Bai giang mon_tin_hoc_ung_dung

Bµi gi¶ng m«n häc Tin häcøng dông ThS. TrÇn Quèc Vinh 1

Ch−¬ng I: X©y dùng c¬ së d÷ liÖu b¶n ®å

1.1. Mét sè kh¸i niÖm c¬ b¶n

1.1.1. Kh¸i niÖm b¶n ®å

B¶n ®å lµ mét b¶n vÏ biÓu thÞ kh¸i qu¸t, thu nhá bÒ mÆt tr¸i ®Êt hay bÒ mÆt cña thiªn thÓ

kh¸c trªn mÆt ph¼ng theo mét quy luËt to¸n häc.

Mçi b¶n ®å ®−îc x©y dùng theo mét quy luËt to¸n häc nhÊt ®Þnh, biÓu thÞ ë tû lÖ, phÐp

chiÕu, bè côc... cña b¶n ®å

Néi dung cña b¶n ®å ®−îc thÓ hiÖn phô thuéc vµo môc ®Ých, ®Æc ®iÓm vÞ trÝ, tû lÖ b¶n ®å.

B¶n ®å ®−îc ph©n thµnh nhiÒu çch ph©n lo¹i kh¸c nhau nh− ph©n lo¹i theo ®èi t−îng thÓ

hiÖn (b¶n ®å ®Þa lý vµ b¶n ®å thiªn v¨n), ph©n lo¹i theo néi dung( b¶n ®å ®Þa lý nãi chung vµ b¶n

®å chuyªn ®Ò), ph©n lo¹i theo tû lÖ, ph©n lo¹i theo môc ®Ých sö dông, theo l·nh thæ...

1.1.2. B¶n ®å ®Þa chÝnh c¬ së

B¶n ®å ®Þa chÝnh c¬ së lµ b¶n ®å gèc ®−îc ®o vÏ b»ng çc ph−¬ng ph¸p ®o vÏ trùc tiÕp ë

thùc ®Þa, ®o vÏ b»ng ph−¬ng ph¸p sö dông ¶nh chôp tõ m¸y bay kÕt hîp víi ®o vÏ bæ sung ë thùc

®Þa hay ®−îc thµnh lËp trªn c¬ së biªn tËp, biªn vÏ tõ b¶n ®å ®Þa h×nh cïng tû lÖ. B¶n ®å ®Þa chÝnh

c¬ së ®−îc ®o vÏ kÝn ranh giíi hµnh chÝnh vµ kÝn khung, m¶nh b¶n ®å.

B¶n ®å ®Þa chÝnh c¬ së lµ tµi liÖu c¬ b¶n ®Ó biªn tËp, biªn vÏ vµ ®o vÏ bæ sung thµnh lËp

b¶n ®å ®Þa chÝnh theo ®¬n vÞ hµnh chÝnh c¬ së x·, ph−êng, thÞ trÊn ®Ó thÓ hiÖn hiÖn tr¹ng vÞ trÝ, diÖn

tÝch, h×nh thÓ vµ lo¹i ®Êt cña çc « thöa cã tÝnh æn ®Þnh l©u dµi.

1.1.3. B¶n ®å ®Þa chÝnh

B¶n ®å ®Þa chÝnh lµ b¶n ®å ®−îc ®o vÏ trùc tiÕp hoÆc biªn tËp, biªn vÏ tõ b¶n ®å ®Þa chÝnh

c¬ së theo tõng ®¬n vÞ hµnh chÝnh x·, ph−êng, thÞ trÊn (gäi chung lµ cÊp x·). B¶n ®å ®Þa chÝnh ®−îc

®o vÏ bæ sung ®Ó ®o vÏ trän vÑn çc thöa ®Êt, x¸c ®Þnh çc lo¹i ®Êt theo chØ tiªu thèng kª cña tõng

chñ sö dông ®Êt trong mçi m¶nh b¶n ®å vµ ®−îc hoµn chØnh phï hîp víi sè liÖu trong hå s¬ ®Þa

chÝnh.

B¶n ®å ®Þa chÝnh lµ lo¹i b¶n ®å tû lÖ lín vµ tû lÖ trung b×nh, ®−îc thµnh lËp theo ®¬n vÞ hµnh

chÝnh x·, ph−êng, thÞ trÊn. §Ó qu¶n lý ®−îc ®Êt ®ai, chóng ta ph¶i cã ®−îc b¶n ®å ®Þa chÝnh, hå s¬

®Þa chÝnh, giÊy chøng nhËn quyÒn sö dông ®Êt. Toµn bé çc t− liÖu nµy ph¶i ph¶n ¸nh thöa ®Êt víi

®Çy ®ñ 4 yÕu tè:

- YÕu tè tù nhiªn thöa ®Êt nh− vÞ trÝ, h×nh d¹ng, kÝch th−íc, chÊt l−îng ®Êt...

- YÕu tè x· héi cña thöa ®Êt nh− chñ sö dông ®Êt, chÕ ®é sö dông ®Êt, qu¸ tr×nh biÕn ®éng

®Êt ®ai...

- YÕu tè kinh tÕ thöa ®Êt nh− gi¸ ®Êt, thuÕ ®Êt, lîi nhuËn do kinh tÕ mang l¹i, gi¸ trÞ çc

c«ng tr×nh trªn ®Êt...

- YÕu tè ph¸p lý thöa ®Êt nh− çc v¨n b¶n giÊy tê x¸c ®Þnh quyÒn sö dông, x¸c nhËn quy

häach...


Mét sè yÕu tè trªn ®−îc ghi nhËn trong hå s¬ ®Þa chÝnh , mét sè yÕu tè kh¸c ®−îc thÓ hiÖn

trªn b¶n ®å ®Þa chÝnh. B¶n ®å ®Þa chÝnh lµ c«ng cô ®Ó qu¶n lý ®Êt ®ai, trªn ®ã ghi nhËn çc yÕu tè

tù nhiªn cña thöa ®Êt vµ quan hÖ víi çc yÕu tè ®Þa lý kh¸c trong khu vùc. Ngoµi ra nh»m môc ®Ých

liªn hÖ víi hå s¬ ®Þa chÝnh ng−êi ta cßn thÓ hiÖn tªn chñ sö dông ®Êt, lo¹i ®Êt vµ mét sè yÕu tè quy

häach sö dông ®Êt.

Tr−íc ®©y, ng−êi ta thµnh lËp b¶n ®å ®Þa chÝnh cho tõng khu vùc nhá theo täa ®é ®Þa

ph−¬ng. Lóc nµy trªn hÖ thèng b¶n ®å ®Þa chÝnh tõng khu vùc ®· thÓ hiÖn ®−îc mèi quan hÖ ®Êt

®ai vÒ mÆt tù nhiªn ë cÊp ®é ®Þa ph−¬ng, viÖc qu¶n lý ®Êt ®ai b»ng b¶n ®å b¾t ®Çu ®−îc thùc hiÖn.

Thêi gian gÇn ®©y kü thuËt ®o ®¹c ®· gi¶i quyÕt ®−îc viÖc lËp b¶n ®å ®Þa chÝnh theo hÖ thèng täa

®é thèng nhÊt trªn toµn quèc. Lo¹i b¶n ®å ®Þa chÝnh nµy thÓ hiÖn ®−îc mèi quan hÖ ®Êt ®ai trªn

tÇm vÜ m« cña c¶ n−íc, tõ ®ã cã thÓ ®−a ra ®−îc nh÷ng quy häach sö dông ®Êt hîp lý, ho¹ch ®Þnh

çc chÝnh s¸ch ®Êt ®ai, ®iÒu chØnh ph¸p luËt ®Êt ®ai ®¸p øng cho ph¸t triÓn ®Êt n−íc.

HiÖn nay hÖ thèng b¶n ®å ®Þa chÝnh n−íc ta ®−îc ®o ®¹c theo hÖ thèng täa ®é Quèc gia

thèng nhÊt. Néi dung b¶n ®å ®Þa chÝnh bao gåm:

- §iÓm khèng chÕ to¹ ®é, ®é cao

- §Þa giíi hµnh chÝnh çc cÊp

- Ranh giíi thöa ®Êt

- Lo¹i ®Êt

- C«ng tr×nh x©y dùng trªn ®Êt

- Ranh giíi sö dông ®Êt

- HÖ thèng giao th«ng

- HÖ thèng thuû v¨n

- Çc ®iÓm ®Þa vËt quan träng

- Mèc giíi quy ho¹ch

- D¸ng ®Êt

Tû lÖ b¶n ®å ®Þa chÝnh ®−îc quy ®Þnh nh− sau:

- Khu vùc ®Êt n«ng nghiÖp: tû lÖ ®o vÏ c¬ b¶n lµ 1:2000 - 1:5000. §èi víi khu vùc miÒn nói,

nói cao cã ruéng bËc thang hoÆc ®Êt n«ng nghiÖp xen kÏ trong khu vùc ®Êt ®« thÞ, trong khu vùc

®Êt ë cã thÓ chän tû lÖ ®o vÏ b¶n ®å lµ 1:1000 hoÆc 1:500.

- Khu vùc ®Êt ë:

+ Çc thµnh phè lín, ®«ng d©n cã çc thöa ®Êt nhá, hÑp, x©y dùng ch−a cã quy

ho¹ch râ rÖt, chän tû lÖ c¬ b¶n lµ 1/500. Çc thµnh phè, thÞ x· kh¸c, thÞ trÊn lín x©y dùng theo quy

ho¹ch, çc khu d©n c− cã ý nghÜa kinh tÕ, v¨n ho¸ quan träng cña khu vùc chän tû lÖ c¬ b¶n lµ

1:1000.

+ Çc khu d©n c− n«ng th«n, khu d©n c− cña çc thÞ trÊn n»m tËp trung hoÆc r¶i r¸c

trong khu vùc ®Êt n«ng nghiÖp, l©m nghiÖp chän tû lÖ ®o vÏ lín h¬n mét hoÆc hai bËc so víi tû lÖ

®o vÏ ®Êt n«ng nghiÖp cïng khu vùc hoÆc chän tû lÖ ®o vÏ cïng tû lÖ ®o vÏ ®Êt n«ng nghiÖp.


- Khu vùc ®Êt l©m nghiÖp ®· quy ho¹ch, khu vùc c©y trång cã ý nghÜa c«ng nghiÖp chän tû

lÖ ®o vÏ c¬ b¶n lµ 1:10.000 hoÆc 1:5000.

- Khu vùc ®Êt ch−a sö dông: §èi víi vïng ®åi, nói, khu duyªn h¶i cã diÖn tÝch ®Êt ch−a sö

dông lín chän tû lÖ ®o vÏ c¬ b¶n lµ 1:10.000 hoÆc 1:25.000. Th«ng th−êng ë çc khu vùc nµy, ®èi

víi ®Êt ch−a sö dông nªn sö dông b¶n ®å ®Þa h×nh tû lÖ 1:10.000 hoÆc 1:25000 ®· cã lµm nÒn ®Ó

®o khoanh bao hoÆc ®o khoanh bao ë tû lÖ 1:10.000 hoÆc 1:25000.

- §Êt chuyªn dïng: Th−êng n»m xen kÏ trong çc lo¹i ®Êt nªu trªn nªn sÏ ®−îc ®o vÏ vµ

biÓu thÞ trªn b¶n ®å ®Þa chÝnh cïng tû lÖ ®o vÏ cña khu vùc.

1.1.4. B¶n ®å ®Þa h×nh

B¶n ®å ®Þa h×nh lµ b¶n ®å biÓu thÞ chi tiÕt vµ chÝnh x¸c, ph¶n ¸nh mét çch ®Çy ®ñ ®Õn møc

cã thÓ c¨n cø vµo ®ã mµ h×nh dung ra sù låi lâm cña ®Þa h×nh vµ çc ®Þa vËt ë thùc ®Þa.

Çc b¶n ®å ®Þa h×nh chÝnh lµ çc b¶n ®å ®Þa lý cã tû lÖ ≤ 100.000 (th−êng dïng çc tû lÖ:

1:2000, 1:5000, 1:10.000, 1:25.000, 1:50.000 vµ 1:100.000), lµ tµi liÖu c¬ b¶n ®Ó thµnh lËp çc lo¹i

b¶n ®å kh¸c.

Néi dung c¬ b¶n cña b¶n ®å ®Þa h×nh lµ: thuû hÖ; çc ®iÓm d©n c−; çc ®èi t−îng c«ng n«ng

nghiÖp vµ v¨n ho¸; m¹ng l−íi ®−êng giao th«ng; d¸ng ®Êt (®−êng b×nh ®é vµ ®é cao b×nh ®é); çc

®−êng ranh giíi; çc vËt ®Þnh h−íng; ®é cao...

1.1.5. B¶n ®å hiÖn tr¹ng sö dông ®Êt

B¶n ®å hiÖn tr¹ng sö dông ®Êt lµ b¶n ®å thÓ hiÖn sù ph©n bè çc lo¹i ®Êt t¹i mét thêi ®iÓm

x¸c ®Þnh; néi dung b¶n ®å hiÖn tr¹ng sö dông ®Êt ph¶i ®¶m b¶o ph¶n ¸nh trung thùc hiÖn tr¹ng sö

dông çc lo¹i ®Êt theo môc ®Ých sö dông vµ çc lo¹i ®Êt theo theo thùc tr¹ng bÒ mÆt t¹i thêi ®iÓm

thµnh lËp.

§¬n vÞ thµnh lËp b¶n ®å Tû lÖ b¶n ®å Quy m« diÖn tÝch tù nhiªn (ha)

CÊp x·, khu c«ng nghÖ cao, khu kinh tÕ

1: 1000

1: 2000

1: 5000

1: 10 000

D−íi 150

Trªn 150 ®Õn 300

Trªn 300 ®Õn 2.000

Trªn 2.000

CÊp huyÖn

1: 5.000

1: 10.000

1: 25.000

D−íi 2000

Trªn 2000 ®Õn 10.000

Trªn 10.000

CÊp tØnh

1: 25.000

1: 50.000

1: 100.000

D−íi 130.000

Trªn 130.000 ®Õn 500.000

Trªn 500.000

Vïng l·nh thæ 1: 250.000

C¶ n−íc 1: 1.000.000


B¶n ®å hiÖn tr¹ng sö dông ®Êt th−êng ®−îc x©y dùng cho tõng cÊp hµnh chÝnh x·, huyÖn,

tØnh vµ c¶ n−íc. §Çu tiªn ph¶i x©y dùng b¶n ®å hiÖn tr¹ng sö dông ®Êt cÊp c¬ së x·, ph−êng sau

®ã sÏ dïng b¶n ®å çc x· ®Ó tæng hîp thµnh b¶n ®å cÊp huyÖn, tØnh.

Tû lÖ b¶n ®å hiÖn tr¹ng sö dông ®Êt ®−îc quy ®Þnh nh− trªn.

1.2. HÖ quy chiÕu vµ hÖ to¹ ®é quèc gia

HÖ quy chiÕu vµ HÖ to¹ ®é Quèc gia lµ c¬ së to¸n häc mµ mçi quèc gia nhÊt thiÕt ph¶i cã

®Ó thÓ hiÖn chÝnh x¸c vµ thèng nhÊt çc d÷ liÖu ®o ®¹c – b¶n ®å phôc vô qu¶n lý biªn giíi Quèc

gia trªn ®Êt liÒn vµ trªn biÓn, qu¶n lý Nhµ n−íc vÒ ®Þa giíi hµnh chÝnh l·nh thæ, ®iÒu tra c¬ b¶n vµ

qu¶n lý tµi nguyªn vµ m«i tr−êng, theo dâi hiÖn tr¹ng vµ quy ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi, ®¶m

b¶o an ninh – quèc phßng, ...HÖ quy chiÕu vµ HÖ to¹ ®é Quèc gia cßn ®ãng vai trß quan träng

trong nghiªn cøu khoa häc vÒ tr¸i ®Êt trªn ph¹m vi c¶ n−íc còng nh− khu vùc vµ toµn cÇu, dù b¸o

biÕn ®éng m«i tr−êng sinh th¸i vµ phßng chèng thiªn tai. HÖ quy chiÕu vµ hÖ to¹ ®é Quèc gia cßn

cÇn thiÕt cho viÖc t¹o lËp çc d÷ liÖu ®Þa lý phôc vô ®µo t¹o, n©ng cao d©n trÝ vµ çc ho¹t ®éng d©n

sù cña céng ®ång.

§Ó biÓu diÔn bÒ mÆt cña tr¸i ®Êt vèn rÊt låi lâm vµ phøc t¹p, ng−êi ta sö dông bÒ mÆt Geoid

lµ bÒ mÆt trung b×nh, yªn tÜnh cña mÆt n−íc trong çc biÓn vµ ®¹i d−¬ng. Tuy nhiªn bÒ mÆt Geoid

vÉn kh«ng ph¶i lµ bÒ mÆt trßn xoay, v× thÕ khã h×nh thøc hãa to¸n häc. Çc nhµ to¸n häc ®· t×m ra

h×nh bÇu dôc trßn xoay cã t©m trïng víi t©m tr¸i ®Êt, thÓ tÝch b»ng thÓ tÝch tr¸i ®Êt. H×nh bÇu dôc

trßn xoay nµy gäi lµ mÆt bÇu dôc quy chiÕu hay Elipsoid, ®−îc x¸c ®Þnh theo ph−¬ng ph¸p tæng

b×nh ph−¬ng nhá nhÊt (Tæng b×nh ph−¬ng chªnh cao so víi mÆt Geoid lµ nhá nhÊt).

H×nh 1: BÒ mÆt Elipsoid

Tuy nhiªn tïy thuéc vµo tõng Quèc gia ®Ó chän bÒ mÆt Elipsoid vµ ph−¬ng ph¸p ®Þnh vÞ

Elipsoid phï hîp.


B¶ng 1: Mét sè Elipsoid th«ng dông

ChiÒu dµi cña çc

trôc N¨m c«ng bè Tªn elipsoid

Trôc a Trôc b

1/f Nh÷ng n¬i sö dông

1984 WGS-84 6378 137 6356 752 298.2572 GPS 1980 GRS-80 6378 136 6356 752 298.257 IUGS 1940 Krasovsky 6378 245 6356 863 298.3 Nga, ViÖt nam 1924 International 6378 388 6356 912 297 Ch©u ©u Trung Quèc,

Nam Phi 1880 Clarke 1880 6378 249 6356 515 293.46 Ch©u Phi, Trung §«ng 1866 Clarke 1860 6878 206 6356 584 294.98 USA, Canada,

Philippin,ViÖt Nam 1841 Bessel 6877 397 6356 079 299.15 NhËt B¶n, TriÒu Tiªn,

Indonesia 1830 Everest 6377 304 6356 103 300.80 India, Myanmar,

Malaysia,ViÖt Nam

1.2.1. Qu¸ tr×nh x©y dùng hÖ quy chiÕu vµ hÖ to¹ ®é Quèc gia

Khi Ph¸p ®Æt ch©n ®Õn §«ng D−¬ng ®· quyÕt ®Þnh sö dông HÖ quy chiÕu cho toµn §«ng

D−¬ng víi Elipsoid Clarke, ®iÓm gèc ®Æt t¹i th¸p cét cê Hµ Néi, l−íi chiÕu to¹ ®é ph¼ng Bonne vµ

x©y dùng hÖ to¹ ®é bao gåm hµng ngh×n ®iÓm phñ trïm toµn §«ng D−¬ng. N¨m 1956 khi Mü tíi

MiÒn Nam n−íc ta còng ®· quyÕt ®Þnh sö dông hÖ quy chiÕu cña Mü cho khu vùc Nam ¸ víi

Elipsoid Everest, ®iÓm gèc to¹ ®é t¹i Ên §é, l−íi chiÕu to¹ ®é ph¼ng UTM. HÖ to¹ ®é ®· ®−îc thiÕt

lËp cho MiÒn Nam n−íc ta nèi víi çc ®iÓm to¹ ®é cña Campuchia, Th¸ilan, Ên §é. Tõ sau gi¶i

phãng MiÒn Nam cho tíi nay chóng ta vÉn cßn sö dông nhiÒu t− liÖu ®o ®¹c - b¶n ®å cña Mü trong

hÖ quy chiÕu vµ hÖ to¹ ®é nµy.

N¨m 1959 ChÝnh Phñ ®· thµnh lËp Côc §o ®¹c vµ B¶n ®å Nhµ n−íc vµ giao nhiÖm vô x©y

dùng l−íi to¹ ®é Quèc gia, thµnh lËp çc lo¹i b¶n ®å phôc vô çc môc ®Ých x©y dùng vµ b¶o vÖ ®Êt

n−íc. Víi sù gióp ®ì cña çc chuyªn gia Trung Quèc, tõ n¨m 1959 ®Õn n¨m 1966, trªn l·nh thæ

miÒn B¾c n−íc ta (®Õn vÜ tuyÕn 17) ®· ®−îc phñ kÝn l−íi çc ®iÓm to¹ ®é Nhµ n−íc h¹ng I,II.

HÖ Quy chiÕu ®−îc lùa chän lµ hÖ thèng chung cho çc n−íc x· héi chñ nghÜa víi Elipsoid

Krasovski (b¸n trôc lín a=6378.425 m vµ ®é dÑt f=1/298.3), ®iÓm gèc t¹i ®µi thiªn v¨n Pulkovo (t¹i

Liªn X« cò), l−íi chiÕu to¹ ®é ph¼ng Gauss-Kruger. HÖ to¹ ®é ®−îc truyÒn tíi ViÖt Nam th«ng qua

l−íi to¹ ®é Quèc gia Trung Quèc. N¨m 1972, ChÝnh phñ ®· quyÕt ®Þnh c«ng bè HÖ quy chiÕu vµ hÖ

to¹ ®é Quèc gia nãi trªn gäi lµ hÖ Hµ Néi 72 (HN72) ®Ó sö dông thèng nhÊt cho c¶ n−íc.

Sau ngµy gi¶i phãng miÒn Nam thèng nhÊt c¶ n−íc, côc ®o ®¹c vµ b¶n ®å Nhµ n−íc tiÕp

tôc ph¸t triÓn l−íi to¹ ®é Nhµ N−íc vµo çc tØnh phÝa Nam. Víi sù gióp ®ì tõng phÇn cña çc

chuyªn gia Liªn X« cò, ®Õn hÕt n¨m 1993 l−íi to¹ ®é Nhµ N−íc ®· ®−îc phñ kÝn gÇn toµn bé l·nh

thæ. N¨m 1990 Côc §o ®¹c vµ B¶n ®å Nhµ N−íc ®· quyÕt ®Þnh sö dông c«ng nghÖ ®Þnh vÞ toµn

cÇu GPS ®Ó hoµn chØnh phÇn l−íi to¹ ®é cßn thiÕu trªn çc ®Þa bµn khã kh¨n nh− T©y Nguyªn,

S«ng BÐ (cò), Minh H¶i (cò), vµ phñ l−íi to¹ ®é trªn toµn vïng biÓn cho ®Õn çc ®¶o thuéc quÇn


®¶o Tr−êng Sa. Do qu¸ tr×nh x©y dùng l−íi to¹ ®é thùc hiÖn trong mét thêi gian dµi, ph¶i ®¸p øng

kÞp thêi to¹ ®é vµ b¶n ®å cho nhu cÇu sö dông thùc tÕ nªn toµn m¹ng l−íi bÞ chia c¾t thµnh nhiÒu

khu vùc riªng biÖt, h×nh thøc x©y dùng l−íi rÊt ®a d¹ng bao gåm c¶ c«ng nghÖ truyÒn thèng vµ

c«ng nghÖ hiÖn ®¹i nhÊt, toµn hÖ thèng ch−a ®−îc xö lý thèng nhÊt.

Cho ®Õn nay cã thÓ kh¼ng ®Þnh HÖ to¹ ®é Quèc gia HN - 72 hiÖn t¹i kh«ng ®¸p øng ®−îc

çc nhu cÇu kü thuËt mµ thùc tÕ ®ang ®ßi hái v× çc lý do sau ®©y:

- HÖ Quy chiÕu Quèc gia HN - 72 thùc chÊt lµ hÖ quy chiÕu chung cho çc n−íc x· héi chñ

nghÜa tr−íc ®©y thiÕu phï hîp víi l·nh thæ ViÖt Nam, cã ®é lÖch gi÷a m« h×nh vËt lý vµ m« h×nh

to¸n häc cña tr¸i ®Êt qu¸ lín, tõ ®ã t¹o biÕn d¹ng lín lµm suy gi¶m ®é chÝnh x¸c cña l−íi to¹ ®é vµ

b¶n ®å.

- HiÖn nay çc n−íc thuéc phe x· héi chñ nghÜa cò còng ®· thay ®æi HÖ Quy chiÕu Quèc

gia cña n−íc m×nh, kh«ng sö dông HÖ Quy chiÕu chung tr−íc ®©y, v× vËy HÖ Quy chiÕu Quèc gia

Hµ Néi - 72 còng kh«ng t¹o ®−îc bÊt kú mét liªn kÕt khu vùc nµo, g©y khã kh¨n ®¸ng kÓ trong viÖc

liªn kÕt t− liÖu víi quèc tÕ nh»m gi¶i quyÕt çc vÊn ®Ò ho¹ch ®Þnh biªn giíi, dÉn ®−êng hµng

kh«ng, hµng h¶i...

- HÖ Quy chiÕu Quèc gia Hµ Néi - 72 hoµn toµn kh«ng t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó ph¸t triÓn

c«ng nghÖ ®Þnh vÞ hiÖn ®¹i gäi lµ hÖ thèng ®Þnh vÞ toµn cÇu GPS (Global Position System) mµ hiÖn

nay ®· ®−îc phæ biÕn trªn toµn thÕ giíi vµ ë ViÖt Nam, sö dông HÖ Quy chiÕu Quèc gia Hµ Néi -

72 g©y hËu qu¶ suy gi¶m ®é chÝnh x¸c ®Þnh vÞ vµ t¹o mét quy tr×nh c«ng nghÖ qu¸ phøc t¹p khi xö

lý to¸n häc çc trÞ ®o GPS.

- HÖ to¹ ®é Quèc gia cña n−íc ta hiÖn nay bÞ chia c¾t thµnh nhiÒu khu vùc nhá, thiÕu tÝnh

thèng nhÊt trªn ®Þa bµn c¶ n−íc, cã ®é chÝnh x¸c tæng thÓ kh«ng ®ñ ®¸p øng ®−îc yªu cÇu ®ßi hái

cña thùc tÕ qu¶n lý hµnh chÝnh, ®iÒu hµnh kinh tÕ vµ ®¶m b¶o an ninh Quèc phßng.

1.2.2. Çc yªu cÇu cña mét hÖ Quy chiÕu Quèc gia

ViÖc lùa chän mét HÖ Quy chiÕu Quèc gia phï hîp vµ xö lý to¸n häc n©ng cao tÝnh thèng

nhÊt vµ ®é chÝnh x¸c HÖ To¹ ®é Quèc gia lµ mét nhiÖm vô bøc xóc cÇn thùc hiÖn. HÖ Quy chiÕu

Quèc gia cÇn ®−îc lùa chän theo nh÷ng tiªu chuÈn sau:

- Phï hîp nhÊt víi l·nh thæ ViÖt Nam ®Ó çc t− liÖu ®o ®¹c - b¶n ®å cã ®é biÕn d¹ng nhá

nhÊt.

- T¹o ®iÒu kiÖn ¸p dông vµ ph¸t triÓn çc c«ng nghÖ ®Þnh vÞ hiÖn ®¹i cã ®é chÝnh x¸c cao

(c«ng nghÖ ®Þnh vÞ GPS hiÖn lµ ph−¬ng tiÖn phæ biÕn vµ chñ yÕu ®Ó x©y dùng l−íi to¹ ®é t¹i ViÖt

Nam)

- HÖ Qui chiÕu ph¶i phï hîp víi tËp qu¸n sö dông ë n−íc ta vµ cã tÝnh phæ dông trªn thÕ

giíi.

- Khi cÇn thiÕt cã kh¶ n¨ng liªn kÕt chÝnh x¸c víi çc t− liÖu b¶n ®å khu vùc vµ toµn cÇu

nh»m gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò chung.

+ §¶m b¶o tÝnh bÝ mËt tuyÖt ®èi vÒ HÖ to¹ ®é Quèc gia.


+ Chi phÝ tèi thiÓu cho viÖc chuyÓn ®æi hÖ Qui chiÕu vµ hÖ to¹ ®é Quèc gia.

HÖ to¹ ®é Quèc gia cÇn ®−îc xö lý to¸n häc ®Ó ®¶m b¶o çc yªu cÇu sau:

- Thèng nhÊt trªn ®Þa bµn toµn quèc.

- §é chÝnh x¸c cao nhÊt trªn c¬ së tËp hîp trÞ ®o hiÖn t¹i lµ chñ yÕu, khi cÇn thiÕt cã thÓ ®o

bæ sung kh«ng ®¸ng kÓ.

- T¹o ®iÒu kiÖn sö dông nh÷ng ph−¬ng ph¸p xö lý to¸n häc hiÖn ®¹i theo nhiÒu ph−¬ng ¸n

®Ó cho kÕt qu¶ tin cËy tuyÖt ®èi.

1.2.3. HÖ Quy chiÕu vµ hÖ to¹ ®é quèc gia VN-2000

Tõ n¨m 1992 ®Õn nay, Côc §o ®¹c b¶n ®å Nhµ n−íc nay lµ Bé tµi nguyªn vµ M«i tr−êng

®· tiÕn hµnh c«ng tr×nh x©y dùng HÖ Qui chiÕu vµ HÖ to¹ ®é Quèc gia míi theo nh÷ng tiªu chÝ nãi

trªn, bao gåm nh÷ng néi dung chÝnh sau ®©y:

- §¸nh gi¸ l¹i toµn bé HÖ qui chiÕu vµ HÖ to¹ ®é quèc gia Hµ Néi - 72 ®ang sö dông.

- X©y dùng l−íi to¹ ®é cÊp ‘0’ c¹nh dµi, ®é chÝnh x¸c cao b»ng c«ng nghÖ ®Þnh vÞ toµn cÇu

GPS ®Ó bæ sung, thèng nhÊt vµ n©ng cao ®é chÝnh x¸c cña l−íi to¹ ®é ®· x©y dùng; x¸c ®Þnh to¹

®é ®iÓm gèc to¹ ®é quèc gia.

- TÝnh to¸n chØnh lý to¸n häc toµn bé hÖ thèng to¹ ®é quèc gia phñ trïm c¶ n−íc.

- Nghiªn cøu ®Ò xuÊt HÖ Qui chiÕu vµ HÖ To¹ ®é Quèc gia phï hîp.

- Nghiªn cøu ®Ò xuÊt gi¶i quyÕt vÊn ®Ò tÝnh chuyÓn to¹ ®é vµ hÖ thèng b¶n ®å ®· xuÊt b¶n

sau khi c«ng bè HÖ qui chiÕu vµ hÖ To¹ ®é Quèc gia míi.

C«ng tr×nh do çc nhµ khoa häc vµ chuyªn gia hµng ®Çu cña ngµnh ®o ®¹c - b¶n ®å thùc

hiÖn, ®Õn nay ®· ®¹t ®−îc nh÷ng môc tiªu ®Ò ra. C«ng tr×nh ®· ®−a ra mét sè ph−¬ng ¸n lùa chän

HÖ qui chiÕu Quèc gia vµ xö lý to¸n häc HÖ to¹ ®é Quèc gia ®Ó ph©n tÝch vµ so s¸nh. KÕt luËn cña

c«ng tr×nh nghiªn cøu nµy lµ:

HÖ Qui chiÕu Quèc gia hîp lý bao gåm çc yÕu tè:

+ Elipsoid qui chiÕu: WGS- 84 toµn cÇu.

+ §iÓm gèc To¹ ®é Quèc gia: ®iÓm ®Æt trong khu«n viªn ViÖn Nghiªn Cøu §Þa chÝnh, ®−êng

Hoµng Quèc ViÖt, Hµ Néi.

+ L−íi chiÕu to¹ ®é ph¼ng: L−íi chiÕu UTM quèc tÕ.

+ HÖ thèng b¶n ®å c¬ b¶n: chia mói vµ ph©n m¶nh theo hÖ thèng UTM quèc tÕ, danh ph¸p

tê b¶n ®å theo hÖ thèng hiÖn hµnh cã chó thÝch danh ph¸p quèc tÕ.

HÖ to¹ ®é Quèc gia ®−îc x¸c ®Þnh th«ng qua viÖc xö lý to¸n häc chÆt chÏ kÕt hîp çc sè

liÖu tr¾c ®Þa, thiªn v¨n, träng lùc, vÖ tinh b»ng 3 ch−¬ng tr×nh tÝnh to¸n kh¸c nhau: mét cña n−íc

ngoµi vµ hai ch−¬ng tr×nh trong n−íc.

Çch lùa chän HÖ Quy chiÕu vµ HÖ To¹ ®é Quèc gia nh− vËy ®¶m b¶o ®Çy ®ñ çc tiªu chÝ

®· ®Æt ra ë trªn.

Ngµy 12/7/2000, thñ t−íng ChÝnh phñ ký quyÕt ®Þnh sö dông HÖ Qui chiÕu vµ HÖ To¹ ®é

Quèc gia VN- 2000. HÖ quy chiÕu vµ hÖ to¹ ®é Quèc gia VN2000 cã çc yÕu tè chÝnh sau ®©y:


- Elipsoid quy chiÕu: WGS-84 toµn cÇu ®−îc ®Þnh vÞ phï hîp víi l·nh thæ ViÖt Nam, cã kÝch

th−íc nh− sau:

+ B¸n trôc lín a=6378137,000 m

+ §é dÑt α=298,257223563

- §iÓm gèc to¹ ®é quèc gia: §iÓm N00 ®Æt trong khu«n viªn ViÖn Nghiªn cøu ®Þa chÝnh,

®−êng Hoµng Quèc ViÖt, Hµ Néi

- L−íi chiÕu to¹ ®é ph¼ng: L−íi chiÕu UTM quèc tÕ

- Chia mói vµ ph©n m¶nh hÖ thèng b¶n ®å c¬ b¶n: Theo hÖ thèng UTM quèc tÕ, danh ph¸p

tê b¶n ®å theo hÖ thèng hiÖn hµnh cã chó thÝch danh ph¸p Quèc tÕ.

1.3. HÖ thèng ®Þnh vÞ toµn cÇu

1.3.1. Giíi thiÖu

Tõ nh÷ng n¨m 1960, c¬ quan Hµng kh«ng vµ Vò trô (NASA) cïng víi qu©n ®éi Hoa Kú ®·

tiÕn hµnh ch−¬ng tr×nh nghiªn cøu, ph¸t triÓn hÖ thèng dÉn ®−êng vµ ®Þnh vÞ chÝnh x¸c b»ng vÖ tinh

nh©n t¹o. HÖ thèng ®Þnh vÞ dÉn ®−êng b»ng vÖ tinh thÕ hÖ ®Çu tiªn lµ hÖ thèng TRANSIT. HÖ thèng

nµy cã 6 vÖ tinh, bay cao 1075 km trªn çc quü ®¹o hÇu nh− trßn, çch ®Òu nhau vµ cã gãc

nghiªng so víi mÆt ph¼ng xÝch ®¹o tr¸i ®Êt xÊp xØ 900. TRANSIT ®−îc sö dông trong th−¬ng m¹i

vµo n¨m 1967, mét thêi gian sau ®ã nã b¾t ®Çu ®−îc sö dông trong tr¾c ®Þa. ViÖc thiÕt lËp m¹ng

l−íi ®iÓm ®Þnh vÞ khèng chÕ toµn cÇu lµ nh÷ng øng dông sím nhÊt vµ cã ý nghÜa nhÊt cña hÖ

TRANSIT.

§Þnh vÞ toµn cÇu b»ng hÖ TRANSIT cÇn thêi gian quan tr¾c rÊt l©u, ®é chÝnh x¸c ®Þnh vÞ víi

mét lÇn vÖ tinh bay qua cì 20m. §©y chÝnh lµ nh−îc ®iÓm lín nhÊt cña TRANSIT trong viÖc ®¸p

øng nhu cÇu ®Þnh vÞ nhanh víi ®é chÝnh x¸c cao.

TiÕp sau thµnh c«ng cña TRANSIT, n¨m 1978 hÖ thèng ®Þnh vÞ vÖ tinh thÕ hÖ thø hai ®−îc

®−a vµo ho¹t ®éng cã tªn lµ ‘HÖ thèng ®Þnh vÞ toµn cÇu: NAVSTAR - GPS’ gäi t¾t lµ GPS. §Õn

n¨m 1990, hÖ thèng GPS ®· thiÕt lËp ®−îc mét m¹ng l−íi 24 vÖ tinh bay trong 6 quü ®¹o trßn trong

kh«ng gian bao quanh tr¸i ®Êt víi chu kú 12 giê, ®é cao 20.200 km. Víi çch bè trÝ nµy th× trong

suèt 24 giê t¹i bÊt kú mét ®iÓm nµo trªn tr¸i ®Êt còng sÏ quan s¸t ®−îc Ýt nhÊt 4 vÖ tinh. §é chÝnh

x¸c ®Þnh vÞ b»ng GPS ®−îc n©ng cao, vµ kh¾c phôc ®−îc nh−îc ®iÓm vÒ thêi gian quan tr¾c so víi

hÖ TRANSIT. MÆc dï thiÕt kÕ ban ®Çu cña GPS nh»m phôc vô cho môc ®Ých qu©n sù, nh−ng ngµy

nay ®· ®−îc øng dông réng r·i trong çc ho¹t ®éng kinh tÕ, x· héi vµ tr¾c ®Þa, b¶n ®å. Sù ph¸t

triÓn cña hÖ thèng GPS vµ c«ng nghÖ th«ng tin ®· ®æi míi c«ng nghÖ cho nhiÒu lÜnh vùc, ®Æc biÖt

lµ trong ®o ®¹c, b¶n ®å còng nh− qu¶n lý tµi nguyªn chuyÓn sang mét giai ®o¹n míi hiÖn ®¹i h¬n,

chÝnh x¸c h¬n vµ cã quy m« réng h¬n.

HÖ thèng ®Þnh vÞ toµn cÇu míi ra ®êi nh−ng ®· nhanh chãng trë thµnh mét c«ng cô quan

träng trong çc lÜnh vùc nghiªn cøu ë kh¾p mäi quèc gia vµ trong mäi quy m« nhê çc tÝnh −u viÖt

cña nã. Tr−íc hÕt nh×n mét çch tæng quan, trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay mäi quèc gia vµ tæ chøc


nghiªn cøu khoa häc ®· cã thÓ trang bÞ cho m×nh lo¹i kü thuËt nµy, c¶ phÇn cøng vµ phÇn mÒm.

Thø hai lµ viÖc sö dông m¸y GPS rÊt ®¬n gi¶n vµ tiÖn lîi, kh«ng ®ßi hái mét qu¸ tr×nh ®µo t¹o ®¸ng

kÓ nµo khiÕn cho nã dÔ dµng phæ biÕn vµ ph¸t triÓn. Thø ba lµ GPS ®o ®−îc c¶ ngµy lÉn ®ªm,

trong mäi ®iÒu kiÖn thêi tiÕt. Mét −u ®iÓm næi bËt cña GPS n÷a lµ kh«ng cÇn tÇm nh×n th«ng cña

çc ®iÓm ®o, do ®ã kh«ng mÊt thêi gian vµ c«ng søc ®Ó ph¸t c©y, th«ng h−íng, tr¸nh chÆt ph¸

rõng, b¶o vÖ tµi nguyªn, m«i tr−êng.

ë n−íc ta, trong nh÷ng n¨m ®Çu cña thËp kû 90 ngµnh ®o ®¹c vµ b¶n ®å ®· nghiªn cøu vµ

øng dông thµnh c«ng hÖ thèng ®Þnh vÞ toµn cÇu. Trong mét thêi gian ng¾n n−íc ta ®· lËp xong hÖ

thèng l−íi khèng chÕ ë nh÷ng vïng ®Æc biÖt khã kh¨n ch−a x©y dùng ®−îc nh− T©y nguyªn, S«ng

BÐ, Cµ Mau…Nh÷ng n¨m sau ®ã, c«ng nghÖ GPS ®· ®ãng vai trß quyÕt ®Þnh trong viÖc ®o l−íi

cÊp “0” lËp hÖ quy chiÕu Quèc gia míi còng nh− viÖc lËp l−íi h¹ng III phñ trïm l·nh thæ. Ngµy nay

thiÕt bÞ thu tÝn hiÖu GPS ®−îc ph¸t triÓn ngµy cµng hoµn thiÖn c¶ vÒ phÇn cøng vµ phÇn mÒm,

cïng víi sù ph¸t triÓn kü thuËt xö lý tÝn hiÖu GPS ®· ®em l¹i kÕt qu¶ ®Þnh vÞ chÝnh x¸c víi ®é tin cËy

cao vµ ph¹m vi øng dông ngµy cµng më réng.

H×nh 2: Çc vÖ tinh GPS trong vò trô

Cïng cã tÝnh n¨ng t−¬ng tù nh− hÖ thèng GPS ®ang ho¹t ®éng, cßn cã hÖ thèng GLONASS

cña Nga. Tuy nhiªn, vÒ ph¹m vi sö dông th× hÖ thèng GPS ®−îc sö dông phæ biÕn vµ réng r·i h¬n.

Võa qua (5/2003), çc quèc gia thµnh viªn cña c¬ quan vò trô Ch©u ¢u (ESA) võa nhÊt trÝ

vÒ kÕ ho¹ch ph¸t triÓn HÖ thèng ®Þnh vÞ vÖ tinh GALILEO. Dù ¸n chung gi÷a ESA vµ EU nµy sÏ lµ

®èi thñ c¹nh tranh cña HÖ thèng ®Þnh vÞ toµn cÇu (GPS) do qu©n ®éi Mü ®iÒu khiÓn. HÖ thèng

GALILEO bao gåm 30 vÖ tinh (3 vÖ tinh dù tr÷) quay theo quü ®¹o gÇn trßn víi ®é cao 23.600 km,

nã sÏ cung cÊp dÞch vô th−¬ng m¹i chÝnh x¸c h¬n GPS. Toµn bé hÖ thèng dù kiÕn sÏ hoµn tÊt


trong n¨m 2008. Trong t−¬ng lai, hÖ thèng GALILEO sÏ lµ ®èi thñ c¹nh tranh víi thÞ tr−êng hÖ

thèng GPS.

