aydoğmuş Köyü

- Kurucaşile

620 599,14 11,82 2,51

36. İbrahim AKTAŞ Hoca Köy 590 582,27 10,80 2,38

37. Kadir ERALP A.Ş Dere Köyü -

Ulus/Bartın

618 746,62 11,39 1,45

38. Kenan ERGÜL Merkez Mah.

Menderes Cad.

Kumluca/Bartın

697 779,86 12,87 1,86

39. Volkan ÖZDEMİR Kurtköy Shell

Benzinlik Karşısı

No:19 Bartın

595 685,54 12,25 1,71

40. Ramazan ÜSTÜYER Mamak Köyü -

Bartın

672 835,86 11,44 2,00

41. Reşat ASLAN Bostanlar Köyü -

Amasra

631 839,10 14,99 2,09

42. Uygar LERMİ Sütlüce Köyü -

Bartın

600 843,94 16,68 1,96

43. Selahattin

ŞENYERLİ

Bakioğlu Köyü -

Bartın

665 833,47 13,40 1,81

44. İsmail AKBAŞ Hanyeri Köyü -

Bartın

620 691,98 11,93 1,12

45. Mehmet ÇETİN İnpiri Köyü -

Amasra - Bartın

645 731,36 13,79 2,40

46. Yıldız KIRPICI Mamak Köyü -

Bartın

610 902,98 11,69 1,80

47. Necmi CUMUR Akağaç Köyü -

Bartın

598 781,05 9,55 1,23

48. Tahir ÖZKANCA Dizlermezeci

Köyü -

Kurucaşile -

680 487,03 12,01 2,73

91

Bartın

49. Hasan ARABACI Fırınlı Köyü -

Bartın

659 1104,31 19,78 1,55

50. Fatih BOSTANCI Gecen Köyü -

Bartın

695 1126,95 19,68 1,86

Analizi yapılan ballar incelendiğinde tüm balların diastaz açısından, Türk Gıda Kodeksi Bal

Tebliği’ne (Tebliği No:2012/58) uygun olduğu görülmektedir. Bal tebliğinde kestane ballarının

diastaz sayısının 8’in üzerinde olması istenmektedir. Ballar bu kritere uygundur.

Türk Gıda Kodeksi Bal Tebliği’ne (Tebliği No:2012/58) göre belirtilen kestane ballarının prolin

değerinin minimum 300 mg/kg olması gerekmektedir. Yapılan analizler değerlendirildiğinde; prolin

değeri 487,03 mg/kg ile 1126,95 mg/kg arasında değiştiği tespit edilmiştir. Prolin bakımından elde

edilen sonuçların Türk Gıda Kodeksi Bal Tebliği’ne (Tebliği No:2012/58) uygun olduğu

görülmüştür.

Büyükkıran Köyü’nde bulunan arıcının (22 Nolu Numune) balı incelendiğinde 14 çeşit polen

bulunduğu, kestanenin sekonder düzeyde, üç ayrı türün minor düzeyde ve 10 çeşidin de eser

düzeyde bulunduğu görülmektedir. Bu arıcının balı “Çiçek Balı”dır. Çiçek balı açısından

değerlendirildiğinde sonuç Türk Gıda Kodeksi Bal Tebliği’ne (Tebliği No:2012/58) uygundur.

Bununla beraber kestane balı yoğun bölgelerdeki ballarda elektrik iletkenliğinin 2 mS/cm’nin

üstünde olduğu görülmüştür. 2, 4, 11,13, 26, 28 nolu bal numuneleri incelendiğinde kestane

oranının seconder düzeyde olduğu görülmektedir. Bütün bu ballarda elektrik iletkenliği 2

mS/cm’nin altında hatta 1 mS/cm düzeyinde olduğu görülmektedir.

7.9. Balın Kalite ve Standardizasyonunun Özellikleri

Balın kalite ve standardizasyonunun özellikleri T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı’nın Türk Gıda

Kodeksi Bal Tebliği’ne göre tanımlanmıştır. Tebliğin amacı, balın tekniğine uygun ve hijyenik

şekilde üretilmesi, hazırlanması, işlenmesi, depolanması, nakledilmesi ve piyasaya arz edilmesi

aşamalarında taşıması gereken özelliklerini belirlemektir. Tebliğ bal arısı (Apis mellifera)

tarafından üretilen balı kapsar. Taslak tebliğ 29/12/2011 tarihli ve 28157 3 üncü mükerrer sayılı

Resmî Gazete’de yayımlanan Türk Gıda Kodeksi Yönetmeliğine dayanılarak hazırlanmıştır.

Bu tebliğ kapsamında piyasaya sunulan veya insan tüketimi amacıyla herhangi bir gıda

maddesinde bileşen olarak kullanılan ballar Tablo-32’de yer alan kriterlere ve aşağıdaki özelliklere

uygun olur.

92

Tablo 32: Türk Gıda Kodeksi Bal Tebliğine Göre Ballara Ait Diğer Özellikler

Çiçek Balı Salgı Balı Çiçek ve Salgı

Balı Karışımı

Fırıncılık

Balı

Nem (enfazla) % 20 % 20 % 20 % 23

% 25

Püren ve

Funda

kaynaklı

fırıncılık

ballarında

% 23

Püren (Calluna vulgaris) ve

Funda (Erica

spp) ballarında

Sakkaroz 5 g/100 g 5 g/100 g 5 g/100 g 5 g/100 g

(en fazla) 10g/100g

(Yalancı akasya (Robina

psedoacacia)

Adi yonca (Medicago sativa)

Menzies Banksia (Banksia

meziesii)

Tatlı yonca (Hedysarum)

Kırmızı okaliptüs

(Eucalyptus

camadulensis)

Meşin ağacı (Eucryhia lucida,

Eucyrphia milliganii) ve

Narenciye ballarında)

15 g/100 g

93

Lavanta çiçeği (Lavandula

spp.), Hodan (Boraga

officinalis) ballarında

Fruktoz

+Glukoz (en az)

100 g’da 60 g 100 g’da 45 g 100 g’da 45 g -

Çiçek Balı Salgı Balı Çiçek ve Salgı

Balı Karışımı

Fırıncılık

Balı

Fruktoz / Glukoz 0,9 - 1,4 1,0-1,4 1,0-1,4 -

1,0-1,85

Kestane (Castanea

sativa)

1,2-1,85

Akasya (Robinia pseudoacacia)

1,0-1,65

Kekik (Thymus spp.)

Suda çözünmeyen

madde (en fazla)*

0,1 g/100 g 0,1 g/100 g 0,1 g/100 g 0,1 g/100 g

Serbest asitlik (en

fazla)

50 meq/kg 50 meq/kg 50 meq/kg 80 meq/kg

Elektrik iletkenliği En fazla 0,8 mS/cm

(Kocayemiş (Arbutus unedo),

En az 0,8

mS/cm

En fazla 0,8

mS/cm

En fazla 0,8

mS/cm

Funda (Erica spp.),

94

Okaliptus (Eucalyptus

camaldulensis),

Çiçek Balı Salgı Balı Çiçek ve Salgı

Balı Karışımı

Fırıncılık

Balı

Ihlamur (Tilia spp.),

Püren (Calluna

vulgaris),

Okyanus mersini

(leptospermum)

Çay ağacı (Melaleuca spp), ve

Pamuk (Gossypium spp.’dan

elde edilenler hariç )

En az 0,8 mS/cm (Kestane

balında)

En az 0,8 mS/cm

(Kestane balı ve

salgı balı

karışımlarında)

Diastaz sayısı (en az) 8 8 8 -

3

(Narenciye balı gibi

yapısında doğal olarak düşük

miktarda enzimbulunan

vedoğalolarak HMF

miktarı15

mg/kg’danfazla

olmayanbalda)

HMF (en fazla)** 40 mg/kg 40 mg/kg 40 mg/kg -

95

δ13CBal

-23 ve daha negatif -23vedaha

negatif

(Çam balında

-23 ve daha

negatif

Çiçek Balı Salgı Balı Çiçek ve Salgı

Balı Karışımı

Fırıncılık

Balı

-22.5 ve daha

negatif)

Balda protein ve

ham bal delta Cl3

değerleri

arasındaki fark

-1,0 veya daha pozitif

-1,0 veya daha

pozitif

(Çam balında

bu kriter

aranmaz)

-1,0 veya daha

pozitif

-1,0 veya

daha

pozitif

Balda protein ve

ham bal delta Cl3

değerlerinden

hesaplanan C4

şekerleri oranı

(en fazla)

%7 %7

(Çam balında

bu kriter

aranmaz)

%7 %7

Prolin miktarı (en

az)

300 mg/kg 300 mg/kg 300 mg/kg 180 mg/kg

180 mg/kg

(Kanola, ıhlamur, narenciye,

lavanta, okaliptüs ballarında)

120mg/kg

(Biberiye,akasya

ballarında)

96

Naftalin miktarı (en

fazla)***

10 ppb 10 ppb 10 ppb 10 ppb

* Pres balında suda çözünmeyen madde miktarı 0,5g/100g’ı geçemez.

** Üretildiği bölge etiketinde belirtilmek koşulu ile tropikal ülke kaynaklı ballarda

HMF miktarı ençok 80 mg/kg olur.

*** Bal mumunda naftalin miktarı 10 ppb’den fazla olamaz.

a) Bal esas olarak çoğunluğu fruktoz ve glukoz olmak üzere farklışekerlerden, organik

bileşiklerden, enzimlerden ve polenlerden oluşur. Bala gıda katkı maddeleri de dâhil olmak üzere

hiçbir gıda bileşeni veya dışarıdan hiçbir madde katılmaz. Balın doğal bileşiminde bulunmayan

organik ve/veya inorganik maddelerden ari olması gerekir.

b) Fırıncılık balı dışında bal; bala ait olmayan yabancı tat ve kokuya sahip ve fermantasyonu

başlamış olamaz, asitliği yapay olarak değiştirilmez ve içerdiği doğal enzimleri parçalayacak veya

önemli düzeyde inaktive edilecek şekilde ısıtılmaz.

c) Filtre edilmiş bal ile ilgili hükümler saklı kalmak kaydıyla yabancı organik veya inorganik

maddelerin ayrılması sırasında kaçınılmaz olan kayıplar dışında baldan polen veya bala özgü diğer

bileşenler uzaklaştırılamaz. Filtre edilmiş bal dışında hangi aşamada olursa olsun ballara 0.2

mm’nin altında filtrasyon uygulanmaz.

ç) Balın tadı ve aroması, balın kaynağına ve üretildiği bitkinin türüne bağlı olarak değişmekle

birlikte, balın kendine özgü koku ve tada sahip olması gerekir.

d) Balın rengi su beyazından koyu amber renge kadar değişebilir. Salgı balının rengi pfund

skalasına göre en az 60 olmalıdır.

e) Balın kıvamı akışkan, viskoz, kısmen veya tamamen kristalize olabilir.

f) Etiketinde orijin aldığı çiçek, bitki, bölge veya coğrafya belirtilen ballara filtre bal ilave

edilemez.

g) Etiketinde botanik orijini belirtilen ballarda, balların bu özelliklerinin tabloda verilen polen

oranları ile uyumlu olur.

ğ) Bu Tebliğ kapsamında tabloda belirlenen kriterler, krem bal ve kristalize bal olarak

adlandırılan ballar için de geçerlidir.

97

h) Petekli ballarda, peteğin en az % 80’inin sırlanmış olması gerekir.

ı) Temel petekte balmumunun doğal yapısında bulunmayan, parafin, serezin, iç yağı, reçine,

oksalik asit gibi organik maddeler ile ağartıcı maddeler gibi inorganik maddeler bulunamaz. Ayrıca

bir gram petekte Amerikan Yavru Çürüklüğü etkeni Paenibacillus larvae spor ve vejetatif formu ile

Nosemosis etkenleri Nosema apis ve Nosema cerena sporları bulunamaz.

Bala hiçbir katkı maddesi katılamaz.

Bala hiçbir aroma verici ve aroma verme özelliği taşıyan gıda bileşenleri katılamaz.

Bu Tebliğ kapsamında yer alan ürünlerde, 29/12/2011 tarihli ve 28157 3 üncü mükerrer sayılı

Resmî Gazete’de yayımlanan Türk Gıda Kodeksi Bulaşanlar Yönetmeliğinde yer alan hükümler

uygulanır.

Bu Tebliğ kapsamında yer alan ürünlerde, 25/11/2016 tarihli ve 29899 mükerrer sayılı Resmî

Gazete’de yayımlanan Türk Gıda Kodeksi Pestisitlerin Maksimum Kalıntı Limitleri

Yönetmeliğinde yer alan hükümler uygulanır.

Bu Tebliğ kapsamında yer alan ürünlerde, 7/3/2017 tarihli ve 30000 sayılı Resmî Gazete’de

yayımlanan Türk Gıda Kodeksi Hayvansal Gıdalarda Bulunabilecek Farmakolojik Aktif

Maddelerin Sınıflandırılması ve Maksimum Kalıntı Limitleri Yönetmeliği’nde yer alan hükümler

uygulanır.

Bu Tebliğ kapsamında yer alan ürünlerde, 29/12/2011 tarihli ve 28157 3 üncü mükerrer sayılı

Resmî Gazete’de yayımlanan Türk Gıda Kodeksi Mikrobiyolojik Kriterler Yönetmeliği ile

17/12/2011 tarihli ve 28145 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Gıda Hijyeni Yönetmeliğinde yer

alan hükümler uygulanır.

Bu Tebliğ kapsamında yer alan ürün ambalajlarında, 5/4/2018 tarihli ve 30382 sayılı Resmî

Gazete’de yayımlanan Türk Gıda Kodeksi Gıda ile Temas Eden Madde ve Malzemeler

Yönetmeliğinde yer alan hükümler uygulanır.

Karakovan balı ve doğal petekli ballar süzme bal olarak piyasaya arz edilemez.

Karakovan balı ve doğal petekli bal adıyla piyasaya arz edilecek ballarda peteğin parçalanmaması

ve süzme bal ilave edilmemesi gerekir.

Bu Tebliğ kapsamında yer alan ürünlerde, 26/1/2017 tarihli ve 29960 sayılı Resmî Gazete’de

yayımlanan Türk Gıda Kodeksi Etiketleme ve Tüketicileri Bilgilendirme Yönetmeliğinde yer alan

hükümler uygulanır. Bu genel kurallara ek olan kurallar aşağıda verilmiştir:

a) Etikette “1 yaşından küçük bebeklere bal yedirilmemelidir” ifadesi yer alır.

98

b) Çerçeveli balda net miktara “çerçeve ağırlığı” dahil değildir. Çerçevelere arıcıların işletme

numaraları yazılır.

c) Etikette balın orijini; salgı balı veya çiçek balı olduğu, bal ifadesinin yanında aynı punto ile

belirtilir.

d) Filtre edilmiş ballar ve fırıncılık balları hariç olmak üzere, balın botanik kaynağı belirli ise ve bal

bu kaynağa ait duyusal, fiziksel, kimyasal ve palinolojik özellikleri belirgin şekilde taşıyorsa, ürün

ismi “ayçiçeği balı, ıhlamur balı” gibi orijin aldığı çiçek veya bitkinin adı ile desteklenebilir.

e) Filtre edilmiş ballar ve fırıncılık balları hariç olmak üzere, bal üretildiği bölgenin florasına ait

özelikleri belirgin şekilde taşıyorsa, ürün ismi, coğrafi işaretten doğan haklara aykırı olmamak

kaydıyla, o bölgenin bölgesel, coğrafi veya topografik adı ile birlikte kullanılabilir.

f) Fırıncılık ballarının etiketinde “sadece pişirme amaçlı” ifadesi ürün ismine yakın ve kolayca

görülebilir bir şekilde yer alır.

g) Fırıncılık ballarının bileşen olarak kullanıldığı bileşik bir gıda maddesinde “bal” ifadesi

“fırıncılık balı” yerine bileşik gıda maddesinin isminde kullanılabilir. Ancak, ürünün bileşenler

listesinde “fırıncılık balı” olarak yer alır.

h) Filtre edilmiş balların etiketinde gıdanın adında ‘filtre edilmiş’ ifadesi yazılır ve bu ballarda

polen miktarının önemli ölçüde azaltıldığı etikette belirtilir.

i) Hammadde ambalajı üstünde Arıcılık Kayıt Sistemine kayıtlı olan işletmeye ait hammaddenin

kaynağını işaret edecek TÜRKVET Kayıt Sisteminden alınan işletme numarası bulunur.

j) Balın botanik kaynağının Tablo-’de Latince ismi verilen botanik türlerden biri olması halinde;

ürün ismi orijini olan çiçek veya bitkinin adı ile desteklenebilir.

k) Karakovan balları adlandırılırken ürün adıyla birlikte “doğal petekli” ifadesi kullanılabilir.

l) Süzme çiçek balının akışkan olmayan kıvamda, kontrollü koşullarda kristalize edilmesi halinde

“krem bal”, kendiliğinden kristalize olması halinde ise “kristalize bal” adıyla piyasaya arz edilebilir.

