WARSZAWA23 listopada 2016 r.

BANKOWOŚĆ SPÓŁDZIELCZA W POLSCE

Wyró żniki – Misja – Warto ści

Bank spółdzielczy to jedna z form prawnych działalności banku, (obok spółki akcyjnej i przedsiębiorstwa państwowego) przewidziana w polskim prawie bankowym

Właścicielami banku spółdzielczego są spółdzielcy – jego udziałowcy

3

Co to jest bank spółdzielczy?

4

Bankowo ść spółdzielczajest najstarsz ą gałęzią spółdzielczo ści w Polsce

1861 rokTowarzystwo Po życzkowe dla Przemysłowców

m. Poznania - pierwsza polska spółdzielnia oszczędnościowo-kredytowa

1871 rok„Własn ą pracą i pomoc ą, a siłami zjednoczonymi”pod takim hasłem odbył się pierwszy sejmik Związku

Spółek Zarobkowych i Gospodarczychpod koniec XIX wieku

Historia bankowo ści spółdzielczej

Polska spółdzielczo ść bankowa w okresie zaborów

5

• Walka z lichw ą oraz utrzymanie polskiego stanu posiadania na zasadach samopomocy

• Działalno ść edukacyjna , mająca na celu obronę polskości i przeciwdziałanie wynarodowieniu

Zabór pruski• Spółdzielnie oszczędnościowo-pożyczkowe zwane bankami ludowymi• Charakteryzowały się wszechstronną działalnością bankową• 1871 r. – powołano Związek Spółek Zarobkowych Polskich – pierwszy polski

związek spółdzielczy• Walka o byt i utrzymanie prawa ludności polskiej do rodzimej ziemi

6

Polska spółdzielczo ść bankowa w okresie zaborów

Zabór austriacki• Dwa typy SOP: wzorowane na bankach ludowych z zaboru pruskiego i kasy

oszczędnościowo-pożyczkowe oparte na zasadach Friedricha Raiffeisena• Na wsi panoszyła się ogromna lichwa, brak było taniego kredytu, a system

pożyczkowo kredytowy był słabo rozwinięty

Zabór rosyjski• Działały Kasy przemysłowców i towarzystwa oszczędnościowo-pożyczkowe

na zasadach Friedricha Raiffeisena• Rozwój spółdzielczości był opóźniony w stosunku do pozostałych zaborów i znacznie

powolniejszy

• 1890 – powstają Spółki Oszczędności i Pożyczek typu Raiffeisena, którym patronuje Franciszek Stefczyk

7

Polska spółdzielczo ść bankowa w okresie zaborów

• Spółdzielnie propagowane przez Franciszka Stefczyka działają na zasadach ustalonych na podstawie doświadczeń Friedricha Wilhelma Raiffeisena , ale zostały dostosowane do wymogów wsi galicyjskiej

• 1899 i 1909 – powstanie związków spółdzielczych powoduje znaczny wzrost liczby spółek

Spółdzielczo ść bankowa w odrodzonej Polsce (1918-1939)

8

• 1918 – 1924 – polska spółdzielczość bankowa straciła prawie cały swój kapitałowy dorobek

• 1924 – bankowość spółdzielcza zaczyna szybko odrabiać straty po wprowadzeniu złotego

• Proces jednoczenia ruchu spółdzielczego postępował powoli• 1934 – powstaje Związek Spółdzielni Rolniczych i Zarobkowo-

Gospodarczych RP• 1937 – po raz pierwszy od czasu kryzysu nastąpił przyrost wkładów

oszczędnościowych

• Spółdzielczość bankowa uczestniczy w odbudowie kraju i scalaniu terytoriów zaborów

• 1920 – ustawa o spółdzielniach pomogła ujednolicić zasady i formy działania spółdzielczości

Spółdzielczo ść bankowa w okresie powojennym

9

• 1957 – powołano do życia Związek Spółdzielni Oszczędnościowo-Pożyczkowych, jako centralę organizacyjno-rewizyjną

• Spółdzielnie uprawniono do udzielania pożyczek z własnych środków, udzielania zapomóg członkom oraz gromadzenia wkładów oszczędnościowych na własny rachunek

• 1960 – spółdzielnie oszczędnościowo-pożyczkowe mogą używać nazwy „bank” z dodatkiem „spółdzielczy” lub „ludowy”

• 1944-1949 – reaktywowanie spółdzielni oszczędnościowo-pożyczkowych

• 1950-1956 – powstało 1255 Gminnych Kas Spółdzielczych podporządkowanych Bankowi Rolnemu - spółdzielczo ść bankowa została pozbawiona samodzielno ści i samorz ądno ści

• 1956 – zmiany w polityce wobec rolnictwa przywróciły spółdzielczości bankowej jej spółdzielczo-samorządowy charakter

Spółdzielczo ść bankowa w okresie transformacji (po 1989 roku)

10

• 1994 – banki spółdzielcze utworzyły Banki Regionalne, stały się ich akcjonariuszami oraz miały obligatoryjny obowiązek zrzeszenia się we właściwym terytorialnie Banku Regionalnym

