Bahasa Jawa Tripama

6
Tripama Dhandhanggula 1. Yogyanira kang para prajurit Lamun bisa sami anuladha Kadya nguni caritane Andelira sang prabu Sasrabahu ing Mahespati Aran Patih Suwanda Lelabuhanipun Kang ginelung tri prakara Guna kaya purun ningkang den nantepi Nuhoni trah utama 2. Lire lelabuhan tri prakawis Guna bisa sanis kareng karya Binudi dadi unggule Kaya sayektinipun Duk Bantu pran Magada nagri Amboyong putri dhomas Katur ratunipun Purune sampun tetelo Aprang tanding lan ditya Ngalengka aji Suwanda mati ngrana

Transcript of Bahasa Jawa Tripama

Page 1: Bahasa Jawa Tripama

Tripama

Dhandhanggula

1. Yogyanira kang para prajurit

Lamun bisa sami anuladha

Kadya nguni caritane

Andelira sang prabu

Sasrabahu ing Mahespati

Aran Patih Suwanda

Lelabuhanipun

Kang ginelung tri prakara

Guna kaya purun ningkang den nantepi

Nuhoni trah utama

2. Lire lelabuhan tri prakawis

Guna bisa sanis kareng karya

Binudi dadi unggule

Kaya sayektinipun

Duk Bantu pran Magada nagri

Amboyong putri dhomas

Katur ratunipun

Purune sampun tetelo

Aprang tanding lan ditya Ngalengka aji

Suwanda mati ngrana

Page 2: Bahasa Jawa Tripama

3. Wonten malih tuladan prayogi

Satriyagung nagari Ngalengka

Sang Kumbakarna namane

Tur iku warna diyu

Suprandene nggayuh utami

Duk awit prang Ngalengka

Denya darbe atur

Mring raka amrih praharja

Dasamuka tan keguh ing ngatur yekti

Demung mungsuh wanara

4. Kumbokarno kinen mengsah jurit

Mring kang raka sira tan lenggana

Nglungguhi kasatriyane

Ing tekad datan purun

Among cipta labuh nagari

Lan nolih yayah rena

Myang luluhuripun

Wus mukti aneng Ngalengka

Mangke arsa rinusaking bala kapi

Punagi mati ngrana

5. Yogyamalih kinarya palupi

Surya Putra narpati ngawangga

Lananda watur kanange

Lan yayah tunggil ibu

Suwito mring sri narpati

Aneng nagri Ngastina

Kinaryo gulagul

Manggala golonganing prang

Page 3: Bahasa Jawa Tripama

Bratayuda ing ngadeg gen senapati

Ngalaga ing korawa

6. Minungsuh ken kadange pribadi

Aprang tanding lan Sang Dananjaya

Sri Karna suko manahe

Dene sira pikantuk

Marga denya arsa malesih

Ira sang Duryudana

Marmantu kalangku

Denya ngetog kasugiran

Aprang rame Karna mati jinemparing

Sumbaga wiratama

7. Katri mangka Sudarso ning Jawi

Pantes lamun sagung pra prawira

Amiritta sakadare

Ing lelabuhanipun

Aja kongsi buwang palupi

Manawa tibeng nestha

Ina esthinipun

Senadyan tekading buta

Tan prabeda budi panduming dumadi

Mursidi ing kotaman

Danang Putra G

Ilmu Sejarah/014714004

Page 4: Bahasa Jawa Tripama

ULASAN BAHASA INDONESIA DARI SERAT TRIPAMA

Tripama ini terdiri dari 7 pada yang keseluruhannya merupakan tembang

Dhandhanggula. Tripama/Serat Tripama ini berisi beberapa nasihat-nasihat luhur dari

beberapa peristiwa-peristiwa yang terdapat dalam cerita wayang (Ramayana, Arjuna

Sasrabahu, dan Baratayuda).

Pada 2 pada pertama, Tripama ini berisikan tentang cerita kepahlawanan Patih

Suwanda yang mengabdi kepada Raja Maespati yaitu Prabu Arjuna Sasrabahu. Patih

Suwanda merupakan salah satu contoh abdi yang sangat setia terhadap janjinya kepada

raja karena hal tersebut merupakan salah bakti dan jalan utama yang telah dipilihnya

ketika menjadi seorang patih (nuhoni trah utama), walaupun dia sendiri masih mempunyai

3 perkara yang masih menjadi masalah (kang ginelung tri prakara). Patih Suwanda

diperintah oleh Raja Arjuna Sasrabahu dari Kerajaan Maespati untuk memboyong putri

dari Kerajaan Magada yang saat itu menjadi rebutan (Duk Bantu prang Magada nagri,

amboyong putri dhomas). Salah satu pesaingnya adalah raja raksasa dari Kerajaan

Alengka (Dasamuka). Walaupun masalah tersebut merupakan hal yang terasa berat,

namun karena rasa pengabdiannya, Patih Suwanda tetap berusaha memimpin perang

dengan Kerajaan Alengka tersebut (Aprang tanding lan ditya Ngalengka aji), walaupun

akhirnya beliau gugur di medan perang sebagai seorang ksatria (Suwanda mati ngrana).

Kemudian ada cerita luhur lain yang terdapat di pada ketiga dan keempat. Cerita

ini mengkisahkan tentang seorang raksasa dari Kerajaan Ngalengka yang mempunyai

watak ksatria, yaitu raksasa Kumbakarna. Dia adalah adik kandung Raja Alengka,

Rahwana. Saat itu Alengka diserbu oleh tentara kera. Kumbakarna pun turut maju perang,

tetapi bukan untuk membantu kakaknya (Rahwana), melainkan untuk maju sebagai

seorang ksatria yang berusaha mempertahankan tanah kelahirannya dan tanah peninggalan

para leluhurnya tersebut. Di hadapan tentara kera, dia pun akhirnya gugur di medan

peperangan.

Pada selanjutnya pun bercerita tentang kepahlawanan yang hampir mirip dengan

uraian di atas, diantaranya adalah Sri Karna yang lebih memilih pihak Kurawa walaupun

dia tidak memihak pada Duryudana, kemudian Suwita yang mengabdi kepada Sri

Nurupati di Alengka hingga terpilih menjadi panglima perang.

Page 5: Bahasa Jawa Tripama

Hal tersebut mempunyai nilai keluhuran, diantaranya adalah beberapa sifat ksatria

dan sifat pengabdian kepada hal yang benar, walaupun kadang berbenturan dengan hati

nurani.