Bu Tebliğ kapsamındaki ürünlerin taşınması ve depolanması, Türk Gıda Kodeksi Yönetmeliğinin

Gıdaların Taşınması ve Depolanması bölümünde yer alan kurallara ek olarak; ballar,

paketleme/dolum noktasından tüketiciye ulaştırılana kadar tüm aşamalarda temiz ve kuru yerlerde

kokulardan ari biçimde, doğrudan güneşışığından korunur ve 25 °C’yi aşmayacak şekilde muhafaza

edilir.

Bu Tebliğ kapsamında yer alan ürünlerden Türk Gıda Kodeksi Yönetmeliğinde belirtilen

kurallara uygun olarak numune alınır, uluslararası kabul görmüş analiz metotları uygulanır.

Bu Tebliğe aykırı davrananlar hakkında 11/6/2010 tarihli ve 5996 sayılı Veteriner Hizmetleri,

Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanununun ilgili maddelerine göre yaptırımlar uygulanır.

99

HMF (Hidroksimetilfurfural) ve diastaz sayısına ilişkin değerlendirmelerde ortam sıcaklığı

ölçülerek işlem yapılır.

27/7/2012 tarihli ve 28366 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan, Türk Gıda Kodeksi Bal Tebliği

(Tebliğ No: 2012/58) yürürlükten kaldırılmıştır. Bu Tebliğ kapsamında faaliyet gösteren gıda

işletmecileri, bu Tebliğ hükümlerine 01/01/2019 tarihine kadar uymak zorundadır.

(2) Bu Tebliğin yayımından önce faaliyet gösteren gıda işletmecileri, bu Tebliğ hükümlerine

uyum sağlayıncaya kadar, 27/7/2012 tarihli ve 28366 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan, Türk

Gıda Kodeksi Bal Tebliği (Tebliğ No: 2012/58) hükümlerine uymak zorundadır.

7.10. Üretilen Bal ve Diğer Arı Ürünlerinin Üretim Potansiyelinin Belirlenmesi

Bartın ili ve çevresinde öncü 27 bal üreticisiyle (Bartın ili Merkez, Amasra, Ulus, Kurucaşile

İlçelerine bağlı belde ve köyler) yüz yüze gerçekleştirilen anket çalışması sonucunda; bal dışındaki

diğer arı ürünlerinin arıcıların çok azı tarafından üretildiği gözlemlenmiştir.Sonuçlara göre %62,3’ü

polen, %19’u propolis, %6,3’ü arı sütü üretmektedir. Diğer bir arı ürünü olan arı zehri üretimine ise

hiç rastlanılmamıştır. Arı zehri üretimi zor ve eldesi çok düşük miktarlarda olduğundan Türkiye

genelinde de çok az rastlanılmaktadır.

Şekil 20: Bal Dışındaki Diğer Arı Ürünlerinin Üretim Dağılımı

0,0%

20,0%

40,0%

60,0%

80,0%

100,0%

Polen Propolis Arı sütü Arı zehri Ana Arı

96,8%

21,8%

6,3% 6,3%

Arılığınızda Bal Dışında Diğer Arı Ürünlerini Üretiyor Musunuz?

Üretiyorsanız Hangileridir?

(Birden Fazla Cevap Verilebilir)

100

Sene bazında arılıklarda üretilen bal ve diğer arı ürünleri miktarı Tablo-33’te yer almaktadır.

Tablo 33: Sene Bazında Arılığınızda Üretilen Bal ve Diğer Arı Ürünleri Miktarı

TÜİK (2018) verilerine göre Bartın ili Merkez’de en fazla olmak üzere bal üretimi 100,08 ton,

sonrasında sırasıyla Kurucaşile’de 37,314 ton, Amasra’da 34, 098 ton ve en az oranda ise Ulus’da

25,44 tondur.

Yapılan anket çalışmaları sonucunda; diğer arı ürünlerine göre daha fazla olarak üretilen bal

miktarının arılık bazında130 kg/yıl ile 4500 kg/yıl arasında değişiklik gösterdiği tespit edilmiştir.

Görüşülen 27 arıcının bal üretim potansiyelleri Tablo-34’te verilmiştir.

Tablo 34: Arılık Bazında Arıcı Başına Düşen Üretim Miktarı

Arılık başına bal üretim

potansiyeli (kg/yıl)

Arıcı sayısı

130 1

150 1

200 2

250 1

300 1

400 1

101

450 1

500 3

600 4

700 2

750 1

800 1

900 2

1000 2

1500 3

2400 1

4500 1

7.11. Arıcılık Yapan İşletmelerin Sosyo-Ekonomik Genel Yapılarının Saptanması

Bartın ilinde arıcılık yapanların çoğunluğunun medeni durumu evlidir. Bir örneklem alarak

yapılan araştırma sonucunda %90’nının evli, sadece %10’unun ise bekar olduğu tespit edilmiştir.

Şekil 21: Bartın İlinde Arıcılık Yapanların Medeni Durumlarına Göre Dağılımı

10%

90%

Medeni Durumunuz

Bekar

Evli

102

0,0%

20,0%

40,0%

60,0%

80,0%

İlkokul Ortaokul Lise Üniversite

Seri 1 64,6% 8,3% 12,5% 14,6%

Eğitim Durumunuz

8,5%

85,1%

4,3%

2,1%

Atadan Kalma

Ek gelir sağlama

Hobi

Esas Gelir

Arıcılık Yapmanızın Temel Nedeni Nedir?

Şekil 22: Bartın İlinde Arıcılık Yapanların Eğitim Durumlarına Göre Dağılımı

Ankete katılan arıcıların % 64,6’sının ilkokul, % 8,3’ünün ortaokul, %12,5’inin lise ve

%14,6’sının üniversite mezunu olduğu gözlemlenmiştir. Bu sonuçların doğrultusunda eğitim

düzeyinin çok yüksek olduğunu söylemek mümkün değildir.

Şekil 23: Bartın İlinde Arıcılık Yapma Nedenleri

Yine aynı örneklem kapsamında çıkarılan sonuca göre; yörede arıcılık yapılmasının başlıca

nedeni maddi boyutudur. Bu kapsamda; sadece %2,1 ‘i sadece arıcılık yaparak geçimini

103

Evet

56%

Hayır

44%

Arıcılık Aileden Gelen Bir Meslek Mi?

Evet Hayır

69%

31%

Ailenizde Arıcılıkla Uğraşan Başka Kişiler Var Mı?

Evet

Hayır

sağlamaktadır, % 85,1’i ek gelir amaçlı yapmaktadır. %8,5’i ise atadan kalma bir meslek olduğu

için devam etmektedir. %4,3 ‘ü ise hobi olarak yapmaktadır.

Şekil 24: Bartın İlinde Arıcılığın Aileden Gelen Bir Meslek Olma Oranı

Yapılan araştırma sonucunda yörede arıcılık, %56 oranında aileden gelen bir meslek olmaktadır.

Şekil 25: Bartın İlinde Arıcıların Ailelerindeki Arıcılık Oranı

Arıcılık yapanların %69’unun ailesinde arıcılıkla uğraşan başka kişiler bulunmaktadır. Bu durum

arıcılığın aileden gelen bir meslek olma oranının %56 olmasıyla birlikte düşünüldüğünde yörede

arıcılığın aile içerisinde yaygınlaşan bir meslek olduğu sonucu ortaya çıkmaktadır.

104

88%

2% 4%

2% 2% 2%

Arılarınızın Bakımını Siz mi Yapıyorsunuz?

Evet

Hayır

Oğlum

Oğlum-Gelinim

Eşim

Eniştem

Evet

86%

Hayır

14%

Aile Bireylerinin Arıcılığa Katkısı Var Mı?

Evet

Hayır

Şekil 26: Bartın İlinde Arı Bakımını Üstlenen Kişilerin Dağılımı

Yapılan araştırma sonucunda arıcıların %88’i arılarının bakımını kendileri üstleniyor. %4’ünün

arılarının bakımını oğulları üstleniyor.

Şekil 27: Bartın İlinde Arıcılara Aile Bireylerinin Katkı Sağlama Oranı

Yörede arıcılık yapanların %86’sının aile bireylerinin arıcılığa katkısı bulunmaktadır.

105

Evet

Hayır

0,0% 20,0% 40,0% 60,0% 80,0% 100,0%

Ürettiğiniz Ürünleri Pazarlayabiliyor Musunuz?

Evet

Hayır

0,0%

2,0%

4,0%

6,0%

8,0%

10,0%

12,0%

14,0%

1.50

0 TL

2.00

0 TL

3.00

0 TL

4.00

0 TL

5.00

0 TL

5.20

0 TL

6.00

0 TL

6.50

0 TL

7.00

0 TL

8.00

0 TL

8.50

0 TL

10.0

00 T

L

9.00

0 TL

12.0

00 T

L

13.0

00 T

L

15.0

00 T

L

17.0

00 T

L

18.0

00 T

L

18.5

00 T

L

20.0

00 T

L

22.0

00 T

L

25.0

00 T

L

30.0

00 T

L

35.0

00 T

L

45.0

00 T

L

Sene Bazında Arılarınızın Bakımı İçin Yaptığınız Masraf Ne Kadardır?

Şekil 28: Arıcılık Yapan İşletmelerin Ürünlerini Pazarlama Oranı

Örneklemdeki arıcıların %94’ü ürettiği ürünleri pazarlayabilmektedir.

Şekil 29: Arıcılık Yapan İşletmelerin Arılarının Bakımı İçin Yaptıkları Masraf

106

0,0%

1,0%

2,0%

3,0%

4,0%

5,0%

6,0%

7,0%

8,0%

9,0%

10

TL

30

0 TL

40

0 TL

60

0 TL

65

0 TL

68

0 TL

70

0 TL

75

0 TL

78

0 TL

80

0 TL

82

0 TL

83

0 TL

85

0 TL

90

0 TL

92

0 TL

1.0

00

TL

10

80 T

L

1.1

00

TL

1.1

50

TL

1.2

00

TL

1.3

00

TL

1.3

30

TL

1.4

00

TL

1.5

00

TL

1.6

00

TL

1.7

20

TL

2.3

00

TL

2.5

20

TL

2.9

50

TL

3.6

00

TL

6.0

00

TL

5.8

00

TL

Cevabınız Evet ise Miktarı?

Evet; 100%

0%

20%

40%

60%

80%

100%

120%

Evet Hayır

Devlet Desteklerinden Yararlanıyor Musunuz?

Seri 1

Şekil 30: Arıcılık Yapan İşletmelerin Devlet Desteklerinden Yararlanma Oranı

Araştırma sonucunda, arıcılık yapanların hepsi devlet desteklerinden yararlanmaktadır. Arıcıların

%8,7’si 1.500 TL devlet desteği almaktadır.

Şekil 31: Arıcılık Yapan İşletmelerin Devlet Desteklerinden Yararlanma Miktarı

107

0,0%

10,0%

20,0%

30,0%

40,0%

50,0%

60,0%

70,0%

80,0%

90,0%

Teneke Kavanoz Açıkta

Teneke; 16,3%

Kavanoz; 83,7%

Balı Nasıl Pazarlıyorsunuz?

0,0%

10,0%

20,0%

30,0%

40,0%

50,0%

60,0%

70,0%

Kg BaşıFiyat: 80 TL

Kg BaşıFiyat: 90 TL

Kg BaşıFiyat: 92 TL

Kg BaşıFiyat: 100

TL

Kg BaşıFiyat: 120

TL

Kg BaşıFiyat: 125

TL

Kg BaşıFiyat: 130

TL

Seri 1 2,0% 2,0% 2,0% 12,0% 66,0% 2,0% 2,0%

Ürün Başına Belirlediğiniz Fiyatlar Nelerdir?

Şekil 32: Arıcılık Yapan İşletmelerin Ürün Başına Belirledikleri Fiyatlar

Şekil 33: Arıcılık Yapan İşletmelerin Pazarlama Teknikleri

Arıcılık yapanların %83,7’si balı kavanoz ile pazarlamaktadır. Yörede açıkta bal pazarlayan arıcı

bulunmamaktadır.

108

Tüccara 6% Aracıya

3%

Diğer Yollardan 91%

Diğer Arı Ürünlerini (Eğer Üretiyorsanız) Pazarlama Teknikleriniz Nelerdir?

Tüccara

Aracıya

Birlik, koop, vb

Diğer Yollardan

0,0%

2,0%

4,0%

6,0%

8,0%

10,0%

12,0%

40

ko

van

ım v

ar

45

ko

van

ım v

ar

50

ko

van

ım v

ar

55

ko

van

ım v

ar

60

ko

van

ım v

ar

65

ko

van

ım v

ar

70

ko

van

ım v

ar

75

ko

van

ım v

ar

76

ko

van

ım v

ar

80

ko

van

ım v

ar

85

ko

van

ım v

ar

88

ko

van

ım v

ar

90

ko

van

ım v

ar

92

ko

van

ım v

ar

10

0 ko

van

ım v

ar

10

8 ko

van

ım v

ar

11

0 ko

van

ım v

ar

11

2 ko

van

ım v

ar

11

5 ko

van

ım v

ar

11

7 ko

van

ım v

ar

12

0 ko

van

ım v

ar

13

0 ko

van

ım v

ar

13

3 ko

van

ım v

ar

13

6 ko

van

ım v

ar

14

0 ko

van

ım v

ar

15

0 ko

van

ım v

ar

16

0 ko

van

ım v

ar

18

0 ko

van

ım v

ar

23

0 ko

van

ım v

ar

25

2 ko

van

ım v

ar

29

5 ko

van

ım v

ar

35

0 ko

van

ım v

ar

38

0 ko

van

ım v

ar

Kaç Kovanınız Var?

Şekil 34: Arıcılık Yapan İşletmelerin Diğer Arı Ürünlerini Pazarlama Teknikleri

Şekil 35: Bartın İlinde Arıcılara Ait Kovan Miktarı Dağılımı

Yapılan araştırma sonucunda yörede bulunan arıcıların %26’sının 150 ve daha fazla sayıda

kovanı bulunmaktadır. %74’ünün ise 140 ve daha az sayıda kovanı bulunmaktadır. 150 adet kovanı

bulunan arıcıların oranı %12, 110 kovanı bulunan arıcıların oranı ise %8’dir.

109

Peşin 80%

Vadeli 20%

Sattığınız Ürünün Ücretini Nasıl Alıyorsunuz?

Peşin Vadeli Vadeli Senet Vadeli Çek

Şekil 36: Bartın İlinde Arıcıların Ürün Ücretlerini Alma Yöntemleri

Yörede arıcıların %80’i sattıkları ürünlerin ücretlerini peşin almaktadır. %20’si vadeli alırken,

vadeli senet ve vadeli çek ile ücretini alan arıcı bulunmamaktadır.

7.12. SWOT (GZFT) ANALİZİ

Bu çalışmanın amacı, Bartın Balının markalaşması, coğrafi işaretinin alınması kalitesinin tespiti

ile hedef ve stratejiler geliştirebilmesi için, mevcut durumda hangi kaynaklara sahip olduğunu ya da

hangi yönlerinin iyileştirmeye açık olduğunu tespit etmek, riskleri belirleyerek kendisini ve

çevresini daha iyi tanımasını sağlamaktır. Çalışmanın bütününde farklı araçlarla toplanan bilgilerin

kullanılması yanında, tanımlanmış katılımcıların birlikteliğiyle gerçekleştirilen SWOT

(GZFT)çalışmasından elde edilen veriler kullanılmıştır.

110

Şekil 37: SWOT (GZFT) Çalışması İlişkiler Şeması

SWOT ya da Türkçe kısaltmasıyla GZFT; “Güçlü Yönler, Zayıf Yönler, Fırsatlar ve Tehditler”

kelimelerinin baş harflerinden oluşmuştur. SWOT da bu kelimelerin İngilizce karşılıklarıdır.

Özellikle kurumsallaşma, sıçrama yapma, atılım, gelişme çağını yaşayan kurum ve

kuruluşların/işletmelerin büyüme ve kurumsallaşma stratejilerini oluştururken kullandıkları bir

bilgi/görüş/düşünce toplama uygulamasıdır. Beyin Fırtınası GZFT çalışmalarında kullanılan, veri

toplama tekniğidir.

SWOT analizi çerçevesinde 17.10.2019 tarihinde Batı Karadeniz Kalkınma Ajansı tarafından

davet edilen katılımcılarla bir araya gelinmiştir. Öncelikle yapılacak analiz çalışmasının yöntemleri

hakkında bilgi verilmiş, yapılmış çalışma örnekleri anlatılmıştır.

Bartın ili ve ilçelerindeki öncü arı yetiştiricileri ile arıcılık sektörünün üstünlükleri, zayıflıkları,

tehditler ve fırsatların (SWOT) analizi gerçekleştirilmiştir. SWOT analizine katılan kişi/kurum

sayısı 15’tir.