1.3.2. CÊu tróc c¬ b¶n hÖ thèng GPS

HÖ thèng ®Þnh vÞ toµn cÇu (GPS) lµ mét hÖ thèng ®Þnh vÞ kh«ng gian c¬ së phñ trïm sãng

trªn toµn cÇu, cã thÓ x¸c ®Þnh vËn tèc, thêi gian vµ vÞ trÝ theo c¶ 3 chiÒu trªn 24 giê ®ång hå. GPS

sö dông vÖ tinh trong kh«ng gian ®Ó x¸c ®Þnh mäi vÞ trÝ trªn tr¸i ®Êt. Theo sù ph©n bè kh«ng gian,

ng−êi ta chia GPS thµnh 3 thµnh phÇn: §o¹n sö dông, ®o¹n kiÓm so¸t, ®o¹n kh«ng gian.

- §o¹n sö dông (User Segment): bao gåm ng−êi sö dông, thiÕt bÞ thu GPS vµ phÇn mÒm

xö l ý sè liÖu. ThiÕt bÞ thu GPS lµ thiÕt bÞ thu sãng ®Æc biÖt, ®−îc thiÕt kÕ ®Ó nhËn tÝn hiÖu sãng

chuyÓn tõ vÖ tinh xuèng, x¸c ®Þnh vµ tÝnh to¸n vÞ trÝ çc ®èi t−îng trong kh«ng gian. M¸y thu GPS

cã thÓ ®Æt cè ®Þnh trªn mÆt ®Êt, trªn çc ph−¬ng

tiÖn chuyÓn ®éng nh− « t«, xe ®¹p, m¸y bay,

tªn löa, vÖ tinh… ThiÕt bÞ thu GPS cã thÓ lµ 1

m¸y thu riªng biÖt ho¹t ®éng ®éc lËp (®Þnh vÞ

tuyÖt ®èi), cã thÓ mét nhãm m¸y thu ho¹t ®éng

®ång thêi (®Þnh vÞ t−¬ng ®èi) hoÆc ho¹t ®éng

theo chÕ ®é mét m¸y thu ®ãng vai trß m¸y chñ

ph¸t tÝn hiÖu v« tuyÕn hiÖu chØnh cho çc m¸y

thu kh¸c ( tr−êng hîp ®Þnh vÞ vi ph©n). KÝch cì,

h×nh d¸ng vµ gi¸ cña thiÕt bÞ thu nµy phô thuéc

vµo chøc n¨ng vµ môc tiªu sö dông GPS.

H×nh 3: Çc bé phËn cÊu thµnh HÖ thèng ®Þnh vÞ toµn cÇu GPS

- §o¹n kh«ng gian (Space Segment): gåm 24 vÖ tinh GPS vµ 3 vÖ tinh dù tr÷, bay trong 6

mÆt ph¼ng quü ®¹o nghiªng 550 so víi mÆt ph¼ng xÝch ®¹o, mçi mÆt ph¼ng cã 4 hoÆc 5 vÖ tinh víi

®é cao 20.200 km. Mçi vÖ tinh cã trang bÞ tªn löa ®Èy ®Ó ®iÒu chØnh quü ®¹o vµ cã thêi h¹n sö

dông kho¶ng 7,5 n¨m, cã thÓ chuyÓn th«ng tin vÒ thêi gian vµ vÞ trÝ tíi ng−êi sö dông.

- §o¹n ®iÒu khiÓn (Control Segment): bao gåm 5 tr¹m mÆt ®Êt ®−îc ph©n bè ®Òu quanh

tr¸I ®Êt trong ®ã cã mét tr¹m chñ (Master Station) vµ 4 tr¹m theo dâi (Monitor Station) cã thÓ theo

dâi vµ ®iÒu khiÓn ®−îc vÖ tinh. NhiÖm vô cña bé phËn ®iÒu khiÓn lµ ®iÒu khiÓn toµn bé ho¹t ®éng

vµ çc chøc n¨ng cña vÖ tinh trªn c¬ së theo dâi chuyÓn ®éng quü ®¹o cña vÖ tinh

Bé phËn ®iÒu khiÓn tÝnh to¸n hiÖu chØnh kho¶ng çch ®Õn vÖ tinh, ®ång hå trªn vÖ tinh, çc

sè liÖu khÝ t−îng… vµ cung cÊp cho ng−êi sö dông th«ng qua çc sãng t¶i. ViÖc chÝnh x¸c ho¸

th«ng tin (hoÆc g©y nhiÔu) ®−îc tiÕn hµnh 3 lÇn trong mét ngµy. Muèn thu nhËn th«ng tin cã ®é

chÝnh x¸c cao, cÇn ph¶i liªn hÖ víi nhµ cung cÊp (NASA).


1.3.3 Nguyªn l ý ®Þnh vÞ GPS

§Þnh vÞ lµ viÖc x¸c ®Þnh vÞ trÝ ®iÓm ®o. Cã 2 ph−¬ng ph¸p ®Þnh vÞ cã b¶n: ®Þnh vÞ tuyÖt ®èi

(®Þnh vÞ ®iÓm ®¬n) vµ ®Þnh vÞ t−¬ng ®èi.

1.3.3.1. §Þnh vÞ tuyÖt ®èi

Nguyªn t¾c c¬ b¶n cña GPS lµ “phÐp ®o ®¹c

tam gi¸c’ tõ vÖ tinh. §Ó ¸p dông “phÐp ®o ®¹c tam

gi¸c’ nµy, bé phËn thu sÏ ®o kho¶ng çch tõ m¸y

thu ®Õn vÖ tinh. M¸y thu GPS cã mét ®ång hå bªn

trong, ®ång bé víi ®ång hå trªn vÖ tinh. Khi vÖ tinh

göi tÝn hiÖu, thêi gian ®ã ®−îc ghi l¹i trªn GPS. M¸y

thu GPS sÏ so s¸nh thêi gian trªn vÖ tinh víi thêi

gian trªn ®ång hå cña nã, tÝnh ra sù kh¸c nhau vÒ

thêi gian. Dïng sù kh¸c nhau nµy cïng víi tèc ®é

cña ¸nh s¸ng ®Ó tÝnh ra kho¶ng çch tõ m¸y thu

®Õn vÖ tinh. VÒ mÆt h×nh häc, cã thÓ m« t¶ sù ®Þnh

vÞ t¹i mét thêi ®iÓm nh− sau:

- Víi 1 vÖ tinh GPS th× ®iÓm cÇn ®o sÏ n»m trªn mét mÆt cÇu cã t©m lµ vÞ trÝ vÖ tinh, b¸n

kÝnh b»ng kho¶ng çch ®o ®−îc tõ vÖ tinh tíi m¸y thu.

- Víi 2 vÖ tinh GPS th× ®iÓm ®o n»m trªn mÆt cÇu thø 2, cã t©m lµ vÖ tinh thø 2, cã b¸n kÝnh

lµ kho¶ng çch tõ vÖ tinh thø 2 ®Õn m¸y thu. KÕt hîp trÞ ®o ®Õn hai vÖ tinh th× vÞ trÝ ®iÓm ®o n»m

trªn hai mÆt cÇu trong kh«ng gian, ®ã lµ mét vßng trßn.

- NÕu cã vÖ tinh thø 3, t−¬ng tù trªn vÞ trÝ ®iÓm ®o lµ giao cña mÆt cÇu thø ba víi ®−êng trßn

trªn, kÕt qu¶ cho ta 2 vÞ trÝ trong kh«ng gian.


- NÕu cã vÖ tinh thø 4 th× kÕt qu¶ lµ tæng hîp sÏ cho mét nghiÖm duy nhÊt, ®ã chÝnh lµ vÞ trÝ

chÝnh x¸c ®iÓm. Ngoµi ra, vÖ tinh thø t− cßn cã nhiÖm vô hiÖu chØnh sai sè. Cµng thu ®−îc tÝn hiÖu

nhiÒu vÖ tinh th× ®é chÝnh x¸c ®Þnh vÞ cµng cao.

1.3.3.2. §Þnh vÞ tu¬ng ®èi

Do ¶nh h−ëng cña sai sè vÞ tri cña çc vÖ tinh trªn quü ®¹o, do sai sè ®ång hå vµ çc yÕu

tè m«i tr−êng truyÒn sãng kh¸c dÉn ®Õn ®é chÝnh x¸c ®Þnh vÞ ®iÓm ®¬n thÊp kho¶ng 20-30m. Víi

®é chÝnh x¸c nµy kh«ng thÓ ¸p dông cho c«ng t¸c tr¾c ®Þa. Ph−¬ng ph¸p ®Þnh vÞ cho phÐp sö dông

hÖ thèng GPS trong ®o ®¹c tr¾c ®Þa cã ®é chÝnh x¸c cao ®ã lµ ®Þnh vÞ t−¬ng ®èi. Sù kh¸c nhau cña

ph−¬ng ph¸p nµy ë chç ph¶i sö dông tèi thiÓu 2 m¸y thu tÝn hiÖu vÖ tinh ®ång thêi.

§Ó ®¹t ®−îc ®é chÝnh x¸c cao trong ®Þnh vÞ t−¬ng ®èi ng−êi ta t¹o ra çc sai ph©n. Nguyªn

t¾c chñ yÕu dùa trªn sù ®ång ¶nh h−ëng cña çc ®¹i l−îng ®o, nguån sai sè khi ®o… nh»m lo¹i trõ

hoÆc gi¶m bít çc sai sè trªn. §Þnh vÞ t−¬ng ®èi cã thÓ ®¹t tíi ®é chÝnh x¸c ®Õn cm.

1.3.4. Çc lo¹i m¸y thu GPS

- Lo¹i dÉn ®−êng

Sö dông chñ yÕu ®Ó dÉn ®−êng,

®iÒu tra nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn,

lËp b¶n ®å tû lÖ nhá. Lo¹i nµy t−¬ng ®èi

rÎ tiÒn, dÔ sö dông. §é chÝnh x¸c thÊp

(tõ 10-15m) vµ h¹n chÕ th«ng tin l−u

tr÷.

GPS V, GPS 12 XL, GPS 12 ®é chÝnh x¸c 10-15 m.

- Lo¹i ®Ó kh¶o s¸t

Chñ yÕu dïng cho viÖc x©y dùng b¶n ®å vµ thu thËp d÷ liÖu GIS víi ®é chÝnh x¸c cao. Lo¹i

nµy ®¾t tiÒn h¬n, ho¹t ®éng phøc t¹p h¬n vµ nhiÒu chøc n¨ng h¬n, cã thÓ l−u tr÷ nhiÒu th«ng tin

h¬n. §é chÝnh x¸c ®Þnh vÞ ®iÓm tõ 3 - 5 m. Cã kh¶ n¨ng l−u tr÷ vµ

download d÷ liÖu tèt.

GPS ProMark 2 GPS ProMark X, ®é chÝnh x¸c 2-3m.


- Lo¹i dïng ®Ó ®o l−íi lËp b¶n ®å tû lÖ lín

§−îc sö dông ®Ó ®o ®¹c l−íi tr¾c ®Þa, lËp b¶n ®å tû lÖ lín... Lo¹i nµy cã ®é chÝnh x¸c cao,

®¾t tiÒn.

1.3.5. Thµnh lËp b¶n ®å b»ng c«ng nghÖ GPS

1.3.5.1. Çc ph−¬ng ph¸p ®o GPS

- §o GPS tuyÖt ®èi: Lµ kü thuËt x¸c ®Þnh täa ®é cña ®iÓm ®Æt m¸y thu tÝn hiÖu vÖ tinh trong

hÖ täa ®é toµn cÇu WGS84. Kü thuËt ®Þnh vÞ nµy lµ viÖc tÝnh täa ®é cña ®iÓm ®o nhê viÖc gi¶I bµI

to¸n giao héi nghÞch kh«n gian dùa trªn c¬ së kho¶ng çch ®o ®−îc tõ çc vÖ tinh ®Õn m¸y thu vµ

täa ®é cña çc vÖ tinh t¹i thêi ®iÓm ®o. Do cã nhiÒu nguån sai sè nªn ®é chÝnh x¸c vÞ trÝ ®iÓm thÊp,

kh«ng dïng ®−îc cho viÖc ®o ®¹c chÝnh x¸c, dïng chñ yÕu cho viÖc dÉn ®−êng, çc môc ®Ých ®o

®¹c kh«ng yªu cÇu ®é chÝnh x¸c cao.

- §o GPS t−¬ng ®èi: §o GPS t−¬ng ®èi do lo¹i bá ®−îc nhiÒu nguån sai sè nªn cho ®é

chÝnh x¸c cao, ®−îc dïng trong ®o ®¹c, x©y dùng l−íi khèng chÕ tr¾c ®Þa vµ c«ng t¸c ®o ®¹c b¶n

®å çc tû lÖ. §o GPS t−¬ng ®èi cã thÓ ®−îc chia thµnh ®o GPS tÜnh, tÜnh nhanh vµ ®o GPS ®éng.

+ §o GPS tÜnh, tÜnh nhanh dùa trªn c¬ së ®Æt hai hay nhiÒu m¸y thu cè ®Þnh thu tÝn hiÖu

GPS t¹i çc ®iÓm cÇn ®o täa ®é trong kho¶ng thêi gian ~1 giê. §o GPS tÜnh cã ®é chÝnh x¸c cao

cì 1cm, th−êng dïng ®Ó thµnh lËp l−íi khèng chÕ tr¾c ®Þa.

+ §o GPS ®éng ®−îc tiÕn hµnh víi mét m¸y ®Æt t¹i tr¹m cè ®Þnh vµ nhiÒu tr¹m m¸y kh¸c di

®éng ®Õn çc ®iÓm ®o. §o GPS ®éng lµ gi¶I ph¸p nh»m gi¶m thiÓu thêi gian ®o so víi ®o GPS tÜnh

nh−ng vÉn ®¶m b¶o ®−îc ®é chÝnh x¸c ®o täa ®é ®Õn cm.

1.3.5.2. Thµnh lËp b¶n ®å ®Þa chÝnh b»ng GPS

NÕu khu vùc ®o vÏ b¶n ®å ®Þa chÝnh c¬ së ®ñ ®iÒu kiÖn ¸p dông c«ng nghÖ ®Þnh vÞ toµn cÇu

GPS th× cã thÓ ¸p dông c«ng nghÖ GPS ®éng ®Ó thµnh lËp B§§C.

Cã hai ph−¬ng ph¸p sö dông c«ng nghÖ ®o GPS ®éng ®ã lµ ph−¬ng ph¸p ®o ph©n sai GPS

(DGPS: Differential GPS) vµ ph−¬ng ph¸p GPS ®éng thêi gian thùc RTK (Real Time Kinematic).

- Ph−¬ng ph¸p ph©n sai GPS (DGPS) dùa trªn c¬ së mét tr¹m ®Æt m¸y thu tÜnh (t¹i ®iÓm

®Þa chÝnh c¬ së) vµ mét sè tr¹m m¸y thu ®éng (®Æt liªn tiÕp t¹i çc ®iÓm ®o chi tiÕt). Sè liÖu t¹i tr¹m

tÜnh vµ tr¹m ®éng ®−îc xö lý chung ®Ó c¶i chÝnh ph©n sai cho gia sè to¹ ®é gi÷a tr¹m tÜnh vµ tr¹m

®éng. Tuú theo thÓ lo¹i thiÕt bÞ vµ kho¶ng çch gi÷a tr¹m tÜnh vµ tr¹m ®éng, ph−¬ng ph¸p DGPS

cã thÓ ®¹t ®é chÝnh x¸c tõ dm tíi m.

- Ph−¬ng ph¸p GPS RTK còng dùa trªn c¬ së 1 tr¹m ®Æt m¸y thu tÜnh (t¹i ®iÓm ®Þa chÝnh c¬

së) vµ mét sè tr¹m thu ®éng (®Æt liªn tiÕp t¹i çc ®iÓm ®o chi tiÕt). Sè liÖu t¹i tr¹m tÜnh ®−îc göi tøc

thêi tíi tr¹m ®éng b»ng thiÕt bÞ thu ph¸t sãng v« tuyÕn (Radio link) ®Ó xö lý tÝnh to¸n to¹ ®é tr¹m

®éng theo to¹ ®é tr¹m tÜnh. Tuú theo thÓ lo¹i thiÕt bÞ GPS, ph−¬ng ph¸p ®o GPS RTK cã thÓ ®¹t ®é

chÝnh x¸c tõ 1 cm ®Õn 5 cm.


ViÖc ¸p dông c«ng nghÖ ®o GPS ®éng ®Ó ®o vÏ b¶n ®å ®Þa chÝnh c¬ së chØ ®ßi hái çc ®iÓm

®Þa chÝnh c¬ së ®Ó ®Æt çc tr¹m tÜnh, kh«ng cÇn ph¸t triÓn t¨ng dµy çc ®iÓm ®Þa chÝnh cÊp 1 vµ

çc cÊp thÊp h¬n.

1.4. C¬ së d÷ liÖu b¶n ®å sè

1.4.1. Kh¸i niÖm b¶n ®å sè

Tr−íc ®©y, b¶n ®å th−êng ®−îc vÏ b»ng tay trªn giÊy, çc th«ng tin ®−îc thÓ hiÖn nhê çc

®−êng nÐt, mµu s¾c, hÖ thèng ký hiÖu vµ çc ghi chó.

H×nh 4: B¶n ®å m« h×nh lËp thÓ

Ngµy nay, cïng víi sù ph¸t triÓn cña çc ngµnh ®iÖn tö, tin häc, sù ph¸t triÓn cña phÇn

cøng lÉn phÇn mÒm m¸y tÝnh, çc thiÕt bÞ ®o ®¹c, ghi tù ®éng, çc lo¹i m¸y in, m¸y vÏ cã chÊt

l−îng cao kh«ng ngõng ®−îc hoµn thiÖn. C«ng nghÖ th«ng tin thùc sù ®· th©m nhËp vµo mäi lÜnh

vùc ®êi sèng x· héi, ®Æc biÖt lµ trong lÜnh vùc qu¶n lý nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn ®Êt ®ai. Sù ra

®êi cña hÖ thèng th«ng tin ®Þa lý (GIS) vµ hÖ thèng th«ng tin ®Êt ®ai (LIS) ®· t¹o mét b−íc ngoÆt

chuyÓn tõ ph−¬ng thøc qu¶n lý thñ c«ng tr−íc ®©y sang mét ph−¬ng thøc míi, qu¶n lý, xö lý d÷ liÖu

trªn m¸y tÝnh.

B¶n ®å lµ mét thµnh phÇn quan träng, lµ mét trong hai d¹ng d÷ liÖu c¬ b¶n cña mét hÖ

thèng th«ng tin ®Þa lý. Çc ®èi t−îng ®Þa lý ®−îc thÓ hiÖn trªn b¶n ®å dùa trªn m« h×nh to¸n häc

trong kh«ng gian 2 chiÒu hoÆc 3 chiÒu. B¶n ®å sè cã thÓ ®−îc hiÓu nh− lµ mét tËp hîp cã tæ chøc

çc d÷ liÖu b¶n ®å ®−îc l−u tr÷, xö lý, hiÓn thÞ, thÓ hiÖn h×nh ¶nh b¶n ®å trªn m¸y tÝnh. B¶n ®å sè

®−îc l−u tr÷ b»ng çc File d÷ liÖu l−u trong bé nhí m¸y tÝnh, cã thÓ thÓ hiÖn h×nh ¶nh b¶n ®å gièng

nh− b¶n ®å truyÒn thèng trªn mµn h×nh m¸y tÝnh, cã thÓ th«ng qua çc thiÕt bÞ m¸y in, m¸y vÏ ®Ó in

ra giÊy nh− b¶n ®å th«ng th−êng.


H×nh 5: M¸y in b¶n ®å khæ A0 (HP DesignJet 750C Plus cña h∙ng Hewlett Packard)

1.4.2. Çc lo¹i d÷ liÖu vµ m« h×nh c¬ b¶n cña b¶n ®å sè

- C¬ së d÷ liÖu b¶n ®å ®−îc h×nh thµnh tõ bèn d¹ng d÷ liÖu c¬ b¶n: d¹ng ®iÓm, d¹ng

®−êng, d¹ng vïng vµ d¹ng chó gi¶i, chó thÝch

+ Sè liÖu d¹ng ®iÓm (point, cell, symbol): lµ d¹ng sè liÖu ®¬n gi¶n nhÊt. Chóng lµ

nh÷ng ®èi t−îng v« h−íng chØ cã vÞ trÝ trong kh«ng gian, kh«ng cã chiÒu dµi.

+ Sè liÖu d¹ng ®−êng (Line, Arc, polyline): §−êng (bao gåm c¶ çc cung) lµ çc ®èi

t−îng hai chiÒu, chóng kh«ng nh÷ng cã vÞ trÝ trong kh«ng gian mµ cßn cã c¶ ®é dµi.

+ Sè liÖu d¹ng vïng (Polygon, area): Vïng lµ çc ®èi t−îng hai chiÒu, chóng kh«ng

nh÷ng cã vÞ trÝ, ®é dµi trong kh«ng gian mµ cßn cã c¶ ®é réng (Nãi çch kh¸c, chóng cã diÖn tÝch).

+ Sè liÖu d¹ng chó thÝch, m« t¶ (Annotation, Text)

- Çc lo¹i d÷ liÖu trªn ®−îc l−u tr÷ trong hai m« h×nh d÷ liÖu kh«ng gian c¬ b¶n lµ m« h×nh

vector vµ m« h×nh raster.

+ M« h×nh Vector: Trong m« h×nh Vector vÞ trÝ cña çc ®iÓm, ®−êng, ®a gi¸c ®Òu ®−îc

x¸c ®Þnh chÝnh x¸c. VÞ trÝ cña mçi ®èi t−îng ®−îc ®Þnh nghÜa bëi mét cÆp täa ®é (X,Y) hoÆc lµ mét

chuçi çc cÆp täa ®é.

Mét ®iÓm ®−îc x¸c ®Þnh b»ng mét cÆp täa ®é. Mét ®−êng thùc chÊt lµ tËp hîp cña çc

®iÓm ®−îc x¸c ®Þnh b»ng chuçi çc cÆp täa ®é. Mét vïng thùc chÊt lµ tËp hîp cña çc ®−êng vµ

khÐp kÝn do ®ã ®−îc x¸c ®Þnh b»ng chuçi çc cÆp täa ®é nh−ng cÆp täa ®é ®Çu vµ cuèi lµ trïng

nhau.

+ M« h×nh Raster: M« h×nh Raster lµ ph−¬ng ph¸p ®¬n gi¶n nhÊt ®Ó l−u tr÷ çc sè liÖu

kh«ng gian. Trong d¹ng m« h×nh nµy, çc sè liÖu kh«ng gian ®−îc tæ chøc thµnh çc Pixel. Mçi

mét ®iÓm ®−îc m« t¶ b»ng mét Pixel. Mçi ®−êng ®−îc m« t¶ bëi chuçi çc pixel. CÊu tróc Raster Ýt


phï hîp cho viÖc biÓu diÔn çc ®−êng v× th−êng lµm xuÊt hiÖn sù gÊp khóc cho çc ®−êng. Mét ®a

gi¸c ®−îc biÓu diÔn b»ng mét nhãm çc pixel.

M« h×nh Raster M« h×nh Vector

H×nh 6: M« h×nh vector vµ m« h×nh raster

1.4.3. §Æc ®iÓm b¶n ®å sè

B¶n ®å sè cã mét sè çc ®Æc ®iÓm sau:

- Mçi b¶n ®å sè cã mét c¬ së to¸n häc b¶n ®å nhÊt ®Þnh nh− hÖ quy chiÕu, hÖ to¹ ®é... Çc

®èi t−îng b¶n ®å ®−îc thÓ hiÖn thèng nhÊt trong c¬ së to¸n häc nµy.

- Néi dung, møc ®é chi tiÕt th«ng tin, ®é chÝnh x¸c cña b¶n ®å sè ®¸p øng ®−îc hoµn toµn

çc yªu cÇu nh− b¶n ®å trªn giÊy th«ng th−êng, nh−ng h×nh thøc ®Ñp h¬n. B¶n ®å sè kh«ng cã tû

lÖ nh− b¶n ®å th«ng th−êng. KÝch th−íc, diÖn tÝch çc ®èi t−îng trªn b¶n ®å sè ®óng b»ng kÝch

th−íc çc ®èi t−îng ngoµi thùc ®Þa.

- Khi thµnh lËp b¶n ®å sè, çc c«ng ®o¹n thu thËp d÷ liÖu, xö lý d÷ liÖu ®ßi hái kü thuËt vµ

tay nghÒ cao, tu©n theo çc quy ®Þnh chÆt chÏ vÒ ph©n líp ®èi t−îng, cÊu tróc d÷ liÖu, tæ chøc d÷

liÖu.... NÕu thµnh lËp b¶n ®å ®Þa chÝnh sè th× gi÷ nguyªn ®−îc ®é chÝnh x¸c cña sè liÖu ®o ®¹c,

kh«ng chÞu ¶nh h−ëng cña sai sè ®å ho¹.

- Nghiªn cøu ®¸nh gi¸ ®Þa h×nh võa kh¸i qu¸t, võa tØ mØ

- H¹n chÕ l−u tr÷ b¶n ®å b»ng giÊy. V× vËy chÊt l−îng b¶n ®å kh«ng bÞ ¶nh h−ëng bëi chÊt

liÖu l−u tr÷. NÕu nh©n b¶n nhiÒu th× gi¸ thµnh b¶n ®å sè rÎ h¬n.

- ChØnh lý, t¸i b¶n dÔ dµng, nhanh chãng, tiÕt kiÖm.

- B¶n ®å sè cã tÝnh linh ho¹t h¬n h¼n b¶n ®å giÊy th«ng th−êng, cã thÓ dÔ dµng thùc hiÖn

çc c«ng viÖc nh−:

+ Çc phÐp ®o tÝnh kho¶ng çch, diÖn tÝch, chu vi...

+ X©y dùng çc b¶n ®å theo yªu cÇu ng−êi sö dông.

+ Ph©n tÝch, xö lý th«ng tin ®Ó t¹o ra çc b¶n ®å chuyªn ®Ò rÊt khã thùc hiÖn b»ng

tay nh−: b¶n ®å 3 chiÒu, néi suy ®−êng b×nh ®é thµnh lËp b¶n ®å ®é dèc, chång ghÐp b¶n ®å... + In b¶n ®å ra nhiÒu tû lÖ kh¸c nhau theo yªu cÇu.

+ T×m kiÕm th«ng tin, xem th«ng tin theo yªu cÇu.


+ øng dông c«ng nghÖ ®a ph−¬ng tiÖn, liªn kÕt d÷ liÖu th«ng qua hÖ thèng m¹ng

côc bé, diÖn réng, toµn cÇu.

+ øng dông c«ng nghÖ m« pháng.

1.4.4. Tæ chøc d÷ liÖu b¶n ®å

Çc ®èi t−îng cña b¶n ®å sè ®−îc tæ chøc ph©n thµnh çc líp th«ng tin (layer, level,...).

Ph©n líp th«ng tin lµ sù ph©n lo¹i logic çc ®èi t−îng cña b¶n ®å sè dùa trªn çc tÝnh chÊt, thuéc

tÝnh cña çc ®èi t−îng b¶n ®å. Çc ®èi t−îng b¶n ®å ®−îc ph©n lo¹i trong cïng mét líp lµ çc ®èi

t−îng cã chung mét sè tÝnh chÊt nµo ®ã. Çc tÝnh chÊt nµy lµ çc tÝnh chÊt cã tÝnh ®Æc tr−ng cho

çc ®èi t−îng. ViÖc ph©n líp th«ng tin ¶nh h−ëng trùc tiÕp ®Õn nhËn biÕt çc lo¹i ®èi t−îng trong

b¶n ®å sè.

Mçi b¶n ®å cã tèi ®a 64 líp kh¸c nhau ®−îc ®¸nh sè tõ 0 ®Õn 63 hoÆc ®−îc ®Æt tªn riªng.

Çc líp trong b¶n ®å cã cïng mét hÖ to¹ ®é, cïng tû lÖ, cïng hÖ sè thu phãng. Líp lµ mét thµnh

phÇn cña b¶n vÏ, cã thÓ bËt (on) hoÆc t¾t (off) trªn mµn h×nh. Khi tÊt c¶ çc líp ®−îc bËt, ta cã mét

b¶n ®å hoµn chØnh.

Trong mét líp th«ng tin, çc ®èi t−îng chØ thuéc vµo mét lo¹i ®èi t−îng h×nh häc duy nhÊt:

®iÓm (point, cell, symbol), ®−êng (arc,line,polyline), vïng (polygon,region), hoÆc chó gi¶i, chó thÝch

(annotation, text). Çc ®èi t−îng trong b¶n ®å cã çc thuéc tÝnh: vÞ trÝ (location); líp (level, layer);

mµu s¾c (color); kiÓu ®−êng nÐt (line style); lùc nÐt (line weight).

1.4.5. XuÊt nhËp d÷ liÖu b¶n ®å sè

Kh¶ n¨ng xuÊt nhËp d÷ liÖu b¶n ®å sè phô thuéc vµo format d÷ liÖu (kh«n d¹ng d÷ liÖu cña

file b¶n ®å). Forrmat d÷ liÖu lµ yÕu tè ®Æc biÖt quan träng trong viÖc trao ®æi th«ng tin gi÷a çc

ng−êi dïng kh¸c nhau trong cïng hÖ thèng vµ gi÷a çc hÖ thèng víi nhau.

Format d÷ liÖu dïng ®Ó trao ®æi, ph©n phèi th«ng tin cÇn ph¶i tho¶ m·n çc yªu cÇu sau:

- Format ph¶i cã kh¶ n¨ng biÓu diÔn ®Çy ®ñ çc lo¹i ®èi t−îng.

- Format ®· ®−îc c«ng bè c«ng khai (cã tÝnh më).

Th«ng th−êng, d÷ liÖu b¶n ®å cña çc phÇn mÒm kh¸c nhau giao diÖn víi nhau th«ng qua

mét format trung gian. HiÖn nay ë n−íc ta sö dông çc chuÈn format th«ng dông sau:

- ChuÈn format d÷ liÖu cña ViÖn Nghiªn cøu çc hÖ thèng vÒ m«i tr−êng Mü

(Environmental Systems Research Institute ESRI USA). ESRI lµ h·ng x©y dùng phÇn mÒm

ARC/INFO, ARCVIEW vµ lµ mét trong nh÷ng h·ng dÉn ®Çu vÒ c«ng nghÖ GIS.

- ChuÈn format d÷ liÖu cña h·ng Integraph. Integraph lµ mét trong nh÷ng h·ng dÇn dÇu thÕ

giíi vÒ çc phÇn mÒm ¶nh sè vµ c«ng nghÖ GIS. ChuÈn cña Integraph lµ Standard Interchange

Format SIF. Format nµy ®−îc ph¸t triÓn ®Ó trao ®æi d÷ liÖu gi÷a Intergaph vµ çc hÖ thèng kh¸c.

Ngoµi chuÈn SIF, format DGN còng trë thµnh mét trong nh÷ng chuÈn phæ biÕn ®Ó trao ®èi d÷ liÖu

hiÖn nay.


- ChuÈn format d÷ liÖu cña h·ng AutoDesk Mü. AutoDesk lµ h·ng x©y dùng phÇn mÒm

AutoCAD rÊt phæ dông hiÖn nay. Format d÷ liÖu DXF cña AutoDesk lu«n lµ format trao ®æi cña

phÇn lín çc hÖ thèng GIS hiÖn nay trªn thÕ giíi.

- ChuÈn format d÷ liÖu cña h·ng MAPINFO, USA. Format Mapinfo Interchange Format cña

MAPINFO lµ file ASCII, m« t¶ çc ®èi t−îng d−íi theo m« h×nh SPAGHETTI, cho phÐp l−u d÷ liÖu

®å ho¹ (trong file MIF) vµ d÷ liÖu thuéc tÝnh (MID).

1.5. Çc ph−¬ng ph¸p thµnh lËp b¶n ®å sè

Çc nguån d÷ liÖu ®Ó thµnh lËp b¶n ®å sè bao gåm:

- Sè liÖu ®o ®¹c mÆt ®Êt (b»ng çc lo¹i m¸y toµn ®¹c, toµn ®¹c ®iÖn tö, GPS ...). KÕt qu¶

cña qu¸ tr×nh ®o ®¹c ®−îc ghi trong sæ ®o hoÆc l−u tr÷ trong çc bé nhí (trong hoÆc ngoµi) cña

m¸y. Sè liÖu ®o ®¹c th−êng lµ çc cÆp to¹ ®é (X,Y,Z) cña çc ®iÓm ®o hoÆc çc gi¸ trÞ ®o gãc,

kho¶ng çch tõ tr¹m m¸y ®Õn ®iÓm ®o vµ ®é cao ®iÓm ®o.

- Çc lo¹i b¶n ®å trªn giÊy, diamat, phim ¶nh ... cã s½n (b¶n ®å cã s½n). §Ó thµnh lËp, qu¶n

lý b¶n ®å sè, d÷ liÖu tõ çc lo¹i b¶n ®å cã s½n lµ mét nguån d÷ liÖu quan träng vµ rÎ tiÒn nhÊt,

chóng ta sö dông ph−¬ng ph¸p sè hãa b¶n ®å ®Ó chuyÓn b¶n ®å vµo m¸y tÝnh. Tuy nhiªn, ®Ó ®¶m

b¶o ®é chÝnh x¸c cho b¶n ®å sè, çc lo¹i b¶n ®å nãi trªn ph¶i ®¶m b¶o mét sè yªu cÇu nh−: b¶n

®å ph¶i râ rµng, kh«ng nhµu n¸t, kh«ng can vÏ hoÆc photocopy l¹i nhiÒu lÇn...

- ¶nh hµng kh«ng vµ ¶nh vÖ tinh. HiÖn nay ph−¬ng ph¸p sö dông ¶nh hµng kh«ng, vÖ tinh

®ang ®−îc nghiªn cøu, sö dông trong c«ng t¸c thµnh lËp b¶n ®å vµ ph©n tÝch kh«ng gian. Sè liÖu

tõ ¶nh hµng kh«ng, vÖ tinh ph¶n ¸nh trung thùc bÒ mÆt cña khu vùc bay chôp t¹i thêi ®iÓm chôp

¶nh. Tuy nhiªn, tû lÖ cña b¶n ®å thµnh lËp ph¶i phï hîp víi tû lÖ chôp ¶nh vµ ®é ph©n gi¶i ¶nh.

Ph−¬ng ph¸p nµy rÊt cã hiÖu qu¶ ®èi víi viÖc thµnh lËp b¶n ®å tû lÖ võa vµ nhá.

C¨n cø vµo nguån sè liÖu thu thËp ®−îc, ta cã çc ph−¬ng ph¸p thµnh lËp b¶n ®å sè nh−

sau: 1.5.1. Thµnh lËp b¶n ®å sè tõ sè liÖu ®o ®¹c

- Sè liÖu ®o ®¹c ®−îc l−u tr÷ trong bé nhí cña m¸y.

Çc sè liÖu nµy ®−îc truyÒn vµo m¸y tÝnh th«ng qua çc phÇn mÒm chuyªn dông (phÇn

mÒm SDR, FAMIS, ITR...). Sau ®ã, nhê çc chøc n¨ng cña cña phÇn mÒm, çc ®iÓm ®o ®−îc hiÓn

thÞ lªn mµn h×nh m¸y tÝnh. C¨n cø vµo s¬ ®å nèi, chóng ta cã thÓ thµnh lËp ®−îc b¶n ®å b»ng

ph−¬ng ph¸p nèi b»ng tay hoÆc nèi tù ®éng.

- Sè liÖu ®o ®¹c ®−îc ghi sæ theo ph−¬ng ph¸p truyÒn thèng.

§Çu tiªn, sè liÖu ®o ®¹c ®−îc nhËp vµo m¸y tÝnh b»ng tay d−íi d¹ng çc file sè liÖu l−u tr÷

®iÓm ®o. CÊu tróc file d÷ liÖu l−u tr÷ ®iÓm ®o phô thuéc vµo phÇn mÒm sö dông. Sau ®ã, ph−¬ng

ph¸p thµnh lËp b¶n ®å hoµn toµn t−¬ng tù nh− ph−¬ng ph¸p trªn.


- Sè liÖu tõ GPS.

§Ó nhËn lo¹i d÷ liÖu nµy chóng ta sö dông çc phÇn mÒm chuyªn dông nhËp d÷ liÖu tõ

GPS, çc phÇn mÒm nµy cã thÓ lµ Mapinfo, Mapsource... D÷ liÖu tõ GPS sau khi truyÒn vµo m¸y

tÝnh th−êng lµ çc cÆp to¹ ®é. Sö dông çc phÇn mÒm chuyªn dông lËp b¶n ®å hoÆc çc phÇn

mÒm GIS ®Ó thµnh lËp b¶n ®å sè nh−: Famis, Mapinfo, Arcview...

1.5.2. Sè hãa b¶n ®å

§èi víi nguån d÷ liÖu b¶n ®å cã s½n, dïng ph−¬ng ph¸p sè ho¸ b¶n ®å ®Ó x©y dùng c¬ së

d÷ liÖu b¶n ®å. Tr−íc khi sè ho¸ b¶n ®å th× ph¶i cã mét sù chuyÓn ®æi gi÷a täa ®é cña çc ®èi

t−îng trªn b¶n ®å víi täa ®é cña m¸y tÝnh. Sù chuyÓn ®æi nµy ®−îc thùc hiÖn th«ng qua hÖ thèng

çc ®iÓm kiÓm so¸t. Th«ng th−êng chóng ta th−êng dïng 5 ®iÓm kiÓm so¸t, 4 ®iÓm ë 4 gãc khung

trong tê b¶n ®å, ®iÓm thø 5 ë gi÷a dïng ®Ó kiÓm tra sai sè. §èi víi mçi ®iÓm kiÓm so¸t nµy ta ph¶i

x¸c ®Þnh ®−îc chÝnh x¸c täa ®é cña nã, vµ nhËp vµo m¸y th«ng qua bµn phÝm. B»ng çch so s¸nh

çc täa ®é nµy, ch−¬ng tr×nh m¸y tÝnh sÏ tÝnh to¸n ®−îc täa ®é thùc cho tÊt c¶ çc ®èi t−îng trªn

b¶n ®å vµ nh− vËy cho phÐp chóng ta l−u tr÷ çc täa ®é thùc cu¶ chóng. Khi sè ho¸ b¶n ®å, t¹i vÞ

trÝ cña çc ®−êng c¾t nhau chóng ta ph¶i t¹o cho nã mét ®iÓm nót ®Ó tr¸nh çc lçi x¶y ra trong qu¸

tr×nh sè ho¸.

- Sè ho¸ b¶n ®å b»ng bµn sè ho¸ Digitizer (Tablet digitizer)

Bµn sè ho¸ b¶n ®å Digitizer Chuét cña b¶n sè ho¸ Digitizer

H×nh 7: Bµn sè hãa Digitizer

Sè ho¸ b¶n ®å b»ng bµn sè ho¸ Digitizer lµ mét ph−¬ng ph¸p ®Ó nhËp b¶n ®å vµo m¸y

tÝnh.Tê b¶n ®å cÇn sè ho¸ ®−îc ®Æt ¸p s¸t vµo bÒ mÆt cña bµn Digitizer, vµ con chuét dïng ®Ó can

(sè ho¸) çc ®èi t−îng trªn b¶n ®å. Trong bµn sè th−êng dïng mét l−íi çc d©y mÞn g¾n chÆt vµo

trong bµn. D©y th¼ng ®øng ghi täa ®é X vµ d©y n»m ngang sÏ ghi täa ®é Y cña bµn sè. Mét bµn sè

th−êng cã mét h×nh ch÷ nhËt ë gi÷a gäi lµ vïng ho¹t ®éng vµ phÇn n»m ngoµi ranh giíi h×nh ch÷

nhËt gäi lµ vïng liÖt vµ çc täa ®é kh«ng ®−îc ghi ë vïng nµy. Gãc thÊp nhÊt bªn tr¸i cña vïng

ho¹t ®éng cã täa ®é X=0 vµ Y=0. V× vËy b¶n ®å cÇn ph¶i ®−îc ®Æt trong vïng ho¹t ®éng cña bµn

sè. Con chuét cña bµn sè th−êng cã 4 nót hoÆc 16 nót dïng ®Ó ®iÒu khiÓn ch−¬ng tr×nh cña bµn sè

ho¸. Khi mét nót cña con chuét (th−êng lµ nót gãc cao tr¸i) ®−îc Ên th× mét dÊu hiÖu ®iÖn tõ ®−îc


truyÒn ®Õn vÞ trÝ cña ch÷ thËp vµ c¶m øng xuèng bµn sè. VÞ trÝ nµy ®−îc cè ®Þnh b»ng mét cÆp d©y

th¼ng ®øng vµ d©y n»m ngang. Nh− vËy mét cÆp täa ®é ë trong bµn sè ®−îc ghi nhËn vµ göi ®Õn

m¸y tÝnh.

ViÖc dïng bµn sè ho¸ yªu cÇu ng−êi sè ho¸ ph¶i cã kü n¨ng sè ho¸ cao, ®Ó cã thÓ tr¸nh

çc lçi khi sè ho¸, ®em l¹i ®é chÝnh x¸c cho b¶n ®å. HiÖn nay, ph−¬ng ph¸p nµy th−êng Ýt ®−îc sö

dông v× çc lý do: ®é chÝnh x¸c cña b¶n ®å kh«ng cao, kh«ng hiÖu qu¶ vÒ mÆt thêi gian, sÏ khã

kh¨n khi sè ho¸ çc b¶n ®å phøc t¹p. B¶n ®å sau khi sè ho¸ sÏ lµ mét b¶n ®å ë d¹ng Vector.

- Sè ho¸ trªn mµn h×nh (Headup digitizing)

Dïng m¸y quÐt Scanner ®Ó quÐt b¶n ®å, phim ¶nh víi ®é ph©n gi¶i thÝch hîp (th−êng tõ

300 - 500 DPI). S¶n phÈm lµ mét ¶nh b¶n ®å d¹ng raster. Sö dông çc phÇn mÒm chuyªn dông sè

ho¸ çc ®èi t−îng h×nh ¶nh b¶n ®å trªn mµn h×nh m¸y tÝnh.

Ph−¬ng ph¸p nµy ®−îc sö dông réng r·i v× nã cã çc −u ®iÓm sau: TËn dông ®−îc çc chøc

n¨ng ®å ho¹ s½n cã cña phÇn mÒm nh− phãng to, thu nhá vµ mét sè chøc n¨ng hç trî cho qu¸

tr×nh sè ho¸ kh¸c; §é chÝnh x¸c b¶n ®å cao h¬n vµ tiÕt kiÖm ®¸ng kÓ thêi gian sè ho¸. §iÓn h×nh

cña çc phÇn mÒm sè ho¸ b¸n tù ®éng b¶n ®å lµ hÖ thèng phÇn mÒm Mapping Office cña tËp

®oµn Intergraph.