• 2000 – ustawa O funkcjonowaniu banków spółdzielczych, ich zrzeszaniu się i bankach zrzeszających określiła progi kapitałowe

• 2001 – powstały trzy banki zrzeszające: Bank Polskiej Spółdzielczości w Warszawie, Gospodarczy Bank Wielkopolski w Poznaniu, Mazowiecki Bank Regionalny w Warszawie

• 2011 – Gospodarczy Bank Wielkopolski zmienia nazwę na SGB-Bank S.A. i przyłącza Mazowiecki Bank Regionalny

• do teraz – funkcjonują dwa zrzeszenia: Banku BPS i SGB Banku

• 1989 – ustawa Prawo bankowe zwiększyła autonomię banków spółdzielczych

• 1990 – BGŻ utracił funkcję centralnego związku spółdzielczego, uprawniającą do lustracji banków spółdzielczych

• Obok BGŻ powstały trzy banki zrzeszające• 1992 – Prezes NBP zobligował banki

spółdzielcze do zrzeszania się w jednym z czterach banków zrzeszających: BGŻ, GBW, GBPZ i BUG

11

Banki spółdzielcze niegdy ś

12

Banki spółdzielcze niegdy ś

13

Miejsce bankowo ści spółdzielczej w sektorze bankowym

Ustawa o funkcjonowaniu banków spółdzielczych, ich zrzeszaniu si ę i bankach zrzeszaj ących

13

14

Bank spółdzielczy SKOK

155 lat funkcjonowania 25 lat funkcjonowania

557 BS z ponad 4000 placówkami i centralami

42 SKOK-i z 1491 oddziałami i filiami

25 lat funkcjonowania pod nadzorem państwowym

4 lata funkcjonowania pod nadzorem państwowym

23 lata w systemie BFG4 lata w systemie BFG

17% współczynnik wypłacalności

4,1% współczynnik wypłacalności (wg sprawozdań)

Bank spółdzielczy to nie SKOK

15

Zrzeszenia banków spółdzielczych

W Polsce działaj ą dwa banki, które zrzeszaj ą banki spółdzielcze

z Bankiem BPS

z Bankiem SGB

64%36%355

banków 202 banki

Prawne podstawy funkcjonowania

Najważniejsze akty prawne

• Ustawa z dnia 7 grudnia 2000 r. o funkcjonowaniu banków spółdzielczych, ich zrzeszaniu się i bankach zrzeszających, z późn. zmianami

• Ustawa z dnia 16 września 1982 r. Prawo spółdzielcze, z późn. zmianami

• Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe, z późn. zmianami

16

Podstawowe wielko ści finansowe (w mln zł)

Wyszczególnienie Sektor spółdzielczy Udział w rynku

Suma bilansowa 114 980 6,8%

Depozyty sektora niefinansowego i JST 100 959 9,5%

Kredyty sektora niefinansowego i JST 68 234 6,2%

Fundusze własne 11 009 6,5%

Wynik finansowy netto 512 4,47%

17

0,0%

25,0%

50,0%

75,0%

100,0%

125,0%

150,0%

Bankikomercyjne

Bankispółdzielcze

94,5%

148%

Dane wg stanu na 30.09.2016 r.

Współczynnik wypłacalnościDepozyty / Kredyty

0,0%

3,0%

6,0%

9,0%

12,0%

15,0%

18,0%

Bankikomercyjne

Bankispółdzielcze

17,4% 17,4%

Struktura kredytów brutto od sektora niefinansowego oraz instytucji bud żetowych

18

w mln zł

Udział kredytów bankowo ści spółdzielczej w rynku bankowym

SegmentSektor banków komercyjnych

Sektorbankowości spółdzielczej

Udział w rynku

Gospodarstwa domowe – ogółem 607 460 42 521 6,53%

Przedsi ębiorstwa – ogółem 311 241 19 281 5,57%

w tym MSP 170 009 18 861 9,66%

Instytucje rz ądowe, samorz ądowe – ogółem

89 099 5 870 6,18%

Dane wg stanu na 30.09.2016 r.

Struktura depozytów sektora niefinansowego oraz ins tytucji bud żetowych

19

Udział depozytów bankowo ści spółdzielczej w rynku bankowym

Poziom depozytów bankowo ści spółdzielczej równowa ży prowadzon ą przez nie działalno ść

kredytow ą z nadwy żką

w mln zł

SegmentSektor banków komercyjnych

Sektorbankowości spółdzielczej

Udział w rynku

Sektor niefinansowy, w tym: 880 794 91 046 9,32%

Gospodarstwa domowe 622 600 80 955 11,51%

Przedsi ębiorstwa 238 794 7 194 2,87%

Instytucje samorz ądowe 24 015 9 814 29,01%

Dane wg stanu na 30.09.2016 r.