SWOT Analizi Katılımcıları şu şekildedir:

- T.C. Bartın Valiliği

- Batı Karadeniz Kalkınma Ajansı (BAKKA)

- Bartın İl Tarım ve Orman Müdürlüğü

- Bartın Orman İşletme Müdürlüğü

111

- Bartın İli Arı Yetiştiricileri Birliği

- Kozcağız Belediyesi

- Öncü Arı Yetiştiricileri

SWOT çözümlemelerinin “Güçlü Yönler (G)” grubunda, aşağıdaki SWOT faktörleri ortaya

çıkmıştır:

Bölgede kestane yayılışı yapan ormanların fazla olması (n9)

Bartın Arı Yetiştiricileri Birliği’nin çatısı altında örgütlenmenin sağlanmış olması (n8)

Bartın Arı Yetiştiricileri Birliği’nin eğitimlere karşı olan olumlu talepleri ve kendilerini

yeniliklere karşı hazırlamaları (n7)

Bartın ve çevresinde üretilen kestane balının şifalı olduğunun düşünülmesi (n7)

Üretim yapan arıcıların güvenilir olması, hile yapmaması (n6)

Pazarlamada sıkıntı çekilmemesi (n5)

Markalaşma potansiyeli (n5)

Zirai mücadele ilaçlarının kullanımının çok az olması (n5)

Arı kolonilerinin olduğu yerlerin sanayiden/yol kenarından uzak olması, kimyasal ve hava

kirliliğinin bulunmaması (n4)

Doğal su kaynaklarının zenginliği (n4)

Arıcılık konusunda bilincin yüksek oluşu (n4)

Bal üreticilerinin işini özveriyle yapması (n3)

Sabit bir müşteri potansiyelinin olması (n3)

Bartın İl Tarım ve Orman Müdürlüğü’nce Teknik Arıcılık Kurslarının düzenlenmesi,

işletmelerin ziyaret ediliyor olması

Genç çiftçi projeleri ile 18-40 yaş aralığındaki kırsal kesime 30 kovan dağıtımı ile yakalanan

başarı

Kırsalda az sermaye ve mevsimsel bakım dönemlerinde atıl iş gücünün kazanca çevrilmesi

Tarım alanlarında kimyasal girdi kullanımının bilinçli yapılması ve girdi kullanım düzeyinin

düşüklüğü

İl genelinde marangoz işçiliğinin yerel kültür içerisinde zenginliğine dayalı olarak standart

kovan üretimi

Kestane balı haricinde başka çiçeklerden karışımın olmaması sebebiyle saflığı

Kestane balı üretimi için arıların konaklaması için bal ormanları tesisi yapılmış olması

Gelir getirici tür ağaçlandırmaları kapsamında kestane bahçeleri oluşturulması ve vatandaşa

kestane fidanı dağıtımı yapılması

Kestane balı üretimi için konaklama izinleri ve prosedürünün kolay olması

Ormanların mescere olarak saf yayılış yapması

Bölgede yaşayan halkın kestane balını sürekli kullanması ve saf ile saf olmayanı anlaması

Bal üreticilerinin çoğunlukla ballarını bölge halkına pazarlıyor olması

Bartın balının henüz ticarileşmemesi

Bölgede kestane ağaçları ile orman gülünün birlikte yayılış yapması

Bartın ilinin kestane ağaçları üzerinde iklimsel etkisi

112

Bartın kestane balının değerinde satılabilmesi

Bartın kestane balının Türkiye’de tanınırlığı

Bartın balının organik olması

Aile işletmeciliği yapıyor olmak

Kestane balını kendi tapulu kestane tarlalarımızdan bakımını yaparak alıyor olmamız

Bal alanları her yıl daha fazla miktarda bal alıyor olması

İlimizdeki orman varlığı ve kestane ağaçlarının fazla olması

Bölgenin iklimsel özellikleri

Arı kolonilerinin olduğu yerlerin sanayi ve yol kenarına uzak olması

Üretilen balların kolay satılabilmesi

Kestane balının sağlık açısından yan ürün olarak tüketiliyor olması

Balın fiyatının iyi olması

Kestane balı üretiminde giderlerin az olması

Bölgemizde geniş alanda tarım yapılmaması ve ilaçlama olmaması

Kestane poleninin fazla olması

Bakanlığımız Ulusal Kalıntı İzleme Programı kapsamında almış olduğumuz (il genelinde)

numunelerde kalıntı miktarlarına rastlanmaması

Valiliğimiz kapsamında kurulan Tarım Orman Proje grubu olarak hemen her proje

hazırlama toplantısında gündeme gelmesi

Bartın Tarım ve Orman İl Müdürlüğü tarafından yılda en az 1 kere Arıcılık Eğitimlerinin

veriliyor olması

Alınan numunelerde balın fiziksel ve kimyasal kalitesi açısından yapılan analizlerde çok

büyük problemlerle karşılaşılmaması

Soğuk algınlığı gibi semptomların giderilmesinde etkili olduğu düşüncesi

Bartın balına olan talebin yüksek olması

Pazarlama sorununun olmayışı

Yöre halkının kestane balı tüketiminin çok fazla olması

Arıcılığın çok uygun yerde yapılıyor olması (En yakın yerleşim yeri 6 km)

Kestane balının antibiyotik özelliğinin olması

Kestane balının üretim süreçleri konusunda arıcıların eğitim almış olması

Balın sağımının doğru zamanda yapılması

İnsanların balın organik olduğu şeklindeki algısı

Uzun yıllardır arıcılık yapmaktan gelen tecrübe

113

SWOT Çözümlemelerinin “Zayıf Yönler (Z)” grubunda, aşağıdaki SWOT faktörleri ortaya

çıkmıştır:

Bartın kestane balının tanıtımındaki eksiklik (n9)

Toptan pazarlama yapılamaması (n7)

Genç nüfusun/yeni neslin arıcılığa ilgi duymaması, özendirilememesi (n7)

Markalaşmanın sağlanamaması (n5)

Bartın Kestane Balının Coğrafi işaret tescilinin yapılmamış olması (n5)

Yabani hayvan saldırılarını önleyememek (n4)

Kestane balının satışında kooperatifleşme olmaması (n4)

Kestane ağaçlarının yok olması (n4)

Organik çalışıldığı için arı hastalıklarına yeterince müdahale edilememesi (n4)

Arılıklara yakın arı kovanı konmasına engel olamama (n3)

İklime bağlı faktörler (n3)

Arıcılığın yanında başka işlerle de uğraşıldığı için arıcılığa yeterli zaman ayıramamak (n3)

Kabarmış peteklerin muhafaza edilememesi

Arıları zamanında hazırlayamamak

Tüm arıcıların kestanenin yoğun olduğu bölgeye yığılması

Sadece kestane çiçeğine dayalı üretim

Kovan başı bal verimindeki düşüş

Orman gülünün kestaneye karışması

Arıcılıkta kullanılan temel petek, ilaç, makine ekipman ve malzemelerin temininde yaşanan

güçlükler

Kestane balının yüksek fiyatı sebebiyle tüketicilerin alım gücü açısından güçlükler

yaşamaları

İklimlerin değişmesi

Peteklerin uygun şekilde muhafaza edilmemesi (güvelenme sorunu)

İşletmeyi büyütmek için elaman olmaması

Arıcıların birbirine güvenmemesi, bilgi saklaması

Üretimin kontrol edilememesi

Balcılığın yeteri kadar desteklenmemesi

Üretim süresinin kısa olması sebebiyle az ürün alınması

Bal üretiminin meslekten ziyade hobi ve ek kazanç olarak görülmesi

Yeni teknolojik gelişmelerden haberdar olunmaması ve ayak uydurulamaması

Amatör arıcıların işlerini iyi yapmaması ve tüketicilerin arıcılar ile algılarının bu konuda

olumsuz etkilenmesi

Fındık ilaçlaması konusunda farkındalığın az olması

Her ilçede Tarım Müdürlüklerinde arı ile ilgili uzman kişilerin bulunmaması

114

SWOT Çözümlemelerinin “Fırsatlar (F)” grubunda, aşağıdaki SWOT faktörleri ortaya

çıkmıştır:

Coğrafi işaret ve markalaşma çalışmaları (n9)

Ürünün pazarlanabiliyor olması (n9)

Kamu kurumlarının Bartın Kestane Balı kalite ve standardizasyonu ile ilgili çalışması(n9)

Bal için laboratuvar kurulma fikri (n4)

Bal üreticilerinin dayanışması(n3)

İlin IFAD Projesi uygulanan iller arasında yer alması (n2).

Yöre halkının bal kalitesinin düşmesini istememesi

Yörede sanayileşmenin az olması

Son yıllarda tarımda yerel üretime verilen önem

Kamu kurumlarının (Bartın Valiliği, BAKKA, Bartın İl Tarım ve Orman Müdürlüğü,

Belediyeler) bal konusundaki ilgisi (n3)

Organik kestane balına olan talebin yoğun olması(n7)

Kestane ormanlarının Bartın ilinde doğal yayılışının fazla olması

Kamu kurumları tarafından eğitim verilmesi ve desteklenmesi

Markalaşma eğilimleri ile Bartın Balının öne çıkarılması

Arıcıların bal üretimini artırmaya yönelik kapasitenin yüksekliği

Az bir sermeye ile iş kurulabilmesi

Arı ürünleri çeşitliliğinin artırılması

Alternatif tıp sektörüne yönlendirilmesi

Bal paketleme tesisinin kurulması fikri

Bal ormanlarının varlığı

Bakanlığın bal konusuna eğilmiş olması

Devletin teşvik veriyor olması

Arıcılık konusunda beraberlik ve bilincin artması

Pazarlamada medyanın etkin olması

Kullanılacak yeni teknolojilerin varlığı

Reklam

Pazarı iyi yakalamak

Üretim zamanını değerlendirmek

Doğal üretim

Kapalı ve izole bir ortam olması

Üretim kalitesinin ortaya çıkması

Sağlık alanında kullanılmaya geçilmesi

Arıcılık yapılan bölgenin yerleşim yerinin dışında olması (organik)

Arıcılığı sadece ticaret için değil severek yapıyor olmak

Yeni teknolojilerle donatılmış kontrolörler tarafından denetlenen, bakanlığımız sistemine

kayıtlı bal işletmeleri kurulması

Bal konusunda Ar-Ge çalışmaları yapacak bir merkez kurulması fikri

115

SWOT Çözümlemelerinin “Tehditler (T)” grubunda, aşağıdaki SWOT faktörleri ortaya

çıkmıştır:

Kestane hastalıklarının (kestane kanseri vb) yayılması, ağaçların kuruması(n12)

Termik santrallerin kuruluyor olması (n9)

Gıda güvenliğini tehdit eden merdiven altı olarak tabir edilen işletmelerin olması (sahte bal)

ve bu konudaki kontrol mekanizmasının eksikliği (n8)

Bal üretiminin devamlılığını sağlayacak neslin (genç üreticilerin) olmaması (n6)

Bartın kestane balının başka illerde “Bartın Balı” ismini kullanılmadan satılması (n4)

Üretim şeklinin babadan kalma usullerle devam etmesi, yeni teknolojilerin uygulanmaması

(n3)

Ayı popülasyonunun yayılması (n3)

İlimizde sorun haline gelen fındık zararlılarına karşı zirai mücadele, ilaçlama (n3)

Bartın balının “Deli Bal” olarak ünlenmesi

İklim değişikliğine (nem oranı, yağış miktarı) bağlı kestane ağaçlarının azalması

Atık suların çevreye salınması

Uçak rotasının ilimiz üzerinden geçmesi

Bölgemize uyum sağlamayan arı ırklarının bölgeye girmesi

Kestane balı için Bartın’dan önce başka illerin coğrafi işaret alınması

Başka illerden gelen arıcıların yerel üretimi baltalaması

Ticarileşme ile üretimin talebe yetişememesi

Gezgin Arıcılar

Hastalık ve zararlı tehdidi (Amerikan ve Avrupa yavru çürüklüğü vb)

Bölgeye sanayi gelmesi

Diğer orman ürünlerinin kestaneyi boğması

Dışarıdan kalitesiz ucuz bal gelişi

7.13. R’WOT ANALİZİ

R’WOT Tekniği; SWOT grupları ve her bir SWOT grubu içindeki SWOT faktörlerine yönelik

önceliklerin sayısal olarak belirlenmesini sağlamakta ve bunları ölçülebilir hale getirmektedir.

Sonuçta R’WOT Tekniği kullanılarak, SWOT gruplarının ve her bir SWOT grubu içindeki SWOT

faktörlerinin önem sırası ortaya konmaktadır. Böylece R’WOT Tekniği, karar verme sürecini

desteklemek suretiyle, doğru, etkin ve gerçekçi kararlar almaya yardımcı olmaktadır.(Ersin

YILMAZ, 2006)

R'WOT analizi (RA) 3 aşamadan oluşmaktadır. Birinci aşama, SWOT analizinin

oluşturulmasıdır. Bu aşamada farklı ilgi gruplarından SWOT grupları ve SWOT grubu içindeki

SWOT faktörlerinin hangisinin/hangilerinin daha çok tercih edildiğine (önemli olduğu) yönelik

karşılaştırma yapmaları istenir. Bu sıralama işlemi, “dokuz dereceli ölçek” kullanılarak

yapılmaktadır. Bu ölçekte; 1- zayıf oranda önemli, 3-daha az önemli, 5- orta derecede önemli, 7-

daha çok önemli, 9- aşırı derecede önemli olarak kabul edilmektedir. Bunların yanında “2, 4, 6 ve 8

değerleri” de orta değerler olarak kullanılabilmektedir. İkinci aşamada SWOT gruplarının ve her bir

116

SWOT grubu içindeki SWOT faktörlerinin göreceli öncelik değerleri, her bir SWOT grubuna veya

SWOT faktörüne verilen sıraya dayalı olarak hesaplanmaktadır.(Yasin Dönmeza, Ercan Gökyerb,

Feride Kübra Aşkınc, 2015)

GÜÇLÜ YÖNLER

Bölgede kestane yayılışı ormanların fazla

olması (G1)

Bartın Arı Yetiştiricileri Birliği’nin çatısı

altında örgütlenmenin sağlanmış olması (G2)

Bartın ve çevresinde üretilen kestane balının

şifalı olduğunun düşünülmesi (G3)

Üretim yapan arıcıların güvenilir olması, hile

yapmaması (G4)

Pazarlamada sıkıntı çekilmemesi (G5)

Arı kolonilerinin olduğu yerlerin

sanayiden/yol kenarından uzak olması, kimyasal

ve hava kirliliğinin bulunmaması (G6)

ZAYIF YÖNLER

Bartın kestane balının tanıtımındaki eksiklik

(Z1)

Toptan pazarlama yapılamaması (Z2)

Genç nüfusun/yeni neslin arıcılığa ilgi

duymaması, özendirilememesi (Z3)

Markalaşmanın sağlanamaması (Z4)

Bartın Kestane Balının Coğrafi işaret tescilinin

yapılmamış olması (Z5)

FIRSATLAR

Coğrafi işaret ve markalaşma çalışmaları (F1)

Ürünün pazarlanabiliyor olması (F2)

Bartın Valiliği, BAKKA, Bartın Ticaret ve

Sanayi Odası, Bartın İl Tarım ve Orman

Müdürlüğü’nün Bartın Balı kalite ve

standardizasyonu ile ilgili çalışması (F3)

TEHDİTLER

Kestane hastalıklarının (kestane kanseri vb)

yayılması, ağaçların kuruması (T1)

Termik santrallerin kuruluyor olması (T2)

Gıda güvenliğini tehdit eden merdiven altı

olarak tabir edilen işletmelerin olması (sahte

bal) ve bu konudaki kontrol mekanizmasının

eksikliği (T3)

Bal üretiminin devamlılığını sağlayacak neslin

(genç üreticilerin) olmaması (T4)

117

Öncelikler Faktörler Faktörlerin Önceliği

Güçlü Yönler (G)

1,062

G1

G2

G3

G4

G5

G6

0,205

0,173

0,160

0,182

0,182

0,160

Zayıf Yönler (Z)

1,293

Z1

Z2

Z3

Z4

Z5

0,375

0,188

0,292

0,250

0,188

Fırsatlar (F)

1,076

F1

F2

F3

0,364

0,348

0,364

Tehditler (T)

1,273

T1

T2

T3

T4

0,348

0,360

0,174

0,391

Tablo 35: R’WOT Analizi Sonuçları

SWOT gruplarından en öncelikli 1,293 öncelik değeri ile "zayıf yönler", 1,273 öncelik değeri ile

"tehditler" grubudur. Bunu sırasıyla 1,076 öncelik değeri ile "fırsatlar" ve 1,062 öncelik değeri ile

"güçlü yönler" grubu izlemektedir. Güçlü yönler grubunda 0,205 öncelik değeri ile "Bölgede

kestane yayılışı yapan ormanların fazla olması” faktörü ile en yüksek önceliğe sahiptir. Zayıf yönler

grubunda 0,375 öncelik değeri ile "Bartın kestane balının tanıtımındaki eksiklik" faktörü ile yüksek

önceliğe sahiptir. Fırsatlar grubunda 0,364 öncelik değeri ile "Coğrafi işaret ve markalaşma

çalışmaları” ve “Bartın Valiliği, BAKKA, Bartın Ticaret ve Sanayi Odası, Bartın İl Tarım ve

Orman Müdürlüğü’nün Bartın Balı kalite ve standardizasyonu ile ilgili çalışması” faktörü ile

yüksek önceliğe sahiptir.Tehditler grubunda 0,391 öncelik değeri ile "Kestane hastalıklarının

(kestane kanseri vb) yayılması, ağaçların kuruması”faktörü ile yüksek önceliğe sahiptir.Tüm

değerler göz önünde tutulduğunda SWOT grupları değerlerinin hatta birçok faktör değerlerinin

birbirine yakın olduğu görülmektedir.