H×nh 8: M¸y quÐt b¶n ®å Scanner khæ A3 vµ khæ A0.

HiÖn nay trªn thÞ tr−êng ViÖt Nam xuÊt hiÖn mét sè phÇn mÒm tù ®éng Vector ho¸. Tuy

nhiªn hiÖn nay do gi¸ thµnh cßn t−¬ng ®èi cao vµ s¶n phÈm Vector ho¸ chÊt l−îng ch−a cao, phô

thuéc nhiÒu vµo chÊt l−îng b¶n ®å gèc nªn çc phÇn mÒm nµy ch−a ®−îc sö dông réng r·i. V× thÕ

ph−¬ng ph¸p chñ yÕu ®Ó sè ho¸ b¶n ®å vÉn lµ ph−¬ng ph¸p sè ho¸ b¸n tù ®éng.

1.5.3. Thµnh lËp b¶n ®å tõ ¶nh viÔn th¸m

1.5.3.1. Kh¸i niÖm viÔn th¸m

ViÔn th¸m (Remote sensing) lµ kü thuËt quan s¸t vµ ghi nhËn ®èi t−îng mµ trªn thùc tÕ

kh«ng cÇn ph¶i tiÕp xóc tíi ®èi t−îng. D÷ liÖu viÔn th¸m lµ lo¹i d÷ liÖu cã thÓ thu ®−îc vÒ mét diÖn

réng hµng tr¨m ngµn kil«mÐt vu«ng trong mét kho¶ng thêi gian ng¾n b»ng çc thiÕt bÞ kü thuËt ghi

nhËn çc bøc x¹ hay ph¶n x¹ ë çc vïng phæ kh¸c nhau cña ®èi t−îng t¹o ra çc th«ng tin mµ kÕt

qu¶ lµ h×nh ¶nh chÝnh ®èi t−îng ®ã. Çc t− liÖu viÔn th¸m cã −u viÖt lµ nhanh, kÞp thêi, tÇm bao


qu¸t réng. Cèt lâi cña t− liÖu viÔn th¸m chÝnh lµ gi¸ trÞ phæ ph¶n x¹ cña çc ®èi t−îng trªn bÒ mÆt

tr¸i ®Êt ë tõng kho¶ng b−íc sãng.

ViÔn th¸m lµ mét khoa häc vµ c«ng nghÖ mµ nhê nã çc tÝnh chÊt cña vËt thÓ quan s¸t

®−îc x¸c ®Þnh, ®o ®¹c hoÆc ph©n tÝch mµ kh«ng cÇn tiÕp xóc trùc tiÕp víi chóng.

ThuËt ng÷ viÔn th¸m ®−îc sö dông ®Çu tiªn ë Mü vµo nh÷ng n¨m 1960 bao hµm c¶ çc lÜnh

vùc nh− ®o ¶nh, gi¶i ®o¸n ¶nh, ®Þa chÊt ¶nh.

Çc tÝnh chÊt cña vËt thÓ cã thÓ ®−îc x¸c ®Þnh th«ng qua çc n¨ng l−îng bøc x¹ hoÆc ph¶n

x¹ tõ vËt thÓ. ViÔn th¸m lµ mét c«ng nghÖ nh»m x¸c ®Þnh vµ nhËn biÕt ®èi t−îng hoÆc çc ®iÒu

kiÖn m«i tr−êng th«ng qua nh÷ng ®Æc tr−ng riªng vÒ ph¶n x¹ vµ bøc x¹.

C«ng nghÖ viÔn th¸m ®Æc biÖt hiÖu qu¶ ®èi víi nh÷ng ®èi t−îng mµ kh¶ n¨ng tiÕp cËn

nghiªn cøu trùc tiÕp ngoµi thùc ®Þa khã kh¨n nh− ®i l¹i trong rõng, hay nh÷ng khu vùc nói cao trïng

®iÖp. Ph−¬ng ph¸p viÔn th¸m cã −u viÖt h¬n h¼n nh÷ng ph−¬ng ph¸p cæ ®iÓn kh¸c khi nghiªn cøu

diÔn biÕn mét vÊn ®Ò nµo ®ã vÒ kh«ng gian, thêi gian, vÒ kinh phÝ, ta cã thÓ theo dâi qu¸ tr×nh diÔn

biÕn tù nhiªn còng nh− d−íi t¸c ®éng cña con ng−êi trong vßng hµng chôc n¨m trë l¹i.

§Æc ®iÓm quan träng cña çc tÊm ¶nh viÔn th¸m lµ cã chu kú lÆp l¹i nhanh chãng. §Æc

®iÓm nµy cho phÐp ph©n tÝch nhanh chãng tr¹ng th¸i c©y trång n«ng nghiÖp, çc qu¸ tr×nh ph¸t

triÓn cña sù xãi mßn ®Êt... Sù tån t¹i t−¬ng ®èi l©u cña vÖ tinh trªn quü ®¹o còng nh− kh¶ n¨ng lÆp

l¹i ®−êng bay cña nã, cho phÐp theo dâi nh÷ng biÕn ®æi theo mïa, theo chu kú n¨m hoÆc l©u h¬n,

diÔn biÕn ph¸t triÓn cña sa m¹c, n¹n ph¸ rõng nhiÖt ®íi....

Sãng ®iÖn tõ hoÆc ®−îc ph¶n x¹ hoÆc ®−îc bøc x¹ tõ vËt thÓ th−êng lµ nguån t− liÖu chñ

yÕu trong viÔn th¸m. Tuy nhiªn nh÷ng d¹ng n¨ng l−îng kh¸c nh− tõ tr−êng, träng tr−êng còng cã

thÓ ®−îc sö dông ®Ó khai th¸c th«ng tin.

ThiÕt bÞ dïng ®Ó c¶m nhËn sãng ®iÖn tõ ph¶n x¹ hay bøc x¹ tõ vËt thÓ ®−îc gäi lµ bé viÔn

c¶m (remote sensor) th−êng gäi t¾t lµ bé c¶m. Çc buång chôp ¶nh hoÆc m¸y quÐt lµ nh÷ng bé

c¶m.

Ph−¬ng tiÖn ®−îc sö dông ®Ó mang çc bé c¶m ®−îc gäi lµ vËt mang (platform). VËt mang

gåm khÝ cÇu, m¸y bay, vÖ tinh, tµu vò trô.

Çc tÝnh chÊt cña vËt thÓ cã thÓ ®−îc x¸c ®Þnh th«ng qua çc n¨ng l−îng bøc x¹ hoÆc ph¶n

x¹ tõ vËt thÓ. ViÔn th¸m lµ mét c«ng nghÖ nh»m x¸c ®Þnh vµ nhËn biÕt ®èi t−îng hoÆc çc ®iÒu

kiÖn m«i tr−êng th«ng qua nh÷ng ®Æc tr−ng riªng vÒ ph¶n x¹ vµ bøc x¹.

1.5.3.2. Çc vÖ tinh viÔn th¸m th«ng dông trong n«ng nghiÖp ë ViÖt nam

VÖ tinh mang bé c¶m viÔn th¸m ®−îc gäi lµ vÖ tinh viÔn th¸m hay vÖ tinh quan s¸t mÆt ®Êt.

Çc vÖ tinh viÔn th¸m ®−îc chia ra çc nhãm chÝnh sau:

+ VÖ tinh ®Þa tÜnh, thÝ dô vÖ tinh GMS.

+ VÖ tinh khÝ t−îng, thÝ dô vÖ tinh NOAA.

+ VÖ tinh tµi nguyªn, thÝ dô vÖ tinh Landsat.


Çc hÖ thèng thiÕt bÞ chÝnh cña vÖ tinh viÔn th¸m bao gåm:

+ HÖ thèng kiÓm tra theo dâi tuyÕn bay.

+ HÖ thèng kiÓm tra ho¹t ®éng cña vÖ tinh.

+ HÖ thèng thu nhËn sè liÖu.

1. VÖ tinh Landsat

Vµo n¨m 1967, tæ chøc hµng kh«ng vµ vò trô quèc gia

(NASA) ®−îc sù hç trî cña Bé néi vô Mü ®· tiÕn hµnh ch−¬ng tr×nh

nghiªn cøu th¨m dß tµi nguyªn tr¸i ®Êt ERTS (ERTS - Earth

Resources Technology Satellite: VÖ tinh kü thuËt th¨m dß tµi

nguyªn tr¸i ®Êt). VÖ tinh ERTS-1 ®−îc phãng vµo ngµy 23/6/1972.

Sau ®ã NASA ®æi tªn ch−¬ng tr×nh ERTS thµnh Landsat, ERTS -1

®−îc ®æi tªn thµnh Landsat 1. Cho ®Õn nay, NASA ®· phãng ®−îc

7 vÖ tinh trong hÖ thèng Landsat.

B¶ng 2: Çc thÕ hÖ vÖ tinh Landsat

VÖ tinh Ngµy phãng Ngµy ngõng ho¹t ®éng Bé c¶m Landsat 1 23/6/1972 6/1/1978 MSS

Landsat 2 22/1/1975 27/7/1983 MSS

Landsat 3 5/3/1978 7/9/1983 MSS

Landsat 4 16/7/1982 - TM, MSS

Landsat 5 1/3/1984 - TM, MSS

Landsat 6 5/3/1993 BÞ háng ngay tõ khi phãng ETM

Landsat 7 15/4/1999 - ETM

- Landsat MSS ( Landsat Multispectral Scanner)

Bé c¶m nµy ®−îc ®Æt trªn çc vÖ tinh Landsat tõ 1 ®Õn 5 ë ®é cao so víi mÆt ®Êt lµ 919km.

Chu kú lÆp l¹i t¹i mét ®iÓm lµ 18 ngµy. Çc bé c¶m MSS lµ nh÷ng hÖ thèng m¸y quang häc mµ

trong ®ã çc yÕu tè t¸ch sãng riªng biÖt ®−îc quÐt qua bÒ mÆt Tr¸i ®Êt theo h−íng vu«ng gãc víi

h−íng bay. MSS cã 4 bé läc vµ t¸ch sãng trong khi TM cã 7 bé.

Landsat MSS cã ®é ph©n gi¶i lµ 79m x79m, vµ gåm 4 kªnh 1,2,3 vµ 4, trong ®ã kªnh 1 vµ

kªnh 2 n»m trong vïng nh×n thÊy cßn kªnh 3 vµ kªnh 4 n»m trong vïng cËn hång ngo¹i.

- Landsat TM, ETM (Landsat Thematic Mapper)

Tõ n¨m 1982 vÖ tinh Landsat 4 ®−îc phãng vµ mang thªm bé c¶m chuyªn dïng ®Ó thµnh

lËp b¶n ®å chuyªn ®Ò gäi lµ bé c¶m TM (Thematic Mapper). VÖ tinh Landsat 7 míi ®−îc phãng

vµo quü ®¹o th¸ng 4/1999 víi bé c¶m TM c¶i tiÕn gäi lµ ETM (Enhanced Thematic Mapper). HÖ

thèng nµy lµ mét bé c¶m quang häc ghi l¹i n¨ng l−îng trong vïng nh×n thÊy: hång ngo¹i ph¶n x¹,

trung hång ngo¹i vµ hång ngo¹i nhiÖt cña quang phæ. Nã thu thËp nh÷ng ¶nh ®a phæ mµ cã ®é

ph©n gi¶i kh«ng gian, ph©n gi¶i phæ, chu kú vµ sù ph¶n x¹ cao h¬n Landsat MSS. Landsat TM,


ETM cã ®é ph©n gi¶i kh«ng gian lµ 30x30 m cho 6 kªnh (1, 2, 3, 4, 5, 7) vµ kªnh 6 hång ngo¹i

nhiÖt cã ®é ph©n gi¶i kh«ng gian lµ 120x120 m. VÖ tinh Landsat bay qua ViÖt Nam lóc 9 giê 45

phót.

B¶ng 3: Çc th«ng sè kü thuËt cña bé c¶m TM

Kªnh phæ B−íc sãng Phæ ®iÖn tõ §é ph©n gi¶iKªnh 1 0,45 - 0,52 µm Xanh chµm (Blue) 30 m Kªnh 2 0,52 - 0,60 µm Xanh lôc (Green) 30 m

Kªnh 3 0,63 - 0,69 µm §á (Red) 30 m Kªnh 4 0,76 - 0,90 µm GÇn hång ngo¹i 30 m Kªnh 5 1,55 - 1,75 µm Hång ngo¹i 30 m Kªnh 6 10,4 - 12,5 µm Hång ngo¹i nhiÖt 120 m Kªnh 7 2,08 - 2,35 µm Hång ngo¹i 30 m

Trªn vÖ tinh Landsat bé c¶m cã ý nghÜa quan träng nhÊt vµ ®−îc sö dông nhiÒu nhÊt lµ TM.

Bé c¶m TM cã çc th«ng sè chÝnh ®−îc nªu trong b¶ng 3.

VÖ tinh Landsat TM bay ë ®é cao 705 km, mçi c¶nh TM cã ®é phñ lµ 185 km x 170 km víi

chu kú chôp lÆp lµ 16 ngµy. Cã thÓ nãi TM lµ bé c¶m quan träng nhÊt trong viÖc nghiªn cøu tµi

nguyªn vµ m«i tr−êng. SPOT2 1990 2. VÖ tinh Spot

Trªn mçi vÖ tinh Spot ®−îc

trang bÞ mét hÖ thèng t¹o ¶nh nh×n

thÊy cã ®é ph©n gi¶i cao HRV (High

Resolution Visible imaging system).

Çc thÕ hÖ vÖ tinh SPOT 1

®Õn 3 cã 3 kªnh phæ ph©n bè trong

vïng sãng nh×n thÊy ë çc b−íc sãng

xanh lôc, ®á vµ gÇn hång ngo¹i. N¨m

1998 Ph¸p phãng vÖ tinh SPOT 4 víi

hai bé c¶m HRVIR vµ thùc vËt

(Vegetation Instrument). Ba kªnh phæ

®Çu cña HRVIR t−¬ng ®−¬ng víi 3

kªnh phæ truyÒn thèng cña HRV.

N¨m 2002 Ph¸p ®· phãng thµnh c«ng vÖ tinh SPOT 5 víi ®é ph©n gi¶i cao h¬n: 2,5 m; 5m; 10m.

SPOT4

SPOT1 1986

SPOT5 2002

1998


B¶ng 4: C¸c thÕ hÖ vÖ tinh Spot

VÖ tinh Ngµy phãng Ngµy ngõng ho¹t ®éng

Spot 1 22/2/1986 1998 Spot 2 22/1/1990 1998 Spot 3 26/9/1993 1998 Spot 4 24/3/1998 - Spot 5 2002 -

VÖ tinh SPOT bay ë ®é cao 832 km víi chu kú lÆp

l¹i lµ 23 ngµy. Mçi c¶nh cã ®é phñ lµ 60 km x 60 km. T−

liÖu SPOT ®−îc sö dông nhiÒu kh«ng chØ cho viÖc nghiªn

cøu tµi nguyªn mµ cßn sö dông cho c«ng t¸c b¶n ®å vµ

quy ho¹ch. Tham sè kü thuËt cña bé c¶m HRVIR ®−îc

nªu trong b¶ng 5.

SPOT5 HRS Sensor

B¶ng 5: C¸c th«ng sè kü thuËt cña bé c¶m Spot

Bé c¶m Phæ ®iÖn tõ §é ph©n gi¶i B−íc sãng

SPOT 5

Panchromatic (Toµn s¾c)

B1 : green

B2 : red

B3 : near infrared

B4 : mid infrared (MIR)

2.5 m or 5 m

10 m

10 m

10 m

20 m

0.48 - 0.71 µm

0.50 - 0.59 µm

0.61 - 0.68 µm

0.78 - 0.89 µm

1.58 - 1.75 µm

SPOT 4

Monospectral

B1 : green

B2 : red

B3 : near infrared

B4 : mid infrared (MIR)

10 m

20 m

20 m

20 m

20 m

0.61 - 0.68 µm

0.50 - 0.59 µm

0.61 - 0.68 µm

0.78 - 0.89 µm

1.58 - 1.75 µm

SPOT 1

SPOT 2

SPOT 3

Panchromatic

B1 : green

B2 : red

B3 : near infrared

10 m

20 m

20 m

20 m

0.50 - 0.73 µm

0.50 - 0.59 µm

0.61 - 0.68 µm

0.78 - 0.89 µm


¶nh SPOT5 ®é ph©n gi¶i 2.5m thñ ®« Hµ Néi

3. VÖ tinh Terra

VÖ tinh TERRA cña NhËt ®uîc phãng ngµy 18/12/99. TERRA lµ mét vÖ tinh n»m trong dù

¸n EOS (Earth Observing System) cña NASA. §é cao vÖ tinh tõ 700 – 737 km (t¹i xÝch ®¹o ®é cao

vÖ tinh lµ 705 km).

¶nh Aster cña vÖ tinh TERRA cã 14 band phæ, tõ nh×n th©ý ®Õn hång ngo¹i nhiÖt. §é ph©n

gi¶i ¶nh Aster lµ 15 m trong vïng nh×n thÊy vµ cËn hång ngo¹i, 30 m ë vïng hång ngo¹i vµ 90 m

vïng hång ngo¹i nhiÖt.

Chu kú lÆp cña vÖ tinh lµ 16 ngµy, mçi c¶nh réng 60x60 km. §Õn 5/2/2003 vÖ tinh TERRA

®· chôp ®−îc kho¶ng 560 ngµn c¶nh phñ trïm 4 lÇn tr¸i ®Êt.

¶nh Aster cña vÖ tinh Terra ngµy cµng ®−îc øng dông nhiÒu ë ViÖt Nam. Tr−íc tiªn, ¶nh

Aster cã ®é ph©n gi¶i cao h¬n ¶nh Landsat (15m so víi 30m), sè l−îng kªnh phæ lín (14 kªnh so

víi 7 kªnh), gi¸ c¶ chÊp nhËn ®−îc, phï hîp víi nh÷ng nghiªn cøu ë ViÖt Nam.

1.5.3.3. §Æc ®iÓm ph¶n x¹ cña çc ®èi t−îng tù nhiªn

Xö lý th«ng tin viÔn th¸m lµ mét trong nh÷ng kh©u quan träng nhÊt cña kü thuËt viÔn th¸m,

v× ®©y lµ qu¸ tr×nh trùc tiÕp xö lý çc th«ng tin thu ®−îc theo nh÷ng ®èi t−îng vµ yªu cÇu nhÊt ®Þnh.

Tuú thuéc vµo chÊt l−îng cña giai ®o¹n xö lý nµy mµ quyÕt ®Þnh toµn bé kÕt qu¶ cña ph−¬ng ph¸p.

Mét trong nh÷ng c¬ së cña viÖc xö lý th«ng tin viÔn th¸m lµ c¨n cø vµo ®Æc ®iÓm phæ ph¶n x¹ cña

çc ®èi t−îng tù nhiªn.

B¶n chÊt cña çc t− liÖu viÔn th¸m lµ ghi nhËn çc ®Æc ®iÓm phæ ph¶n x¹ cña çc ®èi t−îng

tù nhiªn (riªng ®èi víi ¶nh hång ngo¹i nhiÖt lµ ghi nhËn çc bøc x¹ nhiÖt). Sù ghi nhËn ®ã ®−îc


chuyÓn thµnh d¹ng th«ng tin ¶nh vµ chñ yÕu lµ çc ®Æc ®iÓm ph¶n x¹ tõ bÒ mÆt ®èi t−îng hoÆc tíi

®é s©u 1 - 2 m.

Çc ®èi t−îng tù nhiªn cã sù ph¶n x¹ kh¸c nhau ë çc band sãng kh¸c nhau. ë mét vµi

band phæ, çc ®èi t−îng kh¸c nhau cã thÓ cã cïng hÖ sè ph¶n x¹. Tuy nhiªn, trong toµn d¶i phæ,

mçi ®èi t−îng cã ®−êng cong kh¸c nhau.

VÝ dô:

- Thùc vËt cã mµu s¾c kh¸c nhau do hÊp thô çc d¶i sãng mµu xanh l¸ c©y (Green) kh¸c

nhau. Thùc vËt cÊu t¹o l¸, t¸n l¸ kh¸c nhau còng g©y ra sù ph¶n x¹ kh¸c nhau.

- N−íc ë d¶i sãng Blue, mµu s¾c cña n−íc sÏ kh¸c nhau tuú thuéc vµo ®é kho¸ng ho¸,

thµnh phÇn l¬ löng, chiÕt suÊt cña n−íc.

- §Êt cã çc thµnh phÇn vËt chÊt trong ®Êt («xit kim lo¹i, chÊt mïn, ®é Èm, çc kho¸ng

chÊt...) sÏ ¶nh h−ëng ®Õn ®é ph¶n x¹.

Do çc ®Æc ®iÓm phæ ph¶n x¹ kh¸c nhau nªn çc ®Æc ®iÓm thu trªn ¶nh còng kh¸c nhau, v×

sù liªn hÖ gi÷a phæ ph¶n x¹ vµ ®é s¸ng trªn ¶nh cã quan hÖ tuyÕn tÝnh víi nhau. B¶n chÊt sù kh¸c

biÖt vÒ ®é s¸ng trªn ¶nh (hay tone ¶nh) chÝnh lµ sù kh¸c biÖt vÒ ph¶n x¹ phæ cña ®èi t−îng hay

chÝnh lµ sù kh¸c biÖt vÒ b¶n chÊt cña ®èi t−îng. Tuy nhiªn sù ph¶n x¹ phæ chØ lµ trªn bÒ mÆt hoÆc

s¸t bÒ mÆt cña çc ®èi t−îng.

H×nh 9: §−êng cong ph¶n x¹ cña n−íc vµ thùc vËt

1.5.3.4. Gi¶i ®o¸n ¶nh viÔn th¸m

Gi¶i ®o¸n ¶nh viÔn th¸m lµ qu¸ tr×nh t¸ch th«ng tin ®Þnh tÝnh còng nh− ®Þnh l−îng tõ ¶nh

dùa trªn çc tri thøc chuyªn ngµnh hoÆc kinh nghiÖm cña ng−êi gi¶i ®o¸n ¶nh. ViÖc t¸ch th«ng tin

trong viÔn th¸m cã thÓ chia thµnh 5 lo¹i:

- Ph©n lo¹i ®a phæ.

- Ph¸t hiÖn biÕn ®éng.

- ChiÕt t¸ch çc th«ng tin tù nhiªn.


- X¸c ®Þnh çc chØ sè.

- X¸c ®Þnh çc ®èi t−îng ®Æc biÖt.

Ph©n lo¹i ®a phæ lµ qu¸ tr×nh t¸ch gép th«ng tin dùa trªn çc tÝnh chÊt phæ, kh«ng gian vµ

thêi gian cña ®èi t−îng. Ph¸t hiÖn biÕn ®éng lµ ph¸t hiÖn vµ t¸ch çc biÕn ®éng dùa trªn t− liÖu

¶nh ®a thêi gian. ChiÕt t¸ch çc th«ng tin tù nhiªn t−¬ng øng víi viÖc ®o nhiÖt ®é, tr¹ng th¸i khÝ

quyÓn, ®é cao cña vËt thÓ dùa trªn çc ®Æc tr−ng phæ hoÆc thÞ sai cña cÆp ¶nh lËp thÓ. X¸c ®Þnh

çc chØ sè lµ viÖc tÝnh to¸n çc chØ sè míi, vÝ dô chØ sè thùc vËt. X¸c ®Þnh çc ®Æc tÝnh hoÆc çc

hiÖn t−îng ®Æc biÖt nh− thiªn tai, çc cÊu tróc tuyÕn tÝnh, çc biÓu hiÖn t×m kiÕm kh¶o cæ.

Qu¸ tr×nh t¸ch th«ng tin tõ ¶nh cã thÓ ®−îc thùc hiÖn theo ph−¬ng ph¸p sè hoÆc gi¶i ®o¸n

¶nh b»ng m¾t.

ViÖc gi¶i ®o¸n ¶nh b»ng m¾t cã −u ®iÓm lµ cã thÓ khai th¸c ®−îc çc tri thøc chuyªn m«n

vµ kinh nghiÖm cña con ng−êi. MÆt kh¸c viÖc gi¶i ®o¸n ¶nh b»ng m¾t cã thÓ ph©n tÝch ®−îc çc

th«ng tin ph©n bè kh«ng gian. Tuy nhiªn ph−¬ng ph¸p nµy cã nh−îc ®iÓm lµ tèn kÐm thêi gian vµ

kÕt qu¶ thu ®−îc kh«ng ®ång nhÊt.

ViÖc gi¶i ®o¸n ¶nh theo ph−¬ng ph¸p sè cã −u ®iÓm lµ cho n¨ng suÊt cao, thêi gian xö lý

ng¾n, cã thÓ ®o ®−îc çc chØ sè ®Æc tr−ng tù nhiªn. Tuy nhiªn, nã cã nh−îc ®iÓm lµ khã kÕt hîp víi

tri thøc vµ kinh nghiÖm cña con ng−êi, kÕt qu¶ ph©n tÝch çc th«ng tin kÐm. §Ó khac− phôc nh−îc

®iÓm nµy, nh÷ng n¨m gÇn ®©y ng−êi ta ®· nghiªn cøu çc hÖ chuyªn gia, ®ã lµ çc ch−¬ng tr×nh

m¸y tÝnh cã kh¶ n¨ng m« pháng tri thøc chuyªn m«n cña con ng−êi phôc vô cho viÖc gi¶i ®o¸n ¶nh

tù ®éng.

Qu¸ tr×nh gi¶i ®o¸n ¶nh viÔn th¸m ®−îc thùc hiÖn qua çc b−íc sau:

- HiÖu chØnh ¶nh vµ lo¹i trõ çc nhiÔu trong qu¸ tr×nh thu nhËn.

- T¨ng c−êng chÊt l−îng ¶nh.

- Gi¶i ®o¸n ¶nh viÔn th¸m.

- §¸nh gi¸ kÕt qu¶ gi¶i ®o¸n (®é chÝnh x¸c b¶n ®å).

1. HiÖu chØnh ¶nh

- HiÖu chØnh bøc x¹: TÊt c¶ çc t− liÖu ¶nh hÇu nh− bao giê còng chÞu mét møc ®é nhiÔu x¹

nhÊt ®Þnh. Nh»m lo¹i trõ çc nhiÔu kiÓu nµy cÇn ph¶i thùc hiÖn mét sè phÐp tiÒn xö lý. Khi thu çc

bøc x¹ tõ mÆt ®Êt trªn çc vËt mang trong vò trô, ng−êi ta thÊy chóng cã mét sè sù kh¸c biÖt so víi

tr−êng hîp quan s¸t cïng ®èi t−îng ®ã ë kho¶ng çch gÇn. §iÒu nµy chøng tá ë nh÷ng kho¶ng

çch xa nh− vËy tån t¹i mét l−îng nhiÔu g©y bëi ¶nh h−ëng cña gãc nghiªng vµ ®é cao mÆt trêi,

mét sè ®iÒu kiÖn quang häc khÝ quyÓn nh− sù hÊp thô, t¸n x¹, ®é mï... . ChÝnh v× vËy, ®Ó b¶o ®¶m

®−îc sù t−¬ng ®ång nhÊt ®Þnh vÒ mÆt bøc x¹ cÇn thiÕt ph¶i thùc hiÖn viÖc hiÖu chØnh bøc x¹.

- HiÖu chØnh khÝ quyÓn: Bøc x¹ mÆt trêi trªn ®−êng truyÒn xuèng mÆt ®Êt bÞ hÊp thô, t¸n x¹

mét l−îng nhÊt ®Þnh tr−íc khi nã tíi ®−îc mÆt ®Êt vµ bøc x¹ ph¶n x¹ tõ vËt thÓ còng bÞ hÊp thô

hoÆc t¸n x¹ tr−íc khi tíi ®−îc bé c¶m. Do vËy, bøc x¹ mµ bé c¶m thu ®−îc chøa ®ùng kh«ng ph¶i


chØ riªng n¨ng l−îng h÷u Ých mµ cßn nhiÒu thµnh phÇn nhiÔu kh¸c. HiÖu chØnh khÝ quyÓn lµ mét

c«ng ®o¹n tiÒn xö lý nh»m lo¹i trõ nh÷ng thµnh phÇn bøc x¹ kh«ng mang th«ng tin h÷u Ých.

- HiÖu chØnh phÐp chiÕu b¶n ®å: PhÐp chiÕu b¶n ®å ®−îc sö dông ®Ó chiÕu bÒ mÆt elipsoid

lªn mét mÆt ph¼ng. §©y lµ mét phÐp ¸nh x¹ kh«ng hoµn h¶o bëi v× mét mÆt cÇu kh«ng bao giê cã

thÓ tr¶i thµnh mét mÆt ph¼ng. V× vËy, lu«n tån t¹i çc sai sè kh¸c nhau.

- HiÖu chØnh h×nh häc: MÐo h×nh häc ®−îc hiÓu nh− sù sai lÖch vÞ trÝ gi÷a täa ®é ¶nh thùc tÕ

(®o ®−îc) vµ täa ®é ¶nh lý t−ëng ®−îc t¹o bëi mét bé c¶m cã thiÕt kÕ h×nh häc lý t−ëng vµ trong

çc ®iÒu kiÖn thu nhËn lý t−ëng. MÐo h×nh häc ®−îc chia thµnh lo¹i néi sai g©y bëi tÝnh chÊt h×nh

häc cña bé c¶m vµ ngo¹i sai g©y bëi vÞ trÝ cña vËt mang vµ h×nh d¸ng cña vËt thÓ.

Nh»m ®−a çc to¹ ®é ¶nh thùc tÕ vÒ to¹ ®é ¶nh lý t−ëng cÇn thiÕt ph¶i thùc hiÖn hiÖu chØnh

h×nh häc. B¶n chÊt cña hiÖu chØnh h×nh häc lµ x©y dùng ®−îc mèi t−¬ng quan gi÷a hÖ to¹ ®é ¶nh

®o vµ hÖ to¹ ®é quy chiÕu chuÈn. HÖ to¹ ®é quy chiÕu chuÈn cã thÓ lµ hÖ to¹ ®é mÆt ®Êt (vu«ng

gãc hoÆc ®Þa lý) hoÆc hÖ to¹ ®é ¶nh kh¸c.

2. T¨ng c−êng chÊt l−îng ¶nh vµ chiÕt t¸ch ®Æc tÝnh

T¨ng c−êng chÊt l−îng cã thÓ ®−îc ®Þnh nghÜa nh− mét thao t¸c chuyÓn ®æi nh»m t¨ng tÝnh

dÔ ®äc, dÔ hiÓu cña ¶nh cho ng−êi gi¶i ®o¸n. Trong khi ®ã chiÕt t¸ch ®Æc tÝnh lµ mét thao t¸c nh»m

ph©n lo¹i, x¾p xÕp çc th«ng tin cã s½n trong ¶nh theo çc yªu cÇu hoÆc chØ tiªu ®−a ra d−íi d¹ng

çc hµm sè.

Nh÷ng phÐp t¨ng c−êng chÊt l−îng c¬ b¶n th−êng ®−îc sö dông lµ chuyÓn ®æi cÊp ®é x¸m,

chuyÓn ®æi histogram, tæ hîp mµu, chuyÓn ®æi mµu gi÷a hai hÖ RGB vµ HSI...

¶nh ch−a t¨ng c−êng ¶nh sau khi t¨ng c−êng

Sau khi t¨ng c−êng chÊt l−îng ¶nh, mét trong nh÷ng −u ®iÓm cña ph−¬ng ph¸p xö lý ¶nh

sè lµ cã thÓ chän çc tæ hîp mµu tuú ý. Tæ hîp mµu cã nghÜa lµ g¸n 3 mµu c¬ b¶n Red (®á),

Green (lôc), Blue (chµm) cho ba kªnh phæ nµo ®ã.NÕu ta g¸n mµu Blue cho kªnh 1 (kªnh Blue),

mµu Green cho kªnh 2 (kªnh Green), mµu Red cho kªnh 3 (kªnh Red) th× tæ hîp mµu nh− vËy gäi

lµ tæ hîp mµu thËt (True color). Çc tæ hîp mµu kh¸c gäi lµ tæ hîp mµu gi¶.NÕu ta g¸n tæ hîp mµu

kªnh 2 (Green) mµu Blue, kªnh 3 (Red) mµu Green, kªnh 4 (Infrared) mµu Red th× tæ hîp mµu nh−

vËy gäi lµ tæ hîp mµu gi¶ chuÈn. Trong tæ hîp mµu nµy, thùc vËt cã mµu ®á, ®Êt trèng th−êng cã


c−êng ®é rÊt cao nªn cã mµu tr¾ng, n−íc cã mµu xanh lµ tæ hîp cña hai mµu Green vµ Blue. §©y

lµ 3 kªnh c¬ b¶n nhÊt cña ¶nh vÖ tinh.

3. Gi¶i ®o¸n ¶nh

a. Gi¶i ®o¸n ¶nh b»ng m¾t

Trong viÖc xö lý th«ng tin viÔn th¸m th× gi¶i ®o¸n b»ng m¾t lµ c«ng viÖc ®Çu tiªn, phæ biÕn

nhÊt vµ cã thÓ ¸p dông trong mäi ®iÒu kiÖn cã trang thiÕt bÞ tõ ®¬n gi¶n ®Õn phøc t¹p vµ cã thÓ ¸p

dông trong nhiÒu lÜnh vùc nghiªn cøu kh¸c nhau nh−: ®Þa lý, ®Þa chÊt, l©m nghiÖp, n«ng nghiÖp,

thuû v¨n, m«i tr−êng...

Gi¶i ®o¸n b»ng m¾t lµ sö dông m¾t th−êng hoÆc cã sù trî gióp cña çc dông cô quang häc

tõ ®¬n gi¶n ®Õn phøc t¹p nh−: m¸y tÝnh, kÝnh lóp, kÝnh lËp thÓ, kÝnh phãng ®¹i, m¸y tæng hîp mµu...

C¬ së ®Ó gi¶i ®o¸n b»ng m¾t lµ ®−a vµo çc dÊu hiÖu gi¶i ®o¸n trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp vµo khãa

gi¶i ®o¸n. Khi gi¶i ®o¸n mét ®èi t−îng cô thÓ, ng−êi gi¶i ®o¸n cÇn n¾m v÷ng b¶n chÊt ph¶n x¹ phæ

cña çc ®èi t−îng, sù thÓ hiÖn cña chóng trªn t− liÖu m×nh ®ang xö lý. Çc chuÈn gi¶i ®o¸n ¶nh

®−îc chia thµnh 8 nhãm chÝnh nh− sau:

- ChuÈn kÝch th−íc:

KÝch th−íc cña çc ®èi t−îng cã thÓ ®−îc x¸c ®Þnh b»ng çch lÊy kÝch th−íc ®o ®−îc trªn

¶nh nh©n víi mÉu sè tû lÖ ¶nh. ViÖc ®o kÝch th−íc t¸n c©y trªn ¶nh cã lîi ®Ó ph©n biÖt çc lo¹i c©y

kh¸c nhau nh−ng cã ¶nh t¸n c©y gièng nhau.

- ChuÈn ®é ®en:

§é ®en cña çc ®èi t−îng trªn ¶nh cã thÓ cã thÓ biÕn thiªn tõ ®en ®Õn tr¾ng. Do sù ph¶n

x¹, bøc x¹ n¨ng l−îng MÆt Trêi cña çc ®èi t−îng kh¸c nhau víi møc ®é kh¸c nhau, dÉn ®Õn sù

thÓ hiÖn trªn ¶nh cã ®é ®en hoÆc s¾c ¶nh sÏ kh¸c nhau. VÝ dô: çt kh« ph¶n x¹ m¹nh nªn trªn ¶nh

cã s¾c ¶nh tr¾ng, trong khi ®ã çt −ít do ®é ph¶n x¹ kÐm h¬n nªn cã mµu tèi h¬n trªn ¶nh ®en

tr¾ng.

- ChuÈn h×nh d¹ng:

Trªn ¶nh hµng kh«ng, ¶nh vò trô h×nh d¹ng ®Æc tr−ng cho mçi ®èi t−îng khi nh×n tõ trªn cao

xuèng vµ ®−îc coi lµ chuÈn ®o¸n ®äc quan träng.

- ChuÈn bãng:

Bãng cña çc ®èi t−îng dÔ dµng nhËn thÊy khi nguèn s¸ng kh«ng n»m chÝnh x¸c ë ®Ønh

®Çu hoÆc tr−êng hîp chôp ¶nh xiªn. Dùa vµo bãng cña çc ®èi t−îng ë trªn ¶nh cã thÓ x¸c ®Þnh

®−îc chiÒu cao cña nã.

- ChuÈn cÊu tróc:

CÊu tróc lµ tËp hîp nhiÒu h×nh mÉu nhá. CÊu tróc ¶nh cña çnh ®ång lóa xanh tèt thuéc

d¹ng cÊu tróc mÞn. CÊu tróc ¶nh cña rõng thuéc d¹ng cÊu tróc sÇn sïi. CÊu tróc ¶nh cã liªn quan

®Õn tû lÖ ¶nh.

- ChuÈn ph©n bè:


ChuÈn ph©n bè lµ tËp hîp cña nhiÒu h×nh d¹ng nhá ph©n bè theo mét quy luËt nhÊt ®Þnh

trªn toµn ¶nh vµ cã mèi quan hÖ víi ®èi t−îng cÇn t×m kiÕm. Ruéng bËc thang th−êng thÊy ë vïng

®åi nói, nh÷ng d¶i ruéng trång lóa hÑp ch¹y ven çc thung lòng cña ®åi nói.

- ChuÈn mèi quan hÖ t−¬ng hç:

Çc ®èi t−îng trªn mÆt ®Êt cã sù x¾p xÕp theo nh÷ng quy luËt nhÊt ®Þnh vµ cã mèi quan hÖ

t−¬ng hç víi nhau. §Êt phï sa ®−îc bèi hµng n¨m n»m ë ngoµi ®ª. Çc lo¹i doi çt n»m däc theo

bê s«ng hoÆc ë gi÷a s«ng mïa n−íc c¹n. §−êng ngÇm léi qua suèi cã liªn quan ®Õn ®−êng mßn

hai bªn bê suèi.

+ ChuÈn mµu s¾c:

MÇu s¾c lµ mét chuÈn rÊt tèt trong viÖc x¸c ®Þnh çc ®èi t−îng. Nhê chuÈn mµu s¾c dÔ

dµng ph¸t hiÖn ra çc kiÓu loµi thùc vËt kh¸c nhau. Çc ®èi t−îng kh¸c nhau cã çc t«ng mµu

kh¸c nhau, ®Æc biÖt khi sö dông ¶nh ®a phæ tæng hîp mµu.

Nh»m trî gióp cho c«ng t¸c ®o¸n ®äc ¶nh, ng−êi ta thµnh lËp çc mÉu gi¶i ®o¸n ¶nh. MÉu

gi¶i ®o¸n ¶nh lµ tËp hîp çc chuÈn gi¶i ®o¸n ¶nh ®Ó ®o¸n ®äc cho mét ®èi t−îng nhÊt ®Þnh. KÕt

qu¶ gi¶i ®o¸n ¶nh phô thuéc vµo mÉu gi¶i ®o¸n. MÉu gi¶i ®o¸n ®−îc x©y dùng trªn nh÷ng vïng

nghiªn cøu thö nghiÖm ®· ®−îc ®iÒu tra kü l−ìng.

TÊt c¶ 8 chuÈn gi¶i ®o¸n ¶nh cïng víi çc th«ng tin vÒ thêi gian chôp ¶nh, mïa chôp ¶nh,

tû lÖ ¶nh ®Òu ®−îc ®−a vµo mÉu gi¶i ®o¸n ¶nh. Mét bé mÉu gi¶i ®o¸n ¶nh bao gåm kh«ng chØ

phÇn ¶nh mµ m« t¶ b»ng lêi.

Dùa vµo mÉu gi¶i ®o¸n, tiÕn hµnh khoanh vÏ çc ®èi t−îng trªn ¶nh b»ng tay (®èi víi ¶nh

t−¬ng tù) hoÆc sè hãa trªn mµn h×nh m¸y tÝnh (®èi víi ¶nh sè). Qu¸ tr×nh khoanh vÏ, sè hãa phô

thuéc nhiÒu vµo kinh nghiÖm, c¶m høng cña ng−êi gi¶i ®o¸n.

b. Gi¶i ®o¸n ¶nh theo ph−¬ng ph¸p sè (Ph©n lo¹i ¶nh)

Ph©n lo¹i lµ qu¸ tr×nh m¸y tÝnh xö lý ¶nh theo yªu cÇu cña ng−êi sö dông. Yªu cÇu cña

ng−êi sö dông ®−îc ®−a vµo m¸y, sau ®ã m¸y tÝnh sÏ tù ®éng ph©n lo¹i vµ cho kÕt qu¶ d−íi d¹ng

¶nh ®· ®−îc ph©n lo¹i. Cã hai ph−¬ng ph¸p ph©n lo¹i c¬ b¶n lµ ph©n lo¹i phi kiÓm ®Þnh

(Unsupervised) vµ ph©n lo¹i cã kiÓm ®Þnh (Supervised).

+ Trong ph©n lo¹i phi kiÓm ®Þnh, m¸y tÝnh yªu cÇu cung cÊp th«ng tin vÒ sè l−îng líp cÇn

ph©n lo¹i, ®é tËp trung cña çc líp th«ng qua ®é lÖch chuÈn, vÞ trÝ t−¬ng ®èi cña çc líp trong

kh«ng gian phæ... Sau ®ã m¸y tÝnh sÏ tù ®éng t×m vµ gép çc Pixel l¹i theo yªu cÇu cña ng−êi sö

dông. Ph©n lo¹i phi kiÓm ®Þnh chØ th−êng dïng ®Ó ph©n lo¹i s¬ bé tr−íc khi ph©n lo¹i chÝnh thøc.

