BIZNIS

PLAN

Projekat : Farma koza

Profesor Doc. dr Sanel Jakupovi

student Sanja Karanovic Apeiron Novi Grad

1

Sadraj:PODACI O INVESTITORU

Registracioni i opti podaci Finansijski pokazatelji poslovanjaREZIME O INVESTICIJI DETALJNI PODACI O INVESTICIJI

Predmet i opis investicije Lokacija investicije Dinamika realizacije Struktura i vrijednost investicije Izvori finansiranja Plan otplate kredita Plan godinjih poslovnih prihoda iz investicije Plan godinjih poslovnih rashoda iz investicije Plan amortizacije Plan trita nabavke Plan trita prodaje Projekcije Bilansa uspijeha investicije Projekcija Finansijskog efekta investicije Pregled i ocjena finansijskih efekata investicijeZAKLJUAK O INVESTICIJI

PODACI O INVESTITORU Registracioni i opti podaci

2

Naziv investitora Pravni status Sjedite Vlasnitvo Matini broj JIB ifra i naziv osnovne djelatnosti Pretene djelatnosti

UZGOJ d.o.o. Gornji Orlovci Zdravko Jovic 25059589823 58034094 345-uzgoj stoke 829-proizvodnja mlijeka Farma koza, proizvodi : jarad za rasplodjivanje i klanje, Prosjene teine 22 kg (oko 450 kom/ god) i mlijeko (oko 200 hiljada lit/god) 6( NKV-1 PKV-3 SSS-1 VS-1 )

Broj zaposlenih Najvanija imovina

Gradjevine: poslovni prostor 60m2 i objekat za smjetaj koza 400m2 u Gornjim Orlovcima na povrini od 3500m2 osnovno stado koza 300 kom, laktofriz 400 lit, oprema za muu Geografsko trite Republike Srpske, predmeti nabavke: hrana za stoku, najvaniji dobavljai su induvidualni proizvoai u neposrednom okruenju farme Geografsko trite Bosne i Hercegovine, najvaniji kupci preraivai kozijeg mlijeka-proizvoai sireva. UZGOJ ima dugoroni ugovor sa firmom iz Tenja koja otkupljuje mlijeko, a kupci jaradi su druge farme, farme u osnivanju, seoska gazdinstva i restorani u Banjoj Luci i Prijedoru. Zdravko Jovi, direktor

Trite nabavke

Trite prodaje

Lica ovlaena za zastupanje

Finansijki pokazatelji poslovanja investitora

Bilans stanja

3

AKTIVA Gotovina na raunu Kratkorona potraivanja i plasmani Zalihe Stalna imovina Ukupno:

2008-1231 10 000 40 000 300 000 200 000 550 000

2009-1231 15 000 35 000 350 000 200 000 600 000

2010-1231 7500 42 500 450 000 200 000 700 000

PASIVA Kratkorne obaveze Dugorone obaveze Kapital Ukupno:

2008-1231 17 500 100 000 432 500 550 000

2009-1231 12 500 37 500 550 000 600 000

2010-1231 200 000 0 500 000 700 000

Bilans uspjehaSTAVKA Poslovni prihodi Poslovni rashodi Neto dobitak Gubitak 2008-12-31 500 000 440 000 110 000 0 2009-12-31 675 000 532 000 225 000 0 2010-12-31 325 000 295 000 25 000 0

Postojei krediti: Hipoteke: Izdate mjenice: Sudski sporovi:

Nema Nema Nema Nema

Mogua garancija za planirani kredit:

Opis nekretnine koja se nudi kao hipotekarni kredit: Objekti farme koza ukupno 460m2 na placu 3500 m2 u Gornjim Orlovcima kod Prijedora. Procjenjena vrijednost: 222 500 KMBlokade raunaGodina 2010 2009 Broj dana 0 0 Broj dana u kontinuitetu 0 0

REZIME O INVESTICIJI

Predmet investicije: Karakter investicije: Dinamika realizacije: Broj zaposlenih :Godinji obim

Farma koza Proirenje postojee djelatnosti 3 mjeseca od zatvarnja finansijske konstrukcije 3

