BALAIMCILIK- ( BA KURAMI- ARASAL KOULLANMA- ARIIM YOLUYLA RENME KURAMI ) ( THORNDKE )

KAVRAMLARTANIMRNEK

( ARASAL KOULLANMA ) BALAIMCILIK KURAMI Thorndikenin grleri eletirilmi ama yarm yzyla yakn etki evresinde etki yaratmtr. Thorndike, eitimsel uygulamalar, transfer eitimi, karlatrmal psikoloji, Zeka testi, sosyal psikoloji alanlarnda almtr. Hayvan Zekas adl eseri herkesi etkilemitir Ona gre , renmenin temelini Duyusal uyarclar ile harekete geiriciler arasnda kurulan ba oluturur. Buna balamclk ( ba kuram ) denir. Duyusal uyarclar ile harekete geiriciler arasnda kurulan ba sonucunda renme oluur Uyarc ile Tepki sinirsel bir bala ( balam yoluyla ) birbirine balanmaktadr

SEME BALAMA(DENEME YANILMA ) renmenin en temel formu DENEME YANILMA RENMESDR. Buna daha sonra SEME BALAMA demitir. Organizma bir problemi zerken kendisini amacna gtrenleri seer dierlerini eler. ( Bunu kafese koyduu kedi deneyiyle ispatlamaya almtr )

RENME KK ADIMLARLA OLUUR renme igrsel bir ekilde aniden deil yava yava ortaya kar nsanlar ve hayvanlar ayn basit yolla renir. Ancak insan renmesi biraz daha karmaktr.

TEMEL KANUNLARI

HAZIRBULUNULUK KANUNU Bu kanununu nsann Orijinal Doas adl kitapta toplad Bir insan etkinlik yapmaya hazrsa , onu yapmaktan haz duyar, bu durumda eer engellenirse kzgnlk gsterir. Bir insan etkinlik yapmaya hazr olmad halde zorlanrsa, yine kzgnlk duyar

Bir ocuk yaz yazmaya hazrsa yazmaktan zevk alr, ayet engellenirse kzgnlk davranlar gsterir. Eer bir ocuk yaz yazmaya hazr olmad halde zorlanrsa, kzgnlk duyar

ETK KANUNU

Thorndikenin psikolojiye en byk katks etki kanunudur. Bu kanun ayn zamanda Skinnerin Edimsel Koullanma kuramnn temelini oluturur.

1930DAN NCE1930DAN SONRA

Tepkinin dourduu sonu haz verici durumla sonulanrsa uyarc tepki ba kuvvetlenir Tepkinin dourduu sonu istenmedik durumla sonulanrsa uyarc - tepki ba zayflar-Tepkinin dourduu sonu haz verici durumla sonulanrsa uyarc tepki ba kuvvetlenir ( 1930a gre Deime yok )-Tepkinin dourduu sonu istenmedik durumla sonulanrsa uyarc - tepki ba etkilenmez

TEKRAR KANUNU1930DAN NCE1930DAN SONRA

Uyarc tepki ba kullanldka ( tekrar edildike ) glenir Kullanlmazsa zayflar-Tekrar uyarc tepki ban ne kuvvetlendirir , nede zayflatr. ( 1930a gre tamamen deitirmitir )-Tekrar etme sadece gelime salar.

KURAMIN 1930dan NCEK KNCL LKELER

TEPK ETLL Organizma kar karya kald bir problemin zm srecinde pek ok farkl tepki ortaya koyar. Bunlardan sonuca gtrenleri tekrar eder dierlerini eler Bu ilke deneme yanlma renmesinin de temelini oluturur Kedi kapatld rahatsz edici kafes ortamndan dar kmak iin ok farkl tepkiler ortaya koymutur. Ancak dier seferde bir nceki ie yaramayan tepkilerin bazlarn eleyerek kafesten kma zamann ksaltm ve sonuta kafesten kma yolunu renmitir.

DKKAT EKC UYARICILAR Uyarclara tepkiler gsterilirken daha ok dikkat ekenlere kar ncelikli olarak tepki gsterme sz konusudur. Bir ocuk kapatld bir oda dan kmak iin 10 siyah dmeye deil, sadece bir krmz dme olan dmeye ncelikli basar. Zira o daha ok dikkat ekmektedir.

