BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO - VVOB...3 HIỆU TRƯỞNG TRƯỜNG TRUNG HỌC VỚI VẤN ĐỀ...

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

HIEÄU TRÖÔÛNG TRÖÔØNG TRUNG HOÏC VÔÙI VAÁN ÑEÀ GIAÙO DUÏC GIAÙ TRÒ SOÁNG, KYÕ NAÊNG SOÁNG

VAØ GIAO TIEÁP ÖÙNG XÖÛ TRONG QUAÛN LÍTAØI LIEÄU TAÄP HUAÁN

TS. LUÏC THÒ NGA - PGS.TS. NGUYEÃN THANH BÌNH TS. LUÏC THÒ NGA - PGS.TS. NGUYEÃN THANH BÌNH

DÖØNG LAÏIVAØ

HOÏC HOÛI

CHIA SEÛ YÙ TÖÔÛNG

TÖ DUY

LAÉNG NGHE

KHAÙM PHAÙ

CAÂU HOÛI

SAÙNG TAÏO

2HIỆU TRƯỞNG TRƯỜNG TRUNG HỌC VỚI VẤN ĐỀ GIÁO DỤC GIÁ TRỊ SỐNG, KĨ NĂNG SỐNG VÀ GIAO TIẾP ỨNG XỬ TRONG QUẢN LÍ

NOÄI DUNGLÔØI GIÔÙI THIEÄU

PHAÀN 1: KEÁ HOAÏCH BAØI GIAÛNG Moâ ñun 1: Hieäu tröôûng tröôøng trung hoïc vôùi vaán ñeà giaùo duïc giaù trò soáng trong giai ñoaïn hieän nay

Moâ ñun 2: Hieäu tröôûng tröôøng trung hoïc vôùi vaán ñeà giaùo duïc kó naêng soáng trong giai ñoaïn hieän nay

Moâ ñun 3: Kó naêng giao tieáp öùng xöû cuûa Hieäu tröôûng tröôøng trung hoïc trong coâng taùc quaûn lí giaùo duïc

PHAÀN 2. TAØI LIEÄU HOÃ TRÔÏ TAÄP HUAÁN

Moâ ñun 1: Hieäu tröôûng tröôøng trung hoïc vôùi vaán ñeà giaùo duïc Hieäu tröôûng tröôøng trung hoïc vôùi vaán ñeà giaùo duïc giaù trò soáng trong giai ñoaïn hieän nay giaù trò soáng trong giai ñoaïn hieän nay

I. Moät soá khaùi nieäm cô baûn

1. Giaù trò

2. Ñònh höôùng giaù trò

3. Giaù trò soáng

II. Moät soá vaán ñeà veà giaùo duïc giaù trò soáng cho hoïc sinh trung hoïc

1. Boái caûnh hieän nay vôùi vieäc giaùo duïc giaù trò soáng cho hoïc sinh

2. Taàm quan troïng vaø vai troø cuûa nhaø tröôøng ñoái vôùi vieäc giaùo duïc giaù trò soáng cho hoïc sinh

3. Nguyeân nhaân vieäc giaùo duïc giaù trò soáng cho hoïc sinh chöa ñaït hieäu quaû cao

III. Heä giaù trò cuûa ngöôøi Vieät Nam thôøi kyø Coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa, hoäi nhaäp quoác teá

1. Söï chuyeån ñoåi cuûa nhöõng giaù trò truyeàn thoáng daân toäc Vieät Nam hieän nay

2. Nguyeân nhaân cuûa söï chuyeån ñoåi caùc giaù trò truyeàn thoáng

3. Moät soá nguyeân taéc ñuùc keát vaø xaây döïng heä giaù trò chung cuûa ngöôøi Vieät Nam thôøi kì coâng nghieäp hoùa hieän ñaïi hoùa, hoäi nhaäp quoác teá

4. Nhöõng caên cöù ñeå xaây döïng heä giaù trò chung cuûa ngöôøi Vieät Nam thôøi kì coâng nghieäp hoùa hieän ñaïi hoùa, hoäi nhaäp quoác teá

5

11

12

19

24

30

31

31

31

32

32

33

33

35

35

35

38

39

39

3HIỆU TRƯỞNG TRƯỜNG TRUNG HỌC VỚI VẤN ĐỀ GIÁO DỤC GIÁ TRỊ SỐNG,

KĨ NĂNG SỐNG VÀ GIAO TIẾP ỨNG XỬ TRONG QUẢN LÍ

IV. Giaùo duïc giaù trò soáng

1. Phaân bieät giaù trò vôùi chuaån möïc

2. Con ñöôøng giaùo duïc giaù trò

V. Hieäu tröôûng quaûn lí hoaït ñoäng giaùo duïc giaù trò soáng

1. Toå chöùc boài döôõng ñoäi nguõ giaùo vieân

2. Xaây döïng ñieàu kieän, moâi tröôøng giaùo duïc giaù trò soáng

3. Xaây döïng keá hoaïch hoaït ñoäng giaùo duïc giaù trò soáng

4. Toå chöùc boä maùy nhaân söï noøng coát cuûa tröôøng

5. Chæ ñaïo thöïc hieän keá hoaïch hoaït ñoäng giaùo duïc giaù trò soáng

6. Kieåm tra ñaùnh giaù keát quaû hoaït ñoäng giaùo duïc giaù trò soáng

Moâ ñun 2: Hieäu tröôûng tröôøng trung hoïc vôùi vaán ñeà giaùo duïc kó naêng Hieäu tröôûng tröôøng trung hoïc vôùi vaán ñeà giaùo duïc kó naêng soáng trong giai ñoaïn hieän nay soáng trong giai ñoaïn hieän nay

I. Moät soá khaùi nieäm cô baûn 1. Kó naêng soáng 2. Giaùo duïc kó naêng soáng

II. Taàm quan troïng cuûa vieäc taêng cöôøng giaùo duïc kó naêng soáng ôû tröôøng trung hoïc trong giai ñoaïn hieän nay

III. Tieáp caän giaùo duïc kó naêng soáng theo 4 truï coät hoïc cuûa UNESCO

1. Hoïc ñeå bieát - Kó naêng soáng lieân quan ñeán “nhaän thöùc”

2. Hoïc ñeå laøm - Kó naêng soáng lieân quan ñeán “laøm vieäc”

3. Hoïc ñeå cuøng chung soáng - Kó naêng soáng lieân quan ñeán “yù thöùc vaø thaùi ñoä”

4. Hoïc ñeå töï khaúng ñònh mình - Kó naêng soáng lieân quan ñeán “giaù trò”

IV. Nhöõng kó naêng soáng phuø hôïp caàn trang bò cho hoïc sinh trung hoïc

V. Hieäu tröôûng quaûn lí hieäu quaû hoaït ñoäng giaùo duïc kó naêng soáng cho hoïc sinh

1. Ñoåi môùi quan heä töông taùc giöõa giaùo vieân vaø hoïc sinh

2. Phaùt trieån noäi dung, chöông trình vaø tö lieäu daïy hoïc

3. Quaûn lí quaù trình vaø moâi tröôøng hoïc taäp

4. Ñaùnh giaù keát quaû giaùo duïc kó naêng soáng thoâng qua tieáp caän kó naêng soáng

4444

45

46

47

61

61

65

65

68

70

717172

72

73

74

74

75

76

83

86

86

87104

105


Moâ ñun 3: Kó naêng giao tieáp öùng xöû cuûa Hieäu tröôûng tröôøng Kó naêng giao tieáp öùng xöû cuûa Hieäu tröôûng tröôøng trung hoïc trong coâng taùc quaûn lí trung hoïc trong coâng taùc quaûn lí

I. Moät soá khaùi nieäm

1. Giao tieáp

2. ÖÙng xöû

3. Tình huoáng

4. Tình huoáng trong quaûn lí giaùo duïc

5. ÖÙng xöû tình huoáng trong quaûn lí giaùo duïc

II. Kó naêng giao tieáp hieäu quaû trong quaûn lí giaùo duïc

Phieáu töï ñaùnh giaù kó naêng giao tieáp trong quaûn lí cuûa Hieäu tröôûng tröôøng trung hoïc

III. Giao tieáp vaø öùng xöû tình huoáng - baûn chaát cuûa quaûn lí giaùo duïc

1. Ñoái töôïng quaûn lí

2. Maâu thuaãn trong quaûn lí

IV. Moät soá vaán ñeà cô baûn trong öùng xöû thaønh coâng tình huoáng QLGD

1. Moät soá yeáu toá aûnh höôûng ñeán keát quaû öùng xöû tình huoáng quaûn lí ôû tröôøng trung hoïc

2. Moät soá yeâu caàu khi öùng xöû tình huoáng

3. Caùc böôùc öùng xöû tình huoáng

4. Caùc nguyeân taéc öùng xöû tình huoáng

V. AÙp duïng öùng xöû hieäu quaû caùc tình huoáng quaûn lí giaùo duïc

1. Tình huoáng trong coâng taùc keá hoaïch

2. Tình huoáng trong coâng taùc toå chöùc nhaân söï, thöïc hieän cheá ñoä chính saùch

3. Tình huoáng trong coâng taùc chæ ñaïo, ñieàu haønh thöïc hieän keá hoaïch daïy hoïc giaùo duïc

4. Tình huoáng trong kieåm tra ñaùnh giaù chaát löôïng daïy hoïc giaùo duïc

MOÄT SOÁ CAÂU CHUYEÄN TÌNH HUOÁÂNG

PHUÏ LUÏC

TAØI LIEÄU THAM KHAÛO

107

107

107

108

108

108

109

109

110

114

115

116

119

199

120

120

122

127

133

133

135

135

137

144

144



LÔØI GIÔÙI THIEÄU

Töø nhöõng naêm 90 cuûa theá kæ XX ñeán nay, hai khaùi nieäm thöôøng ñöôïc nhaéc trong giaùo duïc nhaân caùch cho treû em laø giaùo duïc giaù trò soáng (living values) vaø kó naêng soáng (life skills). ÔÛ Vieät Nam khi noùi ñeán giaùo duïc giaù trò soáng, kó naêng soáng, khoâng ít ngöôøi, keå caû moät soá giaùo vieân, vaãn cho raèng ñaây laø vaán ñeà môùi, caàn ñöa vaøo nhaø tröôøng giaùo duïc hoïc sinh tröôùc khi trôû neân quaù muoän. Thöïc ra, ñieàu ñoù khoâng môùi, chæ laø caùch goïi khaùc cuûa vieäc giaùo duïc ñaïo ñöùc, thaùi ñoä (hình thaønh nhaân caùch) vaø giaùo duïc kieán thöùc, kó naêng (boài döôõng nhaân taøi) cho hoïc sinh. Trong giai ñoaïn hieän nay, coù nhöõng yù kieán cho raèng nhaø tröôøng döôøng nhö thieân leäch vieäc giaùo duïc “Taøi” so vôùi vieäc giaùo duïc “Ñöùc”.

Töø naêm 2008, phong traøo thi ñua “Xaây döïng tröôøng hoïc thaân thieän, hoïc sinh tích cöïc” ñöôïc trieån khai roäng raõi, trong ñoù noäi dung reøn luyeän kó naêng soáng cho hoïc sinh laø moät trong nhöõng tieâu chí cô baûn ñeå ñaùnh giaù, xeáp haïng tröôøng hoïc thaân thieän. Yeáu toá quan troïng quyeát ñònh hieäu quaû quaù trình giaùo duïc giaù trò soáng, kó naêng soáng cho hoïc sinh trong caùc nhaø tröôøng chính laø caùc thaày giaùo, coâ giaùo. Song, kó naêng soáng cuûa moät boä phaän giaùo vieân chöa ñaùp öùng ñöôïc yeâu caàu. Nhieàu öùng xöû cuûa caùc thaày coâ giaùo vôùi hoïc sinh trong moâi tröôøng giaùo duïc coøn chöa ñaït thì khoâng theå noùi ñeán nhöõng öùng xöû ngoaøi xaõ hoäi”1.

. Cuoäc soáng nhaø tröôøng dieãn ra raát soâi ñoäng vaø phöùc taïp. Haøng ngaøy, caùn boä

quaûn lí, giaùo vieân, hoïc sinh phaûi öùng phoù vôùi raát nhieàu tình huoáng coù vaán ñeà phaûi giaûi quyeát. ÖÙng xöû moät caùch thoâng minh, khoân kheùo, teá nhò, kòp thôøi, coù hieäu quaû, ñaït tôùi möùc ñoä ngheä thuaät ñöôïc coi laø bí quyeát thaønh coâng trong coâng vieäc, trong cuoäc ñôøi con ngöôøi. ÖÙng xöû ñuùng caùch ñaõ giuùp caùc caùn boä quaûn lí, giaùo vieân bieát khaùm phaù baûn thaân, töï ñieàu chænh giaù trò ñang coù ñeå soáng vôùi nhöõng giaù trò ñoù vaø ñeå cuøng chung tay phaùt trieån nhaø tröôøng, ñeå thöïc söï “moãi thaày giaùo, coâ giaùo laø taám göông ñaïo ñöùc, töï hoïc vaø saùng taïo” cho hoïc sinh noi theo.

Vôùi nhöõng vaán ñeà ñaët ra nhö vaäy, Hôïp phaàn Quaûn lí giaùo duïc, Toå chöùc Hôïp taùc phaùt trieån vaø hoã trôï kó thuaät vuøng Flamaêng, Vöông quoác Bæ (VVOB Vieät Nam) ñaõ toå chöùc hoäi thaûo vaø xaây döïng chöông trình, taøi lieäu taäp huaán naêm 2011 vôùi chuû ñeà: Hieäu tröôûng tröôøng trung hoïc cô sôû vôùi vaán ñeà giaùo duïc giaù trò soáng, kó naêng soáng Hieäu tröôûng tröôøng trung hoïc cô sôû vôùi vaán ñeà giaùo duïc giaù trò soáng, kó naêng soáng vaø giao tieáp öùng xöû trong quaûn lí. vaø giao tieáp öùng xöû trong quaûn lí. Hoäi thaûo ñaõ gôïi môû ra con ñöôøng giaùo duïc giaù trò soáng, kó naêng soáng cho hoïc sinh, chính laø con ñöôøng hieäu quaû ñeå giaûi quyeát vaán ñeà khuûng hoaûng phaùt trieån nhaân caùch hoïc sinh, ñoàng thôøi goùp phaàn laøm giaûm “söï bieán ñoäng phöùc taïp cuûa moät soá giaù trò trong nhaân caùch con ngöôøi daãn ñeán söï xuoáng caáp cuûa ñaïo ñöùc xaõ hoäi, coù moät soá maët ñaùng lo ngaïi” hieän nay [trích döï thaûo Cöông lónh cuûa Ñaûng trình Ñaïi hoäi XI] vaø ñaùp öùng nhöõng ñoøi hoûi caáp thieát cuûa vieäc xaây döïng

1 YÙ kieán cuûa Thöù tröôûng Nguyeãn Vinh Hieån, taïi Hoäi thaûo veà “Giaùo duïc kó naêng soáng cho hoïc sinh phoå thoâng” dieãn ra taïi Haø Noäi ngaøy 20/5/2009.


con ngöôøi Vieät Nam trong thôøi kì coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa, hoäi nhaäp quoác teá; vöøa tieáp thu nhöõng giaù trò hieän ñaïi, toaøn caàu vöøa giöõ gìn, phaùt huy ñöôïc nhöõng giaù trò tinh hoa, baûn saéc daân toäc Vieät Nam, con ngöôøi Vieät Nam ngaøn naêm vaên hieán,...

Vaán ñeà giaùo duïc giaù trò soáng, kó naêng soáng vaø giao tieáp öùng xöû trong quaûn lí

ñoùng moät vai troø heát söùc quan troïng trong hoaït ñoäng quaûn lí cuûa hieäu tröôûng nhaø tröôøng noùi chung vaø hieäu tröôûng tröôøng trung hoïc phoå thoâng noùi rieâng. Chæ khi bieát, hieåu vaø vaän duïng ñöôïc caùc vaán ñeà ñoù vaøo coâng taùc quaûn lí cuûa mình thì ngöôøi hieäu tröôûng môùi coù theå truyeàn taûi tinh thaàn vaø noäi dung giaùo duïc naøy ñeán ñoäi nguõ giaùo vieân, thoâng qua ñoù taùc ñoäng tích cöïc ñeán ñoái töôïng hoïc sinh. Nhaän thöùc ñöôïc taàm quan troïng ñoù, ngaøy 31 thaùng 5 naêm 2012, Boä tröôûng Boä Giaùo duïc vaø Ñaøo taïo ñaõ ban haønh Keá hoaïch soá 444/KH-BGDÑT veà vieäc taäp huaán caùn boä coát caùn tröôøng trung hoïc phoå thoâng veà giaùo duïc giaù trò soáng, kó naêng soáng vaø giao tieáp öùng xöû trong quaûn lí giaùo duïc vôùi muïc tieâu: Boài döôõng caùn boä coát caùn caáp tænh/thaønh phoá nhaèm taêng cöôøng nhaän thöùc veà kó naêng soáng, giaù trò soáng vaø giao tieáp öùng xöû trong quaûn lí; töø ñoù vaän duïng coù hieäu quaû trong coâng taùc quaûn lí, töøng böôùc naâng cao chaát löôïng giaùo duïc trong tröôøng trung hoïc phoå thoâng; Höôùng daãn ñoäi nguõ caùn boä coát caùn caùc tænh/thaønh phoá trieån khai boài döôõng ñaïi traø cho ñoäi nguõ hieäu tröôûng/phoù hieäu tröôûng caùc tröôøng trung hoïc phoå thoâng taïi ñòa phöông, cô sôû.

Thöïc hieän Keá hoaïch treân, Boä Giaùo duïc vaø Ñaøo taïo ñaõ phoái hôïp vôùi Toå chöùc Hôïp taùc phaùt trieån vaø hoã trôï kó thuaät vuøng Flamaêng, Vöông quoác Bæ (VVOB Vieät Nam) trieån khai toå chöùc bieân taäp, xaây döïng taøi lieäu taäp huaán Hieäu tröôûng tröôøng trung hoïc vôùi vaán ñeà giaùo duïc giaù trò soáng, kó naêng soáng vaø giao tieáp öùng xöû trong quaûn lí, döïa treân cô sôû phaùt trieån cuoán taøi lieäu taäp huaán hieäu tröôûng tröôøng trung hoïc cô sôû do VVOB toå chöùc bieân soaïn naêm 2011. Taøi lieäu taäp huaán coù thôøi löôïng 2 ngaøy, höôùng tôùi muïc tieâu cô baûn laø giuùp hoïc vieân naâng cao kó naêng quaûn lí hoaït ñoäng daïy - hoïc thoâng qua 2 noäi dung chính: Moâ ñun 1 - Giaùo duïc giaù trò soáng cho hoïc sinh trung hoïc vaø Moâ ñun 2 - Giaùo duïc kó naêng soáng cho hoïc sinh trung hoïc. Giaùo duïc giaù trò soáng ñöôïc coi laø neàn taûng, laø goác reã cuûa caây ñôøi cung caáp dinh döôõng phaùt trieån nhöõng kó naêng soáng laø nhöõng caønh laù, hoa, quaû,... Giaùo duïc giaù trò soáng vaø giaùo duïc kó naêng soáng khoâng theå taùch rôøi nhö gieo “nhaân” naøo thì gaët “quaû” naáy. Giaù trò soáng laø “nhaân”, laø noäi löïc ñeå öôm, nuoâi maàm soáng cho caây - kó naêng soáng laø naêng löïc bieåu hieän giaù trò soáng ra “quaû”- laø haønh vi beân ngoaøi cuûa giaù trò soáng. Bôûi vaäy, giaùo duïc giaù trò soáng vöøa caàn ñöôïc ñi tröôùc vöøa caàn ñöôïc ñoàng haønh vôùi giaùo duïc kó naêng soáng trong suoát quaù trình giaùo duïc, hình thaønh nhaân caùch con ngöôøi. Giaùo duïc giaù trò soáng, kó naêng soáng cho hoïc sinh caàn ñöôïc phoái hôïp ñoàng boä töø trong gia ñình ñeán nhaø tröôøng vaø ngoaøi coäng ñoàng, xaõ hoäi ñeå ñaït hieäu quaû giaùo duïc cao. Ñoái vôùi nhaø tröôøng vieäc toå chöùc caùc hoaït ñoäng giaùo duïc giaù trò soáng, kó naêng soáng tuy khoâng môùi, khoâng khoù nhöng quaûn lí caùc hoaït ñoäng giaùo duïc giaù trò soáng, kó naêng soáng trong nhaø tröôøng ñeå ñaït ñöôïc hieäu quaû giaùo duïc ñích thöïc laïi laø vaán ñeà môùi vaø khoù cho caùc caùn boä quaûn lí giaùo duïc noùi chung vaø quaûn lí tröôøng trung hoïc phoå thoâng noùi rieâng.



Moâ ñun 3 - Moät soá kó naêng giao tieáp, öùng xöû cuûa Hieäu tröôûng tröôøng trung hoïc trong coâng taùc quaûn lí giaùo duïc, nhaèm taïo ra dieãn ñaøn chia seû nhöõng traûi nghieäm, nhöõng thaønh coâng cuûa hieäu tröôûng trong quaù trình hình thaønh, reøn luyeän giaù trò soáng, kó naêng soáng cuûa baûn thaân taïo neân nhaân caùch, phaåm chaát nhaø quaûn lí giaùo duïc, tröôùc heát laø phaåm chaát nhaân caùch nhaø giaùo: “Moãi thaày giaùo, coâ giaùo laø taám göông ñaïo ñöùc, töï hoïc vaø saùng taïo” cho hoïc sinh noi theo vaø cao hôn laø phaåm chaát nhaân caùch ñaït “Chuaån Hieäu tröôûng...”2 trong giai ñoaïn hieän nay: Coù caùch thöùc giao tieáp, öùng xöû ñuùng möïc vaø coù hieäu quaû [5. Tieâu chí 5. Giao tieáp, öùng xöû]: Thöïc hieän giaùo duïc toaøn dieän, phaùt trieån toái ña tieàm naêng cuûa ngöôøi hoïc, ñeå moãi hoïc sinh coù phaåm chaát ñaïo ñöùc laøm neàn taûng cho moät coâng daân toát, coù khaû naêng ñònh höôùng vaøo moät lónh vöïc ngheà nghieäp phuø hôïp vôùi tieàm naêng saün coù cuûa mình vaø nhu caàu cuûa xaõ hoäi [7.Tieâu chí 17. Quaûn lí hoaït ñoäng daïy hoïc]; Xaây döïng vaø duy trì moái quan heä thöôøng xuyeân vôùi gia ñình hoïc sinh ñeå ñaït hieäu quaû trong hoaït ñoäng giaùo duïc cuûa nhaø tröôøng. Toå chöùc, phoái hôïp vôùi caùc ñoaøn theå vaø caùc löïc löôïng trong coäng ñoàng xaõ hoäi nhaèm cung caáp kieán thöùc, kó naêng, taïo döïng nieàm tin, giaù trò ñaïo ñöùc, vaên hoaù vaø tö vaán höôùng nghieäp cho hoïc sinh [9.Tieâu chí 19. Phaùt trieån moâi tröôøng giaùo duïc]”. Ñoàng thôøi Moâ ñun 3 coøn giuùp hoïc vieân tieáp tuïc phaùt trieån giaù trò ngheà nghieäp, giaù trò baûn thaân thoâng qua kó naêng giao tieáp - öùng xöû tình huoáng ñang dieãn ra haøng ngaøy, haøng giôø trong coâng taùc quaûn lí giaùo duïc.

Boä taøi lieäu goàm 2 phaàn chính: Phaàn 1: Keá hoaïch baøi giaûngPhaàn 1: Keá hoaïch baøi giaûng - hoã trôï cho ñoäi nguõ caùn boä coát caùn caùc tænh/ thaønh phoá trieån khai boài döôõng ñaïi traø cho ñoäi nguõ hieäu tröôûng/phoù hieäu tröôûng caùc tröôøng trung hoïc phoå thoâng taïi ñòa phöông vaø taïi cô sôû giaùo duïc. Phaàn 2: Taøi lieäu hoã trôï taäp huaánPhaàn 2: Taøi lieäu hoã trôï taäp huaán - khoâng chæ giuùp caùc caùn boä quaûn lí gia

2 Chuaån hieäu tröôûng tröôøng trung hoïc cô sôû, tröôøng trung hoïc phoå thoâng vaø tröôøng phoå thoâng coù nhieàu caáp hoïc. Ban haønh keøm theo Thoâng tö soá 29/2009/TT-BGDÑT, Ngaøy22/10/ 2009 cuûa Boä tröôûng Boä GD vaø ÑT.


taêng hieäu quaû taäp huaán maø coøn laø nguoàn taøi lieäu ñeå cuûng coá, reøn luyeän, naâng cao naêng löïc quaûn lí, naêng löïc töï boài döôõng thöôøng xuyeân, suoát ñôøi,...

Caáu truùc toùm taét 2 phaàn nhö sau:

PHAÀN 1: KEÁ HOAÏCH BAØI GIAÛNGPHAÀN 1: KEÁ HOAÏCH BAØI GIAÛNG

Moâ ñun 1 - Hieäu tröôûng tröôøng trung hoïc vôùi vaán ñeà giaùo duïc giaù trò soáng trong giai ñoaïn hieän nay

Moâ ñun 2 - Hieäu tröôûng tröôøng trung hoc vôùi vaán ñeà giaùo duïc kó naêng soáng trong giai ñoaïn hieän nay

Moâ ñun 3 - Moät soá kó naêng giao tieáp, öùng xöû cuûa Hieäu tröôûng tröôøng trung hoïc trong coâng taùc quaûn lí giaùo duïc

Moãi Moâ ñun ñöôïc trình baøy theo phöông phaùp taäp huaán tích cöïc daønh cho ngöôøi tröôûng thaønh döôùi hình thöùc Giao löu - Hoïc hoûi - Chia seû kinh nghieäm. Môû ñaàu moâ ñun laø hoaït ñoäng khôûi ñoäng vaø xaùc ñònh muïc tieâu hoïc taäp cuûa hoïc vieân. Keát thuùc moâ ñun laø hoaït ñoäng ñieàn thoâng tin ñaùnh giaù moâ ñun cuûa hoïc vieân.

Moãi moâ ñun ñöôïc vieát vôùi caáu truùc thoáng nhaát nhö sau: Thôøi gianMuïc tieâu Hoïc lieäu vaø chuaån bò Tieán trình hoaït ñoängLöu yùÑaùnh giaù

PHAÀN 2. TAØI LIEÄU HOÃ TRÔÏ TAÄP HUAÁNPHAÀN 2. TAØI LIEÄU HOÃ TRÔÏ TAÄP HUAÁN

Noäi dung phaàn taøi lieäu taäp huaán ñöôïc vieát theo thöù töï caùc moâ ñun nhaèm cung caáp thoâng tin roäng vaø saâu ñeå ngöôøi taäp huaán cuõng nhö ngöôøi ñoïc coù theå tham khaûo theâm.

Taøi lieäu taäp huaán Hieäu tröôûng tröôøng trung hoïc vôùi vaán ñeà giaùo duïc giaù trò Hieäu tröôûng tröôøng trung hoïc vôùi vaán ñeà giaùo duïc giaù trò soáng, kó naêng soáng vaø giao tieáp öùng xöû trong quaûn lísoáng, kó naêng soáng vaø giao tieáp öùng xöû trong quaûn lí ñöôïc bieân soaïn tröôùc heát nhaèm phuïc vuï ñoäi nguõ caùn boä quaûn lí giaùo duïc trung hoïc phoå thoâng. Cuoán taøi lieäu vöøa ñöôïc söû duïng laøm taøi lieäu taäp huaán vöøa ñoàng thôøi laø moät nguoàn taøi lieäu tham khaûo höõu ích cho caùn boä quaûn lí giaùo duïc ôû moïi luùc, moïi nôi. Chuùng toâi hy voïng cuoán taøi lieäu taïo ñöôïc ñoäng löïc thuùc ñaåy loøng töï tin ñeå hoïc vieân ñöùng treân buïc giaûng, höôùng daãn, khai thaùc, ñieàu chænh hoaït ñoäng phuø hôïp vôùi caùc lôùp boài döôõng tieáp theo ôû ñòa phöông; cuõng coù theå taïo ñöôïc dieãn ñaøn môû ñeå caùn boä quaûn lí naâng cao naêng löïc töï boài döôõng thöôøng xuyeân thoâng qua caùch giao tieáp, öùng xöû hieäu quaû trong quaù trình quaûn lí, nhaèm ñaït ñöôïc muïc tieâu ngheà nghieäp, muïc tieâu cuoäc soáng moät caùch thuaän lôïi vaø thaønh coâng nhaát.



Nhoùm taùc giaû xin traân troïng caûm ôn Cuïc Nhaø giaùo vaø Caùn boä quaûn lí cô sôû giaùo duïc vaø Hôïp phaàn Quaûn lí giaùo duïc, Toå chöùc Hôïp taùc phaùt trieån vaø hoã trôï kó thuaät vuøng Flamaêng, Vöông quoác Bæ (VVOB Vieät Nam) ñaõ giuùp ñôõ chuùng toâi hoaøn thaønh cuoán taøi lieäu taäp huaán naøy. Maëc duø ñaõ coù nhieàu coá gaéng trong vieäc bieân soaïn, nhöng vôùi söï vaän ñoäng phaùt trieån khoâng ngöøng cuûa khoa hoïc quaûn lí vaø thöïc tieãn giaùo duïc cuûa nhaø tröôøng trung hoïc chaéc chaén taøi lieäu chöa ñaùp öùng ñöôïc moïi yeâu caàu cuûa ñoäi nguõ caùn boä quaûn lí nhaø tröôøng trung hoïc vaø khoù traùnh khoûi thieáu soùt.

Trong quaù trình trieån khai, Ban bieân soaïn mong tieáp tuïc nhaän ñöôïc nhöõng yù kieán ñoùng goùp cuûa caùc nhaø khoa hoïc, nhaø giaùo, nhaø quaûn lí thöïc tieãn vaø hoïc vieân ñeå boå sung, ñieàu chænh taøi lieäu theâm hoaøn thieän vaø höõu ích.

Ban bieân soaïn chaân thaønh caûm ôn moïi yù kieán ñoùng goùp cho vieäc naâng cao chaát löôïng cuûa taøi lieäu.

Moïi goùp yù xin göûi veà ñòa chæ:

Phaïm Tuaán Anh: [email protected] Ñaëng Tuyeát Anh: [email protected]

Luc Thi Nga: [email protected] Nguyeãn Thanh Bình:[email protected]

BAN BIEÂN SOAÏN

PHAÀN 1: KEÁ HOAÏCH BAØI GIAÛNG


PHẦ

N 1

: KẾ

HOẠ

CH

BÀ

I GIẢ

NG

MOÂ ÑUN 1 - HIEÄU TRÖÔÛNG TRÖÔØNG TRUNG HOÏC VÔÙI VAÁN ÑEÀ GIAÙO DUÏC GIAÙ TRÒ SOÁNG TRONG GIAI ÑOAÏN HIEÄN NAY

Laøm quen vaø xaùc ñònh muïc tieâu hoïc taäp Hoaït ñoäng 1

Thôøi gian:

Muïc tieâu:

Hoïc lieäu:

Caùch tieán haønh:

Thôøi gian: 30 phuùt

Sau khi keát thuùc hoaït ñoäng 1, giaûng vieân vaø hoïc vieân:- Coù theå taïo ñöôïc khoâng khí thaân thieän cho lôùp hoïc vaø nhaän dieän ñöôïc caùc thaønh vieân khaùc trong lôùp;- Xaùc ñònh ñöôïc muïc tieâu hoïc taäp moâ ñun naøy;- Thoáng nhaát chung veà phöông phaùp hoïc taäp.

- Buùt daï caùc maøu- Giaáy: giaáy maøu A4, giaáy traéng A4, A0- Baêng dính giaáy, keùo,...

Böôùc 1: Giaûng vieân vaø hoïc vieân töï giôùi thieäu vaø laøm quen.

Böôùc 2: Giaûng vieân ñaët caâu hoûi môû vaø khích leä hoïc vieân neâu yù kieán cuûa mình, caøng nhieàu caøng toát. Moãi yù kieán caàn ngaén goïn, chæ laø 1 töø hay 1 caâu ngaén. Giaûng vieân ghi nhanh taát caû caùc yù kieán leân baûng maø khoâng bình luaän.

Böôùc 3: Hoïc vieân trao ñoåi theo nhoùm ñoâi hoaëc nhoùm 4 ñeå phaân loaïi caùc yù kieán. Moät soá nhoùm cöû ñaïi dieän phaùt bieåu.

Böôùc 4: Giaûng vieân toùm taét, toång keát caùc yù kieán, xaùc ñònh muïc tieâu vaø phöông phaùp hoïc taäp chuyeân ñeà naøy, sau ñoù chieáu toùm taét noäi dung hoaït ñoäng treân slide.

TÖÏ GIÔÙI THIEÄU

1: Haõy laøm quen vôùi nhau.2: Haõy trình baøy nhöõng ñieàu baïn ñaõ bieát veà moâ ñun naøy.3: Haõy neâu nhöõng mong muoán caàn ñaït ñöôïc töø moâ ñun naøy.4: Haõy baøy toû mong muoán veà phöông phaùp hoïc maø baïn muoán ñöôïc aùp duïng.

1313MÔ ĐUN 1- HIỆU TRƯỞNG TRƯỜNG TRUNG HỌC

VỚI VẤN ĐỀ GIÁO DỤC GIÁ TRỊ SỐNG TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY

PHẦ

N 1: K

Ế HOẠ

CH

BÀ

I GIẢ

NG

Moät soá vaán ñeà giaùo duïc giaù trò soáng cho hoïc sinh Hoaït ñoäng 2

Thôøi gian:

Muïc tieâu:

Hoïc lieäu:


Löu yù:


Sau khi keát thuùc hoaït ñoäng 2, hoïc vieân coù khaû naêng: Xaùc ñònh ñöôïc taàm quan troïng cuûa giaùo duïc giaù trò soáng (hình thaønh nhaân ñöùc) ôû tröôøng hoïc trong giai ñoaïn hieän nay treân cô sôû phaân tích boái caûnh chung vaø nguyeân nhaân cuûa hoaït ñoäng giaùo duïc giaù trò soáng cho hoïc sinh trong caùc tröôøng trung hoïc.

- Taøi lieäu taäp huaán tr 33-35. - Phieáu hoïc taäp cho hoaït ñoäng 2.

Böôùc 1: Hoïc vieân laøm vieäc theo nhoùm töø 6-8 ngöôøi, hoaøn thaønh Phieáu hoïc taäp cho hoaït ñoäng 2 vaø ghi keát quaû treân giaáy A0.

Böôùc 2: Laàn löôït ñaïi dieän caùc nhoùm leân trình baøy keát quaû hoaït ñoäng cuûa nhoùm, caùc nhoùm khaùc laéng nghe vaø phaûn hoài tích cöïc. Ñaïi dieän cuûa nhoùm tieáp thu yù kieán hoaëc tranh luaän baûo veä quan ñieåm cuûa nhoùm khi caàn thieát.

Böôùc 3: Giaûng vieân toång hôïp yù kieán vaø chieáu toùm taét noäi dung hoaït ñoäng treân slide.

Khi höôùng daãn thaûo luaän, nhoùm giaûng vieân neân khai thaùc trieät ñeå voán kinh nghieäm cuûa hoïc vieân trong vieäc quaûn lí hoaït ñoäng daïy hoïc ôû tröôøng hoï. Ñaëc bieät, giaûng vieân neân gôïi môû ñeå phaân tích nhöõng ñaëc ñieåm kinh teá, xaõ hoäi cuûa ñòa phöông coù aûnh höôûng ñeán giaùo duïc giaù trò soáng cho hoïc sinh. Khi keát luaän, giaûng vieân khoâng neân aùp ñaët hoaëc goø eùp quaù cöùng nhaéc theo taøi lieäu, maø neân khuyeán khích hoïc vieân tieáp tuïc phaùt trieån, ñieàu chænh taøi lieäu ñeå phuïc vuï cho vieäc taäp huaán tieáp theo taïi cô sôû.

