VIETNAM NATIONAL UNIVERSITY HCM CITY

Prof. Dr. V Tnh

TRIT HC

Chng trnh dng cho cao hc

v nghin cu sinh

khng thuc chuyn ngnh Trit hc

CH NGHA DUY VT BIN CHNG

C S L LUN

CA TH GII QUAN KHOA HC

1.TH GII QUANV TH GII QUAN KHOA HC

1.1. Khi nim th gii quan

Th gii quan l ton b nhng quan im, quan nim ca con ngi v th gii.

Th gii quan bao hm c nhng quan im, quan nim v gii t nhin v c nhng quan im, quan nim v bn thn con ngi, x hi loi ngi.

1.2. Ngun gc ca th gii quan

TGQ ra i t cuc sng; n l kt qu trc tip ca qu trnh nhn thc; song, suy cho n cng n l kt qu ca c nhng yu t khch quan v ch quan, ca c hot ng nhn thc v hot ng thc tin.

1.3. Ni dung ca th gii quan

V ni dung, th gii quan phn nh th gii 3 gc :

1). Cc i tng bn ngoi con ngi.

2). Bn thn con ngi.

3). Mi quan h ca con ngi vi cc i tng bn ngoi con ngi.

1.4. Cu trc ca th gii quan

TGQ c cu trc phc tp nhng 2 yu t c bn l tri thc v nim tin.

Mt TGQ nht qun l TGQ c tri thc v nim tin thng nht vi nhau to c s con ngi hnh ng theo tri thc v nim tin ca mnh.

1.5. Chc nng ca th gii quan

TGQ c nhiu chc nng nhng chc nng chung nht l chc nng nh hng cho hot ng ca con ngi.

1.6. Phn loi th gii quan

Tu theo cch tip cn m TGQ c phn thnh nhiu loi TGQ khc nhau:

- TGQ duy vt v TGQ duy tm.

- TGQ siu hnh v TGQ bin chng.

- TGQ khoa hc v TGQ phn khoa hc.

- V.v.

TGQ khoa hc l TGQ c hnh thnh v pht trin trn thnh tu ca cc khoa hc.

2. NHNG HNH THC C BN CATH GII QUAN

S pht trin ca TGQ c th hin di 3 hnh thc c bn:

1). TGQ huyn thoi.

2). TGQ tn gio.

3). TGQ trit hc.

2.1. Th gii quan huyn thoi

TGQ huyn thoi l TGQ hnh thnh v pht trin

trong giai on u ca x hi loi ngi.

c trng c bn ca TGQ huyn thoi:

1). V hnh thc th hin

TGQ huyn thoi th hin ch yu qua cc chuyn thn thoi.

2). V tnh cht

- Tri thc v nim tin truyn t ngi ny qua ngi khc t tr tng tng, suy lun tng tng ca ngi dn chuyn.

- Ni dung pha trn mt cch khng t gic gia thc v o, gia thn v ngi; trt t khng gian, thi gian b o ln.

Mt s Thn trong Thn thoi Hy Lp

THN I TNH EROS

Cuc chin thnh Troy

3).V trnh nhn thc

TGQ huyn thoi th hin trnh nhn thc thp, ch yu cp nhn thc cm tnh nn nhng g tru tng thng c con ngi hnh dung di nhng dng s vt hu hnh, c th.

2.2. Th gii quan tn gio

TGQ tn gio l TGQ c nim tin mnh lit vo

sc mnh ca lc lng siu nhin i vi th gii; nim tin ny c th hin qua cc hot ng c t chc suy tn, sng bi lc lng siu nhin y.

c trng c bn ca TGQ tn gio

1). V hnh thc biu hin

TGQ tn gio th hin ch yu qua gio l ca cc tn gio.

2). V tnh cht

Nim tin cao hn l tr.

Nng tnh h o. Tuyt i ho yu t thn thnh, vai tr con ngi b h thp.

3). V trnh nhn thc

TGQ tn gio ra i khi trnh nhn thc v kh nng hot ng thc tin ca con ngi cn rt thp nn con ngi bt lc, s hi trc nhng lc lng t nhin cng nh nhng lc lng x hi dn n vic h thn thnh ho chng, quy chng v sc mnh siu t nhin v tn th chng.

2.3. Th gii quan trit hc

TGQ trit hc l TGQ c ht nhn l lun l cc hc thuyt trit hc.

Trong TGQ trit hc, cc hc thuyt trit hc l b phn quan trng nht v n chi phi tt c nhng quan im, quan nim cn li ca TGQ.

c trng c bn ca TGQ trit hc

1). V hnh thc th hin

- TGQ trit hc th hin ch yu qua cc hc thuyt trit hc.

- TGQ trit hc khng ch th hin quan im, quan nim ca con ngi v th gii m n cn chng minh cc quan im, quan nim y bng l lun.

2). V tnh cht

- cao vai tr ca tri thc l tnh.

- Tnh cht TGQ trit hc do tnh cht ca cc hc thuyt trit hc quy nh: TGQ duy vt hay TGQ duy tm; TGQ khoa hc hay TGQ phn khoa hc.

+ TGQ duy vt c: TGQ duy vt cht phc, TGQ duy vt siu hnh, TGQ duy vt bin chng.

+ TGQ duy tm c: TGQ duy tm ch quan, TGQ duy tm khch quan.

3). V trnh nhn thc

TGQ trit hc ra i khi nhn thc ca con ngi t n trnh cao ca s khi qut ho, tru tng ho v khi cc lng lng x hi thc c s cn thit phi c nh hng v t tng ch o cuc sng.