118

7.14. Arıcılık Yapan İşletmelerin Üretim ve Pazarlamaya Yönelik Sorunlarının Tespiti

Yapılan çalışma sonucunda; arıcıların hem üretim hemde pazarlama sırasında yaşadığı sorunlar

ortaya çıkarılmıştır. Üretim sırasında yaşanılan sorunlar Türkiye genelinde çoğu arıcının yaşadığı

sorunlarla aynıdır.

Ancak pazarlama sırasında yaşanılan sorunların çoğu, yöreye ait bal için coğrafi işaret tescili

alınmasında durumunda ortadan kalkabilecek durumdadır. Bu kapsamda çalışmaların yapılması ve

coğrafi işaret tescil başvurusunun yapılması gerekmektedir. Böylelikle tescil alınması durumunda

yörede üretilen balların; Bartın balı (Bartın Kestane Balı vb.) adı altında pazarlanması daha kolay

olacak ve her sene de denetimi sağlanabilecektir.

Arıcılık yapan işletmelerle yüzyüze gerçekleştirilen ankete göre üretim ve pazarlama

aşamasındaki sorunları aşağıdaki şekildedir:

Tablo 36: Arıcılık Yapan İşletmelerin Üretim Aşamasındaki Sorunları

Arılık Yeri İle İlgili

Sorunlar

Mera paylaşımı

Arıları yabani hayvanlardan korumak

Gezginci arıcılar

Konaklama arazisi bulma

Kurumların birbirleriyle bağlantılı olmaması

Arılık çevresindeki komşuların şikâyeti

Nitelikli arılık bulmak

Yayladaki diğer arıcılar

Ulaşım

Flora sorunu

Koloni İle İlgili Sorunlar

Arı hastalıkları (Varova, vb.)

Oğula kaçma durumu

Kaliteli ana arı

Arıların gelişmemesi

Maddi Sorunlar Arı malzemelerinin pahalı olması ve temini

Ekstra besleme maliyeti

İklimsel Faktörler Hava şartları

119

Tablo 37: Arıcılık Yapan İşletmelerin Pazarlama Aşamasındaki Sorunları

Müşteri bulamamaları ve daha geniş kitlelere ulaşmakta sorun yaşanması (Pazar

bulamaması)

Üretici-tüketici arasındaki güven sorunu (bugüne kadar tüketiciye “bal” adı altında bal olmayan ya da kalitesiz bal satılması)

Toptan pazarlamanın zor olması

Yurt dışına pazarlama imkânının olmaması

Kargo şirketlerinin bala ve taşınmasına özen göstermemesi

Analiz imkânının bulundukları çevrede olmaması ve aşırı pahalı olması

Nakliye ücretlerinin pahalı olması

Satış süresinin uzun olması

Reklam ve tanıtım eksikliği

Aracılar, kooperatiflerin baskısının piyasaya olumsuz yansımaları,

Bartın balının marka olmaması

Tüketicinin bilinçsiz davranması ve kulaktan duyma bilgilerle alışveriş yapma isteği

Ekonomik sebeplerden dolayı alım gücünün düşmesi

Kayıt altındaki üreticinin düzenli olarak denetlenirken, yasadışı yollardan bal üretip veya

pazarlayan kişilerle yeterli denetim ve sıkı takip yapılmaması

Vadelerin uzun olması ve düşük fiyatla pazarlanması

120

8. SEKTÖREL VE/VEYA BÖLGESEL POLİTİKALAR VE PROGRAMLAR

Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı On Birinci Kalkınma

Planı (2019-2023)’nın “Öncelikli Gelişme Alanları” bölümünde tarıma yönelik belirtilen amaç

şu şekildedir: Çevresel, sosyal ve ekonomik olarak sürdürülebilir, ülke insanının yeterli ve dengeli

beslenmesinin yanı sıra arz talep dengesini gözeten üretim yapısıyla uluslararası rekabet gücünü

artırmış, ileri teknolojiye dayalı, altyapı sorunlarını çözmüş, örgütlülüğü ve verimliliği yüksek,

etkin bir tarım sektörünün oluşturulması temel amaçtır.

Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı On Birinci Kalkınma

Planı (2019-2023)’nın “Tarım” ile ilgili bölümünün Politika ve Tedbirler kısmında aşağıdaki

maddeler sıralanmıştır:

403. Makro ve mikro düzeyde doğru ve güvenilir veri temin edilerek, tohumdan sofraya uzanan

tüm zincir tam olarak kayıt altına alınacak, yıllık izleme ve değerlendirme çalışmaları kurumsal hale

getirilecek, tarımsal bilgi sistemleri tamamlanarak etkin kullanımı sağlanacaktır.

403.3. Tarımsal girdi ve ürün fiyat dalgalanmalarının izlenmesi, rekabetin korunması ve piyasa

aksaklıklarının giderilmesine yönelik piyasa bilgi ve izleme sistemi oluşturulacaktır.

404. Tarımsal desteklerin etkinliği artırılacaktır.

404.1. Tarımsal desteklerin etki analizi yapılacaktır.

404.2. Tarımsal destekler artırılacak, su kısıtını gözeten, üretimde kalite, çiftçi maliyet ve geliri,

arz ve talep dengesi odaklı dinamik bir yapıya kavuşturulacaktır.

405. Tarım arazilerinin korunması, etkin kullanımı ve yönetimi sağlanacaktır.

405.4. Atıl arazilerin tarımsal üretime kazandırılması başta olmak üzere, tarım arazisi

piyasalarının geliştirilmesi için arazi bankacılığı sisteminin kurulmasına yönelik düzenlemeler

yapılacak, sözleşmeli üretim desteklenerek özendirilecektir.

405.5. Küçük aile işletmeleri korunurken, tarım işletmelerinin ölçeklerinin yeter gelirli tarımsal

arazi büyüklüğüne ulaşması için başta kiralama olmak üzere arazi edinimine yönelik çalışmalar

yürütülecektir.

405.6. Tarım arazilerinin miras ve satış yolu ile bölünmesi önlenecek, mirasçılara arazi

ediniminde finansal destek sağlanacaktır.

407. Bitkisel üretim artırılacaktır.

407.2. Başta yüksek katma değerli tıbbi ve aromatik bitkilerde olmak üzere, ürün güvenilirliği,

çeşitliliği ve üretimini artırmak amacıyla, iyi tarım uygulamaları, organik tarım, sözleşmeli üretim,

kümelenme, araştırma, pazarlama ve markalaşma faaliyetleri desteklenecektir.

408. Hayvancılık geliştirilecektir.

408.6. Kanatlı hayvan ürünleri ihracatında ürün ve pazar çeşitliliği artırılacaktır.

121

408.7. Arıcılıkta damızlık ihtiyacı karşılanacak, ürün çeşitliliği artırılacaktır.

410. Gıda güvenilirliğini teminen denetimler etkinleştirilecek, bitki ve hayvan hastalık ve

zararlıları ile mücadele hizmetleri geliştirilecektir.

410.5. Gıda kontrol laboratuvar altyapısı güçlendirilecek, kontrol hizmetlerinin etkinliği

artırılacaktır.

410.6. İklim değişikliği ile bağlantılı olarak istilacı türler ve tarımsal patojenlerle mücadeleye

yönelik eylem planları hazırlanacaktır.

411. Gıda güvenliğini teminen etkin stok yönetimi, arz zincirinde kayıpların azaltılması, israfın

önlenmesi, piyasaların düzenlenmesine yönelik kural ve kapasitelerin geliştirilmesi sağlanacaktır.

411.1. Lisanslı depoculuk sisteminin yaygınlaştırılması amacıyla ürün muhafaza ve analiz

destekleri artırılacaktır.

411.2. Tarımsal ürünlerde soğuk zincirin tesisine yönelik lojistik altyapı iyileştirilecektir.

411.3. Gıda kayıp ve israfının önlenmesi için tüketici bilinci artırılacaktır.

411.4. Tarımsal ürünlerde e-ticaretin etkin ve güvenli yürütülmesine yönelik düzenlemeler

yapılacaktır.

411.5. Tarım-sanayi entegrasyonu ve işbirliğinin geliştirilmesine yönelik özendirici üretim

modelleri uygulanacaktır.

411.6. İklim değişikliğine uyum sağlamak üzere tarımda ürün desen değişimi senaryoları

oluşturulacaktır.

412. Tarımsal üretimde yerel hayvan ırkı ve tohum alanında biyolojik çeşitliliğimiz korunacak ve

sürdürülebilir hale getirilmesi sağlanacaktır.

412.1. Biyolojik çeşitlilik envanteri tamamlanacak, önemli türler ve özellikli alanlar izlenecek,

genetik kaynaklardan ve bağlantılı geleneksel bilgilerden elde edilen faydaların paylaşımına yönelik

mekanizma oluşturulacak, biyoçeşitliliğe dayalı geleneksel bilgiler kayıt altına alınarak Ar-Ge

amaçlı kullanıma sunulacaktır.

412.2. Yerel ırk hayvan ve tohum varlığının yeterli niceliğe ulaşmasını teminen akredite doğa

çiftliklerinin kurulmasına yönelik düzenlemeler yapılacaktır.

412.3. Doğa çiftliklerinde, başta kışlık sebze olmak üzere meyve, tahıl, tıbbi ve aromatik

bitkilerin yerel tohumları ve yerel hayvan ırkları çoğaltılacak ve sürdürülebilir katma değerli

ürünlere dönüştürülmesi sağlanacaktır.

413. Tarım ürünlerinin pazarlanmasında dağıtım zincirindeki aracıların sayısının azaltılması,

tüketicinin makul fiyatlardan ürüne erişimi, üretici ile tüketici arasında doğrudan bağlantı kurulması

yönünde kooperatiflerin ve üretici birliklerinin sistemde etkin olarak yer alması sağlanacaktır.

122

413.1. Üretici örgütlülüğünün artırılması ve işleyişlerinin etkinleştirilmesini teminen finansmana

erişimleri kolaylaştırılacak, profesyonel yönetim, denetim ve organizasyon altyapıları

geliştirilecektir.

413.2. Üretici birliklerinin ticari faaliyette bulunabilmelerinin kolaylaştırılması amacıyla

düzenlemeler yapılacaktır.

413.3. Denetim ve yönetim altyapısı güçlü bir dağıtım modeliyle tarımsal ürünlerin piyasaya

daha hızlı ve uygun fiyatla sunulmasını sağlamaya yönelik düzenlemeler yapılacaktır.

414. Yerel ve bölgesel düzeyde üretimi yapılan tarımsal ürünleri hak ettiği katma değere

eriştirecek mekanizmalar oluşturulacaktır.

414.1. Yöresel ürünler, coğrafi işaretli tarım ürünleri ile tıbbi ve aromatik ürünlerin tanıtım,

pazarlama ve markalaşmaya yönelik iyileştirmelerle ürün değeri artırılarak ticarete konu olması

sağlanacaktır.

416. Tarımsal araştırma faaliyetlerinde kamu, üniversite, özel sektör ve sanayi kesimi arasındaki

koordinasyon ve işbirliği geliştirilerek tarımsal Ar-Ge çalışmalarının etkinliği ve niteliği

artırılacaktır.

416.1. Tarımsal araştırma projelerinin sonuçları ilgili kurumlar ile paylaşılacak ve araştırma

faaliyetlerinde mükerrerlikler önlenecektir.

416.2. Araştırma enstitülerinde hayvan ve bitki ıslahı, biyoteknoloji ve biyoçeşitliliğin

korunması alanları öncelikli olmak üzere yürütülen çalışmalar kamu, üniversite ve özel sektör

işbirliği çerçevesinde desteklenecektir.

416.3. Bölgesel Kalkınma Odaklı Misyon Farklılaşması ve İhtisaslaşması Programı

kapsamındaki ilgili üniversiteler başta olmak üzere, Tarım ve Orman Bakanlığı ile işbirliği

içerisinde, tarımsal üretim ve verimliliği artırmaya yönelik araştırma faaliyetlerine önem

verilecektir.

416.4. Akıllı tarım teknolojileri başta olmak üzere yenilikçi ve çevreci üretim teknikleri

geliştirilecek ve desteklenecektir.

417. Tarımda üreticilerin gelirini korumaya yönelik faaliyetler desteklenecektir.

417.1. Tarım sigortacılığında ürün ve risk bazında kapsam genişletilecek ve gelir sigortasına

geçilmesine yönelik çalışmalar sürdürülecektir.

417.2. Tarımda istihdam edilen genç nüfusun sosyal güvenlik sistemine dâhil edilmesinin

kolaylaştırılmasına yönelik çalışmalar yapılacaktır.

418. Tarımsal eğitim ve yayım faaliyetlerinin etkinliği artırılacak ve yaygınlaştırılacaktır.

418.1. Başta kadın ve genç çiftçilere yönelik olmak üzere, üretim maliyetlerinin düşürülmesi,

teknoloji kullanımı, kaliteli ve sağlıklı ürün üretimi konularında eğitim verilecek, yayım ve sertifika

programları ile tarımsal becerinin geliştirilmesine yönelik kurslar düzenlenecektir.

123

Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı On Birinci Kalkınma

Planı (2019-2023)’nın “Yaşanabilir Şehirler, Sürdürülebilir Çevre” bölümünde kırsal

kalkınmaya yönelik belirtilen amaç şu şekildedir: Sürdürülebilir kırsal kalkınma anlayışıyla,

üretici birlikleri ve aile işletmelerinin üretim kapasitesinin ve kırsal işgücünün istihdam

edilebilirliğinin artırılması, yaşam kalitesinin iyileştirilmesi, yoksullukla mücadele ile kırsal

toplumun düzenli ve yeterli gelir imkânlarına kavuşturularak refah düzeyinin artırılması ve nüfusun

kırsalda tutundurulması temel amaçtır.

Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı On Birinci Kalkınma

Planı (2019-2023)’nın “Kırsal Kalkınma” ile ilgili bölümünün Politika ve Tedbirler kısmında

aşağıdaki maddeler sıralanmıştır:

706. Kırsal yerleşimlerin sosyal ve fiziki altyapısı, iskânı ve yeniden yerleşim işleri için yatırım

ve hizmet ihtiyaçlarının tespiti, takibi ve bu ihtiyaçların giderilmesi sağlanacaktır.

708. Kırsal alanda yaşam standartlarının yükseltilmesi için kırsal kalkınmaya ilişkin kurumsal ve

yerel kapasitenin geliştirilmesi sağlanacak, kadınlara, genç çiftçilere vb. gruplara pozitif ayrımcılık

uygulanması sağlanacak, üretici örgütlerinin sosyal dayanışma, işbirliği, eğitim ve finansman

konularında öncü kurumlar olması sağlanacaktır.

709. Kırsal toplumun beşeri sermayesinin geliştirilmesi ve yoksulluğun azaltılması kapsamında

köylerde yoksullukla mücadele çalışmaları üretim ve istihdam odaklı sürdürülecektir.

710. Kırsaldaki üretim ve yaşam biçimlerinin sürdürülebilirliğinin sağlanmasına yönelik kırsal

mirasın yaşatılması, tabiat ve kültür varlıklarının korunması sağlanacaktır.

710.1. Köylerdeki üretim ve yaşam biçimleri ile tabiat ve kültür varlıklarının korunmasını

teminen; köylere özgü geleneksel zanaat ve el sanatları, agro-turizm, coğrafi işaretli ürünler, süs

bitkileri, bağcılık, arıcılık, balıkçılık, kümes hayvancılığı, alternatif tarım ürünleri yetiştiriciliği,

tarım ve gıda ürünlerindeki geleneksel üretim ve saklama bilgisini gelecek kuşaklara taşıyacak

girişimler ve işbirlikleri gibi alanların desteklenmesine devam edilecektir.

711. Veri temelli kırsal politika yaklaşımının güçlendirilmesine yönelik kırsal istatistikler idari

değişikliklerden etkilenmeyecek yöntemlerle hesaplanacak, kırsal alan tanımı revize edilecek, temel

nitelikteki kırsal verilerin kır-kent ve il/ilçe bazında yayımlanması ve köy envanterinin

güncellenmesi sağlanacaktır.

Proje konusu ile ilgili olarak Tarım, Hayvancılık, Bitkisel Üretim, Gıda Güvenilirliği, Kırsal

Kalkınma konularının yukarıda verilen Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı On Birinci

Kalkınma Planı’nda yer alması devletimizin konuya verdiği önemi göstermesi bakımından

önemlidir.