PHIEÁU HOÏC TAÄP CHO HOAÏT ÑOÄNG 2

Teân nhoùm:.........................................Thoâng qua thöïc teá coâng taùc quaûn lí Thoâng qua thöïc teá coâng taùc quaûn lí daïy hoïc ôû nhaø tröôøng, thaày/coâ haõy daïy hoïc ôû nhaø tröôøng, thaày/coâ haõy laøm saùng toû moät soá nhaän ñònh sau:laøm saùng toû moät soá nhaän ñònh sau:Nhoùm 1:Nhoùm 1: Giaùo duïc giaù trò soáng cho hoïc sinh laø giaùo duïc töø goác.Nhoùm 2:Nhoùm 2: Giaù trò soáng laø khaùi nieäm khoâng môùi trong giaùo duïc.Nhoùm 3:Nhoùm 3: Moâi tröôøng sö phaïm cuûa tröôøng trung hoïc trong giai ñoaïn hieän nay ñaùp öùng chöa toát vieäc giaùo duïc giaù trò soáng cho hoïc sinh. Nhoùm 4: Nhoùm 4: Moâi tröôøng xaõ hoäi trong giai ñoaïn hieän nay coøn nhieàu aûnh höôûng chöa toát ñoái vôùi vieäc giaùo duïc giaù trò soáng cho hoïc sinh tröôøng trung hoïc. Nhoùm 5:Nhoùm 5: Hieän nay vieäc giaùo duïc giaù trò soáng cho hoïc sinh ôû tröôøng trung hoïc chöa ñaït hieäu quaû cao.


PHẦ

N 1

: KẾ

HOẠ

CH

BÀ

I GIẢ

NG

Tìm hieåu moät soá vaán ñeà veà heä giaù trò cuûa ngöôøi Vieät Nam trong thôøi kì coâng nghieäp hoùa hieän ñaïi hoùa, hoäi nhaäp quoác teá Hoaït ñoäng 3

Thôøi gian:

Muïc tieâu:

Hoïc lieäu:


Löu yù:


Sau khi keát thuùc hoaït ñoäng 3, hoïc vieân coù khaû naêng: Hieåu ñöôïc moät soá vaán ñeà veà heä giaù trò cuûa ngöôøi Vieät Nam trong thôøi kì coâng nghieäp hoùa hieän ñaïi hoùa, hoäi nhaäp quoác teá nhö: Söï chuyeån ñoåi cuûa nhöõng giaù trò truyeàn thoáng daân toäc Vieät Nam hieän nay; moät soá nguyeân taéc ñuùc keát vaø caên cöù xaây döïng heä giaù trò chung cuûa ngöôøi Vieät Nam...

- Taøi lieäu taäp huaán tr 35-39.

- Phieáu hoïc taäp cho hoaït ñoäng 3.

Böôùc 1: Moãi hoïc vieân vieát 1 caâu veà heä giaù trò cuûa ngöôøi Vieät Nam trong thôøi kì coâng nghieäp hoùa hieän ñaïi hoùa, hoäi nhaäp quoác teá leân giaáy A4. Giaûng vieân khuyeán khích hoïc vieân trao ñoåi vôùi ngöôøi beân caïnh ñeå traùnh söï truøng laëp.

Böôùc 2: Hoïc vieân laøm vieäc nhoùm 6-8 ngöôøi, taäp hôïp saûn phaåm cuûa töøng ngöôøi roài phaân loaïi theo nhoùm vaán ñeà: Söï chuyeån ñoåi giaù trò truyeàn thoáng sang giaù trò truyeàn thoáng - hieän ñaïi; nguyeân taéc hoaëc caên cöù thieát keá heä giaù trò nhaân caùch cuûa ngöôøi Vieät Nam trong boái caûnh hieän nay.

Böôùc 3: Ñaïi dieän töøng nhoùm laàn löôït leân trình baøy saûn phaåm cuûa nhoùm theo yeâu caàu trong Phieáu hoïc taäp cho hoaït ñoäng 3.

Böôùc 4: Giaûng vieân chuû trì vieäc laáy yù kieán phaûn bieän töø caùc nhoùm vaø ghi toùm taét yù chính theo töøng loaïi quan ñieåm.


Giaûng vieân khuyeán khích ñeå hoïc vieân trao ñoåi, chia seû hieåu bieát cuûa mình veà caùc vaán ñeà lieân quan ñeán heä giaù trò cuûa ngöôøi Vieät Nam (lieân heä vôùi ngöôøi ôû ñòa phöông nôi hoïc vieân ñang sinh soáng) trong boái caûnh hieän nay.


Teân nhoùm:.........................................Nhoùm 1:Nhoùm 1: Heä giaù trò cuûa ngöôøi Vieät Nam ñang coù nhöõng chuyeån ñoåi gì trong boái caûnh hieän nay?Nhoùm 2:Nhoùm 2: Nguyeân nhaân cuûa nhöõng chuyeån ñoåi ñoù?Nhoùm 3:Nhoùm 3: Nguyeân taéc xaây döïng heä giaù trò cuûa ngöôøi Vieät Nam trong boái caûnh hieän nay laø gì?Nhoùm 4: Nhoùm 4: Nhöõng caên cöù ñeå xaây döïng heä giaù trò cuûa ngöôøi Vieät Nam trong boái caûnh hieän nay?Nhoùm 5:Nhoùm 5: Nhöõng giaù trò truyeàn thoáng naøo cuûa ngöôøi Vieät Nam ñang daàn bò chuyeån ñoåi?



PHẦ

N 1: K

Ế HOẠ

CH

BÀ

I GIẢ

NG

Xaùc ñònh giaù trò soáng cô baûn caàn trang bò cho hoïc sinh trung hoïcHoaït ñoäng 4

Thôøi gian:

Muïc tieâu:

Hoïc lieäu:



Sau khi keát thuùc hoaït ñoäng 4, hoïc vieân coù khaû naêng: Thieát laäp ñöôïc danh muïc caùc giaù trò soáng cô baûn caàn trang bò cho hoïc sinh THPT treân cô sôû cuûa 12 giaù trò soáng phoå quaùt vaø ñaëc ñieåm taâm sinh lí löùa tuoåi cuûa hoïc sinh trung hoïc.

- Taøi lieäu taäp huaán tr 39-45.- Phieáu hoïc taäp cho hoaït ñoäng 4.

Böôùc 1: Giaûng vieân giôùi thieäu chung veà vieäc ñeà xuaát caùc giaù trò soáng cô baûn mang tính phoå quaùt chung toaøn caàu vaø xu höôùng nghieân cöùu môùi ñoái vôùi giaùo duïc giaù trò nhaân caùch cho ngöôøi hoïc, cho ngöôøi coâng daân môùi cuûa theá kæ XXI.

Böôùc 2: Hoïc vieân hoaït ñoäng nhoùm nhoû töø 5-8 ngöôøi, hoaøn thaønh Phieáu hoïc taäp cho hoaït ñoäng 4 vaø ghi keát quaû hoaït ñoäng nhoùm leân giaáy A0.

Böôùc 3: Ñaïi dieän töøng nhoùm leân trình baøy keát quaû thaûo luaän cuûa nhoùm. Caùc nhoùm khaùc laéng nghe tích cöïc vaø phaûn bieän. Sau khi moãi nhoùm hoaøn thaønh nhieäm vuï, nhoùm khaùc leân trình baøy vaø phaûn bieän tieáp.

Böôùc 4: Giaûng vieân toång hôïp keát quaû thaûo luaän vaø chieáu toùm taét noäi dung hoaït ñoäng treân slide.


Teân nhoùm:....................................................................................................................................

Treân cô sôû 12 giaù trò soáng phoå quaùt, haõy ñeà xuaát nhöõng giaù trò soáng phuø hôïp vôùi hoïc sinh THPT Treân cô sôû 12 giaù trò soáng phoå quaùt, haõy ñeà xuaát nhöõng giaù trò soáng phuø hôïp vôùi hoïc sinh THPT thôøi kì CNH, HÑH vaø hoäi nhaäp quoác teá:thôøi kì CNH, HÑH vaø hoäi nhaäp quoác teá:Nhoùm 1:Nhoùm 1: Haõy ñeà xuaát nhöõng giaù trò nhaân caùch hoïc taäp cho hoïc sinh THPT Nhoùm 2:Nhoùm 2: Haõy ñeà xuaát nhöõng giaù trò nhaân caùch ngheà nghieäp cho hoïc sinh THPT Nhoùm 3:Nhoùm 3: Haõy ñeà xuaát nhöõng giaù trò nhaân caùch chuû gia ñình cho hoïc sinh THPTNhoùm 4:Nhoùm 4: Haõy ñeà xuaát nhöõng giaù trò nhaân caùch lao ñoäng cho hoïc sinh THPTNhoùm 5:Nhoùm 5: Haõy ñeà xuaát nhöõng giaù trò nhaân caùch coâng daân cho hoïc sinh THPT


PHẦ

N 1

: KẾ

HOẠ

CH

BÀ

I GIẢ

NG

Thôøi gian:

Muïc tieâu:

Hoïc lieäu:



Sau khi keát thuùc hoaït ñoäng 5, hoïc vieân coù khaû naêng: Ñònh höôùng ñöôïc caùc bieän phaùp quaûn lí hoaït ñoäng giaùo duïc giaù trò soáng cho hoïc sinh thoâng qua caùc chöùc naêng quaûn lí vaø vaän duïng saùng taïo caùc phöông phaùp giaùo duïc giaù trò soáng ñeå toå chöùc thöïc hieän hoaït ñoäng giaùo duïc giaù trò soáng ñaït hieäu quaû cao.

- Taøi lieäu taäp huaán tr 46-68

- Phieáu hoïc taäp cho hoaït ñoäng 5;

- Caâu hoûi daønh cho baïn.

Böôùc 1: Giaûng vieân moâ taû 2 tình huoáng trong Phieáu hoïc taäp cho hoaït ñoäng 5, gôïi yù hoïc vieân thaûo luaän caùch giaûi quyeát tình huoáng hoaëc ñoùng vai caùc tình huoáng treân. Hoïc vieân chia nhoùm hoaït ñoäng theo Phieáu hoïc taäp vaø traû lôøi theo caùc Caâu hoûi daønh cho baïn.

Böôùc 2: Hoïc vieân laøm vieäc theo nhoùm vaø ghi keát quaû leân giaáy A0 hoaëc phaân vai theå hieän tình huoáng.

Böôùc 3: Hai nhoùm laàn löôït trình baøy keát quaû thaûo luaän nhoùm hoaëc ñoùng vai theå hieän tình huoáng vaø tranh bieän, phaûn bieän laãn nhau.

Böôùc 4: Giaûng vieân höôùng daãn ñeå hoïc vieân:Ruùt ra yù nghóa töø 2 tình huoáng: Muoán giaùo duïc giaù trò soáng hieäu quaû thì caàn coù kó naêng laäp keá hoaïch, kó naêng löïa choïn noäi dung, kó naêng toå chöùc thöïc hieän keá hoaïch vaø kó naêng kieåm tra ñaùnh giaù thöôøng xuyeân treân cô sôû nhöõng giaù trò soáng nhö kieân ñònh, saùng taïo vaø quyeát ñònh kòp thôøi... Thaûo luaän caùc vaán ñeà trong muïc Caùc caâu hoûi daønh cho baïn.

Böôùc 5: Giaûng vieân toång hôïp caùc caâu traû lôøi töø muïc Caâu hoûi daønh cho baïn vaø chieáu toùm taét noäi dung hoaït ñoäng treân slide.

Hieäu tröôûng quaûn lí hoaït ñoäng giaùo duïc giaù trò soáng Hoaït ñoäng 5

CAÂU HOÛI DAØNH CHO BAÏNTÌM HIEÅU THÖÏC TRAÏNG

VAØ GIAÛI PHAÙP

1. Hai tình huoáng trong Phieáu hoïc taäp cho hoaït ñoäng 5 coù yù nghóa khaùi quaùt gì trong coâng taùc quaûn lí?2. ÔÛ tröôøng baïn ñang thöïc hieän quaûn lí hoaït ñoäng giaùo duïc giaù trò soáng cho hoïc sinh nhö theá naøo?3. Töø thöïc teá, haõy ñeà xuaát moät soá bieän phaùp quaûn lí hoaït ñoäng giaùo duïc giaù trò soáng cho hoïc sinh trong giai ñoaïn hieän nay.



PHẦ

N 1: K

Ế HOẠ

CH

BÀ

I GIẢ

NG


Teân nhoùm:...........................................................................................................

Teân caùc thaønh vieân trong nhoùm:........................................................................

...........................................................................................................................

Nhoùm 1: Chæ coøn coù 3 ngaøy nöõa laø lôùp ....A phaûi toå chöùc buoåi “Truyeàn thoâng phoøng choáng baïo löïc hoïc ñöôøng” vaøo tieát chaøo côø ñaàu tuaàn, vaäy maø thaày Hieäu tröôûng vaãn chöa thaáy lôùp noäp keá hoaïch hoaït ñoäng cho ngaøy hoâm ñoù. Thaày yeâu caàu chò vaên thö xuoáng lôùp gaëp coâ giaùo chuû nhieäm thu xeáp lòch ñeå thaày duyeät keá hoaïch tröôùc vôùi lôùp. Khi ñoù coâ giaùo chuû nhieäm lôùp môùi chôït nhôù ra, coâ nhôø chò vaên thö thöa laïi “coâ queân, neân ñeå duyeät sau, khi naøo chuaån bò xong thì coâ seõ leân xin yù kieán thaày Hieäu tröôûng”. Theo baïn, thaày Hieäu tröôûng seõ phaûi vaän duïng nhöõng kó naêng quaûn lí naøo ñeå öùng xöû hieäu quaû?

Nhoùm 2: Vaøo cuoái buoåi hoïc ngaøy thöù Baûy, thaày Hieäu tröôûng nhaän ñöôïc moät ñôn ñeà nghò ñoåi giaùo vieân chuû nhieäm ôû lôùp 11B do em Lôùp phoù phuï traùch hoïc taäp cuøng 3-4 em hoïc sinh cuûa lôùp mang leân noäp. Lyù do ghi trong ñôn laø: Hoâm nay coâ A - giaùo vieân chuû nhieäm lôùp - bò oám, lôùp ñöôïc ñoùn thaày X daïy thay tieát sinh hoaït lôùp. Cuoái tieát hoïc thaày X hoûi caû lôùp: “Thaày toå chöùc tieát sinh hoaït lôùp theá naøo?”. Moät soá baïn trong lôùp ñoàng thanh traû lôøi: Hay laém aï, haáp daãn laém aï, ai trong lôùp cuõng ñöôïc tham gia heát, coøn coâ A chæ cho lôùp hoïp vaø kieåm ñieåm nhau caû buoåi,... (Gioïng vaøi ba baïn gaùi heùt raát to): “Hay Thaày chuû nhieäm lôùp em ñi aï!”. Thaày X mæm cöôøi vaø noùi: “Thaày cuõng muoán laém nhöng thaày Hieäu tröôûng chæ cho thaày laøm giaùo vieân döï tröõ... maø khoâng cho thaày laøm chuû nhieäm lôùp bao giôø, maëc duø thaày ñaõ ñi daïy ñöôïc hôn 3 naêm”. Baïn Lôùp phoù tha thieát noùi vôùi thaày Hieäu tröôûng: Thöa thaày chuùng em xin thaày giaûi quyeát nguyeän voïng naøy cho caû thaày X vaø chuùng em ñi aï”.

Neáu ôû cöông vò Thaày Hieäu tröôûng ñoù, baïn seõ phaûi vaän duïng nhöõng kó naêng baïn seõ phaûi vaän duïng nhöõng kó naêng quaûn lí naøo ñeå öùng xöû hieäu quaû?quaûn lí naøo ñeå öùng xöû hieäu quaû?

Caâu hoûi chung caû lôùp: Thoâng qua 2 tình huoáng treân, haõy xaùc ñònh nhöõng giaù trò soáng ñöôïc ñeà caäp ñeán?


PHẦ

N 1

: KẾ

HOẠ

CH

BÀ

I GIẢ

NG

PHIEÁU TOÅNG KEÁT MOÂ ÑUN 1

Thaày/coâ ñaõ nghieân cöùu xong phaàn noäi dung trình baøy trong Moâ ñun 1. Xin thaày/coâ haõy traû lôøi caùc caâu hoûi sau ñaây baèng caùch ñaùnh daáu (X) vaøo oâ thích hôïp hoaëc vieát theâm vaøo doøng coøn troáng.

1. Nhöõng kieán thöùc trình baøy trong moâ ñun naøy laø hoaøn toaøn môùi ñoái vôùi thaày/coâ hoaëc thaày/coâ ñaõ bieát tröôùc khi tham gia khoùa taäp huaán naøy?

Hoaøn toaøn môùi Ñaõ bieát tröôùc moät phaàn Bieát tröôùc taát caû

2. Moâ ñun naøy coù ñaùp öùng nhu caàu hoïc taäp cuûa thaày/coâ khoâng?

Khoâng Khoâng nhieàu Coù

3. Noäi dung cuûa Moâ ñun naøy coù giuùp ích gì cho coâng taùc giaùo duïc hoaëc quaûn lí hoaït ñoäng giaùo duïc giaù trò soáng ôû tröôøng cuûa thaày/coâ khoâng?


4. Lieäu thaày/coâ coù vaän duïng nhöõng kieán thöùc thu hoaïch ñöôïc ôû moâ ñun naøy vaøo coâng taùc thaày/coâ ñang ñaûm nhieäm khoâng?

Khoâng vaän duïng ñöôïc Khoù vaän duïng Vaän duïng ñöôïc

5. Theo thaày/coâ noäi dung quan troïng nhaát cuûa moâ ñun naøy maø thaày/coâ thu hoaïch ñöôïc laø gì?................................................................................................................................................................................................................................................

6. Qua moâ ñun naøy, thaày/coâ thaáy mình caàn reøn luyeän theâm nhöõng kieán thöùc, kó naêng naøo trong coâng taùc ñang ñaûm nhaän? ......................................................................................................................................................................................................................................................

7. Nhöõng yù kieán ñeà xuaát cuûa thaày/coâ veà noäi dung taäp huaán cuûa moâ ñun naøy?......................................................................................................................................................................................................................................................

Xin chaân thaønh caûm ôn!

Toång keát moâ ñun 1 Hoaït ñoäng 6

Giaûng vieân giaûi ñaùp thaéc maéc vaø höôùng daãn hoïc vieân ñieàn thoâng tin vaøo Phieáu Toång keát moâ ñun 1

1919MÔ ĐUN 2 - HIỆU TRƯỞNG TRƯỜNG TRUNG HỌC

VỚI VẤN ĐỀ GIÁO DỤC KĨ NĂNG SỐNG TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY

PHẦ

N 1: K

Ế HOẠ

CH

BÀ

I GIẢ

NG

MOÂ ÑUN 2 - HIEÄU TRÖÔÛNG TRÖÔØNG TRUNG HOÏC VÔÙI VAÁN ÑEÀ GIAÙO DUÏC KÓ NAÊNG SOÁNG TRONG GIAI ÑOAÏN HIEÄN NAY

Khôûi ñoäng vaø xaùc ñònh muïc tieâu hoïc taäp Hoaït ñoäng 1

Thôøi gian:

Muïc tieâu:

Hoïc lieäu:


Löu yù:


Sau khi keát thuùc hoaït ñoäng 1, giaûng vieân vaø hoïc vieân:- Coù theå taïo ñöôïc khoâng khí thaân thieän cho lôùp hoïc vaø ruùt ra baøi hoïc kinh nghieäm sau troø chôi: moãi tình huoáng xaûy ra ñeàu caàn phoái hôïp nhieàu kó naêng giaûi quyeát ñeå ñaït hieäu quaû cao trong haønh trình veà ñích.- Xaùc ñònh ñöôïc muïc tieâu hoïc taäp moâ ñun naøy.

- Buùt daï caùc maøu;- Giaáy: giaáy maøu A4, giaáy traéng A4, A0;- Baêng dính giaáy, keùo...- 9 caùi gheá töïa.

Böôùc 1: Toå chöùc troø chôi “Côø ca roâ ngöôøi”Xeáp 9 chieác gheá thaønh 3 haøng, cuøng quay veà moät höôùng, theo sô ñoà beân. Choïn trong lôùp 2 ñoäi chôi, moãi ñoäi 5 ngöôøi. Ñaët teân cho moãi ñoäi.Theo hieäu leänh cuûa quaûn troø, laàn löôït töøng thaønh vieân cuûa moãi ñoäi seõ töï choïn choã ngoài cho mình.Keát quaû ñoäi naøo coù ngöôøi ngoài taïo thaønh moät haøng treân 3 gheá theo chieàu doïc-ngang-cheùo tröôùc ñoäi kia thì ñoäi ñoù thaéng.Böôùc 2: Giaûng vieân höôùng daãn caû lôùp thaûo luaän nhöõng caâu hoûi sau troø chôi vaø caâu hoûi daønh cho baïn ñeå xaùc ñònh muïc tieâu hoïc taäp cuûa Moâ ñun.

Böôùc 3: Toång keát hoaït ñoäng vaø chieáu muïc tieâu caàn ñaït treân slide.Khi tham gia troø chôi, moãi thaønh vieân phaûi töï quyeát ñònh choã ngoài cuûa mình, caùc thaønh vieân khaùc khoâng ñöôïc gôïi yù. Caùc thaønh vieân toân troïng nguyeân taéc “Böôùc chaân ñi, caám kì trôû laïi”. Ngöôøi quaûn troø ra hieäu leänh, khaåu leänh döùt khoaùt ñeå ñaûm baûo thôøi gian choïn choã ngoài cuûa ngöôøi chôi nhö nhau; Caùc ñoäi chôi 3 laàn ñeå phaân thaéng baïi, neáu thaéng - thua lieân tieáp 2 laàn thì coù theå ngöøng chôi.

TÖÏ THEÅ HIEÄN

1: Baïn bieát chôi troø chôi “Côø ca roâ ngöôøi” khoâng?2: Haõy trình baøy nhöõng ñieàu baïn ñaõ bieát veà Moâ ñun naøy.3: Haõy neâu nhöõng mong muoán baïn muoán ñaït ñöôïc ôû Moâ ñun naøy.4: Haõy baøy toû mong muoán veà phöông phaùp hoïc maø baïn muoán ñöôïc aùp duïng.

THAÛO LUAÄN SAU TROØ CHÔI

1: Ñeå giaønh ñöôïc thaéng lôïi trong troø chôi moãi ñoäi vaø moãi ngöôøi caàn phaûi laøm gì?2: Haõy neâu nhöõng kó naêng caàn söû duïng trong troø chôi?


PHẦ

N 1

: KẾ

HOẠ

CH

BÀ

I GIẢ

NG

Thôøi gian:

Muïc tieâu:

Hoïc lieäu:



Sau khi keát thuùc hoaït ñoäng 2, hoïc vieân hieåu vaø phaân tích ñöôïc 4 truï coät giaùo duïc do UNESCO ñeà xuaát - ñoù laø moät taàm nhìn veà giaùo duïc cho theá kyû XXI ñoàng thôøi laø caùch moät caùch tieáp caän kó naêng soáng döïa treân söï keát hôïp haøi hoøa giöõa caùc nhoùm kó naêng nhaän thöùc, kó naêng laøm vieäc, kó naêng xaõ hoäi vaø kó naêng caù nhaân.



Böôùc 1: Giaûng vieân giôùi thieäu xuaát xöù cuûa 4 truï coät giaùo duïc theá kæ XXI. Giaûng vieân chia lôùp thaønh 4 nhoùm. Caùc nhoùm thaûo luaän nhieäm vuï cuûa nhoùm vaø nhieäm vuï chung caû lôùp, sau ñoù vieát keát quaû thaûo luaän treân giaáy A0.

Böôùc 2: Laàn löôït ñaïi dieän cuûa töøng nhoùm leân trình baøy keát quaû laøm vieäc cuûa nhoùm. Caùc nhoùm khaùc laéng nghe vaø phaûn bieän.

Böôùc 3: Giaûng vieân toång hôïp vaø chieáu toùm taét noäi dung hoaït ñoäng treân slide.

Tieáp caän giaùo duïc kó naêng soáng theo 4 truï coät hoïc cuûa UNESCO Hoaït ñoäng 2


Teân nhoùm:.....................................................Teân caùc thaønh vieân trong nhoùm:.........................................................................................Caû lôùp ñoïc thoâng tin veà 4 truï coät hoïc vaø thaûo luaän nhoùm theo tieáp caän kó naêng soáng cuûa UNESCO: Nhoùm 1:Nhoùm 1: Phaân tích quaù trình “Giaùo duïc Giaùo duïc phoøng traùnh laïm duïng troø chôi ñieän töphoøng traùnh laïm duïng troø chôi ñieän töû cho hoïc sinh” theo tieáp caän kó naêng soáng vaø tieáp caän boán truï coät giaùo duïc cuûa UNESCO.Nhoùm 2:Nhoùm 2: Phaân tích quaù trình “Giaùo duïc söùc Giaùo duïc söùc khoûe sinh saûn tuoåi vò thaønh nieânkhoûe sinh saûn tuoåi vò thaønh nieân cho hoïc sinh” theo tieáp caän kó naêng soáng vaø tieáp caän boán truï coät giaùo duïc cuûa UNESCO.Nhoùm 3:Nhoùm 3: Phaân tích quaù trình “Giaùo duïc Giaùo duïc phoøng traùnh ma tuùyphoøng traùnh ma tuùy cho hoïc sinh” theo tieáp caän kó naêng soáng vaø tieáp caän boán truï coät giaùo duïc cuûa UNESCO.Nhoùm 4: Nhoùm 4: Phaân tích quaù trình “Giaùo duïc An Giaùo duïc An toaøn giao thoângtoaøn giao thoâng cho hoïc sinh” theo tieáp caän kó naêng soáng vaø tieáp caän boán truï coät giaùo duïc cuûa UNESCO.



PHẦ

N 1: K

Ế HOẠ

CH

BÀ

I GIẢ

NG

Xaùc ñònh kó naêng soáng cô baûn caàn trang bò cho hoïc sinh Hoaït ñoäng 3

Thôøi gian:

Muïc tieâu:

Hoïc lieäu:


Löu yù:


Sau khi keát thuùc hoaït ñoäng 3, hoïc vieân coù khaû naêng:

Xaùc ñònh ñöôïc nhöõng kyõ naêng nhaän thöùc, kyõ naêng töï quaûn lyù baûn thaân vaø kyõ naêng xaõ hoäi treân cô sôû cuûa nhöõng giaù trò ngöôøi hoïc, ngöôøi coâng daân, ngöôøi chuû gia ñình, ngöôøi lao ñoäng vaø giaù trò ngheà nghieäp cho hoïc sinh trung hoïc, theo tieáp caän 4 truï coät giaùo duïc theá kæ XXI cuûa UNESCO.

- Taøi lieäu taäp huaán tr 83-86. - Phieáu hoïc taäp cho hoaït ñoäng 3;- Giaáy traéng: A0, A4 vaø giaáy A4 caùc maàu; - Buùt daï caùc maàu.

Böôùc 1: Giaûng vieân phaân tích vaø höôùng daãn hoïc vieân caùch thöïc hieän Phieáu hoïc taäp cho hoaït ñoäng 3, sau ñoù hoïc vieân laøm vieäc caù nhaân theo caâu hoûi 1 trong Phieáu hoïc taäp cho hoaït ñoäng 3.

Böôùc 2: Hoïc vieân chia seû, thaûo luaän töøng caëp theo caâu hoûi 2 trong Phieáu hoïc taäp cho hoaït ñoäng 3. Keát quaû thoáng nhaát chung ñöôïc veõ treân giaáy A4.

Böôùc 3: Hoïc vieân thaûo luaän vaø laøm vieäc nhoùm töø 6-8 ngöôøi (gheùp töø 3 ñeán 4 nhoùm ñoâi). Keát quaû thoáng nhaát chung cuûa nhoùm gheùp veõ treân giaáy A0 hoaëc xeù giaáy maàu daùn treân giaáy A0.

Böôùc 4: Ñaïi dieän töøng nhoùm leân moâ taû caây “Baïn vaø Toâi” cuûa nhoùm.

Böôùc 5: Giaûng vieân toùm taét noäi dung hoaït ñoäng, chuïp aûnh moät soá “caây” laøm tö lieäu boå sung vaøo keát quaû hoaït ñoäng 3.

Giaûng vieân khuyeán khích caùc nhoùm ñeà xuaát caùc giaù trò soáng, kó naêng soáng theo höôùng môû, phuø hôïp vôùi ñieàu kieän soáng, ñaëc ñieåm vaên hoùa ñòa phöông cuûa hoïc sinh. Caùc nhoùm veõ caây caøng phong phuù “giaù trò” vaø “kó naêng” cuûa “Baïn vaø Toâi” caøng toát. Coù theå chuïp aûnh moät soá “caây” ñieån hình ñöa vaøo keát luaän.


Caâu 1. Giaû söû baïn laø hoïc sinh THPT, haõy vieát Caâu 1. Giaû söû baïn laø hoïc sinh THPT, haõy vieát ra giaáy A4:ra giaáy A4:1. 3 ñieàu maø baïn öa thích;2. 3 ñieàu maø baïn khoâng thích;3. 3 ñieàu maø baïn coù theå laøm gioûi (ñieåm maïnh cuûa baïn);4. 3 ñieàu maø baïn caàn reøn luyeän theâm thì môùi laøm ñöôïc (ñieåm yeáu cuûa baïn);5. 3 ñaëc ñieåm noåi baät nhaát cuûa baïn.Caâu 2. Haõy thaûo luaän nhoùm ñoâi veà 5 ñieàu baïn Caâu 2. Haõy thaûo luaän nhoùm ñoâi veà 5 ñieàu baïn ñaõ vieát ra ôû caâu 1 vaø veõ/xeù daùn noù treân caây ñaõ vieát ra ôû caâu 1 vaø veõ/xeù daùn noù treân caây “Baïn vaø Toâi” nhö sau: “Baïn vaø Toâi” nhö sau: - Thaân caây vieát: Toâi laø .......- Reã caây vieát: Giaù trò soáng cuûa toâi- Caønh, laù, hoa, quaû vieát: Kó naêng soáng cuûa toâi


PHẦ

N 1

: KẾ

HOẠ

CH

BÀ

I GIẢ

NG

Thôøi gian:

Muïc tieâu:

Hoïc lieäu:



Sau khi keát thuùc hoaït ñoäng 4, hoïc vieân coù khaû naêng: - Nhaän dieän ñöôïc sô boä nhöõng ñieåm maïnh, ñieåm yeáu trong coâng taùc quaûn lí hoaït ñoäng giaùo duïc kó naêng soáng cho hoïc sinh ôû tröôøng mình;- Chia seû nhöõng kinh nghieäm quaûn lí hoaït ñoäng giaùo duïc kó naêng soáng vôùi ñoàng nghieäp;- Töï ñieàu chænh, boå sung keá hoaïch quaûn lí hoaït ñoäng giaùo duïc kó naêng soáng ôû tröôøng ñeå ñaït hieäu quaû quaûn lí toát hôn.

- Taøi lieäu taäp huaán tr 86-106


Böôùc 1: Hoïc vieân laøm vieäc caù nhaân theo caâu hoûi 1 vaø vieát caâu traû lôøi ra giaáy A4.

Böôùc 2: Hoïc vieân laøm vieäc theo nhoùm töø 6-8 ngöôøi ñeå thaûo luaän caâu hoûi 2 döïa treân thoâng tin moãi caù nhaân ñaõ vieát ra giaáy A4. Keát quaû thaûo luaän nhoùm ñöôïc toång hôïp treân giaáy A0.

Böôùc 3: Laàn löôït ñaïi dieän caùc nhoùm trình baøy yù kieán cuûa nhoùm. Caùc nhoùm khaùc laéng nghe vaø ñöa yù kieán tranh luaän.


Quaûn lí hoaït ñoäng giaùo duïc kó naêng soáng cho hoïc sinh Hoaït ñoäng 4


Caâu hoûi 1Caâu hoûi 1. Haõy vieát ra giaáy A4:. Haõy vieát ra giaáy A4:1. 3 ñieåm maïnh trong coâng taùc quaûn lí 1. 3 ñieåm maïnh trong coâng taùc quaûn lí hoaït ñoäng giaùo duïc kó naêng soáng ôû tröôøng hoaït ñoäng giaùo duïc kó naêng soáng ôû tröôøng baïn;baïn;2. 3 ñieåm yeáu trong coâng taùc quaûn lí hoaït 2. 3 ñieåm yeáu trong coâng taùc quaûn lí hoaït ñoäng giaùo duïc kó naêng soáng ôû tröôøng baïn;ñoäng giaùo duïc kó naêng soáng ôû tröôøng baïn;3. 3 thaønh tích noåi baät nhaát cuûa tröôøng 3. 3 thaønh tích noåi baät nhaát cuûa tröôøng baïn veà vieäc thöïc hieän giaùo duïc kó naêng baïn veà vieäc thöïc hieän giaùo duïc kó naêng soáng cho hoïc sinh.soáng cho hoïc sinh.Caâu hoûi 2. Caâu hoûi 2. Haõy thaûo luaän nhoùm töø 6 ñeán Haõy thaûo luaän nhoùm töø 6 ñeán 8 hoïc vieân8 hoïc vieânHieäu tröôûng quaûn lí hoaït ñoäng giaùo duïc kó Hieäu tröôûng quaûn lí hoaït ñoäng giaùo duïc kó naêng soáng cho hoïc sinh nhö theá naøo ñeå naêng soáng cho hoïc sinh nhö theá naøo ñeå ñaït hieäu quaû giaùo duïc cao?ñaït hieäu quaû giaùo duïc cao?



PHẦ

N 1: K

Ế HOẠ

CH

BÀ

I GIẢ

NG

Toång keát moâ ñun 2Hoaït ñoäng 5

PHIEÁU TOÅNG KEÁT MOÂ ÑUN 2

Thaày/coâ ñaõ nghieân cöùu xong phaàn noäi dung trình baøy trong moâ ñun 2. Xin thaày/coâ haõy traû lôøi caùc caâu hoûi sau ñaây baèng caùch ñaùnh daáu (X) vaøo oâ thích hôïp hoaëc vieát theâm vaøo doøng coøn troáng.

1. Nhöõng kieán thöùc trình baøy trong moâ ñun naøy laø hoaøn toaøn môùi ñoái vôùi thaày/coâ hay thaày coâ ñaõ bieát tröôùc khi tham gia khoùa taäp huaán naøy?

Hoaøn toaøn môùi Ñaõ bieát tröôùc moät phaàn Bieát tröôùc taát caû

2. Moâ ñun naøy coù ñaùp öùng nhu caàu hoïc taäp cuûa thaày/coâ khoâng?


3. Noäi dung cuûa Moâ ñun naøy coù ích nhö theá naøo cho coâng taùc giaùo duïc hoaëc quaûn lí hoaït ñoäng giaùo duïc kónaêng soáng ôû tröôøng cuûa thaày/coâ?

Khoâng coù ích Khoâng nhieàu Coù ích

4. Ngöôøi ta noùi “Giaùo duïc giaù trò soáng laø giaùo duïc töø goác”, ñieàu ñoù cho thaáy Moâ ñun naøy coù moái quan heä chaët cheõ vôùi moâ ñun 1, thaày/coâ coù nhaän xeùt nhö vaäy khoâng?