+ Ph©n lo¹i kiÓm ®Þnh ®−îc dïng ®Ó ph©n lo¹i çc ®èi t−îng theo yªu cÇu cña ng−êi sö

dông. Trong qu¸ tr×nh ph©n lo¹i, m¸y tÝnh sÏ yªu cÇu mét sè kiÕn thøc cña ng−êi sö dông vÒ khu

vùc cÇn ph©n lo¹i. Nh÷ng kiÕn thøc nµy cã ®−îc trªn c¬ së kh¶o s¸t thùc ®Þa vµ çc t− liÖu b¶n ®å

chuyªn ®Ò. Cã ba nhãm ph©n lo¹i kiÓm ®Þnh lµ ph©n lo¹i h×nh hép, ph©n lo¹i ®a t©m vµ ph©n lo¹i

x¸c suÊt cùc ®¹i. TÊt c¶ çc ph−¬ng ph¸p ph©n lo¹i nµy ®Òu yªu cÇu chuÈn bÞ tÖp mÉu (training

sites). TÖp mÉu lµ mét ph−¬ng ph¸p th«ng tin cña ng−êi ph©n tÝch cung cÊp cho m¸y tÝnh vÒ ®èi


t−îng m×nh cÇn ph©n lo¹i. V× vËy, vïng mÉu cÇn ®−îc chän sao cho ®¶m b¶o tÝnh ®¹i diÖn theo

nguyªn t¾c x¸c suÊt thèng kª cho ®èi t−îng trªn ph¹m vi toµn ¶nh. Ng−êi sö dông th«ng qua chÕ

®é t−¬ng t¸c trùc tiÕp víi m¸y sÏ v¹ch lªn ¶nh nh÷ng vïng mÉu ®¹i diÖn cho çc ®èi t−îng cÇn

ph©n tÝch. PhÇn mÒm m¸y tÝnh dùa vµo tÖp mÉu sÏ ph©n lo¹i cho ¶nh. Ph−¬ng ph¸p ph©n lo¹i

th−êng dïng lµ ph−¬ng ph¸p x¸c suÊt cùc ®¹i (Maximum likelihood).

4. §¸nh gi¸ ®é chÝnh x¸c b¶n ®å sau gi¶i ®o¸n.

Ph−¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ ®é chÝnh x¸c cña b¶n ®å s¶n phÈm trong qu¸ tr×nh gi¶i ®o¸n ¶nh

viÔn th¸m lµ kiÓm tra ®èi so¸t ngoµi thùc ®Þa. §Æc ®iÓm cña b¶n ®å gi¶i ®o¸n ¶nh lµ lu«n cã h×nh

d¸ng, kÝch th−íc gièng nh− ngoµi thùc ®Þa do ¶nh viÔn th¸m ph¶n ¸nh trung thùc bÒ mÆt tr¸i ®Êt t¹i

thêi ®iÓm chôp ¶nh. V× vËy, ®¸nh gi¸ ®é chÝnh x¸c cña b¶n ®å sau gi¶i ®o¸n ¶nh viÔn th¸m ®a thêi

gian lµ ®¸nh gi¸ ®é chÝnh x¸c cña çc lo¹i h×nh sö dông ®Êt.

C«ng viÖc kiÓm tra ®èi so¸t çc lo¹i h×nh sö dông ®Êt th«ng th−êng ®−îc tiÕn hµnh víi sù

trî gióp cña çn bé ®Þa ph−¬ng vµ GPS cÇm tay. Sau khi thu thËp çc ®iÓm mÆt ®Êt cña tÊt c¶ çc

lo¹i h×nh sö dông ®Êt, cÇn x¸c ®Þnh sè ®iÓm ®óng cña mçi lo¹i h×nh sö dông ®Êt ®Ó ®¸nh gi¸ ®é

chÝnh x¸c cña tõng lo¹i h×nh sö dông ®Êt. Sau ®ã tæng hîp ®¸nh gi¸ ®é chÝnh x¸c cña toµn b¶n ®å.

Qu¶ng Tr−êng Ba §×nh

L¨ng B¸c

¶nh vÖ tinh khu vùc Hµ Néi ®é ph©n gi¶i 1m


Ch−¬ng 2: M« h×nh d÷ liÖu b¶n ®å

2.1. Kh¸i niÖm m« h×nh d÷ liÖu

M« h×nh d÷ liÖu kh«ng gian (Spatial data model) lµ mét m« h×nh to¸n häc m« t¶ çch biÓu

diÔn çc ®èi t−îng b¶n ®å d−íi d¹ng sè.

§Ó m« t¶ çc ®èi t−îng b¶n ®å, hiÖn nay tån t¹i nhiÒu m« h×nh d÷ liÖu kh«ng gian kh¸c

nhau. ChuÈn vÒ m« h×nh d÷ liÖu kh«ng gian cho b¶n ®å sè ®−îc x¸c ®Þnh dùa trªn viÖc xem xÐt

çc khÝa c¹nh sau :

- TÝnh chÆt chÏ vÒ mÆt to¸n häc.

- TÝnh phæ biÕn, ®−îc sö dông réng r·i trong çc c¬ së d÷ liÖu b¶n ®å ë ViÖt nam vµ thÕ

giíi.

- ThÓ hiÖn ®−îc çc tÝnh chÊt mang tÝnh ®Æc thï cña b¶n ®å ë ViÖt nam.

HiÖn t¹i, cã mét sè m« h×nh d÷ liÖu kh«ng gian kh¸c nhau ®−îc ¸p dông :

- M« h×nh d÷ liÖu VECTOR

- M« h×nh d÷ liÖu RASTER

- M« h×nh d÷ liÖu QUATREE

- M« h×nh sè ®é cao (DEM: Digital Elevation Model)

§èi víi d÷ liÖu b¶n ®å d¹ng Vector, hai m« h×nh d÷ liÖu ®−îc sö dông réng r·i nhÊt ë ViÖt

Nam ®ã lµ m« h×nh d÷ liÖu Vector topology vµ Vector Spaghetti.

2.2. Néi dung cña m« h×nh d÷ liÖu

Nghiªn cøu xem xÐt mét m« h×nh d÷ liÖu, chóng ta ph¶i xem xÐt çc th«ng tin cña çc ®èi

t−îng b¶n ®å.

Th«ng tin cña çc ®èi t−îng b¶n ®å bao gåm:

Th«ng tin vÒ vÞ trÝ kh«ng gian (Spatial data)

Th«ng tin vÒ quan hÖ kh«ng gian (Relational Spatial data)

Th«ng tin thuéc tÝnh, phi kh«ng gian (Attribute data)

Trong çc m« h×nh d÷ liÖu kh«ng gian, çc ®èi t−îng b¶n ®å ®−îc qui vÒ 4 kiÓu ®èi t−îng

h×nh häc c¬ b¶n:

§iÓm (Point). VÝ dô : mèc ®Þa giíi, mèc qui ho¹ch

§−êng (Line). VÝ dô : ®−êng ranh giíi thöa, kªnh 1 nÐt

Vïng (Polygon, Area). VÝ dô : thöa ®Êt, s«ng...

Chó thÝch, m« t¶ (Annotation, Text). VÝ dô : sè hiÖu thöa, tªn phè...

2.3. M« h×nh d÷ liÖu vector spaghetti

M« h×nh spaghetti lµ m« h×nh ®¬n gi¶n vµ dÔ hiÓu. Çc ®èi t−îng ®−îc biÓu diÔn th«ng qua

çc ®iÓm, ®−êng vµ vïng. NÕu cã hai vïng kÒ nhau th× ®−êng ranh giíi gi÷a hai vïng ph¶i ®−îc ghi

nhËn hai lÇn, mçi lÇn cho mét vïng. Trong cÊu tróc d÷ liÖu cña File th× tÊt c¶ çc ®èi t−îng ®−îc


ghi nhËn bëi gi¸ trÞ cña çc cÆp to¹ ®é. ChÝnh v× vËy, tÊt c¶ çc phÐp ph©n tÝch vµ tÝnh to¸n kh«ng

gian cã liªn quan ®Õn mèi quan hÖ cña çc ®èi t−îng ®Òu thùc hiÖn mét çch khã kh¨n. Tuy vËy

m« h×nh d÷ liÖu nµy vÉn ®−îc sö dông réng r·i ®Ó thµnh lËp çc b¶n ®å d−íi d¹ng sè vµ lµ d÷ liÖu

®Çu vµo cho çc ch−¬ng tr×nh in, vÏ. Bëi v× çc d÷ liÖu nµy dÔ tr×nh bµy, biªn tËp, söa ch÷a...

Th«ng tin cña çc ®èi t−îng b¶n ®å cña m« h×nh d÷ liÖu spaghetti ®−îc m« t¶ nh− sau:

2.3.1. Th«ng tin vÒ vÞ trÝ kh«ng gian

§èi t−îng kiÓu ®iÓm

Çc ®èi t−îng thuéc kiÓu ®iÓm ®−îc m« t¶ nh− sau :

§è

( ){ }yxId ,, (Id: Identifier: ChØ sè liªn kÕt)

Y

y 42

x X

B¶ng d÷ liÖu thuéc tÝnh

ChØ sè Tªn ...

42

B¶ng täa ®é ®iÓm

ChØ sè X Y

42

ChØ sè liªn kÕt

ChØ sè liªn kÕt

i t−îng kiÓu ®−êng

i t−îng thuéc kiÓu ®−êng ®−îc m« t¶ nh− sau :

( )[ ]{ }2;,1;,, ≥= nniyxId

Çc ®è

ii Id: chØ sè cña ®èi t−îng ( chØ sè liªn kÕt )

Y

58

X

§iÓm to¹ ®é


ChØ sè Tªn §é réng

58

B¶ng täa ®é ®−êng

ChØ sè D·y to¹ ®é (x,y)

58

21

ChØ sè liªn kÕt

ChØ sè liªn kÕt


§èi t−îng kiÓu vïng Çc ®èi t−îng thuéc kiÓu ®−êng ®−îc m« t¶ nh− sau :

( ) ( ) ( )[ ]{ }nnii yxyxnniyxId ,,;3;,1;,, 11 ≡≥=

t

®

m

c

t

l

c

t

b

T

®

Id: chØ sè cña ®èi t−îng ( chØ sè liªn kÕt )

Y

X

72

®iÓm to¹ ®é


ChØ sè Tªn DiÖn tÝch

72

File täa ®é ®−êng bao

ChØ sè D·y to¹ ®é (x,y)

72

ChØ sè liªn kÕt

ChØ sè liªn kÕt

2.3.2. Th«ng tin vÒ quan hÖ kh«ng gian

CÊu tróc m« t¶ th«ng tin vÒ quan hÖ kh«ng gian kh«ng ®−îc m« t¶ mét çch t−êng minh

rong m« h×nh d÷ liÖu vector Spaghetti. Çc mèi quan hÖ nµy ®−îc suy ra tõ vÞ trÝ to¹ ®é cña çc

èi t−îng. §iÒu nµy cã nghÜa lµ chóng ta cÇn ph¶i cã çc thuËt to¸n vµ x©y dùng çc c«ng cô phÇn

Òm ®Ó cã ®−îc çc quan hÖ kh«ng gian gi÷a çc ®èi t−îng. §©y chÝnh lµ nh−îc ®iÓm lín nhÊt

ña m« h×nh vector spaghetti.

2.3.3. Th«ng tin vÒ thuéc tÝnh

Th«ng tin vÒ thuéc tÝnh ®−îc thÓ hiÖn b»ng mét b¶n ghi t−¬ng øng trong çc b¶ng d÷ liÖu

huéc tÝnh cña ®èi t−îng. Çc b¶ng thuéc tÝnh cã cÊu tróc lµ çc b¶ng c¬ së d÷ liÖu quan hÖ. Mèi

iªn hÖ cña çc b¶ng ®−îc th«ng qua tr−êng kho¸ (chØ sè).

2.4. M« h×nh d÷ liÖu Vector Topology

M« h×nh d÷ liÖu Vector topology lµ mét m« h×nh phøc t¹p, çc ®èi t−îng ®−îc qu¶n lý kh«ng

hØ bëi to¹ ®é mµ cßn b»ng c¶ mèi quan hÖ kh«ng gian gi÷a çc ®èi t−îng. M« h×nh d÷ liÖu Vector

opology m« t¶ trän vÑn çc th«ng tin cña çc ®èi t−îng kh«ng gian bao gåm:

- Th«ng tin vÒ vÞ trÝ kh«ng gian (Spatial data): Th«ng tin ®−îc thÓ hiÖn theo m« h×nh vector,

»ng çc täa ®é m« t¶ vÞ trÝ, h×nh d¹ng, ®−êng biªn cña çc ®èi t−îng.

- Th«ng tin vÒ quan hÖ kh«ng gian (Relational Spatial data – Topology). M« h×nh d÷ liÖu

opology thÓ hiÖn quan hÖ kh«ng gian d−íi 3 kiÓu quan hÖ lµ:

+ Liªn th«ng víi nhau: thÓ hiÖn d−íi d¹ng file ®−êng - ®iÓm nèi (ARC _ NODE)

+ KÒ nhau: thÓ hiÖn d−íi d¹ng file m« t¶ ®−êng bao (ARC_POLYGON)

+ N»m trong nhau, phñ nhau.

Sù liªn hÖ gi÷a th«ng tin kh«ng gian vµ th«ng tin thuéc tÝnh ®−îc thùc hiÖn qua chØ sè x¸c

Þnh ( Identifier)


2.4.1. Th«ng tin vÒ vÞ trÝ kh«ng gian

§èi t−îng kiÓu ®iÓm ( Point)

y-axis

5

10

5

ChØ sè liªn kÕt

82

B¶ng to¹ ®é ®iÓm

82

ChØ sè liªn kÕt X,Y

10x-axis

Çc ®èi t−îng ®Þa lý chØ cã mét vÞ trÝ ®¬n, c« lËp sÏ ®−îc ph¶n ¸nh nh− ®èi t−îng kiÓu ®iÓm

D÷ liÖu kh«ng gian: ®Þnh nghÜa bëi mét cÆp to¹ ®é ( x,y).

§èi t−îng kiÓu ®−êng ( Line)

5

5 10

®iÓmChØ sè liªn kÕt

x-axis

116

Nót

10 y-axis B¶ng täa ®é ®−êng

116

ChØ sè liªn kÕt X,Y

Çc ®èi t−îng ®Þa lý cã d¹ng tuyÕn, hoÆc m¹ng sÏ ®−îc ph¶n ¸nh nh− ®èi t−îng kiÓu

®−êng.

D÷ liÖu kh«ng gian: §−îc m« t¶ d−íi d¹ng 1 d·y çc cÆp to¹ ®é. Mét ®−êng b¾t ®Çu vµ kÕt

thóc bëi ®iÓm giao (Node). §é dµi ®−êng ®−îc ®Þnh nghÜa b»ng to¹ ®é.

Quan hÖ kh«ng gian cña çc ®èi t−îng kiÓu ®−êng ®−îc thÓ hiÖn qua quan hÖ liªn th«ng

víi nhau. Quan hÖ liªn th«ng ®−îc m« t¶ cÊu tróc ARC_NODE.


§èi t−îng kiÓu vïng ( Area, Polygon)

Çc ®èi t−îng ®Þa lý lµ mét vïng liªn tôc ®−îc x¸c ®Þnh bëi mét ®−êng bao ®−îc ph¶n ¸nh

nh− mét ®èi t−îng kiÓu vïng.

B¶ng to¹ ®é ®−êng B¶ng to¹ ®é ®iÓm

116

ChØ sè liªn kÕt

145

XY

21

ChØ sè liªn kªt

y-axis

6

§−ên

21

§iÓm nh·n

ChØ sè x¸c ®Þnh vïng ChØ sè ®−êng

B¶ng vïng

Ds¸ch ®−êng

X,Y

5 D÷ liÖu kh

çc ®èi t−îng ®−

t−îng vïng vµ cã

2.4.2. Th«

Quan hÖ

nhau. Quan hÖ

M« h×nh

gian cña çc ®è

C

Mçi mét ®−ênt¹i ®iÓm nót (

Çc ®−êng (

Çc ®−êng bao cña vïng

Çc ®−êng bªn : ph¶i vµ

11

145

g

21 5

x-axis 10

«ng gian: d÷ liÖu kh«ng gian cña çc ®èi t−îng v

êng ®Þnh nghÜa ®−êng bao vµ mét ®iÓm nh·n. Mé

ý nghÜa ®Ó x¸c ®Þnh cho vïng nµy.

ng tin vÒ quan hÖ kh«ng gian

kh«ng gian cña çc ®èi t−îng kiÓu vïng ®−

nµy ®−îc m« t¶ theo m« h×nh ARC_POLYGON

Topology dïng çc quan hÖ kh«ng gian ®Ó ®

i t−îng.

¸c quan hÖ kh«ng gian Çc

g (arc) cã ®iÓm b¾t ®Çu vµ kÕt thóc node).

§é dµi

H−íng

arc) nèi víi nhau t¹i çc ®iÓm nót. TÝnh nè

(arc) nèi víi nhau t¹o thµnh ®−êng (polygon).

DiÖn tÝc

tham gia ®Þnh nghÜa vïng ë c¶ hai tr¸i.

TÝnh kÒ(Adjace

116,14

ïng ®−îc ®Þnh nghÜa lµ mét tËp

t ®iÓm nh·n n»m trong mét ®èi

îc thÓ hiÖn qua quan hÖ kÒ

.

Þnh nghÜa çc ®Æc tÝnh kh«ng

®Æc tÝnh kh«ng gian

cña ®−êng.

®−êng (Directionality).

i nhau (Connectivity)

h vïng, chu vi vïng

nhau hoÆc tÝnh liªn tôc. ncy or contiguity)


M« h×nh §−êng-®iÓm nót (Arc-node topology)

M« t¶ quan hÖ kh«ng gian vÒ tÝnh liªn th«ng (Connectivity) (b¶ng nót, b¶ng cung)

1

2

3 4

7 6

3

1 2

4 5

7

6 5

M« h×nh §−êng-®iÓm nót (Arc-node topology) ®Þn

®−êng vµ ®iÓm nót. CÊu tróc cña mèi quan hÖ nµy cho ph

quan träng lµ h−íng vµ tÝnh nèi nhau. PhÇn lín çc phÐp

nµy.

H−íng : H−íng ®−îc ®Þnh nghÜa tõ ®iÓm nót ®Çu (fr

TÝnh nèi nhau (Connectivity) Çc ®−êng ®−îc nèi

cña ®−êng nµy trïng víi sè hiÖu ®Çu hoÆc cuèi cña ®−êng

M« h×nh Vïng - §−êng (Polygon- arc topology)

M« t¶ quan hÖ kh«ng gian vÒ tÝnh kÒ nhau hoÆc liª

ARC# LP

Danh s¸

12345678910

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

3

1

4

6

2

5

ARC# F_NODE

B¶ng cung

T_NODE

B¶ng nót

ARC# X,Y PAIRS

1234567

1234567

x,y x,y x,y

h nghÜa mèi quan hÖ gi÷a çc ®èi t−îng

Ðp ng−êi sö dông x¸c ®Þnh ®−îc ®Æc tÝnh

ph©n tÝch ®Þa lý ®Òu cÇn nh÷ng ®Æc tÝnh

om-node) vµ ®iÓm nót tíi (to-node).

nÕu sè hiÖu cña ®iÓm nót ®Çu hoÆc cuèi

kh¸c.

n tôc (Adjacency or contiguity)

B¶ng Vïng

OLY# RPOLY#

ch Tr¸i/ph¶i Danh s¸ch ®−êng

ARC# X,Y PAIRS

POLY# ARC#125436

12345678910


M« h×nh Vïng-®−êng (Polygon- arc topology) ®Þnh nghÜa mèi quan hÖ gi÷a çc ®èi t−îng

®−êng víi ®èi t−îng vïng mµ çc ®−êng nµy t¹o nªn ®−êng bao cña vïng. CÊu tróc cña mèi quan

hÖ nµy cho phÐp ng−êi sö dông x¸c ®Þnh ®−îc ®Æc tÝnh quan träng cña viÖc ®Þnh nghÜa vïng vµ tÝnh

kÒ nhau (adjacency). HÇu hÕt çc phÐp ph©n tÝch ®Þa lý ®Òu ®ßi hái nh÷ng ®Æc tÝnh nµy.

TÝnh kÒ nhau (Adjacency) Çc ®−êng t¹o nªn ®−êng bao vïng ®−îc sö dông chung bëi 2

vïng kÒ nhau ( vïng ph¶i vµ vïng tr¸i ®−êng).

Vïng ph¶i vµ tr¸i (Left and right polygons) Vïng ph¶i vµ tr¸i cña ®−êng ®−îc x¸c ®Þnh theo

di chuyÓn tõ ®iÓm nót ®Çu ®Õn ®iÓm nót tíi. Vïng ph¶i cña ®−êng lµ chØ sè cña vïng bªn phÝa ph¶i

di chuyÓn, vïng tr¸i lµ chØ sè vïng phÝa bªn tr¸i di chuyÓn.

§Þnh nghÜa vïng (Area definition) Mét tËp çc ®−êng nèi nhau theo vßng sÏ ®Þnh nghÜa

®−êng bao cña mét vïng. Trong ®−êng bao cña mét vïng, cho phÐp tån t¹i çc vïng n»m trän

trong gäi lµ ®¶o (island).

2.4.3. Th«ng tin vÒ thuéc tÝnh

§èi t−îng d¹ng ®iÓm: ®−îc thÓ hiÖn b»ng mét b¶n ghi t−¬ng øng trong b¶ng quan hÖ thuéc

tÝnh cña ®iÓm.

§èi t−îng d¹ng ®−êng: ®−îc thÓ hiÖn b»ng mét b¶n ghi t−¬ng øng trong b¶ng quan hÖ

thuéc tÝnh cña ®−êng.

§èi t−îng d¹ng vïng: ®−îc thÓ hiÖn b»ng mét b¶n ghi trong çc b¶ng thuéc tÝnh t−¬ng øng

cña vïng. Çc b¶ng thuéc tÝnh cã cÊu tróc lµ çc b¶ng c¬ së d÷ liÖu quan hÖ. Mèi liªn hÖ cña çc

b¶ng ®−îc th«ng qua tr−êng kho¸ (chØ sè).

2.5. Xö lý th«ng tin b¶n ®å trong c¬ së d÷ liÖu b¶n ®å

2.5.1. Çc bµi to¸n xö lý th«ng tin b¶n ®å

§Ó phôc vô ngay trong c¬ së d÷ liÖu còng nh− phôc vô s¶n xuÊt b¶n ®å cho nhu cÇu x¸ héi,

cÇn ph¶i gi¶i quyÕt mét sè xö lý th«ng tin trong lÜnh vùc b¶n ®å. Çc bµi to¸n cô thÓ nh− sau:

- CËp nhËt çc líp th«ng tin b¶n ®å trªn c¬ së d÷ liÖu t− liÖu ¶nh míi.

- ChuyÓn ®æi to¹ ®é vµ hÖ quy chiÕu.

- Biªn vÏ, tæng hîp b¶n ®å tõ b¶n ®å tû lÖ lín h¬n.

- Biªn tËp çc b¶n ®å chuyªn ®Ò theo nh÷ng chñ ®Ò nhÊt ®Þnh.

- TÝnh to¸n çc sè liÖu thèng kª, chång ghÐp b¶n ®å.

- Ph©n tÝch, biÕn ®æi çc yÕu tè theo thêi gian.

- Ph©n tÝch çc quy luËt tù nhiªn, kinh tÕ, x· héi cña çc ®èi t−îng ®Þa lý.

Ngoµi ra cßn cã nhiÒu lo¹i bµi to¸n phôc vô cho çc chuyªn ngµnh kh¸c.


2.5.2. Çc thuËt to¸n xö lý th«ng tin b¶n ®å

2.5.2.1. ThiÕt lËp topology

ThiÕt lËp, m· ho¸ çc quan hÖ gi÷a çc ®iÓm, çc cung vµ çc vïng ®Ó t¹o nªn çc thùc

thÓ. Trong qu¸ tr×nh thiÕt lËp topology mét sè b¶ng míi ®−îc thiÕt lËp ®Ó l−u çc ®iÓm nót, çc

cung vµ çc vïng. Çc b−íc chÝnh sÏ ph¶i tiÕn hµnh khi thiÕt lËp topology bao gåm:

- S¾p l¹i d÷ liÖu trong tÖp l−u to¹ ®é b¶n ®å sao cho trôc y t¨ng dÇn.

- Lo¹i bá bít çc ®iÓm vµ çc ®−êng d− thõa.

- KiÕn t¹o b¶ng nót.

- KiÕn t¹o b¶ng cung.

- KiÕn t¹o b¶ng vïng.

2.5.2.2. Lo¹i bá ®iÓm d− thõa

TÊt c¶ çc ph−¬ng ph¸p sè ho¸ b¶n ®å ®Òu ph¸t sinh ra nhiÒu ®iÓm, ®o¹n th¼ng

h¬n sè l−îng cÇn thiÕt. Sè liÖu mµ m¸y tÝnh nhËn ®−îc tõ bµn sè ho¸ lµ çc to¹ ®é ®iÓm cña mét

líp (layer). Çc líp ®Þa lý ®−îc t¹o ra nh− mét d·y liªn tôc cña çc ®iÓm nèi víi nhau tõng ®«i mét.

E={(X1,Y1), (X2,Y2),..., (Xn,Yn)}

Çc to¹ ®é nµy ®−îc ph¸t sinh do ng−êi sö dông nhÊn bµn phÝm mét çch ngÉu

nhiªn. V× vËy hai ®iÓm liªn tiÕp ®−îc ph¸t sinh cã thÓ trïng nhau, cã thÓ cïng n»m trªn mét ®−êng

th¼ng hoÆc cã thÓ gÇn nhau ®Õn møc kh«ng cÇn thiÕt.

Ph−¬ng ph¸p nµy ®−îc sö dông sau khi ®· t¹o topology cho b¶n ®å, cã nghÜa lµ chóng ta

®· cã b¶ng nót (node) vµ b¶ng cung (arc) tõ tËp d÷ liÖu s¬ khai.

x5,y5

)

)

))

))

)

)

)

)

d

t4

t3 t2 t1

x6,y6

x4,y4

x3,y3

x2,y2

x1,y1

Coi to¹ ®é thø nhÊt cña cung lµ ®iÓm chèt vµ to¹ ®é cuèi lµ ®iÓm di ®éng. Hai ®iÓm nµy t¹o

thµnh mét ®o¹n th¼ng. Trªn h×nh vÏ lµ ®o¹n th¼ng d: (x1,y1),(x6,y6). TÝnh tÊt c¶ çc kho¶ng çch tõ

çc ®iÓm n»m gi÷a ®iÓm chèt vµ ®iÓm di ®éng tíi ®o¹n th¼ng d ta ®−îc çc gi¸ trÞ t1, t2, t3, t4. NÕu

tÊt c¶ çc kho¶ng çch ®ã ®Òu nhá h¬n gi¸ trÞ T cho phÐp th× d lµ mét phÇn cña líp (Layer) b¶n ®å

®ang xÐt. Çc ®iÓm n»m gi÷a ®iÓm chèt vµ ®iÓm di ®éng ®−îc lo¹i bá. §iÓm cè ®Þnh míi lµ ®iÓm di


®éng hiÖn hµnh, vµ ®iÓm di ®éng sÏ ®−îc g¸n l¹i. NÕu ®iÒu kiÖn kh«ng tho¶ m·n, cã nghÜa lµ cã

®iÓm ph¶i ®−îc gi÷ l¹i. §iÓm cã kho¶ng çch t>T vµ ë xa ®iÓm chèt nhÊt trë thµnh ®iÓm di ®éng

míi. Trªn h×nh vÏ ®iÓm (x5,y5) ®−îc chän. C«ng viÖc ®−îc tiÕp tôc víi ®o¹n th¼ng nèi tõ ®iÓm chèt

tíi ®iÓm di ®éng míi. KÕt qu¶ lµ tÊt c¶ çc ®iÓm ®· ®ãng vai trß ®iÓm cè ®Þnh sÏ ®−îc gi÷ l¹i cho

líp b¶n ®å.

Ngoµi ra cßn mét sè thuËt to¸n xö lý th«ng tin b¶n ®å nh−: thuËt to¸n lËp b¶n ®å chuyªn ®Ò;

Thµnh lËp b¶n ®å mËt ®é; ThuËt to¸n phñ vµ vïng ®Öm; X¸c ®Þnh vÞ trÝ ®Æt nh·n trªn b¶n ®å; T×m

kiÕm ®èi t−îng trªn b¶n ®å; T×m ®−êng ®i ng¾n nhÊt; Çc bµi to¸n vÒ tÝnh to¸n trªn b¶n ®å (tÝnh

diÖn tÝch, chu vi, ®é dµi).


Ch−¬ng 3: ChuÈn ho¸ d÷ liÖu b¶n ®å Trong x· héi hiÖn ®¹i, c«ng nghÖ th«ng tin cã mét vai trß quan träng trong viÖc thu thËp vµ

qu¶n lý th«ng tin. §Ó qu¶n lý çc d÷ liÖu cã tÝnh kh«ng gian (cã vÞ trÝ ®Þa lý), ng−êi ta sö dông HÖ

thèng Th«ng tin §Þa lý (Geographic Information System - GIS) ®Ó qu¶n lý. Mét trong nh÷ng vÊn ®Ò

lín khi qu¶n lý, trao ®æi th«ng tin lµ th«ng tin cÇn ph¶i ®−îc chuÈn hãa. ChuÈn ho¸ lµ c«ng viÖc lµ

cÇn thiÕt khi ng−êi dïng GIS muèn tÝch hîp hÖ thèng cña m×nh víi çc phÇn cøng kh¸c, víi çc

phÇn mÒm GIS kh¸c nhau vµ çc nguån d÷ liÖu kh¸c nhau. ChuÈn lµ cÇn thiÕt khi trao ®æi d÷ liÖu

trªn m¹ng, t¹o kh¶ n¨ng truy nhËp d÷ liÖu sè ®−îc ph©n bè ë çc vÞ trÝ ®Þa lý kh¸c nhau, chia sÏ d÷

liÖu gi÷a çc c¬ quan, c«ng ty, thËm chÝ gi÷a çc n−íc.

§inh h−íng cña Bé tµi nguyªn vµ M«i tr−êng lµ x©y dùng mét HÖ thèng th«ng tin ®Êt ®ai

thèng nhÊt toµn quèc. §Ó cã thÓ cã mét CSDL ®Þa chÝnh thèng nhÊt tÝch hîp tõ çc CSDL ®Þa chÝnh

con t¹i çc Së Tµi nguyªn vµ M«i tr−êng, Bé tµi nguyªn vµ M«i tr−êng ph¶i cã çc chuÈn chung.

Trong bÊt kú mét CSDL ®−îc ®−a vµo sö dông chung ®Òu ph¶i tiÕn hµnh chuÈn ho¸ d÷ liÖu.

Cã nh− vËy viÖc khai th¸c d÷ liÖu míi cã thÓ chia sÎ cho nhiÒu ®èi t−îng sö dông, viÖc hiÖn chØnh

d÷ liÖu tõ nhiÒu nguån míi ®¶m b¶o tÝnh thèng nhÊt. CSDL tµi nguyªn ®Êt ®ai ®−îc thiÕt lËp trªn c¬

së tËp hîp d÷ liÖu thu thËp tõ çc ®¬n vÞ thuéc Bé tµi nguyªn vµ M«i tr−êng vµ çc së ®Þa chÝnh cÊp

tØnh. Ngoµi ra cßn thªm mét sè d÷ liÖu tõ çc nguån ë çc c¬ quan ®iÒu tra c¬ b¶n kh¸c. Ng−êi sö

dông rÊt ®a d¹ng tõ ngµnh ®Þa chÝnh c¶ trung −¬ng vµ çc cÊp ®Þa ph−¬ng, tõ çc c¬ quan qu¶n lý

Nhµ n−íc, tõ çc bé ngµnh kh¸c, tõ çc tæ chøc trong n−íc vµ ngoµi n−íc, tõ çc ®èi t−îng lµ c−

d©n cã nhu cÇu. Trong khung c¶nh nh− vËy viÖc chuÈn ho¸ d÷ liÖu, hÖ thèng thiÕt bÞ, tæ chøc qu¶n

lý ph¶i rÊt thèng nhÊt.

HiÖn nay tËp hîp d÷ liÖu cña ngµnh ®Þa chÝnh ®· kh¸ lín. Mét phÇn ë d¹ng truyÒn thèng

trªn giÊy, mét phÇn ë d¹ng sè nh− trong nhiÒu ®Þnh d¹ng (format) kh¸c nhau, mét phÇn ®· ë d¹ng

thèng nhÊt theo ®Þnh h−íng cña Bé tµi nguyªn vµ M«i tr−êng. VÊn ®Ò ®Æt ra lµ ph¶i xem xÐt biÖn

ph¸p ®Þnh chuÈn vµ chuÈn ho¸ d÷ liÖu nh− thÕ nµo ®Ó thu ®−îc mét CSDL thèng nhÊt. Çc vÊn ®Ò

cÇn gi¶i quyÕt nh− sau:

- X¸c ®Þnh chuÈn d÷ liÖu thèng nhÊt .

- X©y dùng quy tr×nh thèng nhÊt ®Ó chuyÓn çc d÷ liÖu cò vÒ d¹ng chuÈn ®· ®Þnh; x©y dùng

quy tr×nh thèng nhÊt vÒ thu thËp d÷ liÖu ®Ó cã ®−îc çc d÷ liÖu chuÈn.

3.1. ChuÈn ho¸ b¶n ®å ®Þa chÝnh

B¶n ®å ®Þa chÝnh lµ lo¹i b¶n ®å c¬ b¶n cña ngµnh §Þa chÝnh. §Ó phôc vô cho môc tiªu n¾m

ch¾c vµ qu¶n chÆt nguån tµi nguyªn ®Êt ®ai vèn h¹n hÑp, chóng ta cÇn ph¶i cã mét hÖ thèng c¬ së

d÷ liÖu b¶n ®å ®Þa chÝnh chuÈn vµ thèng nhÊt. Néi dung chuÈn ho¸ b¶n ®å ®Þa chÝnh bao gåm

nhiÒu thµnh phÇn. Mçi thµnh phÇn chuÈn ho¸ thÓ hiÖn cho mét lÜnh vùc liªn quan ®Õn b¶n ®å ®Þa

chÝnh. Cô thÓ chuÈn ho¸ b¶n ®å ®Þa chÝnh bao gåm çc thµnh phÇn sau:

- ChuÈn vÒ d÷ liÖu b¶n ®å (Cartography Data Standard)


- ChuÈn vÒ thÓ hiÖn b¶n ®å (Cartographic Represetation Standard)

- ChuÈn vÒ khu«n d¹ng file (Data format and data exchange standard ).

- ChuÈn ho¸ vÒ d÷ liÖu m« t¶ CSDL (metadata) cho b¶n ®å ®Þa chÝnh (Metadata Standard).

3.1.1. ChuÈn ho¸ d÷ liÖu b¶n ®å

3.1.1.1. Lùa chän m« h×nh d÷ liÖu

Çc ®èi t−îng cña b¶n ®å ®Þa chÝnh ®−îc m« t¶ b»ng çc m« h×nh d÷ liÖu kh«ng gian.

ChuÈn vÒ m« h×nh d÷ liÖu kh«ng gian cho b¶n ®å ®Þa chÝnh ®−îc x¸c ®Þnh dùa trªn viÖc xem xÐt

çc khÝa c¹nh sau :

- TÝnh chÆt chÏ vÒ mÆt to¸n häc.

- TÝnh phæ biÕn, ®−îc sö dông réng r·i trong çc c¬ së d÷ liÖu b¶n ®å ë ViÖt nam vµ thÕ

giíi.

- ThÓ hiÖn ®−îc çc tÝnh chÊt mang tÝnh ®Æc thï cña b¶n ®å ®Þa chÝnh ViÖt nam.

§Æc ®iÓm cña b¶n ®å ®Þa chÝnh lµ cÊu tróc cña çc ®èi t−îng ®¬n gi¶n. §èi t−îng quan

träng nhÊt cho l−u tr÷ còng nh− tra cøu, xö lý sau nµy lµ thöa ®Êt. Nguyªn t¾c lùa chän m« h×nh d÷

liÖu cho c¬ së d÷ liÖu b¶n ®å ®Þa chÝnh lµ m« h×nh nµy ph¶i ph¶n ¸nh ®−îc ®èi t−îng thöa ®Êt víi

®Çy ®ñ ®Æc ®iÓm vµ tÝnh chÊt cña nã.

Çc yªu cÇu vÒ qu¶n lý víi çc ®èi t−îng cña b¶n ®å ®Þa chÝnh :

§−êng ranh giíi thöa cÇn ®ùîc qu¶n lý nh− mét ®èi t−îng thùc sù vµ cã d÷ liÖu thuéc tÝnh.

Thöa ®Êt lµ mét ®èi t−îng kiÓu vïng ®−îc ®Þnh nghÜa bëi çc ®−êng ranh giíi thöa khÐp kÝn.

Thuéc tÝnh quan träng nhÊt cña thöa ®Êt lµ diÖn tÝch thöa. DiÖn tÝch thöa sÏ bÞ sai lÖch khi

®−êng ranh giíi thöa thÓ hiÖn b»ng ®èi t−îng ®−êng kh«ng cã diÖn tÝch mÆt dï trong thùc tÕ, ®−êng

bê nµy cã chiÒu réng vµ cã diÖn tÝch. Nh− vËy ®−êng ranh giíi thöa thöa khi cÇn thiÕt cÇn ®−îc g¸n

thuéc tÝnh lµ ®é réng bê thöa ®Ó ®¶m b¶o khi tÝnh diÖn tÝch thöa ®−îc chÝnh x¸c.

§−êng ranh giíi thöa cã thÓ lµ tham gia vµo ®−êng bao cña thöa ®Êt víi çc ®èi t−îng kh¸c

nh− ®−êng giao th«ng, thuû v¨n.

M« h×nh d÷ liÖu ph¶i m« t¶ ®−îc quan hÖ kh«ng gian gi÷a çc ®èi t−îng thöa ®Êt.

Quan hÖ kh«ng gian gi÷a çc thöa ®Êt rÊt quan träng ®Æc biÖt lµ quan hÖ kÒ nhau, tiÕp

gi¸p nhau. Quan hÖ kÒ nhau thÓ hiÖn kh«ng chØ trong CSDL B¶n ®å ®Þa chÝnh mµ cßn thÓ hiÖn

trong CSDL Hå s¬ ®Þa chÝnh d−íi d¹ng çc chñ sö dông kÒ cËn. Quan hÖ kÒ nhau cßn lµ c¨n cø

ph¸p lý ®Ó x¸c ®Þnh quyÒn sö dông ®Êt cña chñ sö dông.

Thöa ®Êt lµ ®èi t−îng b¶n ®å chÝnh tham gia vµo qu¸ tr×nh biÕn ®éng ®Êt ®ai. Thöa ®Êt cã

thÓ biÕn ®éng vÒ mÆt h×nh häc : biÕn d¹ng, chia thöa, t¸ch thöa hay biÕn ®éng vÒ mÆt thuéc tÝnh

nh− thay ®æi vÒ lo¹i ®Êt, môc ®Ých sö dông, chñ sö dông.v.v. Khi biÕn ®éng, nh÷ng thay ®æi trªn

mét thöa sÏ ¶nh h−ëng ®Õn çc thöa l©n cËn.

CSDL b¶n ®å ®Þa chÝnh cã ®Æc ®iÓm lµ khèi l−îng d÷ liÖu rÊt lín, m« h×nh d÷ liÖu cã kh¶

n¨ng tèi −u ho¸ vÒ l−u tr÷.


XuÊt ph¸t tõ nh÷ng yªu cÇu trªn cña b¶n ®å ®Þa chÝnh, m« h×nh d÷ liÖu Vector Topology

(Vector Topology Data Model) lµ m« h×nh phï hîp nhÊt ®Ó m« t¶ çc ®èi t−îng b¶n ®å ®Þa chÝnh

trong c¬ së d÷ liÖu.

§èi víi çc ®èi t−îng ®Þa h×nh : ®iÓm ®é cao, ®−êng b×nh ®é, kh«ng cÇn thiÕt ph¶i dïng m«

h×nh sè ®é cao DEM ®Ó m« t¶ mµ chØ coi chóng nh− nh÷ng ®èi t−îng ®iÓm vµ ®−êng cã g¸n gi¸ trÞ

®é cao.

Tuy nhiªn chóng ta xem xÐt ®Õn 2 ®Æc ®iÓm n÷a cña CSDL b¶n ®å ®Þa chÝnh :

CSDL b¶n ®å ®Þa chÝnh lµ CSDL cã çc d¹ng ng−êi sö dông réng r·i vµ ®a d¹ng: tõ nh÷ng

c¬ quan trong Bé tµi nguyªn vµ M«i tr−êng ®Õn çc Bé ngµnh kh¸c thËm chÝ ®Õn c¶ nh÷ng ng−êi

d©n b×nh th−êng. PhÇn lín çc ng−êi dïng ®Òu chØ cÇn hoÆc chØ ®−îc quyÒn tra cøu nh÷ng th«ng

tin cã s½n trong CSDL chø kh«ng liªn quan ®Õn xö lý th«ng tin.

CSDL b¶n ®å ®Þa chÝnh cã tÝnh ph©n t¸n. Çc CSDL ®Þa chÝnh cho tõng tØnh ®−îc h×nh

thµnh vµ tËp trung t¹i çc tØnh. Trªn trung −¬ng chØ qu¶n lý çc th«ng tin cã tÝnh vÜ m«. Çch tæ

chøc th«ng tin nh− vËy dÉn ®Õn ph−¬ng thøc truy nhËp th«ng tin sÏ qua m¹ng côc bé t¹i ®Þa

ph−¬ng, trªn m¹ng diÖn réng cña ngµnh ( INTRANET) hoÆc trªn m¹ng diÖn réng c«ng céng

(INTERNET). Giao diÖn truy cËp th«ng tin chñ yÕu sÏ lµ WEB.

Víi 2 ®Æc ®iÓm trªn, m« h×nh d÷ liÖu Topology kh«ng thùc sù thÝch hîp v× trong m« h×nh nµy

çc ®èi t−îng vïng ( thöa ®Êt , ®−êng, s«ng .v.v.) kh«ng ®−îc m« t¶ t−êng minh. §èi víi c«ng viÖc

tra cøu, th«ng tin cµng t−êng minh cµng tèt vµ ®èi víi d÷ liÖu khi trao ®æi trªn m¹ng, ®èi t−îng cÇn

trao ®æi cµng Ýt th«ng tin phô cµng tèt. §Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy, M« h×nh d÷ liÖu vector Spaghetti

(Spaghetti Data Model) tá ra thÝch hîp h¬n c¶.

Tõ nh÷ng ph©n tÝch trªn, chuÈn vÒ m« h×nh d÷ liÖu b¶n ®å ®Þa chÝnh ®−îc lùa chän nh− sau:

Ngµnh §Þa chÝnh Ng−êi dïng cuèi

B¶o tr×, cËp nhËt d÷ liÖu Xö

lý d÷ liÖu

CSDL B§§C M« h×nh Topology

ChuyÓn ®æi m« h×nh

Tra cøu d÷ liÖu

CSDL B§§C M« h×nh Spaghetti

Ph©n phèi d÷ liÖu

- ¸p dông c¶ 2 m« h×nh d÷ liÖu TOPOLOGY vµ SPAGHETTI cho c¬ së d÷ liÖu b¶n ®å ®Þa

chÝnh.