2014-2023 Batı Karadeniz Bölge Planı’nda “Bölgeye Genel Bakış” başlığı altında şu

ifadelere yer verilmiştir:

2013 yılı TÜİK verilerine göre Bartın ve Zonguldak illerinde kırsal nüfus kentsel nüfustan

fazladır. Mesafelerin kısa olması nedeniyle illerde kentsel ve kırsal alanlar bütünleşmiş bir yapı

124

sergilediğinden kentlerde çalışan nüfusun önemli bir kısmı kırsal alanlarda yaşamaktadır. Kentsel

nüfus ile kırsal nüfusun birbirine yakın olduğu bölgede, madencilikteki sıkıntılar ve buna bağlı

işsizlik dikkate alındığında, tarımsal faaliyetlerin desteklenmesi gerektiği görülmektedir. Tarımsal

verimliliğin arttırılması için organik tarım, seracılık, balıkçılık ve arıcılık gibi bölgenin iklimi,

toprak ve coğrafi yapısı gibi potansiyellerini değerlendirmeye yönelik en uygun alternatifin

seçilmesi, kırsal kalkınmanın desteklenmesi adına fayda sağlayacak eylemlerdir.

2014-2023 Batı Karadeniz Bölge Planı’nda “Kırsalda Kalkınmanın Sağlanması” ile ilgili

yer alan maddeler şu şekildedir:

• Küçük ve dağınık arazi yapısının tarıma elverişli hale getirilmesi

• Tarımsal faaliyetlerin geliştirilmesi

• Kırsal alanda tarım dışı ekonomik faaliyetlerin geliştirilmesi

• Fide- fidan üretimi, örtü altı ve organik tarım faaliyetlerinin geliştirilmesi

• Su ürünleri ve arıcılık faaliyetlerinin desteklenmesi

2014-2023 Batı Karadeniz Bölge Planı’nda yer alan bazı ifadeler şu şekildedir:

“Her üç Bölgede de öne çıkan alanlardan bir tanesi de orman ve ormancılıktır. Özellikle odun

dışı orman ürünleri her üç bölgede de üretilmekte ancak pazarlama ve markalaşma konusunda

sorunlar bulunmaktadır. Tıbbi ve aromatik bitkiler, kestane balı, polen, arı zehiri, arı sütü, propolis

gibi arıcılık ürünleri ve defne gibi ürünlerin pazarlaması Karadeniz adı altında yapılmalı ve yerli ve

yabancı pazarlarda rekabet üstünlüğü yakalanmalıdır.”

“Bölgede tarıma elverişli alanlar oldukça sınırlıdır. Kısıtlı alanlarda yapılan tarım ve hayvancılık

faaliyetleri küçük hacimli işletmeler boyutunda sürdürülmekte ve bölgeye yeterli ekonomik gelir

sağlamamaktadır. Madencilikteki sıkıntılar ve buna bağlı işsizlik dikkate alındığında, tarımsal

faaliyetlerin desteklenmesi gerektiği görülmektedir. Tarımsal verimliliğin arttırılması için, organik

tarım, seracılık, balıkçılık ve arıcılık gibi, bölgenin iklimi, toprak yapısı ve potansiyellerini

değerlendirmeye yönelik en uygun alternatifin seçilmesi, kırsal kalkınmanın desteklenmesi adına

fayda sağlayacak eylemlerdir.”

“Bölge, zengin florası ile arıcılık faaliyetleri için uygun koşullar sağlamaktadır. Hali hazırda

Zonguldak Orman Bölge Müdürlüğünce Bartın, Karabük ve Ereğli’de bal ormanları

oluşturulmaktadır. Mevcut bal ormanlarının yanı sıra her sene 50 hektarlık bir alanda bal ormanı

çalışmasının yapılması kurumun faaliyetleri arasında yer almaktadır.

Zonguldak ili %52’lik orman örtüsü, 60 bin kovan varlığı ve 600 ton civarında bal üretimi ile

birçok ilden ileridir. Mevcut bitki örtüsü içerisinde bulunan defne, ıhlamur, böğürtlen, ormangülü,

meşe, akasya ve yoğun miktardaki kestane ağacının varlığı sayesinde üretilen balın Türkiye

genelinde üretilen ballar içerisinde antibiyotik ve antioksidan özelliği yönünden en değerli bal

olduğu tespit edilmiştir.31 Ana arı, arı sütü, polen, propolis üretimi ile Türkiye’de ilk defa 2013

yılında arı zehri üretiminin yapıldığı bölgede özellikle Devrek- Ereğli İlçeleri arasında yer alan

köyler ve Alaplı ilçesi arıcılık ve organik bal üretiminin en verimli yapılabileceği alanlardır. Arı

125

yetiştiricilerinin bilinçlendirilmesi için kurulmuş olan “Uygulamalı Eğitim Merkezi”nin bulunduğu

ilde herhangi bir bal dolum ve paketleme tesisinin olmaması ise önemli bir sorundur.

2014-2023 Batı Karadeniz Bölge Planı Analizler Raporu Eylem 18- Yöresel Ürünlerin

Markalaştırılması ve Ticarileştirilmesi İçin Strateji Geliştirilmesi ve Uygulanması başlığında

şu ifadelere yer verilmiştir:

Bölgede, geniş orman arazisine sahip olmak, el sanatları konusunda beceri, yüksek turizm

potansiyelini değerlendirmek amaçlı yöresel ürünler üretilmekte, başta turistler olmak üzere, bölge

ziyaretçilerine satış yapılmaktadır. Bu ürünler ayrıca tarihi ve kültürel değerleri temsil etmekte,

bölgenin temsil edildiği tanıtım platformlarında sergilenmektedir. Ülkemizde oldukça yaygın bir

problem olan yerel ürünlerin katma değer düşüklüğü ve bölgesel ekonomiye, istihdam ve sosyal

hayata katkı seviyesinin azlığı problemi TR81 Bölgesinde de hâkimdir. Yöresel ürünlerin bölge

dışında tanınması, bilinirliği düşüktür, özgünlük ve sürdürülebilirlik gibi hususlarda sorunlar

yaşanmaktadır. Yerel ürünler ve coğrafi işaretler çoğunlukla geleneksel sektörlerce ortaya konulan

ürün ve hizmetlerdir ve gelenekselleşmekten kaynaklanan tekdüzelik, değişim ve inovasyona

kapalılık nedeniyle, değişen piyasa koşullarına ayak uydurmakta zorlanmakta, rekabet etme

güçlerini yitirmekte, hatta bazı durumlarda katma değerinin aşırışekilde düşmesi nedeniyle yok

olma tehlikesiyle karşı karşıya kalmaktadırlar.

TR81 Bölgesi için önerilen, turizm sektörünün bölge ekonomisine katkısının artırılması yönünde

de sinerji oluşturacak olan yöresel ürünlerin bölge ekonomisinin geliştirilmesi ve rekabet

gücününartırılması amacıyla ticarileştirilmesi ve/veya katma değerinin artırılmasına yönelik strateji

geliştirilmesidir. Bu süreç, yeni coğrafi işaret başvurularının ortaya çıkması ve yönetilmesi gibi

faaliyetleri de içerebilir.

9. ARI YETİŞTİRİCİLİĞİ HİBE VE DESTEKLERİ

Tarım ve hayvancılığın geliştirilmesi ve yeni kuşakların tarım ve hayvancılıkla uğraşmasını

teşvik etmek için devlet tarafından verilen hibe ve destekler, arıcılık sektörünü de kapsamaktadır.

Son dönemde ülkemizde iyi bir sektör haline gelen arı yetiştiriciliğinin devlet destekleri ile daha da

yaygınlaştırılması amaçlanmaktadır. Bu kapsamda hem Tarım ve Ormancılık Bakanlığıtarafından

hem de devlet bankaları tarafından arıcılık sektöründe faaliyet gösteren kişilere uygun faiz ve vade

seçenekleri ile kredi yahut hibe verilmektedir.

Üretim Desteği ülkemizde 2003 yılından itibaren arıcılığa destek verilmeye başlamıştır. 5488

sayılı Tarım Kanunu’na göre her yıl çıkarılan Kararname kapsamında üreticilere destek

verilmektedir. Üreticilere ilgili dönemlerde değişmekle birlikte ana arı, süzme bal ve aktif kovan

başına destekleme ödemesi yapılmıştır.

Bu kapsamda arı yetiştiricilerine; 2003 yılında 101 bin TL, 2004 yılında 1 milyon 168 bin TL,

2005 yılında 5 milyon 922 bin TL, 2006 yılında 17 milyon 285 bin TL, 2007 yılında 22 milyon 666

bin TL, 2008 yılında 22 milyon 785 bin TL, 2009 yılında 11 milyon 628 bin TL, 2010 yılında 21

milyon 986 bin TL, 2011 yılında 25 milyon 697 bin TL, 2012 yılında 34 milyon 568 bin TL, 2013

yılında 40 milyon 341 bin TL, 2014 yılında 45 milyon 887 bin TL, 2015 yılında 60 milyon 743 bin

126

TL, 2016 yılında 67 milyon 998 bin TL, 2017 yılında ise 68 milyon 318 bin TL destek ödemesi

yapılmıştır.

Ayrıca Bombus arısı satın alıp örtü altı yetiştiriciliğinde tozlanmada kullanan üreticilere 2005

yılından beri koloni başına ödeme yapılmaktadır. Söz konusu ödeme 2005 yılında koloni başına 30

TL, 2006, 2007, 2008, 2009 ve 2010 yıllarında 50 TL, 2011, 2012, 2013, 2014, 2015, 2016 ve 2017

yılları için ise koloni başına 60 TL şeklindedir. Bu kapsamda üreticilere toplam olarak; 2010 yılında

1 milyon 775 bin TL, 2011 yılında 2 milyon 583 bin TL, 2012 yılında 4 milyon 224 bin TL, 2013

yılında 5 milyon 092 bin TL, 2014 yılında 6 milyon 175 bin TL, 2015 yılında 6 milyon 782 bin TL,

2016 yılında 8 milyon 006 bin TL, 2017 yılında ise 7 milyon 071 bin TL ödeme yapılmıştır.

Bu destekler arı üreticilerinin üretimi devam ettirebilmesi için gereklidir ve desteklerin günün

şartlarına göre artırılarak devam etmesi gerekmektedir.

İhracat Desteği Ülkemizin bal ihracatında diğer ülkelerle rekabet edebilmesi, iç piyasada fiyat

istikrarının sağlanması, üreticinin hak ettiği değeri elde edebilmesi bakımından ihracat teşvik primi

verilmektedir. İhracat için ödenecek bedel; ihracat iade miktarı, miktar barajı ve azami ödeme

oranları, ihraç edilen miktar ve ihracat değerleri dikkate alınarak yapılan bir hesaplamayla

belirlenmekte, ihracatçılara mahsup şeklinde ödenmektedir.

2013 yılına kadar dolar bazında belirlenen ihracat iade miktarı bu yıldan sonra TL şeklinde

belirlenmiştir. İhracat iade miktarı; 2001 yılında 67 dolar/ton, 2002 yılında 66 dolar/ ton, 2003-2012

yılları arasında 65 dolar/ton, 2013-2015 yıllarında 120 TL/ton, 2016-2017 yıllarında 130 TL/ton,

2018 yılında ise 160 TL/ton olarak belirlenmiştir.

Türkiye 2018 yılı 11 aylık verilere göre 5,9 milyon kilo, 23,6 milyon dolar değerinde bal ihraç

etmiştir. 2010/2018 yılları arasında ihracat miktar olarak yüzde 367,5 değer olarak ise yüzde 306,9

artış göstermiştir. İthalatımız ise yok denecek kadar azdır. (TZOB, 2019 İktisadi ve Zirai Rapor)

Arı üreticiliği ile uğraşan çiftçilere özel olarak verilen hibeleri; T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı

Arıcılık Desteği, Kalkınma Ajansları Arıcılık Destekleri, TKDK Arıcılık Projeleri Hibesi, Arıcılık

Genç Çiftçi Hibe Programı, KOSGEB Destekleri, Kovan ve Ana Arı Desteği şeklinde saymak

mümkündür.

9.1. T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı Arıcılık Destekleri

T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı; ilk defa arı üreticiliği ile uğraşacak kişilere özel olarak 5.000

TL’ye kadar hibe desteği vermektedir. Arıcılık sektörüne giren kişilerin; bakanlığa detaylı bir

faaliyet planı sunması şartıyla toplam masrafların %60’ı bakanlık tarafından karşılanır. Ancak her

ihtimalde verilecek olan hibenin miktarı 5.000 TL’yi geçmeyecektir.

T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı 2019 Yılı Arıcılık Desteklemeleri Başvurusu için gerekli şartlar;

1) Desteklemeden faydalanacak arıcılar, Arıcılık Kayıt Sistemine (AKS) kayıtlı ve

yetiştirici/üretici örgütüne üye olmalı, işletmesinde en az 30 arılı kovan bulunmalıdır. İşletmedeki

arılı kovan bilgi ve sayılarında AKS verileri esas alınır.

127

2) Arıcılık işletmesi, en az 30 en fazla 1000 adet arılı kovan için desteklemeden yararlandırılır.

3) Arıcılar, desteğini almak istediği ve üyesi olduğu yetiştirici/üretici örgütüne başvuru tarihleri

içerisinde dilekçe ile başvurur.

4) Birlikler başvuru süresinin bitimini müteakip 10 gün içerisinde başvuran üyelerin listesini

il/ilçe müdürlüğüne iletir. Listelerdeki bilgilerin doğruluğundan birlikler sorumludur.

5) Destekleme başvurusu yapılan arılı kovanların AKS’deki kayıtları esas alınarak il/ilçe

müdürlükleri tarafından ilgili tarihlerde en az 2 personel tarafından arılıkta tespitleri yapılır. Tespit

sonucunda arılıkta tespit edilen arılı kovan sayısı, AKS’deki sayıdan fazla olması veya kovanların

plakalarının farklı olması durumunda AKS verileri esas alınır. Tespit edilen arılı kovan sayısı

AKS’deki sayıdan eksik olması durumunda, tespit sayısı esas alınır.

6) Gezginci arıcılık yapanların tespitleri, gezginci olarak gittikleri il/ilçe müdürlükleri tarafından

yapılır. Hazırlanan tespit tutanakları kayıtlı olduğu il müdürlüğüne gönderilir. Arı nakil ve

konaklama işlemlerini ilgili mevzuat hükümlerine göre yapmamış olan gezginci arıcıların tespit

işlemi yapılmaz.

7) İl/ilçe müdürlükleri tarafından tespitlerin bitimini müteakip AKS’ye veri girişi yapılarak

İcmal-1 hazırlanır. Hazırlanan İcmal-1 listesi ilgili tarihlerden itibaren 10 gün süre ile il/ilçe

müdürlüğünde askıya çıkarılır. Askı başlangıç ve bitimi tutanağa bağlanır.

8) İtirazlar, il/ilçe müdürlüklerine yapılır, askı süresi bitiminden itibaren 5 iş günü içerisinde

il/ilçe müdürlüklerince değerlendirilerek karara bağlanır. Askı süresince herhangi bir itiraz olmaz

ise icmaller kesinleşmiş kabul edilir.

9) Desteklemeye esas İcmal-2 listesi oluşturularak onaylanır, 5 iş günü içerisinde il müdürlüğüne

gönderilir.

10) İl müdürlükleri tarafından ilçelerden gelen İcmal-2’ler kontrol edilir. Ödemeye esas olmak

üzere İcmal-3 listesi onaylanarak 10 gün içerisinde HAYGEM’e gönderilir.

11) Destekleme ödemeleri arıcı birlikleri aracılığı ile üreticilerin hesaplarına aktarılır.

9.2. TKDK Arıcılık Projeleri Hibesi

Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumu (TKDK), müdürlüklerinin bulunduğu

bölgelerde arıcılık faaliyetlerine de destek vermektedir. Nitekim büyük ölçekli işletmelere verdiği

destek ile bilinen TKDK; arıcılık sektöründe ilk defa faaliyet göstermeye başlayacak olan kişilere

de %60 ve %70 civarında hibe desteği sağlamaktadır. TKDK, arıcılık ile uğraşan çiftçilere

masraflarıyla orantılı olmak üzere 100.000 Euro’ya kadar hibe verebilmektedir. Ancak bu

seviyelerdeki bir destekten yararlanabilmek için kusursuz bir üretim ve organizasyon planı

sunulması gereklidir.

128

9.3. Genç Çiftçi Arıcılık Hibesi

T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı; gençlerin tarımsal faaliyetlerde bulunması ve yeni projeler

geliştirmesi amacıyla 2019 yılından itibaren tarımsal hibe kredileri vermektedir. Nitekim gençler

için verilecek olan bu tarım kredisi, arı üreticiliğini de kapsamaktadır. Bu anlamda 18 ila 41 yaşları

arasında bulunan girişimci gençler, Bakanlığa sunacakları proje kapsamında 30.000 TL’ye kadar

hibe desteği alabilmektedir. Genç çiftçiler için verilen bu hibe desteğine her yılın Mart ila Nisan

ayları arasında T.C. Tarım ve Orman Bakanlığıweb sitesi üzerinden başvuru yapabilmektedir.