5. Lieäu thaày/coâ coù vaän duïng ñöôïc nhöõng kieán thöùc thu hoaïch ôû moâ ñun naøy vaøo coâng taùc maø thaày/coâ ñang ñaûm nhieäm khoâng?

Khoâng vaän duïng ñöôïc Khoù vaän duïng Vaän duïng ñöôïc

6. Theo thaày/coâ, noäi dung quan troïng nhaát cuûa moâ ñun naøy maø thaày/coâ thu hoaïch ñöôïc laø gì?................................................................................................................................................................................................................................................

7. Qua moâ ñun naøy, thaày/coâ thaáy mình caàn reøn luyeän theâm nhöõng kieán thöùc, kónaêng naøo trong coâng taùc ñang ñaûm nhaän? ................................................................................................................................................................................................................................................

8. Nhöõng yù kieán ñeà xuaát cuûa thaày/coâ veà noäi dung taäp huaán cuûa moâ ñun naøy?......................................................................................................................................................................................................................................................

Xin chaân thaønh caûm ôn!

Giaûng vieân giaûi ñaùp thaéc maéc vaø höôùng daãn hoïc vieân ñieàn thoâng tin vaøo Phieáu Toång keát moâ ñun 2


PHẦ

N 1

: KẾ

HOẠ

CH

BÀ

I GIẢ

NG

MOÂ ÑUN 3 - KÓ NAÊNG GIAO TIEÁP ÖÙNG XÖÛ CUÛA HIEÄU TRÖÔÛNGTRÖÔØNG TRUNG HOÏC TRONG COÂNG TAÙC QUAÛN LÍ GIAÙO DUÏC

Khôûi ñoäng Hoaït ñoäng 1

Thôøi gian:

Muïc tieâu:

Hoïc lieäu:



Sau khi keát thuùc hoaït ñoäng 1, giaûng vieân vaø hoïc vieân:

- Coù theå taïo ñöôïc khoâng khí thaân thieän cho lôùp hoïc vaø ruùt ra baøi hoïc kinh nghieäm sau troø chôi laø luoân saùng taïo vaø öùng xöû kheùo leùo tröôùc tình huoáng thöïc teá.

- Xaùc ñònh ñöôïc muïc tieâu hoïc taäp moâ ñun naøy.

- Buùt daï caùc maøu;

- Giaáy: giaáy maøu A4, giaáy traéng A4, A0;

- Baêng dính giaáy, keùo,...

- 3 sôïi daây daøi töø 4-6 m.

Böôùc 1: Giaûng vieân höôùng daãn lôùp chôi troø chôi “Veõ 1 neùt qua 9 ñieåm” nhö sau: Cho 9 ñieåm, xeáp thaønh 3 haøng, moãi haøng 3 ñieåm, haõy noái 9 ñieåm baèng 1 neùt lieàn vôùi 4 ñoaïn thaúng (trong ñoù coù 3 ñoaïn, moãi ñoaïn ñi qua 3 ñieåm thaúng haøng). Böôùc ñaàu giaûng vieân höôùng daãn hoïc vieân töï veõ treân giaáy A4 ñeå tìm caùch noái caùc ñieåm theo ñuùng yeâu caàu cuûa troø chôi, sau ñoù choïn ra 11 ngöôøi tham gia troø chôi.

Böôùc 2: Giaûng vieân höôùng daãn caû lôùp thaûo luaän nhöõng caâu hoûi sau troø chôi vaø caâu hoûi daønh cho baïn ñeå xaùc ñònh nhu caàu hoïc taäp cuûa moâ ñun.

Böôùc 3: Toång keát hoaït ñoäng vaø chieáu toùm taét noäi dung hoaït ñoäng treân slide.

CAÂU HOÛI DAØNH CHO BAÏN

1. Troø chôi “Veõ 1 neùt qua 9 ñieåm”. Troø chôi yeâu caàu söû duïng giaù trò soáng, kó naêng soáng naøo cuûa baïn?2. Haõy neâu 3 ñieàu baïn ñaõ bieát veà giao tieáp vaø öùng xöû trong quaûn lí tröôøng hoïc.3. Haõy neâu 3 ñieàu baïn muoán bieát theâm veà giao tieáp - öùng xöû trong quaûn lí tröôøng hoïc.4. Haõy baøy toû mong muoán veà phöông phaùp hoïc maø baïn muoán ñöôïc aùp duïng.

2525MÔ ĐUN 3 - KĨ NĂNG GIAO TIẾP ỨNG XỬ CỦA HIỆU TRƯỞNGTRƯỜNG TRUNG HỌC TRONG CÔNG TÁC QUẢN LÍ GIÁO DỤC

PHẦ

N 1: K

Ế HOẠ

CH

BÀ

I GIẢ

NG

Xaùc ñònh caùc kó naêng giao tieáp cô baûn trong quaûn lí giaùo duïc Hoaït ñoäng 2

Thôøi gian:

Muïc tieâu:

Hoïc lieäu:



Sau khi keát thuùc hoaït ñoäng 2, hoïc vieân:

- Xaùc ñònh ñöôïc caùc kó naêng cô baûn trong giao tieáp quaûn lí bao goàm caùc kó naêng: Noùi - Nghe - Vieát - Email - Ñieän thoaïi - Ñieàu haønh cuoäc hoïp trong quaûn lí giaùo duïc.

- Phaân tích ñöôïc caùc kó naêng: Noùi - Nghe - Vieát - Email - Ñieän thoaïi - Ñieàu haønh cuoäc hoïp trong quaûn lí giaùo duïc.

- Vaän duïng ñöôïc caùc kó naêng: Noùi - Nghe - Vieát - Email - Ñieän thoaïi - Ñieàu haønh cuoäc hoïp trong boái caûnh thöïc teá cuûa quaûn lí giaùo duïc.

- Taøi lieäu taäp huaán tr 109-114. - Phieáu ñaùnh giaù kó naêng giao tieáp tr 110.

Böôùc 1: Giaûng vieân höôùng daãn caû lôùp caùch laäp baûn ñoà tö duy. Hoïc vieân laøm vieäc caù nhaân, traû lôøi theo muïc Caâu hoûi daønh cho baïn vaø vieát keát quaû treân giaáy A4.

Böôùc 2: Hoïc vieân laøm vieäc theo nhoùm 6-8 ngöôøi ñeå thaûo luaän vaø chia seû nhöõng vaán ñeà moãi caù nhaân ñaõ vieát ra giaáy A4. Keát quaû thaûo luaän nhoùm ñöôïc toång hôïp treân giaáy A0.

Böôùc 3: Laàn löôït ñaïi dieän moãi nhoùm trình baøy yù kieán cuûa nhoùm theo 1 nhaùnh truøng vôùi soá thöù töï nhoùm (nhoùm 1 trình baøy nhaùnh 1, nhoùm 2 trình baøy nhaùnh 2...). Caùc nhoùm khaùc laéng nghe vaø ñöa yù kieán tranh luaän.

Böôùc 4: Giaûng vieân toång hôïp yù kieán vaø chieáu baûn ñoà tö duy theo chuû ñeà “Caùc kó naêng giao tieáp cuûa CBQL giaùo duïc” treân slide.

CAÂU HOÛI DAØNH CHO BAÏNLAÄP BAÛN ÑOÀ TÖ DUY

GÔÏI YÙ:1. Theo baïn, ñeå giao tieáp hieäu quaû, caùn boä quaûn lí giaùo duïc caàn phaùt trieån nhöõng kó naêng cô baûn naøo?2. Haõy neâu 3 kó naêng giao tieáp chính vaø phaân tích chi tieát 1 kó naêng maø baïn coù khaû naêng vaän duïng toát nhaát trong quaûn lí tröôøng hoïc.3. Haõy neâu 3 kó naêng giao tieáp cô baûn maø baïn thaáy caàn phaûi ñöôïc reøn luyeän theâm ñeå vaän duïng coù hieäu quaû trong coâng taùc quaûn lí tröôøng hoïc.


PHẦ

N 1

: KẾ

HOẠ

CH

BÀ

I GIẢ

NG

Thôøi gian:

Muïc tieâu:

Hoïc lieäu:


Löu yù:


Sau khi keát thuùc hoaït ñoäng 3, hoïc vieân coù theå xaùc ñònh ñöôïc caùc yeáu toá, yeâu caàu, nguyeân taéc vaø caùc böôùc öùng xöû tình huoáng quaûn lí giaùo duïc.



Böôùc 1: Giaûng vieân hoûi caû lôùp caâu hoûi 1 vaø laáy tinh thaàn xung phong ghi toùm taét laïi khoaûng 5 ñeán 6 caâu chuyeän tình huoáng quaûn lí giaùo duïc maø hoïc vieân ñaõ öùng xöû thaønh coâng hoaëc chöa thaønh coâng trong thöïc teá.

Böôùc 2: Hoïc vieân laøm vieäc theo nhoùm töø 6- 8 ngöôøi ñeå traû lôøi caâu hoûi 2 vaø 3 treân cô sôû nhöõng caâu chuyeän ñaõ neâu ôû böôùc 1 (hoaëc trong taøi lieäu taäp huaán). Keát quaû thaûo luaän ñöôïc trình baøy treân giaáy A0.

Böôùc 3: Ñaïi dieän caùc nhoùm laàn löôït leân trình baøy keát quaû hoaït ñoäng cuûa nhoùm. Caùc nhoùm khaùc laéng nghe, tranh luaän.

Böôùc 4: Giaûng vieân nhaän xeùt, ñaùnh giaù hoaït ñoäng cuûa caùc nhoùm. Chieáu toùm taét noäi dung hoaït ñoäng treân slide.

Giaûng vieân neân khuyeán khích hoïc vieân ñöa ra nhöõng tình huoáng thöïc trong coâng taùc cuûa hoï caøng nhieàu caøng toát, sau ñoù höôùng daãn hoï khai thaùc caùc muïc tieâu hoaït ñoäng töø chính nhöõng tình huoáng ñoù.

Xaùc ñònh caùc yeáu toá, yeâu caàu, nguyeân taéc vaø caùc böôùc öùng xöû tình huoáng Hoaït ñoäng 3


Caâu hoûi 1. Haõy thuaät laïi moät caâu chuyeän tình huoáng quaûn lí giaùo duïc maø baïn ñaõ öùng xöû thaønh coâng hoaëc chöa thaønh coâng.Caâu hoûi 2. Phaân tích tình huoáng quaûn lí ñoù ñeå laøm roõ yeâu caàu, nguyeân taéc vaø caùc böôùc öùng xöû trong tình huoáng.Caâu hoûi 3. Haõy neâu baøi hoïc kinh nghieäm ruùt ra sau tình huoáng quaûn lí ñoù.


PHẦ

N 1: K

Ế HOẠ

CH

BÀ

I GIẢ

NG

Vaän duïng öùng xöû caùc tình huoáng quaûn lí giaùo duïc Hoaït ñoäng 4

Thôøi gian:

Muïc tieâu:

Hoïc lieäu:


Löu yù:


Sau khi keát thuùc hoaït ñoäng 4, hoïc vieân coù yù thöùc thöôøng xuyeân vaän duïng caùc yeâu caàu, nguyeân taéc vaø caùc böôùc öùng xöû trong tình huoáng quaûn lí giaùo duïc.

- Taøi lieäu taäp huaán tr 127-141. - Phieáu hoïc taäp cho hoaït ñoäng 4.

Böôùc 1: Caû lôùp nghieân cöùu caùc tình huoáng neâu trong taøi lieäu taäp huaán cho hoaït ñoäng 4.

Böôùc 2: Hoïc vieân laøm vieäc theo nhoùm töø 6-8 ngöôøi. Moãi nhoùm choïn 1 tình huoáng cuï theå ñeå thaûo luaän vaø traû lôøi caâu hoûi 2 vaø 3 trong Phieáu hoïc taäp cho hoaït ñoäng 4. Keát quaû hoaït ñoäng nhoùm ñöôïc trình baøy treân giaáy A0.

Böôùc 3: Ñaïi dieän caùc nhoùm laàn löôït leân trình baøy keát quaû hoaït ñoäng cuûa nhoùm. Caùc nhoùm khaùc laéng nghe vaø tranh luaän.

Caùc nhoùm coù theå bieân taäp caùc tình huoáng theo kòch baûn rieâng vaø ñoùng vai dieãn theo 1 caùch öùng xöû hieäu quaû nhaát do nhoùm löïa choïn.


Caâu hoûi 1. Nghieân cöùu tình huoáng döôùi ñaây hoaëc caùc tình huoáng trong taøi lieäu taäp huaán trang 133-136.Caâu hoûi 2. ÖÙng duïng caùc yeâu caàu, nguyeân taéc vaø caùc böôùc öùng xöû ñeå giaûi quyeát hieäu quaû caùc tình huoáng ñoù?Caâu hoûi 3. Haõy neâu baøi hoïc kinh nghieäm ruùt ra sau moãi tình huoáng quaûn lí ñaõ neâu?

VAÄN DUÏNG ÖÙNG XÖÛ TÌNH HUOÁNG QUAÛN LÍ GIAÙO DUÏC SAU

Tình huoáng: Vaøo cuoái buoåi hoïc ngaøy thöù Baûy, thaày Hieäu tröôûng nhaän ñöôïc moät ñôn ñeà nghò ñoåi giaùo vieân chuû nhieäm ôû lôùp 11B do em Lôùp phoù phuï traùch hoïc taäp cuøng 3-4 em hoïc sinh cuûa lôùp mang leân noäp. Lyù do ghi trong ñôn laø: Hoâm nay coâ A - giaùo vieân chuû nhieäm lôùp – bò oám, lôùp ñöôïc ñoùn thaày X daïy thay tieát sinh hoaït lôùp. Cuoái tieát hoïc thaày X hoûi caû lôùp: “Thaày toå chöùc tieát sinh hoaït lôùp theá naøo?”. Moät soá baïn trong lôùp ñoàng thanh traû lôøi: Hay laém aï, haáp daãn laém aï, ai trong lôùp cuõng ñöôïc tham gia heát, coøn coâ A chæ cho lôùp hoïp vaø kieåm ñieåm nhau caû buoåi,... (Gioïng vaøi ba baïn gaùi heùt raát to): “Hay Thaày chuû nhieäm lôùp em ñi aï!”. Thaày X mæm cöôøi vaø noùi: “Thaày cuõng muoán laém nhöng thaày Hieäu tröôûng chæ cho thaày laøm giaùo vieân döï tröõ... maø khoâng cho thaày laøm chuû nhieäm lôùp bao giôø, maëc duø thaày ñaõ ñi daïy ñöôïc hôn 3 naêm”. Baïn Lôùp phoù tha thieát noùi vôùi thaày Hieäu tröôûng: Thöa thaày chuùng em xin thaày giaûi quyeát nguyeän voïng naøy cho caû thaày X vaø chuùng em ñi aï”.

Neáu ôû cöông vò Thaày Hieäu tröôûng ñoù, baïn seõ giaûi quyeát theá naøo?baïn seõ giaûi quyeát theá naøo?


PHẦ

N 1

: KẾ

HOẠ

CH

BÀ

I GIẢ

NG

HOAÏT ÑOÄNG TOÅNG KEÁT MOÂ ÑUN VAØ KHOÙA TAÄP HUAÁN

Giaûng vieân giaûi ñaùp thaéc maéc vaø höôùng daãn hoïc vieân ñieàn thoâng tin vaøo Phieáu töï ñaùnh giaù kó naêng öùng xöû trong quaûn lí cuûa Hieäu tröôûng tröôøng THPT.

PHIEÁU TÖÏ ÑAÙNH GIAÙ KÓ NAÊNG ÖÙNG XÖÛPHIEÁU TÖÏ ÑAÙNH GIAÙ KÓ NAÊNG ÖÙNG XÖÛTRONG QUAÛN LÍ CUÛA HIEÄU TRÖÔÛNG TRÖÔØNG THPTTRONG QUAÛN LÍ CUÛA HIEÄU TRÖÔÛNG TRÖÔØNG THPT

CUNG CAÙCH HAØNH VI THAÙI ÑOÄ LÖÏA CHOÏN

Ñoàng tình

Phaân vaân

Khoâng ñoàng tình

1. Ñeå xaùc ñònh caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán keát quaû öùng xöû tình huoáng, caàn:

- Xem xeùt nhöõng yeáu toá khaùch quan cuûa chuû theå öùng xöû tình huoáng

- Xem xeùt nhöõng yeáu toá chuû quan cuûa chuû theå öùng xöû tình huoáng

- Xem xeùt tính caùch cuûa ñoái töôïng trong tình huoáng (thuoäc kieåu höôùng noäi hay höôùng ngoaïi)

- Lieân heä vôùi ñieàu kieän, hoaøn caûnh soáng cuûa ñoái töôïng trong tình huoáng

- Phaân tích tính chaát cuûa vaán ñeà trong tình huoáng

2. Ñeå xaùc ñònh yeâu caàu cô baûn mang tính ñònh höôùng khi giaûi quyeát tình huoáng, caàn:

- Döïa vaøo ñaëc ñieåm caù nhaân cuûa chuû theå, cuûa ñoái töôïng vaø tính chaát tình huoáng ñeå löïa choïn phöông phaùp giaûi quyeát hieäu quaû

- Ñaûm baûo tính khaùch quan, coâng baèng

- Khích leä yeáu toá tích cöïc vaø gaéng haïn cheá yeáu toá tieâu cöïc

- Thaáu hieåu caûm xuùc cuûa chuû theå vaø ñoái töôïng ôû moãi vò trí khaùc nhau

- Khuyeán khích vai troø chuû theå cuûa ñoái töôïng trong tình huoáng ñoái vôùi vieäc löïa choïn quyeát ñònh, haønh vi treân cô sôû thay ñoåi nhaän thöùc, nieàm tin hôïp lí

- Khoâng ñoàng nhaát haønh vi khoâng mong ñôïi vôùi nhaân caùch

Toång keát Moâ ñun 3 vaø khoùa taäp huaán Hoaït ñoäng 5


PHẦ

N 1: K

Ế HOẠ

CH

BÀ

I GIẢ

NG

3. Ñeå xaùc ñònh quy trình hôïp lí giaûi quyeát tình huoáng trong quaûn lí giaùo duïc hieäu quaû, caàn:

- Böôùc 1: Huy ñoäng kó naêng nhaän thöùc tình huoáng coù vaán ñeà nhaèm phaùt hieän, nhaän daïng vaán ñeà vaø xaùc ñònh muïc tieâu caàn ñaït khi giaûi quyeát vaán ñeà

- Böôùc 2: Phaùt trieån kó naêng xaùc ñònh vaø bieåu ñaït vaán ñeà

- Böôùc 3: Vaän duïng kó naêng ñeà xuaát caùc yù töôûng

- Böôùc 4: Vaän duïng kó naêng löïa choïn phöông aùn toái öu

- Böôùc 5: Vaän duïng kó naêng thöïc hieän phöông aùn ñaõ löïa choïn

- Böôùc 6: Vaän duïng kó naêng kieåm tra - ñaùnh giaù

4. Vaän duïng caùc nguyeân taéc ñeå öùng xöû tình huoáng quaûn lí thaønh coâng:

- ÖÙng xöû theo nguyeân taéc “3 lí”

- ÖÙng xöû theo nhu caàu Maslow

- ÖÙng xöû theo phöông chaâm: “Dó baát bieán, öùng vaïn bieán”

- ÖÙng xöû theo söï tích hôïp “luïc tri”

- ÖÙng xöû theo caùc nguyeân taéc khaùc

PHAÀN 2: TAØI LIEÄU HOÃ TRÔÏ TAÄP HUAÁN



PHẦN 2: TÀI LIỆU HỖ TRỢ

TẬP HUẤN

MOÂ ÑUN 1 - HIEÄU TRÖÔÛNG TRÖÔØNG TRUNG HOÏC VÔÙI VAÁN ÑEÀ GIAÙO DUÏC GIAÙ TRÒ SOÁNG TRONG GIAI ÑOAÏN HIEÄN NAY

MUÏC TIEÂU

Sau khi keát thuùc khoùa hoïc, hoïc vieân coù theå:

- Xaùc ñònh ñöôïc taàm quan troïng cuûa vieäc giaùo duïc giaù trò soáng cho hoïc sinh trung hoïc;

- Thoáng nhaát ñöôïc moät soá khaùi nieäm cô baûn veà giaù trò soáng: Giaù trò, ñònh höôùng giaù trò, giaù trò soáng, 12 giaù trò soáng phoå quaùt vaø noäi dung moãi giaù trò,...

- Phaân tích ñöôïc nhöõng aûnh höôûng cuûa boái caûnh soáng hieän nay ñoái vôùi vieäc giaùo duïc giaù trò soáng cho hoïc sinh trung hoïc, chæ ra nguyeân nhaân cuûa nhöõng baát caäp vaø vai troø cuûa nhaø tröôøng trong vieäc giaùo duïc giaù trò soáng cho caùc em;

- Hieåu saâu theâm moät soá vaán ñeà veà heä giaù trò cuûa ngöôøi Vieät Nam trong thôøi kì coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa, hoäi nhaäp quoác teá;

- Phaùt trieån ñöôïc caùc kó naêng quaûn lí hoaït ñoäng giaùo duïc giaù trò soáng trong tröôøng trung hoïc: Toå chöùc boài döôõng giaùo vieân; xaây döïng keá hoaïch, boä maùy quaûn lí chæ ñaïo thöïc hieän keá hoaïch giaùo duïc giaù trò soáng trong tröôøng hoïc.

I. MOÄT SOÁ KHAÙI NIEÄM CÔ BAÛN

1. Giaù trò

(dt). 1- Caùi coù ích vaø ñaùng quyù. 2 - Chæ möùc ñoä, hieäu löïc ñeán ñaâu1.

Giaù trò laø thöôùc ño ñeå xem xeùt moät con ngöôøi ñaùng quyù ñeán möùc naøo veà maët ñaïo ñöùc, trí tueä, ngheà nghieäp, taøi naêng. Giaù trò cuõng laø nhöõng quan nieäm vaø thöïc taïi veà caùi ñeïp, söï thaät, ñieàu thieän cuûa moät xaõ hoäi.

Xuaát phaùt töø cuoäc soáng lao ñoäng, saûn xuaát, ñeán chieán tranh baûo toàn noøi gioáng, ñoái phoù vôùi thieân nhieân vaø xaây döïng xaõ hoäi, con ngöôøi ñaõ phaùt hieän ra nhöõng caùi coù ích, caùi ñaùng quyù ôû moãi con ngöôøi vaø mong muoán coù, toân troïng, giöõ gìn, phaùt huy nhöõng giaù trò ñoù nhö: trí tueä, loøng bao dung, loøng duõng caûm, tình yeâu thöông, tính trung thöïc, söùc khoûe, trí thoâng minh, taøi gioûi, tính naêng ñoäng, saùng taïo,... Traûi qua nhöõng giai ñoaïn phaùt trieån cuûa coäng ñoàng, con ngöôøi luoân phaûi nöông töïa vaøo nhau, cuøng nhau chung soáng, xaây döïng coäng ñoàng ñeå vöôït qua thöû thaùch, vöôït qua nhöõng moái ñe doïa töø nhieàu phía,... Quaù trình ñoù giuùp ngöôøi ta phaùt hieän ra nhöõng ñieàu quyù giaù vaø coù ích cho coäng ñoàng, ñoù laø: loøng yeâu nöôùc, thöông daân, tình ñoaøn keát, kæ cöông, truyeàn thoáng, traùch nhieäm xaõ hoäi,...

1. Phaïm Minh Haïc (2011), “Bieán ñoäng phöùc taïp moät soá giaù trò ôû Vieät Nam”, 01X -12/03-2011-2, Haø Noäi, tr.13.


PHẦN

2: T

ÀI L

IỆU

HỖ T

RỢ TẬP

HUẤ

N

Nhö vaäy, theo nghóa chung nhaát coù theå hieåu “Taát caû nhöõng gì coù ích lôïi, ñaùng ham chuoäng, ñaùng kính phuïc ñoái vôùi caù nhaân, hoaëc xaõ hoäi ñeàu coù moät giaù trò”2. Moãi caù nhaân, moãi coäng ñoàng ñeàu ñöôïc phaùt trieån töø nhöõng ñieàu kieän töï nhieân vaø xaõ hoäi khaùc nhau, neân coù nhöõng giaù trò ñaëc thuø khaùc nhau, ñaëc bieät laø trong vieäc saép xeáp, löïa choïn thöù töï öu tieân trong caùc thang giaù trò, heä giaù trò hay “giaù trò coát loõi”, “giaù trò cô baûn”, “giaù trò soáng coøn”, “giaù trò öu tieân”. Ví duï, keát quaû khaûo saùt cuûa moät soá nöôùc coù cuoäc soáng ñang ôû möùc ngheøo thì 4 giaù trò ñöôïc xeáp leân haøng ñaàu laø: hoøa bình, töï do, söùc khoûe vaø vieäc laøm. Giaù trò “soáng coù muïc ñích” ñöôïc xeáp thöù 11/20 trong baûng giaù trò. Hai giaù trò ñöôïc xeáp cuoái cuøng laø: “cuoäc soáng giaøu sang” vaø “cuoäc soáng coù ñòa vò xaõ hoäi”. Ñieàu ñoù chöùng toû, caùc giaù trò soáng coøn - “toàn taïi hay khoâng toàn taïi” - vaãn ñang laø caùc “giaù trò öu tieân” soá 1 ñoái vôùi nhöõng ngöôøi tham gia phoûng vaán3.

Ngaøy nay, nhieàu giaù trò cuõ ñaõ maát ñi, nhieàu giaù trò môùi xuaát hieän, nhöng nhöõng giaù trò phoå quaùt cuûa nhaân loaïi, nhöõng truyeàn thoáng cô baûn cuûa daân toäc vaãn luoân ñöôïc khaúng ñònh, truyeàn baù trong theá heä treû. Nhöõng giaù trò phoå quaùt ñoù coù theå duøng laøm cô sôû ñeå xaây döïng Heä giaù trò töøng ngaønh, töøng tröôøng hoïc. Tuøy theo yeâu caàu cuûa töøng nôi, nhöõng giaù trò ñoù coù theå ñöôïc vaän duïng ñeå xaây döïng thang giaù trò, thöôùc ño giaù trò duøng vaøo vieäc ñaùnh giaù, tuyeån choïn, quy ñònh cheá ñoä coâng lao ñoäng, khen thöôûng..., ñaëc bieät laø vaän duïng vaøo ñònh höôùng giaù trò - giaùo duïc giaù trò ôû moïi nôi, nhaát laø trong caùc tröôøng hoïc, Ñoaøn thanh nieân, Ñoäi thieáu nieân, nhi ñoàng4.

2. Ñònh höôùng giaù trò

Song song vôùi khaùi nieäm “Giaù trò” laø khaùi nieäm “Ñònh höôùng giaù trò”. Caàn hieåu “Ñònh höôùng giaù trò” theo 2 nghóa cô baûn sau: Moät laø, vieäc moãi caù nhaân hay coäng ñoàng ñònh höôùng giaù trò cho moät ngöôøi hay moät taäp theå naøo ñaáy coù nghóa laø giaùo duïc giaù trò. Hai laø, moãi caù nhaân hay coäng ñoàng naøo ñoù ñònh höôùng giaù trò cho mình, coù nghóa laø löïa choïn cho mình moät giaù trò hoaëc heä thoáng giaù trò naøo ñaáy.

Khi moät giaù trò ñaõ ñöôïc moät caù nhaân hay moät taäp theå löïa choïn thì moïi suy nghó, moïi haønh ñoäng haøng ngaøy cuûa hoï ñeàu ñöôïc höôùng tôùi giaù trò ñoù. Vì vaäy, caùc nhaø quaûn lí giaùo duïc, caùc thaày giaùo, coâ giaùo caàn naém baét yù nghóa xaõ hoäi voâ cuøng quan troïng naøy cuûa ñònh höôùng giaù trò ñeå chæ ñaïo hoaït ñoäng haøng ngaøy cuûa hoïc sinh töø trong nhaø tröôøng veà ñeán gia ñình vaø ra ngoaøi xaõ hoäi. Khi xaùc ñònh ñöôïc ñònh höôùng giaù trò cuûa con ngöôøi, caùc nhaø quaûn lí seõ bieát caùch ñoái nhaân, xöû theá hôïp lí vaø ñeà xuaát ñöôïc caùc bieän phaùp quaûn lí höõu hieäu.

3. Giaù trò soáng

Giaù trò soáng laø taát caû nhöõng ñieàu chuùng ta cho laø quyù giaù, laø quan troïng, laø coù yù nghóa ñoái vôùi cuoäc soáng cuûa moãi ngöôøi, khieán moãi ngöôøi mong muoán lónh hoäi vaø theå hieän ra ñeå cuoäc soáng cuûa mình trôû neân toát ñeïp hôn vaø goùp phaàn caûi thieän cuoäc soáng chung.

2. J.H. Fichter (1973), tr.175 (trích theo Maïc Vaên Trang (2011), “Giaùo duïc giaù trò soáng cho hoïc sinh phoå thoâng hieän nay”, 01X-12/03-2011-2, Haø Noäi, tr.28. 3. Phaïm Minh Haïc (2011), “Taâm lí hoïc ñaàu theá kæ XXI Taâm lí hoïc giaù trò”, 01X-12/03-2011-2, Haø Noäi, tr.7.4. Phaïm Minh Haïc (2011), “Taâm lí hoïc ñaàu theá kæ XXI Taâm lí hoïc giaù trò”, 01X-12/03-2011-2, Haø Noäi, tr7.




TẬP HUẤN

Giaù trò soáng trôû thaønh ñoäng löïc giuùp ngöôøi ta noã löïc phaán ñaáu ñaït ñöôïc noù. Giaù trò soáng coù nguoàn goác hình thaønh, duy trì vaø bieán ñoåi theo nhöõng quy luaät xaõ hoäi nhö moïi giaù trò khaùc noùi chung. Nhöng khi ñaùnh giaù giaù trò soáng, ngöôøi ta chuû yeáu höôùng vaøo bình dieän caù nhaân, bôûi vì giaù trò soáng laø soáng vôùi töøng giaù trò chöù khoâng phaûi chæ laø noùi veà caùc giaù trò ñoù.

II. MOÄT SOÁ VAÁN ÑEÀ VEÀ GIAÙO DUÏC GIAÙ TRÒ SOÁNG CHO HOÏC SINH TRUNG HOÏC

1. Boái caûnh hieän nay vôùi vieäc giaùo duïc giaù trò soáng cho hoïc sinh

Trong giai ñoaïn hieän nay, giaù trò soáng trong giôùi treû ñang coù nhieàu bieán ñoäng, ñang xuaát hieän caùc xu höôùng maâu thuaãn: giöõa giaù trò vaät chaát vôùi giaù trò tinh thaàn; giöõa lôïi ích xaõ hoäi vôùi lôïi ích caù nhaân; giöõa lôïi ích laâu daøi vôùi lôïi ích tröôùc maét; giöõa taâm lí bao caáp vôùi taâm lí böôn chaûi; giöõa taâm lí caøo baèng vôùi taâm lí phaân hoùa,... Ñeå vöôït qua caùc maâu thuaãn naøy, nhieàu ngöôøi ñaõ phaûi chòu ñöïng traïng thaùi caêng thaúng, vöôn leân töï theå hieän, töï khaúng ñònh. Ñaây laø xu höôùng raát tích cöïc, moïi ngöôøi töï khai thaùc tieàm naêng, boäc loä taøi naêng, nhaân taøi naûy nôû, laø ñoäng löïc quan trong nhaát ñoái vôùi söï phaùt trieån ñaát nöôùc. Tuy nhieân, beân caïnh nhöõng thaønh coâng cuûa moãi ngöôøi coøn coù raát nhieàu vaán ñeà caàn ñöôïc löu taâm vaø giaûi quyeát, caùc moái quan heä ngaøy caøng ña daïng vaø phöùc taïp, coù nhieàu bieåu hieän leäch laïc. Baûn thaân hoïc sinh chöa ñöôïc ñònh höôùng ñuùng ñaén veà caùc giaù trò soáng cuûa baûn thaân. Bôûi vaäy, caàn ñuùc keát, xaây döïng heä giaù trò chung, ñònh höôùng giaù trò theo ñöôøng loái phaùt trieån ñuùng, xaây döïng moâi tröôøng xaõ hoäi laønh maïnh, ñaëc bieät laøm cho moãi ngöôøi ñeàu bieát ñieàu hoøa moïi lôïi ích, nghó vaø laøm cho baûn thaân, gia ñình, coäng ñoàng, ñaát nöôùc5.

2. Taàm quan troïng vaø vai troø cuûa nhaø tröôøng ñoái vôùi vieäc giaùo duïc giaù trò soáng cho hoïc sinh

Giaùo duïc giaù trò soáng cho hoïc sinh coù taàm quan troïng ñaëc bieät, giaùo duïc giaù trò soáng laø giaùo duïc “töø goác”. Treân cô sôû coù hieåu bieát, coù thaùi ñoä ñuùng, traân troïng caùc giaù trò cuûa cuoäc soáng, cuûa baûn thaân, ñoàng thôøi vôùi vieäc ñöôïc trang bò theâm kyõ naêng soáng moät caùch coù heä thoáng, hoïc sinh môùi coù ñuû baûn lónh öùng xöû trong cuoäc soáng phöùc taïp vaø khoâng ít caùm doã. Giaù trò soáng giuùp chuùng ta caân baèng laïi nhöõng muïc tieâu vaät chaát. Nhöõng giaù trò soáng tích cöïc giuùp chuùng ta giöõ ñöôïc söï oån ñònh, vöõng chaõi giöõa nhöõng bieán ñoäng cuûa cuoäc ñôøi, khi gaëp khoù khaên coù theå seõ khoâng deã daøng gì nhöng ta vaãn vöôït qua ñöôïc maø khoâng caûm thaáy bò thua thieät, maát maùt.

Maët khaùc, neáu con ngöôøi khoâng coù neàn taûng giaù trò soáng roõ raøng vöõng chaéc, duø ñöôïc hoïc nhieàu kyõ naêng ñeán ñaâu, cuõng seõ khoâng bieát caùch söû duïng nguoàn tri thöùc aáy sao cho hôïp lí, mang laïi lôïi ích cho baûn thaân vaø xaõ hoäi. Khoâng coù neàn taûng

5. Phaïm Minh Haïc (2011), “Bieán ñoäng phöùc taïp moät soá giaù trò ôû Vieät Nam”, O1X-12/03/2011-2, Haø Noäi, Tr 13.


PHẦN

2: T

ÀI L

IỆU

HỖ T

RỢ TẬP

HUẤ

N

giaù trò, chuùng ta seõ khoâng bieát caùch toân troïng baûn thaân vaø ngöôøi khaùc, khoâng bieát caùch hôïp taùc, khoâng bieát caùch xaây döïng vaø duy trì tình ñoaøn keát trong moái quan heä, khoâng bieát caùch thích öùng tröôùc nhöõng ñoåi thay, coù khi coøn toû ra tham lam, cao ngaïo veà kyõ naêng mình coù. Thieáu neàn taûng giaù trò soáng vöõng chaéc, con ngöôøi raát deã bò aûnh höôûng bôûi nhöõng giaù trò vaät chaát, vaø roài mau choùng ñònh hình chuùng thaønh muïc ñích soáng, ñoâi khi ñöa ñeán kieåu haønh vi thieáu trung thöïc, baát hôïp taùc, vò kyû caù nhaân.