4

djelatnosti prihodi Jarad(22 kg) mlijeko Ukupno Vrijednost investicije Nematrijalna ulaganja Osnovna sredstva Obrtna sredstva Bank trok kredita Ukupno Izvori finansiranja Sopstvena sredstva Saulagai Kredit Ukupno uloeno 5000 0 0 0 5000 uloeno 5000 0 0 5000

koliina 225 100 000

Jm kom lit

Cijena 200 1,375

Ukupno 45 000 137 500 182 500 % 5.06 81.28 13.17 0.51

% 2.53 0.00 0.00 0.00

Nova ulaganja 5000 160 935 26 071 400 192 406 Nova ulaganja 93 006 0 100 000 193 006

% 2.53 81.28 13.17 0.51

Ukupno 10 000 160 935 26 071 400 187 406 ukupno 98 006 0 100 000 198 006

% 2.53 0 0

% 46.97 0.00 50.50

% 46.97 0 50.50

Finansijski efekti investicije Poslovni prihodi Neto dobit Ekonominost Akumulativnost Reproduktivna sposobnost Vrijeme povrata ulaganja Neto sadanja vrijednost

182 500 55 076 30% 28% 30% 3.38 121 900

KM KM Neto dobitak Neto dobitak Neto dobitak+amort godina

Poslovni prihodi Investicija Investicija Prema ekonomskom toku Prema finansijskom toku

KM 0,62 Prema finansijskom toku 20% Prema finansijskom toku

Relativna nsv Interna stopa renabilnosti projekta Interna stopa rentabilnosti sopst kapitala Stepen sigurnosti ulaganja (DSCR)

40% I II III IV - 1.65 1.77 1.92

V 2.09

VI -

VII -

VIII -

IX -

X -

DETALJNI

PODACI

O

INVESTICIJI

Predmet i opis investicije

Naziv projekta: Opis investicije:

Farma koza Ovom investicijom UZGOJ namjerava da proiri kapacitete farme. Planirana ulaganja odnose na dogradnju objekta za smjetaj koza 340m2, dogradnju objekta za muu, dogradnju prostorije za laktofriz i kupovinu 150 koza. Realizacijom 5

investicije UZGOJ e poveati proizvodnju mlijeka sa 200 000 na 300 000 litara godinje, a prodaju jaradi sa 450 na 675 jaradi godinje, prosjene teine 22kg.Lokacija investicije

Gornji OrlovciDinamika realizacije investicije

3 mjeseca od zatvaranja finansijske konstrukcije

STRUKTURA I VRIJEDNOST INVESTICIJE

Uloeno Nematrijalna ulaganja Projekti,dozvole,nadzor Obuka zaposlenih Licence,patenti Standardi (ISO,haacp) Osnovna sredstva tala talska oprema Prostorija za muu Prostorija za laktofriz Muzilice Laktofriz Osnovno stado (150) Obrtna sredstva Bank trok kredita Ukupno 5000 5000 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 5000

% 2.53

0.00

0.00 0.00

Nova ulaganja 5000 2500 2500 0 0 160 935 54 000 12 500 6 600 4 400 1 075 5 280 77 086 26 071 400 193 006

% 2.53

Ukupno 10 000 7 500 2 500 0 0 160 935 54 000 12 000 6 600 4 400 1 075 5 280 77 086 26 071 400 198 006

% 5.05

81.28

81.28

13.17 0.51

13.17 0.51

IZVORI uloeno %

FINANSIRANJA Nova % ukupno %

6

ulaganja Sopstvena sredstva Saulagai Kredit Ukupno 5000 0 0 5000 2.53 0.00 0.00 93 006 0 100 000 193 006 46.97 0.00 50.50 98 006 0 100 000 198 006 49.50 0.00 50.50