RENC ZELLKLER Hem kaltm, hem de tutumlar ( renmeler ) tepkiyi ortaya koyma performansn etkiler Kafese konan gen kedi, yal kediye gre daha ok aba gsterir. Daha nce krmz dmeye bastmzda kap almadysa, artk bu sefer dikkat eken krmz dmeden balamayz , zira onun ie yaramadn renmiizdir.

BENZETME YOLUYLA TEPKDE BULUNMA( TEPK ANOLOJS- TRANSFERDE BENZER ELER ) Benzer uyarclara , benzer tepkileri gsterme eilimindeyiz Buna daha sonra uyarc genellemesi denmitir. Organizmann karlat yeni durumla , nceki durum arasndaki benzerlik arttka, transfer etme yetenei de artmaktadr Bir matematik problemini zen renci, benzer problemlerin zmnde de ayn yolu takip eder. Motoru arza eden bir ofr, arkadann arabasnn motoru bozulduun da da ayn yolu takip ederek problemi gidermeye alr

ARIIMSAL GE Bir uyarcya gsterilen tepki, ortama baka uyarclarn girmesiyle birlikte onlara da gsterilmeye balanr. Bu arada ilk uyarclar ortamdan ekilse bile tepkiler yeni uyarclara gsterilmeye devam eder. Thorndike, kediye balk gsterip ayaa kalkmasn salamtr. Daha sonra balk gsterip + ayaa kalk komutu vermitir. Bir sonraki aamada et olmasa bile ayaa kalk denince kedi ayaa kalkmtr. Hafif mzik eliinde kitap okutturulduunda, daha sonra hafif mzik olmasa bile kitap okuma davran devam eder. Reklamclkta, nllerle bir rn tantldnda, rn alma davran artar

KURAMIN 1930dan SONRAK KNCL LKELER

ETKNN YAYILMASI Pekitirilen davranlar kadar, pekitirilen davrann ncesindeki ya da sonrasndaki davranlarda pekitirilmi olur. Cezalandrlan davranlarn, ncesindeki yada sonrasndaki davranlar pekitiriliyorsa cezalandrlan davran devam eder. Yemekten nce , ellerini ykamas durumunda sevdii yiyeceini yiyen bir ocuun, ellerini ykadktan sonra havluda kurulama davran da pekitirilmi olur. Ayn zamanda ellerini kurulamama davran da pekiebilir.

AT OLMA Uyarc durumunda bulunan iki e bir birine ait ise , ikisi arasnda arm olumaktadr Tepkinin meydana getirdii etki , organizmann ihtiyalaryla ilikili ise , renme daha etkilidir Thorndikenin bu ilkesi biliselcilii destekledii iin eletitilmitir. Kedi havlar , kpek miyavlar. Cmlesinde havlar kavram kpekle ilgili olduu iin kedi kavram havlar artrmaz. Ancak, kpek havlar, kedi miyavlar olsa havlar kpee ait olduu iin arm daha iyi olmaktadr. Gazete okuyan rencinin tarih ders baars artt iin gazete okumaya devam eder. Zira sonu, rencinin ihtiyacna olumlu etki oluturdu.

ARIIMSAL ZITLIK Birbirini artran kavramlar kolay renilir, oysa ki bir birini artrmayan zt uyaranlar zor renilir. Thorndike , ait olma ilkesine getirilen eletirilere bu ilkeyle cavp vermitir. Ona gre Gestaltlarn dedii gibi renme , uyarc tepki balarnn yerine genel ilkelerle aklansa idi , renci ileriye ve geriye doru ayn performans gsterebilecekti. Bir renci arpm tablosunu batan sona rahat bir ekilde ezberlerken, sondan baa zor ezberler Alfabedeki harfler geriye doru zor sylenir

THORNDKENN KURAMININ ETME UYGULANMASI1. Eitim bilimsel bir nitelik tamaldr2. Balangta amalar iyi belirlenmelidir3. rencinin davrann dal gdlenme belirler. Bu bakmdan renmeler rencinin ihtiyac karlayacak durumda olmaldr.4. Eitimde cezaya yer yoktur. Zira ceza, uyarc tepki arasndaki ba zayflatmaz5. Sre boyunca renci aktif olmal, ezberci eitimden kanlmaldr6. Okuldaki koullar , gerek yaama uygun olmaldr7. renme kk admlarla oluur, bu bakmdan renme adm adm, kolaydan zora olmaldr