Hieäu tröôûng ñoùng vai troø quan troïng trong quaûn lí toå chöùc, ñieàu haønh hoaït ñoäng giaùo duïc giaù trò soáng cho hoïc sinh. Nhaø tröôøng coù vai troø quyeát ñònh ñoái vôùi söï hình thaønh vaø phaùt trieån giaù trò soáng cuûa caùc em. Bôûi vaäy, moãi thaày, coâ giaùo, moãi nhaø tröôøng ñeàu caàn nhìn nhaän laïi vaán ñeà giaùo duïc giaù trò soáng cho hoïc sinh vaø phaûi bieát vaän duïng hieäu quaû tö töôûng “hoïc thöôøng xuyeân, hoïc suoát ñôøi” nhaèm taïo cho hoïc sinh ñoäng cô thöôøng xuyeân, ñuùng ñaén trong vieäc choïn loïc vaø tieáp thu caùc giaù trò vaên hoùa truyeàn thoáng ñeå duy trì vaø phaùt huy trong cuoäc soáng haøng ngaøy. Trong xaõ hoäi hieän ñaïi, moãi con ngöôøi coù theå ñöôïc so saùnh vôùi moät voøng troøn goàm 3 yeáu toá: Baûn thaân - Cuoäc soáng xaõ hoäi - Caùc moái quan heä. Moãi löïa choïn thaùi quaù veà moät yeáu toá naøo ñoù seõ daãn ñeán nhöõng heä quaû nhaát ñònh. Vieäc giöõ caân baèng 3 yeáu toá ñeå taïo ra söï bình an noäi taâm laø yeáu toá raát quan troïng. Do ñoù, nhaø tröôøng caàn ñònh höôùng laïi 5 nhoùm giaù trò soáng caàn thieát cho hoïc sinh hieän nay, ñoù laø: Ñònh höôùng giaù trò trong vieäc löïa choïn haønh ñoäng; giaù trò xaõ hoäi, ñaïo ñöùc; giaù trò ñoái vôùi moái quan heä giöõa taäp theå vaø caù nhaân; giaù trò ñoái vôùi cuoäc soáng vaø giaù trò ñoái vôùi thôøi gian nhaøn roãi.

MỘT SỐ VẤN ĐỀVỀ GIÁO DỤCGIÁ TRỊ SỐNG

CHO HỌC SINHTRUNG HỌC

BỐI CẢNHCHUNG

GIÁO DỤC GIÁ TRỊSỐNG LÀ GIÁODỤC TỪ GỐC

CUỘC SỐNG XÃ HỘI xuất hiện nhiềumâu thuẫn: vật chất>< tinh thần; lợi

ích tập thể>< lợi ích cá nhân;trước mắt>< lâu dài...

BẢN THÂN học sinh chưa đượcđích hướng đúng đắn về các

giá trị sống của bản thân

CÁC MỐI QUAN HỆngày càng đa dạng và phức tạp,

có nhiều biểu hiện lệch lạc...

QUẢN LÝ XÃ HỘI: Các cấp chínhquyền quản lý lỏng lẻo, nhiều tệ nạn

xã hội diễn ra trong tất cả cáclĩnh vực...

NHÀ TRƯỜNG chưa có chươngtrình, phương pháp giáo dục

hiệu quả, chưa phối hợp với GĐ và XH

GIA ĐÌNH, một số cha mẹ chưacó kiến thức nuôi dạy con đúng

cách, thậm chỉ còn ngược đãicon em mình

NGUYÊN NHÂN

Sô ñoà 1: Toùm taét moät soá vaán ñeà veà giaùo duïc giaù trò soáng cho hoïc sinh trung hoïc




TẬP HUẤN

6. Tham khaûo chính töø Nguyeãn Duïc Quang (2011), “Heä giaù trò cuûa ngöôøi Vieät Nam trong quaù trình phaùt trieån lòch söû daân toäc” 01X-12/03-2011-2, tr40.

3. Nguyeân nhaân vieäc giaùo duïc giaù trò soáng cho hoïc sinh chöa ñaït hieäu quaû cao

Töø goùc ñoä xaõ hoäi: Heä thoáng quaûn lí nhaø nöôùc chöa chaët cheõ, nhieàu maët quaûn lí coøn loûng leûo, nhieàu teä naïn xaõ hoäi dieãn ra trong taát caû caùc lónh vöïc; baùo chí haøng ngaøy, haøng giôø ñöa tin nhöõng baát caäp, troäm caép, baïo löïc, ma tuùy,...

Töø goùc ñoä nhaø tröôøng: Trong nhaø tröôøng chöa coù chöông trình, phöông phaùp giaùo duïc hieäu quaû, chöa coù söï phoái hôïp chaët cheõ vôùi caùc ñoaøn theå trong tröôøng vaø ngoaøi coäng ñoàng; nguyeân lí giaùo duïc keát hôïp giöõa Gia ñình-Nhaø tröôøng-Xaõ hoäi chöa ñöôïc vaän duïng trieät ñeå.

Töø goùc ñoä gia ñình: Nhieàu ngöôøi lôùn trong gia ñình chöa coù kieán thöùc nuoâi daïy con hay caùch chaêm soùc con ñuùng caùch, coøn coù tö töôûng yû laïi vieäc daïy doã con em cho nhaø tröôøng. Moät soá cha meï thaäm chí ngöôïc ñaõi con caùi caû veà theå xaùc laãn tinh thaàn.

III. HEÄ GIAÙ TRÒ CUÛA NGÖÔØI VIEÄT NAM THÔØI KÌ COÂNG NGHIEÄP HOÙA-HIEÄN ÑAÏI HOÙA, HOÄI NHAÄP QUOÁC TEÁ

1. Söï chuyeån ñoåi cuûa nhöõng giaù trò truyeàn thoáng daân toäc Vieät Nam hieän nay6

Nhöõng naêm cuoái cuûa theá kæ XX, döôùi ngoïn côø “ñoäc laäp daân toäc, chuû nghóa xaõ hoäi”, heä giaù trò goùp phaàn tích cöïc vaøo vieäc “... xaây döïng moät xaõ hoäi daân chuû, vaên minh vì lôïi ích chaân chính vaø phaåm giaù con ngöôøi, vôùi trình ñoä tri thöùc, ñaïo ñöùc, theå löïc vaø thaåm mó ngaøy caøng cao” [Tieåu ban toång keát, boå sung vaø phaùt trieån cöông lónh 1991, NXB CTQG, HN-2010, Tr84].

Moät soá ñònh höôùng lôùn trong coâng taùc tö töôûng thôøi kì naøy ñöôïc Nghò quyeát Boä chính trò khoùa VII neâu roõ: “Nhöõng giaù trò vaên hoùa truyeàn thoáng vöõng beàn cuûa daân toäc Vieät Nam laø loøng yeâu nöôùc noàng naøn, yù thöùc coäng ñoàng saâu saéc, ñaïo lí “thöông ngöôøi nhö theå thöông thaân”, ñöùc tính caàn cuø, vöôït khoù, saùng taïo trong lao ñoäng,... Ñoù laø neàn taûng vaø söùc maïnh tinh thaàn to lôùn ñeå nhaân daân ta xaây döïng moät xaõ hoäi phaùt trieån, tieán boä, coâng baèng nhaân aùi”. Töø ñoù cho thaáy trong heä thoáng giaù trò tinh thaàn truyeàn thoáng cuûa daân toäc ta, giaù trò ñaïo ñöùc chieám vò trí noåi baät. Ñaïo ñöùc ñoùng vai troø neàn taûng trong moïi hoaït ñoäng vaên hoùa bôûi vì cô cheá cuûa noù laø moái quan heä giöõa ngöôøi naøy vôùi ngöôøi khaùc, laø phöông thöùc xaùc laäp moái quan heä giöõa caù nhaân vaø xaõ hoäi. Cuøng vôùi ñaïo ñöùc, loái soáng thöïc söï laø moät giaù trò cô baûn cuûa ñôøi soáng xaõ hoäi. Trong caùc giaù trò truyeàn thoáng, chuû nghóa yeâu nöôùc ñöôïc khaúng ñònh laø giaù trò coát loõi, giaù trò ñònh höôùng caùc giaù trò khaùc. Nhöõng giaù trò phoå bieán cuûa con ngöôøi Vieät Nam nhö tinh thaàn ñoaøn keát, yù thöùc coäng ñoàng, loøng nhaân aùi khoan dung; troïng nghóa tình, ñaïo lí; ñöùc tính caàn cuø saùng taïo trong lao ñoäng, tinh thaàn laïc quan,... cuõng ñöôïc ñeà caäp ñeán vaø ñöôïc coi laø nhöõng giaù trò truyeàn thoáng quyù baùu cuûa daân toäc ta. Coù theå lieät keâ moät soá giaù trò truyeàn thoáng cô baûn cuûa daân toäc ta goàm:


PHẦN

2: T

ÀI L

IỆU

HỖ T

RỢ TẬP

HUẤ

N

- Chuû nghóa yeâu nöôùc;

- Loøng yeâu thöông quyù troïng con ngöôøi;

- YÙ thöùc coäng ñoàng, tinh thaàn ñoaøn keát;

- Ñöùc tính caàn kieäm;

- Loøng duõng caûm, baát khuaát;

- Ñöùc tính khieâm toán, giaûn dò, thuûy chung, laïc quan,..

Giaù trò soáng mang tính höôùng ñích ñeå moãi ngöôøi tu döôõng - haønh ñoäng soáng coù ích cho ñôøi soáng coäng ñoàng, xaõ hoäi. GV.VS. Phaïm Minh Haïc goïi ñoù laø Giaù trò baûn thaân. OÂng coi ñaây laø moät neùt môùi cuûa “Tö duy” (trieát lí giaùo duïc) trong thôøi kì ñaát nöôùc phaùt trieån vôùi neàn kinh teá thò tröôøng ñònh höôùng xaõ hoäi chuû nghóa, ñaåy maïnh coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa, hoäi nhaäp quoác teá. Tieáp noái yù töôûng ñoù, PGS.TS Ñaëng Quoác Baûo cho raèng: “Phaïm truø Giaù trò soáng ñöôïc taïo neân bôûi Kó naêng soáng thaønh thaïo treân neàn taûng Quan ñieåm soáng ñuùng ñaén. Ñaát nöôùc naøo xaây döïng vaø giuùp cho theá heä treû thöïc hieän ñöôïc heä giaù trò baûn thaân ñuùng ñaén vaø hôïp thôøi, thì ñaát nöôùc ñoù seõ coù caùc giôø hoïc toát, nhaø tröôøng toát, heä thoáng giaùo duïc vaø neàn giaùo duïc tieân tieán khoâng laïc haäu, laïc ñieäu vôùi thôøi ñaïi”7.

Caùc yeáu toá lí töôûng, nhaän thöùc, tình caûm, moät khi ñöôïc hình thaønh vaø phaùt trieån seõ chuyeån thaønh ñoäng cô cuûa hoaït ñoäng, ñoàng thôøi ñoù cuõng chính laø quaù trình “taùch mình ra khoûi caùi Toâi”, goïi laø quaù trình töï yù thöùc, taïo neân heä thoáng thaùi ñoä, trong ñoù coù thaùi ñoä ñaùnh giaù, bao goàm: ñaùnh giaù baûn thaân (soi laïi mình); ñaùnh giaù theá giôùi xung quanh: ñaùnh giaù caùi gì caàn, caùi gì chaáp nhaän (töùc taïo neân thöôùc ño giaù trò), caùi gì tuaân thuû, theo heä thoáng chuaån möïc naøo, caùi gì coù yù nghóa cho hoaït ñoäng cuûa mình, caùi gì hôn, caùi gì keùm (töùc taïo neân thang giaù trò), saép xeáp caùc chuaån möïc nhö theá naøo, hoaït ñoäng saép tôùi theo höôùng naøo (töùc taïo neân vieäc ñònh höôùng giaù trò). Trong giaù trò hoïc, ngöôøi ta goïi chung ñoù laø heä giaù trò, trong ñoù coù heä thoáng thaùi ñoä giaù trò.

Coù heä thoáng giaù trò cuûa gia ñình, nhoùm ngöôøi, taäp theå, cô quan, coäng ñoàng, quoác gia - daân toäc, nhaân loaïi. Giaù trò cuûa caù nhaân ñöôïc goïi laø thaùi ñoä giaù trò nhaân caùch. Quaù trình bieåu hieän thaùi ñoä noùi chung, thaùi ñoä giaù trò noùi rieâng laø quaù trình hình thaønh, boäc loä vaø phaùt trieån nhaân caùch. Nhaân caùch ñöùng giöõa caùc thaønh toá “Chí, trí, “Chí, trí, ñöùc, taâm”ñöùc, taâm”. Giaù trò nhaân caùch laø coát loõi cuûa giaù trò baûn thaân bao goàm caû chí löïc, trí löïc, taâm löïc, theå löïc taïo neân ñoäng cô hoaït ñoäng. Coù theå keát hôïp caùc thaønh toá keå treân vaøo heä giaù trò. Heä giaù trò laø moät trong caùc heä thoáng ñoäng cô trong caáu truùc nhaân caùch.

Thôøi ñaïi ngaøy nay, thôøi ñaïi toaøn caàu hoùa, hoäi nhaäp, môû cöûa, ñaõ daãn ñeán nhöõng thay ñoåi cô baûn veà caùc giaù trò truyeàn thoáng. Döï thaûo chieán löôïc phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi (2011 - 2020) ñeà xuaát raèng Heä giaù trò laø moät con ñöôøng trieån khai quan ñieåm phaùt trieån: “Thöïc haønh daân chuû, phaùt huy toái ña nhaân toá con ngöôøi, coi con ngöôøi laø chuû theå, nguoàn löïc chuû yeáu vaø laø muïc tieâu cuûa söï phaùt trieån”. Caàn phaûi laøm cho Heä giaù trò hình thaønh vaø chuyeån ñoäng ñöôïc “giaù trò baûn thaân”, phuïc vuï lôïi ích chaân chính theo nguyeân taéc haøi hoaø lôïi ích, coù traùch nhieäm vôùi baûn thaân vaø coù traùch nhieäm vôùi coäng ñoàng xaõ hoäi.

7. Ñaëng Quoác Baûo (2011), “Keá thöøa caùc heä giaù trò suy ngaãm veà giaùo duïc giaù trò cho theá heä treû Vieät Nam hieän nay töø caùc boä soá 5”, 01X-12/03-2011-2, tr73.




TẬP HUẤN

Lýtưởng,Nhậnthức,Tìnhcảm

ĐỘNG CƠ

HỆ GIÁ TRỊ

HOẠT ĐỘNGGIAO TIẾP

Chí

Đức

Trí

TâmNhâncách

Sô ñoà 2: Heä giaù trò trong caáu truùc nhaân caùch (theo GS.VS. Phaïm Minh Haïc, 2009)

Söï bieán ñoåi cuûa caùc giaù trò vaên hoùa daân toäc hieän taïi ñang coù söï ñan xen phöùc taïp. Coù xu höôùng bieán ñoåi tích cöïc hoaëc trì treä, chaäm bieán ñoåi, nhöng cuõng coù xu höôùng bieán ñoåi tieâu cöïc, ngöôïc chieàu ñoái laäp vôùi giaù trò truyeàn thoáng, xu höôùng ñoàng nhaát hoùa caùc heä thoáng chuaån möïc, giaù trò vaên hoùa. Nhöõng giaù trò nhö tinh thaàn yeâu nöôùc, loøng nhaân aùi khoan dung, yù thöùc coäng ñoàng, ñaõ ñöôïc phaùt huy cao ñoä trong thôøi kyø choáng ngoaïi xaâm, vì muïc tieâu thoáng nhaát ñaát nöôùc, nay vì muïc tieâu xaây döïng vaø phaùt trieån laøm cho daân giaøu nöôùc maïnh, xaõ hoäi coâng baèng, daân chuû, vaên minh. Noäi haøm môùi cuûa caùc giaù trò treân ñöôïc hình thaønh treân cô sôû yù thöùc veà söï ngheøo naøn, laïc haäu neân noù ñöôïc boå sung theâm nhöõng noäi dung môùi vaø coù söï chuyeån ñoåi veà chaát trong caùc giaù trò. Thöïc teá, loøng yeâu nöôùc vaø tinh thaàn töï toân daân toäc ñaõ chöùng toû khaû naêng hoäi nhaäp quoác teá cuûa chuùng ta ngaøy caøng roäng môû, treân taát caû caùc lónh vöïc chính trò, kinh teá, vaên hoùa xaõ hoäi.

“Heä giaù trò truyeàn thoáng do maâu thuaãn vôùi yeâu caàu bình thöôøng hoùa cuoäc soáng con ngöôøi vaø hieän ñaïi hoùa ñeå phaùt trieån, neân ngaøy caøng bò thu heïp choã ñöùng. Ngöôïc laïi, caùc giaù trò môùi ñang phaùt trieån nhö nhöõng phaûn öùng laïi caùc giaù trò cuõ, neân cöïc ñoan veà möùc ñoä voà vaäp vaø töï phaùt boàng boät - xeùt ôû hình thöùc choïn löïa vaø haønh xöû, maø ñaëc tröng noåi baät laø coù phaàn quaù ích kæ, duy lôïi, kieám tieàn baèng moïi giaù, neân ñaët ñaïo ñöùc treân bôø vöïc cuûa nguy cô baêng hoaïi vaø nhöõng bieåu hieän phi vaên hoùa moät caùch hieån nhieân” [Huyønh Ngoïc Traûng, Tình traïng song ñeà cuûa vaên hoùa. Baùo Lao ñoängngaøy 29/1/2005]. Chính ñieàu naøy ñaõ daãn ñeán nghòch lí giöõa phaùt trieån kinh teá vaø phaùt trieån vaên hoùa, ñoàng thôøi daãn ñeán hai xu höôùng phoå bieán: (1) Hoaëc xu höôùng baûo thuû, laïc haäu hoaëc phaûn khoa hoïc boäc loä trong quan ñieåm, thaùi ñoä ñoái vôùi di saûn vaên hoùa truyeàn thoáng, theå hieän ôû caû hai thaùi cöïc: hoaëc tuyeät ñoái hoùa truyeàn thoáng, hoaëc quay löng laïi vôùi truyeàn thoáng. (2) Hoaëc xu höôùng phuû nhaän nhöõng giaù trò vaên hoùa toát ñeïp cuûa daân toäc, ñeà cao caùc phaûn giaù trò vaø nhöõng quan nieäm giaù trò leäch laïc du nhaäp töø nöôùc ngoaøi.

Toång keát vieäc thöïc hieän Nghò quyeát Trung öông 5 khoùa VIII, Ñaûng ta nhaän ñònh: Beân caïnh “caùc giaù trò vaên hoùa ngaøy caøng theå hieän roõ hôn vai troø tích cöïc vaø khaû naêng taùc ñoäng maïnh vaøo caùc lónh vöïc cuûa ñôøi soáng, nhöõng neùt môùi trong chuaån möïc vaên hoùa vaø trong nhaân caùch con ngöôøi Vieät Nam thôøi kì coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa töøng böôùc ñöôïc hình thaønh” thì “nhöõng thaønh töïu tieán boä ñaït ñöôïc trong lónh vöïc vaên hoaù coøn chöa töông xöùng vaø chöa vöõng chaéc, chöa ñuû ñeå taùc ñoäng coù hieäu quaû


PHẦN

2: T

ÀI L

IỆU

HỖ T

RỢ TẬP

HUẤ

N

ñoái vôùi caùc lónh vöïc cuûa ñôøi soáng xaõ hoäi, ñaëc bieät laø lónh vöïc tö töôûng ñaïo ñöùc loái soáng ” [keát luaän cuûa Hoäi nghò laàn thöù 10 Ban chaáp haønh Trung öông Ñaûng khoùa IX]. Ñoù laø teä suøng baùi nöôùc ngoaøi, coi thöôøng nhöõng giaù trò vaên hoùa daân toäc, chaïy theo loái soáng thöïc duïng caù nhaân vò kæ, traùi vôùi thuaàn phong mó tuïc cuûa daân toäc. Moät boä phaän khoâng nhoû caùn boä, ñaûng vieân coù chöùc coù quyeàn tham oâ, ñuïc khoeùt cuûa daân; vì ñoàng tieàn vaø danh vò maø chaø ñaïp leân tình nghóa gia ñình, quan heä thaày troø, ñoàng chí, ñoàng nghieäp. Hieän töôïng chaïy chöùc, chaïy quyeàn, buoân laäu, tham nhuõng xaûy ra khaù phoå bieán.

Trong thöïc teá, caùc nhaø chính trò xaõ hoäi xöa nay vaãn phaûi döï ñoaùn heä giaù trò cuûa caùc thaønh vieân coäng ñoàng khi xaây döïng ñöôøng loái, chuû tröông, chính saùch cuõng nhö khi vaïch caùc keá hoaïch haønh ñoäng vaø toå chöùc caùc hoaït ñoäng cuï theå. Chæ nhöõng ngöôøi naøo naém chaéc nhu caàu, nguyeän voïng cuûa quaàn chuùng, döï ñoaùn ñöôïc öôùc mô, hoaøi baõo cuûa hoï môùi coù khaû naêng xaây döïng vaø trieån khai caùc keá hoaïch thaønh coâng [Thaùi Duy Tuyeân, “Tìm hieåu ñònh höôùng giaù trò con ngöôøi Vieät Nam: truyeàn thoáng vaø hieän ñaïi”, 01X-12/03-2011-2, tr63]. Theo ñoù, coù theå döï ñoaùn nhöõng giaù trò truyeàn thoáng vaên hoùa trong thôøi gian tôùi seõ chuyeån hoùa maïnh theo höôùng hieän ñaïi hoùa vaên hoùa, töø caùc giaù trò vaên hoùa laøng xöa cuûa ngöôøi Vieät thaønh caùc giaù trò vaên hoùa môùi cuøng vôùi nhòp ñoä phaùt trieån kinh teá vaø ñieàu kieän höôûng thuï vaên hoùa. Nhöõng giaù trò vaên hoùa môùi vöøa “coù yeáu toá ñaäm ñaø baûn saéc daân toäc, coù yeáu toá hieän ñaïi, ñang phaùt trieån ñan xen vaøo nhau taïo neân tính ña daïng phong phuù, ñoâi khi phöùc hôïp do du nhaäp moät caùch cöïc ñoan vaên hoùa ngoaïi lai, khieán cho xu höôùng hieän ñaïi hoùa vaên hoùa Vieät Nam coù luùc khoâng ñaûm baûo caùc nguyeân taéc ñònh höôùng phaùt trieån vaên hoùa cuûa Ñaûng vaø nhaø nöôùc ta.” [Thaønh Duy (2004), “Maáy ñaëc ñieåm cô baûn cuûa quaù trình hieän ñaïi hoùa vaên hoùa Vieät Nam”, Taïp chí Vaên hoùa daân gian, soá 5/2004].

Tuy nhieân, ñeå ñieàu khieån heä giaù trò cuûa moät coäng ñoàng, moät daân toäc, moät ñaát nöôùc, caùc nhaø quaûn lí thöôøng ra caùc Nghò quyeát, caùc Quyeát ñònh cuï theå, ñaëc bieät ñoái vôùi vieäc chuyeån töø heä giaù trò naøy sang heä giaù trò khaùc thöôøng phaûi traûi qua moät thôøi gian daøi vaø khoâng giaûn ñôn. Vì vaäy, caàn hình thaønh heä giaù trò quaù ñoä, nhaèm ñaûm baûo söï phaùt trieån caân baèng, oån ñònh vaø beàn vöõng cuûa xaõ hoäi.

2. Nguyeân nhaân cuûa söï chuyeån ñoåi caùc giaù trò truyeàn thoáng

Trong boái caûnh hieän nay, nhieàu giaù trò truyeàn thoáng vaãn coøn ñöôïc löu giöõ nhöng cuõng nhieàu giaù trò truyeàn thoáng khoâng ñöôïc ngöôøi daân quan taâm, thaäm chí maát ñi. Nguyeân nhaân coù theå laø:

- Do aûnh höôûng cuûa cô cheá thò tröôøng, trong xu theá hoäi nhaäp hieän nay, nhieàu luoàng vaên hoùa môùi laï ñaõ xaâm nhaäp vaø haáp daãn ngöôøi daân, ñaëc bieät laø theá heä treû maø khoâng coù söï choïn loïc. Trong quaù trình hoäi nhaäp, nhieàu neùt vaên hoùa phöông Taây vaø cuûa nöôùc ngoaøi ñaõ traøn vaøo nhö moät luoàng gioù maïnh, aûnh höôûng khoâng nhoû ñeán vaên hoùa daân toäc.

- Gia ñình coøn coi nheï vieäc giaùo duïc caùc giaù trò vaên hoùa truyeàn thoáng khi nhöõng nhu caàu khaùc cuûa cuoäc soáng döôøng nhö ñoùng vai troø quan troïng hôn trong ñôøi soáng cuûa caùc thaønh vieân gia ñình. Nhieàu gia ñình coù möùc soáng cao neân ñaõ taïo ñieàu kieän




TẬP HUẤN

ñeå cho con em soáng theo loái soáng ngoaïi lai, daãn ñeán quan ñieåm soáng cuûa moät boä phaän caùc em nhoû thay ñoåi, laøm meùo moù nhöõng giaù trò truyeàn thoáng cuûa daân toäc. Moät boä phaän treû coù loái soáng ích kæ, soáng gaáp, soáng höôûng thuï, khoâng ham hoïc, khoâng chung thuûy, löôøi lao ñoäng, thieáu söï coá gaéng, vöôn leân trong cuoäc soáng,...

- Vieäc giaùo duïc caùc giaù trò vaên hoùa truyeàn thoáng chöa ñöôïc chuù troïng töø nhieàu phía: gia ñình, nhaø tröôøng, xaõ hoäi, caùc cô quan vaø toå chöùc ñoaøn theå ôû ñòa phöông.

Coâng taùc tuyeân truyeàn cho ngöôøi daân hieåu thaáu ñaùo caùc giaù trò vaên hoùa truyeàn thoáng vaø taêng theâm nieàm töï haøo daân toäc coøn chöa thöïc söï sinh ñoäng, haáp daãn,...

3. Moät soá nguyeân taéc ñuùc keát vaø xaây döïng Heä giaù trò chung cuûa ngöôøi Vieät Nam thôøi kì coâng nghieäp hoùa hieän ñaïi hoùa, hoäi nhaäp quoác teá8

1) Keá thöøa caùc giaù trò truyeàn thoáng, höôùng daãn taïo laäp caùc giaù trò hieän ñaïi (goïi taét laø truyeàn thoáng - hieän ñaïi);

2) Giöõ gìn caùc giaù trò baûn saéc daân toäc, tieáp thu tinh hoa vaên hoùa nhaân loaïi (goïi taét laø daân toäc vaø nhaân loaïi);

3) Ña daïng vaø thoáng nhaát trong caùc heä giaù trò cuûa quoác gia - daân toäc vaø caùc toäc ngöôøi cö truù treân ñaát Vieät Nam, cuõng nhö cuûa töøng ngöôøi, töøng taäp theå, cô quan, ngaønh (goïi taét laø ña daïng vaø thoáng nhaát);

4) Trình baøy ngaén goïn, deã hieåu, deã nhôù, coù theå phoå bieán ñeán moïi ngöôøi cuøng thöïc hieän, phaùt huy taùc duïng tích cöïc cuûa Heä giaù trò.

4. Nhöõng caên cöù ñeå xaây döïng heä giaù trò chung cuûa ngöôøi Vieät Nam thôøi kì coâng nghieäp hoùa hieän ñaïi hoùa, hoäi nhaäp quoác teá9

Heä giaù trò cuûa ngöôøi Vieät Nam trong thôøi kì coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa, hoäi nhaäp quoác teá, ñöôïc caùc nhaø khoa hoïc taâm lí vaø khoa hoïc giaùo duïc thieát keá treân cô sôû döïa vaøo:

- Caùc hoaït ñoäng cô baûn cuûa con ngöôøi goàm hoïc taäp, lao ñoäng ngheà nghieäp, hoaït ñoäng xaõ hoäi, hoaït ñoäng soáng trong gia ñình,...

- Muïc ñích, nhieäm vuï giaùo duïc trong thôøi kì coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa, hoäi nhaäp quoác teá;

- Caùc coâng trình nghieân cöùu ñaõ tieán haønh ôû Vieät nam veà ñònh höôùng giaù trò, thoâng thöôøng goàm ñònh höôùng giaù trò chung, ñònh höôùng giaù trò nhaân caùch, ñònh höôùng giaù trò ngheà nghieäp,...

- Caùc coâng trình nghieân cöùu heä giaù trò cuûa ngöôøi Vieät Nam trong ñieàu kieän xaõ hoäi - lòch söû môùi ñeå giuùp hoaït ñoäng giaùo duïc giaù trò soáng, giaùo duïc kó naêng soáng cho hoïc sinh ñaït hieäu quaû cao,...

8 Phaïm Minh Haïc (2011), Thöû ñeà xuaát moät phöông aùn löïa choïn caùc giaù trò soáng ñeå giaùo duïc hoïc sinh Vieät Nam trong giai ñoaïn hieän nay, 01X -12/03-2011-2, Haø Noäi, tr.25].9 Nguyeãn Höõu Long, Veà heä giaù trò cuûa ngöôøi Vieät Nam trong thôøi kì CNH - HDDH, hoäi nhaäp quoác teá, 01X -12/03-2011-2, Haø Noäi, tr.93].


PHẦN

2: T

ÀI L

IỆU

HỖ T

RỢ TẬP

HUẤ

N

Ví duï: 1. Giaù trò ngöôøi hoïc: 19 noäi dung

2. Giaù trò ngheà nghieäp: 10 noäi dung

3. Giaù trò nhaân caùch lao ñoäng môùi: 07 noäi dung

4. Giaù trò nhaân caùch coâng daân môùi: 19 noäi dung

5. Giaù trò nhaân caùch chuû gia ñình môùi: 08 noäi dung

Caû 5 heä giaù trò thaønh phaàn treân ñöôïc caùc nhaø khoa hoïc nghieân cöùu, thieát keá theo heä môû vì nhaän thöùc laø moät quaù trình, ñoàng thôøi neàn kinh teá - xaõ hoäi cuûa chuùng ta luoân luoân phaùt trieån, ñoåi môùi, ñoøi hoûi caùch phaân tích ñoái vôùi heä giaù trò phaûi luoân luoân ñoäng, luoân luoân phaùt trieån theo.

TT NOÄI DUNG Caàn giaùo duïc cho HS Tr.H

Raát caàn

Caàn Chöa caàn

1 Coù nhu caàu hoïc taäp X

2 Coù höùng thuù hoïc taäp X

3 Hoïc taäp coù ñònh höôùng ñaày ñuû (hoïc taäp vì xaõ hoäi, vì gia ñình, vì laäp nghieäp cuûa baûn thaân)

X

4 Hoïc taäp coù ñònh höôùng ngheà nghieäp cuï theå cho töøng moân hoïc, baøi hoïc

X

5 Hoïc taäp coù tích cöïc hoài töôûng - Nhôù laïi kieán thöùc ñaõ hoïc, thoâng tin ñaõ bieát, ñaõ traûi nghieäm coù lieân quan ñeán kieán thöùc, kó naêng môùi

X

6 Hoïc taäp coù hoäi tuï kieán thöùc töø nhieàu nguoàn taøi lieäu khaùc nhau (baøi giaûng cuûa thaày, coâ giaùo, saùch giaùo khoa, taøi lieäu tham khaûo, thoâng tin coù lieân quan tôùi noäi dung hoïc coù treân maïng,...)

X

7 Hoïc taäp coù ñaët caùc caâu hoûi ñeå hieåu ñuùng, hieåu saâu kieán thöùc

X

8 Hoïc taäp coù ñaët caùc caâu hoûi ñeå hieåu coù pheâ phaùn kieán thöùc

X

9 Hoïc taäp coù thöïc haønh kieán thöùc (kó naêng) ñaõ hoïc

X

18 GIÁ TRỊ NHÂN CÁCH HỌC TẬP




TẬP HUẤN


Raát caàn

Caàn Chöa caàn

10 Hoïc taäp coù luoân luoân thöïc haønh kieán thöùc (hay haønh - thoùi quen vaän duïng kieán thöùc, kó naêng) trong thöïc tieãn theo nhieàu caùch

X

11 Hoïc taäp moät caùch trung thöïc (trong kieåm tra, thi,...). X

12 Quan taâm ñeán hoïc taäp cuûa baïn hoïc X

13 Quan taâm ñeán taäp theå toå, lôùp, tham gia laøm laõnh ñaïo toå, lôùp

X

14 Taän duïng thôøi gian ñeå hoïc taäp X

15 Khoâng nghieän game, röôïu, bia, thuoác laù, khoâng duøng ma tuùy

X

16 Kính troïng, yeâu quyù thaày, coâ giaùo X

17 Tieát kieäm (nöôùc, ñieän, ñoà duøng, chi tieâu...) X

18 Giöõ veä sinh chung vaø rieâng X


Raát caàn

Caàn Chöa caàn

1 Quyeàn vaø nghóa vuï hoïc taäp X

2 Quyeàn vaø nghóa vuï lao ñoäng X

3 Quyeàn coù nhaø ôû X

4 Quyeàn ñöôïc baûo veä söùc khoûe X

5 Quyeàn baûo hieåm xaõ hoäi X

6 Quyeàn nghæ ngôi cuûa ngöôøi lao ñoäng X

7 Quyeàn bình ñaúng tröôùc phaùp luaät X

19 GIÁ TRỊ NHÂN CÁCH CÔNG DÂN


PHẦN

2: T

ÀI L

IỆU

HỖ T

RỢ TẬP

HUẤ

N


Raát caàn

Caàn Chöa caàn

8 Quyeàn tham gia quaûn lí coâng vieäc cuûa nhaø nöôùc vaø xaõ hoäi

X

9 Quyeàn bình ñaúng nam nöõ X

10 Quyeàn töï do ngoân luaän X

11 Quyeàn taùc giaû X

12 Quyeàn töï do tín ngöôõng X

13 Quyeàn daân chuû X

14 Nghóa vuï trung thaønh ñoái vôùi Toå quoác X

15 Nghóa vuï lao ñoäng (tích cöïc vaø töï giaùc, saùng taïo xaây döïng Toå quoác)

X

16 Nghóa vuï quaân söï (tích cöï vaø töï giaùc baûo veä Toå quoác) X

17 Nghóa vuï baûo veä moâi tröôøng X

18 Nghóa vuï choáng teä naïn xaõ hoäi X

19 Nghóa vuï laøm töø thieän X


Raát caàn

Caàn Chöa caàn

1 Ngheà giuùp ích cho nhieàu ngöôøi (giaù trò xaõ hoäi cuûa ngheà)

2 Ngheà ñöôïc xaõ hoäi toân troïng

3 Ngheà coù thu nhaäp cao

4 Ngheà coù ñieàu kieän hoïc leân

5 Ngheà coù ñieàu kieän chaêm lo gia ñình

10 GIÁ TRỊ NGHỀ NGHIỆP




TẬP HUẤN


Raát caàn

Caàn Chöa caàn

6 Ngheà phaùt trieån naêng löïc baûn thaân

7 Ngheà hôïp höùng thuù sôû thích

8 Ngheà giuùp thöïc hieän muïc ñích soáng

9 Ngheà phuø hôïp vôùi söùc khoûe, phaùt trieån söùc khoûe

10 Ngheà thaân thieän vôùi moâi tröôøng


Raát caàn

Caàn Chöa caàn

1 Gia ñình quy moâ nhoû (2 - 4 ngöôøi)

2 Gia ñình hoøa thuaän khoâng baïo löïc

3 Gia ñình bình ñaúng

4 Gia ñình tieán boä - vaên minh

5 Gia ñình bình an - an toaøn

6 Gia ñình maïnh khoûe

7 Gia ñình aám no

8 Gia ñình haïnh phuùc

08 GIÁ TRỊ NHÂN CÁCH CHỦ GIA ĐÌNH MỚI


PHẦN

2: T

ÀI L

IỆU

HỖ T

RỢ TẬP

HUẤ

N


Raát caàn

Caàn Chöa caàn

1 Ñaûm baûo taäp trung tö töôûng hoaøn toaøn vaøo coâng vieäc trong giôø lao ñoäng

2 Ñaûm baûo ñuû soá giôø, soá ngaøy coâng lao ñoäng theo quy ñònh

3 Ñaûm baûo chaát löôïng saûn phaåm lao ñoäng

4 Ñaûm baûo soá löôïng saûn phaåm lao ñoäng

5 Ñaûm baûo hieäu quaû lao ñoäng

6 Thöïc hieän töï kieåm tra chaát löôïng saûn phaåm

7 Thöïc hieän thöôøng xuyeân coù saùng kieán, kinh nghieäm ñoåi môùi khoa hoïc, coâng ngheä, giaùo duïc, saûn xuaát, dòch vuï,...