USLOVI KREDITA I PLAN OTPLATE

Ukupan iznos kredita: 100 000 KM Godinja kamata : 10% Rok otplate: 5 godina Grejs period : 1 godina Grejs period vai i za kamatu Broj godinjih rata: 4 Bankarski trokovi kredita: 1% Izabran model: Jednake otplate Potencijalni kreditor: Uni-Kredit Banka Plan otplate po godinamaGodina 1 2 3 4 5 Ukupno Bankarska provizija Ukupno sa bankarskom provizijom kamata 0.00 10 253.387 7 424.866 4 596.346 1 767.825 24 042.424 0.00 24 042.424 otplata 0.00 28 285.20 28 285.20 28 285.20 28 285.20 113 140.80 0.00 113 140.80 ukupno 0.00 38 538.59 35 710.07 32 881.55 30 053.03 137 583.24 0.00 137 583.24

Plan otplate 7

godina

period

ostatak

otplata

kamata

anuitet

8

1 1 1 1 2 2 2 2 3 3 3 3 4 4 4 4 5 5 5 5

1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4

102 500 105 062.5 107 689.06 110 381.29 113 148.82 106 069.52 98 998.92 91 926.23 84 855.62 77 784.31 70 713.01 63 641.71 56 570.41 49 499.11 42 427.81 35 356.51 28 285.21 21 213.90 14 142.60 7 071.30

0.00 0.00 0.00 0.00 7 071.30 7 071.30 7 071.30 7 071.30 7 071.30 7 071.30 7 071.30 7 071.30 7 071.30 7 071.30 7 071.30 7 071.30 7 071.30 7 071.30 7 071.30 7 071.30

0.00 0.00 0.00 0.00 2 828.52 2 651.74 2 474.95 2 298.92 2 121.39 1 944.61 1 767.82 1 591.04 1 414.26 1 237.48 1 060.69 883.91 707.13 530.35 353.56 176.78

0.00 0.00 0.00 0.00 9 899.82 9 723.04 9 546.26 9 369.47 9 192.69 9 015.91 8 889.13 8 662.34 8 485.56 8 308.78 8 132.00 7 955.21 7 778.43 7 601.65 7 424.87 7 248.08

PLAN GODINJIH PRIHODA

U prihodima figuriu samo prihodi kao posljedica investicijeProizvod/usluga Jarad (22kg) Mlijeko Ukupno Obim djelatnosti Jm 225 100 000 Kom Lit Cijena 200 1,375 Projektovan prihod 45 000 137 500 182 500

PLAN GODINJIH RASHODA

Samo oni kao posljedica investicijeFiksni rashodi Opis Zarade Odravanje Osiguranje Porezi doprinosi Ostali fiksni rashodi Ukupno Varijabilni rashodi Opis Materijal Elektrina energija Proizvodne usluga Marketing Neproizvodne usluge Ukupno Iznos 45 000 10 500 10 000 750 500 66 750 Iznos 18 497.4 10 500 0 13 750 4 000 46 747.4

9

Proraun materijala Opis Sijeno lucerke Koncentrat Stona so Ukupno : Zarade Opis Radnici Menadment Ukupno

koliina 187,5 410 12,75

jm Bala Kg kg

cijena 1,125 0.60 0.40

Iznos 8437.5 9840 220 18497.5 Ukupno godinje 24 000 21 000 45 000

Broj zaposlenih 2 1

Prosjena bruto zarada 1000 1750

PLAN AMORTIZACIJE Osnovna sredstav tala talska oprema Prostorija za muu Prostorija za laktofriz Muzilice Laktofriz Osnovno stado(150) Ukupno osnovica 54 000 12 500 6 600 4 400 1075 5 280 77 080 5 135.5 109 580 Stopa amortizacije 5 10 5 5 10 10 0 Godinji iznos 2 700 1 250 330 220 107.5 528 0 Ostatak vrijednosti(poslije 10 godina) 27 000 0 3 300 2 200 0 0 77 080

PLAN TRITA NABAVKE

Planirano geografsko trite: ta se nabavlja: Planirani dobavljai:

Bosna i Hercegovina i Srbija Hrana za koze Individualni seoski proizvoai u okruenju i regionuPLAN TRITA PRODAJE

10

Planirano geografsko trite:

Planirani potroai: Konkurencija i prodaja:

Mlijeko: Planirano geografsko trite prodaje je Bosna i Hercegovina i Srbija. Potronja kozijeg mlijeka u prethodnoj godini je iznosila oko 2,5 miliona litara u Srbiji i 1 milion litara u BiH. U nekoliko poslednjih godina porasla je potronja mlijeka za 3%/godinje. Prosjena cijena prema krajnjim potroaima je oko 1,75KM litri. Sa planiranom prodajom od 100 000lit/god, UZGOJ ima namjeru da se fokusira na ova dva trita. Jarad: Planirano geografsko podruje prodaje jaradi takoe su BiH i Srbija, potronja jaradi u proloj godini iznosila je 4000 kom u BiH i 10 000 kom u Srbiji. U poslednjih nekoliko godina,evidentiran je porast potronje oko 2%/godinje. Otkupljivai i preraivai kozjeg mlijeka,farme za poveanje osnovnog stada Najvaniji sadanji snabdjevai trita BiH i Srbije su oko dvadesetak vei farmi u BiH i Srbiji , zauzimaju oko 30% trita i oko 6500 seoskih domainstava koji zauzimaju 70% ovog trita. Organizovani otkup kozijeg mlijeka radi prerade u sir, obuhvata oko 40% proizvodnje, dok 60% seoska domainstva takoe prodaju u obliku sira. Realnost plasmana proistie iz injenice da su otkupljivai i preraivai kozijeg mlijeka , zadovoljni dosadanjom saradnjom ponudili ugovore o otkupu cijelokupne koliine mlijeka.Plasman jaradi polazi iz injenice da je potranja u porastu i da su dosadanji kupci spremni otkupiti svu jarad iz poveane proizvodnje.

PROJEKCIJA BILANSA USPJEHA INVESTICIJE

Godine nisu kalendarske, ve se raunaju od dana zatvaranja finansijske konstrukcije, od obezbjeenja kredita-u prvoj godini figuriu se kreditne obaveze, a prihodi i rashodi odnose se na mjesece aktivnog rada.GODINA POSLOVNI PRIHODI I 136875 II 182500 III 182500 IV V VI VII VIII I X X

11

UKUPNO Jarad Mlijeko POSLOVNI RASHODI UKUPNO Varijbilni poslovni rashodi ukupno Materijal Energija Marketing Neproizvodne usluge Proizvodne usluge Fiksni i poslovni rashodi ukupno Zarade ukupno Odravanje osiguranje Porezi i doprinosi Ostali fiksni rashodi DOBIT PRIJE AMORTIZACIJE,OBAVEZA PO KREDITU POREZA Amortizacija DOBIT PRIJE OBAVEZA PO KREDITU POREZA Kamata DOBIT PRIJE POREZA Porez NETO DOBIT

33750 103125 85123. 1 35061 13873 7875 10312 3000 0 50062 33750 7875 7500 562 375 51 752 3852 47900 0 47900 4790 43110

45000 137500 113497 46 747 18497 10500 13750 4000 0 66750 45000 10500 10000 750 500 69 002 5135 63 867 10253 53614 5361 48252

45000 137500 113497 46747 18497 10500 13750 4000 0 66750 45000 10500 10000 750 500 69002 5135 63867 7425 56442 5644 50797

4596 59271 5927 53344

1768 62099 6210 55889

0 63868 6387 57480

PROJEKCIJA FINANSIJSKOG TOKA INVESTICIJE (Free cash flow) GODINA POSLOVNI PRIHODI UKUPNO Jarad Mlijeko POSLOVNI RASHODI UKUPNO Varijbilni poslovni rashodi ukupno Materijal Energija Marketing Neproizvodne usluge Proizvodne usluge Fiksni i I 136875 33750 103125 85123. 1 35061 II 182500 45000 137500 113497 46 747 III 182500 45000 137500 113497 46747 IV V VI VII VIII IX X

13873 7875 10312 3000 0 50062

18497 10500 13750 4000 0 66750

18497 10500 13750 4000 0 66750

12

poslovni rashodi ukupno Zarade ukupno Odravanje osiguranje Porezi i doprinosi Ostali fiksni rashodi POSLOVNA MARGINA Obaveze po kreditu Otplata Kamata GOTOVINA PRIJE POREZA Porez GOTOVINA NAKON POREZA