Arı yetiştiriciliği devlet desteği denildiği zaman ilk akla gelen bu teşvikten yararlanılması için bazı

şartların sağlanması gerekmektedir. Bu şartlar şu şekildedir:

Başvuru sahibinin sigortalı bir yerde çalışmıyor olması ya da işyerinin olmaması

Arıcılık yapılacak olan alanın belirlenmesi (Alan ya başvuru sahibine ait olmalı ya da

kiralanmış olmalıdır)

Arıcılığın yapılacağı alana ikametin aldırılması ve burada kalınacağının taahhüt edilmesi

Verilecek olan hibe kredi ile en az 40 kovan arı ve ilgili bakanlık tarafından belirlenen diğer

gerekli olan arıcılık malzemelerinin alınması

Başvuru sahibinin 50’den fazla kovanının olmaması

Yukarıda bahsedilen şartlar incelendiğinde arı yetiştiriciliği devlet desteği almanın çok zor

olmadığı görülecektir. Arıcılık yapmak için gerekli olan şartlar, zorunlu tutulmuştur. Bunun yanı

sıra bu teşvik, bu alana yatırım yapacak olan yeni arıcıları desteklemektedir. Böylece istihdama

katkı yapılması da hedeflenmektedir. Bundan dolayı 50’den fazla kovanı olan kişiler, bu destekten

yararlanamazlar. Bunun yanı sıra verilecek olan destek ile sadece kovan ve arıcılık malzemeleri

alınabilmektedir. Yani bu kredinin farklı bir iş için kullanılması söz konusu değildir. Kredi ile

alınabilecek malzemelerden bazıları şu şekildedir:

Kovan ve kovan parçaları

Arı malzemeleri

Arı oğulları

Arıcılık kıyafetleri

Arıcılık ilaçları

Bal dinlendirme tankları

Arı yemleri

Körükler

Diğer plastik malzemeler

Bal süzme malzemeleri

Bal mumu eritme malzemeleri

Buradaki malzemeler, arıcılığın yapılması için mutlak surette alınması gerekmektedir. İlgili

destek de bunu zorunlu tutmuştur.

Arı yetiştiriciliği devlet desteği için ilgili kişiler, bulundukları yerdeki İl Tarım ve Orman Tarım

Müdürlüğü’ne giderek ayrıntılı bilgi almalıdır. Daha sonra gerekli şartların sağlandığı anlaşılır ise

129

buradan verilecek olan internet adresi üzerinde başvuru yapılmalı ve daha sonra bunun çıktısı ile

yeniden il müdürlüğüne gelerek ilgili form teslim edilmelidir

9.4. Kovan ve Ana Arı Desteği

Arı üreticilerinin maddi sorunlarına çözüm bulmak ve üretimin devamlılığını sağlamak için

verilen hibelerden birisi de arılı kovan ve ana arı hibe desteğidir. T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı

her sene duyurduğu tarife üzerinden hali hazırda arı kovanı ve ana arısı olan arıcılara destek

ödemesi yapıyor. 2019 yılı itibariyle her kovan başına 10 TL, ana arı başına 15 TL olmak üzere

Bakanlık tarafından çiftçilere kovan ve ana arı hibe desteği verilmektedir. Bu hibeden yararlanan

çiftçiler; aldıkları paralar ile arıların bakım ve beslenme masraflarını nispeten de olsa

karşılayabilirler.

9.5. Ziraat Bankası Arıcılık Kredileri

Ziraat Bankası’nın 1 yıl veya 18 aylık işletme kredisine başvuru yapabilmek için AKS (Arıcılık

Kayıt Sistemi)’ye kayıt belgesi ile başvurulmalıdır. Gerekli sorgu işlemleri yapıldıktan sonra eğer

uygunsa ipotek ve taşıt rehni alındıktan sonra kredi kullanılabilmektedir.

Devletin desteği ile iş yapan Tarım Kredi Kooperatifleri vasıtasıyla çok düşük faizli bir şekilde

arıcılık kredileri Ziraat Bankasıtarafından verilmektedir. Akbank, Şekerbank, Denizbank ve

Finansbank gibi bankalar da arıcıları desteklemek amaçlı kredi vermektedir. Tabi en uygun olanı ise

Ziraat Bankası vermektedir. Örneğin; 7 yıl süreli olarak 2 yıl geri ödemesiz olarak verilen

kredilerde 1,5 milyona kadar %50 faiz indirim uygulanmaktadır. Böyle yüksek meblağlarda devlet

tarafından düşük faiz uygulanması arıcılar için önemli bir kolaylık olmaktadır.

2019 Yılı Ziraat Bankasıarıcılık kredi şartları;

Yüz adet ve üzeri arılı kolonisi bulunan ve ana arı üretimi yapan işletmeler için; jeneratör, güneş

enerjisi sistemi, en az olmak üzere bin adet ana arı çiftleştirme kutusu, arıcı karavanı, boş ve arılı

kovan, bal süzme makinesi ve bombus arısı üretimi yapanlar için bina inşası gibi kredi destekleri

sağlamaktadır.

T.C. vatandaşı olmak

AKS – Çiftçi Kayıt Sistemi belgesi

En az 50 arılı kovan bulunması

Başvuru yaptığı tarih itibari ile daha önceki kredi borçlarından dolayı herhangi bir yasal

takibinin olmaması gerekmektedir.

Başvuru yapacak kişinin kimlik aslı ve fotokopisi

Çiftçi Kayıt Sistemi Belgesi

Kredi karşılığında gösterilecek güvenceler ve belgeleri

İşletmeyi teşvik eden kira sözleşmesi veya tapu kontratı

Üç yıldır faaliyet gösterdiğini belgeleyen 3 yıllık güncel gelir belgesi

130

Banka tarafından talep edilmiş olan ipotek ve kefillerin temin edilmesi ile birlikte temin

edilen kefillerin gelir durumu ve kredi notları da araştırılır.

Düzenli gelir sahibi olduğuna dair gelir belgesi

Devlete vergi borcunun bulunmadığını gösteren belge

Faiz oranları olarak; kredinin vadesi 12 aya kadar olması halinde uygulanacak olan faiz oranı

senelik %4 ve aylık olarak ise %0,33 olarak yapılmaktadır. Kredi süresinin 12 aydan daha uzun

olması halinde ise senelik faiz oranı %5 ve aylık olarak ise %0,41 olarak uygulanmaktadır.

9.6. AB Arıcılık Destekleri

Avrupa Birliği (AB), arıcılık sektörünü desteklemek için 2019 yılından itibaren 120 milyon avro

kaynak sağlayacağını ve yeni tedbirler alındığını açıklamıştır. Buna göre, önümüzdeki 3 yıl

boyunca arıcılık sektörüne toplam 120 milyon avro mali destek verilecek, mali destekle arıcılara

eğitim, yeni başlayanlara kredi ve araştırma gibi programlar finanse edilecektir.. Desteklenecek

arıcılık programları, üye ülkelerin ilgili kurumları tarafından belirlenecektir. Verilere göre, AB

ülkelerinde yaklaşık 600 bin arıcı bulunmaktadır.

9.7. KOSGEB Arıcılık Kredisi

Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı

(KOSGEB)tarafından verilen arıcılık kredilerinin şartlarını üretim ve istihdam oluşturmaktır.

KOSGEB tarafından verilen kredi hibe ya da faizsiz şeklindedir. Bunlardan yararlanılması için

öncelikle detaylı bir proje yapılması ve bununla kuruma başvurulması gerekmektedir. Kurumun

ilgili kurulları tarafından yapılacak olan değerlendirmede, başvuru kabul edilirse, kredi desteği

sağlanmaktadır. KOSGEB tarafından verilen arı yetiştiriciliği devlet desteği için başvuru

yapmadan önce mutlaka uygulamalı girişimcilik sertifikasının alınması germektedir. Daha sonra ise

verilen desteğin hangi alanları kapsadığının öğrenilmesi ve projenin buna göre yapılması da bir

diğer önemli şarttır. KOSGEB tarafından verilen krediler, genellikle üretim için kullanılan

malzemeleri kapsamaktadır. Arıcılıkla ilgili bütün malzemeleri kapsamadığı için kurumun internet

sitesinde bu konuda detaylı bilgi alınması faydalı olacaktır.

10. BARTIN’DA ARICILIĞIN GENÇLER İÇİN POTANSİYEL GEÇİM KAYNAĞI OLABİLME İMKANLARI

Dünya işgücü piyasalarında karşılaşılan en önemli problemlerden biri de gençlerde (15-24 yaş)

görülen yüksek işsizlik oranlarıdır. Genelde ülkeler için genç işsizlik oranları genel işsizlik

oranlarından daha yüksektir. Bu durum, genç işsizliğinin ne kadar büyük bir problem olduğunun en

önemli göstergesidir. Genç işsizliği ile ilgili EUROSTAT verilerine göre 2012 yılı Temmuz

döneminde AB 27 genelinde genç işsizliği % 22,6 olarak gerçekleşmiştir. İspanya ve Yunanistan’da

genç işsizliği % 50’lerin dahi üzerine çıkmış durumdadır. Hırvatistan, Portekiz, İtalya, Slovakya ve

İrlanda’da ise genç işsizliği % 30’un üzerindedir. Bunun yanı sıra Almanya, Norveç, Avusturya,

131

Hollanda ve Japonya’da ise genç işsizliği önemli bir problem oluşturacak düzeyde olmayıp % 10’un

altında yer almaktadır.

Genç işsizlik sorunu ile ekonomik gelişmişlik düzeyi arasında doğrusal bir ilişki söz konusu

değildir. Kıta Avrupası ülkelerinde işsizlik sorununun en çok genç nüfusu etkilediği, genç işsizliği

ile gelişmişlik düzeyi arasında bu yönlü bir ilişkinin olmadığının en büyük göstergesidir. Ancak

genç işsizliğinin nedeni bakımından bir farklılık söz konusu olmaktadır. Gelişmiş ülkelerde genç

işsizliğinin nedeni daha çok nüfusun demografik dağılımı ve gelişimi ile ilgili olurken, gelişmekte

olan ülkelerde yeterli iş imkânlarının oluşturulamaması ve eğitim düzeyinin yetersizliği genç

işsizliğinin nedenleri olarak öne çıkmaktadır.

İşgücü piyasası açısından gençler birçok ülkede olduğu gibi ülkemizde de dezavantajlı konumda

yer almaktadırlar. Gençler arasında istihdam ve işgücüne katılma oranlarının diğer yaş gruplarına

göre düşük, işsizlik oranının ise yüksek olduğu gözlemlenmektedir

“Okuldan henüz mezun olmuş, yeni iş arayanların deneyimsizlikleri, uygun iş bulmalarının süre

alması, lise mezunlarının mesleki formasyonlarının eksik olması, üniversiteden yeni mezun

olanların ücret beklentilerinin yüksek olması gibi faktörler” genç işsizliğinin yüksek olmasını

etkileyen unsurlar olarak ifade edilebilmektedir

Toplumsal ve ekonomik nedenlerle tarımsal alanda yaşanan çözülme ve köyden kente göç

olgusu işsizliğin artmasında önemli faktörlerden bir diğerini oluşturmaktadır. Tarımda çalışanların

hem oransal hem mutlak olarak azalması, tarım dışı sektörlere yönelik genç işgücü arzının

artmasına yol açacak özelliklerdir. Tarımdan yaşanan göç, özellikle eğitimsiz işgücünde işsizliğin

artmasında önemli bir etken olabilmektedir.

Çalışmak bireyin kendini ifade etmesini ve sosyal hayata katılımını sağlayan en önemli

araçlardan birini oluşturmaktadır. Bireyler üretim sürecine katılırken bir taraftan toplum için değer

yaratmakta, diğer taraftan toplumsal refahın artmasına katkıda bulunmaktadırlar. İşsizlik ise bu ve

buna benzer fırsatların yoksunluğu anlamını taşımaktadır. İşsizliğin gençler ve toplum üzerinde

ortaya çıkarmış olduğu sonuçlar genel işsizliğin ortaya çıkardığı sorunlarla benzerlik göstermekle

birlikte etkileri bakımından daha yıkıcı olabilmektedir. İşsizlik, üretim faktörleri arasında yer alan

insan emeğinden ve dolayısıyla insanın üretkenliğinden yararlanılamaması, toplumsal refah kaybı

ve insanın kendini ifade etme biçimlerinden biri olan çalışma hayatından uzaklaşması gibi birçok

olumsuzluğu bünyesinde barındırmaktadır.

Genç istihdamının sağlanması anlamında üç ana yöntemden bahsedilebilir. Bunlardan ilki kamu

istihdamının gençlere yönelik olarak artırılması, ikincisi özel sektörde gençlerin istihdamının

sağlanması adına düzenlemelerin tasarlanması ve üçüncüsü gençlerin kendi işlerini kurmaları ve

girişimciliğe yönlendirilmesinin sağlanmasıdır. Sorunun çözümü noktasında boyu öğrenme

sisteminin yaygınlaştırılmasıdır. Bu sistem, bireyin kariyer sürecinde kendi beceri ve vasıflarını

geliştirme ve biçimlendirme olanağına doğrudan sahip olmasına olanak sağlamaktadır.(İŞKUR,

İstihdam, 2012)

Ülkemiz açısından değerlendirildiğinde, sahip olunan genç nüfus kendi içerisinde barındırdığı

enerji ile büyük bir fırsattır. Ancak, dünya için geçerli olan söz konusu engeller ve sorunlar

132

ülkemizde de ağırlığını hissettirmekte olduğundan, mevcut potansiyelin doğru yönlendirilmesi

konusu ülkemiz açısından güncelliğini ve önemini korumaktadır. Başka bir deyişle, ekonomik ve

sosyal gelişmenin bugünün ötesine taşınmasının, yani rekabet gücü yüksek, üretken, bilgi temelli,

genç ve dinamik bir ekonominin ve ahenkli bir toplumun hedeflendiği ve Avrupa Birliği

müzakerelerinin devam ettiği günümüzde, nitelikli ve özgüveni yüksek genç insan kaynağına her

zamankinden daha fazla ihtiyaç duyulmaktadır. Bu açıdan genç istihdamı, genel işsizlik sorunu gibi,

etraflıca ele alınması, uzun vadeli politika ve stratejilerle çözülmesi gereken bir sorundur. Gençlerle

ilgili atılacak adımların tümü, tek yanlı politika ve uygulamalardan kaçınan, kamunun, özel

sektörün ve sosyal tarafların çok taraflı katılımını ve işbirliğini içerir nitelikte olmak durumundadır.

Gençlere memurluğun değil, ticaret, sanayi, üretim, yenilik yapma ve ürün geliştirmenin

gerekliliği belirtilerek, "İstihdam ve ticari hayata hazır bir şekilde yetiştirilip piyasada etkin

olmalarını sağlayıcı, mesleki eğitim, girişimcilik ve piyasa tecrübelerini okul sınıflarında okurken

edinecekleri çeşitli uygulamalı eğitim programlarına yönlendirilmeleri sağlanmalıdır. Bu amaç

doğrultusunda sanayi ve ticaret odaları ve birlikleriyle beraber eğitim ve istihdam planlarının

yapılması kaçınılmaz olarak görülmektedir. Ayrıca ticarete atılıp iş kurmak isteyen gençlerin de

maddi olarak desteklenmesi, manevi olarak da cesaretlendirilmelerinin çok önemli bir yöntem

olabileceğini belirtmek faydalı olacaktır. (Taş Y, Küçükoğlu M, Demirdöğmez M, 2018)

Bartın’da öncü arıcılarla gerçekleştirilen anket sonuçlarına göre; yörede arıcılık yapan insanların

çoğunluğunu 36-45 yaş aralığındaki kişiler oluşturmaktadır.18-25 yaş aralığındaki genç kesim ise

arıcılık mesleğini çok tercih etmemektedir.

Şekil 38: Bartın İlinde Arıcılık Yapanların Yaş Gruplarına Göre Dağılımı

Yörede arıcılık yapanların %17,8’i 20 senedir, %15,6’sı ise 10 senedir bu işi yapmaktadır.

Arıcılıkta 50. senesini tamamlayanların oranı ise %2,2’dir.

133

0,0%

5,0%

10,0%

15,0%

20,0%

Kaç Yaşınızdan Beri Arıcılık Yapıyorsunuz?

Şekil 39: Bartın İlinde Arıcılık Yapma Süreleri

Arıcılık, bir tarım ülkesi olan ve nüfusunun yaklaşık yarısı köylerde yaşayan ülkemiz için ayrı

bir önem arz eder. Toprağı olmayan veya az topraklı, orman içi ve kenarı köylerde yaşayan

vatandaşlara en kolay iş ve kazanç sağlamanın yolu arıcılıktan geçmektedir. Çünkü arıcılık; toprağa

bağımlı değildir, başlangıç için fazla sermayeye ihtiyaç duyulmadan bay-bayan, genç-yaşlı,

eğitimli-eğitimsiz toplumun her bireyi tarafından yapılabilir ve bir yıl gibi kısa bir süre içinde gelir

getirmeye başlar. Bu özellikleri ve tarımda en ucuz istihdamı sağlaması nedeniyle arıcılık

günümüzün en önemli tarımsal faaliyetleri içinde yer almaktadır.