07 GIÁ TRỊ NHÂN CÁCH LAO ĐỘNG

IV. GIAÙO DUÏC GIAÙ TRÒ SOÁNG10

1. Phaân bieät giaù trò vôùi chuaån möïc

“Giaù trò” vaø “Chuaån möïc” luoân ñi lieàn vôùi nhau, khoù taùch baïch, nhöng coù ñieåm khaùc:

- Giaù trò laø bieåu töôïng tinh thaàn coù taùc duïng kích thích vaø thuùc ñaåy con ngöôøi haønh ñoäng.

- Chuaån möïc xaõ hoäi laø quy öôùc chung cuûa coäng ñoàng veà nhöõng ñieàu neân laøm, phaûi laøm, khoâng neân laøm, khoâng ñöôïc laøm. Giaù trò quy ñònh muïc ñích hoaït ñoäng, coøn chuaån möïc xaõ hoäi laø söï vaän duïng cuï theå giaù trò vaøo ñònh höôùng caùc khuoân maãu öùng xöû vaø quy taéc haønh ñoäng ñeå ñaït muïc ñích ñoù.

- Neàn taûng cuûa chuaån möïc xaõ hoäi laø heä thoáng caùc giaù trò ñaõ ñöôïc coäng ñoàng chaáp nhaän; thoâng qua thöïc haønh chuaån möïc, giaù trò môùi bieåu hieän cuï theå trong thöïc tieãn, ñöôïc thöïc tieãn ñaùnh giaù, saøng loïc vaø kieåm nghieäm.

- Chuaån möïc chæ nhöõng quy taéc chung veà öùng xöû xaõ hoäi coù theå chaáp nhaän hoaëc khoâng chaáp nhaän ñöôïc. Taát caû caùc xaõ hoäi ñeàu coù chuaån möïc, tuy noäi dung cuûa chuùng trong xaõ hoäi naøy khaùc vôùi xaõ hoäi khaùc.

10 Noäi dung IV do PGS.TS Nguyeãn Thanh Bình bieân soaïn.




TẬP HUẤN

2. Con ñöôøng giaùo duïc giaù trò

2.1. Giaùo duïc giaù trò thoâng qua nhöõng baøi hoïc cô baûn veà giaù trò

2.1.1. Moät soá giaù trò coù theå coù trong noäi dung moân hoïc giaùo duïc ñaïo ñöùc, hoaëc giaùo duïc coâng daân. Thöïc ra noäi dung moân ñaïo ñöùc laø ñeà caäp ñeán caùc Chuaån möïc ñaïo ñöùc vaø yeâu caàu veà haønh vi ñaïo ñöùc theo caùc chuaån möïc ñoù; coøn moân giaùo duïc coâng daân laïi ñeà caäp ñeán caùc chuaån möïc vaø haønh vi phaùp luaät do nhaø nöôùc (vôùi tö caùch laø toå chöùc chính trò) quy ñònh cho con ngöôøi vôùi tö caùch laø coâng daân. Ñaèng sau caùc chuaån möïc ñoù laø caùc giaù trò ñaïo ñöùc vaø giaù trò luaät phaùp, noù cuõng phaûn aùnh nhöõng giaù trò phoå quaùt vaø nhöõng giaù trò rieâng gaén vôùi boái caûnh quoác gia, daân toäc. Do ñoù, hoaøn toaøn coù theå khai thaùc caùc giaù trò trong caùc moân hoïc naøy.

2.1.2. Neáu trong noäi dung moân hoïc khoâng chöùa ñöïng caùc giaù trò, thì coù theå thieát keá caùc baøi hoïc cô baûn veà caùc giaù trò caàn giaùo duïc vôùi baûn chaát vaø caùc khía caïnh bieåu hieän ña daïng cuûa töøng giaù trò trong cuoäc soáng.

2.1.3. Khi daïy nhöõng baøi hoïc cô baûn veà giaù trò, caàn tuaân thuû cô cheá hình thaønh giaù trò vôùi caùc böôùc cô baûn ôû caùc caáp ñoä sau:

a. Caáp ñoä nhaän thöùc: ÔÛ caáp ñoä naøy, nhaän thöùc theå hieän ôû 2 möùc ñoä:

- Möùc ñoä bieát: theå hieän ôû möùc ñoä giôùi haïn veà caùc khaùi nieäm, caùc söï kieän vaø thuaät ngöõ veà giaù trò caàn giaùo duïc. Neân caàn phaûi chuyeån sang möùc ñoä hieåu saâu hôn veà baûn chaát beân trong cuûa caùc khaùi nieäm, söï kieän cuõng nhö yù nghóa cuûa vieäc naém ñöôïc caùc khaùi nieäm, caùc chuaån möïc, quy taéc... theå hieän caùc giaù trò ñoù.

- Möùc ñoä hieåu: Möùc ñoä naøy theå hieän söï hieåu saâu baûn chaát cuûa giaù trò ñeå coù theå theå hieän baèng haønh vi phuø hôïp.

b. Caáp ñoä tình caûm: Neáu môùi chæ bieát vaø hieåu thì chöa ñaûm baûo nhöõng giaù trò, nhöõng yeâu caàu, nhöõng tieâu chí ñaïo ñöùc caàn giaùo duïc ñöôïc noäi taâm hoùa vaø tích hôïp vôùi heä thoáng voán kinh nghieäm ñaõ coù ñeå trôû thaønh taøi saûn rieâng cuûa moãi caù nhaân. Böôùc naøy ñaûm baûo caùc giaù trò ñöôïc caù nhaân löïa choïn qua kinh nghieäm, ñöôïc suy ngaãm, vaø ñöôïc khaúng ñònh, ñöôïc nuoâi döôõng trôû thaønh ñoäng cô cuûa haønh vi, muïc tieâu vaø lí töôûng cuûa cuoäc soáng. Giaù trò ñöôïc noäi taâm hoùa laø caùc giaù trò ñöôïc löïa choïn moät caùch töï nguyeän thoâng qua caùc caùch löïa choïn, ñaùnh giaù khaùc nhau nhôø coï xaùt caùc yù kieán trong quaù trình thaûo luaän vaø traûi nghieäm thöïc tieãn töø nhöõng taám göông thaøy coâ giaùo cuûa mình.

c. Caáp ñoä haønh ñoäng: Caùc giaù trò ñöôïc noäi taâm hoùa seõ daãn tôùi ñònh höôùng cho haønh vi cuûa caù nhaân.

Caùc caáp ñoä theo caùch tieáp caän giaù trò coù theå tuaân theo logic treân, nhöng cuõng coù theå thay ñoåi traät töï vaø ñan xen nhau moät caùch bieän chöùng.

2.2. Tích hôïp, lieân heä, vaän duïng giaù trò trong caùc lónh vöïc hoïc taäp, giaùo duïc

2.2.1. Qua vaên hoïc, ngheä thuaät (aâm nhaïc, veõ...), caùc moân khoa hoïc: caùc moân hoïc naøy voán dó ñaõ chöùa ñöïng caùc giaù trò vì noù phaûn aùnh cuoäc soáng theo ngoân ngöõ


PHẦN

2: T

ÀI L

IỆU

HỖ T

RỢ TẬP

HUẤ

N

ñaëc thuø cuûa mình. Quan troïng hôn, vaên hoïc vaø ngheä thuaät laø nhöõng moân hoïc coù öu theá taùc ñoäng ñeán xuùc caûm, tình caûm cuûa con ngöôøi, vì vaäy coù theå söû duïng chuùng ñeå chuyeån taûi caùc giaù trò cuûa xaõ hoäi ñeán yù thöùc, tình caûm cuûa caù nhaân, bieán caùc giaù trò khaùch quan cuûa xaõ hoäi thaønh söï löïa choïn cuûa töøng caù nhaân.

2.2.2. Qua taát caû caùc hoaït ñoäng giaùo duïc: trong quaù trình toå chöùc caùc loaïi hình hoaït ñoäng giaùo duïc trong nhaø tröôøng, baûn thaân noäi dung caùc hoaït ñoäng ñaõ chöùa ñöïng nhöõng giaù trò nhaân loaïi, giaù trò daân toäc, giaù trò soáng, giaù trò khoa hoïc (chaân lí), giaù trò ñaïo ñöùc, giaù trò thaåm myõ,... Theâm vaøo ñoù, caùc giaù trò nhaân baûn coøn ñöôïc giaùo duïc trong moái quan heä töông taùc giöõa con ngöôøi vôùi nhau trong quaù trình hoaït ñoäng. Quan troïng laø ngöôøi giaùo vieân caàn bieát taïo ra vaø taän duïng cô hoäi ñeå giaùo duïc giaù trò cho hoïc sinh treân cô sôû hoïc sinh ñöôïc traûi nghieäm vaø löïa choïn.

2.2.3. Trong moâi tröôøng nhaø tröôøng: Neáu moâi tröôøng nhaø tröôøng, lôùp hoïc daân chuû, thaân thieän, bình yeân, con ngöôøi ñöôïc toân troïng, moïi ngöôøi caûm thaáy haïnh phuùc,… ñoù coù theå laø moâi tröôøng chöùa ñöïng chaát lieäu ñeå giaùo duïc, nuoâi döôõng caùc giaù trò maø ngöôøi ta mong muoán hình thaønh ôû ngöôøi hoïc. Trong tröôøng hôïp moâi tröôøng nhaø tröôøng chöa ñöôïc nhö mong ñôïi, vieäc loâi cuoán ngöôøi hoïc tham gia ñeà xuaát vaø thöïc hieän caùc döï aùn ñeå caûi thieän moâi tröôøng nhaø tröôøng, giuùp noù trôû thaønh moâi tröôøng vaên hoùa hoïc ñöôøng döïa treân nhöõng giaù trò naøo ñoù cuõng chính laø quaù trình giaùo duïc giaù trò cho caùc em.

2.3. Traûi nghieäm töø chính cuoäc soáng

2.3.1. Söï phoái hôïp cuûa nhaø tröôøng vôùi gia ñình, coäng ñoàng taïo ra moâi tröôøng ñeå ngöôøi hoïc coù cô hoäi löïa choïn vaø traûi nghieäm giaù trò vaø ñoù cuõng laø moät con ñöôøng giaùo duïc giaù trò.

2.3.2. Ngay caû khi trong gia ñình, coäng ñoàng, xaõ hoäi chöùa ñöïng nhöõng phaûn giaù trò thì ñoù cuõng laø cô hoäi ñeå hoïc sinh traûi nghieäm söï töông phaûn giöõa chaân giaù trò vaø phaûn giaù trò, giuùp caùc em caûm nhaän ñöôïc nieàm vui, haïnh phuùc khi haønh ñoäng theo ñònh höôùng cuûa chaân giaù trò. Taát nhieân ñeå hoïc sinh ngoä ra ñöôïc vai troø quan troïng /söï taát yeáu cuûa vieäc caàn soáng theo chaân giaù trò thì ñoøi hoûi coù söï hoã trôï kòp thôøi vaø teá nhò cuûa nhaø giaùo duïc vaø moïi ngöôøi xung quanh.

V. HIEÄU TRÖÔÛNG QUAÛN LÍ HOAÏT ÑOÄNG GIAÙO DUÏC GIAÙ TRÒ SOÁNG

Ñeå quaûn lí hieäu quaû hoaït ñoäng giaùo duïc giaù trò soáng cho hoïc sinh, hieäu tröôûng tröôøng trung hoïc caàn phoái hôïp ñoàng boä, haøi hoøa caû 6 giaûi phaùp sau:




TẬP HUẤN

1. Toå chöùc boài döôõng ñoäi nguõ giaùo vieân

1.1. Muïc tieâu boài döôõng

Giaùo vieân laø yeáu toá quyeát ñònh chaát löôïng giaùo duïc trong nhaø tröôøng, laø ngöôøi tröïc tieáp giaùo duïc giaù trò soáng cho hoïc sinh thoâng qua caùc hoaït ñoäng giaùo duïc, bôûi vaäy ñeå naâng cao chaát löôïng giaùo duïc giaù trò soáng cho hoïc sinh, caùn boä quaûn lí nhaø tröôøng caàn xaây döïng keá hoaïch vaø tieán haønh boài döôõng ñoäi nguõ giaùo vieân nhaèm cung caáp cho hoï nhöõng naêng löïc thieát yeáu, naâng cao nhaän thöùc veà vò trí, vai troø, taàm quan troïng cuûa hoaït ñoäng giaùo duïc giaù trò soáng cho hoïc sinh thoâng qua giaùo duïc giaù trò soáng (trong moân Giaùo duïc coâng daân, tích hôïp trong caùc moân hoïc khaùc, hoaït ñoäng ngoaøi giôø leân lôùp, hoaït ñoäng taäp theå vôùi coäng ñoàng... ).

Caùn boä quaûn lí tröôøng hoïc neân thöôøng xuyeân toå chöùc cho giaùo vieân trao ñoåi, chia seû kinh nghieäm veà vieäc toå chöùc hoaït ñoäng giaùo duïc, öùng xöû caùc tình huoáng giaùo duïc giaù trò soáng trong vaø ngoaøi nhaø tröôøng, thoâng qua ñoù, giaùo vieân hoïc taäp ñöôïc nhöõng kinh nghieäm giaùo duïc giaù trò soáng ôû moät soá nöôùc treân theá giôùi. Hoaït ñoäng ñoù cuõng ñoùng vai troø quan troïng trong quaûn lí giaùo duïc giaù trò soáng ôû moãi nhaø tröôøng, ñoàng thôøi taïo ñöôïc moâi tröôøng ñeå moãi giaùo vieân khaúng ñònh ñöôïc giaù trò soáng cuûa mình cho hoïc sinh noi theo.

1.Bồi dưỡng giáo viên

các vấn đề về GTS

2. Xây dựng môi trường,

điều kiện thiết yếu GD GTS

3. Xây dựng kế hoạch GD

GTS

4. Tổ chức bộ máy

nòng cốt GD GTS

5. Chỉ đạo thực hiện kế

hoạch GD GTS

6. Thường xuyên kiểm tra đánh

giá kết quả hoạt động GD GTS

HIỆU TRƯỞNG QUẢN LÍ HOẠT

ĐỘNG GIÁO DỤC GIÁ TRỊ

SỐNG

Sô ñoà 3: Giaûi phaùp Hieäu tröôûng tröôøng trung hoïc quaûn lí hoaït ñoäng giaùo duïc giaù trò soáng cho hoïc sinh


PHẦN

2: T

ÀI L

IỆU

HỖ T

RỢ TẬP

HUẤ

N

1.2. Noäi dung boài döôõng

1.2.1 Möôøi hai giaù trò soáng phoå quaùt vaø noäi dung

Chöông trình Giaù trò soáng laàn ñaàu tieân ñöôïc ñöa ra vaøo naêm 1995. Khi ñoù, 186 thaønh vieân trong toå chöùc Lieân Hôïp Quoác ñaõ choïn ra 12 giaù trò coát loõi nhaát mang tính chung toaøn caàu. 12 giaù trò soáng phoå quaùt naøy chuû yeáu höôùng vaøo nhöõng giaù trò tinh thaàn maø khoâng ñeà caäp ñeán nhöõng giaù trò tieàn baïc, giaøu sang, söùc khoûe,... Coù theå chia nhöõng giaù trò soáng naøy thaønh 3 nhoùm chính, nhoùm moät bao goàm hai giaù trò soáng chung: Hoøa bình, töï do. Nhoùm hai bao goàm 6 giaù trò phaåm chaát nhaân caùch baûn thaân: Khoan dung, khieâm toán, giaûn dò, trung thöïc, yeâu thöông, haïnh phuùc. Nhoùm ba bao goàm 4 giaù trò quan heä lieân nhaân caùch, quan heä vôùi nhoùm, vôùi coäng ñoàng: Toân trong, hôïp taùc, ñoaøn keát, traùch nhieäm;

Chöông trình naøy ñaõ ñöôïc trieån khai ôû raát nhieàu nöôùc khaùc nhau treân theá giôùi, vôùi muïc tieâu chung nhaèm keâu goïi chia seû caùc giaù trò vì moät theá giôùi töôi ñeïp hôn. Caùc giaù trò coát loõi naøy ñeàu ñaõ coù trong moãi con ngöôøi baát keå söï khaùc nhau veà quoác tòch, maøu da vaø vaên hoaù. Khi moïi ngöôøi cuøng vöôn tôùi nhöõng giaù trò ñoù, hoï seõ xích laïi gaàn nhau, chia seû, thoâng caûm vôùi nhau vaø cuoäc soáng cuûa taát caû moïi ngöôøi treân traùi ñaát ñeàu thoáng nhaát vôùi nhau trong theá giôùi hoøa bình, toân troïng, haïnh phuùc.

Hoøa bình

Hoøa bình: 1.dt. traïng thaùi yeân tónh khoâng coù chieán tranh. 2. tt.khoâng duøng ñeán vuõ löïc, khoâng gaây chieán tranh [22, tr.309].

Hoøa bình khoâng ñôn giaûn chæ laø khoâng coù chieán tranh vôùi suùng ñaïn. Hoøa bình laø khi chuùng ta soáng hoøa thuaän vaø khoâng coù söï ñaáu ñaù laãn nhau. Neáu moãi ngöôøi trong theá giôùi ñöôïc yeân oån, ñoù seõ laø moät theá giôùi hoøa bình.

Hoøa bình coøn coù nghóa laø ñang soáng trong söï thinh laëng cuûa noäi taâm. Hoøa bình laø tình traïng bình tónh vaø thö thaùi cuûa trí oùc.

Hoøa bình baét ñaàu trong moãi con ngöôøi. Xuyeân qua thinh laëng vaø söï suy nghó ñuùng ñaén veà yù nghóa cuûa noù, con ngöôøi coù theå tìm ñöôïc nhieàu caùch môùi meû vaø saùng taïo ñeå taïo thuaän lôïi cho söï hieåu bieát veà caùc moái quan heä vaø söï hôïp taùc vôùi taát caû moïi ngöôøi.

Nhöõng noäi dung chính lieân quan ñeán chuû ñeà hoaø bình maø giaùo duïc coù theå mang laïi cho ngöôøi hoïc laø: söï khöôùc töø baïo löïc, khoan dung, vò tha, ñoaøn keát, chia seû vôùi moïi ngöôøi, quan taâm vaø toân troïng laãn nhau.




TẬP HUẤN

Töï Do

Töï do: dt. Quyeàn soáng vaø hoaït ñoäng xaõ hoäi theo yù nguyeän cuûa mình khoâng bò caám ñoaùn, raøng buoäc, xaâm phaïm [22, tr. 803].

Taát caû moïi ngöôøi ñeàu coù quyeàn töï do. Trong söï töï do aáy, moãi ngöôøi coù boån phaän toân troïng quyeàn lôïi cuûa nhöõng ngöôøi khaùc. Töï do tinh thaàn laø moät kinh nghieäm khi baïn coù nhöõng suy nghó tích cöïc veà taát caû, keå caû veà chính baïn. Töï do thuoäc lónh vöïc cuûa lí trí vaø taâm hoàn.

Töï do laø moät moùn quaø quyù giaù. Chæ coù theå töï do thaät söï khi caùc quyeàn lôïi caân baèng vôùi traùch nhieäm. Xaõ hoäi chæ coù töï do thöïc söï khi moïi ngöôøi coù ñöôïc quyeàn bình ñaúng.

Toân troïng

Toân troïng: ñgt.1. Coi troïng vaø quyù meán. 2. Tuaân thuû, khoâng coi thöôøng vaø vi phaïm [22, tr.762].

Toân troïng tröôùc heát laø töï troïng, laø bieát raèng töï baûn thaân mình coù giaù trò. Moät phaàn cuûa töï troïng laø nhaän bieát nhöõng phaåm chaát cuûa baûn thaân. Toân troïng laø bieát laéng nghe ngöôøi khaùc. Toân troïng laø bieát ngöôøi khaùc cuõng coù giaù trò nhö mình. Toân troïng chính baûn thaân laø caùch laøm gia taêng söï tin caäy laãn nhau.

Khi chuùng ta toân troïng chính mình, thì chuùng ta seõ deã daøng toân troïng ngöôøi khaùc. Nhöõng ai bieát toân troïng seõ nhaän ñuôïc söï toân troïng. Haõy bieát raèng moãi ngöôøi ñeàu coù giaù trò vaø khi thöøa nhaän giaù trò cuûa ngöôøi khaùc thì theá naøo cuõng chieám ñöôïc söï toân troïng töø ngöôøi khaùc.

Moät phaàn cuûa söï toân troïng laø söï töï yù thöùc raèng baûn thaân mình coù söï khaùc bieät vôùi ngöôøi khaùc trong caùch ñaùnh giaù.

Hôïp taùc

Hôïp taùc: .ñgt. Chung söùc, trôï giuùp qua laïi vôùi nhau [22, tr. 320]. Hôïp taùc laø khi moïi ngöôøi bieát laøm vieäc chung vôùi nhau vaø cuøng höôùng veà moät muïc tieâu chung. Moät ngöôøi bieát hôïp taùc thì thöôøng seõ coù caùch noùi thuyeát phuïc vaø caûm giaùc trong saùng veà ngöôøi khaùc cuõng nhö ñoái vôùi nhieäm vuï.

Moät ngöôøi bieát hôïp taùc caàn bieát theå hieän vaø ñoùng goùp baèng caùch ñöa ra caùc yù töôûng caàn thieát ñeå phaùt trieån caù nhaân vaø taäp theå, ñoàng thôøi laéng nghe yù kieán cuûa taäp theå. Hôïp taùc phaûi ñöôïc chæ ñaïo bôûi nguyeân taéc veà söï toân troïng laãn nhau. Moät ngöôøi bieát hôïp taùc seõ nhaän ñöôïc söï hôïp taùc. Khi coù yeâu thöông thì coù söï hôïp taùc. Khi chuùng ta nhaän thöùc ñöôïc nhöõng giaù trò cuûa cuoäc soáng thì chính baûn thaân chuùng ta coù khaû naêng taïo ra söï hôïp taùc. Söï can ñaûm, quan taâm, chaêm soùc vaø ñoùng goùp laø söï chuaån bò ñaày ñuû cho vieäc taïo ra söï hôïp taùc.


PHẦN

2: T

ÀI L

IỆU

HỖ T

RỢ TẬP

HUẤ

N

Ñoaøn keát

Ñoaøn keát: dgt. Thoáng nhaát yù chí, khoâng maâu thuaãn, choáng ñoái nhau [22, tr 248]. Ñoaøn keát laø söï hoøa thuaän, ñoùng goùp cuûa moãi caù nhaân vaø giöõa caùc caù nhaân trong moät nhoùm, moät taäp theå vì muïc ñích hay moät coâng vieäc chung naøo ñoù maø khoâng laøm phöông haïi ñeán lôïi ích cuûa ngöôøi khaùc. Ñoaøn keát ñöôïc toàn taïi nhôø vieäc chaáp nhaäp vaø hieåu roõ giaù trò cuûa moãi ngöôøi, cuõng nhö bieát ñaùnh giaù ñuùng söï ñoùng goùp cuûa hoï ñoái vôùi taäp theå.

Ñoaøn keát ñöôïc xaây döïng qua vieäc chia seû caùc muïc tieâu, nieàm hy voïng vaø vieãn caûnh töông lai. Khi moät taäp theå ñoaøn keát, nhieäm vuï lôùn döôøng nhö trôû neân deã daøng thöïc hieän. Ñoaøn keát taïo cho taát caû moïi ngöôøi caûm giaùc ñöôïc toân troïng. Söï thieáu toân troïng duø laø nhoû coù theå laø lí do laøm cho maát ñoaøn keát. Ñoaøn keát seõ taïo neân söùc maïnh to lôùn, chieán thaéng moïi khoù khaên, thöû thaùch.

Ñoaøn keát taïo neân kinh nghieäm veà söï hôïp taùc, giuùp moïi ngöôøi theâm haêng haùi trong khi thöïc hieän nhieäm vuï vaø taïo ra moät baàu khí thaân thieän. Ñoaøn keát taïo ra caûm giaùc haïnh phuùc eâm aùi vaø gia taêng söùc maïnh cho moïi ngöôøi, giuùp moïi ngöôøi trôû neân gaàn guõi, thaân aùi vôùi nhau hôn, taïo ra nhieàu nieàm vui trong cuoäc soáng.

Ñoaøn keát taïo neân yù thöùc thuoäc veà boån phaän vaø taêng cöôøng baûn chaát toát ñeïp cuûa moïi ngöôøi.

Ñoaøn keát khaùc vôùi beø phaùi. Beø phaùi laø söï lieân keát cuûa moät nhoùm ngöôøi coù muïc ñích khoâng trong saùng, thieáu laønh maïnh nhaèm ñoái laäp vôùi nhöõng ngöôøi khaùc.

Ñoaøn keát laø neàn taûng cuûa söï phaùt trieån beàn vöõng. Coù ñoaøn keát môùi coù daân chuû. Trong xu theá hoäi nhaäp hieän nay cuûa theá giôùi, ñoaøn keát caøng trôû neân coù yù nghóa hôn bao giôø heát. Chuùng ta phaûi bieát ñoaøn keát ñeå taïo neân söùc maïnh toång hôïp, cuøng höôùng tôùi moät söï phaùt trieån beàn vöõng.

Trung thöïc

Trung thöïc: tt. 1. Ngay thaúng, thaät thaø. 2. Ñuùng nhö voán coù, ñuùng nhö söï thaät [22, tr.788].

Trung thöïc nghóa laø khoâng coù söï khaùc bieät giöõa tö töôûng, lôøi noùi hay vieäc laøm vaø khieán cho moïi ngöôøi gaàn nhau hôn.

Khi trung thöïc con ngöôøi caûm thaáy taâm hoàn trong saùng vaø nheï nhaøng. Moät ngöôøi trung thöïc vaø chaân chính thì xöùng ñaùng ñöôïc tin caäy.

Trung thöïc theå hieän trong tö töôûng, lôøi noùi vaø haønh ñoäng thì ñem laïi söï hoøa thuaän. Trung thöïc laø söû duïng toát nhöõng gì ñöôïc uûy thaùc, laø caùch xöû söï toát nhaát, laø moät moái quan heä saâu xa giöõa söï löông thieän vaø tình baïn.




TẬP HUẤN

Khi soáng trung thöïc, moät ngöôøi coù theå hoïc vaø giuùp ngöôøi khaùc hoïc caùch bieát trao taëng. Tính tham lam ñoâi khi laø coäi reã cuûa söï baát löông. Ngöôøi soáng trung thöïc seõ bieát theá naøo laø ñuû, khoâng tham lam. Khi nhaän thöùc ñöôïc veà moái quan heä vôùi nhau, chuùng ta seõ nhaän ra ñöôïc taàm quan troïng cuûa loøng trung thöïc.

Traùch nhieäm

Traùch nhieäm: dt. ñieàu phaûi laøm, phaûi gaùnh vaùc hoaëc phaûi nhaän laáy veà mình.[22, tr. 767].

Traùch nhieäm laø vieäc baïn goùp phaàn cuûa mình vaøo coâng vieäc chung. Traùch nhieäm laø thöïc hieän nhieäm vuï vôùi loøng trung thöïc.

Muoán coù hoøa bình, chuùng ta phaûi coù traùch nhieäm taïo ra söï yeân oån. Muoán coù moät theá giôùi haøi hoøa, chuùng ta phaûi coù traùch nhieäm chaêm soùc thieân nhieân. Moät ngöôøi ñöôïc coi laø coù traùch nhieäm khi ngöôøi ñoù ñoàng yù goùp phaàn ñeå gaùnh vaùc coâng vieäc chung vôùi caùc thaønh vieân khaùc.

Ngöôøi coù traùch nhieäm seõ coù nhu caàu laøm nhieàu hôn nhöõng vieäc xöùng ñaùng ñeå goùp phaàn cuøng ngöôøi khaùc xaây döïng neân moät cuoäc soáng toát ñeïp hôn cho nhoùm, cho coäng ñoàng. Moät ngöôøi coù traùch nhieäm thì bieát theá naøo laø leõ phaûi, laø caùi ñeïp, nhaän ra ñöôïc ñieàu gì toát ñeå goùp phaàn. Quyeàn lôïi gaén lieàn vôùi traùch nhieäm. Traùch nhieäm laø bieát caùch söû duïng tieàm löïc vaø taøi nguyeân cuûa con ngöôøi ñeå taïo ra nhöõng thay ñoåi tích cöïc.

Khieâm toán

Khieâm toán: tt. khoâng ñaùnh giaù quaù cao baûn thaân, khoâng töï kieâu, töï maõn [22, tr.339].

Ngöôøi khieâm toán thöôøng coù bieåu hieän laø noùi naêng nheï nhaøng, aên maëc giaûn dò. Khieâm toán gaén lieàn vôùi töï troïng. Khieâm toán laø khi baïn nhaän bieát khaû naêng, uy theá cuûa mình, nhöng khoâng khoaùc laùc khoe khoang.

Ngöôøi khieâm toán tìm ñöôïc nieàm vui khi laéng nghe ngöôøi khaùc. Khi caân baèng ñöôïc giöõa loøng töï troïng vaø khieâm toán, baïn coù ñöôïc söùc maïnh taâm hoàn ñeå töï ñieàu khieån vaø kieåm soaùt chính mình. Khieâm toán giuùp con ngöôøi coù moät trí oùc côûi môû.

Ñaïo giaùo trìnhÑaïo giaùo trình


PHẦN

2: T

ÀI L

IỆU

HỖ T

RỢ TẬP

HUẤ

N

Baèng söï khieâm toán baïn coù theå nhaän ra söùc maïnh cuûa baûn thaân vaø khaû naêng cuûa ngöôøi khaùc.

Khoan dung

Khoan dung: ñgt. Roäng löôïng tha thöù cho ngöôøi phaïm loãi laàm [22, tr.342]

Khoan dung laø toân troïng vaø chaáp nhaän söï khaùc bieät, söï ña daïng giöõa ngöôøi vôùi ngöôøi thoâng qua söï hieåu bieát laãn nhau. Hoøa bình laø muïc tieâu, khoan dung laø phöông phaùp. Khi bieát khoan dung, con ngöôøi trôû neân côûi môû vaø chaáp nhaän söï khaùc bieät vôùi nhöõng veû ñeïp cuûa noù.

Haït gioáng khoan dung vaø yeâu thöông caàn ñöôïc töôùi chaêm bôûi loøng traéc aån vaø söï aân caàn quan taâm ñeán nhau. Ngöôøi khoan dung thì bieát ruùt ra nhöõng ñieàu toát töø ngöôøi khaùc cuõng nhö trong caùc tình theá. Khoan dung laø chaáp nhaän caù tính vaø söï ña daïng, ñoàng thôøi bieát caùch daøn xeáp maàm moáng gaây chia reõ, baát hoøa vaø thaùo gôõ ngoøi noå cuûa söï caêng thaúng ñöôïc taïo ra bôûi söï doát naùt.

Traùi vôùi khoan dung laø coá chaáp. Maàm moáng cuûa söï coá chaáp laø sôï haõi vaø doát naùt.

Giaûn dò

Giaûn dò: tt. ñôn giaûn, bình dò, khoâng roái raém phöùc taïp [22, tr. 281]

Giaûn dò laø soáng moät caùch töï nhieân, khoâng giaû taïo. Khi baïn quan saùt thieân nhieân baïn seõ bieát giaûn dò laø nhö theá naøo.

Giaûn dò laø chaáp nhaän hieän taïi vaø khoâng laøm moïi ñieàu trôû neân phöùc taïp. Ngöôøi giaûn dò seõ thích suy nghó vaø laäp luaän roõ raøng. Giaûn dò daïy chuùng ta bieát tieát kieäm - bieát caùch söû duïng taøi nguyeân, tieàm naêng moät caùch khoân ngoan; bieát hoaïch ñònh ñöôøng höôùng cho töông lai. Giaûn dò giuùp baïn kieân nhaãn, laøm naûy sinh tình baïn vaø khaû naêng naâng ñôõ.

Giaûn dò laø hieåu roõ giaù trò cuûa nhöõng vaät chaát duø nhoû beù nhaát trong cuoäc soáng.

Thöông yeâu

Thöông yeâu/yeâu thöông: ñgt. coù tình caûm gaén boù tha thieát vaø heát loøng quan taâm, saên soùc [22, tr.877]

Tình yeâu laø giaù trò laøm cho moái quan heä giöõa chuùng ta trôû neân toát hôn. Yeâu ngöôøi khaùc cuõng ñoàng nghóa vôùi vieäc mong muoán ñieàu toát ñeïp cho hoï. Yeâu laø bieát laéng nghe vaø chia seû. Söï thieáu huït trong baûn thaân mình khoù coù theå buø ñaép ñöôïc baèng caùch mong ngöôøi khaùc mang ñeán cho mình! Vì theá, moãi ngöôøi phaûi hoaøn toaøn baét ñaàu töø chính mình.




TẬP HUẤN

Haïnh phuùc

Haïnh phuùc: 1.dt. cuoäc soáng, traïng thaùi sung söôùng do thoûa maõn ñöôïc yù nguyeän. 2.tt. coù haïnh phuùc [22, tr. 299]

Haïnh phuùc laø traïng thaùi bình an cuûa taâm hoàn khieán con ngöôøi khoâng coù nhöõng thay ñoåi ñoät ngoät hay baïo löïc. Khi baïn trao haïnh phuùc thì baïn seõ nhaän ñöôïc haïnh phuùc.

Khi baïn hy voïng, ñoù laø luùc haïnh phuùc. Khi baïn yeâu thöông, söï bình an noäi taâm vaø haïnh phuùc seõ ñeán.

Noùi nhöõng lôøi toát ñeïp veà moïi ngöôøi ñem laïi haïnh phuùc noäi taâm. Nhöõng haønh ñoäng trong saùng vaø queân mình seõ ñem ñeán haïnh phuùc. Haïnh phuùc laâu beàn laø traïng thaùi cuûa söï haøi loøng beân trong.

Khi haøi loøng vôùi chính mình, baïn seõ caûm nhaän ñöôïc haïnh phuùc. Khi baïn haïnh phuùc, baïn seõ ñem laïi haïnh phuùc cho theá giôùi vì haïnh phuùc sinh ra haïnh phuùc.

Giaù trò coát loõi cuûa con ngöôøi laø söï bình an. Chöøng naøo chuùng ta chöa traûi nghieäm ñöôïc söï bình an, thì chuùng ta chöa theå traûi nghieäm haïnh phuùc.


PHẦN

2: T

ÀI L

IỆU

HỖ T

RỢ TẬP

HUẤ

N

1.2.2. Moät soá giaù trò soáng cô baûn caàn trang bò cho hoïc sinh trung hoïc

Nhaø tröôøng chuù troïng ñeán 5 ñieàu Baùc Hoà daïy thieáu nieân nhi ñoàng (ñoái vôùi hoïc sinh trung hoïc cô sôû)/5 ñieàu Baùc Hoà daïy thanh nieân (ñoái vôùi hoïc sinh trung hoïc phoå thoâng): yeâu thöông, ñoaøn keát, kyû luaät, khieâm toán, thaät thaø, duõng caûm, toân troïng, traùch nhieäm,... laøm gia taêng giaù trò baûn thaân, taêng phaåm chaát nhaân caùch vaø yù thöùc caù nhaân cuûa tuoåi thieáu nieân/thanh nieân.