355 Banków spółdzielczych

8spółek zale żnych świadczących specjalistyczne usługi finansowe

ponad2 500

placówek(18% udział w rynku)

2 300 bankomatów (10% udział w rynku)

ok 20 tys.

zatrudnionych osób (12% udział w rynku)

88,7 mld zł

suma bilansowa (z Bankiem BPS)

Zrzeszenie BPS posiada jeden z najwi ększych zasi ęgów terytorialnych spo śród polskich instytucji finansowych

20

Potencjał Grupy BPS

• System Ochrony Instytucjonalnej (IPS) to umowne lub ustawowe porozumienie pomiędzy instytucjami kredytowymi, które chroni te instytucje i w szczególności, w razie potrzeby, zapewnia im płynność i wypłacalność dla uniknięcia bankructwa

• Jego celem jest zapewnienie płynności i wypłacalności wszystkim uczestnikom systemu

• Systemy Ochrony istnieją w innych krajach UE

• Podstawa prawna powołania Systemu Ochrony Zrzeszenia BPS

• Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 575/2013 z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie wymogów ostrożnościowych dla instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych, zmieniające rozporządzenie (UE) nr 648/2012 (Dz. Urz. UE L 176 z 27.06.2013, str. 1)

• Ustawa z dnia 7 grudnia 2000 r. o funkcjonowaniu banków spółdzielczych, ich zrzeszaniu się i bankach zrzeszających (Dz. U. nr 119, poz. 1252 z późn. zm.)

21

System Ochrony Zrzeszenia BPS

• Uczestnicy Systemu Ochrony - bank zrzeszający i zrzeszone z nim banki spółdzielcze

• Zarządzanie Systemem Ochrony - powierzone jednostce zarządzającej utworzonej w formie Spółdzielni, której członkami są wyłącznie uczestnicy Systemu Ochrony

• Ustawowy okres przejściowy na dokonanie niezbędnych przekształceń - 36 miesięcy

System Ochrony Zrzeszenia BPS

22

Podstawowe cele powołania Systemu Ochrony Zrzeszenia BPS

• Utrzymanie wysokiego społecznego zaufania do spółdzielczego sektora bankowego -dzięki wdrożeniu realnych mechanizmów wsparcia w zakresie płynności i wypłacalności

• Zapewnienie możliwości wypełnienia nowych norm ostrożnościowych – poprzez wykorzystanie potencjału Zrzeszenia do stworzenie grupy płynnościowej

• Dostosowanie działalności banków Zrzeszenia BPS do zmieniających się uwarunkowań rynkowych, prawnych i regulacyjnych

Klasyfikacja i monitorowanie• CEL - prowadzenie działalności banków w granicach akceptowalnego dla grupy

ryzykaProwadzenie działa ń prewencyjnych• CEL - wczesne ostrzeganie przed nadmiernym ryzykiem, ograniczenie ryzyka

reputacjiProwadzenie działa ń naprawczych• CEL - uniknięcie zagrożenia niewypłacalności i działań nadzorczych, utrzymanie

zaufania do bankowości spółdzielczej

23

System Ochrony Zrzeszenia BPS

Funkcjonuje od 150 lat – najstarsza gałąź spółdzielczości w Polsce

Najbli żej ludzi – banki spółdzielcze nieodłącznym elementem społeczności lokalnej

Oferta uwzględnia różne potrzeby i możliwości gospodarczo-ekonomiczne poszczególnych regionów kraju

Prezes banku spółdzielczego sąsiadem – pomaga i szybko podejmuje decyzje

Nowoczesne rozwi ązania – bankowość biometryczna, płatności zbliżeniowe

24

Spółdzielczo ść bankowa

Polskie banki spółdzielcze realizuj ą postanowienia ekonomii społecznej

• Banki spółdzielcze są bardziej odporne na kryzys

• Zapewniają bezpieczne zatrudnienie, także w okresach spowolnienia gospodarczego

• Pomagają przezwyciężać biedę i gospodarczą stagnację

• Stymulują rozwój regionów, w których działają

• Reinwestują na poziomie lokalnym

• Stabilizują gospodarkę

• Są podporą i głównym źródłem kredytowania gospodarstw domowych i sektora MŚP

25

Ekonomia społeczna

Banki spółdzielcze z Grupy BPS oferuj ą produkty dla:

klientów indywidualnych

mikro, małych i średnich przedsiębiorców

rolników

samorządów

26

Klienci banków spółdzielczych

27

Obszary zaanga żowania

28

Banki spółdzielcze edukuj ą

29

Banki spółdzielcze dzi ś

30

Banki spółdzielcze dzi ś

• Teresa OrzeszkoBanki spółdzielcze w Polsce. Ekonomiczne i finansow e warunki rozwoju

• Red. Marek StefańskiPerspektyw rozwoju bankowo ści spółdzielczej w Polsce

• Jan Stpiczyński, Wacław PotockiZarys historii polskiej spółdzielczo ści bankowej w latach 1861-2006

31

Polecane lektury nt. bankowo ści spółdzielczej

Dziękuję za uwagę

www.facebook.com/TwojBPS

www.grupabps.plwww.twitter.com/BankBPSMobilnie

www.facebook.com/NajblizejLudzi

www.instagram.com/bankbpsmobilnie

www.facebook.com/BankBPSMobilnie