- D÷ liÖu trong c¬ së d÷ liÖu chÝnh ®−îc m« t¶ b»ng m« h×nh VectorTopology. D÷ liÖu m« t¶

b»ng m« h×nh Spaghetii lµ d÷ liÖu dÉn xuÊt, ®−îc t¹o ra tõ d÷ liÖu m« t¶ b»ng m« h×nh Topology.


- Çc ®èi t−îng ®−îc m« t¶ b»ng m« h×nh Topology ®−îc sö dông cho çc øng dông côc bé

thuéc vÒ chuyªn ngµnh ®Þa chÝnh cña Së ®Þa chÝnh nh− cËp nhËt b¶n ®å, xö lý biÕn ®éng ®Êt ®ai.

- Çc ®èi t−îng m« t¶ b»ng m« h×nh Spaghetti ®−îc sö dông cho çc øng dông vÒ tra cøu

th«ng tin vµ çc øng dông ph©n phèi th«ng tin trªn INTRANET, INTERNET.

3.1.1.2. ¸p dông chuÈn m« h×nh d÷ liÖu

D÷ liÖu l−u trong c¬ së d÷ liÖu ph¶i ®¶m b¶o tÝnh Topology cña chóng. Yªu cÇu nµy ®−îc

xem xÐt ®Õn khi sè ho¸ hay khi chØnh söa b¶n ®å ®Þa chÝnh sè.

Sè liÖu b¶n ®å sè ph¶i ®−îc kiÓm tra vµ söa lçi theo yªu cÇu cña m« h×nh topology.

- §−êng ranh giíi thöa

t¹o thµnh ®−êng bao thöa lu«n

®¶m b¶o tÝnh khÐp kÝn tuyÖt ®èi

vÒ to¹ ®é.

- Çc ®−êng ranh giíi

thöa kh«ng ®−îc phÐp giao nhau, ph¶i lu«n c¾t nhau t¹i ®Çu hoÆc cuèi ®−êng ( t¹i ®iÓm nót NODE)

§óng Sai Sai

§óng

Sai

- §−êng ranh giíi thöa cÇn ph¶i ®−îc qu¶n lý nh− mét ®èi t−îng ®éc lËp vµ cã thÓ g¸n ®é

réng thöa. Khi mét ®−êng ranh giíi cã nhiÒu ®o¹n cã ®é réng kh¸c nhau cÇn thiÕt ph¶i t¸ch ra

thµnh çc ®−êng ®èi t−îng kh¸c nhau.

0.3 0.2

0.3 0.2

§óng Sai

- Çc ®èi t−îng vïng khÐp kÝn ( thöa ®Êt) ph¶i ®−îc m« t¶ theo m« h×nh d÷ liÖu Topology

(m« h×nh cã cÊu tróc), kh«ng m« t¶ çc çc ®èi t−îng h×nh häc d¹ng vïng (m« h×nh kh«ng cã cÊu

tróc). Thöa ®Êt ®−îc x¸c ®Þnh b»ng danh s¸ch çc ®−êng ranh giíi thöa t¹o nªn ®−êng bao khÐp

kÝn vµ mét ®iÓm nh·n thöa ®Æc tr−ng cho thöa ®©t.


- C¬ së d÷ liÖu chÝnh cña b¶n ®å ®Þa chÝnh phôc vô ph©n tÝch vµ xö lý sè liÖu (thùc hiÖn qu¸

tr×nh biÕn ®éng ) ph¶i ®−îc l−u tr÷ vµ qu¶n lý b»ng çc phÇn mÒm m« t¶ d÷ liÖu b»ng m« h×nh

Topology nh− vÝ dô nh− FAMIS, ARCINFO, MGE.

Sau khi file b¶n ®å ®Þa chÝnh söa lçi xong, ph¶i ch¹y BUILD ®Ó t¹o Topology cho çc thöa

®Êt vµ g¸n d÷ liÖu thuéc tÝnh cho ®−êng ranh giíi thöa ®Êt, thöa ®Êt.

- §Ó m« t¶ d÷ liÖu b¶n ®å, ngoµi file ®å ho¹ thÓ hiÖn ®−êng nÐt b¶n ®å cÇn ph¶i cã file m«

t¶ topology cña çc ®èi t−îng b¶n ®å. VÝ dô nh− file DGN vµ file POL trong phÇn mÒm FAMIS.

- Qu¸ tr×nh chØnh lý biÕn ®éng cho b¶n ®å ®Þa chÝnh ®−îc thùc hiÖn trªn c¬ së d÷ liÖu cña

m« h×nh Topology.

3.1.1.3. ChuÈn vÒ néi dung c¬ së d÷ liÖu b¶n ®å ®Þa chÝnh

ChuÈn vÒ néi dung CSDL b¶n ®å ®Þa chÝnh x¸c ®Þnh néi dung cña CSDL. ChuÈn nµy x¸c

®Þnh vµ m« t¶ nh÷ng ®èi t−îng b¶n ®å l−u tr÷ trong c¬ së d÷ liÖu, sù ph©n lo¹i, çch nhËn d¹ng,

néi dung ý nghÜa cña tõng lo¹i ®èi t−îng nµy ®ång thêi còng m« t¶ cô thÓ vÒ quan hÖ kh«ng gian

víi çc ®èi t−îng kh¸c vµ d÷ liÖu thuéc tÝnh cña chóng

ChuÈn vÒ néi dung CSDL b¶n ®å ®Þa chÝnh bao gåm :

- ChuÈn ph©n líp th«ng tin çc ®èi t−îng b¶n ®å

- ChuÈn m« t¶ kü thuËt cña çc ®èi t−îng. Trong m« t¶ kü thuËt, tõng ®èi t−îng trong CSDL

®−îc m« t¶ rÊt chi tiÕt, cô thÓ nh− m·, líp (level), ®é chÝnh x¸c, çc quan hÖ kh«ng gian vµ çc d÷

liÖu thuéc tÝnh. M« t¶ kü thuËt çc ®èi t−îng ®−îc sö dông nh− mét tËp tra cøu h−íng dÉn ®Çy ®ñ

nhÊt cho çc d¹ng ng−êi sö dông tõ ng−êi vµo sè liÖu cho ®Õn ng−êi tra cøu, sö dông d÷ liÖu.

1/ ChuÈn vÒ ph©n líp th«ng tin

a. Nguyªn t¾c ®Þnh chuÈn néi dung c¬ së d÷ liÖu

Tr−íc khi ®i vµo m« t¶ mét b¶ng ph©n líp th«ng tin cña b¶n ®å ®Þa chÝnh cô thÓ, cÇn ®−a ra

mét sè nguyªn t¾c nhÊt ®Þnh trong qu¸ tr×nh x©y dùng chuÈn ho¸ çc líp th«ng tin. Sau ®©y lµ mét

sè nguyªn t¾c chung khi ®Þnh chuÈn vÒ ph©n líp th«ng tin cña b¶n ®å ®Þa chÝnh:

- Ph©n líp th«ng tin ®−îc kÕ thõa theo b¶ng ph©n lo¹i çc ®èi t−îng b¶n ®å trªn b¶n ®å ®Þa

chÝnh trong qui ph¹m cña Bé tµi nguyªn vµ M«i tr−êng ban hµnh.

- Çc ®èi t−îng trong mét líp th«ng tin thuéc vµo mét lo¹i ®èi t−îng h×nh häc duy nhÊt:

®iÓm (point), ®−êng (polyline), hoÆc vïng (polygon).

- Mçi líp th«ng tin chØ thÓ hiÖn mét lo¹i ®èi t−îng (Object). Çc ®èi t−îng cã cïng chung

mét sè ®Æc ®iÓm tÝnh chÊt nhÊt ®Þnh ®−îc gép thµnh líp ®èi t−îng (Object Class). Çc líp ®èi

t−îng ®−îc gép l¹i thµnh çc nhãm ®èi t−îng (Category). Mçi mét ®èi t−îng ®−îc g¾n mét m· sè

thèng nhÊt. M· cña kiÓu ®èi t−îng gåm <M· nhãm><M· líp><M· kiÓu>.

- Mçi mét líp th«ng tin cã mét m· duy nhÊt.

- Trong mét nhãm líp th«ng tin, m· cña çc líp ®−îc ®¸nh sè liªn tôc.


- Tªn cña líp th«ng tin ®−îc ®Æt theo kiÓu viÕt t¾t sao cho dÔ dµng nhËn biÕt ®−îc ®ã lµ líp

th«ng tin nµo.

b. Néi dung b¶ng ph©n lo¹i çc ®èi t−îng trong CSDL b¶n ®å ®Þa chÝnh

Sau ®©y lµ b¶ng ph©n lo¹i çc ®èi t−îng b¶n ®å ®Þa chÝnh trong c¬ së d÷ liÖu. CÊu tróc

b¶ng gåm çc cét:

- Ph©n nhãm chÝnh

- Líp ®èi t−îng

- §èi t−îng

- M· sè : m· ®èi t−îng d−íi d¹ng sè.

- ChØ sè líp trong Microstation : chØ sè level trong phÇn mÒm Microstation ®−îc g¸n cho mçi

lo¹i ®èi t−îng.

- D÷ liÖu thuéc tÝnh : m« t¶ çc d÷ liÖu thuéc tÝnh cña ®èi t−îng l−u trong c¬ së d÷ liÖu.

- Quan hÖ gi÷a çc ®èi t−îng : m« t¶ quan hÖ vÒ kh«ng gian, thuéc tÝnh víi çc ®èi t−îng

kh¸c.

- STT trong QP : sè thø tù cña ®èi t−îng trong QuyÓn Ký hiÖu b¶n ®å ®Þa chÝnh tû lÖ 1/500,

1/1.000, 1/2000, 1/5000 do Bé tµi nguyªn vµ M«i tr−êng ban hµnh n¨m 1999 (Xem phô lôc 1).

c. ¸p dông chuÈn b¶ng ph©n líp th«ng tin

- X¸c ®Þnh ®óng çc ®èi t−îng trªn b¶n ®å ®Þa chÝnh giÊy t−¬ng øng b¶n ®å ®Þa chÝnh sè.

Trong b¶ng ph©n lo¹i çc ®èi t−îng trªn, cét sè thø tù trong qui ph¹m lµ tham chiÕu gi÷a çc ®èi

t−îng cña b¶n ®å ®Þa chÝnh giÊy vµ b¶n ®å ®Þa chÝnh sè.

- Çc ®èi t−îng ®−êng chØ tham gia vµo mét líp th«ng tin. Nh− vËy ®èi víi çc ®−êng nÐt

tham gia vµo nhiÒu h¬n mét lo¹i ®èi t−îng, ®ßi hái ph¶i ®−îc t¸ch ra thµnh çc líp kh¸c nhau

t−¬ng øng víi líp th«ng tin mµ nã m« t¶. §iÒu nµy th−êng x¶y ra ®èi víi çc ®èi t−îng nh− :

+ §−êng ®Þa giíi hµnh chÝnh ch¹y theo ®Þa vËt.

+ Çc ®−êng giíi h¹n hÖ thèng giao th«ng ®ång thêi lµ ranh giíi thöa.

+ Çc ®−êng giíi h¹n hÖ thèng thuû v¨n, ®ª ®ång thêi lµ ranh giíi thöa.

- Çc ®−êng nÐt khi tham gia vµo 2 ®èi t−îng ph¶i ®−îc sao chÐp thµnh 2 ®−êng trïng khÝt

nhau vÒ mÆt to¹ ®é, mçi mét ®−êng tham gia vµo 1 lo¹i ®èi t−îng kh¸c nhau, l−u ë çc level kh¸c

nhau, mµu s¾c, ký hiÖu cã thÓ kh¸c nhau.

- Çc ®èi t−îng trong b¶n ®å ®Þa chÝnh sè ®−îc l−u theo ®óng qui ®Þnh trong b¶ng ph©n líp.

Çc ®èi t−îng b¶n ®å trong c¬ së d÷ liÖu ph¶i tu©n thñ :

+ N»m ®óng level hoÆc layer theo qui ®Þnh.

+ Tu©n theo çc ký hiÖu vµ kiÓu ®−êng vµ mµu s¾c ®−îc qui ®Þnh

+ G¸n d÷ liÖu thuéc tÝnh cho çc ®èi t−îng cã thuéc tÝnh.


- CÇn x©y dùng bé c«ng cô trªn çc phÇn mÒm sè ho¸ hiÖn ®¹i nh− MicroStation cho ng−êi

sö dông, tr¸nh çc sai sãt, lÇm lÉn.

Néi dung cña b¶n ®å ®Þa chÝnh ®−îc qui ®Þnh trong Qui ph¹m thµnh lËp b¶n ®å ®Þa chÝnh vµ

tËp Ký hiÖu b¶n ®å ®Þa chÝnh.

ChuÈn vÒ néi dung CSDL b¶n ®å ®Þa chÝnh x¸c ®Þnh néi dung cña CSDL. ChuÈn nµy m« t¶

nh÷ng ®èi t−îng nµo ®−îc l−u tr÷ trong c¬ së d÷ liÖu, sù ph©n lo¹i, çch nhËn d¹ng, néi dung ý

nghÜa cña tõng lo¹i ®èi t−îng nµy ®ång thêi còng m« t¶ cô thÓ vÒ quan hÖ gi÷a çc ®èi t−îng vµ d÷

liÖu thuéc tÝnh cña chóng.

2/ ChuÈn vÒ chi tiÕt kü thuËt PhÇn chi tiÕt kü thuËt cña c¬ së d÷ liÖu m« t¶ rÊt chi tiÕt tõng ®èi t−îng trong c¬ së d÷ liÖu

b¶n ®å ®Þa chÝnh. Mçi mét ®èi t−îng ®−îc m« t¶ trªn mét trang. PhÇn nµy lµ tµi liÖu chÝnh ®Ó ng−êi

dïng c¬ së d÷ liÖu b¶n ®å ®Þa chÝnh cã mét çch hiÓu s©u s¾c, râ rµng vµ toµn diÖn vÒ çc ®èi

t−îng trong c¬ së d÷ liÖu.

CÊu tróc cña trang m« t¶ ®èi t−îng bao gåm :

Danh môc çc ®èi t−îng Ngµy thµnh lËp tµi liÖu

Nhãm ®èi t−îng M· nhãm Tªn ph©n nhãm chÝnh

Líp ®èi t−îng M· líp Tªn líp ®èi t−îng

§Þnh nghÜa §Þnh nghÜa tªn cña ®èi t−îng ®−îc m« t¶

M· ®èi t−îng Phiªn b¶n Cã gi¸ trÞ tõ ngµy M· ®èi t−îng sè hiÖu phiªn b¶n Ngµy b¾t ®Çu chuÈn cã gi¸ trÞ

M« t¶ M« t¶ ®Æc ®iÓm, tÝnh chÊt vµ çc ®Æc tÝnh vÒ kü thuËt cña ®èi t−îng.

Ph¶n ¸nh trong c¬ së d÷ liÖu Ph¶n ¸nh tÝnh ®Çy ®ñ cña ®èi t−îng trong toµn bé c¬ së d÷ liÖu. §èi t−îng cã thÓ ®−îc ph¶n ¸nh ®Çy ®ñ hoÆc chØ ®−îc ph¶n ¸nh t¹i mét vïng hay trong nh÷ng mét ®iÒu kiÖn ®Æc biÖt nµo ®ã.

Ph¶n ¸nh h×nh häc §é cao §é chÝnh x¸c LevelKiÓu ®èi t−îng h×nh häc dïng ®Ó ph¶n ¸nh ®èi t−îng (®iÓm, ®−êng, vïng, m« t¶)

Cã/kh«ng cã gi¸ trÞ ®é cao

§é chÝnh x¸c cña sè liÖu cm, dm, m

Level l−u tr÷ ®èi t−îng trong file DGN

§« chÝnh x¸c h×nh häc ChØ ra ®é chÝnh x¸c cña ®èi t−îng vÒ mÆt h×nh häc, ®é chÝnh x¸c phô thuéc vµo d÷ liÖu ban ®Çu vµ çc ph−¬ng ph¸p dïng ®Ó sè ho¸ ®èi t−îng

M« t¶ cÊu tróc M« t¶ m« h×nh d÷ liÖu ¸p dông ®Ó m« t¶ vµ l−u tr÷ ®èi t−îng trong c¬ së d÷ liÖu. Trong tr−êng hîp mét ®èi t−îng ®−îc m« t¶ b»ng nhiÒu m« h×nh d÷ liÖu kh¸c nhau, phÇn nµy còng nªu râ tr−êng hîp nµo th× sö dông m« h×nh d÷ liÖu nµo vµ lý do. PhÇn nµy còng M« t¶ çc mèi quan hÖ kh«ng gian cña ®èi t−îng víi çc ®èi t−îng kh¸c.

Ph−¬ng ph¸p thu thËp M« t¶ çc ph−¬ng ph¸p cã thÓ ®−îc sö dông ®Ó thu thËp d÷ liÖu cña ®èi t−îng vµo c¬ së d÷ liÖu.

Bµi gi¶ng m«n häc Tin häc øng dông TrÇn Quèc Vinh 48

B¶n ®å ®Þa chÝnh trªn giÊy

Ngâ

§−êng ®i Phè

R·nh

§−êng ®i

Thöa

Thöa R·nh

Ng

Kªnh

Phè

Thuû v¨n

R·nh

R·nh

Kªnh

Thöa ®Êt

Thöa

Thöa

Giao th«ng

B¶n ®å ®Þa chÝnh sè l−u trong c¬ së d÷ liÖu

Bµi gi¶ng m«n häc Tin häc øng dông Th.S. TrÇn Quèc Vinh 49

3.1.2. ChuÈn vÒ thÓ hiÖn ®èi t−îng b¶n ®å

ChuÈn ho¸ vÒ thÓ hiÖn b¶n ®å (Cartographic Represetation Standard) nh»m chuÈn ho¸

çch tr×nh bµy çc ®èi t−îng b¶n ®å sè trªn çc thiÕt bÞ d¹ng sè hoÆc çc vËt liÖu l−u tr÷ d¹ng

analog nh− giÊy, phim. Trong c¬ së d÷ liÖu, b¶n ®å sè kh«ng chØ thuÇn tuý lµ mét sù sao chÐp l¹i

cña b¶n ®å giÊy. Trªn b¶n ®å giÊy, çc ®èi t−îng b¶n ®å ®−îc thÓ hiÖn b»ng ng«n ng÷ ®Æc biÖt,

gäi lµ ng«n ng÷ b¶n ®å vµ ®−îc xem xÐt nh− mét hÖ thèng ký hiÖu ®Æc tr−ng riªng. Khi chuyÓn

sang d−íi d¹ng b¶n ®å sè, ng«n ng÷ b¶n ®å vÉn ®ãng mét vai trß quan träng cho viÖc thÓ hiÖn çc

®èi t−îng b¶n ®å analog qua çc thiÕt bÞ ra nh− m¸y in, m¸y vÏ. ChuÈn vÒ thÓ hiÖn b¶n ®å cÇn

ph¶i ®−îc dùa trªn çc qui ®Þnh vÒ ký hiÖu vµ çch thÓ hiÖn b¶n ®å trong qui ph¹m.

3.1.2.1. ChuÈn ho¸ thÓ hiÖn çc ®èi t−îng b¶n ®å d−íi d¹ng sè

Néi dung chuÈn ho¸ thÓ hiÖn b¶n ®å d−íi d¹ng sè bao gåm :

- ChuÈn ho¸ vÒ th− viÖn ký hiÖu (Symbol Library): Mçi mét ®èi t−îng kiÓu ®iÓm t−¬ng øng

víi mét kiÓu ký hiÖu nhÊt ®Þnh trong th− viÖn. H×nh d¸ng ký hiÖu ®−îc thiÕt kÕ dùa theo qui ph¹m

qui ®Þnh. File th− viÖn ký hiÖu d¹ng ®iÓm KYHIEUDC.CEL ®−îc Bé tµi nguyªn vµ M«i tr−êng ban

hµnh kÌm theo phÇn mÒm Famis.

- ChuÈn ho¸ vÒ th− viÖn kiÓu ®−êng (Line Style Library): mçi mét ®èi t−îng kiÓu ®−êng

t−¬ng øng víi mét kiÓu ®−êng nhÊt ®Þnh trong th− viÖn. H×nh d¸ng kiÓu ®−êng ®−îc thiÕt kÕ dùa

theo qui ph¹m qui ®Þnh. File th− viÖn ký hiÖu d¹ng ®−êng DUONGDC.RSC ®−îc Bé tµi nguyªn vµ

M«i tr−êng ban hµnh kÌm theo phÇn mÒm Famis.

- ChuÈn ho¸ vÒ th− viÖn mÉu t« (Pattern Library): mçi mét ®èi t−îng kiÓu vïng t−¬ng øng

víi mét mÉu t« nhÊt ®Þnh trong th− viÖn. H×nh d¸ng mÉu t« ®−îc thiÕt kÕ dùa theo qui ph¹m qui

®Þnh.

- ChuÈn ho¸ vÒ th− viÖn kiÓu font ch÷ (Font Library): mçi mét ®èi t−îng kiÓu ch÷ t−¬ng øng

víi mét font ch÷ vµ kÝch th−íc ch÷ nhÊt ®Þnh trong th− viÖn. Çc font trong th− viÖn dïng bé font

chuÈn ABC cña Ban c«ng nghÖ th«ng tin quèc gia. §èi víi mét sè font ch÷ cÇn ph¶i t¹o thªm, çc

font nµy vÉn tu©n theo m· chuÈn cña bé ABC. File th− viÖn ph«ng ch÷ VNFONTDC.RSC ®−îc Bé

tµi nguyªn vµ M«i tr−êng ban hµnh kÌm theo phÇn mÒm Famis.

- ChuÈn ho¸ vÒ çc líp th«ng tin ®èi víi tõng néi dung b¶n ®å chuyªn ®Ò kh¸c nhau: ®−îc

thÓ hiÖn trong chøc n¨ng chän líp th«ng tin cña phÇn mÒm Famis.

3.1.2.2. ChuÈn ho¸ thÓ hiÖn çc ®èi t−îng b¶n ®å d−íi d¹ng analog

Néi dung chuÈn ho¸ thÓ hiÖn b¶n ®å d−íi d¹ng analog bao gåm :

- ChuÈn vÒ néi dung çc líp th«ng tin ®−îc hiÓn thÞ theo mçi chuyªn ®Ò. VÝ dô b¶n ®å ®Þa

h×nh, b¶n ®å ®Þa chÝnh, b¶n ®å hiÖn tr¹ng sö dông ®Êt.

- ChuÈn vÒ thø tù in ra çc líp th«ng tin (møc −u tiªn khi in ra ). VÝ dô : thø tù in trong b¶n

®å ®Þa chÝnh lµ : thuû v¨n, giao th«ng, ranh giíi thöa.


- ChuÈn vÒ çch hiÓn thÞ çc líp th«ng tin. VÝ dô : Khi in b¶n ®å ®Þa chÝnh, nÕu ranh giíi

thöa trïng víi ®−êng mÐp n−íc th× kh«ng in ra. Khi in b¶n ®å ®Þa h×nh, nÕu ®−êng ranh giíi hµnh

chÝnh trïng víi ®Þa vËt, hiÓn thÞ ranh giíi theo tõng ®o¹n vÒ 2 phÝa cña ®Þa vËt.

1. ChuÈn vÒ néi dung çc lo¹i b¶n ®å chuyªn ®Ò

VÒ nguyªn t¾c, ng−êi sö dông cã thÓ lÊy bÊt cø mét tËp hîp çc líp th«ng tin bÊt kú tõ c¬

së d÷ liÖu ®Ó t¹o thµnh b¶n ®å chuyªn ®Ò cho riªng m×nh. Tuy nhiªn ®Ó lµm ®−îc ®iÒu nµy, ng−êi

sö dông ph¶i hiÓu rÊt râ néi dung cña c¬ së d÷ liÖu vµ cã toµn quyÒn vÒ truy nhËp d÷ liÖu. Kh«ng

ph¶i ng−êi sö dông còng cã ®−îc hiÓu biÕt nh− vËy vµ tÝnh b¶o mËt d÷ liÖu kh«ng cao. V× vËy,

chuÈn vÒ çc lo¹i b¶n ®å chuyªn ®Ò nh»m ®−a ra mét sè b¶n ®å chuyªn ®Ò chung nhÊt cã néi

dung ®· ®−îc x¸c ®Þnh. ChuÈn nµy sÏ ®−îc hoµn thiÖn dÇn qua qu¸ tr×nh khai th¸c th«ng tin. Sau

®©y lµ mét sè b¶n ®å chuyªn ®Ò lÊy ra tõ c¬ së d÷ liÖu b¶n ®å ®Þa chÝnh :

- B¶n ®å ®Þa chÝnh.

- B¶n ®å hiÖn tr¹ng sö dông ®Êt.

- B¶n ®å qui ho¹ch ®« thÞ.

- Çc s¬ ®å, hå s¬ thöa ®Êt.

2. ChuÈn vÒ thø tù in ra çc líp th«ng tin (møc −u tiªn khi in ra )

Trong tr−êng hîp cã nhiÒu ®èi t−îng trïng lÆp, chuÈn sÏ qui ®Þnh líp th«ng tin nµo ®−îc in

tr−íc, líp nµo ®−îc in sau hay kh«ng in ra.

3. ChuÈn vÒ çch hiÓn thÞ çc líp th«ng tin

Çc líp th«ng tin khi in ra çc vËt liÖu l−u trò l©u dµi nh− phim, giÊy, diamat hoµn toµn tu©n

thñ theo çch thÓ hiÖn mµ qui ph¹m qui ®Þnh, bao gåm çc chuÈn vÒ ký hiÖu, mµu s¾c, kÝnh th−íc,

®é dµy cña ®−êng nÐt, font ch÷.

Xö lý çc ®èi t−îng tr−íc khi in ra (chÕ b¶n).

4. ¸p dông chuÈn vÒ thÓ hiÖn b¶n ®å

¸p dông chuÈn tr×nh bµy b¶n ®å bao gåm :

- Ban hµnh chÝnh thøc çc file th− viÖn chuÈn vÒ ký hiÖu, kiÓu ®−êng cña b¶n ®å ®Þa chÝnh.

- X©y dùng vµ ban hµnh çc c«ng cô trî gióp chuÈn ho¸ vÒ tr×nh bµy :

+ C«ng cô truy nhËp th«ng tin cho çc b¶n ®å chuyªn ®Ò tõ CSDL b¶n ®å ®Þa chÝnh.

+ C«ng cô t¹o çc h×nh thøc hiÓn thÞ ®Æc biÖt : vuèt ®u«i chuét, hiÓn thÞ khi trïng

nhau.

- X©y dùng çc file cÊu h×nh in chuÈn ®èi víi tõng lo¹i phÇn mÒm kh¸c nhau : Microstation,

AutoCad, IPLOT .v.v.

3.1.3. ChuÈn vÒ khu«n d¹ng d÷ liÖu (format Data Standard)

ChuÈn vÒ khu«n d¹ng d÷ liÖu (format data standard) bao gåm ba thµnh phÇn chuÈn:


- ChuÈn khu«n d¹ng d÷ liÖu l−u tr÷ trong c¬ së d÷ liÖu.

- ChuÈn khu«n d¹ng d÷ liÖu khi trao ®æi ph©n phèi th«ng tin.

- ChuÈn khu«n d¹ng d÷ liÖu phôc vô tra cøu, hiÓn thÞ trªn m¹ng.

3.1.3.1. ChuÈn format d÷ liÖu l−u tr÷ trong c¬ së d÷ liÖu

Yªu cÇu cña format d÷ liÖu l−u trong c¬ së d÷ liÖu lµ ph¶i thÓ hiÖn çc ®èi t−îng b¶n ®å

theo m« h×nh topology. Dùa trªn yªu cÇu nµy, chuÈn khu«n d¹ng d÷ liÖu l−u tr÷ trong c¬ së d÷ liÖu

lµ:

- File ®å ho¹ DGN vµ file topology POL cña phÇn mÒm FAMIS.

- File ®å ho¹ DGN vµ file topology SIF cña phÇn mÒm GIS Office (Intergraph)

- Coverage cña phÇn mÒm Arc/Info (ESRI)

3.1.3.2. ChuÈn khu«n d¹ng format d÷ liÖu phôc vô cho trao ®æi, ph©n phèi d÷ liÖu

ChuÈn khu«n d¹ng format d÷ liÖu phôc vô cho trao ®æi, ph©n phèi d÷ liÖu cã thÓ trùc tiÕp lµ

çc khu«n d¹ng file ®−îc nªu trong chuÈn cho l−u tr÷ nh−ng c¬ b¶n vÉn lµ çc chuÈn trao ®æi ®−îc

sö dông réng r·i nh− DGN (Famis), DXF (AutoCad), SHAPE (ArcView), SIF (Integraph)

3.1.3.3. ChuÈn khu«n d¹ng format d÷ liÖu phôc vô cho tra cøu, hiÓn thÞ trªn m¹ng

ChuÈn format d÷ liÖu phôc vô tra cøu, hiÓn thÞ d÷ liÖu trªn m¸y ®¬n hoÆc trªn çc m¹ng côc

bé LAN, m¹ng diÖn réng INTRANET hoÆc m¹ng c«ng céng INTERNET lµ çc khu«n d¹ng t−¬ng

thÝch víi çc hÖ thèng cã øng dông qu¶n lý vµ ph©n phèi d÷ liÖu trªn m¹ng nh− : Geomedia Web

Map (Intergraph), ArcIMS, SDE (ESRI), SDO (Oracle)

File thuéc tÝnh cña çc ®èi t−îng b¶n ®å ®Þa chÝnh ®−îc m« t¶ d−íi d¹ng m« h×nh d÷ liÖu

quan hÖ. Format file m« t¶ d÷ liÖu thuéc tÝnh cña çc ®èi t−îng b¶n ®å ®Þa chÝnh lµ MDB cña

ACCESS vµ Database cña ORACLE .

3.1.3.4. ¸p dông chuÈn vÒ khu«n d¹ng d÷ liÖu

¸p dông chuÈn vÒ khu«n d¹ng d÷ liÖu bao gåm :

- X¸c ®Þnh chuÈn l−u tr÷ c¬ së d÷ liÖu chÝnh thøc cña b¶n ®å ®Þa chÝnh DGN vµ POL cña

FAMIS, SDO cña ORACLE, SIF cña Intergraph

- X©y dùng vµ ban hµnh çc c«ng cô cho phÐp chuyÓn ®æi tõ format d÷ liÖu l−u trong CSDL

chÝnh thøc sang çc d¹ng format kh¸c nh− DXF, SHAPE .v.v.

3.1.4. ChuÈn ho¸ MetaData

3.1.4.1. Kh¸i niÖm Meta Data

Meta Data lµ ‘D÷ liÖu cña D÷ liÖu’, ®iÒu nµy cã thÓ hiÓu Meta Data lµ mét d÷ liÖu chØ dÉn

cho biÕt phÇn d÷ liÖu ®Þa lý ®ang cã trong c¬ së d÷ liÖu: do ai lµm, lµm b»ng c«ng nghÖ nµo, ai

kiÓm tra chÊt l−îng, lµm thêi gian nµo, n»m trang hÖ to¹ ®é nµo, v.v. Trong çc c¬ së d÷ liÖu

truyÒn thèng çc d÷ liÖu kiÓu Meta Data kh«ng cÇn thiÕt b»ng nhu cÇu ®èi víi çc CSDL ®Þa lý. §èi


víi çc d÷ liÖu ®Þa lý, ngoµi d÷ liÖu ®−îc m« t¶ b»ng vÞ trÝ ®Þa lý ng−êi ta cßn ph¶i biÕt t−êng tËn vÒ

çc yÕu tè sau:

§é chÝnh x¸c çc vÞ trÝ ®Þa lý trong CSDL ®−îc thÓ hiÖn qua çc th«ng tin: c¬ quan thùc

hiÖn, c«ng nghÖ thùc hiÖn, ®é chÝnh x¸c thiÕt bÞ (lo¹i thiÕt bÞ thùc hiÖn), thêi gian thùc hiÖn, tham sè

hÖ quy chiÕu.

C¬ së ph¸p lý cña d÷ liÖu ®Þa lý ®−îc thÓ hiÖn qua çc th«ng tin: c¬ quan thùc hiÖn, biªn

giíi - ®Þa giíi chÝnh thøc hay t¹m thêi, d÷ liÖu ®· ®−îc x¸c nhËn chÊt l−îng ë cÊp nµo, møc ®é cã

thÓ tiÕp cËn çc d÷ liÖu chi tiÕt h¬n.

Ngoµi ra ng−êi sö dông cßn cã thÓ muèn biÕt thªm mét sè th«ng tin chi tiÕt kh¸c cã liªn

quan:

- Tªn khu vùc ®Þa lý cña d÷ liÖu, giíi h¹n to¹ ®é;

- M« t¶ chung vÒ çc ®iÒu kiÖn ®Þa lý cña khu vùc;

- N¬i l−u tr÷ sè liÖu nguån vµ kh¶ n¨ng tiÕp cËn sè liÖu nguån;

- Çc d÷ liÖu kh¸c cã liªn quan.

- Thêi gian thiÕt lËp çc Meta Data vÒ ®é chÝnh x¸c vµ c¬ së ph¸p lý;

3.1.4.2. Néi dung Meta Data

Néi dung chñ yÕu cña Meta Data bao gåm çc thµnh phÇn sau:

M« t¶ chung tËp hîp d÷ liÖu ®ia lý:

- Tãm t¾t néi dung;

- Môc tiªu cña viÖc ®Çu t− lµm d÷ liÖu;

- Çc c¬ quan ®· sö dông d÷ liÖu;

- Ng«n ng÷ trong d÷ liÖu;

- HÖ quy chiÕu cña d÷ liÖu;

- Çc d÷ liÖu ®Þa lý kh¸c cã liªn quan;

- C¬ quan qu¶n lý d÷ liÖu nguån.

§é chÝnh x¸c d÷ liÖu:

- Môc tiªu phôc vô cña d÷ liÖu nguån;

- C«ng nghÖ, thiÕt bÞ thµnh lËp d÷ liÖu;

- §é chÝnh x¸c −íc tÝnh cho çc yÕu tè ®Þa h×nh, ®Þa vËt;

HÖ quy chiÕu, hÖ to¹ ®é cña d÷ liÖu:

- Ellipsoid quy chiÕu;

- §iÓm gèc to¹ ®é;

- L−íi chiÕu ph¼ng;

- HÖ thèng to¹ ®é c¬ së;

- HÖ thèng ®é cao c¬ së;

- Mèi liªn hÖ to¹ ®é ®é cao víi çc hÖ th−êng gËp;


- Thêi gian thùc hiÖn d÷ liÖu;

C¬ së ph¸p lý cña d÷ liªu:

- C¬ quan thùc hiÖn d÷ liÖu;

- Qu¸ tr×nh kiÓm tra - nghiÖm thu d÷ liÖu;

- C¬ quan thùc hiÖn x¸c nhËn chÊt l−îng s¶n phÈm;

- TÝnh ph¸p lý cña ®Þa giíi quèc gia;

- Møc ®é cã thÓ tiÕp cËn çc d÷ liÖu chi tiÕt.

Çc sè liÖu cã liªn quan:

- Tªn khu vùc ®Þa lý;

- To¹ ®é gãc cña khu vùc (Xmin, Ymin, Xmax, Ymax);

- §é cao khu vùc (Hmin, Hmax);

- Çc ®¬n vÞ hµnh chÝnh thuéc khu vùc ®Þa lý;

- M« t¶ ®iÒu kiÖn ®Þa lý chung cña khu vùc;

- Çc d÷ liÖu kh¸c cã liªn quan;

Néi dung b¶n ®å:

- M« t¶ çc th«ng tin thuéc tÝnh cã thÓ tra cøu ®−îc;

- M« t¶ hÖ ph©n líp th«ng tin b¶n ®å;

- Çc ký hiÖu b¶n ®å.

3.1.4.3. ChuÈn ho¸ meta data

Víi néi dung Meta Data nh− nªu trªn viÖc chuÈn ho¸ Meta Data lµ cÇn thiÕt ®Ó ng−êi dïng

cã thÓ tra cøu ®−îc çc th«ng tin h÷u Ých. HiÖn nay ng−êi ta vÉn dïng 2 lo¹i c«ng cô ®Ó thiÕt lËp

çc Meta Data: mét lµ tæ chøc d−íi d¹ng mét CSDL ®¬n gi¶n gåm mét sè b¶ng kh«ng cã quan hÖ,

vµ hai lµ tæ chøc d−íi d¹ng mét trang Web ®Ó tra cøu. VÊn ®Ò chuÈn ho¸ ®Æt ra ë ®©y kh«ng ph¶i

lµ cÊu tróc d÷ liÖu, khu«n d¹ng d÷ liÖu mµ lµ néi dung d÷ liÖu ph¶i cã nh÷ng g×.

ChuÈn ho¸ Meta Data thÓ hiÖn d−íi d¹ng çc form chuÈn m« t¶ çc th«ng tin liªn quan ®Õn

d÷ liÖu trong c¬ së d÷ liÖu mµ nh÷ng th«ng tin nµy cÇn ph¶i ®−îc ®iÒn vµo mét çch ®Çy ®ñ khi vµo

hoÆc cËp nhËt sè liÖu.

ChuÈn meta ®−îc thùc hiÖn b»ng çch :

- X¸c ®Þnh çc form chuÈn cÇn ph¶i ®iÒn ®Çy ®ñ khi giao nép s¶n phÈm vµ ban hµnh

- X©y dùng ch−¬ng trinh qu¶n lý Metadata d−íi d¹ng CSDL cña ACCESS cho phÐp: nhËp

sè liÖu, tra cøu sè liÖu vÒ Metadata. Çc s¶n phÇm ®−îc giao nép d−íi d¹ng sè ®Òu ph¶i cã file

Metadata kÌm theo.

3.1.5. B¶n ®å ®Þa chÝnh sè

Néi dung b¶n ®å ®Þa chÝnh sè ®−îc quy ®Þnh râ ë ®iÒu 8 trong “Quy ph¹m thµnh lËp b¶n ®å

®Þa chÝnh - 1999”. Çc ®iÓm quan träng cña quy ph¹m thµnh lËp b¶n ®å ®Þa chÝnh sè ®−îc v¾n t¾t

l¹i nh− sau:


- B¶n ®å ®Þa chÝnh sè lµ b¶n ®å ®−îc sè hãa tõ b¶n ®å ®Þa chÝnh ®· cã hoÆc ®−îc thµnh lËp

b»ng phÇn mÒm FAMIS, ph¶i tu©n theo çc quy ®Þnh vÒ chuÈn CSDL b¶n ®å ®Þa chÝnh sè.

- CSDL b¶n ®å ®Þa chÝnh sè ph¶i ®−îc l−u tr÷ theo m« h×nh quan hÖ kh«ng gian, ®−îc thÓ

hiÖn b»ng ®iÓm, ®−êng th¼ng, ®−êng nhiÒu c¹nh hoÆc vïng khÐp kÝn.

- PhÇn mÒm dïng ®Ó sè hãa b¶n ®å ®Þa chÝnh phô thuéc vµo çc ®¬n vÞ s¶n xuÊt nh−ng

khuyÕn ço sö dông phÇn mÒm MicroStation, I/GEOVEC,WINGIS, CADMap. S¶n phÈm cuèi cïng

cña b¶n ®å ®Þa chÝnh ph¶i ®−îc chuyÓn vÒ file ®å häa *.DGN cña MicroStation. Thèng nhÊt sö

dông phÇn mÒm FAMIS ®Ó biªn tËp b¶n ®å ®Þa chÝnh sè.

- Néi dung, ®é chÝnh x¸c b¶n ®å ®Þa chÝnh sè ph¶i ®¶m b¶o nh− yªu cÇu víi b¶n ®å giÊy.

- Khi biªn tËp b¶n ®å ®Þa chÝnh sè ph¶i sö dông bé k ý hiÖu b¶n ®å ®Þa chÝnh sè tû lÖ t−¬ng

øng vµ bé font ch÷ tiÕng viÖt do Bé tµi nguyªn vµ M«i tr−êng ban hµnh kÌm theo phÇn mÒm Famis.

- Ph©n líp néi dung b¶n ®å ®Þa chÝnh ®−îc quy ®Þnh t¹i b¶ng ph©n lo¹i çc ®èi t−îng b¶n ®å

®Þa chÝnh (phô lôc 1).

- Çc ký hiÖu ®éc lËp trªn b¶n ®å ph¶i sö dông th− viÖn k hiÖu thiÕt kÕ s½n d¹ng Cell, çc

®èi t−îng ®−êng ph¶i vÏ b»ng c«ng cô line, linestring, chain hoÆc comlex chain. Ph¶i cã ®iÓm nót

chç giao nhau cña çc ®−êng cïng lo¹i.

……………………………...

3.2. ChuÈn ho¸ b¶n ®å ®Þa h×nh

3.2.1. Quy ®Þnh chung

1. C¬ së d÷ liÖu b¶n ®å ®Þa h×nh ®−îc l−u tr÷ theo m« h×nh d÷ liÖu kh«ng gian (spatial

model) vµ ®−îc biÓu thÞ b»ng ®iÓm, ®−êng, ®−êng nhiÒu c¹nh, hoÆc vïng.

2. B¶n ®å sè ®Þa h×nh ph¶i tu©n thñ ®óng çc yªu cÇu thÓ hiÖn néi dung ®· ®−îc quy ®Þnh

trong quy ph¹m vµ hÖ thèng ký hiÖu hiÖn hµnh cña Bé tµi nguyªn vµ M«i tr−êng. Do vËy, khi biªn

tËp b¶n ®å ®Þa h×nh sè ph¶i sö dông bé ký hiÖu b¶n ®å ®Þa h×nh sè t−¬ng øng vµ bé ph«ng ch÷ ViÖt

Nam cña Bé tµi nguyªn vµ M«i tr−êng.

3. §Ó ®¶m b¶o chuÈn d÷ liÖu thèng nhÊt th× d÷ liÖu ®å ho¹ cuèi cïng cña b¶n ®å ®Þa h×nh

sè ph¶i ®−îc chuyÓn vÒ khu«n d¹ng file cña phÇn mÒm MicroStation *.DGN

4. VÒ h×nh thøc tr×nh bµy, b¶n ®å ®Þa h×nh sè ph¶i tu©n thñ ®óng theo yªu cÇu thÓ hiÖn néi

dung ®· ®−îc quy ®Þnh trong quy ph¹m vµ hÖ thèng ký hiÖu hiÖn hµnh cña Bé tµi nguyªn vµ M«i

tr−êng. Do vËy, khi biªn tËp b¶n ®å ®Þa h×nh sè ph¶i sö dông ®óng bé ký hiÖu b¶n ®å ®Þa h×nh sè tû

lÖ t−¬ng øng vµ bé ph«ng ch÷ viÖt cña Bé tµi nguyªn vµ M«i tr−êng ban hµnh.