Nhaø tröôøng caàn quan taâm ñeán quaù trình giaùo duïc giaù trò soáng cho hoïc sinh hieän nay nhaèm höôùng ñeán vieäc hình thaønh nhaân caùch con ngöôøi Vieät Nam trong thôøi kì coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa, hoäi nhaäp quoác teá.

Noäi dung giaùo duïc giaù trò soáng cho hoïc sinh bao goàm: Giaù trò nhaân caùch ngöôøi hoïc; Giaù trò nhaân caùch coâng daân môùi; Giaù trò nhaân caùch ngöôøi lao ñoäng môùi; Giaù trò nhaân caùch chuû gia ñình môùi; Giaù trò ngheà nghieäp,...11.

11 Nguyeãn Höõu Long (2011), “Veà heä giaù trò cuûa ngöôøi Vieät Nam trong thôøi kì CNH - HÑH, Hoäi nhaäp quoùc teá”, Maõ soá 01X-12/03-2011-2.

GIÁ TRỊ NHÂN CÁCH CỦA CÔNG DÂN VIỆT NAM THỜI KỲ CNH, HĐH, HỘI NHẬP

18 giá trịngườihọc

10 giá trịnghềnghiệp

07 giá trịnhân cáchlao động

19 giá trịnhân cáchcông dân

08 giá trịnhân cáchchủgia đình

ĐỀ XUẤT GIÁO DỤCNHỮNG GIÁ TRỊ SỐNG PHÙ HỢP VỚI HỌC SINH TRUNG HỌC

1. Yêu thương 4. Khoan dung7. Trung thực10. Tự lực13. Kính trọng

2. Tôn trọng5. Giản dị8. Đoàn kết11. Cần kiệm14...

3. Hợp tác6. Khiêm tốn9. Trách nhiệm12. Dũng cảm15...

Sô ñoà 4: Toùm taét moät soá cô sôû ñeà xuaát giaùo duïc giaù trò soáng phuø hôïp cho hoïc sinh trung hoïc




TẬP HUẤN

Giaùo duïc trung hoïc cô sôû caàn phaùt huy nhöõng giaù trò maø caùc em ñaõ ñöôïc hình thaønh ôû baäc Tieåu hoïc, chuù yù ñeán nhöõng giaù trò höôùng vaøo quan heä nhoùm, taäp theå, xaõ hoäi vaø töï ñieàu chænh baûn thaân, nhö: Giaù trò nhaân caùch coâng daân môùi vaø Giaù trò nhaân caùch ngöôøi hoïc,... Cuï theå laø caùc giaù trò toân troïng, hôïp taùc, ñoaøn keát, traùch nhieäm, khoan dung,... coù noäi dung môû roäng vaø ñi saâu vaøo quan heä caù nhaân vôùi baïn beø, vôùi nhoùm, vôùi taäp theå, vôùi xaõ hoäi.

Giaùo duïc trung hoïc phoå thoâng caàn heä thoáng hoùa nhöõng giaù trò soáng phoå quaùt nhöng môû roäng vaø naâng noäi dung leân moät taàm cao ñaùp öùng yeâu caàu cuûa cuoäc soáng ñöông ñaïi, mang nhöõng tinh hoa baûn saéc daân toäc vaø nhöõng giaù trò soáng phoå quaùt cuûa nhaân loaïi, höôùng ñeán moät loái soáng haøi hoøa giöõa ñôøi soáng caù nhaân - baïn beø - tình yeâu - söï nghieäp - traùch nhieäm xaõ hoäi trong moät theá giôùi môû. Cuï theå, höôùng caùc em ñeán caùc giaù trò sau: Giaù trò nhaân caùch coâng daân, giaù trò nhaân caùch hoïc taäp, giaù trò nhaân caùch lao ñoäng vaø giaù trò ngheà nghieäp, .. .

1.3. Phöông phaùp boài döôõng giaù trò soáng (theo LVEP - Living Values Education Program - Chöông trình Boài döôõng giaù trò soáng)

Giaùo duïc giaù trò soáng caàn traûi qua moät quaù trình vöøa mang tính khoa hoïc, vöøa mang tính ngheä thuaät cao - toå chöùc LVEP ñaõ ñöa ra moät khung lí thuyeát (xem Sô ñoà 5. Phöông phaùp giaùo duïc giaù trò soáng cuûa LVEP) nhö sau:

Böôùc moätBöôùc moät,, xaây döïng baàu khoâng khí döïa treân neàn taûng caùc giaù trò ñeå taát caû moïi ngöôøi ñeàu caûm nhaän ñöôïc tình yeâu thöông, thaáy mình coù giaù trò, ñöôïc toân troïng vaø an toaøn.

Vieäc taïo neân baàu khoâng khí döïa treân caùc giaù trò trong böôùc chuaån bò moâi tröôøng hoïc taäp laø ñieàu caàn thieát ñeå khaùm phaù vaø phaùt huy toái ña caùc giaù trò tích cöïc. Moät moâi tröôøng giaùo duïc laáy ngöôøi hoïc laøm trung taâm, maø trong ñoù caùc moái quan heä döïa treân loøng tin caäy, quan taâm vaø toân troïng seõ khôi daäy ñoäng cô toát ñeïp, söï saùng taïo töï nhieân, vaø gia taêng söï hieåu bieát, ñoàng caûm. Ngöôøi daïy vaø ngöôøi hoïc seõ coù cô hoäi phaùt huy toái ña tieàm naêng cuûa mình trong moät moâi tröôøng hoïc taäp coù söï khuyeán khích, uûng hoä, quan taâm vaø saùng taïo. Moïi hình thöùc kieåm soaùt baèng caùch ñe ñoïa, tröøng phaït, gaây sôï haõi, xaáu hoå chæ khieán hoïc vieân caûm thaáy khoâng phuø hôïp, toån thöông, ngöôïng nguøng vaø baát an.

Böôùc haiBöôùc hai, thaáu hieåu caùc yeáu toá hoã trôï khaùm phaù caùc giaù trò: Moãi hoaït ñoäng giaù trò soáng baét ñaàu vôùi 3 yeáu toá hoã trôï vieäc khaùm phaù caùc giaù trò bao goàm: Tieáp nhaän thoâng tin, Suy ngaãm, vaø Khaùm phaù caùc giaù trò qua thöïc teá cuoäc soáng. Cuï theå laø:

+ Tieáp nhaän thoâng tin: Ñaây laø caùch daïy veà giaù trò theo kieåu truyeàn thoáng. Saùch vôû, chuyeän keå, caùc nguoàn thoâng tin coù theå trôû thaønh trôï thuû ñaéc löïc trong vieäc khaùm phaù caùc giaù trò.

+ Suy ngaãm: Caùc hoaït ñoäng töôûng töôïng vaø suy ngaãm ñoøi hoûi hoïc vieân phaûi ñöa ra nhöõng yù töôûng cuûa rieâng mình.


PHẦN

2: T

ÀI L

IỆU

HỖ T

RỢ TẬP

HUẤ

N

B1. Bầu không khí dựa trên nền tảng

CÁC GIÁ TRỊ

B2. Yếu tố hỗ trợ khám phá CÁC GIÁ TRỊ

Thể hiện hiểu biết

và cảm nhận về giá trị một cách sáng tạo.

Các kỹ năngxã hội và cảm

xúc cá nhân

Các kỹ nănggiao tiếp,ứng xử...

B5. Đưa các giá trị vào cuộc sống

các hành vi, ứng xử dựa trên nền tảng giá trị

Thể hiện kỹ năngVề môi trường

xã hội, thế giới...

Khám phá

các giá trị qua thực tế cuộc sống

( câu chuyện, trò chơi,

thông tin)

Tiếp nhận

thông tin qua suy ngẫm,trải nghiệm,

sách vở

Suy ngẫm

các hoạt động tưởng tượng và suy ngẫm

B3. Thảo luận

đi sâu vào khám phá các trải nghiệmhiểu biết, đồng cảm...

B4. Khám phá các ý tưởng

thảo luận rộng hơn, tự suy ngẫm, bản đồ tư duy...

Sô ñoà 5: Phöông phaùp giaùo duïc giaù trò soáng cuûa LVEP




TẬP HUẤN

+ Khaùm phaù caùc giaù trò qua thöïc teá cuoäc soáng: Giaùo vieân caàn naém vöõng raèng hoïc sinh laø löùa tuoåi raát ham tìm toøi, hieåu bieát nhöõng gì ñang dieãn ra quanh mình, vì theá haõy tìm nhöõng lónh vöïc maø hoïc sinh quan taâm, nhö: AIDS, ngheøo ñoùi, baïo löïc, ma tuùy, tham nhuõng, tình traïng oâ nhieãm moâi tröôøng taïi ñòa phöông... Nhöõng lónh vöïc naøy seõ gôïi môû chuû ñeà thaûo luaän raát thöïc teá, thieát thöïc veà taùc ñoäng cuûa giaù trò vaø phaûn giaù trò, cuõng nhö haønh ñoäng cuûa chuùng ta taïo neân söï khaùc bieät nhö theá naøo.

Böôùc baBöôùc ba, toå chöùc thaûo luaän: Vieäc taïo moät khoâng gian thaûo luaän côûi môû, toân troïng laãn nhau laø ñieàu raát quan troïng vaø caàn thieát. Moät khoâng gian nhö vaäy giuùp vieäc chia seû trôû neân deã daøng vaø thoaûi maùi hôn. Vieäc baøy toû nhöõng caûm giaùc, caûm nhaän sau moãi caâu hoûi coù theå laøm saùng toû quan ñieåm caù nhaân vaø deã tìm ñöôïc söï ñoàng caûm hôn. Thaûo luaän trong moät moâi tröôøng mang tính hoã trôï coù theå giuùp haøn gaén, chöõa laønh toån thöông raát hieäu quaû.

Quaù trình thaûo luaän coøn coù theå giuùp chaáp nhaän ñieàu tieâu cöïc, töø ñoù taïo baàu khoâng khí côûi môû ñeå tìm hieåu nguyeân nhaân daãn ñeán nhöõng tieâu cöïc naøy. Khi taát caû ñöôïc thöïc hieän vôùi söï toân troïng chaân thaønh, hoïc sinh seõ daàn thaùo boû ñöôïc “haøng raøo phoøng thuû”, vaø khoâng coøn bieän minh cho tính tieâu cöïc cuûa mình. Moät khi nhöõng giaù trò tích cöïc ñöôïc khaùm phaù, caùc em seõ caûm thaáy baûn thaân mình coù giaù trò; daàn daàn thaáy töï do vaø coù yù chí maïnh meõ ñeå haønh ñoäng khaùc ñi.

Böôùc boánBöôùc boán, khaùm phaù caùc yù töôûng: Tieáp theo sau caùc cuoäc thaûo luaän laø hoaït ñoäng töï suy ngaãm hoaëc leân keá hoaïch cho nhoùm veà nhöõng hoaït ñoäng ngheä thuaät, vieát nhaät kyù, hoaëc kòch. Nhöõng cuoäc thaûo luaän khaùc seõ giuùp hình thaønh Baûn ñoà tö duy (Mind map) caùc giaù trò vaø phaûn giaù trò ñeå xem xeùt caùc taùc ñoäng cuûa giaù trò vaø phaûn giaù trò ñoái vôùi baûn thaân, moái quan heä vaø xaõ hoäi. Caùc cuoäc thaûo luaän trong nhoùm nhoû giuùp xem xeùt caùc taùc ñoäng cuûa giaù trò trong nhöõng moân hoïc, lónh vöïc khaùc nhau. Caùc hoaït ñoäng giaù trò coù theå khôi daäy nieàm thích thuù thaät söï ôû hoïc vieân, coå vuõ cho quaù trình “hoïc thaät” vaø thuùc ñaåy chuyeån hoùa ñoäng cô thaønh haønh ñoäng cuï theå. Böôùc naøy coù theå giuùp giaùo vieân hieåu vaø hoã trôï hoïc sinh:

+ Theå hieän hieåu bieát vaø caûm nhaän veà giaù trò moät caùch saùng taïo: Ngheä thuaät laø phöông tieän tuyeät vôøi ñeå theå hieän nhöõng yù töôûng, caûm nhaän caùc giaù trò moät caùch saùng taïo, vaø bieán nhöõng giaù trò aáy thaønh cuûa mình. Chaúng haïn coù theå keát hôïp giöõa veõ, chôi troø chôi, vôùi trình dieãn ngheä thuaät, hoaëc nhaûy muùa keát hôïp vôùi aâm nhaïc,...Ñieàu naøy raát toát cho vieäc bieåu loä vaø phaùt huy tinh thaàn taäp theå. Thoâng qua caùc hoaït ñoäng nhö vaäy, hoïc sinh seõ töï lieân heä vôùi nhöõng giaù trò voán coù saün cuûa baûn thaân vaø nhaän ra nhöõng gì mình thaät söï muoán noùi. Söï ña daïng cuûa caùc loaïi hình ngheä thuaät coù theå giuùp hoï höùng thuù hôn. Moät moâi tröôøng hoïc taäp nhö theá seõ taïo ñieàu kieän cho moãi ngöôøi toûa saùng, giuùp hoï bieát khai thaùc nhöõng tieàm naêng to lôùn aån chöùa trong mình.

+ Phaùt trieån kyõ naêng: Neáu chæ suy ngaãm vaø thaûo luaän caùc giaù trò thoâi thì chöa ñuû, caàn coù caùc kyõ naêng ñeå öùng duïng giaù trò vaøo thöïc teá. Ngaøy nay, hoïc sinh raát caàn traûi nghieäm caûm giaùc tích cöïc coù ñöôïc töø giaù trò, hieåu keát quaû cuûa haønh vi öùng xöû vaø muoán chuû ñoäng ñöa ra nhöõng quyeát ñònh coù söùc aûnh höôûng lôùn. Ñoù laø:

Caùc kyõ naêng xaõ hoäi vaø caûm xuùc caù nhaân: Raát nhieàu kyõ naêng giao tieáp ñöôïc höôùng daãn trong caùc hoaït ñoäng giaù trò soáng. Ví duï, khaû naêng töï ñieàu chænh caûm xuùc vaø giaûm stress laø moät kyõ naêng quan troïng trong vieäc thích nghi vaø giao tieáp moät


PHẦN

2: T

ÀI L

IỆU

HỖ T

RỢ TẬP

HUẤ

N

caùch thaønh coâng. Vieäc töï ñieàu chænh giuùp con ngöôøi nhanh choùng ñieàm tónh trôû laïi khi nhaän ra moái ñe doïa vaø coù theå giöõ mình bình yeân, thanh thaûn hôn trong cuoäc soáng thöôøng nhaät. Nhöõng hoaït ñoäng giaù trò khaùc giuùp hieåu bieát roõ nhöõng phaåm chaát tích cöïc cuûa caù nhaân, khaúng ñònh maïnh meõ nieàm tin raèng “Toâi coù theå taïo neân söï khaùc bieät”; tìm hieåu caùc quyeàn caù nhaân vaø traân troïng khaû naêng nhaän thöùc cuûa hoï; vaø laøm quen vôùi hình thöùc “Ñoái thoaïi noäi taâm” tích cöïc, thieát laäp muïc ñích vaø nhöõng traùch nhieäm coù lieân quan.

Caùc kyõ naêng giao tieáp: Caùc kyõ naêng hoã trôï xaây döïng trí tueä xuùc caûm, cuûng coá hieåu bieát veà söï toån thöông, sôï haõi, giaän döõ vaø caùc keát quaû cuûa chuùng trong moái quan heä giöõa chuùng ta vôùi nhöõng ngöôøi xung quanh. Caùc kyõ naêng giaûi quyeát maâu thuaãn, giao tieáp tích cöïc, caùc troø chôi hôïp taùc vaø thöïc hieän döï aùn cuøng nhau laø nhöõng hoaït ñoäng nhaèm xaây döïng kyõ naêng giao tieáp giöõa caùc caù nhaân

+ Phaùt trieån moái quan heä xaõ hoäi, moâi tröôøng vaø theá giôùi: Nhaèm giuùp hoïc sinh daùm mô öôùc, daùm nuoâi döôõng hoaøi baõo, coù ñieàu kieän ñoùng goùp cho xaõ hoäi, ñaëc bieät laø ñeå caùc em hieåu ñöôïc yù nghóa to lôùn cuûa caùc giaù trò trong moái quan heä vôùi coäng ñoàng, nhieàu hoaït ñoäng ñaõ ñöôïc toå chöùc. Neáu hoïc sinh khoâng chæ öùng duïng nhöõng giaù trò naøy vaøo cuoäc soáng cuûa mình, maø coøn chia seû vôùi coäng ñoàng, xaõ hoäi, caùc em coù theå seõ khaùm phaù theâm ñöôïc nhöõng vaán ñeà veà coâng baèng xaõ hoäi vaø tìm nhöõng taám göông minh hoïa nhöõng giaù trò aáy.

Böôùc naêmBöôùc naêm, ñöa caùc giaù trò vaøo cuoäc soáng: thaày coâ giaùo höôùng daãn hoïc sinh öùng duïng caùc haønh vi döïa treân neàn taûng giaù trò vôùi gia ñình, xaõ hoäi vaø moâi tröôøng. Ví duï, thaày coâ giaùo ñöa ra nhöõng baøi taäp veà nhaø cho hoïc sinh vôùi nhöõng haønh vi öùng xöû môùi theo ñuùng giaù trò trong gia ñình. Hoïc sinh ñöôïc yeâu caàu laäp nhöõng keá hoaïch ñeå laøm maãu caùc giaù trò khaùc nhau trong lôùp hoïc, tröôøng hoaëc coäng ñoàng. Hoïc sinh ñöôïc khuyeán khích chia seû nhöõng vôû kòch vaø baûn nhaïc cuûa mình cho baïn ñoàng trang löùa vaø nhöõng hoïc sinh nhoû tuoåi hôn. Chính vieäc caûm thaáy baûn thaân coù khaû naêng taïo neân söï khaùc bieät seõ xaây döïng loøng töï tin vaø cam keát soáng vôùi caùc giaù trò.

Ví duï: Thieát keá baøi giaûng GIAÙ TRÒ HOØA BÌNHGIAÙ TRÒ HOØA BÌNH1212

Thôøi gian: Thôøi gian: 45 phuùt

Muïc tieâu:Muïc tieâu:

Sau hoaït ñoäng naøy hoïc vieân seõ:- Nhaän thöùc ñöôïc bieàu hieän vaø yù nghóa cuûa hoøa bình; hoøa bình khôûi nguoàn töø

chính con ngöôøi; soáng hoøa hôïp vôùi moïi ngöôøi seõ laøm cho cuoäc soáng cuûa con ngöôøi haïnh phuùc hôn.

- Tin raèng taát yeáu phaûi xaây döïng nhaø tröôøng, lôùp hoïc bình yeân - Thieän chí vaø suy nghó tích cöïc, mang tính xaây döïng khi haønh ñoäng

Phöông tieän: Phöông tieän: - Taøi lieäu taäp huaán trang .....- Giaáy A0, Buùt, baêng dính, keùo

12 Ví duï naøy do PGS.TS Nguyeãn Thanh Bình bieân soaïn.




TẬP HUẤN


(Tham khaûo Diane Tillman. Nhöõng giaù trò soáng cho tuoåi treû. Nhaø xuaát baûn toång hôïp TP. Hoà Chí Minh. 2009)

Phieáu hoïc taäp soá 4.1. Hoøa bình laø gì?

- Hoøa bình khoâng chæ laø söï vaéng boùng cuûa chieán tranh.

- Hoøa bình khi moãi ngöôøi thaáy bình an trong loøng

- Hoøa bình chæ coù trong baàu khoâng khí phi baïo löïc, bieát laéng nghe, chaáp nhaän, coù söï coâng baèng...

- Hoøa bình khôûi nguoàn töø chính moãi ngöôøi

- Hoøa bình coøn laø…..

1. Suy ngaãm vaø chia seû veà nhöõng yù töôûng noùi treân

2. Vaäy hoøa bình coù yù nghóa nhö theá naøo ñoái vôùi cuoäc soáng cuûa con ngöôøi, nhaân loaïi? Moãi ngöôøi phaûi laøm gì ñeå coù hoøa bình?

- Phieáu hoïc taäp soá 1, soá 2, soá 3 daønh cho hoaït ñoäng- Maùy chieáu

Caùch tieán haønh:Caùch tieán haønh:

Böôùc 1: Môû ñaàu baèng moät baøi haùt veà hoøa bình (caû lôùp), hoaëc ñoïc moät baøi thô veà hoaø bình (caù nhaân xung phong).

Böôùc 2: Giaûng vieân chia lôùp thaønh 3 hoaëc 6 nhoùm, moãi nhoùm khoâng quaù 8 ngöôøi thöïc hieän 1 phieáu hoïc taäp cho hoaït ñoäng. Keát quaû thaûo luaän ñöôïc ghi vaøo giaáy A0 vaø treo leân töôøng xung quanh lôùp hoïc...

Böôùc 3: Caû lôùp ñi xem vaø ghi yù kieán bình luaän, trao ñoåi, boå sung.

- Neáu xuaát hieän nhöõng baát ñoàng yù kieán, giaûng vieân yeâu caàu moïi ngöôøi laéng nghe vaø toân troïng söï khaùc bieät, ñeå caùc yù kieán coï xaùt, kieåm chöùng laãn nhau. Giaûng vieân lí giaûi söï khaùc bieät töø caùc caùch nhìn vaán ñeà ôû caùc goùc ñoä khaùc nhau...

- Böôùc 4: Giaûng vieân toång hôïp keát quaû thaûo luaän treân caùc slide.

- Böôùc 5: Giaûng vieân yeâu caàu hoïc vieân ruùt ra nhaän xeùt veà caùch giaûng vieân laøm cho caù nhaân thöøa nhaän, tin vaøo ñieàu gì ñoù laø quan troïng, coù yù nghóa (chính laø giaù trò).


PHẦN

2: T

ÀI L

IỆU

HỖ T

RỢ TẬP

HUẤ

N



Phieáu hoïc taäp soá 4.3. Baøn tay cuûa con ngöôøi ñöôïc söû duïng laøm gì?

1. Töôûng töôïng 1. Töôûng töôïng

Baïn caûm thaáy theá naøo khi ai ñoù duøng baøn tay laøm baïn toån thöông, hoaëc laøm toån thöông moät ngöôøi maø baïn heát söùc yeâu thöông?

2. Suy ngaãm veà nhöõng caâu noùi sau:2. Suy ngaãm veà nhöõng caâu noùi sau:

- Baøn tay ñeå oâm chöù khoâng phaûi ñeå xoâ ñaåy

- Baøn tay duøng ñeå trao taëng, khoâng phaûi ñeå chieám ñoaït

- Baøn tay ñöôïc söû duïng vì muïc ñích toát, khoâng phaûi ñeå gaây toån haïi cho nhau

- Baøn tay duøng ñeå naém laáy nhau, khoâng phaûi ñeå laøm ñau

Haõy chia seû caû nhöõng yù kieán ñoàng thuaän hay khoâng vôùi nhöõng caâu noùi treân. Haõy chia seû caû nhöõng yù kieán ñoàng thuaän hay khoâng vôùi nhöõng caâu noùi treân.



Phieáu hoïc taäp soá 4.2. Laøm gì ñeå moâi tröôøng nhaø tröôøng bình yeân?

Töôûng töôïng vaø suy ngaãm vaø traû lôøi nhöõng caâu hoûi sau:Töôûng töôïng vaø suy ngaãm vaø traû lôøi nhöõng caâu hoûi sau:

1. Nhöõng ñieàu gì coù theå xaûy ra trong moâi tröôøng lôùp hoïc, nhaø tröôøng?

2. Laøm theá naøo ñeå phaùt hieän ra nhöõng ñieàu khoâng bình an ôû döôùi taàng baêng noåi trong ñôøi soáng nhaø tröôøng, lôùp hoïc?

3. Nhöõng ngöôøi trong cuoäc cuûa söï “khoâng bình an” caûm thaáy theá naøo?

4. Nhöõng ngöôøi khaùc trong lôùp, tröôøng caûm thaáy theá naøo?

5. Ngoâi tröôøng, lôùp hoïc bình an mang laïi caûm giaùc naøo cho giaùo vieân, hoïc sinh, nhöõng ngöôøi soáng vaø hoïc taäp, laøm vieäc trong ñoù?

6. Moãi ngöôøi coù traùch nhieäm gì trong vieäc xaây döïng, giöõ gìn söï bình yeân trong tröôøng, lôùp?




TẬP HUẤN

1.4. Hình thöùc toå chöùc boài döôõng

Hieäu tröôûng caàn ña daïng hoùa caùc loaïi hình boài döôõng giaù trò soáng cho giaùo vieân nhö:

- Toå chöùc taäp huaán, ñaùnh giaù thöôøng xuyeân theo chu kì: muøa heø haøng naêm, toång keát thi ñua nhaân dòp moãi ngaøy leã lôùn trong naêm;

- Hoaït ñoäng toå nhoùm chuyeân moân: toå chöùc trao ñoåi, chia seû kinh nghieäm, döï giôø daïy theo chuyeân ñeà, thöïc teá, daõ ngoaïi,...

- Tham quan hoïc taäp kinh nghieäm giaùo duïc ôû caùc tröôøng baïn trong vaø ngoaøi nöôùc;

- Môøi chuyeân gia ñeán toïa ñaøm vôùi giaùo vieân chuû nhieäm, giaùo vieân Toång phuï traùch Ñoäi,...

2. Xaây döïng ñieàu kieän, moâi tröôøng giaùo duïc giaù trò soáng

- Trong khi Boä Giaùo duïc vaø Ñaøo taïo chöa coù chöông trình, saùch giaùo khoa cho moân giaù trò soáng, kó naêng soáng, moãi nhaø tröôøng caàn chuû ñoäng khai thaùc trieät ñeå caùc noäi dung giaùo duïc giaù trò soáng thoâng qua caùc moân Giaùo duïc coâng daân, Ñòa lí, Sinh hoïc, Vaên hoïc; chuû ñoäng xaây döïng chöông trình, taøi lieäu giaùo duïc giaù trò soáng thoâng qua hoaït ñoäng giaùo duïc ngoaøi giôø leân lôùp phuø hôïp vôùi hoïc sinh cuûa tröôøng (ñoä tuoåi, giôùi tính, ñieàu kieän kinh teá, phong tuïc taäp quaùn cuûa ñòa phöông,...).

Ngoaøi ra, nhaø tröôøng caàn:

- Taêng cöôøng cô sôû vaät chaát, thieát bò, ñoà duøng phuïc vuï cho vieäc giaùo duïc giaù trò soáng hieäu quaû;

- Chænh trang moâi tröôøng sö phaïm giaùo duïc giaù trò soáng cho hoïc sinh: trong tröôøng, xung quanh tröôøng, nôi tham quan, daõ ngoaïi, giao löu,... Theo ñoù, taïi tröôøng hoïc, moãi giôø hoïc, moãi hoaït ñoäng cuûa thaày coâ giaùo ñeàu laø taám göông ñaïo ñöùc vaø saùng taïo cho hoïc sinh noi theo;

- Keát hôïp vôùi chính quyeàn ñòa phöông giaûi toûa caùc haøng quaùn baùn rong, quaûn lí nghieâm caùc quaùn Internet xung quanh tröôøng.

3. Xaây döïng keá hoaïch hoaït ñoäng giaùo duïc giaù trò soáng

Hieäu tröôûng caàn ñeà ra muïc tieâu daïy hoïc veà chöông trình Giaù trò soáng ñeå hoïc sinh phaùt huy caùc giaù trò trong chính mình, giuùp caùc em ra quyeát ñònh toát nhaát vöôït qua nhöõng tình huoáng khoù khaên. Hieäu tröôûng caàn tieán haønh xaây döïng keá hoaïch: chieán löôïc, naêm hoïc, thaùng, tuaàn vaø keá hoaïch töøng hoaït ñoäng cuï theå veà giaùo duïc giaù trò soáng cho hoïc sinh.

Hieäu tröôûng caàn coù kó naêng phaân tích SWOT vaø söû duïng coâng thöùc 5W + 1H + 5M + 2C trong xaây döïng keá hoaïch giaùo duïc giaù trò soáng cho hoïc sinh thoâng qua caùc hoaït ñoäng giaùo duïc.


PHẦN

2: T

ÀI L

IỆU

HỖ T

RỢ TẬP

HUẤ

N

Vieäc khôûi ñaàu cuûa xaây döïng Keá hoaïch giaùo duïc giaù trò soáng laø kó thuaät phaân tích SWOT - hay noùi moät caùch khaùc laø kó thuaät phaân tích moâi tröôøng giaùo duïc, tìm kieám thuaän lôïi - khoù khaên, thôøi cô - thaùch thöùc ñeå phaùt trieån tröôøng hoïc. SWOT coù theå giuùp Hieäu tröôûng xem xeùt taát caû caùc cô hoäi maø tröôøng coù theå taän duïng ñöôïc. Khi ñaõ hieåu ñöôïc taát caû nhöõng ñieåm yeáu cuûa taäp theå giaùo vieân vaø töøng giaùo vieân, Hieäu tröôûng coù theå seõ quaûn lí vaø xoùa boû caùc ruûi ro maø baûn thaân chöa nhaän thöùc heát. Hôn theá nöõa, baèng caùch söû duïng cô sôû so saùnh vaø phaân tích SWOT giöõa toå giaùo vieân naøy vôùi toå giaùo vieân khaùc, giöõa lôùp naøy vôùi caùc lôùp khaùc trong tröôøng, Hieäu tröôûng coù theå phaùc thaûo moät chieán löôïc phuø hôïp phaùt trieån ñoäi nguõ ñeå ñaït ñeán muïc tieâu mong ñôïi.

Hieäu tröôûng coù theå laøm quen vôùi SWOTSWOT theo caùch sau:

Chöõ SWOT vieát taét töø caùc chöõ caùi ñaàu tieân cuûa caùc töø sau:

Strengths (Caùc ñieåm maïnh); Weaknesses (Caùc ñieåm yeáu);

Opportunites (Caùc cô hoäi); Threats (Caùc ñe doïa, moái nguy haïi).

Strengths - Caùc ñieåm maïnhStrengths - Caùc ñieåm maïnh

Ñaây laø nhöõng ñieåm maïnh hoaëc yeáu toá coù giaù trò cuûa tröôøng, lôùp, cuûa giaùo vieân, hoïc sinh. Nhöõng yeáu toá naøy laø thuoäc tính beân trong vaø höõu duïng cuûa tröôøng. Vieäc xaùc ñònh caùc ñieåm maïnh cuûa tröôøng nhaèm duy trì, xaây döïng vaø laøm ñoøn baåy thuùc ñaåy tröôøng phaùt trieån leân möùc cao hôn. Khi phaân tích caùc ñieåm maïnh trong vieäc giaùo duïc giaù trò soáng, Hieäu tröôûng thöôøng phaûi traû lôøi nhöõng caâu hoûi sau:

- Tröôøng chuùng ta coù nhöõng ñieåm maïnh naøo trong vieäc giaùo duïc ñaïo ñöùc, hình thaønh nhaân caùch cho hoïc sinh? (veà naêng löïc giaùo duïc cuûa giaùo vieân chuû nhieäm, giaùo vieân boä moân, keát quaû reøn luyeän, tu döôõng cuûa hoïc sinh; söï phoái hôïp giöõa caùc ñoaøn theå trong tröôøng vôùi giaùo vieân chuû nhieäm; söï phoái hôïp cuûa giaùo vieân chuû nhieäm vôùi cha meï hoïc sinh vaø coäng ñoàng,...)

- Nhöõng thaønh tích noåi baät cuûa tröôøng veà coâng taùc giaùo duïc ñaïo ñöùc, giaùo duïc truyeàn thoáng, veà hoaït ñoäng xaõ hoäi, coäng ñoàng,... trong naêm hoïc vöøa qua laø gì?

- Tröôøng ñaõ toå chöùc hoaït ñoäng hoaëc tham gia nhöõng coâng vieäc naøo coù keát quaû toát nhaát?

- Caù tính vaø nhaân caùch cuûa caùn boä quaûn lí, giaùo vieân, nhaân vieân, hoïc sinh naøo ñoù cuûa tröôøng, lôùp coù nhöõng noåi troäi gì so vôùi ngöôøi khaùc?

- Nhöõng thaønh tích cuûa tröôøng, lôùp, cuûa giaùo vieân, hoïc sinh ñöôïc xaây döïng theo con ñöôøng naøo, theo kieán thöùc cô baûn naøo maø nôi khaùc khoâng coù?

- Töøng toå nhoùm giaùo vieân, lôùp hoïc sinh trong tröôøng coù nhöõng giaù trò tieâu bieåu naøo? (“tröôøng thaân thieän”, “lôùp thaân thieän”, “giaùo vieân taøi naêng, duyeân daùng”, “hoïc sinh thanh lòch”,...)?

- ...




TẬP HUẤN

Weaknesses - Caùc ñieåm yeáuWeaknesses - Caùc ñieåm yeáu

Ñaây laø nhöõng yeáu toá beân trong tröôøng hoïc, nhöõng ñieåm coøn chöa hoaøn thieän, chöa toát, caùc yeáu toá yeáu keùm cuûa caù nhaân hoaëc tröôøng, coù khaû naêng gaây haïi cho tröôøng. Vieäc xaùc ñònh caùc ñieåm yeáu cuûa tröôøng nhaèm khaéc phuïc hoaëc tìm caùch ñöa tröôøng thoaùt khoûi ñieåm yeáu. Khi phaân tích caùc ñieåm yeáu, ngöôøi hieäu tröôûng thöôøng phaûi traû lôøi nhöõng caâu hoûi sau:

- Tröôøng chuùng ta coù nhöõng ñieåm yeáu naøo trong vieäc giaùo duïc ñaïo ñöùc, hình thaønh nhaân caùch cho hoïc sinh (veà naêng löïc giaùo duïc cuûa giaùo vieân chuû nhieäm, giaùo vieân boä moân, keát quaû reøn luyeän, tu döôõng cuûa hoïc sinh; söï phoái hôïp giöõa caùc ñoaøn theå trong tröôøng vôùi giaùo vieân chuû nhieäm; söï phoái hôïp cuûa giaùo vieân chuû nhieäm vôùi cha meï hoïc sinh vaø coäng ñoàng,...)

- Nhöõng yeáu toá naøo daãn ñeán caùc ñieåm yeáu, keùm (giaùo vieân, hoïc sinh vi phaïm Noäi quy, Quy cheá, Phaùp luaät,...) cuûa tröôøng trong naêm hoïc vöøa qua?

- Chuùng ta ñaõ laøm nhöõng coâng vieäc naøo vôùi keát quaû keùm nhaát? (tham gia hoaït ñoäng chaøo möøng caùc ngaøy leã lôùn, Hoäi khoûe Phuø Ñoång, Tieáng haùt tuoåi hoàng, hoaït ñoäng töø thieän,...)

- Caù tính vaø nhaân caùch cuûa caùn boä quaûn lí, giaùo vieân, hoïc sinh naøo ñoù cuûa tröôøng coù nhöõng khieám khuyeát (tình ñoaøn keát, trung thöïc, khieâm toán, bao dung,...) gì caàn phaûi caûi thieän?

- Nhöõng nhöôïc ñieåm cuûa tröôøng, toå nhoùm giaùo vieân, lôùp, giaùo vieân, hoïc sinh dieãn ra theo con ñöôøng naøo, theo chieàu höôùng naøo, coù theå laøm khaùc khoâng?

- Töøng toå, nhoùm giaùo vieân, hoïc sinh trong tröôøng, lôùp coù nhöõng ñieåm yeáu gì caàn khaéc phuïc?