Ülkemizde arıcılık yapanların sayısı gün geçtikçe artmaktadır. Ancak, arıcılığa doğru bir şekilde

başlamak arıcılığın birinci önemli kuralıdır. Arıcılığa yeni başlayan bir kişi, birinci yılda 5-10

arasında koloniye sahip olmalı ve tecrübeli bir arıcı ile birlikte çalışarak birinci yılını bilgi ve

tecrübe kazanma yılı olarak geçirmelidir. Bilgi ve tecrübe sahibi olunmadan daha fazla sayıda

kolonilerle çalışmak doğru değildir. Arı satın almanın en iyi zamanı erken ilkbahardır. Arı,

ilkbaharda arı ve oğul satan mahalli arıcılardan sağlanabileceği gibi yine arı satan özel veya kamu

kurumlarından da sağlanabilir. Arı veya arılı kovan (koloni) satın alınırken dikkat edilmesi gereken

en kritik nokta arıların hastalıksız olmasıdır. Bunun yanında kovanların, standart Langstroth

kovanışeklinde yaptırılması veya satın alınması tavsiye edilir. Birinci yılda az sayıdaki kolonilerle

belli bir bilgi ve tecrübe kazanıldıktan sonra ilerki yıllarda kovan sayısı artırılmalıdır. Arıcılıktan

belli bir kazanç elde edilebilmesi için en az 50-60 koloniye sahip olunması gerekmektedir.

(HAYGEM)

Bartın ili arı yetiştiriciliği konusunda büyük bir potansiyele sahip olmakla birlikte gençlerin bu

konuda yeterli ilgiyi göstermediği görülmektedir. Bunda arıcılıkla uğraşanların büyük bölümünün

bu işi bir ek gelir ve hobi olarak yapıyor olması etkilidir. Bartın’da genç bireylerin arıcılık

konusuna nasıl yaklaştığının araştırılması ve bu konuda farkındalık çalışmalarının yapılması

önemlidir. Bu çerçevede Bartın’da arıcılığın gençler için potansiyel geçim kaynağı olarak görülmesi

için eş zamanlı pekçok çalışma yapmak mümkündür

Bartın ilinde yaşayan 18-25 yaş arası gençlerin arı yetiştiriciliği konusundaki algı ve

beklentilerini almaya yönelik bir saha araştırması yapılmalıdır.

134

“Bartın Bal Akademisi” şeklinde bir eğitim programı başlatılmalıdır. Program teorik eğitim

yanında öncü arıcılarla uygulamalı eğitimleri de kapsamalıdır.

Bartın ve çevresindeki gençlere yönelik “Girişimci Arıcılık” konusunda aylık bilgilendirme

toplantıları yapılmalıdır. Bu çalışmalarda girişimciliğin önemi ve avantajlarından bahsedilmelidir.

Bartın Kestane Balı üretimi ve önemi konusunda afişler hazırlanarak, kamu ve özel sektörle

işbirliği ile genç bireylerin görebileceği her alana (kafeler, eğitim kurumları, üniversite, toplu

taşıma araçları vb) asılmalıdır.

Bartın Kestane Balı konulu, 18-40 yaş arası bireylerin katılabileceği bir fotoğraf yarışması

düzenlenmeli, arıcılar, arılıklar, kestane ormanları, bal satışı, bal emeği gibi içerikleri bulunan

fotoğraflar çekilmesi için gençler teşvik edilmelidir. Sonrasında Bartın Kestane Balı konusunda bir

fotoğraf sergisi düzenlenerek, gençlerin bu sergiyi ziyaret etmesi sağlanmalıdır.

Bartın Üniversitesi’nde “Bartın’da Bal ve İstihdam İmkânları” konulu konferanslar

gerçekleştirilmelidir.

Bartın Kestane Balı için devlet ve kamu teşvikleri ile hibeler konusunda bilgilendirme çalışmaları

yapılmalı, bu konuda Bartın Arı Yetiştiricileri Birliği tarafından yerel ve ulusal medya kuruluşlarına

yönelik motive edici basın bültenleri hazırlanmalıdır.

Coğrafi işaret başvuru süreçlerinde logo, markalaşma, tanınırlık konusunda gerçekleştirilen bütün

çalışmalara gençler de dahil edilmeli, sahiplenmeleri sağlanmalıdır.

Kooperatifleşme sürecinde gençler de bilgilendirme süreçlerine dâhil edilmelidir.

11. BARTIN KESTANE BALI COĞRAFİ İŞARET ALINMASI SÜRECİ

Hacettepe Üniversitesi’nde gerçekleştirilen mikroskobik analizler sonucunda, Bartın ili ve

çevresinden toplanan balların mikroskobik incelenmesi sonucu Kestane ağırlıklı olduğu tespit

edilmiştir.

Prolin, diastaz ve elektriksel iletkenlik analizleri Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Gıda

Analizleri Uygulama ve Araştırma Merkezi’nde yapılmıştır. Analizi yapılan ballar incelendiğinde

tüm balların diastaz açısından, Türk Gıda Kodeksi Bal Tebliği’ne (Tebliği No:2012/58) uygun

olduğu görülmektedir. Bal tebliğinde kestane ballarının diastaz sayısının 8’in üzerinde olması

istenmektedir; ballar bu kritere uygundur. Türk Gıda Kodeksi Bal Tebliği’ne (Tebliği No:2012/58)

göre belirtilen kestane ballarının prolin değerinin minimum 300 mg/kg olması gerekmektedir.

Yapılan analizler değerlendirildiğinde; prolin bakımından elde edilen sonuçların Türk Gıda Kodeksi

Bal Tebliği’ne (Tebliği No:2012/58) uygun olduğu görülmüştür.

Türk Gıda Kodeksi Bal Tebliği (Tebliği No:2012/58) iletkenlik analiz kriterlerine göre

numunelerin kriterlere uygun olduğu görülmüştür. Ayrıca iletkenlik değerleri 2,00 (mS/cm)

üzerinde olan numunelerde kestane saflık oranlarının yüksek olduğu söylenebilir. Bartın ili ve

çevresinden toplanan balları mikroskobik incelemesine göre Kestane balı olduğu tespit edilmiştir.

135

Bartın ili ve çevresinin ballarının yapılacak coğrafi işaret başvurusu, senaryolar tamamen kestane

balı üzerinden kurulmalıdır. Coğrafi işaret ve markalaşma çalışmalarında Bartın İl Tarım ve Orman

Müdürlüğü ile Bartın İli Arı Yetiştiricileri Birliği’nin sürecin içerisinde yer alması son derece

önemlidir. Bartın İl Tarım ve Orman Müdürlüğü, konuyla ilgili projelendirme, bilinçlendirme ve

bilgilendirme çalışmaları yapmaktadır.

Başvuru Yapan:

6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanununun 36 ncı maddesinde sayıldığı üzere, üretici grupları, ürün

veya ürünün kaynaklandığı coğrafi alanla ilgili kamu kurum ve kuruluşları ile kamu kurumu

niteliğindeki meslek kuruluşları, ürünle ilgili olarak kamu yararına çalışan veya üyelerinin

ekonomik çıkarlarını korumaya yetkili dernekler, vakıflar ve kooperatifler veya ürünün tek bir

üreticisi varsa, bu durumu ispat etmesi şartıyla ilgili üretici başvuru yapma hakkına sahiptir.

Başvuru sahibi 37 nci maddeye göre bu gruplardan hangisine dâhil olduğunu belirtmeli, gerekiyorsa

bu durumu kanıtlar belge ibraz etmelidir. 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanununun 36 ncı maddesiyle

“üretici”, “tarım ürünlerini, gıda maddelerini, gıda maddelerini, madenleri, el sanatları ve sanayi

ürünlerini üreten veya işleten yahut tedarik zincirinde yer alarak ürünün tescile konu özelliklerini

etkileyen bir işlem yapan kişiler” ayrıca “üretici grupları”, “kanuni oluşumuna veya bileşimine

bakılmaksızın aynı ürünün üreticilerinden oluşan birlikler” şeklinde tanımlanmıştır.

Coğrafi İşaretin Adı:

6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanununun 34 üncü maddesinde tanımlandığı üzere coğrafi işaret,

belirgin bir niteliği, ünü veya diğer özellikleri bakımından kökenin bulunduğu yöre, alan, bölge

veya ülke ile özdeşleşmiş ürünü gösteren işarettir. Bu tanımdan hareketle başvuruya konu ürünü

gösteren coğrafi işaretin yöreyle özdeşleşmiş olması gerekmektedir. Bu kapsamda başvuru ekinde,

başvuruya konu adın yöre ile özdeşleştiğini ve sonradan uydurulmuş/geliştirilmiş bir ad olmadığını,

başvuru tarihinden çok daha önce bilindiğini kanıtlar nitelikteki belgelerin ibraz edilmesi

gerekmektedir. Uygulamada sıklıkla karşılaşıldığı üzere coğrafi işaret başvurusu yapıldığına veya

başvuru hazırlığı içinde olunduğuna dair haberler bu koşulu yerine getirmemektedir. Ayrıca ibraz

edilecek belgelerde coğrafi işaretin adının ne olduğu konusunda çelişki bulunmamasına dikkat

edilmeli, böyle bir durumla karşılaşılması halinde daha detaylı çalışma yapılması gerekmektedir.

Öte yandan 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanununun 34 üncü maddesinde yer alan tanımlara uygun

olmayan adlar, ürünlerin öz adı olmuş adlar, ürünün gerçek kaynağı konusunda halkı yanıltabilecek

olan bitki tür ve çeşitleri, hayvan ırkları veya benzeri adlar, kamu düzenine aykırı atlar, tescilli veya

başvuru yapılmış bir coğrafi işaret ile tamamen veya kısmen eş sesli olan ve tüketiciyi

yanıltabilecek adlar coğrafi işaret olarak tescil edilemez. Yabancı ülke kaynaklı başvurunun kendi

ülkesinde korunmaması, korunmasının sona ermiş olması veya kullanılmaması halinde başvuru

tescil edilemez.

Ürün Grubu:

6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanununun 37 nci maddesinde belirtilen ve aynı Kanunun 44 üncü ve

45 inci maddeleriyle belirlenmiş tescilden doğan hakkın kapsamını genişletici şekilde

kullanılamayan ürün grupları; 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanununun Uygulama Yönetmeliğinde

belirtilmiştir. Ayrıca 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanununun 34 üncü maddesinde yer alan tanımlar

136

kapsamında ürünlerin “üretim, işleme ve diğer işlemler”e ilişkin süreçlerinin bulunması gerekir. Bu

kapsamda belirli yörelere atfedilen halkoyunları, türküler vb. unsurların coğrafi işaret olarak tescili

mümkün değildir.

Coğrafi İşaret Logo / Etiket / Hologram vb. Örneği:

Uygulamada, özellikle coğrafi işaretli ürünü pazarda daha dikkat çekici hale getirmek amacıyla

tescili talep edilen coğrafi işaretin standart karakterlerde yazılmış bir kelime unsurundan ibaret

olmaması, kelime unsurunun yanı sıra şekli unsur da içermesi ya da, etiket, logo, hologram vb.

kullanılması hallerinde ilgili ürünlerde kullanılacak görselin, coğrafi işaret başvuru formunda ilgili

başlık altında 7x7 cm boyutlarında ve baskı kalitesi iyi olacak şekilde ifade edilmelidir.

Coğrafi işaretin Türü:

6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanununun 34 üncü maddesi uyarınca coğrafi işaretler “menşe adı”

ve “mahreç işareti” olarak ikiye ayrılır. Sınırları belirlenmiş bir coğrafi alandan kaynaklanan bir

ürün, tüm veya esas özellikleri itibarıyla bu coğrafi alana ait doğal ve beşeri unsurlardan

kaynaklanıyorsa bu durumdaki coğrafi işaretlere “menşe adı” denir. Söz konusu ürün eğer belirgin

bir niteliği, ünü veya diğer özellikleri itibarıyla bu coğrafi alan ile özdeşleşmişse ve üretimi,

işlenmesi ve diğer işlemlerinden en az birinin belirlenmiş coğrafi alanda gerçekleşmesi gerekiyorsa

bu durumdaki coğrafi işaretlere de “mahreç işareti” denir. 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanununun

34 üncü maddesinde bulunan coğrafi işaret tanımına uyan ürünleri belirtmek için geleneksel olarak

kullanılan ve günlük dilde yerleşmiş ifadeler coğrafi bir yer adı içermese dahi menşe adı veya

mahreç işareti olabilir. Yukarıda belirtilen açıklamalar kapsamında “menşe adı” veya “mahreç

işareti” olarak yapılmış başvurunun ilgili tanımlara uygunluğunu kanıtlayan bilgiler başvuru ekinde

ayrıca ibraz edilmelidir.

Başvurunun Menşei:

Başvurunun kaynaklandığı ülke ve ayrıca 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanununun Uygulanmasına

Dair Yönetmelikte 35 inci maddede belirtildiği üzere yabancı ülke kaynaklı başvurularda coğrafi

işarete konu ibarenin Latin alfabesi dışındaki harfleri içermesi halinde, bunların Latin alfabesindeki

karşılığı ve varsa Türkçe çevirisi ilgili başlık altında belirtilmelidir. Kullanım Biçimi: 6769 sayılı

Sınai Mülkiyet Kanununun 37 nci maddesi uyarınca coğrafi işaretin kullanım biçimi ve varsa

etiketleme ve ambalajlama usullerini açıklayan bilgiler başvuru formunda yer almalıdır. Coğrafi

Sınır: 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanununun 37 nci maddesi uyarınca başvurunun kaynaklandığı ve

ürüne ayırt edici özelliklerini veren coğrafi alanın sınırları açıkça tanımlanmalı ve bunu destekleyen

belgeler ayrıca ibraz edilmelidir.

Ürünün Tanımı ve Ayırt Edici Özellikleri:

6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanununun 37 inci maddesi uyarınca ürünün tanımı, ürünün ve

gerekiyorsa hammaddesinin fiziksel, kimyasal, mikrobiyolojik, duyusal ve benzeri özelliklerini

açıklayıcı teknik bilgiler başvuru formunda belirtilmeli, bu bilgilere dayanak teşkil eden bilimsel

çalışmalar ve ilgili diğer belgeler form ekinde ibraz edilmelidir.

137

Üretim Metodu:

6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanununun 37 nci maddesi uyarınca ürünün üretim metoduna ve

varsa söz konusu ürüne özelliğini veren yerel üretim teknikleri ile usul ve adetlere ilişkin bilgiler

başvuru formunda sunulmalı ve bu bilgilere dayanak teşkil eden bilimsel çalışmalar ve ilgili diğer

belgeler form ekinde ibraz edilmelidir. Bu başlık altında başvuruya konu ürünün genel üretim

metodundan ziyade ürüne ayırt edici özellik kazandıran tekniklere vurgu yapılmalıdır.

Coğrafi İşaretin Türü Mahreç İşareti ise Belirtilen Coğrafi Sınırda Gerçekleşmesi Gereken

Üretim, İşleme ve Diğer İşlemler:

Bu kısım sadece mahreç işareti için yapılan başvurularda doldurulmalıdır. 6769 sayılı Sınai

Mülkiyet Kanununun 34 üncü maddesinde yer alan mahreç işareti tanımındaki “üretimi, işlenmesi

ve diğer işlemlerinden en az birinin belirlenmiş coğrafi alan sınırları içinde yapılan ürün” koşulu

kapsamında, hangi aşamanın söz konusu coğrafi sınır içinde gerçekleştiği gerekçeleriyle birlikte

açıkça ortaya konulmalıdır.

Denetleme:

6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanununun 49 uncu maddesi hükümlerine uygun olarak denetleme

sistemi oluşturulması ve bu sistemin ayrıntılı olarak bu başlık altında belirtilmesi gerekmektedir.

Başvuru yapan, denetim işleminin yerine getirilebilmesi amacıyla konuda uzman kurum ve

kuruluşlardan müteşekkil bir denetim mercii oluşturmakla ve denetimin usulüne uygun biçimde

yerine getirilmesiyle görevlidir. Denetimde görev üstlenileceğine dair taahhüt içeren resmi

nitelikteki taahhütnameler, denetim merciinde yer alacak kurum ve kuruluşların her birinden temin

edilerek başvuru ekinde sunulmalıdır. Denetim merciinde yer alan kurum ve kuruluşlar, uzmanlık

alanları itibarıyla denetimin farklı aşamalarında incelemelerini yapacaklarsa bu durum

belirtilmelidir. Başvurunun coğrafi sınır, ürünün tanımı ve ayırt edici özellikleri, üretim metodu ile

mahreç işaretleri için geçerli olan “coğrafi sınır içerisinde gerçekleşmesi gereken üretim, işleme ve

diğer işlemler”e ilişkin kısımlarının açık ve kapsamlı hazırlanması, denetim işleminin etkin bir

şekilde yapılmasını ve dolayısıyla coğrafi işaret korumasının amacına ulaşmasını sağlayacaktır.