5. Çc ký hiÖu ®éc lËp trªn b¶n ®å ph¶i thÓ hiÖn b»ng çc ký hiÖu d¹ng Cell ®· ®−îc thiÕt

kÕ s½n, kh«ng ®−îc dïng çc c«ng cô vÏ h×nh (Shape) hay vßng trßn (Circle) ®Ó vÏ.

6. Çc ®èi t−îng ®−êng kh«ng ®−îc dïng B-spline ®Ó vÏ mµ ph¶i dïng line string, çc

®−êng cã thÓ lµ polyline, linestring, chain hoÆc complex chain. §iÓm ®Çu vµ ®iÓm cuèi cña mçi


®−êng ph¶i lµ mét ®−êng liÒn kh«ng ®øt ®o¹n vµ ph¶i cã ®iÓm nót ë chç giao nhau gi÷a çc ®−êng

cïng lo¹i.

7. Nh÷ng ®èi t−îng d¹ng vïng (polygon) cña cïng mét lo¹i ®èi t−îng cã dïng kiÓu ký hiÖu

lµ pattern, shape hoÆc fill color ph¶i lµ çc vïng ®ãng kÝn, kiÓu ®èi t−îng lµ shape hoÆc complex

shape.

3.2.2. Ph©n líp vµ néi dung b¶n ®å ®Þa h×nh sè

Çc yÕu tè néi dung cña b¶n ®å ®Þa h×nh ®−îc chia thµnh 7 nhãm líp theo 7 chuyªn ®Ò lµ:

c¬ së to¸n häc, thuû hÖ, ®Þa h×nh, d©n c−, giao th«ng, ranh giíi vµ thùc vËt. Çc yÕu tè thuéc mét

nhãm líp ®−îc qu¶n lý b»ng mét tËp tin riªng. Trong mét nhãm líp, çc yÕu tè néi dung l¹i ®−îc

s¾p xÕp theo tõng líp. C¬ së cña viÖc ph©n chia nhãm líp vµ líp lµ çc quy ®Þnh vÒ néi dung b¶n

®å ®Þa h×nh trong quyÓn :’Ký hiÖu b¶n ®å ®Þa h×nh tû lÖ 1:10 000, 1:25 000’ ban hµnh n¨m 1995 vµ

‘Ký hiÖu b¶n ®å ®Þa h×nh tû lÖ 1:50 000, 1:100 000’ ban hµnh n¨m 1998.

3.2.2.1. Néi dung cña çc nhãm líp vµ quy t¾c ®Æt tªn

Néi dung cña çc nhãm líp vµ quy t¾c ®Æt tªn çc tËp tin quy ®Þnh nh− sau:

1. Nhãm líp “C¬ së to¸n häc’ bao gåm khung b¶n ®å; l−íi km; çc ®iÓm khèng chÕ tr¾c ®Þa;

gi¶i thÝch, tr×nh bµy ngoµi khung vµ çc néi dung cã liªn quan.

2. Nhãm líp “d©n c−’ bao gåm néi dung d©n c− vµ çc ®èi t−îng KT-VH-XH.

3. Nhãm líp “®Þa h×nh’ bao gåm çc yÕu tè d¸ng ®Êt, chÊt ®Êt, çc ®iÓm ®é cao

4. Nhãm líp “thuû hÖ’ bao gåm çc yÕu tè thuû v¨n vµ çc ®èi t−îng liªn quan.

5. Nhãm líp “giao th«ng’ bao gåm çc yÕu tè GT vµ çc thiÕt bÞ phô thuéc.

6. Nhãm líp “ranh giíi’ bao gåm ®−êng biªn giíi, mèc biªn giíi; ®Þa giíi hµnh chÝnh çc

cÊp; ranh giíi khu cÊm, ranh giíi sö dông ®Êt.

7. Nhãm líp “thùc vËt’ bao gåm ranh giíi thùc vËt vµ çc yÕu tè thùc vËt.

§Ó tiÖn cho viÖc l−u tr÷ vµ khai th¸c d÷ liÖu, çc tËp tin chøa çc ®èi t−îng cña cïng nhãm

líp ph¶i ®−îc ®Æt tªn theo mét quy t¾c thèng nhÊt: çc ký tù ®Çu lµ ký hiÖu m¶nh, hai ký tù cuèi lµ

çc ch÷ viÕt t¾t dïng ®Ó ph©n biÖt çc nhãm líp kh¸c nhau. Tuy nhiªn ®Ó tr¸nh tªn tÖp kh«ng dµi

qu¸ 8 ký tù, quy ®Þnh dïng ch÷ A thay cho mói 48, ch÷ B thay cho mói 49. Tªn tÖp cã thÓ bá qua

sè ®ai vµ sè mói nh−ng tªn th− môc chøa nã th× ph¶i ®Æt theo phiªn hiÖu ®Çy ®ñ cña m¶nh ®ã.

VÝ dô: C:\>FA118Cb1\118Cb1CS.dgn.

Çc tËp tin ®−îc ®Æt tªn cô thÓ nh− sau:

1. TËp tin cña nhãm “c¬ së to¸n häc’ ®−îc ®Æt tªn: (phiªn hiÖu m¶nh) CS.dgn.

VÝ dô: 117ACS.dgn

2. TËp tin cña nhãm “d©n c−’ ®−îc ®Æt tªn: (phiªn hiÖu m¶nh) DC.dgn.

VÝ dô: 117ADC.dgn

3. TËp tin cña nhãm “®Þa h×nh’ ®−îc ®Æt tªn: (phiªn hiÖu m¶nh) DH.dgn.

VÝ dô: 117ADH.dgn


4. TËp tin cña nhãm “thuû hÖ’ ®−îc ®Æt tªn: (phiªn hiÖu m¶nh) TH.dgn.

VÝ dô: 117ATH.dgn

5. TËp tin cña nhãm “giao th«ng’ ®−îc ®Æt tªn: (phiªn hiÖu m¶nh) GT.dgn.

VÝ dô: 117AGT.dgn

6. TËp tin cña nhãm “ranh giíi’ ®−îc ®Æt tªn: (phiªn hiÖu m¶nh) RG.dgn.

VÝ dô: 117ARG.dgn

7. TËp tin cña nhãm “thùc vËt’ ®−îc ®Æt tªn: (phiªn hiÖu m¶nh) TV.dgn.

VÝ dô: 117ATV.dgn

3.2.2.2. Líp th«ng tin (Level) vµ m· ®èi t−îng (Code).

Trong mçi tÖp, yÕu tè néi dung ®−îc chia thµnh çc líp ®èi t−îng. Mçi tËp tin cã tèi ®a 63

líp (trong MicroStation) nh−ng khi ph©n líp kh«ng ®−îc hÕt toµn bé mµ dµnh l¹i mét sè líp trèng

cho çc thao t¸c phô khi biªn tËp. (Quy ®Þnh t¹i phô lôc 2: B¶ng quy ®Þnh ph©n nhãm líp, líp vµ

m· sè cña çc yÕu tè néi dung b¶n ®å ®Þa h×nh tû lÖ 1:10000 ®Õn 1:100000, Quy ®Þnh kü thuËt sè

ho¸ b¶n ®å ®Þa h×nh). Mçi líp cã thÓ gåm mét vµi ®èi t−îng cïng tÝnh chÊt, mçi ®èi t−îng ®−îc gµn

mét m· (Code) riªng. M· nµy thèng nhÊt ¸p dông cho toµn hÖ thèng b¶n ®å ®Þa h×nh.

3.2.3. Quy ®Þnh çc chuÈn c¬ së

3.2.3.1. Quy ®Þnh çc tÖp chuÈn

§Ó ®¶m b¶o cho çc d÷ liÖu b¶n ®å ®−îc thèng nhÊt, çc b¶n ®å ph¶i ®−îc x©y dùng vµ

biªn tËp trong m«i tr−êng MicroStation vµ çc modul kh¸c ch¹y trªn nÒn phÇn mÒm nµy, trªn c¬ së

çc tÖp chuÈn sau ®©y:

1. Seed file: vn2d.dgn, vn3d.dgn (cho tÖp tin 3 chiÒu cña nhãm líp “®Þa h×nh’)

2. Ph«ng ch÷ tiÕng ViÖt: vnfont.rsc.

3. Th− viÖn çc ký hiÖu ®éc lËp cho çc tû lÖ t−¬ng øng: dh10_25.cell dïng cho tû lÖ

1:10000 vµ 1: 25000; dh50_100.cell dïng cho tû lÖ 1:50 000 vµ 1:100000.

4. Th− viÖn çc ký hiÖu h×nh tuyÕn cho çc tû lÖ t−¬ng øng: dh10_25.rsc dïng cho tû lÖ 1:

10000 vµ 1:25000; dh50_100.rsc dïng cho tû lÖ 1:50000 vµ 1:100000.

5. B¶ng chuÈn m· ho¸ (future table): dh10_25.tbl dïng cho tû lÖ 1:10000 vµ 1:25000;

dh50_100.tbl dïng cho tû lÖ 1:50000 vµ 1:10000.

6. B¶ng s¾p xÕp thø tù in (Pen table): dh.pen (dïng trong tr−êng hîp in b¶n ®å trªn m¸y in

phun b»ng ch−¬ng tr×nh IPlot cña Intergraph).

3.2.3.2. ChuÈn mµu. (MÉu mµu cña Bé tµi nguyªn vµ M«i tr−êng ®−îc thiÕt kÕ s½n trong

b¶ng chuÈn hãa future table).

3.2.3.3. ChuÈn lùc nÐt (Quy ®Þnh lùc nÐt cña Bé tµi nguyªn vµ M«i tr−êng ®−îc thiÕt kÕ s½n

trong b¶ng chuÈn hãa future table)


3.2.4. Quy ®Þnh vÒ ghi lý lÞch b¶n ®å.

Mçi m¶nh b¶n ®å sè ph¶i kÌm theo mét tËp tin vÒ lý lÞch b¶n ®å (metadata) trong ®ã ghi râ

nh÷ng th«ng tin c¬ b¶n vÒ tµi liÖu, ph−¬ng ph¸p lËp b¶n ®å, çc ®Æc ®iÓm vÒ kü thuËt, phÇn mÒm

lËp b¶n ®å, nh÷ng ghi chó vÒ tµi liÖu, çc gi¶i quyÕt vÒ kü thuËt kh¸c...(Theo form chuÈn cña Bé tµi

nguyªn vµ M«i tr−êng).

3.2.5. Quy ®Þnh kiÓm tra nghiÖm thu

1. B¶n ®å sau khi biªn tËp ph¶i ®−îc kiÓm tra Ýt nhÊt 1 lÇn trªn m¸y tÝnh vµ 2 lÇn trªn b¶n in

phun. Çc lçi ph¸t hiÖn qua kiÓm tra ph¶i ®−îc söa ch÷a triÖt ®Ó.

2. C«ng t¸c kiÓm tra nghiÖm thu chÊt l−îng b¶n ®å ®−îc tæ chøc thùc hiÖn theo “Quy chÕ

qu¶n lý chÊt l−îng c«ng tr×nh – s¶n phÈm ®o ®¹c b¶n ®å”’ vµ “H−íng dÉn kiÓm tra kü thuËt, nghiÖm

thu c«ng tr×nh – s¶n phÈm ®o ®¹c b¶n ®å’ ban hµnh theo quyÕt ®Þnh sè 657 Q§/§C vµ 658 Q§/§C

ngµy 4/11/1997 cña Tæng Côc tr−ëng TC§C.

3. Néi dung kiÓm tra b¶n ®è sè vµ b¶n ®å sau khi in ra giÊy nh− sau:

- Néi dung kiÓm tra trªn m¸y tÝnh:

+ KiÓm tra gi¸ trÞ to¹ ®é, ®é cao cña çc ®iÓm khèng chÕ tr¾c ®Þa.

+ KiÓm tra tuÇn tù theo ph©n líp néi dung b¶n ®å xem viÖc ph©n líp cã chÝnh x¸c, ®Çy ®ñ

vµ ®óng quy ®Þnh kh«ng; kiÓm tra çc yÕu tè vïng cã khÐp kÝn kh«ng, çc mÉu ký hiÖu cã

tr¶i ®Çy ®ñ vµ ®óng lo¹i kh«ng; çc yÕu tè ®−êng cã liªn tôc kh«ng.

+ KiÓm tra tiÕp biªn çc yÕu tè néi dung.

+ KiÓm tra viÖc ghi chÐp lý lÞch b¶n ®å cã ®Çy ®ñ vµ ®óng quy ®Þnh kh«ng.

...............

- KiÓm tra b¶n ®å in ra giÊy.

...............

3.2.6. Quy ®Þnh hoµn thiÖn vµ giao nép s¶n phÈm

Sau khi hoµn thµnh kiÓm tra nghiÖm thu ph¶i ghi b¶n ®å vµo ®Üa CD ®Ó l−u tr÷ theo c¬ sè 2

vµ giao nép cho c¬ quan qu¶n lý, l−u tr÷ sè liÖu.

MÆt ngoµi vá CD ph¶i ®¸nh sè thø tù ®Üa, ghi tû lÖ b¶n ®å, tªn m¶nh vµ phiªn hiÖu m¶nh

b¶n ®å; ®¬n vÞ thµnh lËp, thêi gian; ngµy ghi ®Üa CD; vµ tÖp lý lÞch b¶n ®å *.DOC. Ngoµi ra trªn ®Üa

CD ph¶i cã 1 th− môc ®−îc ®Æt tªn lµ \NGUON l−u tr÷ tÊt c¶ çc tÖp chuÈn c¬ së ®· ®−îc sö dông

trong qu¸ tr×nh lËp b¶n ®å nh− vn2D.DGN, vnfont.RSC, *.RSC, Color.tbl...

§Üa CD ph¶i lµ lo¹i ®¶m b¶o chÊt l−îng l−u tr÷ l©u dµi. §Üa CD sau khi ghi ph¶i ®−îc kiÓm

tra vµ nghiÖm thu trªn m¸y tÝnh 100% vµ giao nép theo quy ®Þnh hiÖn hµnh.


3.3. ChuÈn hãa b¶n ®å hiÖn tr¹ng sö dông ®Êt

Nh»m ®¸p øng kÞp thêi yªu cÇu thµnh lËp b¶n ®å hiÖn tr¹ng sö dông ®Êt ®Ó phôc vô c«ng

t¸c qu¶n lý ®Êt ®ai cña çc cÊp còng nh− nhu cÇu sö dông b¶n ®å hiÖn tr¹ng sö dông ®Êt cña çc

ngµnh, çc lÜnh vùc, ®ång thêi ®Ó thèng nhÊt qu¶n lý vÒ mÆt kü thuËt thµnh lËp b¶n ®å hiÖn tr¹ng

sö dông ®Êt trong ph¹m vi c¶ n−íc, ngµy 31/12/2004 Bé tr−ëng Bé Tµi nguyªn vµ M«i tr−êng ra

quyÕt ®Þnh sè 39 /2004/Q§-BTNMT vÒ viÖc ban hµnh "Quy ph¹m thµnh lËp b¶n ®å hiÖn tr¹ng sö

dông ®Êt" (t¹m thêi) ¸p dông thèng nhÊt trong c¶ n−íc. Quy ph¹m thµnh lËp b¶n ®å hiÖn tr¹ng sö

dông ®Êt ra ®êi gióp cho nh÷ng ng−êi lµm c«ng t¸c lËp b¶n ®å cã mét c«ng cô chuÈn ®Ó thèng

nhÊt nguån d÷ liÖu b¶n ®å hiÖn tr¹ng sö dông ®Êt d¹ng sè trªn c¶ n−íc.

3.3.1. Néi dung b¶n ®å hiÖn tr¹ng sö dông ®Êt d¹ng sè

Néi dung chuÈn hãa b¶n ®å hiÖn tr¹ng sö dông ®Êt d¹ng sè ®−îc quy ®Þnh nh− sau:

1. B¶n ®å hiÖn tr¹ng sö dông ®Êt d¹ng sè cã thÓ ®−îc thµnh lËp b»ng çc phÇn mÒm kh¸c,

nh−ng d÷ liÖu ®å ho¹ cuèi cïng ph¶i ®−îc chuyÓn vÒ khu«n d¹ng *.DGN. Çc ®èi t−îng kh«ng

gian ®−îc biÓu thÞ d−íi d¹ng ®iÓm, ®−êng vµ vïng. Çc tÖp tin (file) b¶n ®å ph¶i ë d¹ng më, cho

phÐp chØnh söa, cËp nhËt th«ng tin vµ cã kh¶ n¨ng chuyÓn ®æi khu«n d¹ng (format).

2. Néi dung cña b¶n ®å hiÖn tr¹ng sö dông ®Êt d¹ng sè ph¶i ®¶m b¶o ®Çy ®ñ, chÝnh x¸c

çc yÕu tè néi dung vµ kh«ng ®−îc lµm thay ®æi h×nh d¹ng cña ®èi t−îng so víi b¶n ®å tµi liÖu

dïng ®Ó sè ho¸.

3. Thµnh lËp b¶n ®å hiÖn tr¹ng sö dông ®Êt d¹ng sè gåm çc b−íc:

- Thu thËp, ®¸nh gi¸ vµ chuÈn bÞ b¶n ®å ®Ó sè ho¸;

- ThiÕt kÕ th− môc l−u tr÷ b¶n ®å;

- Ph©n líp çc ®èi t−îng;

- X©y dùng c¬ së to¸n häc cña b¶n ®å;

- QuÐt b¶n ®å vµ n¾n ¶nh quÐt (nÕu dïng ph−¬ng ¸n quÐt), hoÆc ®Þnh vÞ b¶n ®å dïng ®Ó

thµnh lËp b¶n ®å hiÖn tr¹ng sö dông ®Êt lªn bµn sè ho¸;

- Sè ho¸ çc yÕu tè néi dung b¶n ®å;

- Biªn tËp b¶n ®å hiÖn tr¹ng sö dông ®Êt d¹ng sè;

- KiÓm tra, chØnh söa;

- NghiÖm thu b¶n ®å, l−u trªn ®Üa CD vµ giao nép s¶n phÈm.

4. Çc yÕu tè néi dung b¶n ®å hiÖn tr¹ng sö dông ®Êt d¹ng sè ®−îc chia thµnh çc nhãm

líp, mçi líp th«ng tin gåm mét hoÆc mét sè ®èi t−îng cã cïng tÝnh chÊt.

5. B¶n ®å dïng ®Ó sè ho¸ thµnh lËp b¶n ®å hiÖn tr¹ng sö dông ®Êt d¹ng sè ph¶i b¶o ®¶m

yªu cÇu:

- S¹ch sÏ, râ rµng, kh«ng nhµu n¸t, kh«ng r¸ch;

- B¶o ®¶m chÝnh x¸c vÒ c¬ së to¸n häc;

- §ñ çc ®iÓm mèc ®Ó ®Þnh vÞ b¶n ®å.


6. Ph−¬ng ph¸p sè hãa b¶n ®å gåm:

- Sè hãa b»ng bµn sè hãa (Digitizing table);

- QuÐt b¶n ®å sau ®ã n¾n ¶nh quÐt vµ sè hãa çc yÕu tè néi dung.

7. Quy ®Þnh vÒ ®é chÝnh x¸c cña d÷ liÖu b¶n ®å hiÖn tr¹ng sö dông ®Êt d¹ng sè:

7.1. Khung trong, l−íi kil«mÐt, l−íi kinh vÜ ®é cña b¶n ®å hiÖn tr¹ng sö dông ®Êt d¹ng sè

x©y dùng b»ng çc ch−¬ng tr×nh chuyªn dông theo to¹ ®é lý thuyÕt;

7.2. Sai sè ®Þnh vÞ 4 gãc khung b¶n ®å, n¾n h×nh ¶nh theo çc ®iÓm khèng chÕ to¹ ®é tr¾c

®Þa kh«ng v−ît qu¸ 0,1 mm vµ theo çc ®iÓm m¾t l−íi kil«mÐt kh«ng v−ît qu¸ 0,15 mm trªn b¶n

®å;

7.3. Sai sè kÝch th−íc cña h×nh ¶nh b¶n ®å sau khi n¾n so víi kÝch th−íc lý thuyÕt ph¶i b¶o

®¶m: çc c¹nh khung trong kh«ng v−ît qu¸ 0,2 mm vµ ®−êng chÐo kh«ng v−ît qu¸ 0,3 mm trªn

b¶n ®å;

7.4. Çc ®èi t−îng kiÓu ®−êng ph¶i b¶o ®¶m tÝnh liªn tôc, chØ c¾t vµ nèi víi nhau t¹i çc

®iÓm giao nhau cña ®−êng. §−êng giao th«ng kh«ng ®Ì lªn hÖ thèng thñy v¨n, khi çc ®èi t−îng

nµy ch¹y s¸t vµ song song nhau th× vÉn ph¶i ®¶m b¶o t−¬ng quan vÒ vÞ trÝ ®Þa lý;

7.5. §−êng b×nh ®é kh«ng ®−îc c¾t nhau, ph¶i liªn tôc vµ phï hîp d¸ng víi thñy hÖ;

7.6. Qu¸ tr×nh tiÕp biªn trªn m¸y tÝnh, çc yÕu tè t¹i mÐp biªn b¶n ®å cña çc m¶nh trong

cïng mét mói chiÕu ph¶i khíp víi nhau tuyÖt ®èi.

7.7. Çc yÕu tè néi dung b¶n ®å cïng tû lÖ sau khi tiÕp biªn ph¶i khíp víi nhau c¶ vÒ ®Þnh

tÝnh vµ ®Þnh l−îng (néi dung, lùc nÐt, mµu s¾c vµ thuéc tÝnh). §èi víi çc b¶n ®å kh¸c tû lÖ ph¶i lÊy

néi dung b¶n ®å tû lÖ lín lµm chuÈn, sai sè tiÕp biªn kh«ng v−ît 0,3 mm trªn b¶n ®å.

8. Sè hãa b¶n ®å hiÖn tr¹ng sö dông ®Êt d¹ng sè thùc hiÖn theo nguyªn t¾c sau:

8.1. Çc tµi liÖu b¶n ®å ®−îc dïng ®Ó sè ho¸ ph¶i ®¶m b¶o çc yªu cÇu quy ®Þnh t¹i ®iÒu 5;

8.2. §é ph©n gi¶i khi quÐt b¶n ®å quy ®Þnh trong kho¶ng tõ 150 dpi ®Õn 400 dpi phô thuéc

vµo chÊt l−îng cña tµi liÖu b¶n ®å. ¶nh sau khi quÐt (raster) ph¶i ®Çy ®ñ, râ nÐt, kh«ng bÞ co d·n

côc bé;

8.3. §Þnh vÞ b¶n ®å trªn bµn sè ho¸ hoÆc n¾n ¶nh quÐt (raster) dùa vµo çc ®iÓm chuÈn lµ

çc gãc khung trong, çc giao ®iÓm l−íi kil«mÐt, çc ®iÓm khèng chÕ to¹ ®é tr¾c ®Þa cã trªn b¶n

®å. Sai sè cho phÐp sau khi ®Þnh vÞ hoÆc n¾n ¶nh quÐt theo quy ®Þnh t¹i ®iÒu 7;

8.4. Tr×nh tù sè hãa çc yÕu tè néi dung cña b¶n ®å:

- Thñy hÖ vµ çc ®èi t−îng liªn quan;

- D¸ng ®Êt;

- Giao th«ng, çc ®èi t−îng liªn quan;

- §Þa giíi hµnh chÝnh;

- Ranh giíi khoanh ®Êt theo môc ®Ých sö dông vµ ranh giíi khoanh ®Êt theo thùc tr¹ng bÒ

mÆt;

- Ranh giíi cña khu vùc ®Êt quy ®Þnh theo Quy ph¹m b¶n ®å HTSD§.


- Çc ghi chó vµ ký hiÖu trªn b¶n ®å.

8.5. C«ng t¸c kiÓm tra, nghiÖm thu chÊt l−îng b¶n ®å d¹ng sè tiÕn hµnh theo quy ®Þnh cña

Quy ph¹m b¶n ®å hiÖn tr¹ng sö dông ®Êt;

8.6. B¶n ®å d¹ng sè ph¶i kiÓm tra Ýt nhÊt 01 (mét) lÇn trªn m¸y tÝnh, 02 (hai) lÇn trªn b¶n in

ra giÊy vÒ ®é chÝnh x¸c vµ néi dung theo quy ®Þnh t¹i Kho¶n 7.

8.7. Khi hoµn thµnh kiÓm tra, nghiÖm thu d÷ liÖu b¶n ®å ph¶i ghi vµo ®Üa CD. §Üa CD sau khi

ghi ph¶i ®−îc kiÓm tra 100% trªn m¸y tÝnh vµ giao nép theo quy ®Þnh hiÖn hµnh. MÆt ngoµi ®Üa ph¶i

ghi tªn b¶n ®å, tû lÖ b¶n ®å, tªn ®¬n vÞ thùc hiÖn sè ho¸, thêi gian sè ho¸, ngµy ghi ®Üa CD. §Üa CD

dïng ®Ó ghi d÷ liÖu b¶n ®å ph¶i cã chÊt l−îng cao vµ b¶o ®¶m yªu cÇu l−u tr÷ trong ®iÒu kiÖn kü

thuËt nh− l−u tr÷ phim ¶nh.

3.3.2. Bé ký hiÖu b¶n ®å hiÖn tr¹ng sö dông ®Êt vµ b¶n ®å quy ho¹ch sö dông ®Êt

d¹ng sè.

§Ó ®¶m b¶o tÝnh thèng nhÊt c¬ së d÷ liÖu b¶n ®å, bé ký hiÖu b¶n ®å hiÖn tr¹ng sö dông ®Êt

vµ b¶n ®å quy ho¹ch sö dông ®Êt d¹ng sè ®−îc x©y dùng dùa trªn phÇn mÒm MicroStation.

Biªn tËp b¶n ®å d¹ng sè ph¶i sö dông ®óng bé ký kiÖu cho çc cÊp hµnh chÝnh, theo tû lÖ

t−¬ng øng vµ ®óng çc th«ng sè quy ®Þnh.

Çc ký hiÖu ®éc lËp ph¶i thÓ hiÖn b»ng çc ký hiÖu d¹ng cell ®−îc thiÕt kÕ s½n trong çc

tÖp *.cell. Çc ®èi t−îng d¹ng ®−êng kh«ng dïng B-spline ®Ó vÏ, mµ ph¶i dïng LineString, çc

®−êng cã thÓ lµ Polyline, LineString, LineStyle, Chain hoÆc Complex Chain. §iÓm ®Çu ®Õn ®iÓm

cuèi cña mét ®èi t−îng ®−êng ph¶i lµ mét nÐt liÒn kh«ng ®øt ®o¹n vµ ph¶i cã ®iÓm nót ë nh÷ng chç

giao nhau gi÷a çc ®−êng cïng lo¹i. Nh÷ng ®èi t−îng d¹ng vïng (Polygon) cña cïng mét lo¹i ®èi

t−îng cã dïng kiÓu ký hiÖu lµ pattern, shape hoÆc fill color ph¶i lµ çc vïng ®ãng kÝn, kiÓu ®èi t−îng lµ

shape hoÆc complex shape.

1. Quy ®Þnh çc tÖp chuÈn trong th− viÖn ký hiÖu sè

Th− môc “HTSDD” cña Bé tµi nguyªn vµ M«i tr−êng cung cÊp çc tÖp chuÈn phôc vô cho

viÖc sè ho¸ vµ biªn tËp b¶n ®å hiÖn tr¹ng sö dông ®Êt vµ b¶n ®å quy ho¹ch sö dông ®Êt trong m«i

tr−êng ®å häa MicroStation. Çc tÖp c¬ së phôc vô cho viÖc thµnh lËp b¶n ®å hiÖn tr¹ng sö dông

®Êt, b¶n ®å quy ho¹ch sö dông ®Êt d¹ng sè ®−îc l−u trong th− môc “HTSDD” gåm:

a. Seedfile: vn2d.dgn lµ tÖp quy ®Þnh c¬ së to¸n häc cho çc tÖp b¶n ®å d¹ng sè trong

MicroStation.

b. Ph«ng ch÷ tiÕng ViÖt: Vnfont.rsc.

c. Th− viÖn çc ký hiÖu ®éc lËp *.cell. (Xa.cel,Huyen.cel,Tinh.cel, Vung250.cel).

d. Th− viÖn çc ký hiÖu h×nh tuyÕn gåm: Xa1000.rsc, Xa2000.rsc, Xa5000.rsc,

Xa10000.rsc, Huyen5.rsc, Huyen10.rsc, Huyen25.rsc, Tinh25.rsc, Tinh50.rsc, Tinh100.rsc,

Vung250.rsc, Tquoc1tr.rsc.


e. B¶ng ph©n líp ®èi t−îng (Future table): Xa1000.tbl, Xa2000.tbl, Xa5000.tbl, Xa10000.tbl,

Huyen5.tbl, Huyen10.tbl, Huyen25.tbl, Tinh25.tbl, Tinh50.tbl, Tinh100.tbl, Vung250.tbl,

Tquoc1tr.tbl.

f. B¶ng mµu: HTSDD.tbl.

3.4. Kü thuËt sè ho¸ b¶n ®å ®Þa chÝnh, b¶n ®å ®Þa h×nh

3.4.1. Quy ®Þnh vÒ tµi liÖu dïng ®Ó sè ho¸

1. Tµi liÖu dïng ®Ó sè ho¸ b¶n ®å ph¶i lµ b¶n ®å gèc ®o vÏ, gèc biªn vÏ hoÆc thanh vÏ,

phim gèc chÕ in. Tr−êng hîp ®Æc biÖt khi kh«ng cã çc lo¹i tµi liÖu trªn (çc lo¹i b¶n ®å gèc) cã thÓ

dïng b¶n ®å mµu hoÆc l−u ®å ®en ®Ó sè ho¸. Tuy nhiªn khi ®ã ph¶i ®o, kiÓm tra kÝch th−íc. Kh«ng

®−îc dïng ph−¬ng ph¸p can vÏ l¹i tµi liÖu ®Ó sè ho¸.

2. KÝch th−íc çc tµi liÖu gèc dïng ®Ó sè ho¸ so víi kÝch th−íc lý thuyÕt kh«ng ®−îc v−ît

qu¸ çc h¹n sai sau ®©y:

- Sai sè kÝch th−íc 4 c¹nh khung trong kh«ng ®−îc v−ît qu¸ 0,5 mm trªn b¶n gèc.

- Sai sè kÝch th−íc ®−êng chÐo kh«ng v−ît qu¸ 0,7 mm trªn b¶n gèc.

- Tµi liÖu dïng ®Ó sè ho¸ ph¶i ®¶m b¶o chÝnh x¸c vÒ c¬ së to¸n häc, tÝnh hiÖn thêi vÒ chÊt

l−îng néi dung, ®ñ ®iÓm mèc ®Ó ®Þnh vÞ h×nh ¶nh cña b¶n ®å vµ phï hîp vÒ hÖ quy chiÕu theo quy

®Þnh cña Bé tµi nguyªn vµ M«i tr−êng.

3.4.2. Quy ®Þnh vÒ ph−¬ng ph¸p sè ho¸

Trªn thùc tÕ ®ang tån t¹i mét sè ph−¬ng ph¸p sè ho¸ b¶n ®å sau ®©y:

- Sè ho¸ b»ng bµn sè ho¸ Digitizer.

- QuÐt h×nh ¶nh cña b¶n ®å, sau ®ã n¾n vµ vector ho¸ (hoÆc vector ho¸ b¸n tù ®éng).

- QuÐt h×nh ¶nh cña b¶n ®å, sau ®ã n¾n vµ vector ho¸ tù ®éng.

Trong çc ph−¬ng ph¸p nãi trªn, ph−¬ng ph¸p sè ho¸ b¶n ®å b»ng bµn sè ho¸ Digitizer

cho ®é chÝnh x¸c kh«ng cao, kh©u kiÓm tra ®é chÝnh x¸c kÕt qu¶ sè ho¸ còng khã kh¨n, ®ång thêi

n¨ng suÊt lao ®éng còng thÊp do vËy kh«ng nªn dïng ®Ó sè ho¸ b¶n ®å ®Þa chÝnh vµ b¶n ®å ®Þa

h×nh.

Ph−¬ng ph¸p vector ho¸ tù ®éng cho ®é chÝnh x¸c cao vµ n¨ng suÊt lao ®éng cao. Song

ph−¬ng ph¸p nµy ®ßi hái ph¶i cã thiÕt bÞ quÐt cã ®é ph©n gi¶i cao, ¶nh quÐt ph¶i s¹ch, râ rµng,

®iÒu nµy phô thuéc nhiÒu vµo chÊt l−îng tµi liÖu sè ho¸ vµ kinh nghiÖm quÐt. Th«ng th−êng ph¶i

lµm s¹ch h×nh ¶nh tr−íc khi sè ho¸.

Nªn dïng ph−¬ng ph¸p quÐt h×nh ¶nh b¶n ®è, sau ®ã n¾n vµ vector ho¸ (vector ho¸ b¸n tù

®éng) v× ph−¬ng ph¸p nµy cho ®é chÝnh x¸c cao h¬n, thêi gian nhanh h¬n vµ ®éng t¸c sè ho¸ ®¬n

gi¶n h¬n, kh©u kiÓm tra nghiÖm thu trªn m¸y tÝnh còng thuËn lîi h¬n.


3.4.3. Quy ®Þnh vÒ sai sè vµ ®é chÝnh x¸c cña d÷ liÖu b¶n ®å sè ho¸.

3.4.3.1. Quy ®Þnh vÒ sai sè ®Þnh vÞ vµ n¾n b¶n ®å.

T− liÖu dïng ®Ó quÐt chÝnh lµ çc tµi liÖu dïng ®Ó sè ho¸ b¶n ®å. Ngoµi çc tiªu chuÈn kü

thuËt ë môc 3.4.1, çc t− liÖu nµy ph¶i s¹ch, râ nÐt vµ ph¶i cã ®ñ ®iÓm mèc ®Ó n¾n, cô thÓ lµ 4

mèc trïng víi 4 gãc khung trong tê b¶n ®å vµ 36 ®Õn 50 ®iÓm kh¸c (®iÓm tam gi¸c vµ giao ®iÓm

cña çc m¾t l−íi km). Trong tr−êng hîp sè ®iÓm kh«ng ®ñ ®Ó n¾n, ph¶i tiÕn hµnh çc biÖn ph¸p

t¨ng dµy ®iÓm n¾n...nh− trong c«ng nghÖ truyÒn thèng.

§é ph©n gi¶i khi quÐt çc t− liÖu ®en tr¾ng tèi thiÓu lµ 300 dpi vµ tèi ®a lµ 500 dpi, t− liÖu

mµu tõ 200 ®Õn 300 dpi tuú theo chÊt l−îng b¶n ®å gèc dïng ®Ó quÐt. Tuú theo phÇn mÒm dïng

®Ó sè ho¸ mµ ¶nh quÐt ®−îc ghi l¹i ë çc khu«n d¹ng (format) phï hîp. ¶nh sau khi quÐt ph¶i ®Çy

®ñ, râ rµng, râ nÐt, s¹ch sÏ, kh«ng cã lçi vÒ quÐt (h×nh ¶nh kh«ng bÞ co hoÆc d·n côc bé) ®Ó ®¶m

b¶o chÊt l−îng cho kh©u n¾n vµ vector ho¸.

Tuú thuéc vµo c¬ së to¸n häc cña tµi liÖu ®−îc sö dông, còng nh− sè ®iÓm ®èi ®−îc chän

®Ó n¾n mµ ph−¬ng ph¸p n¾n cã thÓ lµ Afine hoÆc Projective.

Sai sè ®Þnh vÞ 4 gãc khung b¶n ®å vµ n¾n h×nh ¶nh theo çc ®iÓm khèng chÕ to¹ ®é tr¾c ®Þa

kh«ng ®−îc v−ît qu¸ 0,1 mm trªn b¶n ®å; theo çc ®iÓm ®èi kh¸c nh− m¾t l−íi km, ®iÓm t¨ng dµy

còng kh«ng v−ît qu¸ 0,15mm.

Sai sè kho¶ng çch tõ çc m¾t l−íi km ®Õn ®iÓm khèng chÕ to¹ ®é tr¾c ®Þa gÇn nhÊt kh«ng

®−îc v−ît qu¸ 0,15mm.

Sai sè kÝch th−íc cña h×nh ¶nh b¶n ®å sau kh n¾n so víi kÝch th−íc lý thuyÕt quy ®Þnh: çc

c¹nh gãc khung (khung trong) kh«ng ®−îc v−ît qu¸ 0,2mm; ®−êng chÐo kh«ng ®−îc v−ît qu¸

0,3mm.

3.4.3.2. Quy ®Þnh vÒ ®é chÝnh x¸c sè ho¸ çc yÕu tè néi dung b¶n ®å

- Sai sè d÷ liÖu vÒ vÞ trÝ cña çc ®Þa vËt ®éc lËp trªn b¶n ®å sau khi sè ho¸ kh«ng ®−îc v−ît

qu¸ h¹n sai cña sai sè thanh vÏ b¶n ®å b»ng c«ng nghÖ truyÒn thèng lµ 0,2mm so víi gèc biªn vÏ

hoÆc gèc thanh vÏ chÕ in (cã thÓ kiÓm tra b»ng ®èi chiÕu b¶n ®å ®· vector ho¸ víi file ¶nh raster

n¾n chÝnh x¸c cuèi cïng tr−íc khi vector ho¸, hoÆc b»ng x¸c ®Þnh to¹ ®é, kho¶ng çch cña çc ®Þa

vËt trªn m¸y tÝnh).

- Çc ®èi t−îng ®−îc sè ho¸ ph¶i ®¶m b¶o ®óng chØ sè líp vµ m· ®èi t−îng cña chóng

theo quy ®Þnh cña Bé tµi nguyªn vµ M«i tr−êng. ChØ sè líp ®−îc thÓ hiÖn b»ng sè líp (level) trong

tÖp (file) *.dgn. Trong qu¸ tr×nh sè ho¸, çc ®èi t−îng ®−îc g¸n m· (code) theo quy ®Þnh cña Bé tµi

nguyªn vµ M«i tr−êng. Tuú theo ch−¬ng tr×nh ®−îc sö dông ®Ó sè ho¸ mµ viÖc m· ho¸ cã thÓ ®−îc

thùc hiÖn b»ng çc ch−¬ng tr×nh kh¸c nhau. VÝ dô, çc b¶n ®å ®Þa h×nh ®−îc sè ho¸ b»ng çc

ch−¬ng tr×nh I/RASB, I/RASC vµ GEOVEC ch¹y trªn nÒn MicroStation th× dïng b¶ng chuÈn m·

ho¸ (future table) dh10_25.tbl, dh50_100.tbl (dïng cho çc tØ lÖ t−¬ng øng) ®−îc biªn tËp b»ng

modul MSFC (cña Intergraph)


- Çc d÷ liÖu sè ph¶i ®¶m b¶o tÝnh ®óng ®¾n vµ chuÈn x¸c.

3.4.3.3. Quy ®Þnh sai sè khi tiÕp biªn

Sau khi ®· sè ho¸ vµ biªn tËp ph¶i tiÕn hµnh tiÕp biªn cho b¶n ®å. §Ó ®−îc thuËn tiÖn vµ

c«ng viÖc kh«ng bÞ chång chÐo, thèng nhÊt quy ®Þnh tiÕp biªn 2 c¹nh §«ng vµ Nam m¶nh b¶n ®å.

§èi víi b¶n ®å cïng tû lÖ, çc biªn ph¶i tiÕp khíp tuyÖt ®èi víi nhau khi n»m trong h¹n sai

cña sai sè tiÕp biªn (≤ 0,2 mm). NÕu sai sè tiÕp biªn ≤0,2 mm ng−êi tiÕp biªn ®−îc tù ®éng dÞch

chuyÓn ®èi t−îng trªn phÇn mÐp biªn b¶n ®å ®Ó lµm trïng khíp. §èi víi b¶n ®å sè, ngoµi sai sè kÓ

trªn cßn cã çc sai sè g©y ra do qu¸ tr×nh n¾n, qu¸ tr×nh sè ho¸ b¶n ®å, nªn ®é lÖch cña çc yÕu tè

ë mÐp biªn cña çc tê b¶n ®å cïng tû lÖ cho phÐp ®−îc lÖch tèi ®a lµ 0,3 mm tÝnh trªn b¶n ®å gèc.

NÕu sai sè ≥ 0,2 mm vµ ≤ 0,3 mm ph¶i chia ®«i kho¶ng sai ®Ó tiÕn hµnh chØnh söa ë c¶ hai m¶nh

b¶n ®å. Tr−êng hîp v−ît h¹n sai ph¶i t×m nguyªn nh©n ®Ó xö lý.


Ch−¬ng IV: HÖ thèng phÇn mÒm chuÈn lËp b¶n ®å

4.1. PhÇn mÒm microstation

4.1.1. Giíi thiÖu

MicroStation lµ phÇn mÒm ®å häa ®−îc ph¸t triÓn tõ CAD (hÖ thèng phÇn mÒm trî gióp vÏ

vµ thiÕt kÕ) cña tËp ®oµn Intergraph, lµ m«i tr−êng ®å ho¹ cao cÊp lµm nÒn ®Ó ch¹y çc phÇn mÒm

cña Intergrap vµ Famis. Çc c«ng cô lµm viÖc víi ®èi t−îng ®å ho¹ trong MicroStation rÊt

®Çy ®ñ vµ m¹nh, gióp thao t¸c víi d÷ liÖu ®å ho¹ nhanh, ®¬n gi¶n, giao diÖn thuËn tiÖn cho ng−êi

sö dông. MicroStation cßn cung cÊp çc c«ng cô nhËp, xuÊt (Import, export) d÷ liÖu ®å ho¹ tõ çc

phÇn mÒm kh¸c th«ng qua çc file (.dxf) hoÆc (.dwg).