33750 7875 7500 562 375 51 752 0 0 0 51 752 4790 46 962

45000 10500 10000 750 500 69 002 38538 28285 10253 30464 5361 25102

45000 10500 10000 750 500 69002 35710 28285 7425 33292 5644 27648

32881 28285 4596 36121 4596 30194

30053 28285 1768 38949 6210 32739

0 0 0 69002 6387 62616

0 0

0 0

0 0

0 0

Investicija: 198 006KM Finansijski tok projekta 198006 46962 25102 27648 30194 Ekonomski tok projekta 198006 46962 63641 63359 63074 Finansijski tok za sopstveni i akcioni kapital -98006 46962 25102 27648 30194

32739 62792 32739

62616 62616 62616

62616 62616 62616

62616 62616 62616

62616 62616 62616

172196 172196 172196

13

PREGLED I OCJENA FINANSIJSKIH EFEKATA INVESTICIJE PARAMETAR IZNOS Poslovni prihodi 182500 Neto dobit 55075 Ekonominost 30 Akumulativnost Reproduktivna sposobnost Vrijeme povrata ulaganja Neto sadanja vrijednost Relativna nsv Interna stopa rentabilnosti Interna stopa rentab sopstvenog ulaganja Stepen I sigurnosti ulaganja(DSCR) 28 30 8 121 900 0.6 2 20 40 % %Najmanje 2x vea od ponderisane vrijednosti kamata na ukupna sredstva kojima se finansira projekt

POELJNO KM KM % % % Neto dobitakposlovni prihodi Neto dobitakinvesticija (neto dob+amort)investic Prema ekonomskom toku Prema finansijskom toku > 20% >20% >20% Manje od ivotnog vijeka investicije Pozitivna,to vea Pozitivna,to vea >14% >20%

ODGOVARA Da Da Da Da

3.3 God

KM

Da Da Da Da

Prema finansijskom toku IV1.92

II1.65

III1.77

V ....2.09

X

>1.5

Da

------

Objanjenje: Vrijeme povrata ulaganja je vrijeme potrebno za povrat uloenih sredstava u dugoronim projektima. Prednost ove metode je to na lak nain pokazuje brzinu povrata uloenih sredstava, a mana to ne uzima u obzir vremensku dimenziju novca. Neto sadanja vrijednost predstavlja zbir diskontovanih neto primitaka projekta. Da bi projkat bio prihvatljiv, neto sadanja vrijednost projekta mora biti vea od nule, da pozitivni efekti nadmauju trokove ulaganja. Prednost ima investicija koja e ostvariti neto sadanju vrijednost. Mana neto sadanje vrijednosti je to uinak ne dovodi u vezu sa iznosom investicije. Relativna neto sadanja vreijednost ispravlja nedostatak neto sadanje vrijednosti jer predstavlja odnos izmeu neto sadanje vrijednosti i vrijednosti investicije. Da bi investicija bila isplativa, relativna neto sadanja vrijednost mora biti vea od nule.

14

Interna stopa rentabilnosti projekta ja ona diskontovana stopa koja zbir diskontovanih neto primitaka projekta izjednaava sa sadanjom vrijednosti investicije. U ekonomskom smislu prua informaciju o maksimalno prihvatljivoj prosjenoj godinjoj kamatnoj stopi na ukupne izvore finansiranja. Interna stopa rentabilnosti sopstvenog kapitala za razliku od interne stope projekta u proraun uzima samo sopstvena sredstva uloena u projekat. Stepen sigurnosti ulaganja je pokazatelj koji u odnos stavlja neto poslovne prihode +porez na dobit prema ukupnim obavezama po kreditu. Pokazuje koliko puta je stanje na raunu na kraju godine vee od obaveza po kreditu u toj godini. Na ovaj koeficjent naruitu panju posveuju banke. Poeljno je da stepen ulaganja bude vei od 1,5 , a minimalno 1. Vrijednost 1 nije prihvatljiva jer pokazuje na nesposobnost vraanja kredita.

15

ZAKLJUAK O INVESTICIJI Zakljuak o investiciji Investicija je prihvatljiva za realizaciju, jer parametri kojima se ocjenjuju investicije imaju poeljne vrijednosti.

16