12. KOOPERATİFLEŞME

Kooperatiflerin esas amacı; yeteri derecede iktisadi güce sahip olmayan gerçek kişilerin meslek

ve geçimlerine ait ihtiyaçlarını karşılıklı yardım, dayanışma ve kefalet suretiyle rasyonel bir şekilde

ve ekonomik olarak karşılamak ve temin etmektir. Tarımsal Kalkınma, Sulama ve Su ürünleri

kooperatiflerinin kuruluş işlemleri Tarım ve Orman Bakanığı’nın 08.04.2004 tarihli ve 246 sayılı

onayı ile yürürlüğe giren tarımsal amaçlı kooperatif kuruluşişlem ve görev talimatı gereği, Bakanlık

İl Müdürlüklerince yürütülmekte olup, pancar ekicileri kooperatifleri ile konu bazında kooperatif

üst kuruluşlarının kuruluşları ise T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı’nca yapılmaktadır.

T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı’nın görev alanında bulunan ve 1163 Sayılı Kooperatifler

Kanunu’na göre kuruluşları yapılan tarımsal amaçlı kooperatifler tüzel kişiliklerdir.

Türlerine göre tarımsal amaçlı kooperatifler:

138

1-Tarımsal Kalkınma Kooperatifi

2-Sulama Kooperatifi

3-Su Ürünleri Kooperatifi

4-Pancar Ekicileri Kooperatifi’dir.

Tarımsal amaçlı bu kooperatifler, amacı ve çalışma konularında yer alan faaliyetleri

gerçekleştirmek üzere köy, belde ve ilçe merkezi gibi kırsal alan özelliğini taşıyan yerleşim

birimlerinde kurulabilmektedir.

13. SONUÇ:

Ballı bitkilerin tespiti TUBİVES veri kaynaklarından faydalanılarak çıkartılmış olup, Bartın ili

ve çevresinde yapılan floristik çalışmalar taranmıştır. Yapılan tarama sonucunda Bartın ilinde

mevcut bitki çeşitliliği ortaya çıkarılmıştır. Oluşturulan floristik listede mevcut bal potansiyeli olan

bitki türleri tespit edilmiştir. Tespit edilen koordinatlar harita üzerine işlenmiş ve ballı bitkilerin

dağılım haritası oluşturulmuştur.

Buna göre yörede 852 adet bitki taksonu mevcut olup bunlardan 202 tanesi ballı bitki (nektar

üretim potansiyeline sahip) olan türlerdir. Tespit edilen bitki türlerinden 20 tanesi ise salgı balı

kaynağı olabilecek bitkiler olarak tespit edilmiştir.

Hacettepe Üniversitesi’nde gerçekleştirilen mikroskobik analizler sonucunda, incelenen bal

örneklerinin bitkisel kaynakları polen analizleri sayesinde belirlenmiş ve Bartın ili’nde ballara

kaynak oluşturan bitkiler tespit edilmiştir. Bu sonuçlar yörenin hem floristik yapısı hem de ballı

bitkileri hakkında bilgi vermektedir. Bartın ili ve çevresinden toplanan balların mikroskobik

incelenmesi sonucu Kestane ağırlıklı olduğu tespit edilmiştir. Bartın ili ve çevresinde kestane

ağaçlarının dağılım gösterdiği lokasyonların koordinatları alınarak harita üzerine işaretlenmiş ve bu

alanlar potansiyel bal üretim alanları olarak belirlenmiştir

Merkezden toplanan 18 adet bal örneğinin melisopalinolojik analizleri sırasında, 22 familyaya ait

34 bitki taksonunun polenlerine rastlanılmıştır. Merkezde; kestane poleni için dominantlık oranı

%90’ın üzerindedir. Amasra ilçesinden toplanan 12 adet bal örneğinin melisopalinolojik analizleri

sırasında, 22 familyaya ait 27 bitki taksonunun polenlerine rastlanılmıştır. Amasra’da kestane

poleni için dominantlık oranı % 90’ın üzerindedir. Kurucaşile ilçesinden toplanan 11 adet bal

örneğinin melisopalinolojik analizleri sırasında, 17 familyaya ait 22 bitki taksonunun polenlerine

rastlanılmıştır. Kurucaşile’de; kestane poleni için dominantlık oranı %90’ın üzerindedir. Ulus

ilçesinden toplanan 9 adet bal örneğinin melisopalinolojik analizleri sırasında, 19 familyaya ait 27

bitki taksonunun polenlerine rastlanılmıştır. Ulus’ta kestane poleni için dominantlık oranı %90’ın

üzerindedir.

Prolin, diastaz ve elektriksel iletkenlik analizleri Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Gıda

Analizleri Uygulama ve Araştırma Merkezi’nde yapılmıştır.

139

Analizi yapılan ballar incelendiğinde tüm balların diastaz açısından, Türk Gıda Kodeksi Bal

Tebliği’ne (Tebliği No:2012/58) uygun olduğu görülmektedir. Bal tebliğinde kestane ballarının

diastaz sayısının 8’in üzerinde olması istenmektedir. Ballar bu kritere uygundur.

Türk Gıda Kodeksi Bal Tebliği’ne (Tebliği No:2012/58) göre belirtilen kestane ballarının prolin

değerinin minimum 300 mg/kg olması gerekmektedir. Yapılan analizler değerlendirildiğinde; prolin

değeri 487,03 mg/kg ile 1126,95 mg/kg arasında değiştiği tespit edilmiştir. Prolin bakımından elde

edilen sonuçların Türk Gıda Kodeksi Bal Tebliği’ne (Tebliği No:2012/58) uygun olduğu

görülmüştür.

Bununla beraber kestane balı yoğun bölgelerdeki ballarda elektrik iletkenliğinin 2 mS/cm’nin

üstünde olduğu görülmüştür. 2, 4, 11,13, 26, 28 nolu bal numuneleri incelendiğinde kestane

oranının seconder düzeyde olduğu görülmektedir.

İletkenlik değerleri 2,00 (mS/cm) üzerinde olan numunelerde kestane saflık oranlarının yüksek

olduğu söylenebilir. Bartın ili ve çevresinden toplanan balların mikroskobik incelemesine göre

Kestane balı olduğu tespit edilmiştir. Bartın ili ve çevresinin ballarının yapılacak coğrafi işaret

başvurusu, senaryolar tamamen kestane balı üzerinden kurulmalıdır.

Merkez’den toplanılan 18 örneğin, 14 tanesinin kestane balı olduğu, 4 tanesinin (2,4,11 ve 13

nolu örnekler) ise kestane ağırlıklı karışık çiçek balı olduğu tespit edilmiştir. Ulus’dan toplanılan 9

örneğin 7 tanesinin kestane balı, 2 tanesinin ise (26 ve 28 nolu örnekler) kestane ağırlıklı karışık

çiçek balı olduğu tespit edilmiştir. 22 nolu numune balı incelendiğinde “Çiçek Balı” olduğu

görülmüştür. Çiçek balıaçısından arıcının balı Türk Gıda Kodeksi Bal Tebliği’ne (Tebliği

No:2012/58) uygundur.

8,11,12,15,19,24,26,28,30,34,40,41,42,43,48 nolu ballarda ormangülü bitkisinin içinde

bulunduğu Ericaceae familyasına ait polenlere eser miktarlarda rastlanılmıştır.

Bartın ili ve çevresinden toplanan balları mikroskobik incelemesine göre Kestane balı ağırlıklı

olduğu görülmüştür. Bartın ili ve çevresinin ballarının yapılacak coğrafi işaret başvurusu,

senaryolar tamamen kestane balı üzerinden kurulmalıdır.

Yapılan çalışma sonucunda; arıcıların hem üretim hem de pazarlama sırasında yaşadığı sorunlar

ortaya çıkarılmıştır. Üretim sırasında yaşanılan sorunlar Türkiye genelinde çoğu arıcının

yaşadığısorunlarla aynıdır. Ancak pazarlama sırasında yaşanılan sorunların çoğu, yöreye ait bal için

coğrafi işaret tescili alınması durumunda ortadan kalkabilecek durumdadır. Bu kapsamda

çalışmaların başlatılması ve coğrafi işaret tescil başvurusunun yapılması gerekmektedir. Böylelikle

tescil alınması durumunda yörede üretilen balların; Bartın Balı (Bartın Kestane Balı) adı altında

pazarlanması daha kolay olacak ve her sene de denetimi sağlanabilecektir.

Öncü arı üreticileri ile gerçekleştirilen araştırmaya göre yörede arıcılık yapan insanların

çoğunluğunu 36-45 yaş aralığındaki kişiler oluşturmaktadır.18-25 yaş aralığındaki genç kesim

arıcılık mesleğini tercih etmemektedir. Gençlerin arı yetiştiriciliğine teşviki için bilgilendirme

çalışmaları yapılmalı, verilen hibe ve destekler anlatılmalı, örnek uygulamalar gösterilmeli ve

üretim tesisleri kurulmalıdır.

140

Sonuç olarak; Bartın ili ve çevresinden toplanan balları mikroskobik incelemesine göre Kestane

balı olduğu tespit edilmiştir. Coğrafik işaret başvurusu kestane balı üzerinden yapılmalı ve “Bartın

Kestane Balı” olarak lanse edilmelidir. Her yapılan üretimden analiz edilerek balın aynı

özelliklerini koruduğu ve yapısının bozulmadan devam ettiği vurgulanmalıdır. Paketleme ve

pazarlama için alt yapı çalışmaları yapılmalı ve kooperatifleşmeye gidilmelidir. Bartın ilinde

balcılığın ekonomik girdisinin daha fazla olabilmesi için eğitim programları hazırlanmalı ve

arıcılara eğitimler verilmelidir. Daha kaliteli kestane balı üretmek ve daha fazla kestane balı

üretmek amacıyla balcılara kovan, temel petek arı keki, başlık maske, anaç arı, karakovan kasnağı

gibi malzemelerin hibe ya da üretim karşılığı sağlanmasında fayda vardır.

Bartın Kestane ve Çiçek Balı Türk Gıda Kodeksi Bal Tebliği’ne uygundur. Coğrafi işaretli ürün

tescili ve bal üretiminde ihtiyaç duyulan girdilerin temini ve üretilen balın güçlü bir pazarlama

organizasyonunun kurulması için kooperatifleşme çalışmalarına vakit kaybedilmeksizin

başlanılması yönündeki görüş ve kanaatimizi; saygılarımızla arz ederiz.

141

KAYNAKÇA

BAKKA 2014-2023 Batı Karadeniz Bölge Planı

BAKKA 2014-2023 Batı Karadeniz Bölge Planı Analizler Raporu

BAKKA TR81 Düzey 2 Bölgesi Sektör Tanımlama, Önceliklendirme ve Rekabet Analizi Raporu

Bartın İl Tarım ve Orman Müdürlüğü, 2018 Faaliyet Raporu

Bartın Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüğü 2018 İşgücü Piyasası Araştırma Raporu

HAGEM, Arıcılık Eğitimleri, 17.11.2019

T.C. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı, On Birinci Kalkınma Planı (2019-2023)

İŞKUR, İstihdam Dergisi Sayı 7, Ekim - Kasım - Aralık 2012.

T.C. Kalkınma Bakanlığı 2014-2023 Bölgesel Gelişme Ulusal Stratejisi

TKDK, IPARD Program Değerlendirmeleri Arıcılık Sektör Toplantısı Sonuç Raporu,

17.11.2019

Tarımsal Ekonomi ve Politika Geliştirme Enstitüsü, Tarım Ürünleri Piyasaları, Temmuz 2018, Ürün No:26

Atabey E, Türkiye’de İllere Göre Su Kaynakları-Potansiyeli ve Su Kalitesi, 2015.

Burucu V. ve Gülse Bal, H.S., 2017. Türkiye’de Arıcılığın Mevcut Durumu ve Bal Üretim Öngörüsü, Tarım Ekonomisi Araştırmaları Dergisi, Cilt 3, Sayı 1

Dönmez Y, Gökyer E, Aşkın K, Safranbolu Yörük Köyü ve Yakın Çevresinin Ekoturizm

Potansiyelinin R'WOT Analizi ile Değerlendirilmesi, Karabük Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi,

2015)

Güngöra E, Ayhan B., Bartın Yöresi Orman Kaynaklarının Bal Üretim Potansiyeli ve Ekonomik Değeri, Türkiye Ormancılık Dergisi, 2016)

Sıralı R., 2010. Arıcılığın Türkiye İçin Önemi, Arıcılık Araştırma Enstitüsü

Şahingöz, A.S.; İnci, F., 2018, Bolu İlinde Üretilen Arı Ürünlerinin Gastronomi Turizmi

Kapsamında Değerlendirilmesi, Güncel Turizm Araştırmaları Dergisi Cilt: 2, Sayı: Ek.1, 519-533.

Taş Y, Küçükoğlu M, Demirdöğmez M, Türkiye’de Genç İşsizliği Sorunu ve AlternatifÇözüm Önerileri, Uluslararası Emek ve Toplum Dergisi, 7 Yıl: 7 Sayı:18 2018

Yılmaz E, R’WOT Tekniği; Arıcılık Sektöründe Katılımcı Yaklaşım İle Örnek Bir Uygulaması, Çevre ve Orman Bakanlığı Yayın No: 274)

http://www.bartinyatirim.com/bartin, Erişim: 17.11.2019

http://www.bartin.gov.tr/bartin-tarihi-ve-cografi-yapisi, Erişim: 17.11.2019

https://bartin.ktb.gov.tr/TR-68966/iklim.html, Erişim: 17.11.2019

https://tr.climate-data.org/asya/tuerkiye/bart%C4%B1n/bart%C4%B1n-259/, Erişim: 17.11.2019

https://bartin.tarimorman.gov.tr/Belgeler/SolMenu/2018%20Brifing.pdf, Erişim: 17.11.2019

https://cerentezcancografyaperformans.weebly.com/tuumlrkiye-akarsular-haritas305.html, 17.11.2019

Bartın Belediyesi, https://bartin.bel.tr/bartina-ulasim 17.11.2019

https://www.bakka.gov.tr/site/sayfa/29/bolgemiz/ 17.11.2019

http://www.bartin.gov.tr/eski/dosyalar/basin/ced_raporu.pdf?phpMyAdmin=5065677cac7ce1f3654347d503679b34

https://www.tim.org.tr/tr/ihracat-rakamlari.html, 17.11.2019

http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1002

142

EKLER

1. Ek-A: SWOT Analizi Fotoğraf ve Katılım Formları

2. Ek-B: Bal Haritaları

3. Ek-C: Bartın İli Florası’nda Bulunan Bitki Taksonları

4. EK-D: Bal Analiz Raporları

ÖNEMLİ NOT:

Bu çalışma Batı Karadeniz Kalkınma Ajansı Yönetim Kurulu Başkanı Bartın Valisi Sayın Sinan

GÜNER’in şifahi talimatları doğrultusunda Batı Karadeniz Kalkınma Ajansı Bartın Yatırım Destek

Ofisi koordinasyonunda Bartın Ticaret ve Sanayi Odası, Bartın Tarım ve Orman İl Müdürlüğü,

Bartın Orman İşletme Şube Müdürlüğü, Bartın İli Arı Yetiştiricileri Birliği ve Bartın Valiliği İl Etüd

ve Proje Müdürlüğü bünyesinde görevlendirilen Tarım ve Orman Proje Grubunun emek ve katkıları

ile gerçekleştirilmiştir.

Bu vesile ile çalışmanın başlangıcından sonuçlanmasına kadar geçen süreçteki direktif ve

yönlendirmeleri dolayısı ile Bartın Valisi Sayın Sinan GÜNER başta olmak üzere; göstermiş

oldukları azami gayret dolayısı ile Bartın Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Halil BALIK, Batı

Karadeniz Kalkınma Ajansı Genel Sekreteri Muhammed Ali OFLAZ, Bartın Yatırım Destek Ofisi

Koordinatörü Osman Bahadır KALECİK, Uzman Personel Dr. Şahin BAŞ, İdari Personel Ferdi

KÖSE, Yardımcı Hizmet Personeli Canan ÇEVİK, Bartın Tarım ve Orman İl Müdürlüğü’nde

görevli Ziraat Yüksek Mühendisi Aytekin YILDIRIM, Ziraat Mühendisi Barış ATA, Gıda Yüksek

Mühendisi Vildan GENCER, Ziraat Teknikeri Recep IŞIKOĞLU, Bartın Orman İşletme Şube

Müdürlüğü Müdür Yardımcısı Orman Yüksek Mühendisi Hande Nur VAROL ve Bartın İli Arı

Yetiştiricileri Birliği Başkanı Reşat ASLAN’a şahısları ve kurumları adına teşekkür ederiz.

143

T.C. BATI KARADENİZ KALKINMA AJANSI

Adres: Güney Mah Zonguldak Yolu Cad No 36 67600 Kozlu/ZONGULDAK

Tel: +90 (372) 257 74 70 - 257 74 71 - 257 74 60 - 257 74 61 - 257 74 59

Faks: +90 (372) 257 74 72

bilgi@bakka.gov.tr

BARTIN YATIRIM DESTEK OFİSİ

Adres: Bülent Ecevit Bulvarı Dağlıoğlu Sitesi D Blok No:70 D:3 Merkez/BARTIN

Tel: +90 (378) 227 67 02

Faks: +90 (378) 227 67 03

bilgi@bakka.gov.tr