4.1.2. Tæ chøc d÷ liÖu cña MicroStation

Çc b¶n vÏ trong MicroStation ®−îc ghi d−íi d¹ng File *.DGN. Mçi file b¶n vÏ ®Òu ®−îc

®Þnh vÞ trong mét hÖ thèng to¹ ®é nhÊt ®Þnh víi çc tham sè vÒ l−íi to¹ ®é, ®¬n vÞ ®o to¹ ®é, ph¹m

vi lµm viÖc, sè chiÒu cña kh«ng gian lµm viÖc... NÕu kh«ng gian lµm viÖc lµ hai chiÒu th× ta cã file

2D. NÕu kh«ng gian lµm viÖc lµ ba chiÒu th× ta cã file 3D. §Ó cho nhanh chãng khi t¹o file, çc

tham sè nµy th−êng ®−îc x¸c ®Þnh s½n trong mét sè file chuÈn gäi lµ seed file. Seed file lµ mét file

b¶n vÏ tr¾ng, kh«ng chøa d÷ liÖu nh−ng ®· thiÕt lËp s½n çc c¬ së to¸n häc cña b¶n ®å, vµ mét sè

th«ng sè kh¸c cho b¶n ®å. Khi t¹o file míi ng−êi sö dông chØ viÖc chän Seed File phï hîp ®Ó sao

chÐp çc tham sè nµy tõ seed file sang file cÇn t¹o.

Mçi yÕu tè trong MicroStation ®−îc g¾n víi mét líp (level). Trong Microstation cã tÊt c¶ 63

level nh−ng t¹i mçi thêi ®iÓm chØ cã mét level ho¹t ®éng gäi lµ Active level (líp hiÖn hµnh). Mçi yÕu

tè ®−îc vÏ ra ®Òu n»m trªn level ho¹t ®éng cña thêi ®iÓm ®ã. T¹i mçi thêi ®iÓm, Microstation cho

phÐp hiÓn thÞ hoÆc t¾t hiÓn thÞ mét sè level cña nã trªn mµn h×nh.

Trong mçi file, d÷ liÖu ®−îc ph©n biÖt theo çc thuéc tÝnh:

- To¹ ®é: X,Y víi file 2D (To¹ ®é X,Y, Z víi 3D)

- Tªn líp (level): cã tÊt c¶ 63 líp, ®¸nh sè tõ 1 - 63.

- Mµu s¾c (color): B¶ng mµu cã 255 mµu, ®¸nh sè tõ 0- 254.

- KiÓu nÐt (style): cã 8 lo¹i nÐt c¬ b¶n, ®¸nh sè tõ 0-7.

- Lùc nÐt (weight): cã 16 lo¹i lùc nÐt c¬ b¶n, ®¸nh sè tõ 0-15.

4.1.3. Giao diÖn cña MicroStation

MicroStation cho phÐp giao diÖn víi ng−êi dïng th«ng qua cöa sæ lÖnh Command Window,

çc cöa sæ quan s¸t, çc menu, çc hép héi tho¹i vµ çc b¶ng c«ng cô.

- Cöa sæ lÖnh Command: Trªn cöa sæ lÖnh hiÓn thÞ mét sè th«ng tin trong qu¸ tr×nh thµnh

lËp b¶n ®å nh−: tr¹ng th¸i cña yÕu tè ®−îc chän, çc thuéc tÝnh çc ®èi t−îng, tªn cña lÖnh ®ang

®−îc thùc hiÖn, thao t¸c tiÕp theo cÇn thùc hiÖn, çc th«ng b¸o lçi vµ lµ n¬i ®Ó gâ lÖnh tõ bµn phÝm.


Mçi mét c«ng viÖc nµo ®ã trong MicroStation th−êng cã thÓ thùc hiÖn b»ng nhiÒu ph−¬ng

ph¸p: tõ biÓu t−îng cña c«ng cô, tõ menu, tõ cöa sæ lÖnh... tuú thuéc sù lùa chän cña ng−êi sö

dông. Nh−ng dï sö dông ph−¬ng ph¸p nµo th× th«ng tin vÒ lÖnh võa thùc hiÖn còng ®−îc thÓ hiÖn

trªn cöa sæ lÖnh Command Window. Sö dông çc lÖnh trong MicroStation nãi chung th−êng gåm

hai b−íc. B−íc thø nhÊt nh»m x¸c ®Þnh yÕu tè cÇn thao t¸c, b−íc thø hai ®Ó kh¼ng ®Þnh (hoÆc huû

bá) lÖnh cÇn thùc hiÖn. ViÖc quan s¸t cöa sæ lÖnh th−êng xuyªn trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn çc lÖnh

sÏ gióp ta thao t¸c nhanh chãng vµ kh«ng m¾c ph¶i sai sãt.

- Menu chÝnh cña MicroStation ®−îc ®Æt trªn cöa sæ lÖnh. Tõ menu chÝnh cã thÓ më ra

nhiÒu menu däc trong ®ã chøa rÊt nhiÒu chøc n¨ng cña MicroStation. Ngoµi ra cßn cã nhiÒu menu

®−îc ®Æt ë çc cöa sæ héi tho¹i xuÊt hiÖn khi ta thùc hiÖn mét chøc n¨ng nµo ®ã cña MicroStation .

- Cöa sæ quan s¸t Window lµ n¬i chøa néi dung b¶n vÏ ®Ó ta quan s¸t vµ thùc hiÖn çc

thao t¸c ®å ho¹ cÇn thiÕt. Cã thÓ më cïng mét lóc tèi ®a 8 cöa sæ. Cã thÓ di chuyÓn vÞ trÝ hoÆc thay

®æi kÝch th−íc cña çc cöa sæ Windows nh− ®èi víi çc cöa sæ Window th«ng th−êng

- B¶ng c«ng cô lµ tËp hîp cña çc chøc n¨ng ta th−êng sö dông trong qu¸ tr×nh thµnh lËp

b¶n ®å, b¶n vÏ. B¶ng c«ng cô chÝnh (Main) th−êng ®−îc tù ®éng

më khi ta khëi ®éng MicroStation. Trong tr−êng hîp b¶ng c«ng cô

chÝnh kh«ng xuÊt hiÖn trªn mµn h×nh th× ta cã thÓ më l¹i nã b»ng

çch: tõ Menu chÝnh chän Tools/Main/Main.

NÕu biÓu t−îng nµo trªn b¶ng Main cã mét mòi tªn nhá ë

gãc ph¶i th× t−¬ng øng víi biÓu t−îng ®ã sÏ mét b¶ng phô, trong

mçi b¶ng phô cã mét sè çc chøc n¨ng. Muèn sö dông b¶ng phô

nµo th× ta Ên phÝm tr¸i(phÝm data) cña chuét vµo biÓu t−îng t−¬ng

øng ®ång thêi kÐo h¼n ra phÝa ngoµi råi th¶ phÝm data ra. Tªn cña

b¶ng phô ®−îc viÕt bªn c¹nh biÓu t−îng nh− ë d−íi ®©y:

Çc b¶ng c«ng cô kh¸c cña MicroStation còng ®−îc më

tõ chøc n¨ng Tools cña menu chÝnh.

4.1.4. Sö dông chuét trong MicroStation

Bµn chuét sö dông trong MicroStation cã çc chøc n¨ng nh− sau:

PhÝm bªn tr¸i lµ phÝm Data dïng ®Ó x¸c nhËn mét lÖnh hay mét yÕu tè nµo ®ã.

PhÝm bªn ph¶i lµ phÝm Reset dïng ®Ó huû sù x¸c nhËn mét lÖnh hay mét yÕu tè nµo ®ã.

NÕu Ên ®ång thêi 2 phÝm tr¸i vµ ph¶i chuét th× sÏ xuÊt hiÖn con trá thö (tentative) dïng ®Ó

®Æt chuét ®óng vµo vÞ trÝ nµo ®ã (dïng khi sö dông çc chÕ ®é truy b¾t ®èi t−îng ®Ó b¾t ®iÓm chÝnh

x¸c vµo mét vÞ trÝ cho tr−íc.)


Muèn ®Æt l¹i chÕ ®é çc phÝm cña chuét th× më Workspace tõ menu chÝnh, sau ®ã chän

Button Assignments.

4.1.5. Çc chÕ ®é hç trî truy b¾t ®iÓm (Snap)

§Ó h¹n chÕ çc lçi x¶y ra trong qu¸ tr×nh thµnh lËp b¶n ®å, ta sö dông çc chÕ ®é hç trî

truy b¾t ®Óm. Chän Settings/Snap, cã çc kiÓu truy b¾t sau:

- Nearest : Truy b¾t vµo ®iÓm gÇn con trá nhÊt

- Keypoint: Truy b¾t vµo ®iÓm cuèi gÇn nhÊt cña ®èi t−îng.

- Midpoint: Truy b¾t vµo ®iÓm gi÷a cña ®èi t−îng.

- Center: Truy b¾t vµo t©m cña çc çc ®èi t−îng cã t©m ®iÓm.

- Intersection Truy b¾t vµo ®iÓm giao nhau cña hai ®èi t−îng.

Ngoµi ra cßn mét sè ph−¬ng thøc truy b¾t kh¸c. ChÕ ®é truy b¾t ngÇm ®Þnh cña

Microstation lµ Keypoint vµ Midpoint.

4.1.6. Sö dông Fence

Fence lµ mét h×nh khÐp kÝn do ng−êi sö dông tù x¸c ®Þnh ®Ó lµm viÖc víi çc yÕu tè hiÖn thÞ

trªn b¶n vÏ. Mèi quan hÖ gi÷a çc yÕu tè trªn b¶n vÏ vµ Fence phô thuéc vµo hai yÕu tè:

- T−¬ng quan vÞ trÝ gi÷a yÕu tè vµ Fence.

- ChÕ ®é lµm viÖc cña Fence.

Khi cã mét lÖnh nµo ®ã cã sö dông Fence ®−îc thùc hiÖn th× tuú thuéc vµo gi÷a yÕu tè mèi

quan hÖ vµ Fence mµ lÖnh ®ã cã ®−îc ¸p dông víi yÕu tè ®ã hay kh«ng. §Ó sö dông Fence, tõ

b¶ng c«ng cô Main, chän biÓu t−îng Fence.

Çc chÕ ®é lµm viÖc cña Fence (Fence Mode) bao gåm:

- Inside: ¸p dông víi çc yÕu tè n»m hoµn toµn bªn

trong fence.

- Overlap: ¸p dông víi yÕu tè n»m toµn bé bªn trong

vµ cã mét phÇn n»m bªn trong fence.

- Clip: ¸p dông víi çc phÇn yÕu tè n»m ®óng bªn

trong fence.

- Void: ¸p dông víi çc yÕu tè n»m hoµn toµn bªn

ngoµi fence

- Void-Overlap: ¸p dông víi çc yÕu tè n»m bªn ngoµi fence hoÆc cã mét phÇn n»m bªn

ngoµi fence.

- Void-Clip: ¸p dông víi çc phÇn yÕu tè n»m ®óng

bªn ngoµi fence.

Çc kiÓu Fence (Fence type) bao gåm:

- Block: VÏ fence h×nh ch÷ nhËt.

- Shape: VÏ fence cã h×nh d¹ng ®a gi¸c bÊt kú.


4.1.7. Reference File

Trong MicroStation khi ta më mét file ®Ó lµm viÖc th× file ®ã lµ Active File. Cßn Reference

files lµ çc file ®−îc më ®Ó tham kh¶o sau khi ®· më active file. Çc yÕu tè trªn Reference Files

®−îc hiÓn thÞ theo ®óng to¹ ®é cña chóng. Ta kh«ng thÓ t¹o vµ söa ®æi çc yÕu tè trªn mét file khi

file ®ã ®ang ë chÕ ®é reference nh−ng MicroStation cho phÐp Snap vµo çc yÕu tè trªn Reference

File, copy çc yÕu tè tõ Reference File cïng víi çc yÕu tè cña Active File.

T¹i mçi thêi ®iÓm, mçi Active File cã thÓ cã nhiÒu Reference File. Mçi khi mét file nµo ®ã

®−îc më ra th× çc Reference File cña nã (nÕu cã) còng sÏ ®−îc më ra.

Trªn menu chÝnh, chän File/Reference th× trªn mµn h×nh sÏ xuÊt hiÖn cöa sæ Reference

Files. Tõ cöa sæ nµy, ta cã thÓ më Reference File (Attach Reference File), ®Æt çc thuéc tÝnh cho

Reference File, ®ãng Reference File (Detach Reference File)…

Cã thÓ bËt hoÆc t¾t hiÓn thÞ çc level cña Reference File t−¬ng tù nh− víi Active file. Trªn

cöa sæ Reference File, trong danh s¸ch çc file ®−îc reference, Ên phÝm data vµo tªn file cÇn thay

®æi level hiÓn thÞ, sau ®ã chän Settings/Levels. Trªn mµn h×nh sÏ xuÊt hiÖn cöa sæ Reference

Level. ViÖc bËt, t¾t çc levels trªn cöa sæ Reference Level t−¬ng tù nh− víi cöa sæ Views cña

Active file.

4.2. thµnh lËp b¶n ®å ®Þa chÝnh sè b»ng phÇn mÒm famis

HiÖn nay b¶n ®å ®Þa chÝnh lµ nhu cÇu cÊp b¸ch cña çc cÊp chÝnh quyÒn trong vÊn ®Ò qu¶n

lý ®Êt ®ai. Nhu cÇu ®ã ®Æt ra nhiÖm vô rÊt to lín cho ngµnh ®Þa chÝnh n−íc ta. B¶n ®å ®Þa chÝnh

ngoµi tÝnh kü thuËt dÆc thï cña khoa häc vµ c«ng nghÖ ®o ®¹c b¶n ®å cßn chøa ®ùng nh÷ng th«ng

tin cã tÝnh ph¸p lý rÊt cao.

B¶n ®å ®Þa chÝnh cÇn thµnh lËp ë tû lÖ thÝch hîp ®Ó cã ®ñ ®é chÝnh x¸c cÇn thiÕt vµ ph¶i ®¸p

øng ®−îc nhu cÇu cÊp giÊy chøng nhËn quyÒn sö dông ®Êt trong thêi gian ng¾n nhÊt, ®¹t hiÖu qu¶

cao nhÊt ®ång thêi ®¸p øng ®−îc nhu cÇu qu¶n lý x· héi.

C«ng nghÖ thµnh lËp b¶n ®å ®Þa chÝnh n−íc ta hiÖn nay phæ biÕn lµ hai lo¹i:

- C«ng nghÖ ®o vÏ mÆt ®Êt. C«ng nghÖ nµy th−êng ®−îc ¸p dông ë nh÷ng vïng d©n c− ®«

thÞ hoÆc n«ng th«n ®Ó thµnh lËp b¶n ®å ®Þa chÝnh tû lÖ 1/1000 vµ 1/500. Ph−¬ng ph¸p ®o vÏ mÆt

®Êt vèn lµ c«ng nghÖ truyÒn thèng trong c«ng t¸c ®o vÏ b¶n ®å tû lÖ lín. Thêi gian gÇn ®©y, víi chñ

tr−¬ng ®æi míi, hiÖn ®¹i ho¸ c«ng nghÖ ®o ®¹c b¶n ®å, d−íi sù chØ ®¹o cña Bé tµi nguyªn vµ M«i

tr−êng nhiÒu øng dông c«ng nghÖ míi, hiÖn ®¹i ®· ®−îc ¸p dông, triÓn khai nh− c«ng nghÖ tù ®éng

ho¸ thµnh lËp b¶n ®å sè toµn ®¹c ®iÖn tö vµ çc phÇn mÒm thµnh lËp b¶n ®å sè nh− Microstation,

SDR, AutoCAD, Famis…C«ng nghÖ míi ®· n©ng cao n¨ng suÊt vµ chÊt l−îng ®¸ng kÓ trong c«ng

t¸c thµnh lËp b¶n ®å ®Þa chÝnh .

- Thµnh lËp b¶n ®å ®Þa chÝnh b»ng ¶nh m¸y bay. §©y lµ ph−¬ng ph¸p cã thÓ ®Èy nhanh tèc

®é thµnh lËp b¶n ®å ®Þa chÝnh vµ mang l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao, ®Æc biÖt ë nh÷ng vïng réng lín

vµ ë vïng ®Êt n«ng nghiÖp.


Trong khu«n khæ bµi gi¶ng, chóng t«i giíi thiÖu ph−¬ng ph¸p lËp b¶n ®å ®Þa chÝnh tõ sè liÖu

®o ®¹c b»ng phÇn mÒm Famis.

FAMIS (Field Word and cadastral Mapping Intergrated Software: PhÇn mÒm tÝch hîp cho

®o vÏ b¶n ®å ®Þa chÝnh) lµ c«ng cô phÇn mÒm dïng ®Ó xö lý sè liÖu ngo¹i nghiÖp, sau ®ã x©y dùng

vµ qu¶n lý b¶n ®å ®Þa chÝnh do Bé tµi nguyªn vµ M«i tr−êng ban hµnh.

FAMIS cã kh¶ n¨ng xö lý çc sè liÖu ®o ngo¹i nghiÖp, x©y dùng xö lý vµ qu¶n lý b¶n ®å ®Þa

chÝnh sè. PhÇn mÒm ®¶m nhËn c«ng viÖc tõ sau khi ®o vÏ ngo¹i nghiÖp cho ®Õn khi hoµn chØnh

B¶n ®å ®Þa chÝnh sè.

C¬ së d÷ liÖu b¶n ®å ®Þa chÝnh kÕt hîp víi c¬ së d÷ liÖu hå s¬ ®Þa chÝnh ®Ó thµnh lËp mét c¬

së d÷ liÖu vÒ B¶n ®å vµ hå s¬ ®Þa chÝnh thèng nhÊt.

Çc chøc n¨ng cña phÇn mÒm FAMIS ®−îc chia thµnh hai nhãm lín:

4.2.1. Chøc n¨ng lµm viÖc víi c¬ së d÷ liÖu trÞ ®o

- Qu¶n lý khu ®o: FAMIS qu¶n lý sè liÖu theo khu ®o. Mét ®¬n vÞ hµnh chÝnh cã thÓ chia

thµnh mét hoÆc nhiÒu khu ®o, sè liÖu ®o cña khu ®o cã thÓ l−u trong mét hoÆc nhiÒu file sè liÖu.

File l−u tr÷ çc th«ng tin trÞ ®o lµ file d¹ng m· ASCII, tªn lµ KHUDO.TBL trong th− môc trÞ ®o.

- Thu nhËn sè liÖu trÞ ®o: TrÞ ®o ®−îc thu thËp t÷ nh÷ng nguån d÷ liÖu phæ biÕn nhÊt ë ViÖt

Nam hiÖn nay nh−:

+ Tõ sæ ®o ®iÖn tö (Electronic field book) cña h·ng SOKKIA hoÆc TOPPCON.

+ Tõ çc CARD nhí .

+ Tõ çc sè liÖu ®o thñ c«ng ®−îc ghi trong sæ ®o.

+ Tõ çc m¸y toµn ®¹c ®iÖn tö .

-Xö lý h−íng ®èi t−îng: Chøc n¨ng nµy cho phÐp ng−êi sö dông bËt t¾t çc th«ng tin trÞ ®o

trªn mµn h×nh. X©y dùng bé m· chuÈn bao gåm hai lo¹i m·:

+ M· ®Þnh nghÜa

+ M· ®iÒu khiÓn

PhÇn mÒm cã kh¶ n¨ng tù t¹o b¶n ®å tõ trÞ ®o qua qu¸ tr×nh xö lý m·.

- Söa ch÷a trÞ ®o: FAMIS cung cÊp hai ph−¬ng ph¸p ®Ó hiÓn thÞ vµ tra cøu trÞ ®o.

Ph−¬ng ph¸p 1: Qua giao diÖn t−¬ng t¸c ®å ho¹ trªn mµn h×nh. ng−êi dïng chän trùc tiÕp

®èi t−îng cÇn söa ch÷a cña nã trªn mµn h×nh.


Ph−¬ng ph¸p 2: Qua b¶ng danh s¸ch çc trÞ ®o, mçi mét trÞ ®o t−¬ng øng víi mét b¶n ghi

trong b¶ng nµy.

- TÝnh to¸n: FAMIS cung cÊp ®Çy ®ñ, phong phó çc c«ng cô tÝnh to¸n nh−: Giao héi

(thuËn, nghÞch), vÏ theo h−íng vu«ng gãc çc ®iÓm giao, dãng h−íng, c¾t c¹nh thöa... Thao t¸c

thùc hiÖn ®¬n gi¶n, kÕt qu¶ chÝnh x¸c. Çc c«ng cô tÝnh to¸n rÊt phï hîp víi çc quy tr×nh ®o vÏ

mang tÝnh ®Æc thï ë ViÖt Nam.

4.2.2. Chøc n¨ng lµm viÖc víi c¬ së d÷ liÖu b¶n ®å ®Þa chÝnh

- NhËp d÷ liÖu: Famis cã thÓ nhËn d÷ liÖu tõ nhiÒu nguån kh¸c nhau

+ Tõ c¬ së d÷ liÖu trÞ ®o, çc ®èi t−îng b¶n ®å ë bªn trÞ ®o ®−îc ®−a th¼ng vµo b¶n ®å ®Þa

chÝnh.

+ Tõ çc hÖ thèng GIS: FAMIS giao tiÕp víi hÖ thèng GIS qua çc file d÷ liÖu; ARC cña

phÇn mÒm ARC/INFO, MIF cña phÇn mÒm MAPINFO, DXF vµ DWG cña phÇn mÒm AUTOCAD,

DGN cña phÇn mÒm GISOFFICE

+ Tõ çc c«ng nghÖ ¶nh: FAMIS cã thÓ giao tiÕp víi b¶n ®å s¶n phÈm cña mét sè c«ng

nghÖ thµnh lËp b¶n ®å tõ ¶nh hiÖn ®ang ®−îc sö dông ë Bé tµi nguyªn vµ M«i tr−êng nh−: IMAGE

STATION, IRASC, MGE-PC, GEOVE, IRASB, GISOFFICE...

- Qu¶n lý çc ®èi t−îng b¶n ®å. FAMIS cung cÊp b¶ng ph©n lo¹i çc líp th«ng tin cña B¶n

®å ®Þa chÝnh ®Ó qu¶n lý b¶n ®å theo b¶ng ph©n líp chuÈn. ViÖc ph©n líp vµ hiÓn thÞ çc líp th«ng

tin theo quy ph¹m cña Bé tµi nguyªn vµ M«i tr−êng.

- T¹o vïng, tÝnh diÖn tÝch. FAMIS cung cÊp chøc n¨ng tù ®éng söa lçi, tù ®éng ph¸t hiÖn lçi

vµ cho phÐp ng−êi dïng tù söa, t¹o vïng, tù ®éng tÝnh diÖn tÝch. Chøc n¨ng thùc hiÖn nhanh, mÒm

dÎo, cho phÐp ng−êi dïng tù t¹o vïng trªn mét ph¹m vi bÊt kú. CÊu tróc file d÷ liÖu tu©n theo ®óng

m« h×nh topology cña b¶n ®å sè vector.

- Quy chñ s¬ bé. §©y lµ nhãm chøc n¨ng phôc vô cho c«ng t¸c quy chñ t¹m thêi. G¸n,

hiÓn thÞ, söa ch÷a çc th«ng tin thuéc tÝnh ®−îc g¸n víi thöa.

- Biªn tËp b¶n ®å ®Þa chÝnh. Bao gåm çc chøc n¨ng t¹o b¶n ®å ®Þa chÝnh tõ b¶n ®å gèc,

tù ®éng vÏ khung b¶n ®å ®Þa chÝnh vµ ®¸nh sè thöa tù ®éng, vÏ nh·n thöa.

- T¹o hå s¬ kü thuËt thöa ®Êt. FAMIS cho phÐp t¹o çc lo¹i hå s¬ th«ng dông vÒ thöa ®Êt

bao gåm; Hå s¬ kü thuËt thöa ®Êt, trÝch lôc thöa ®Êt, giÊy chøng nhËn. D÷ liÖu thuéc tÝnh cña thöa

®Êt cã thÓ lÊy qua qu¸ tr×nh quy chñ t¹m thêi hoÆc mãc nèi nhËn d÷ liÖu tõ c¬ së d÷ liÖu hå s− ®Þa

chÝnh.


- Liªn kÕt d÷ liÖu hå s¬ ®Þa chÝnh. Nhãm chøc n¨ng thùc hiÖn giao tiÕp vµ kÕt nèi víi c¬ së

d÷ liÖu vµ hÖ qu¶n trÞ d÷ liÖu hå s¬ ®Þa chÝnh. Çc chøc n¨ng nµy ®¶m b¶o cho hai phÇn mÒm

FAMIS vµ CADDB t¹o thµnh mét hÖ thèng thèng nhÊt. Çc chøc n¨ng cho phÐp trao ®æi d÷ liÖu hai

chiÒu gi÷a hai c¬ së d÷ liÖu: B¶n ®å ®Þa chÝnh vµ c¬ së d÷ liÖu hå s¬ ®Þa chÝnh (gi÷a hai hÖ thèng

phÇn mÒm FAMIS vµ CADDB).

HÖ qu¶n trÞ c¬ së d÷ liÖu Hå s¬ §Þa chÝnh (Cadastral Document Database Management

System CADDB) lµ phÇn mÒm thµnh lËp vµ qu¶n lý çc th«ng tin vÒ hå s¬ ®Þa chÝnh. HÖ thèng

cung cÊp çc th«ng tin cÇn thiÕt ®Ó thµnh lËp Bé Hå s¬ §Þa chÝnh. Hç trî c«ng t¸c tra cøu, thanh

tra, qu¶n lý sö dông ®Êt. CÊp giÊy chøng nhËn sö dông ®Êt, thèng kª t×nh h×nh sö dông ®Êt. PhÇn

mÒm FAMIS & CADDB t¹o thµnh mét phÇn thèng nhÊt trong c«ng t¸c thµnh lËp b¶n ®å ®Þa chÝnh

vµ qu¶n lý Hå s¬ ®Þa chÝnh.

4.3. HÖ thèng phÇn mÒm sè ho¸ b¶n ®å mapping office

Cïng víi çc nguån cung cÊp d÷ liÖu ®ang phæ biÕn hiÖn nay ®Ó x©y dùng çc c¬ së d÷

liÖu b¶n ®å sè nh− m¸y toµn ®¹c ®iÖn tö, hÖ thèng ®Þnh vÞ vÖ tinh - GPS, m¸y ®o vÏ ¶nh gi¶i tÝch ...

Sè ho¸ b¶n ®å còng lµ nguån cung cÊp d÷ liÖu quan träng, gióp chuyÓn ®æi çc b¶n ®å cò, ®−îc

lµm trªn çc chÊt liÖu truyÒn thèng nh− giÊy, phim, diamat ... hoÆc tõ çc ¶nh hµng kh«ng, ¶nh

viÔn th¸m sang d¹ng sè.

Çc b¶n ®å ®−îc sè ho¸ theo mét trong hai ph−¬ng ph¸p sau:

+ Sè ho¸ trªn bµn sè (Tablet Digitizer).

+ Sè ho¸ trªn mµn h×nh (Head-up Digitizing).

Th«ng th−êng ë n−íc ta tõ tr−íc tíi nay viÖc sè ho¸ th−êng ®−îc tiÕn hµnh trªn bµn sè. Sè

ho¸ trªn mµn h×nh Ýt ®−îc biÕt tíi bëi nhiÒu lý do kh¸c nhau, do phÇn cøng m¸y tÝnh yÕu, phÇn

mÒm sö lý d÷ liÖu song song (raster, vector) kh«ng cã, thiÕu thiÕt bÞ ngo¹i vi (m¸y quÐt ...). Thêi

gian gÇn ®©y víi sù ph¸t triÓn rÊt nhanh cña çc hÖ phÇn mÒm øng dông CAD, GIS, LIS cã kh¶

n¨ng sö lý song song c¶ d÷ liÖu raster vµ vector, çc hÖ phÇn cøng nhanh m¹nh cã kh¶ n¨ng truy

cËp, sö lý nh÷ng khèi l−îng d÷ liÖu lín, vµ sù xuÊt hiÖn cña chóng ë thÞ tr−êng ViÖt Nam. Sè ho¸

trªn mµn h×nh ®ang ngµy cµng ®−îc øng dông réng r·i trong lÜnh vùc ®å ho¹ nãi chung, vµ ®Æc biÖt

trong lÜnh vùc b¶n ®å, khi ph¶i x©y dùng çc c¬ së d÷ liÖu b¶n ®å lín vµ phøc t¹p ®ßi hái ph¶i kÕt

hîp nhiÒu ph−¬ng ph¸p chuyÓn ®æi d÷ liÖu.

TËp ®oµn INTERGRAPH lµ mét trong çc h·ng hµng ®Çu thÕ giíi chuyªn cung cÊp çc gi¶i

ph¸p cho HÖ thèng tin ®Þa lý - GIS vµ b¶n ®å, h·ng cã çc gi¶i ph¸p rÊt tèt trong lÜnh vùc kÕt hîp,

xö lý song song d÷ liÖu raster vµ vector trong cïng mét m«i tr−êng ®å ho¹ thèng nhÊt.

INTERGRAPH ®· cã mÆt ë thÞ tr−êng ViÖt Nam nhiÒu n¨m tr−íc ®©y, ®· cung cÊp çc tr¹m lµm

viÖc vµ gi¶i ph¸p cho mét sè c¬ quan nh− Bé tµi nguyªn vµ M«i tr−êng, Côc B¶n ®å Qu©n ®éi,

Trung t©m ®o ®¹c ¶nh ®Þa h×nh ...Cuèi n¨m 1996 hµng lo¹t çc tr¹m lµm viÖc vµ phÇn mÒm øng

dông cña INTERGRAPH ®· ®−îc l¾p ®Æt ®−a vµo sö dông t¹i çc ®¬n vÞ thuéc Tæng côc §i¹ chÝnh,


c«ng nghÖ cña INTERGRAPH sÏ lµ c«ng nghÖ chñ ®¹o trong sù ph¸t triÓn cña ngµnh b¶n ®å vµ

®Þa chÝnh c¶ n−íc. ViÖc nghiªn cøu khai th¸c çc øng dông vµ ®−a ra çc quy tr×nh c«ng nghÖ khi

lµm viÖc trªn çc hÖ thèng ®· l¾p ®Æt lµ vÊn ®Ò quan träng ®ang rÊt cÇn gi¶i quyÕt trong thêi gian

tíi.

MAPPING OFFICE lµ mét bé phÇn mÒm cña tËp ®oµn INTERGRAPH, bao gåm çc phÇn

mÒm c«ng cô phôc vô cho viÖc x©y dùng vµ duy tr× toµn bé çc ®èi t−îng ®Þa lý thuéc mét trong hai

d¹ng d÷ liÖu, ®å ho¹ vµ phi ®å ho¹ sö dông trong çc hÖ th«ng tin ®Þa lý GIS vµ b¶n ®å, ch¹y trªn

hÖ ®iÒu hµnh DOS / Windows.

Trong MAPPING OFFICE viÖc thu thËp çc ®èi t−îng ®Þa lý ®−îc tiÕn hµnh mét çch ®¬n

gi¶n trªn c¬ së çc b¶n ®å ®· ®−îc thµnh lËp tr−íc ®©y (trªn giÊy, diamat...), ¶nh hµng kh«ng, ¶nh

vÖ tinh, th«ng qua thiÕt bÞ quÐt vµ çc phÇn mÒm c«ng cô ®Ó t¹o vµ chuyÓn ®æi çc tµi liÖu trªn vµo

c¬ së d÷ liÖu sè.

MAPPING OFFICE gåm b¶y phÇn mÒm øng dông ®−îc tÝch hîp trong mét m«i tr−êng

thèng nhÊt MicroStation, phôc vô cho viÖc thu thËp vµ duy tr× d÷ liÖu.

- I/RAS C cung cÊp ®Çy ®ñ çc chøc n¨ng phôc vô cho viÖc hiÓn thÞ vµ sö lý ¶nh hµng

kh«ng, ¶nh viÔn th¸m th«ng qua m¸y quÐt ¶nh hoÆc ®äc trùc tiÕp nÕu lµ ¶nh sè. I/RAS C cho phÐp

ng−êi sö dông cïng mét lóc cã thÓ kÕt hîp ®iÒu khiÓn vµ thao t¸c víi c¶ hai d¹ng d÷ liÖu raster vµ

vector. Kh¶ n¨ng nµy rÊt tèt khi ng−êi sö dông tiÕn hµnh sè ho¸ trªn mµn h×nh.

- I/RAS B lµ hÖ phÇn mÒm hiÓn thÞ vµ biªn tËp d÷ liÖu raster (¶nh ®en tr¾ng - black and

white image), çc c«ng cô trong I/RAS B sö dông ®Ó lµm s¹ch çc ¶nh ®−îc quÐt vµo tõ tµi liÖu

cò, cËp nhËt çc b¶n vÏ cò b»ng çc th«ng tin míi, phôc vô cho phÇn mÒm vector ho¸ b¸n tù ®éng

I/GEOVEC chuyÓn ®æi tõ d÷ liÖu raster sang vector. I/RAS B còng cho phÐp ng−êi sö dông ®ång

thêi thao t¸c víi c¶ hai d¹ng d÷ liÖu raster vµ vector trong cïng mét m«i tr−êng.

- I/GEOVEC thùc hiÖn viÖc chuyÓn ®æi b¸n tù ®éng d÷ liÖu raster (d¹ng Binary) sang vector

theo çc ®èi t−îng. Víi c«ng nghÖ d−ît ®−êng b¸n tù ®éng cao cÊp. I/GEOVEC gi¶m ®−îc rÊt

nhiÒu thêi gian cho qu¸ tr×nh xö lý chuyÓn ®æi tµi liÖu cò sang d¹ng sè. I/GEOVEC ®−îc thiÕt kÕ

víi giao diÖn ng−êi dïng rÊt thuËn tiÖn.

- MSFC (MicroStation Feature Collection) modul nµy cho phÐp ng−êi dïng khai b¸o vµ ®Æt

çc ®Æc tÝnh ®å ho¹ cho çc líp th«ng tin kh¸c nhau cña b¶n ®å phôc vô cho qu¸ tr×nh sè ho¸ ®Æc

biÖt lµ sè ho¸ trong GEOVEC. Ngoµi ra MSFC cßn cung cÊp mét lo¹t çc c«ng cô sè ho¸ b¶n ®å

trªn nÒn MicroStation. MSFC cßn ®−îc sö dông ®Ó:

+ T¹o b¶ng ph©n líp vµ ®Þnh nghÜa çc thuéc tÝnh ®å ho¹ cho ®èi t−îng.

+ Qu¶n lý çc ®èi t−îng cho qu¸ tr×nh sè ho¸.

+ Läc ®iÓm vµ lµm tr¬n ®−êng ®èi víi tõng ®èi t−îng ®−êng riªng lÎ.

- MRFCLEAN ®−îc viÕt b»ng MDL ( Microstation Development Language) vµ ch¹y trªn

nÒn cña Microstation. MRFCLEAN dïng ®Ó:


+ KiÓm tra lçi tù ®éng, nhËn diÖn vµ ®¸nh dÊu vÞ trÝ çc ®iÓm cuèi tù do b»ng mét ký hiÖu

(ch÷ D, X, hoÆc S)

+ Xo¸ nh÷ng ®−êng nh÷ng ®iÓm trïng nhau.

+ C¾t ®−êng: t¸ch mét ®−êng thµnh hai ®−êng t¹i ®iÓm giao nhau víi ®−êng kh¸c.

+ Tù ®éng xo¸ çc ®o¹n thõa cã ®é dµi nhá h¬n mét ®é dµi do ng−êi sö dông tù ®Þnh nghÜa.

- MRFFLAG ®−îc thiÕt kÕ t−¬ng hîp víi MRFCLEAN, dïng ®Ó tù ®éng hiÓn thÞ lªn mµn

h×nh lÇn l−ît çc vÞ trÝ cã lçi mµ MRFCLEAN ®· ®¸nh dÊu tr−íc ®ã vµ ng−êi dïng sÏ sö dông çc

c«ng cô cña Microstation ®Ó söa ch÷a.

- Iplot ®−îc thiÕt kÕ riªng cho viÖc in Ên çc tËp tin *.DGN cña MicroStation. Iplot cho

phÐp ®Æt çc th«ng sè ®iÒu khiÓn in nh− lùc nÐt, thø tù −u tiªn çc líp khi in...th«ng qua tËp tin ®iÒu

khiÓn lµ pen table.

PhÇn thùc hµnh

PhÇn thùc hµnh 30 tiÕt gåm 3 bµi chÝnh sau:

Bµi 1: Sö dông phÇn mÒm Microstation (10 tiÕt)

- N¾m ®−îc tæ chøc d÷ liÖu trong Microstation .

- Sö dông thµnh th¹o çc lÖnh vÏ, biªn tËp c¬ b¶n.

Bµi 2: Thµnh lËp b¶n ®å tõ sè liÖu ®o ®¹c (8 tiÕt)

Cho sè liÖu cña 1 tr¹m ®o bao gåm: to¹ ®é tr¹m m¸y, ®iÓm ®Þnh h−íng; sè liÖu ®o ®¹c gãc

®o, kho¶ng çch tõ m¸y ®Õn mia; s¬ ®å nèi ®iÓm.

- Sö dông phÇn mÒm Famis thµnh lËp b¶n ®å ®Þa chÝnh tõ sè liÖu trªn.

- NhËp sè liÖu thuéc tÝnh cho çc thöa ®Êt

- Biªn tËp çc v¨n b¶n thöa ®Êt: trÝch lôc b¶n ®å; hå s¬ kü thuËt thöa; giÊy chøng nhËn

quyÒn sö dông ®Êt, s¬ ®å gi¶i to¶...

Bµi 3: Sè ho¸ b¶n ®å (12 tiÕt). Cho mét b¶n ®å sè d¹ng Raster. Sö dông hÖ thèng phÇn

mÒm Mapping office sè ho¸ vµ biªn tËp b¶n ®å.

Bµi gi¶ng m«n häc Tin häc øng dông ThS. TrÇn Quèc Vinh 73

PhÇn phô lôc

Phô lôc 1: B¶ng ph©n lo¹i c¸c ®èi t−îng b¶n ®å ®Þa chÝnh

Ph©n nhãm chÝnh

Líp ®èi t−îng

§èi t−îng

M∙

®Þa

h×nh

M∙

Level

(Micro

Station)

D÷ liÖu thuéc tÝnh

Quan hÖ gi÷a c¸c ®èi t−îng

STT

QP

§iÓm ®é cao, täa

§iÓm Nhµ n−íc §iÓm thiªn v¨n 112 KN1 6 Tªn, ®é cao 1

®é khèng chÕ KN §iÓm täa ®é Nhµ n−íc 113 KN2 6 Sè hiÖu ®iÓm, ®é cao 2

K §iÓm ®é cao Nhµ n−íc 114 KN3 6 §é cao 4

§iÓm khèng chÕ tr¾c ®Þa

§iÓm ®é cao kü thuËt 114-5 KT1 7 §é cao 5

KT §iÓm täa ®é ®Þa chÝnhI, II KT2 8 Sè hiÖu ®iÓm, ®é cao 3

§iÓm khèng chÕ ®o vÏ, ®iÓm tr¹m ®o 115 KT3 8 6

Ghi chó sè hiÖu ®iÓm ®é cao 114-6 KT4 9

Thöa ®Êt Ranh giíi thöa ®Êt §−êng ranh giíi thöa ®Êt TD1 10 §é réng bê thöa 8

T TD §iÓm nh·n thöa ( t©m thöa) TD2 11 Sè thöa, Lo¹i ®Êt, DiÖn tÝch, to¹ ®é nh·n thöa

N»m trong ®−êng bao thöa.

KÝ hiÖu vÞ trÝ n¬i cã ®é réng hoÆc ®é réng thay ®æi, ghi chó ®é réng

TD3 12 B¾t ®iÓm ®Çu hoÆc cuèi cña c¹nh thöa, song song víi c¹nh thöa.

30

Ghi chó vÒ thöa TD4 13 53

Nhµ, khèi nhµ T−êng nhµ NH1 14 Cïng víi ranh giíi thöa t¹o thµnh nhµ khÐp kÝn.

9

N §iÓm nh·n nhµ NH2 15 VËt liÖu, sè tÇng, to¹ ®é nh·n, kiÓu nhµ (*1)

N»m trong ®−êng bao nhµ 53

Ký hiÖu t−êng chung, riªng, nhêt−êng

NH3 16 10


Ghi chó vÒ nhµ NH4 16

C¸c ®èi t−îng §èi t−îng ®iÓm cã tÝnh kinhtÕ (*2) 516 QA1 17 16-25

®iÓm quan träng

§èi t−îng ®iÓm cã tÝnh v¨n ho¸ (*2) 514 QA2 18 16-25

Q §èi t−îng ®iÓm cã tÝnh x· héi (*2) 513 QA3 19 16-25

Giao th«ng §−êng s¾t §−êng ray 401 GS1 20 §é réng ®−êng 26a

G GS ChØ giíi ®−êng GS2 21 Lµ ranh giíi thöa 26b

§−êng « t«, phè PhÇn tr¶i mÆt, lßng ®−êng, chç thay ®æi chÊt liÖu r¶i mÆt

415 GB1 22 27a

GB ChØ giíi ®−êng GB2 23 Lµ ranh giíi thöa 27b

ChØ giíi ®−êng n»m trong thöa GB3 24 Kh«ng lµ ranh giíi thöa 27b

§−êng theo nöa tû lÖ (1 nÐt) 423 GB4 25 Nèi víi lÒ ®−êng 29b

KÝ hiÖu vÞ trÝ n¬i cã ®é réng hoÆc ®é réng thay ®æi, ghi chó ®é réng

429 GB5 26 B¾t ®iÓm ®Çu hoÆc cuèi cña lÒ ®−êng, song song víi lÒ ®−êng.

26d, 29c

CÇu 435 GB6 27 Nèi víi lÒ ®−êng 31

Tªn ®−êng, tªn phè, tÝnh chÊt ®−êng 456 GB7 28 51.52

Thuû hÖ §−êng n−íc §−êng mÐp n−íc 211 TV1 30 Cè ®Þnh hoÆc kh«ng cè ®Þnh 33a

T TV §−êng bê 203 TV2 31 Lµ ranh giíi thöa 33b,c

Kªnh, m−¬ng, r·nh tho¸t n−íc 239 TV3 32 Lµ ranh giíi thöa 34

§−êng giíi h¹n c¸c ®èi t−îng thuû v¨n n»m trong thöa

TV4 33 Kh«ng tham gia vµo t¹o thöa 33b

Suèi, kªnh, m−¬ng nöa tû lÖ (1 nÐt) 201 TV5 34 §é réng Nèi víi ®−êng bê, kªnh m−¬ng 34c

KÝ hiÖu vÞ trÝ n¬i cã ®é réng hoÆc ®é réng thay ®æi, ghi chó ®é réng, h−íng dßng ch¶y

218 TV6 35 33d,e

Cèng, ®Ëp 243 TV7 36 N»m ngang qua kªnh, m−¬ng 35

§ª §−êng mÆt ®ª 244 TD1 37 36b

TD §−êng giíi h¹n ch©n ®ª TD2 38 Lµ ranh giíi thöa 36a

§ª nöa tû lÖ (1 nÐt) TD3 37 Cã thÓ lµ ranh giíi thöa 36c


Ghi chó thuû hÖ TG Tªn s«ng, hå, ao,suèi, kªnh, m−¬ng 245 TG1 39

§Þa giíi §Þa giíi quèc gia Biªn giíi QG x¸c ®Þnh 601 DQ1 40

D DQ Biªn giíi QG ch−a x¸c ®Þnh 602 DQ2 40

Mèc biªn giíi QG, sè hiÖu mèc 603 DQ3 41 Tªn mèc Liªn quan víi ®−êng biªn giíi

§Þa giíi tØnh §Þa giíi tØnh x¸c ®Þnh 604 DT1 42 Cã thÓ lÊy tõ ®Þa giíi QG

DT §Þa giíi tØnh ch−a x¸c ®Þnh 605 DT2 42 - nt -

Mèc ®Þa giíi tØnh, sè hiÖu 606 DT3 43 Tªn mèc Liªn quan víi ®−êng ®Þa giíi tØnh

§Þa giíi huyÖn §Þa giíi huyÖn x¸c ®Þnh 607 DH1 44 Cã thÓ lÊy tõ ®Þa giíi QG, tØnh

DH §Þa giíi huyÖn ch−a x¸c ®Þnh 608 DH2 44 - nt -

Mèc ®Þa giíi huyÖn, sè hiÖu 609 DH3 45 Tªn mèc Liªn quan víi ®−êng ®Þa giíi huyÖn

§Þa giíi x· §Þa giíi x· x¸c ®Þnh 610 DX1 46 Cã thÓ lÊy tõ ®−êng ®Þa giíi QG, tØnh, huyÖn

DX §Þa giíi x· ch−a x¸c ®Þnh 611 DX2 46 - nt -

Mèc ®Þa giíi x·, sè hiÖu 612 DX3 47 Tªn mèc Liªn quan víi ®−êng ®Þa giíi x·

Ghi chó ®Þa danh DG Tªn ®Þa danh, côm d©n c− 549 DG1 48

Qui ho¹ch ChØ giíi ®−êng qui ho¹ch QH1 50

Q Mèc giíi qui ho¹ch QH2 51

S¬ ®å ph©n vïng

Ph©n vïng ®Þa danh VQ1 52

V Ph©n vïng chÊt l−îng VQ2 53

Ph©n m¶nh b¶n ®å VQ3 54 HÖ to¹ ®é,tû lÖ,sè hiÖu m¶nh

C¬ së h¹ tÇng M¹ng l−íi ®iÖn CS1 55

(Tuú chän) M¹ng tho¸i n−íc t¶i CS2 56

C M¹ng viÔn th«ng, liªn l¹c CS3 57

M¹ng cung cÊp n−íc CS4 58


Ghi chó, gi¶i thÝch

(*1) B¶ng c¸c kiÓu, lo¹i nhµ ( sÏ ®−îc sö dông trong tr−êng KiÓu nhµ trong b¶ng

thuéc tÝch cña ®èi t−îng kiÓu Nhµ).