Opportunites - Caùc cô hoäiOpportunites - Caùc cô hoäi

Ñaây laø caùc yeáu toá beân ngoaøi coù lôïi hoaëc seõ ñem laïi lôïi theá cho caù nhaân vaø lôùp hoïc. Vieäc xaùc ñònh caùc cô hoäi nhaèm ñaùnh giaù moät caùch laïc quan moâi tröôøng beân ngoaøi lôùp hoïc, naém baét caùc cô hoäi ñeå taän duïng vaø traùnh nhöõng ruûi ro. Khi phaân tích caùc cô hoäi thöôøng phaûi traû lôøi nhöõng caâu hoûi sau:

- Chuû tröông saép tôùi cuûa Nhaø nöôùc, Chæ thò naêm hoïc cuûa Boä; Keá hoaïch naêm hoïc (Sôû, Phoøng),... seõ ñem laïi nhöõng lôïi theá gì cho tröôøng, cho toå giaùo vieân, cho lôùp hoïc?

- Söï quan taâm cuûa laõnh ñaïo ñòa phöông (veà an ninh, quaûn lí haøng quaùn, an toaøn giao thoâng,...) coù giuùp gì cho nhaø tröôøng hay khoâng?

- Nhöõng xu höôùng giaùo duïc hoaëc phöông phaùp giaûng daïy môùi naøo maø chuùng ta nhaän thaáy ñöôïc?


PHẦN

2: T

ÀI L

IỆU

HỖ T

RỢ TẬP

HUẤ

N

Threats - Caùc ñe doïa, moái nguy haïiThreats - Caùc ñe doïa, moái nguy haïi

Ñaây laø nhöõng taùc ñoäng tieâu cöïc beân ngoaøi maø giaùo vieân, hoïc sinh hoaëc taäp theå giaùo vieân, nhaân vieân, lôùp coù theå phaûi ñoái maët. Vieäc xaùc ñònh caùc moái ñe doïa, nguy haïi beân ngoaøi nhaèm ñieàu chænh hoaït ñoäng ñeå ngaên chaën caùc trôû ngaïi töø beân ngoaøi, haïn cheá toái ña caùc moái ñe doïa, caùc moái nguy haïi coù theå xaâm nhaäp vaøo töøng giaùo vieân, nhaân vieân, hoïc sinh vaø phaù vôõ kæ cöông, tieán ñoä phaùt trieån cuûa tröôøng, lôùp hoïc. Khi phaân tích caùc moái nguy haïi thöôøng phaûi traû lôøi nhöõng caâu hoûi sau:

- Cuoäc khuûng hoaûng kinh teá theá giôùi naøy coù aûnh höôûng gì lôùn ñeán lôùp hoïc cuûa mình khoâng? (aûnh höôûng cuûa kinh teá toaøn caàu => ñòa phöông nôi tröôøng ñoùng => gia ñình hoïc sinh => lôùp hoïc)?

- Caùc quaùn Internet, game online, karaoke,... coù aûnh höôûng gì ñeán hoïc sinh trong Tröôøng, hoaëc lôùp mình hay khoâng? Coù phaûi caïnh tröôøng coù quaùn Internet môùi khai tröông?

- Xu höôùng baïo löïc hoïc ñöôøng coù xaâm nhaäp vaøo tröôøng, lôùp, giaùo vieân, hoïc sinh cuûa tröôøng mình khoâng?

- Ñöôøng giao thoâng xuoáng caáp vaø naïn keït xe, uøn taéc coù aûnh höôûng ñeán vieäc giaûng daïy, taùc phong cuûa giaùo vieân vaø vieäc hoïc taäp, reøn luyeän ñaïo ñöùc cuûa hoïc sinh hay khoâng?

Vieäc phaân chia caùc yeáu toá thaønh ñieåm maïnh, ñieåm yeáu, cô hoäi vaø caùc moái nguy khoâng nhaát thieát phaûi laø moät söï phaân chia cöùng nhaéc, vì “cô” coù theå chuyeån thaønh “nguy” vaø ngöôïc laïi moái “nguy” coù theå chuyeån thaønh cô hoäi. Trong baát cöù hoaøn caûnh naøo ta ñeàu thaáy trong “cô” coù “nguy” vaø ngöôïc laïi trong caùc moái nguy vaãn luoân thaáy coù cô hoäi. Do ñoù, “nguy” vaø “cô” luoân laø moät quaù trình, moät söï chuyeån bieán qua laïi. Moãi giaùo vieân trong tröôøng, moãi hoïc sinh trong lôùp hoaëc moãi toå nhoùm giaùo vieân, moãi lôùp hoïc trong tröôøng ñeàu phaûi nhìn thaáy ñöôïc ñieàu ñoù ñeå tìm kieám ñöôïc moät söï caân baèng hoaëc chaáp nhaän caùc thaùch thöùc khi ñöa ra quyeát ñònh. Ñieàu quan troïng laø khi phaân tích, hieäu tröôûng phaûi chæ ra ñöôïc nguyeân nhaân khieán cho tröôøng, lôùp, hoaëc caù nhaân giaùo vieân, hoïc sinh bò vöôùng vaøo vieäc yeáu, keùm veà moät chæ soá cuï theå naøo ñoù, ñeå töø ñoù ñöa ra giaûi phaùp, taäp trung öu tieân giaûi quyeát nhaèm coù ñöôïc maët baèng chaát löôïng giaùo duïc töông ñoái ñoàng ñeàu trong nhaø tröôøng.

Cuoäc soáng chöùa ñöïng moät söï vaän ñoäng khoâng ngöøng vaø con ngöôøi phaûi vaän ñoäng kheùo leùo theo doøng chaûy aáy vôùi moät tö duy linh hoaït vaø taàm nhìn saéc saûo ñeå khoâng rôi vaøo baát cöù thaùi cöïc naøo.

Khi keát thuùc phaân tích SWOT, Hieäu tröôûng caàn choát laïi moät soá vaán ñeà chieán löôïc sau: Taát caû caùc yeáu toá beân trong vaø beân ngoaøi ñoù, cho pheùp chuùng ta xaùc ñònh vaán ñeà cuûa tröôøng hoïc laø gì? Vì sao laïi coù vaán ñeà ñoù? Vaán ñeà ñoù cuûa ai? Coù theå laøm gì ñeå giaûi quyeát vaán ñeà ñoù? Coù theå gaëp haäu quaû gì neáu boû soùt vaán ñeà ñoù?,...




TẬP HUẤN

4. Toå chöùc boä maùy nhaân söï noøng coát cuûa tröôøng

Ñeå trieån khai thaønh coâng Keá hoaïch quaûn lí hoaït ñoäng giaù trò soáng cho hoïc sinh, ñieàu quan troïng laø Hieäu tröôûng hieåu ñöôïc nhöõng yeâu caàu cuûa keá hoaïch ngay töø khi môùi baét ñaàu xaây döïng keá hoaïch ñoù. Hieäu tröôûng caàn laøm quen vôùi nhöõng traùch nhieäm, nhieäm vuï chính vaø nhöõng kó naêng caøn thieát ñeå chuaån bò kó löôõng hôn trong vieäc chæ ñaïo ñieàu haønh thaønh coâng caùc hoaït ñoäng theo keá hoaïch. Hieäu tröôûng caàn töï xaùc ñònh vai troø vaø töï ñaùnh giaù baûn thaân trong nhieäm vuï laõnh ñaïo, quaûn lí hoaït ñoäng giaù trò soáng cho hoïc sinh ñeå tieân löôïng keát quaû vaø ñieàu chænh loä trình thöïc thi keá hoaïch. Ví duï, hieäu tröôûng töï traû lôøi caùc caâu hoûi:

- Toâi coù phaûi laø ngöôøi coù kó naêng giao tieáp toát khoâng?

- Toâi coù theå saép xeáp vaø thích nghi vôùi söï thay ñoåi ôû möùc ñoä naøo?

- Toâi coù chuyeân moân kó thuaät caàn thieát ñeán möùc ñoä naøo?

- Toâi coù kó naêng ñaøm phaùn vaø xaây döïng ñoäi nguõ toát khoâng?,...

Hieäu tröôûng caàn quyeát ñònh löïa choïn giaùo vieân phuø hôïp, thaønh laäp Ban chæ ñaïo, Toå Tö vaán taâm lí, Toå Truyeàn thoâng cuûa nhaø tröôøng ñeå taïo moâi tröôøng cho giaùo vieân, hoïc sinh thöôøng xuyeân ñöôïc taâm söï, chia seû nhöõng khoù khaên, böùc xuùc trong vieäc giaùo duïc hoïc sinh, trong cuoäc soáng gia ñình, nhaø tröôøng vaø xaõ hoäi, nhöõng yeáu toá aûnh höôûng ñeán hoïc taäp, tu döôõng cuûa hoïc sinh. Ban chæ ñaïo caàn coù ñuû ñaïi dieän caùc thaønh phaàn ñoaøn theå trong nhaø tröôøng nhö: Hieäu tröôûng, Phoù Hieäu tröôûng, ñaïi dieän Ban chaáp haønh Coâng ñoaøn, giaùo vieân coá vaán Ñoaøn thanh nieân, giaùo vieân Toång phuï traùch Ñoäi, ñaïi dieän giaùo vieân chuû nhieäm töøng khoái lôùp, chuyeân gia taâm lí (coù theå môøi neáu tröôøng khoâng coù giaùo vieân taâm lí).

Hieäu tröôûng cuõng caàn thöôøng xuyeân cuûng coá vaø phaùt trieån moái quan heä hôïp taùc, phoái hôïp vôùi caùc löïc löôïng trong vaø ngoaøi nhaø tröôøng: Giaùo vieân chuû nhieäm, giaùo vieân boä moân, giaùo vieân Toång phuï traùch Ñoäi, Bí thö Ñoaøn thanh nieân, Coâng ñoaøn, Ban ñaïi dieän cha meï hoïc sinh, caùc ban ngaønh ñoaøn theå ôû ñòa phöông,... trong moïi hoaït ñoäng giaùo duïc giaù trò soáng cho hoïc sinh. Caàn thöôøng xuyeân thuùc ñaåy hoï ñaït muïc tieâu, giuùp ñôõ hoï phaùt trieån trong caû hai vai troø: caù nhaân vaø thaønh vieân cuûa nhoùm.

5. Chæ ñaïo thöïc hieän keá hoaïch hoaït ñoäng giaùo duïc giaù trò soáng

Khi ñaõ coù moät Ban chæ ñaïo, nhoùm giaùo vieân noøng coát, caùc toå chuyeân traùch,... ñieàu quan troïng tieáp theo laø Hieäu tröôûng caàn khôûi ñoäng thöïc hieän Keá hoaïch moät caùch tích cöïc, khuyeán khích tinh thaàn ñoàng ñoäi baèng caùch taïo moâi tröôøng thaân thieän, thoaûi maùi cho moïi ngöôøi chia seû thoâng tin cuûa keá hoaïch nhö: muïc tieâu, caùch tieán haønh, caùc nguoàn löïc, nguoàn taøi lieäu, cô hoäi vaø nguy cô,... ñoàng thôøi thöôøng xuyeân ñieàu chænh keá hoaïch cho phuø hôïp vôùi ñieàu kieän soáng vaø hoïc taäp luoân bieán ñoäng cuûa caùc em.

Ñeå thöïc hieän hoaït ñoäng giaùo duïc giaù trò soáng hieäu quaû theo keá hoaïch naêm hoïc, Hieäu tröôûng caàn xaây döïng keá hoaïch coâng vieäc chi tieát. Hieän nay, ngöôøi ta thöôøng aùp


PHẦN

2: T

ÀI L

IỆU

HỖ T

RỢ TẬP

HUẤ

N

duïng kó naêng xaùc ñònh noäi dung coâng vieäc cuï theå theo coâng thöùc (5W + 1H + 2C+ 5M) nhö sau:

+ Xaùc ñònh muïc tieâu, noäi dung coâng vieäc - (What?)

What? (Laøm gì?): Khi phaûi laøm baát cöù moät coâng vieäc naøo, caàn traû lôøi caâu hoûi Laøm gì? Ñeå laøm gì ñeå xaùc ñònh noäi dung coâng vieäc caàn laøm vaø muïc tieâu caàn ñaït ñöôïc. Xaùc ñònh roõ muïc tieâu vaø yeâu caàu cuûa coâng vieäc seõ giuùp Hieäu tröôûng luoân höôùng troïng taâm caùc coâng vieäc vaøo muïc tieâu vaø ñaùnh giaù hieäu quaû cuoái cuøng.

Hieäu tröôûng caàn chæ ra caùc böôùc cuï theå ñeå giaùo vieân thöïc hieän coâng vieäc ñöôïc giao vaø caàn ñaûm baûo raèng caùc böôùc coâng vieäc ñöôïc tieán haønh theo traät töï hôïp lí.

+ Xaùc ñònh lí do, cô sôû löïa choïn coâng vieäc caàn laøm (Why?)

Why? (Vì sao?) coù theå bao goàm caùc caâu hoûi sau:

Vì sao phaûi laøm coâng vieäc naøy?

Coâng vieäc naøy coù yù nghóa nhö theá naøo?

Neáu khoâng ai thöïc hieän coâng vieäc naøy thì haäu quaû laø gì?

+ Xaùc ñònh thôøi gian, ñòa ñieåm, ngöôøi tieán haønh coâng vieäc (3W)

Where? (ÔÛ ñaâu?) coù theå bao goàm caùc caâu hoûi sau:

Coâng vieäc ñoù ñöôïc thöïc hieän taïi ñaâu?

Coâng vieäc ñoù ñöôïc kieåm tra taïi boä phaän naøo?

Caàn kieåm tra, kieåm soaùt ôû nhöõng coâng ñoaïn naøo?…

When? (Khi naøo?) coù theå bao goàm caùc caâu hoûi sau:

Coâng vieäc ñoù ñöôïc thöïc hieän khi naøo?

Khi naøo coâng vieäc ñoù keát thuùc?

Ñeå xaùc ñònh ñöôïc thôøi haïn phaûi laøm coâng vieäc naøo ñoù, ngöôøi caùn boä quaûn lí caàn xaùc ñònh ñöôïc möùc ñoä khaån caáp, quan troïng vaø möùc ñoä khoù cuûa töøng coâng vieäc. Thoâng thöôøng ngöôøi ta chia 4 loaïi coâng vieäc khaùc nhau:

+ Coâng vieäc vöøa quan troïng vöøa khaån caáp;

+ Coâng vieäc khoâng quan troïng nhöng khaån caáp;

+ Coâng vieäc quan troïng nhöng khoâng khaån caáp;

+ Coâng vieäc vöøa khoâng quan troïng vöøa khoâng khaån caáp.

Kó naêng xaùc ñònh noäi dung coâng vieäc theo 5W + 1 H: What (Laøm gì? Ñeå laøm gì?), Why (Taïi sao?), Where (ÔÛ ñaâu?), When (Khi naøo?), Who (Ai?)




TẬP HUẤN

Caàn phaûi thöïc hieän coâng vieäc vöøa khaån caáp vöøa quan troïng tröôùc, sau ñoù xeáp theo thöù töï töø khaån caáp ñeán quan troïng laøm sau.

Who? (Ai?) coù theå bao goàm caùc caâu hoûi sau:

Ai laøm vieäc ñoù?

Ai kieåm tra vieäc ñoù?

Ai hoã trôï vieäc ñoù?

Ai chòu traùch nhieäm veà vieäc ñoù?...

How? (Nhö theá naøo?) coù theå bao goàm caùc caâu hoûi sau:

Caùch thöùc thöïc hieän töøng coâng vieäc nhö theá naøo?

Taøi lieäu höôùng daãn thöïc hieän laø taøi lieäu naøo?

Tieâu chuaån caàn ñaït cuûa coâng vieäc laø gì?

Neáu caàn maùy moùc, phöông tieän thöïc hieän nhieäm vuï thì caùch thöùc vaän haønh nhö theá naøo?

Man? (Nhaân löïc?), coù theå bao goàm caùc caâu hoûi sau:

Nhöõng giaùo vieân, toå chuyeân moân naøo seõ thöïc hieän coâng vieäc? Hoï coù ñuû trình ñoä, kinh nghieäm, kyõ naêng, phaåm chaát, tính caùch phuø hôïp khoâng?

Ai hoã trôï?

Ai kieåm tra?

Neáu caàn nguoàn döï tröõ thì coù ñuû nguoàn löïc con ngöôøi (trong tröôøng, ngoaøi tröôøng) ñeå hoã trôï khoâng?

Material? (Nguyeân vaät lieäu hoaëc heä thoáng cung öùng?) coù theå bao goàm caùc caâu hoûi sau: Neáu coâng vieäc caàn coù nguyeân vaät lieäu ñeå thöïc hieän thì:

Tieâu chuaån cuûa nguyeân vaät lieäu bao goàm nhöõng tieâu chí naøo?

Tieâu chuaån nhaø cung öùng caàn ñaûm baûo caùc yeâu caàu gì?

Caùch thöùc, phöông phaùp giao nhaän nguyeân vaät lieäu ra sao?

Thôøi haïn naøo thì giao nhaän nguyeân vaät lieäu, saûn phaåm?

Kó naêng phaân boå nguoàn löïc cho hoaït ñoäng theo 5M: Man (nguoàn nhaân löïc), Money (nguoàn kinh phí), Material (nguoàn vaät lieäu, heä thoáng cung öùng), Machine (nguoàn maùy moùc, phöông tieän), Method (Phöông phaùp laøm vieäc)


PHẦN

2: T

ÀI L

IỆU

HỖ T

RỢ TẬP

HUẤ

N

6. Thöôøng xuyeân kieåm tra ñaùnh giaù keát quaû hoaït ñoäng giaùo duïc giaù trò soáng

Ngay caû nhöõng keá hoaïch ñöôïc chuaån bò chu ñaùo nhaát cuõng coù theå bò thaát baïi, do ñoù caàn coù moät heä thoáng giaùm saùt ñeå caûnh baùo sôùm nhöõng vaán ñeà coù theå xaûy ra. Hieäu tröôûng caàn naém vöõng nhöõng bieän phaùp giaùm saùt hieäu quaû vaø phöông thöùc xaây döïng moät quy trình cho pheùp phaùt hieän nhöõng vaán ñeà tieàm aån. Bôûi vaäy, Hieäu tröôûng caàn ñònh höôùng hoaït ñoäng cho giaùo vieân vaø hoïc sinh trong vieäc giaùo duïc giaù trò soáng moät caùch roõ raøng, ñeå töï caùc nhoùm giaùo vieân xaây döïng keá hoaïch hoaït ñoäng vaø tieâu chí ñaùnh giaù. Tieâu chí ñaùnh giaù keát quaû giaùo duïc giaù trò soáng caàn ñaùp öùng yeâu caàu vöøa khoa hoïc vöøa dung dò, hôïp quy luaät, ghi nhaän ñöôïc keát quaû thaät ôû moãi hoïc sinh chöù khoâng chæ thoáng keâ moät soá bieåu hieän noåi baät cuûa moät vaøi hoïc sinh luoân daãn ñaàu lôùp veà ñieåm soá caùc moân hoïc. Tröôøng hoïc caàn thöôøng xuyeân toång keát, ñaùnh giaù thi ñua, ghi nhaän vaø nhaân roäng keát quaû thaät cuûa quaù trình giaùo duïc giaù trò soáng cho hoïc sinh. Hieäu tröôûng caàn khuyeán khích giaùo vieân ñeà xuaát vaø cuøng Hieäu tröôûng thoáng nhaát chung trong tröôøng veà caùch tieán haønh kieåm soaùt, kieåm tra, ñaùnh giaù keát quaû hoaït ñoäng giaùo duïc giaù trò soáng,...

Vieäc thöïc hieän keá hoaïch hieäu quaû cho pheùp Hieäu tröôûng thu thaäp thoâng tin, qua ñoù ñaùnh giaù vaø ñieàu chænh tieán ñoä hieän taïi so vôùi keá hoaïch ban ñaàu.

Hieäu tröôûng vaän duïng kó naêng kieåm soaùt, kieåm tra coâng vieäc theo coâng thöùc 2C:

Control (kieåm soaùt), coù theå bao goàm caùc caâu hoûi sau:

Coâng vieäc ñoù coù ñaëc tính gì?

Laøm theá naøo ñeå ño löôøng ñöôïc ñaëc tính ñoù?

Ño löôøng coâng vieäc ñoù baèng duïng cuï, maùy moùc nhö theá naøo?

Coù bao nhieâu ñieåm kieåm soaùt vaø ñieåm kieåm soaùt troïng yeáu?

Check (kieåm tra), coù theå bao goàm caùc caâu hoûi sau:

Coù nhöõng böôùc coâng vieäc naøo caàn phaûi kieåm tra? (Thoâng thöôøng coù bao nhieâu coâng vieäc thì cuõng caàn soá löôïng töông töï caùc böôùc phaûi kieåm tra.)

Taàn suaát kieåm tra nhö theá naøo? Vieäc kieåm tra ñoù thöïc hieän 1 laàn hay thöôøng xuyeân (neáu thöôøng xuyeân thì bao laâu moät laàn?)

Ai tieán haønh kieåm tra?

Nhöõng ñieåm kieåm tra naøo laø troïng yeáu?

Kó naêng kieåm tra, kieåm soaùt coâng vieäc theo 2C:

Control (kieåm soaùt) + Check (Kieåm tra)




TẬP HUẤN

Toùm laïi, vieäc giaùo duïc giaù trò soáng cho hoïc sinh phoå thoâng noùi chung vaø cho hoïc sinh trung hoïc noùi rieâng laø moät quaù trình laâu daøi, khoù khaên, phöùc taïp, ñöôïc hình thaønh coù choïn loïc theo töøng nhoùm hoïc sinh vaø mang tính caù theå hoùa raát cao. Ñeå vieäc giaùo duïc giaù trò soáng cho hoïc sinh coù hieäu quaû, nhaø tröôøng caàn phoái hôïp chaët cheõ moïi löïc löôïng giaùo duïc töø trong nhaø tröôøng nhö Hoäi ñoàng sö phaïm, toå chöùc Ñoaøn, Ñoäi, Ban ñaïi dieän cha meï hoïc sinh, vaø caùc löïc löôïng giaùo duïc khaùc ngoaøi coäng ñoàng vaø xaõ hoäi. Nhaø tröôøng phaûi laø chieác caàu noái giöõa gia ñình vaø xaõ hoäi ñeå giaùo duïc hoïc sinh, treân cô sôû xaùc ñònh cuï theå nhöõng giaù trò vaø möùc ñoä phuø hôïp vôùi taâm, sinh lí, ñoä tuoåi cuûa hoïc sinh trung hoïc. Hieän nay, khi Boä GD&ÑT chöa coù chöông trình giaùo duïc giaù trò soáng thoáng nhaát cho toaøn quoác, moãi nhaø tröôøng caàn thoáng nhaát chöông trình giaùo duïc theo töøng caáp ñoä ôû caùc khoái lôùp, quy ñònh thôøi löôïng, noäi dung giaùo duïc rieâng cho töøng khoái lôùp. Hieäu tröôûng caàn ñaëc bieät quan taâm ñeán noäi dung, hình thöùc giôø sinh hoaït lôùp ñeå tích hôïp giaùo duïc giaù trò soáng thích hôïp; xaây döïng keá hoaïch giaùo duïc giaù trò soáng cho tröôøng ñoàng thôøi thöôøng xuyeân ñieàu chænh keá hoaïch cho phuø hôïp trong quaù trình thöïc hieän; laáy ñoäi nguõ giaùo vieân laøm noøng coát ñeå ñeà xuaát, xaây döïng keá hoaïch vaø trieån khai thöïc hieän sao cho nhaø tröôøng luoân ôû theá chuû ñaïo vaø quyeát ñònh, coøn hoïc sinh luoân giöõ vai troø chuû ñoäng, töï tin trong hoïc taäp, tu döôõng.

Doøng thôøi gian cho thaáy giaù trò soáng khoâng phaûi laø thöù baåm sinh hoaëc taïo hoùa ban cho hoaëc chôø ñôïi ngöôøi khaùc mang ñeán cho maø con ngöôøi coù ñöôïc trong quaù trình ñaàu tö hoïc vaán, môû mang tri thöùc vaø ñöôïc traûi nghieäm qua quaù trình reøn luyeän, tu döôõng cuûa con ngöôøi trong suoát cuoäc ñôøi.

Muoán quaûn lí hoaït ñoäng giaùo duïc giaù trò soáng hieäu quaû, Hieäu tröôûng caàn coù hieåu bieát saâu saéc veà nhöõng giaù trò soáng phoå quaùt thoâng qua caùc haønh vi cuûa giaùo vieân, hoïc sinh. Hieäu tröôûng caàn xaây döïng ñoäi nguõ giaùo vieân, phaùt trieån vaø cuûng coá caùc ñieàu kieän cô sôû vaät chaát, tö lieäu boài döôõng giaùo vieân, taïo moâi tröôøng giaùo duïc giaù trò soáng cho hoïc sinh phuø hôïp. Hieäu tröôûng caàn töï reøn luyeän ñeå ñaït ñöôïc caùc kyõ naêng laäp keá hoaïch, kyõ naêng toå chöùc nhaân söï vaø caùc nguoàn löïc, kyõ naêng chæ ñaïo thöïc hieän keá hoaïch, kyõ naêng öùng xöû tình huoáng giaùo duïc trong quaù trình ñieàu haønh vaø kyõ naêng kieåm tra ñaùnh giaù keát quaû thöïc hieän.


PHẦN

2: T

ÀI L

IỆU

HỖ T

RỢ TẬP

HUẤ

N

MOÂ ÑUN 2 - HIEÄU TRÖÔÛNG TRÖÔØNG TRUNG HOÏCVÔÙI VAÁN ÑEÀ GIAÙO DUÏC KÓ NAÊNG SOÁNG TRONG GIAI ÑOAÏN HIEÄN NAY

MUÏC TIEÂU

Sau khi keát thuùc khoùa taäp huaán hoïc vieân coù theå:

- Xaùc ñònh roõ taàm quan troïng cuûa vieäc taêng cöôøng giaùo duïc kó naêng soáng cho hoïc sinh trung hoïc trong giai ñoaïn hieän nay;

- Lieät keâ ñöôïc moät soá khaùi nieäm cô baûn: kó naêng soáng, giaùo duïc kó naêng soáng;

- Hieåu kó naêng soáng theo tieáp caän 4 truï coät hoïc cuûa UNESCO;

- Vaän duïng tieáp caän kó naêng soáng, tieáp caän 4 truï coät hoïc cuûa UNESCO vaøo cuoäc soáng.

- Bieát caùch xaùc ñònh nhöõng kó naêng soáng phuø hôïp caàn giaùo duïc cho hoïc sinh trung hoïc;

- Phaùt trieån ñöôïc kó naêng quaûn lí hoaït ñoäng giaùo duïc kó naêng soáng cho hoïc sinh trung hoïc trong giai ñoaïn hieän nay.

I. MOÄT SOÁ KHAÙI NIEÄM CÔ BAÛN

1. Kó naêng soáng

Hieän nay coù khaù nhieàu khaùi nieäm veà kó naêng soáng.

Theo Toå chöùc Vaên hoùa, Khoa hoïc vaø Giaùo duïc cuûa Lieân hieäp quoác (UNESCO): Kó naêng soáng laø naêng löïc caù nhaân ñeå thöïc hieän ñaày ñuû caùc chöùc naêng vaø tham gia vaøo cuoäc soáng haøng ngaøy - ñoù laø nhöõng kó naêng cô baûn nhö: kó naêng ñoïc, vieát, laøm tính, giao tieáp öùng xöû, giôùi thieäu baûn thaân, thuyeát trình tröôùc ñaùm ñoâng, laøm vieäc nhoùm, khaùm phaù nhöõng thay ñoåi cuûa baûn thaân, tö duy hieäu quaû,... [7]

Theo Toå chöùc Y teá Theá giôùi (WHO): Kó naêng soáng laø nhöõng kó naêng thieát thöïc maø con ngöôøi caàn ñeå coù cuoäc soáng an toaøn, khoeû maïnh. Ñoù laø nhöõng kó naêng mang tính taâm lí xaõ hoäi vaø kó naêng giao tieáp ñöôïc vaän duïng trong nhöõng tình huoáng haøng ngaøy ñeå töông taùc moät caùch hieäu quaû vôùi ngöôøi khaùc vaø giaûi quyeát coù hieäu quaû nhöõng vaán ñeà, nhöõng tình huoáng cuûa cuoäc soáng haøng ngaøy [7].

Theo Quyõ Nhi ñoàng Lieân hieäp quoác (UNICEF), kó naêng soáng laø nhöõng haønh vi cuï theå theå hieän khaû naêng chuyeån ñoåi kieán thöùc vaø thaùi ñoä thaønh haønh ñoäng thích öùng trong cuoäc soáng. Kó naêng soáng phaûi döïa treân nhaän thöùc, thaùi ñoä vaø chuyeån bieán thaønh haønh vi nhö moät yeâu caàu lieân hoaøn vaø coù tính höôùng ñích13.

13 PHuyønh Vaên Sôn, “Quan nieäm veà kó naêng soáng hieän nay”, Kæ yeáu hoäi thaûo khoa hoïc GD kó naêng soáng cho thieáu nhi, Tröôøng Ñoäi Leâ Duaån, 2010.


VỚI VẤN ĐỀ GIÁO DỤC KỸ NĂNG SỐNG TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY


TẬP HUẤN

Luaän giaûi theo caùc töø vieát taét trong sô ñoà 6 [xem http://www.unesco.org/delors/fourpil.htm], chuùng ta coù theå hieåu Kó naêng soáng (LIFESKILLS) bao goàm heä thoáng caùc kó naêng cuï theå nhö: kó naêng hoïc taäp - kó naêng nhaän bieát vaø yù thöùc caù nhaân - kó naêng giöõ caân baèng chaát vaø söùc khoûe - kó naêng phaùt trieån caûm xuùc - kó naêng giaûi quyeát vaán ñeà - kó naêng theå hieän loøng toát - kó naêng theå hieän haønh vi thaân thieän - kó naêng taïo laäp caân baèng cuoäc soáng - kó naêng choïn loïc bieát duy trì vaø töø boû - kó naêng giao tieáp xaõ hoäi.

Con ngöôøi caàn coù nhöõng kó naêng nhaát ñònh ñeå soáng (toàn taïi vaø phaùt trieån) khi xem xeùt noù trong ba moái quan heä: Con ngöôøi vôùi chính baûn thaân mình; Con ngöôøi Con ngöôøi vôùi chính baûn thaân mình; Con ngöôøi vôùi töï nhieân; Con ngöôøi vôùi caùc moái quan heä xaõ hoäivôùi töï nhieân; Con ngöôøi vôùi caùc moái quan heä xaõ hoäi. Nhìn töø caû ba goùc ñoä, caùc kó naêng soáng ñeàu nhaèm giuùp chuû theå hoïc chuyeån dòch kieán thöùc töø nhöõng ñieàu ñaõ bieát, ñaõ nghó, ñaõ hoïc ñöôïc trong saùch vôû, keå caû nhöõng thaùi ñoä, tö töôûng, tình caûm môùi chæ coù ñöôïc döôùi daïng tieàm naêng trong moãi caù theå, trôû thaønh nhöõng haønh ñoäng trong thöïc teá theo caùch laøm hieäu quaû, mang tính xaây döïng, nhaèm giuùp moãi ngöôøi coù theå phaùt trieån haøi hoøa, goùp phaàn xaây döïng moät xaõ hoäi laønh maïnh, phaùt trieån beàn vöõng. Kó naêng soáng khoâng phaûi laø naêng löïc caù nhaân baát bieán trong moïi thôøi ñaïi maø laø nhöõng naêng löïc thích nghi cho moãi thôøi ñaïi maø caù nhaân ñoù soáng, bôûi vaäy kó naêng soáng vöøa mang tính caù nhaân, vöøa mang tính daân toäc - quoác gia, vöøa mang tính xaõ hoäi - toaøn caàu.

Töø nhöõng khaùi nieäm treân, kó naêng soáng trong phaïm vi löùa tuoåi hoïc sinh trung hoïc thöôøng gaén lieàn vôùi phaïm truø kieán thöùc, kó naêng vaø thaùi ñoä maø hoïc sinh ñöôïc reøn luyeän trong quaù trình giaùo duïc. Toång hôïp caùc keát quaû giaùo duïc töø baøi hoïc treân lôùp; töø nhöõng hoaït ñoäng giaùo duïc ngoaøi giôø leân lôùp; töø nhöõng hoaït ñoäng giaùo duïc trong ghia ñình vaø coäng ñoàng, hoïc sinh hình thaønh ñöôïc moät soá kó naêng soáng cô baûn phuø hôïp nhö: kó naêng töï nhaän thöùc, kó naêng giao tieáp, kó naêng xaùc ñònh giaù trò,

Learning Hoïc taäp

Nhaän bieát vaø yù thöùc caùc nhaân

Caân baèng chaát vaø söùc khoûe

Phaùt trieån xuùc caûm

Khaû naêng giaûi quyeát caùc vaán ñeà

Loøng toát

Söï thaân thieän

Caân baèng trong cuoäc soáng

Bieát töø boû vaø duy trì

Kóõ naêng giao tieáp xaõ hoäi

Identity & Sefl-Awareness

Fitness & Health

Emotional Development

Solving Problems

Kindness

Intimacy

Living in Balance

Letting Go & Holding On

Social Skills

Sô ñoà 6: Khaùi nieäm kó naêng soáng - LIFESKILLS


PHẦN

2: T

ÀI L

IỆU

HỖ T

RỢ TẬP

HUẤ

N

kó naêng ra quyeát ñònh, kó naêng kieân ñònh, kó naêng ñaët muïc tieâu,... Nhöõng kó naêng naøy bao giôø cuõng gaén cuï theå vôùi moät noäi dung giaùo duïc giaù trò soáng nhaát ñònh nhö: Nghóa vuï baûo veä moâi tröôøng; nghóa vuï choáng teä naïn xaõ hoäi; loøng nhaân aùi; truyeàn thoáng toân sö troïng ñaïo; uoáng nöôùc nhôù nguoàn; gia ñình an toaøn, bình an; gia ñình hoøa thuaän, khoâng baïo löïc,...

2. Giaùo duïc kó naêng soáng

Giaùo duïc kó naêng soáng laø giaùo duïc caùch soáng tích cöïc trong xaõ hoäi hieän ñaïi, xaây döïng nhöõng haønh vi laønh maïnh, thay ñoåi nhöõng haønh vi, thoùi quen tieâu cöïc döïa treân neàn taûng caùc giaù trò soáng, nghóa laø ngöôøi hoïc khoâng chæ höôùng ñeán söï hieåu bieát maø coøn phaûi laøm ñöôïc nhöõng ñieàu mình hieåu, bieát öùng xöû linh hoaït trong moïi hoaøn caûnh, coâng vieäc, nhaèm laøm cho cuoäc soáng baûn thaân vaø coäng ñoàng ngaøy caøng toát ñeïp hôn. Giaùo duïc kó naêng soáng coù nhieäm vuï troïng taâm laø ñaûm baûo cho moïi ngöôøi coù ñöôïc söï töï do trong tö duy, phaùn xeùt, caûm nhaän, saùng taïo ñeå phaùt trieån taøi naêng cuûa mình vaø kieåm soaùt ñöôïc cuoäc soáng cuûa mình caøng nhieàu caøng toát.