3. TGQ DUY TM, TGQ DUY VT & LCH S PHT TRIN CA TGQ DUY VT

3.1. Th gii quan duy tm

TGQDT l TGQ tha nhn bn cht ca th gii l tinh thn v tha nhn vai tr quyt nh ca tinh thn i vi th gii VC ni chung, i vi con ngi, x hi loi ngi ni ring.

TGQDT biu hin di 2 hnh thc c bn:

- TGQDT ch quan.

- TGQDT khch quan.

3.2 Th gii quan duy vt

TGQDV l TGQ tha nhn bn cht ca th gii l VC, tha nhn vai tr quyt nh ca VC i vi cc biu hin ca i sng tinh thn v tha nhn vai tr ca con ngi trong cuc sng hin thc.

3.3. Lch s pht trin ca th gii quan duy vt

Lch s pht trin ca TGQDV gn lin vi s pht trin ca CNDV. Tng ng vi 3 hnh thc c bn ca CNDV l 3 hnh thc c bn ca TGQDV:

- TGQDV cht phc.

- TGQDV siu hnh.

- TGQDV bin chng.

3.3.1. TGQDV cht phc

TGQDVCP l TGQ th hin trnh nhn thc ngy th, cht phc ca cc nh DV.

TGQDVCP th hin r nt thi c i, khi th gii quan DV mi hnh thnh.

Nhng phi tiu biu

Phi Ng hnh, Vaisesika, Lokayata, Miletus, Ephezus, v.v.

c trng c bn ca TGQDV cht phc

a. V ni dung

- Hiu VC l nhng cht u tin sinh ra vn vt.

- ng nht VC vi vt th.

- Khng hiu ng ngun gc, bn cht ca YT.

- Khng hiu ng mi quan h gia VC & YT.

- Duy tm v XH.

- Cha ng c vai tr ci to TG.

b. V trnh nhn thc

Nng tnh trc quan, phng on.

3.3.2. Th gii quan duy vt siu hnh

L TGQ ca cc nh DV c hnh thnh t phng php nhn thc siu hnh.

TGQDVSH th hin r nt vo th k XVII XVIII cc nc Ty u.

Cc nh DVSH tiu biu

Bacon, Hobbes, Locke, Spinoza, Descartes, Diderot, Holbach, v.v.

c trng c bn ca TGQDVSH

- Pht trin t tng ca TGQDV cht phc, coi VC l cht u tin to ra v tr.

- Coi th gii l v s nhng s vt c th tn ti cnh nhau trong mt khng gian trng rng.

TGQDVSH cng c nhng hn ch nh TGQDV cht phc thi c i, nh: ng nht VC vi vt th, khng hiu ng ngun gc, bn cht ca YT, khng hiu ng mi quan h gia VC & YT, duy tm v XH, v.v.

3.3.3. Th gii quan duy vt bin chng

TGQDVBC c Marx & Engels xy dng vo th k XIX trn c s:

- Tng kt nhng thnh tu ca khoa hc, trc ht l thnh tu ca KHTN;

- Tng kt nhng s kin lch s din ra cc nc Ty u, khi PTSX TBCN bc l c nhng mt mnh v hn ch ca n;

- K tha nhng ni dung hp l trong trit hc ca Feuerbach & Hegel.

4. NI DUNG & BN CHT CATH GII QUAN DUY VT BIN CHNG

4.1. Ni dung ca TGQ DVBC

Ni dung ca TGQDVBC th hin r nt quan im DV v th gii ni chung, v XH ni ring.

4.1.1. Quan im DV v th gii

- Ch c mt TG duy nht v thng nht l TGVC.

- Bn cht ca TG l VC, VC l thc ti khch quan.

- Tt c cc s vt, hin tng u l nhng dng tn ti c th hay nhng thuc tnh ca VC.

- Cc s vt, hin tng trong TGVC vn ng, pht trin theo quy lut khch quan; chng chuyn ho ln nhau, l ngun gc, nguyn nhn, kt qu ca nhau.

- thc l s phn nh th gii khch quan vo b no ngi.

4.1.2. Quan im duy vt v x hi

- XH l b phn c th ca t nhin, l kt qu c qu trnh pht trin lu di ca gii t nhin.

- SX VC l c s ca i sng XH; PTSX quyt nh qu trnh sinh hot, i sng chnh tr v tinh thn ca XH.

- S pht trin ca XH l qu trnh lch s t nhin.

- Qun chng nhn dn l ch th ca tin trnh lch s.

4.2. Bn cht ca TGQ DVBC

- TGQDVBC gii quyt ng n vn c bn ca trit hc trn quan im thc tin.

- TGQDVBC l s thng nht hu c gia TGQDV v phng php bin chng.

- TGQDVBC l TGQ duy vt trit .

- TGQDVBC mang tnh thc tin cch mng:

+ L v kh l lun ca giai cp VS.

+ Khng ch gii thch TG m cn ci to TG.

+ Khng nh tnh tt thng ca ci mi.

5. ngha phng php lun

Tm hiu TGQDVBC vi t cch l ht nhn l lun ca TGQ khoa hc c th rt ra c nhng nguyn tc phng php lun sau:

Trong cuc sng, con ngi mun t c kt qu ti u phi:

1. Tn trng khch quan.

2. Pht huy tnh nng ng ch quan./.

Ch c mt th gii duy nht v thng nht l th gii vt cht. Th gii vt cht

tn ti ngoi thc, khng ph thuc vo thc.

Mi s vt, hin tngtrong th gii vn ng, chuyn ho ln nhau, l ngun gc, nguyn nhn, kt qu ca nhau.