§èi t−îng Ph©n lo¹i Tªn kiÓu nhµ M∙ kiÓu nhµ

Nhµ, khèi nhµ

Nhµ t− NH1 Nhµ t− NH11

N Nhµ cã tÝnh kinh tÕ Chî NH21

NH2 Ng©n hµng NH22

Nhµ c«ng céng Tr−êng häc NH31

NH3 BÖnh viÖn NH32

Nhµ x· héi Nhµ UBND NH41

NH4 Doanh tr¹i bé ®éi NH42

(*2) B¶ng ph©n lo¹i kiÓu ®èi t−îng ®iÓm. Mçi mét ®èi t−îng ®iÓm t−¬ng øng víi

mét ký hiÖu (cell) trong MicroStation.

§èi t−îng Tªn Tªn ký hiÖu

§iÓm kinh tÕ èng khãi nhµ m¸y QA1NM

QA1 Tr¹m biÕn thÕ QA1BT

Cét ®iÖn QA1CD

Vßi phun n−íc QA1PN

C¸c ®èi t−îng kh¸c QA1KH

§iÓm v¨n ho¸ §Òn, miÕu QA2DM

QA2 Th¸p cæ QA2TC

Chßi th¸p cao QA2CTC

T−îng ®µi QA2TD

Bia mé, mé cæ QA2MC


§iÓm x· héi NghÜa ®Þa QA3ND

QA3 Tr¹m x¸, bÖnh viÖn QA3TX



Phô lôc 2: ph©n líp c¸c yÕu tè néi dung b¶n ®å hiÖn tr¹ng sö

dông ®Êt vµ b¶n ®å quy ho¹ch sö dông ®Êt

Tªn ®èi t−îng Level KiÓu ®èi t−îng Mµu

Ranh giíi

Biªn giíi quèc gia x¸c ®Þnh 1 LineStyle 0

Biªn giíi quèc gia ch−a x¸c ®Þnh 1 LineStyle 0

§Þa giíi hµnh chÝnh tØnh x¸c ®Þnh 2 LineStyle 0

§Þa giíi hµnh chÝnh tØnh ch−a x¸c ®Þnh 2 LineStyle 0

§Þa giíi hµnh chÝnh huyÖn x¸c ®Þnh 3 LineStyle 0

§Þa giíi hµnh chÝnh huyÖn ch−a x¸c ®Þnh 3 LineStyle 0

§Þa giíi hµnh chÝnh x· x¸c ®Þnh 4 LineStyle 0

§Þa giíi hµnh chÝnh x· ch−a x¸c ®Þnh 4 LineStyle 0

Ranh giíi khoanh ®Êt hiÖn tr¹ng 5 LineStyle 0

Ranh giíi khoanh ®Êt quy ho¹ch 6 LineStyle 203

Ranh giíi khu d©n c− … hiÖn tr¹ng 7 LineStyle 0

Ranh giíi khu d©n c− … quy ho¹ch 7 LineStyle 203

Trung t©m hµnh chÝnh

UBND tØnh hiÖn tr¹ng 8 Cell 0

UBND tØnh quy ho¹ch 8 Cell 203

UBND huyÖn hiÖn tr¹ng 8 Cell 0

UBND huyÖn quy ho¹ch 8 Cell 203

UBND x· hiÖn tr¹ng 8 Cell 0

UBND x· quy ho¹ch 8 Cell 203

Trung t©m côm x∙, thÞ tø

Trung t©m côm x·, thÞ tø hiÖn tr¹ng 8 Cell 0

Trung t©m côm x·, thÞ tø quy ho¹ch 8 Cell 203

§èi t−îng kinh tÕ - v¨n ho¸ - x∙ héi

S©n bay hiÖn tr¹ng 9 Cell 0

S©n bay quy ho¹ch 9 Cell 203

§µi, tr¹m khÝ t−îng thuû v¨n hiÖn tr¹ng 9 Cell 0

§µi, tr¹m khÝ t−îng thuû v¨n quy ho¹ch 9 Cell 203

§×nh, chïa, miÕu, ®Òn... hiÖn tr¹ng 9 Cell 0

§×nh, chïa, miÕu, ®Òn... quy ho¹ch 9 Cell 203


Nhµ thê hiÖn tr¹ng 9 Cell 0

Nhµ thê quy ho¹ch 9 Cell 203

T−îng ®µi, bia t−ëng niÖm hiÖn tr¹ng 9 Cell 0

T−îng ®µi, bia t−ëng niÖm quy ho¹ch 9 Cell 203

Chßi, th¸p cao hiÖn tr¹ng 9 Cell 0

Chßi, th¸p cao quy ho¹ch 9 Cell 203

Nhµ m¸y cã èng khãi hiÖn tr¹ng 9 Cell 0

Nhµ m¸y cã èng khãi quy ho¹ch 9 Cell 203

Tr¹m biÕn thÕ hiÖn tr¹ng 9 Cell 0

Tr¹m biÕn thÕ quy ho¹ch 9 Cell 203

§µi ph¸t thanh, truyÒn h×nh hiÖn tr¹ng 9 Cell 0

§µi ph¸t thanh, truyÒn h×nh quy ho¹ch 9 Cell 203

S©n vËn ®éng hiÖn tr¹ng 9 Cell 0

S©n vËn ®éng quy ho¹ch 9 Cell 203

Tr−êng häc, nhµ trÎ hiÖn tr¹ng 9 Cell 0

Tr−êng häc, nhµ trÎ quy ho¹ch 9 Cell 203

BÖnh viÖn, tr¹m y tÕ hiÖn tr¹ng 9 Cell 0

BÖnh viÖn, tr¹m y tÕ quy ho¹ch 9 Cell 203

B−u ®iÖn hiÖn tr¹ng 9 Cell 0

B−u ®iÖn quy ho¹ch 9 Cell 203

Chî hiÖn tr¹ng 9 Cell 0

Chî quy ho¹ch 9 Cell 203

R¹p h¸t, chiÕu bãng hiÖn tr¹ng 9 Cell 0

R¹p h¸t, chiÕu bãng quy ho¹ch 9 Cell 203

Tªn c¬ quan xÝ nghiÖp 9 Text 0

§−êng giao th«ng vµ ®èi t−îng liªn quan

§−êng s¾t hiÖn tr¹ng 10 LineStyle 0

§−êng s¾t quy ho¹ch 10 LineStyle 203

Vá quèc lé phi tû lÖ hiÖn tr¹ng 11 LineStyle 0

Lâi quèc lé phi tû lÖ hiÖn tr¹ng 12 LineStyle 211

Vá tØnh lé phi tû lÖ quy ho¹ch 11 LineStyle 203

Lâi quèc lé phi tû lÖ quy ho¹ch 12 LineStyle 211

Vá tØnh lé phi tû lÖ hiÖn tr¹ng 13 LineStyle 0

Lâi tØnh lé phi tû lÖ hiÖn tr¹ng 14 LineStyle 254


Vá tØnh lé phi tû lÖ quy ho¹ch 13 LineStyle 203

Lâi tØnh lé phi tû lÖ quy ho¹ch 14 LineStyle 254

§−êng huyÖn hiÖn tr¹ng 15 LineStyle 0

§−êng huyÖn quy ho¹ch 15 LineStyle 203

§−êng liªn x· hiÖn tr¹ng 16 LineStyle 0

§−êng liªn x· quy ho¹ch 16 LineStyle 203

§−êng th«n xãm hiÖn tr¹ng 17 LineStyle 0

§−êng th«n xãm quy ho¹ch 17 LineStyle 203

§−êng mßn hiÖn tr¹ng 19 LineStyle 0

§−êng mßn quy ho¹ch 19 LineStyle 203

Çc lo¹i cÇu hiÖn tr¹ng 20 LineStyle 0

Çc lo¹i cÇu quy ho¹ch 20 LineStyle 203

Thuû hÖ vµ çc ®èi t−îng liªn quan

§−êng bê n−íc hiÖn tr¹ng 21 LineStyle 207

§−êng bê n−íc quy ho¹ch 21 LineStyle 207

Hå, ao, s«ng, suèi 2 nÐt hiÖn tr¹ng 21 LineStyle 207

Hå, ao, s«ng, suèi 2 nÐt quy ho¹ch 21 LineStyle 207

S«ng, suèi 1 nÐt 21 Line 208

Tr¹m b¬m hiÖn tr¹ng 9 Cell 0

Tr¹m b¬m quy ho¹ch 9 Cell 203

§ª theo tû lÖ vµ phi tû lÖ hiÖn tr¹ng 22 LineStyle 0

§ª theo tû lÖ vµ phi tû lÖ quy ho¹ch 22 LineStyle 203

Kªnh m−¬ng phi tû lÖ hiÖn tr¹ng 23 LineStyle 207

Kªnh m−¬ng phi tû lÖ quy ho¹ch 23 LineStyle 207

§Ëp hiÖn tr¹ng 24 LineStyle 0

§Ëp quy ho¹ch 24 LineStyle 203

Cèng hiÖn tr¹ng 25 LineStyle 0

Cèng quy ho¹ch 25 LineStyle 203

§Þa h×nh

B×nh ®é vµ ®é cao b×nh ®é çi 26 LineStyle, Text 206

B×nh ®é c¬ b¶n 27 LineStyle 206

B×nh ®é nöa kho¶ng cao ®Òu 28 LineStyle 206

§iÓm ®é cao, ghi chó ®iÓm ®é cao 29 Cell, text 0

Ghi chó


Tªn Thñ ®« 35 Text 0

Tªn thµnh phè trùc thuéc trung −¬ng 36 Text 0

Tªn thµnh phè trùc thuéc tØnh 37 Text 0

Tªn thÞ x· 37 Text 0

Tªn quËn, huyÖn 37 Text 0

Tªn x·, ph−êng, thÞ trÊn 38 Text 0

Tªn tØnh lÞ 36 Text 0

Tªn huyÖn lÞ 37 Text 0

Tªn th«n xãm, Êp, b¶n 39 Text 0

Ghi chó tªn riªng 40 Text 0

Tªn biÓn 41 Text 207

Tªn vÞnh, eo 42 Text 207

Tªn cöa s«ng 43 Text 207

Tªn hå lín 44 Text 207

Tªn s«ng lín (tµu ch¹y ®−îc) 44 Text 207

Tªn s«ng (can« ch¹y ®−îc) 44 Text 207

Tªn s«ng, suèi, kªnh, m−¬ng 44 Text 207

Ghi chó tªn ®¶o 45 Text 0

Ghi chó d¶i nói,d·y nói 46 Text 0

Ghi chó tªn nói, ®Ønh nói 46 Text 0

Ghi chó tªn rõng 46 Text Text

Tr×nh bµy

Khung ngoµi 61 LineStyle 0

Khung trong 62 LineStyle 207

L−íi kinh vÜ ®é vµ l−íi kil«mÐt 63 LineStyle 207

Sè l−íi kinh vÜ ®é vµ l−íi kil«mÐt 63 Text 0

Tªn b¶n ®å 59 Text 0

Tû lÖ b¶n ®å 59 Text 0

Tªn quèc gia l©n cËn 58 Text 0

Tªn tØnh l©n cËn 58 Text 0

Tªn huyÖn l©n cËn 58 Text 0

Tªn x· l©n cËn 58 Text 0

Nguån tµi liÖu sö dông 57 Text 0

Tµi liÖu sö dông 57 Text 0


§¬n vÞ x©y dùng 57 Text 0

Tªn ®¬n vÞ x©y dùng 57 Text 0

Ghi chó trong b¶n chó dÉn vµ biÓu ®å 56 Text 0

Lo¹i ®Êt

Mµu lo¹i ®Êt 30 Fill color

Pattern lo¹i ®Êt hiÖn tr¹ng 31 Pattern cell

Pattern lo¹i ®Êt quy ho¹ch 32 Pattern cell 203

M· lo¹i ®Êt hiÖn tr¹ng 33 Text 0

M· lo¹i ®Êt quy ho¹ch 34 Text 203

Phô lôc 3: Mµu lo¹i ®Êt thÓ hiÖn trªn b¶n ®å hiÖn tr¹ng sö dông

®Êt vµ b¶n ®å quy ho¹ch sö dông ®Êt

Th«ng sè mµu nÒn Th«ng sè mµu pattern TT Lo¹i ®Êt M∙

Sè

mµu

R G B Sè

mµu

R G B

1 §Êt chuyªn trång lóa n−íc LUC 5 255 255 100

2 §Êt trång lóa n−íc cßn l¹i LUK 6 255 255 100

3 §Êt trång lóa n−¬ng LUN 7 255 255 100

4 §Êt trång cá COT 9 230 230 130

5 §Êt cá tù nhiªn cã c¶i t¹o CON 10 230 230 130

6 §Êt b»ng trång c©y hµng n¨m kh¸c BHK 12 255 240 180

7 §Êt n−¬ng rÉy trång c©y hµng n¨m kh¸c NHK 13 255 240 180

8 §Êt trång c©y c«ng nghiÖp l©u n¨m LNC 15 255 215 170

9 §Êt trång c©y ¨n qu¶ l©u n¨m LNQ 16 255 215 170

10 §Êt trång c©y l©u n¨m kh¸c LNK 17 255 215 170

11 §Êt cã rõng tù nhiªn s¶n xuÊt RSN 20 180 255 180

12 §Êt cã rõng trång s¶n xuÊt RST 21 180 255 180

13 §Êt khoanh nu«i phôc håi rõng s¶n xuÊt RSK 22 180 255 180

14 §Êt trång rõng s¶n xuÊt RSM 23 180 255 180

15 §Êt cã rõng tù nhiªn phßng hé RPN 25 190 255 30 0 255 255 255

16 §Êt cã rõng trång phßng hé RPT 26 190 255 30 0 255 255 255

17 §Êt khoanh nu«i phôc håi rõng phßng hé RPK 27 190 255 30 0 255 255 255

18 §Êt trång rõng phßng hé RPM 28 190 255 30 0 255 255 255

19 §Êt cã rõng tù nhiªn ®Æc dông RDN 30 110 255 100 0 255 255 255

20 §Êt cã rõng trång ®Æc dông RDT 31 110 255 100 0 255 255 255

21 §Êt khoanh nu«i phôc håi rõng ®Æc dông RDK 32 110 255 100 0 255 255 255

22 §Êt trång rõng ®Æc dông RDM 33 110 255 100 0 255 255 255

23 §Êt nu«i trång thuû s¶n n−íc lî, mÆn TSL 35 170 255 255

24 §Êt chuyªn nu«i trång thuû s¶n n−íc ngät TSN 36 170 255 255 0 255 255 255

25 §Êt lµm muèi LMU 254 255 255 254


26 §Êt n«ng nghiÖp kh¸c NKH 38 255 255 100

27 §Êt ë t¹i n«ng th«n ONT 41 255 208 255

28 §Êt ë t¹i ®« thÞ ODT 42 255 160 255

29 §Êt trô së cña c¬ quan, tæ chøc DTS 45 255 170 160

30 §Êt c«ng tr×nh sù nghiÖp DSN 48 250 170 160

31 §Êt quèc phßng QPH 52 255 100 80

32 §Êt an ninh ANI 53 255 80 70

33 §Êt khu c«ng nghiÖp SKK 55 250 170 160

34 §Êt c¬ së s¶n xuÊt, kinh doanh SKC 56 250 170 160

35 §Êt cho ho¹t ®éng kho¸ng s¶n SKS 57 205 170 205

36 §Êt s¶n xuÊt vËt liÖu x©y dùng, lµm ®å gèm SKX 58 205 170 205

37 §Êt giao th«ng DGT 60 255 170 50

38 §Êt thuû lîi DTL 63 170 255 255

39 §Êt ®Ó chuyÓn dÉn n¨ng l−îng, truyÒn th«ng DNT 66 255 170 160

40 §Êt c¬ së v¨n hãa DVH 69 255 170 160

41 §Êt c¬ së y tÕ DYT 72 255 170 160

42 §Êt c¬ së gi¸o dôc - ®µo t¹o DGD 75 255 170 160

43 §Êt c¬ së thÓ dôc - thÓ thao DTT 78 255 170 160

44 §Êt chî DCH 81 255 170 160

45 §Êt cã di tÝch, danh th¾ng LDT 84 255 170 160

46 §Êt b·i th¶i, xö lý chÊt th¶i RAC 85 205 170 205

47 §Êt t«n gi¸o TON 87 255 170 160

48 §Êt tÝn ng−ìng TIN 88 255 170 160

49 §Êt lµm nghÜa trang, nghÜa ®Þa NTD 89 210 210 210

50 §Êt s«ng, ngßi, kªnh, r¹ch, suèi SON 91 160 255 255

51 §Êt cã mÆt n−íc chuyªn dïng MNC 92 180 255 255

52 §Êt c¬ së cña t− nh©n kh«ng kinh doanh CTN 94 255 170 160

53 §Êt lµm nhµ t¹m, l¸n tr¹i NTT 95 255 170 160

54 §Êt c¬ së dÞch vô n«ng nghiÖp t¹i ®« thÞ DND 96 255 170 160

55 §Êt b»ng ch−a sö dông BCS 254 255 255 254 0 255 255 255

56 §Êt ®åi nói ch−a sö dông DCS 254 255 255 254 0 255 255 255

57 Nói ®¸ kh«ng cã rõng c©y NCS 100 230 230 200

58 §Êt mÆt n−íc ven biÓn nu«i trång thñy s¶n (*) MVT 102 180 255 255 201 0 255 255

59 §Êt mÆt n−íc ven biÓn cã rõng ngËp mÆn (*) MVR 103 180 255 255 201 0 255 255

60 §Êt mÆt n−íc ven biÓn cã môc ®Ých kh¸c (*) MVK 104 180 255 255 201 0 255 255

Ghi chó:

- Mµu pattern c¸c lo¹i ®Êt quy ho¹ch lµ mµu 203 cã th«ng sè: R = 255; G = 0; B = 0

- (*) §Êt cã mÆt n−íc ven biÓn kh«ng thuéc ®Þa giíi hµnh chÝnh tØnh, huyÖn, x·.


Phô lôc 4: lo¹i ®Êt thÓ hiÖn trªn b¶n ®å hiÖn tr¹ng sö dông ®Êt

Sè thø tù

Lo¹i ®Êt M·

1 §Êt chuyªn trång lóa n−íc LUC

2 §Êt trång lóa n−íc cßn l¹i LUK

3 §Êt trång lóa n−¬ng LUN

4 §Êt trång cá COT

5 §Êt cá tù nhiªn cã c¶i t¹o CON

6 §Êt b»ng trång c©y hµng n¨m kh¸c BHK

7 §Êt n−¬ng rÉy trång c©y hµng n¨m kh¸c NHK

8 §Êt trång c©y c«ng nghiÖp l©u n¨m LNC

9 §Êt trång c©y ¨n qu¶ l©u n¨m LNQ

10 §Êt trång c©y l©u n¨m kh¸c LNK

11 §Êt cã rõng tù nhiªn s¶n xuÊt RSN

12 §Êt cã rõng trång s¶n xuÊt RST

13 §Êt khoanh nu«i phôc håi rõng s¶n xuÊt RSK

14 §Êt trång rõng s¶n xuÊt RSM

15 §Êt cã rõng tù nhiªn phßng hé RPN

16 §Êt cã rõng trång phßng hé RPT

17 §Êt khoanh nu«i phôc håi rõng phßng hé RPK

18 §Êt trång rõng phßng hé RPM

19 §Êt cã rõng tù nhiªn ®Æc dông RDN

20 §Êt cã rõng trång ®Æc dông RDT

21 §Êt khoanh nu«i phôc håi rõng ®Æc dông RDK

22 §Êt trång rõng ®Æc dông RDM

23 §Êt nu«i trång thuû s¶n n−íc lî, mÆn TSL

24 §Êt chuyªn nu«i trång thuû s¶n n−íc ngät TSN

25 §Êt lµm muèi LMU

26 §Êt n«ng nghiÖp kh¸c NKH

27 §Êt ë t¹i n«ng th«n ONT

28 §Êt ë t¹i ®« thÞ ODT

29 §Êt trô së cña c¬ quan, tæ chøc DTS

30 §Êt c«ng tr×nh sù nghiÖp DSN

31 §Êt quèc phßng QPH

32 §Êt an ninh ANI

33 §Êt khu c«ng nghiÖp SKK

34 §Êt c¬ së s¶n xuÊt, kinh doanh SKC

35 §Êt cho ho¹t ®éng kho¸ng s¶n SKS

36 §Êt s¶n xuÊt vËt liÖu x©y dùng, lµm ®å gèm SKX

37 §Êt giao th«ng DGT

38 §Êt thuû lîi DTL

39 §Êt ®Ó chuyÓn dÉn n¨ng l−îng, truyÒn th«ng DNT

40 §Êt c¬ së v¨n hãa DVH


41 §Êt c¬ së y tÕ DYT

42 §Êt c¬ së gi¸o dôc - ®µo t¹o DGD

43 §Êt c¬ së thÓ dôc - thÓ thao DTT

44 §Êt chî DCH

45 §Êt cã di tÝch, danh th¾ng LDT

46 §Êt b·i th¶i, xö lý chÊt th¶i RAC

47 §Êt t«n gi¸o TON

48 §Êt tÝn ng−ìng TIN

49 §Êt lµm nghÜa trang, nghÜa ®Þa NTD

50 §Êt s«ng, ngßi, kªnh, r¹ch, suèi SON

51 §Êt cã mÆt n−íc chuyªn dïng MNC

52 §Êt c¬ së cña t− nh©n kh«ng kinh doanh CTN

53 §Êt lµm nhµ t¹m, l¸n tr¹i NTT

54 §Êt c¬ së dÞch vô n«ng nghiÖp t¹i ®« thÞ DND

55 §Êt b»ng ch−a sö dông BCS

56 §Êt ®åi nói ch−a sö dông DCS

57 Nói ®¸ kh«ng cã rõng c©y NCS

58 §Êt mÆt n−íc ven biÓn nu«i trång thñy s¶n (*) MVT

59 §Êt mÆt n−íc ven biÓn cã rõng ngËp mÆn (*) MVR

60 §Êt mÆt n−íc ven biÓn cã môc ®Ých kh¸c (*) MVK

Ghi chó:

(*) - §Êt cã mÆt n−íc ven biÓn kh«ng thuéc ®Þa giíi hµnh chÝnh tØnh, huyÖn, x·.


Phô lôc 5: Thµnh lËp b¶n ®å hiÖn tr¹ng sö dông ®Êt b»ng ¶nh

chôp tõ m¸y bay cã ¸p dông c«ng nghÖ ¶nh sè


Phô lôc 6: Quy tr×nh sè ho¸ vµ biªn tËp b¶n ®å hiÖn tr¹ng sö

dông ®Êt d¹ng sè

(Sö dông phÇn mÒm MicroStation)

ThiÕt kÕ kü thuËt

Tr×nh bµy, bè côc b¶n ®å

Sè ho¸

Chän tû lÖ b¶n ®å T¹o tÖp chuÈn (seed file) Ph©n líp ®èi t−îng

QuÐt b¶n ®å N¾n ¶nh quÐt Sè ho¸ néi dung HTSD§ Hoµn thiÖn d÷ liÖu

KiÓm tra, nghiÖm thu, l−u tr÷, giao nép s¶n phÈm


§Ò c−¬ng «n tËp

PhÇn lý thuyÕt

1. Çc kiÕn thøc c¬ b¶n vÒ b¶n ®å.

2. HÖ quy chiÕu vµ hÖ to¹ ®é quèc gia.

3. HÖ thèng ®Þnh vÞ toµn cÇu GPS.

4. Kh¸i niÖm, ®Æc ®iÓm b¶n ®å sè? Çc lo¹i d÷ liÖu vµ m« h×nh c¬ b¶n cña b¶n ®å sè.

XuÊt nhËp d÷ liÖu b¶n ®å sè.

5. Çc ph−¬ng ph¸p thµnh lËp b¶n ®å sè. Tæ chøc d÷ liÖu b¶n ®å sè?.

6. Kh¸i niÖm, néi dung m« h×nh d÷ liÖu kh«ng gian.

7. M« h×nh d÷ liÖu Vector Spaghetti.

8. M« h×nh d÷ liÖu Vector Topology.

9. Çc thuËt to¸n c¬ b¶n xö lý th«ng tin b¶n ®å.

10. T¹i sao ph¶i chuÈn ho¸ d÷ liÖu b¶n ®å. Néi dung chuÈn ho¸ b¶n ®å ®Þa chÝnh, b¶n ®å

®Þa h×nh, b¶n ®å hiÖn tr¹ng, quy ho¹ch sö dông ®Êt.

11. Kü thuËt sè ho¸ b¶n ®å ®Þa chÝnh, b¶n ®å ®Þa h×nh.

12. Tr×nh bµy c«ng dông hÖ thèng phÇn mÒm Microstation, Mapping office, Famis.

13. S¬ ®å quy tr×nh thµnh lËp b¶n ®å ®Þa chÝnh sè tõ sè liÖu ®o.

14. S¬ ®å quy tr×nh sè ho¸ b¶n ®å.

15. S¬ ®å quy tr×nh thµnh lËp b¶n ®å tõ ¶nh viÔn th¸m.

PhÇn thùc hµnh

Bµi 1: Thµnh lËp b¶n ®å ®Þa chÝnh tõ sè liÖu ®o trong sæ ®o chi tiÕt.

Bµi 2: Sè ho¸, biªn tËp b¶n ®å.

môc lôc

PhÇn lý thuyÕt: 30 tiÕt

Ch−¬ng I: X©y dùng c¬ së d÷ liÖu b¶n ®å...................................................................1 1.1. Mét sè kh¸i niÖm c¬ b¶n ............................................................................................ 1

1.1.1. Kh¸i niÖm b¶n ®å ................................................................................................ 1 1.1.2. B¶n ®å ®Þa chÝnh c¬ së........................................................................................ 1 1.1.3. B¶n ®å ®Þa chÝnh ................................................................................................. 1 1.1.4. B¶n ®å ®Þa h×nh ................................................................................................... 3 1.1.5. B¶n ®å hiÖn tr¹ng sö dông ®Êt ............................................................................ 3

1.2. HÖ quy chiÕu vµ hÖ to¹ ®é quèc gia ........................................................................... 4 1.2.1. Qu¸ tr×nh x©y dùng hÖ quy chiÕu vµ hÖ to¹ ®é Quèc gia .................................... 5 1.2.2. Çc yªu cÇu cña mét hÖ Quy chiÕu Quèc gia..................................................... 6 1.2.3. HÖ Quy chiÕu vµ hÖ to¹ ®é quèc gia VN-2000.................................................... 7

1.3. HÖ thèng ®Þnh vÞ toµn cÇu........................................................................................... 8 1.3.1. Giíi thiÖu............................................................................................................. 8 1.3.2. CÊu tróc c¬ b¶n hÖ thèng GPS ......................................................................... 10 1.3.3 Nguyªn l ý ®Þnh vÞ GPS ....................................................................................... 11 1.3.4. Çc lo¹i m¸y thu GPS....................................................................................... 12 1.3.5. Thµnh lËp b¶n ®å b»ng c«ng nghÖ GPS........................................................... 13

1.4. C¬ së d÷ liÖu b¶n ®å sè............................................................................................ 14 1.4.1. Kh¸i niÖm b¶n ®å sè ......................................................................................... 14 1.4.2. Çc lo¹i d÷ liÖu vµ m« h×nh c¬ b¶n cña b¶n ®å sè............................................ 15 1.4.3. §Æc ®iÓm b¶n ®å sè .......................................................................................... 16 1.4.4. Tæ chøc d÷ liÖu b¶n ®å...................................................................................... 17 1.4.5. XuÊt nhËp d÷ liÖu b¶n ®å sè ............................................................................. 17

1.5. Çc ph−¬ng ph¸p thµnh lËp b¶n ®å sè .................................................................... 18 1.5.1. Thµnh lËp b¶n ®å sè tõ sè liÖu ®o ®¹c .............................................................. 18 1.5.2. Sè hãa b¶n ®å................................................................................................... 19 1.5.3. Thµnh lËp b¶n ®å tõ ¶nh viÔn th¸m................................................................... 20

Ch−¬ng 2: M« h×nh d÷ liÖu b¶n ®å.............................................................................32 2.1. Kh¸i niÖm m« h×nh d÷ liÖu ........................................................................................ 32 2.2. Néi dung cña m« h×nh d÷ liÖu................................................................................... 32 2.3. M« h×nh d÷ liÖu vector spaghetti............................................................................... 32

2.3.1. Th«ng tin vÒ vÞ trÝ kh«ng gian ............................................................................ 33 2.3.2. Th«ng tin vÒ quan hÖ kh«ng gian...................................................................... 34 2.3.3. Th«ng tin vÒ thuéc tÝnh...................................................................................... 34

2.4. M« h×nh d÷ liÖu Vector Topology.............................................................................. 34 2.4.1. Th«ng tin vÒ vÞ trÝ kh«ng gian ............................................................................ 35 2.4.2. Th«ng tin vÒ quan hÖ kh«ng gian..................................................................... 36 2.4.3. Th«ng tin vÒ thuéc tÝnh...................................................................................... 38

2.5. Xö lý th«ng tin b¶n ®å trong c¬ së d÷ liÖu b¶n ®å .................................................... 38 2.5.1. Çc bµi to¸n xö lý th«ng tin b¶n ®å................................................................... 38 2.5.2. Çc thuËt to¸n xö lý th«ng tin b¶n ®å................................................................ 39

Ch−¬ng 3: ChuÈn ho¸ d÷ liÖu b¶n ®å........................................................................41 3.1. ChuÈn ho¸ b¶n ®å ®Þa chÝnh .................................................................................... 41

3.1.1. ChuÈn ho¸ d÷ liÖu b¶n ®å................................................................................. 42 3.1.2. ChuÈn vÒ thÓ hiÖn ®èi t−îng b¶n ®å ................................................................ 49 3.1.3. ChuÈn vÒ khu«n d¹ng d÷ liÖu (format Data Standard)...................................... 50 3.1.4. ChuÈn ho¸ MetaData ........................................................................................ 51 3.1.5. B¶n ®å ®Þa chÝnh sè .......................................................................................... 53

3.2. ChuÈn ho¸ b¶n ®å ®Þa h×nh ...................................................................................... 54 3.2.1. Quy ®Þnh chung................................................................................................. 54 3.2.2. Ph©n líp vµ néi dung b¶n ®å ®Þa h×nh sè.......................................................... 55 3.2.3. Quy ®Þnh çc chuÈn c¬ së................................................................................. 56 3.2.4. Quy ®Þnh vÒ ghi lý lÞch b¶n ®å. .......................................................................... 57 3.2.5. Quy ®Þnh kiÓm tra nghiÖm thu ........................................................................... 57 3.2.6. Quy ®Þnh hoµn thiÖn vµ giao nép s¶n phÈm...................................................... 57

3.3. ChuÈn hãa b¶n ®å hiÖn tr¹ng sö dông ®Êt ............................................................... 58 3.3.1. Néi dung b¶n ®å hiÖn tr¹ng sö dông ®Êt d¹ng sè ............................................. 58 3.3.2. Bé ký hiÖu b¶n ®å hiÖn tr¹ng sö dông ®Êt vµ b¶n ®å quy ho¹ch sö dông ®Êt

d¹ng sè. .................................................................................................................................. 60 3.4. Kü thuËt sè ho¸ b¶n ®å ®Þa chÝnh, b¶n ®å ®Þa h×nh .................................................. 61

3.4.1. Quy ®Þnh vÒ tµi liÖu dïng ®Ó sè ho¸.................................................................. 61 3.4.2. Quy ®Þnh vÒ ph−¬ng ph¸p sè ho¸ ..................................................................... 61 3.4.3. Quy ®Þnh vÒ sai sè vµ ®é chÝnh x¸c cña d÷ liÖu b¶n ®å sè ho¸. ...................... 62

Ch−¬ng IV: HÖ thèng phÇn mÒm chuÈn lËp b¶n ®å .................................................64 4.1. PhÇn mÒm microstation............................................................................................ 64

4.1.1. Giíi thiÖu........................................................................................................... 64 4.1.2. Tæ chøc d÷ liÖu cña MicroStation ...................................................................... 64 4.1.3. Giao diÖn cña MicroStation ............................................................................... 64 4.1.4. Sö dông chuét trong MicroStation..................................................................... 65 4.1.5. Çc chÕ ®é hç trî truy b¾t ®iÓm (Snap) ............................................................ 66

4.1.6. Sö dông Fence.................................................................................................. 66 4.1.7. Reference File................................................................................................... 67

4.2. Thµnh lËp b¶n ®å ®Þa chÝnh sè b»ng phÇn mÒm famis............................................. 67 4.2.1. Chøc n¨ng lµm viÖc víi c¬ së d÷ liÖu trÞ ®o....................................................... 68 4.2.2. Chøc n¨ng lµm viÖc víi c¬ së d÷ liÖu b¶n ®å ®Þa chÝnh .................................... 69

4.3. HÖ thèng phÇn mÒm sè ho¸ b¶n ®å mapping office................................................. 70

PhÇn thùc hµnh............................................................................................................72

PhÇn phô lôc ................................................................................................................73 Phô lôc 1: B¶ng ph©n lo¹i c¸c ®èi t−îng b¶n ®å ®Þa chÝnh.............................................. 73 Phô lôc 2: ph©n líp c¸c yÕu tè néi dung b¶n ®å hiÖn tr¹ng sö dông ®Êt vµ b¶n ®å quy

ho¹ch sö dông ®Êt ...................................................................................................................... 77 Phô lôc 3: Mµu lo¹i ®Êt thÓ hiÖn trªn b¶n ®å hiÖn tr¹ng sö dông ®Êt vµ b¶n ®å quy ho¹ch

sö dông ®Êt ................................................................................................................................. 81 Phô lôc 4: lo¹i ®Êt thÓ hiÖn trªn b¶n ®å hiÖn tr¹ng sö dông ®Êt ...................................... 83 Phô lôc 5: Thµnh lËp b¶n ®å hiÖn tr¹ng sö dông ®Êt b»ng ¶nh chôp tõ m¸y bay cã ¸p

dông c«ng nghÖ ¶nh sè............................................................................................................... 85 Phô lôc 6: Quy tr×nh sè ho¸ vµ biªn tËp b¶n ®å hiÖn tr¹ng sö dông ®Êt d¹ng sè............... 86

§Ò c−¬ng «n tËp ..........................................................................................................87 PhÇn lý thuyÕt.................................................................................................................. 87 PhÇn thùc hµnh ............................................................................................................... 87

tµi liÖu tham kh¶o

1. Bé tµi nguyªn vµ M«i tr−êng, Dù ¸n kh¶ thi x©y dùng c¬ së d÷ liÖu tµi nguyªn ®Êt (1997).

2. Bé tµi nguyªn vµ M«i tr−êng, H−íng dÉn sö dông çc phÇn mÒm Famis - MicroStation -

IrasB - Igeovec - MSFC - MRFClean - MRFFlag, (2000)

3. Bé tµi nguyªn vµ M«i tr−êng, Ký hiÖu b¶n ®å ®Þa chÝnh, (1999).

4. Bé tµi nguyªn vµ M«i tr−êng, Ký hiÖu b¶n ®å ®Þa h×nh çc tû lÖ (1995).

5. Bé tµi nguyªn vµ M«i tr−êng, Ký hiÖu b¶n ®å hiÖn tr¹ng sö dông ®Êt (2005).

6. Bé tµi nguyªn vµ M«i tr−êng, Kü thuËt sè ho¸ b¶n ®å ®Þa h×nh, (2000).

7. Bé tµi nguyªn vµ M«i tr−êng, Quy ph¹m thµnh lËp b¶n ®å §Þa chÝnh, (1999).

8. Bé tµi nguyªn vµ M«i tr−êng, Quy ph¹m thµnh lËp b¶n ®å HiÖn tr¹ng sö dông ®Êt, (2005).

9. Bé tµi nguyªn vµ M«i tr−êng, Tµi liÖu båi d−ìng çn bé ®Þa chÝnh cÊp c¬ së, (1997).

10. Bé tµi nguyªn vµ M«i tr−êng, Tµi liÖu chuÈn ho¸ b¶n ®å ®Þa chÝnh (2000).

11. Burrough (1986). Principle of Geographical Information Systems for Land Resources

assessment. Clarendon Press - Oxford.

12. NguyÔn §×nh D−¬ng, Bµi gi¶ng viÔn th¸m cho cao häc, §¹i häc Má §Þa ChÊt, Hµ néi (2000).

13. Erdas Inc - 2801 Buford Highway-NE-Suite 300-Atlanta Georgia 30329-2137 USA, Erdas

Field Guide, Digital Image Processing, (1994).

14. NguyÔn Th−îng Hïng, bµi gi¶ng ViÔn th¸m vµ hÖ thèng th«ng tin ®Þa lý, §¹i häc Khoa häc

tù nhiªn, (1998).

15. ITC, Principle of Geographic information Systems, The Netherlands, (2001).

16. John R.Jensen, Introductory Digital Image Processing A Remote Sensing Perspective,

(2000)

17. Jan Van Sickle, GPS for Land Surveyors, Ann Arbor Press, Inc, (1996)

18. NIRD, Hyderabad, Remote sensing for rural development, Space Application Centre

(ISRO), (1998).

19. NguyÔn Thanh Trµ, gi¸o tr×nh B¶n ®å ®Þa chÝnh, NXB N«ng nghiÖp (1999).

20. NguyÔn Träng TuyÓn, gi¸o tr×nh Tr¾c ®Þa phæ th«ng, NXB N«ng nghiÖp (1999).

21. TrÇn Quèc Vinh - Lª ThÞ Giang, Ch−¬ng 4 - ViÔn th¸m trong n«ng nghiÖp, Tin häc øng dông

trong n«ng nghiÖp, NXB Khoa häc kü thuËt (2005).

lêi nãi ®Çu

Bµi gi¶ng m«n häc Tin häc øng dông ®−îc biªn so¹n cho sinh viªn khoa §Êt vµ M«i tr−êng,

tr−êng §¹i häc N«ng nghiÖp I- Hµ Néi, nh»m trang bÞ cho sinh viªn çc kiÕn thøc c¬ b¶n vÒ b¶n ®å

sè, çc ph−¬ng ph¸p thµnh lËp b¶n ®å sè, tæ chøc d÷ liÖu, cÊu tróc d÷ liÖu b¶n ®å sè vµ chuÈn hãa

d÷ liÖu b¶n ®å sè. Trªn c¬ së ®ã, sinh viªn cã thÓ vËn dông vµo c«ng t¸c thµnh lËp b¶n ®å sè theo

®óng quy tr×nh, quy ph¹m cña Bé Tµi nguyªn vµ M«i tr−êng.

Trong qu¸ tr×nh biªn so¹n chóng t«i ®· nhËn ®−îc nhiÒu ý kiÕn ®ãng gãp quý b¸u cña çc

®ång nghiÖp trong bé m«n §Þa ChÝnh - khoa §Êt vµ M«i tr−êng - Tr−êng §¹i häc N«ng NghiÖp I.

Xin ch©n thµnh çm ¬n sù gãp ý ch©n t×nh ®ã.

Chóng t«i rÊt mong nhËn ®−îc nhiÒu ý kiÕn ®ãng gãp cña çc ®ång nghiÖp, çc b¹n ®äc ®Ó

lÇn biªn so¹n sau ®−îc tèt h¬n.

TRÇN quèc vinh

tr−êng ®¹i häc n«ng nghiÖp i hµ néi khoa ®Êt vµ m«i tr−êng

==============

ThS. trÇn quèc vinh

bµi gi¶ng m«n häc tin häc øng dông

(Dïng cho sinh viªn khoa §Êt vµ M«i tr−êng)

Hµ néi 2005

Bai giang mon_tin_hoc_ung_dung

Documents

Transcript of Bai giang mon_tin_hoc_ung_dung