II. TAÀM QUAN TROÏNG CUÛA VIEÄC TAÊNG CÖÔØNG GIAÙO DUÏC KÓ NAÊNG SOÁNG ÔÛ TRÖÔØNG TRUNG HOÏC TRONG GIAI ÑOAÏN HIEÄN NAY

Trong giai ñoaïn hieän nay, kó naêng soáng cuûa hoïc sinh laø vaán ñeà ñang ñöôïc xaõ hoäi quan taâm ñaëc bieät. Khoaûng 10 naêm trôû laïi ñaây, dö luaän xaõ hoäi bieát ñeán raát nhieàu haønh vi khoâng mong ñôïi trong soá caùc em hoïc sinh ôû löùa tuoåi thanh thieáu nieân, ñaëc bieät laø thieáu nieân. Phaàn lôùn soá treû coù haønh vi phaïm phaùp laø hoïc sinh töø lôùp 6 ñeán lôùp 12. Baïo löïc hoïc ñöôøng dieãn ra ngaøy caøng nhieàu vaø ngaøy caøng phöùc taïp. Moät boä phaän hoïc sinh coù nhöõng haønh vi thieáu yù thöùc, loái soáng buoâng thaû (gaây baïo löïc hoïc ñöôøng, thích aên chôi höôûng laïc, gian doái trong hoïc haønh vaø thi cöû, khoâng tuaân thuû kyû cöông, maéc teä naïn xaõ hoäi, phaïm toäi,...)

Coù nhieàu nguyeân nhaân khaùc nhau daãn ñeán tình traïng neâu treân, song coù theå ñieåm ra moät soá nguyeân nhaân chính sau:

Khoâng ít thanh thieáu nieân khoâng nhaän thöùc ñöôïc yù nghóa cuûa cuoäc soáng, ngoä nhaän baûn thaân, khoâng bieát mình laø ai, khoâng bieát soáng ñeå laøm gì? Theá naøo laø cuoäc soáng coù yù nghóa? Laøm theá naøo ñeå soáng ñeïp, soáng khoûe?...

Hoïc sinh ngaøy caøng chòu nhieàu taùc ñoäng töø xaõ hoäi vaø nhöõng taùc ñoäng naøy ngaøy caøng phöùc taïp: Teä naïn xaõ hoäi, toäi phaïm, ñaïo ñöùc xaõ hoäi xuoáng caáp (Ngöôøi lôùn, thaäm chí coù thaày coâ giaùo, cha meï trong nhieàu tröôøng hôïp khoâng coøn laø taám göông toát cho caùc em). Nhieàu em thöôøng phaûi chöùng kieán boá meï, ngöôøi lôùn caõi chöûi nhau,

DÖØNG LAÏIVAØ

HOÏC HOÛI

CHIA SEÛ YÙ TÖÔÛNG

TÖ DUY

LAÉNG NGHE

KHAÙM PHAÙ

CAÂU HOÛI

SAÙNG TAÏO




TẬP HUẤN

ñaùnh nhau, ngoaïi tình, ñuùt loùt, noùi naêng thieáu vaên hoaù, coi thöôøng kyû cöông xaõ hoäi. Thaäm chí khoâng ít em bò ngöôøi lôùn trong gia ñình haønh haï, xaâm haïi tình duïc,...

Nhieàu em chöa ñöôïc trang bò kó naêng soáng phuø hôïp. Chöông trình hoïc ôû tröôøng coøn naëng veà kieán thöùc maø coi nheï kó naêng thöïc haønh, xa rôøi thöïc teá. Moâi tröôøng giaùo duïc ôû tröôøng hoïc maát caân ñoái, coi nheï moâi tröôøng taâm lí xaõ hoäi,...

Theo coâng trình nghieân cöùu cuûa ThS. Nguyeãn Höõu Long, ba nguyeân nhaân ñöôïc hoïc sinh ñeà caäp nhieàu nhaát nhö sau: beân ngoaøi coù quaù nhieàu troø vui (34%), khoâng hoøa hôïp vôùi ngöôøi lôùn (28%) vaø töï tìm hieåu (27%). Ñoái vôùi nhaø tröôøng, lòch hoïc hieän quaù nhieàu, chöa coù boä chuaån veà kó naêng soáng,… Ngoaøi ra, do khoái löôïng kieán thöùc trong saùch giaùo khoa phaûi hoaøn thaønh quaù nhieàu neân giaùo vieân khoâng ñuû thôøi gian ñeå loàng gheùp hay tích hôïp nhaèm reøn luyeän kó naêng soáng cho hoïc sinh. Maët khaùc, chính beänh thaønh tích, chaïy theo ñieåm soá, chaïy theo tyû leä hoïc sinh leân lôùp, thi ñoã toát nghieäp 100%,... ñaõ trôû thaønh gaùnh naëng taâm lí khieán caùc em khoâng coøn thôøi gian reøn luyeän nhaân caùch moät caùch ñaày ñuû daãn ñeán nhöõng haønh vi leäch chuaån. [http://www.giaoduc.edu.vn, ngaøy 29/11/2010].

Giaùo duïc Kó naêng soáng cho hoïc sinh trong caùc tröôøng phoå thoâng laø xu theá chung cuûa nhieàu nöôùc treân theá giôùi. ÔÛ Vieät Nam, ñoù laø yeâu caàu caáp thieát ñoái vôùi theá heä treû nhaèm thöïc hieän yeâu caàu ñoåi môùi giaùo duïc phoå thoâng, thuùc ñaåy söï phaùt trieån caù nhaân vaø xaõ hoäi,.. Vaän duïng toát caùc kó naêng soáng chính laø söï boå sung veà kieán thöùc vaø naêng löïc caàn thieát ñeå moät caù nhaân coù theå hoaït ñoäng moät caùch ñoäc laäp, giuùp hoï traùnh ñöôïc nhöõng khoù khaên trong quaù trình soáng.

III. TIEÁP CAÄN GIAÙO DUÏC KÓ NAÊNG SOÁNG THEO 4 TRUÏ COÄT HOÏC CUÛA UNESCO

Naêm 1996 Hoäi ñoàng quoác teá veà Giaùo duïc cho theá kæ XXI cuûa Ñaïi hoäi ñoàng giaùo duïc, khoa hoïc vaø vaên hoùa Lieân hôïp quoác (UNESCO) do Jaccque Delor laøm Chuû tòch ñaõ ñöa ra moät baùo caùo khaúng ñònh vai troø quan troïng cuûa giaùo duïc ñoái vôùi söï phaùt trieån töông lai cuûa caù nhaân, daân toäc vaø nhaân loaïi. Baùo caùo naøy nhaán maïnh giaùo duïc laø “kho baùu tieàm aån”, ñoàng thôøi ñöa ra moät taàm nhìn veà giaùo duïc cho Theá kyû XXI döïa treân boán truï coät: Hoïc ñeå bieátHoïc ñeå bieát (Learning to know); Hoïc ñeå laømHoïc ñeå laøm (Learning to do); Hoïc ñeå cuøng chung soángHoïc ñeå cuøng chung soáng (Learning to live together); Hoïc ñeå töï khaúng ñònh mình Hoïc ñeå töï khaúng ñònh mình

Tham nhuõngTham nhuõng


PHẦN

2: T

ÀI L

IỆU

HỖ T

RỢ TẬP

HUẤ

N

(Learning to be). Boán truï coät naøy chính laø moät caùch tieáp caän kó naêng soáng döïa treân söï keát hôïp haøi hoøa giöõa caùc nhoùm kó naêng nhaän thöùc, kó naêng thöïc tieãn (laøm vieäc), kó naêng xaõ hoäi vaø kó naêng caù nhaân.

1. Hoïc ñeå bieát - Kó naêng soáng lieân quan ñeán “nhaän thöùc”

Khi hoïc ñeå bieát töùc laø baïn khoâng quan taâm nhieàu ñeán vieäc tieáp thu löôïng kieán thöùc ñaõ ñöôïc caáu truùc saün. Ñieàu baïn quan taâm khi ñoù laø laøm sao ñeå naém vöõng ñöôïc caùc coâng cuï hoïc taäp. Noùi caùch khaùc, ñoù laø hoïc caùch hoïc chöù khoâng phaûi hoïc kieán thöùc. Coù theå xem hoïc ñeå bieát vöøa laø phöông tieän vöøa laø muïc ñích cuûa cuoäc soáng. Neáu xem ñoù laø phöông tieän, baïn caàn phaûi hoïc ñeå hieåu theá giôùi xung quanh mình, ít nhaát laø hieåu ñeå coù theå soáng moät cuoäc soáng ñöôïc toân troïng, phaùt trieån caùc kó naêng ngheà nghieäp vaø giao tieáp vôùi ngöôøi khaùc. Neáu xem hoïc ñeå bieát laø moät muïc ñích thì vieäc hoïc naøy phaûi xuaát phaùt töø söï yeâu thích tìm hieåu vaø khaùm phaù kieán thöùc. Kieán thöùc cuûa baïn caøng roäng thì baïn caøng hieåu ñöôïc nhieàu khía caïnh cuûa cuoäc soáng hôn. Hoïc theo caùch nhö theá seõ khuyeán khích söï toø moø trí tueä nhieàu hôn, maøi giuõa khaû naêng pheâ phaùn vaø thuùc ñaåy baïn phaùt trieån caùc phaùn xeùt ñoäc laäp cuûa mình veà theá giôùi chung quanh. Vôùi caùch nhìn vieäc hoïc nhö theá thì moïi treû em, duø soáng ôû nôi naøo, cuõng phaûi ñöôïc coù cô hoäi tieáp caän vôùi moät neàn giaùo duïc khoa hoïc vaø trôû thaønh nhöõng ngöôøi baïn cuûa khoa hoïc trong suoát cuoäc ñôøi. Vì theá, hoïc ñeå bieát chính laø hoïc caùch hoïc theá naøo ñeå phaùt trieån söï taäp trung, reøn luyeän kó naêng ghi nhôù vaø naâng cao khaû naêng tö duy cuûa mình.

Töø luùc sô sinh treû em ñaõ phaûi hoïc caùch taäp trung vaøo caùc söï vaät vaø con ngöôøi. Quaù trình hình thaønh vaø phaùt trieån kó naêng taäp trung coù theå coù nhieàu hình thöùc khaùc nhau vaø ñöôïc hoã trôï bôûi nhöõng cô hoäi hoïc taäp xuaát hieän suoát cuoäc ñôøi (troø chôi, caùc chöông trình traûi nghieäm trong coâng vieäc, hoaït ñoäng du lòch, caùc hoaït ñoäng thöïc haønh khoa hoïc,...)

Kó naêng ghi nhôù choïn loïc laø coâng cuï ñaéc löïc cho vieäc loaïi boû doøng thoâng tin “laù caûi”, “giaät gaân” do giôùi truyeàn thoâng cung caáp. Do vaäy, con ngöôøi caàn phaûi bieát löïa choïn nhöõng döõ kieän ñeå ghi nhôù. Moät khi döõ kieän ñaõ ñöôïc ghi nhôù, con ngöôøi coù khaû naêng thieát laäp caùc moái lieân heä giöõa caùc döõ kieän vôùi nhau toát hôn. Khaû naêng ñaëc tröng cuûa con ngöôøi veà vieäc lieân keát caùc döõ kieän ñöôïc ghi nhôù laø quaù trình khoâng theå töï nhieân maø coù. Quaù trình naøy phaûi ñöôïc taäp luyeän, trau doài moät caùch caån thaän töø luùc coøn beù.

Kó naêng suy nghó (hay tö duy) laø ñieàu maø treû con hoïc ñöôïc ñaàu tieân ôû cha meï vaø thaày coâ. Quaù trình reøn luyeän ñeå hình thaønh vaø phaùt trieån kó naêng tö duy naøy caàn phaûi chöùa ñöïng trong ñoù caû kó naêng giaûi quyeát vaán ñeà thöïc teá vaø kó naêng tö duy tröøu töôïng. Quaù trình naøy keùo daøi suoát cuoäc ñôøi vaø coù theå ñöôïc naâng cao bôûi caùc traûi nghieäm khaùc cuûa con ngöôøi. Coâng vieäc caøng khoù, kó naêng tö duy caøng ñöôïc thöû thaùch.[xem http://www.unesco.org/delors/fourpil.htm]

2. Hoïc ñeå laøm - Kó naêng soáng lieân quan ñeán “laøm vieäc”

Hoïc ñeå laøm lieân quan ñeán theá giôùi cuûa coâng vieäc, cuï theå laø ñeå giuùp hoïc sinh chuaån bò cho moät cuoäc soáng (laøm vieäc) trong töông lai. Ñieàu naøy coù nghóa laø hoïc




TẬP HUẤN

sinh khoâng chæ ñöôïc nghe noùi hoaëc nhìn thaáy, maø caàn ñöôïc traûi nghieäm, thöïc haønh moät hoaït ñoäng cuï theå ñeå tieáp thu kieán thöùc môùi. Hoïc ñeå laøm ñöôïc bieåu hieän baèng caùc hình thöùc khaùc nhau cuûa giaùo duïc ngheà nghieäp vaø caùc chöông trình ñaøo taïo, gaén lieàn giaùo duïc kó thuaät daïy ngheà vaø ñaøo taïo kó naêng laøm vieäc. Tuy nhieân, vöôït xa hôn vieäc phaùt trieån kó naêng moät caùch haïn heïp trong nhöõng coâng vieäc cuï theå, chæ duøng söï kheùo leùo cuûa cô baép ñeå hoaøn thaønh moät coâng vieäc cuûa neàn kinh teá truyeàn thoáng, thì neàn kinh teá môùi noåi döïa treân tri thöùc ñang laøm cho coâng vieäc cuûa con ngöôøi ngaøy caøng khoâng ñaùng keå so vôùi vieäc hoïc caùch laøm, caùch ñieàu khieån caùc kó thuaät coâng ngheä cao, caùch tö duy, öùng xöû ñeå thích nghi vôùi vieäc laøm trong thôøi hieän ñaïi. Caùc vaät lieäu vaø coâng ngheä ñang trôû thaønh thöù yeáu so vôùi phaåm chaát con ngöôøi vaø moái quan heä giöõa ngöôøi vôùi ngöôøi trong coâng vieäc.

Do ñoù, hoïc ñeå laøm thöïc chaát laø hoïc caùch laøm, haøm chöùa moät söï thay ñoåi töø kó naêng cuï theå sang kó naêng saùng taïo ñeå ñeà cao vai troø moãi caù nhaân hôn. Beân caïnh nhöõng yeáu toá khaùc, khaû naêng giao tieáp hieäu quaû vôùi nhöõng ngöôøi khaùc trong coâng vieäc; sôû tröôøng höôùng tôùi laøm vieäc theo nhoùm; kó naêng xaõ hoäi trong vieäc xaây döïng caùc moái quan heä giöõa caùc caù nhaân coù yù nghóa nhaèm thích öùng vôùi söï thay ñoåi trong theá giôùi cuûa coâng vieäc vaø trong ñôøi soáng xaõ hoäi. Naêng löïc trong vieäc chuyeån ñoåi kieán thöùc vaøo caùc saùng kieán, saùng taïo, taïo vieäc laøm, saün saøng chaáp nhaän ruûi ro vaø giaûi quyeát maâu thuaãn, quaûn lí xung ñoät trong lao ñoäng vaø vieäc laøm trôû neân quan troïng. Seõ tôùi luùc hoïc sinh vöøa môùi ñoïc thoâng vieát thaïo ñaõ phaûi ñöôïc trang bò kó naêng tìm kieám tö lieäu treân maïng,...[xem http://www.unesco.org/delors/fourpil.htm]

3. Hoïc ñeå cuøng chung soáng - Kó naêng soáng lieân quan ñeán “yù thöùc, thaùi ñoä”

Hoïc ñeå cuøng chung soáng ñöôïc coi laø moät truï coät quan troïng, then choát cuûa giaùo duïc hieän ñaïi, giuùp con ngöôøi coù ñöôïc thaùi ñoä hoaø bình, khoan dung, hieåu bieát vaø toân troïng lòch söû, truyeàn thoáng vaø nhöõng giaù trò vaên hoaù vaø tinh thaàn cuûa nhau. Hoïc ñeå cuøng chung soáng bao goàm nhieàu lónh vöïc vôùi caùc muïc tieâu khaùc nhau nhö: vieäc truyeàn thuï cho caù nhaân, töø luùc coøn thô aáu cuõng nhö suoát caû cuoäc ñôøi, nhöõng giaù trò veà vieäc khoâng söû duïng baïo löïc, thöông löôïng hoaø bình, toân troïng vaø chaáp nhaän ña daïng, veà khoan dung, daân chuû, ñoaøn keát vaø coâng lí. Hoïc ñeå cuøng chung soáng cuõng nhaèm trang bò cho ngöôøi hoïc nhöõng tri thöùc, kó naêng, giaù trò vaø thaùi ñoä caàn thieát cho cuoäc soáng ngheà nghieäp ñeå vaøo ñôøi, laøm cho hoï coù ñöôïc nhaän thöùc veà söï khaùc bieät vaø ña daïng cuõng nhö söï phuï thuoäc laãn nhau giöõa caùc nöôùc vaø caùc daân toäc treân theá giôùi; taêng cöôøng giaù trò ñaïo ñöùc vaø tính cam keát, laøm cho tình ñoaøn keát trôû thaønh phöông tieän choáng söï kyø thò vaø xung ñoät,... Taát caû nhöõng khía caïnh naøy laø caàn thieát cho söï phaùt trieån beàn vöõng veà kinh teá, xaõ hoäi vaø vaên hoaù ôû caùc nöôùc giaøu cuõng nhö caùc nöôùc ngheøo.

Muïc ñích cuoái cuøng cuûa hoïc ñeå cuøng chung soáng vì hoaø bình, quyeàn con ngöôøi, daân chuû vaø phaùt trieån beàn vöõng laø xaây döïng trong moãi caù nhaân yù thöùc veà


PHẦN

2: T

ÀI L

IỆU

HỖ T

RỢ TẬP

HUẤ

N

caùc giaù trò; hình thaønh thaùi ñoä öùng xöû; phaùt trieån khaû naêng ñaùnh giaù vaø ñöông ñaàu vôùi nhöõng thaùch thöùc; taêng cöôøng tính thích nghi, tinh thaàn töï chuû vaø soáng coù traùch nhieäm; chaáp nhaän söï khaùc bieät vaø ña daïng giöõa caùc neàn vaên hoaù vaø vaên minh; toân troïng vaø baûo veä caùc di saûn vaên hoaù vaø thieân nhieân; baûo veä moâi tröôøng vaø taøi nguyeân thieân nhieân,...

Hoïc ñeå cuøng chung soáng trong hoaø bình, toân troïng quyeàn con ngöôøi, thöïc haønh daân chuû vaø ñaït ñöôïc söï phaùt trieån beàn vöõng yeâu caàu phaûi coù moät caùch tieáp caän tích hôïp vaø nhaát quaùn ñeå ñaûm baûo söï tham gia cuûa ngöôøi hoïc vaø coù taùc ñoäng vaøo moïi khía caïnh cuûa ngöôøi hoïc vôùi tö caùch laø moät caù nhaân, ñoàng thôøi cuõng ñoøi hoûi vieäc thöïc hieän ñoåi môùi phöông phaùp daïy hoïc, hoaøn thieän vaø ñoåi môùi hoïc lieäu, ñònh höôùng laïi ñaøo taïo giaùo vieân, ñeå thuùc ñaåy moät quaù trình giaùo duïc coù chaát löôïng. Moãi caù nhaân phaûi trôû thaønh moät thaønh vieân ñöôïc hoan ngheânh trong taäp theå cuûa mình; ñoàng thôøi phaûi laø thaønh vieân tích cöïc trong taäp theå ñoù. Bôûi vaäy, ngay khi coøn hoïc ôû lôùp maãu giaùo, moãi em beù ñaõ phaûi hoïc caùch chung soáng vôùi baïn, vôùi oâng baø, cha meï, anh chò em. Moãi hoïc sinh coøn ngoài treân gheá nhaø tröôøng ñeàu phaûi coù kó naêng öùng xöû toát trong gia ñình, trong lôùp, nhoùm baïn trong coäng ñoàng vaø xaõ hoäi,... [xem http://www.unesco.org/delors/fourpil.htm]

4. Hoïc ñeå töï khaúng ñònh mình - Kó naêng soáng lieân quan ñeán “giaù trò”

Hoïc ñeå töï khaúng ñònh mình neâu leân moät nguyeân taéc raát cô baûn cuûa giaùo duïc. Ñaây cuõng laø tieàn ñeà cho vieäc giaùo duïc kó naêng soáng, goùp phaàn hoaøn thieän söï phaùt trieån cuûa con ngöôøi - trí naõo vaø theå chaát, trí thoâng minh, söï nhaïy caûm, gu thaåm myõ, tinh thaàn. Moïi treû em vaø thanh nieân caàn phaûi ñöôïc tieáp caän vôùi moät neàn giaùo duïc mang laïi cho caùc em nhöõng kieán thöùc vaø kó naêng caàn thieát ñeå phaùt trieån caùch tö duy vaø phaùn xeùt ñoäc laäp, ñeå caùc em coù theå töï mình ñöa ra caùch haønh xöû ñuùng ñaén trong nhöõng hoaøn caûnh khaùc nhau.

Söï phaùt trieån naøy cuûa moät ngöôøi, baét ñaàu töø khi sinh ra vaø tieáp tuïc cho ñeán heát cuoäc ñôøi, laø moät quaù trình bieän chöùng döïa vaøo kieán thöùc mình coù vaø caùc moái quan heä vôùi ngöôøi khaùc. Söï phaùt trieån naøy cuõng cho ta nhöõng phoûng ñoaùn raèng ngöôøi naøy seõ coù nhöõng kinh nghieäm thaønh coâng. Vôùi tö caùch laø moät phöông tieän ñaøo taïo caù tính, giaùo duïc phaûi laø moät quaù trình ñaëc thuø hoùa cao ñoä vaø cuõng laø moät kinh nghieäm xaõ hoäi mang tính töông taùc cao. Giaùo duïc phaûi giuùp ngöôøi hoïc coù khaû naêng töï giaûi quyeát caùc vaán ñeà cuûa mình, töï ra quyeát ñònh vaø töï chòu traùch nhieäm veà nhöõng quyeát ñònh ñoù. Hôn bao giôø heát, nhieäm vuï caáp baùch cuûa giaùo duïc hieän nay laø ñaûm baûo cho moïi ngöôøi coù ñöôïc söï töï do trong tö duy, phaùn xeùt, caûm nhaän, saùng taïo ñeå phaùt trieån taøi naêng cuûa mình vaø kieåm soaùt ñöôïc cuoäc soáng cuûa mình caøng nhieàu caøng toát.

Theá kyû 21 ñang caàn nhöõng loaïi taøi naêng vaø caù tính khaùc nhau, ñoâi khi coøn hôn caû nhöõng nhaân taøi xuaát chuùng, nhöõng ngöôøi maø ñöông nhieân laø caàn thieát ôû baát cöù xaõ hoäi naøo. Nôi naøo coù nhöõng söï khaùc bieät mang daáu aán cuûa caù tính, söï ñoäc laäp vaø




TẬP HUẤN

caùc saùng kieán caù nhaân, hoaëc chæ laø vieäc laøm ñaûo loän moät traät töï ñaõ ñöôïc thieát laäp, nôi ñoù coù nhöõng ñaûm baûo toát nhaát cho tính saùng taïo vaø ñoåi môùi. Töø choái nhöõng moâ hình coâng ngheä cao ñöôïc nhaäp khaåu ñeå taäp trung vaøo vieäc tìm hieåu caùc tri thöùc vaø söùc maïnh mang tính truyeàn thoáng laø nhöõng nhaân toá hieäu quaû cho söï phaùt trieån noäi sinh. Nhöõng phöông phaùp môùi coù hieäu quaû trong vieäc giaûm baïo löïc vaø ñöông ñaàu vôùi caùc vaán ñeà xaõ hoäi ñang ñöôïc nhìn nhaän roäng raõi ñeàu xuaát phaùt töø caùc thöïc nghieäm ôû caáp coäng ñoàng ñòa phöông. ÔÛ tröôøng hoïc, ngheä thuaät vaø thô vaên caàn phaûi coù choã ñöùng quan troïng hôn so vôùi choã ñöùng hieän nay. Moái quan taâm phaùt trieån trí töôûng töôïng vaø oùc saùng taïo cuõng seõ khoâi phuïc laïi giaù trò cuûa neàn vaên hoùa vaø tri thöùc truyeàn mieäng ñöôïc ñuùc keát töø kinh nghieäm cuûa treû em hoaëc ngöôøi lôùn. Do ñoù, muïc tieâu cuûa phaùt trieån laø phaùt trieån con ngöôøi. Baèng taát caû söï phong phuù trong tính caùch cuûa mình, moãi ngöôøi coù theå dieãn ñaït ñöôïc nhöõng phöùc taïp trong suy nghó baèng nhieàu hình thöùc khaùc nhau vaø laøm toát nhöõng vai troø khaùc nhau cuûa mình, ví duï nhö vôùi tö caùch laø moät caù nhaân, moät thaønh vieân trong gia ñình vaø coäng ñoàng, moät coâng daân, moät ngöôøi

saûn xuaát, moät ngöôøi phaùt minh ra nhöõng phöông phaùp kó thuaät môùi vaø moät ngöôøi bieát mô moäng moät caùch tích cöïc,... [http://www.unesco.org/delors/fourpil.htm].

Toùm laïi, nhaân loaïi ñang soáng chung döôùi moät maùi nhaø vôùi 4 ñaëc tröng cô baûn cuûa theá giôùi hieän nay laø:

Toaøn caàu hoùa - Vaên minh Trí tueä - Kinh teá Tri thöùc - Coâng ngheä Thoâng tin.

Maùi nhaø chung theá giôùi ñöôïc xaây döïng treân 4 truï coät Hoïc: Hoïc ñeå bieát - Hoïc ñeå laøm - Hoïc cuøng chung soáng - Hoïc ñeå khaúng ñònh.

Boán truï coät cuûa maùi nhaø chung ñöôïc ñaët treân neàn taûng cuûa vieäc Hoïc : Hoïc - Hoûi - Hieåu - Haønh

4T

4H

4H

8H

TIẾP CẬN KĨ NĂNG SỐNG THEO UNESCO

Toàn cầu hóa

Văn minh trí tuệ

Kinh tế tri thức

Công nghê thông tin

1. Học

để biết

1. KNNhận thức

4. KNXác đinh gía trị

2. KNLàm việc 3. KN

Ý thức xã hội

4H

4T

Hiểu

Hỏi Hỏi Hành

2. Học

để làm

4. Học để

biết khẳng

định mình

3. Học để

cùng chung

sống

Sô ñoà 7: Tieáp caän kó naêng soáng theo boán truï coät giaùo duïc cuûa UNESCO


PHẦN

2: T

ÀI L

IỆU

HỖ T

RỢ TẬP

HUẤ

N

VÍ DUÏ 1: Phaân tích quaù trình “Giaùo duïc phoøng traùnh laïm duïng troø chôi ñieän töû” theo tieáp caän kó naêng soáng, tieáp caän 4 truï coät giaùo duïc cuûa UNESCO [theo PGS.TS Nguyeãn Thanh Bình, Taøi lieäu taäp huaán giaùo vieân chuû nhieäm, heø 2011, tr 93]

MOÄT SOÁ VÍ DUÏ CUÏ THEÅ14

HOÏC ÑEÅ BIEÁTHOÏC ÑEÅ BIEÁT(Kó naêng nhaän thöùc, kó

naêng soáng lieân quan ñeán kieán thöùc)

HOÏC ÑEÅ TÖÏ HOÏC ÑEÅ TÖÏ KHAÚNG ÑÒNH MÌNH KHAÚNG ÑÒNH MÌNH

(Kó naêng caù nhaân, kó naêng soáng lieân quan ñeán giaù trò)

HOÏC ÑEÅ CUØNG HOÏC ÑEÅ CUØNG CHUNG SOÁNG CHUNG SOÁNG

(Kó naêng xaõ hoäi, kó naêng soáng lieân quan ñeán thaùi ñoä)

HOÏC ÑEÅ LAØM HOÏC ÑEÅ LAØM (Kó naêng thöïc tieãn, thöïc haønh, kó naêng

taâm vaän ñoäng)

* Bieát caùch khai thaùc maët tích cöïc cuûa game;* Bieát ñöôïc bieåu hieän cuûa vieäc laïm duïng game;* Nhaän ra ñöôïc nguyeân nhaân gaây nghieän game;* Bieát caùch traùnh maët tieâu cöïc cuûa game;* Phaân bieät ñöôïc maët tích cöïc vaø tieâu cöïc cuûa game;* Bieát caùch öùng phoù, ñöông ñaàu vôùi söùc haáp daãn cuûa game;* Bieát döøng vieäc chôi game ñuùng luùc; * Bieát ñöôïc nhöõng quy ñònh cuûa nhaø nöôùc veà vieäc chôi game.

* Toân troïng giaù trò cuûa baûn thaân;* Laáy theá giôùi thöïc laøm leõ soáng, khoâng sa ngaõ vaøo theá giôùi aûo;* Töï chuû, töï quyeát ñònh ñoái vôùi vieäc chôi game;* Töï tin vaøo khaû naêng kieàm cheá tröôùc söï haáp daãn cuûa game;* Kieân quyeát döøng laïm duïng game khi nhaän thaáy khoâng haøi

loøng vôùi chính mình trong vieäc laïm duïng game;* Toân troïng quy ñònh cuûa nhaø nöôùc veà vieäc chôi game.

* Chia seû nhöõng hieåu bieát vaø kinh nghieäm cuûa baûn thaân veà game vôùi nhöõng ngöôøi xung quanh;* Khuyeán khích ngöôøi khaùc chôi game tích cöïc;* Hoïc hoûi ngöôøi khaùc kinh nghieäm öùng phoù vôùi vieäc laïm duïng

game;* Cöông quyeát töø choái söï loâi keùo cuûa baïn beø ñoái vôùi vieäc laïm

duïng game;* Giuùp ngöôøi khaùc thöïc hieän ñuùng quy ñònh cuûa nhaø nöôùc veà

vieäc chôi game.

* Khai thaùc maët tích cöïc cuûa game;* Söû duïng game hôïp lí;* Döøng vieäc chôi game ñuùng luùc;* Traùnh ñöôïc maët tieâu cöïc cuûa game;* Khoâng laïm duïng game;* Khoâng soáng trong theá giôùi aûo;* Thöïc hieän ñuùng quy ñònh cuûa nhaø nöôùc veà vieäc chôi game.

14 Caùc ví duï naøy do PGS.TS Nguyeãn Thanh Bình bieân soaïn.




TẬP HUẤN

VÍ DUÏ 2: Xaùc ñònh noäi dung “Giaùo duïc duïc an toaøn giao thoâng (ATGT)” theo tieáp caän kó naêng soáng, tieáp caän boán truï coät giaùo duïc cuûa UNESCO [theo Luaän vaên Th.s cuûa Nguyeãn Thò Ngoïc Lan (2010) “...Giaùo duïc an toaøn giao thoâng theo tieáp caân Kó naêng soáng...”]

HOÏC ÑEÅ BIEÁTHOÏC ÑEÅ BIEÁT(Kyõ naêng nhaän thöùc, kó


* Nhaän bieát ñöôïc caùc haønh vi vi phaïm ATGT:+ Ñi khoâng ñuùng phaàn ñöôøng quy ñònh; + Qua ñöôøng khoâng ñuùng nôi quy ñònh;+ Tuï taäp ñoâng ngöôøi gaây aùch taéc giao thoâng;+ Ñi boä daøn haøng hai, haøng ba;+ Ñi xe daøn haøng hai, haøng ba;+ Chôû quaù soá ngöôøi quy ñònh;+ Ñaäu xe laán chieám loøng ñöôøng;+ Chaïy xe laïng laùch, ñaùnh voõng;+ Khoâng ñoäi muõ baûo hieåm khi ñieàu khieån xe gaén maùy löu thoâng treân ñöôøng;+ Ñi xe gaén maùy coù dung tích xi lanh döôùi 50cm3 khi chöa ñuû tuoåi;+ Ñi xe gaén maùy coù dung tích xi lanh töø 50cm3 trôû leân khi chöa ñuû tuoåi hoaëc chöa coù giaáy pheùp laùi xe;+ Vöôït xe khoâng ñuùng quy ñònh;+ Chaïy xe quaù toác ñoä quy ñònh;+ Ñieàu khieån xe gaén maùy khi trong mình coù noàng ñoä coàn quaù quy ñònh;+ Chaïy xe ruù ga, neït poâ xe;+ Vöôït ñeøn ñoû;+ Döøng, ñoã xe khoâng ñuùng nôi quy ñònh;+ Söû duïng ñieän thoaïi di ñoäng, che oâ duø khi ñieàu khieån phöông tieän giao thoâng;+ Toå chöùc ñua xe, tham gia ñua xe vaø coå vuõ ñua xe traùi pheùp traùi;+ Gaây tai naïn hoaëc va queït xe roài boû chaïy;+ Khoâng giuùp ngöôøi bò naïn xe khi thaáy tai naïn giao thoâng xaûy ra;* Hieåu bieát nhöõng quy ñònh cuûa phaùp luaät veà Luaät giao thoâng ñöôøng boä.* Bieát thöïc hieän giao thoâng an toaøn.* Nhaän bieát caùc taùc haïi do tai naïn giao thoâng khi khoâng thöïc hieän toát ATGT:+ Nguy hieåm ñeán tính maïng, taøi saûn baûn thaân; + Nguy hieåm cho tính maïng, taøi saûn ngöôøi khaùc;+ Gaây thöông taâm cho gia ñình vaø laø gaùnh naëng cho gia ñình vaø xaõ hoäi;

* Bieát caùch töø choái nhöõng loâi keùo cuûa baïn beø vaøo haønh vi vi phaïm an toaøn gia thoâng.


PHẦN

2: T

ÀI L

IỆU

HỖ T

RỢ TẬP

HUẤ

N


(Kyõ naêng caù nhaân, kó naêng soáng lieân quan ñeán giaù trò)



HOÏC ÑEÅ LAØM HOÏC ÑEÅ LAØM (Kó naêng thöïc tieãn, thöïc haønh, kó naêng

taâm vaän ñoäng)

* Xaùc ñònh heä thoáng giaù trò cuûa baûn thaân vaø toân troïng giaù trò baûn thaân;* Töï chuû, töï quyeát ñònh haønh vi cuûa baûn thaân khi tham gia giao thoâng;* Töï tin vaøo khaû naêng vaøo kìm cheá cuûa baûn thaân tröôùc söï ruû reâ cuûa baïn beø vaøo nhöõng haønh vi vi phaïm ATGT;* Toân troïng caùc quy ñònh cuûa nhaø nöôùc veà Luaät giao thoâng ñöôøng boä.

* Ñaáu tranh, ngaên chaën, khoâng ñoàng tình vôùi haønh vi vi phaïm Luaät giao thoâng ñöôøng boä;

* UÛng hoä caùc haønh vi thöïc hieän toát ATGT;* Tuyeân truyeàn, chia seû nhöõng hieåu bieát veà Luaät giao thoâng

ñöôøng boä;* Hoïc hoûi ngöôøi khaùc veà kinh nghieäm khi tham gia giao thoâng;* Giuùp ñôõ, hoã trôï naïn nhaân bò tai naïn giao thoâng;* Ñoäng vieân ngöôøi khaùc töø boû haønh vi vi phaïm ATGT, coå vuõ vieäc

thöïc hieän neáp soáng vaên hoaù, thöïc hieän ATGT.

* Khoâng thöïc hieän caùc haønh vi vi phaïm Luaät giao thoâng ñöôøng boä;* Chaáp haønh ñuùng phaùp luaät veà Luaät giao thoâng khi tham gia

giao thoâng;* Phaùt hieän vaø ngaên chaën kòp thôøi caùc haønh vi vi phaïm Luaät

giao thoâng ñöôøng boä;* Tuyeân truyeàn caùc taùc haïi cuûa vieäc vi phaïm Luaät giao thoâng

ñöôøng boä;* Thöïc hieän nghieâm tuùc caùc quy ñònh cuûa nhaø nöôùc veà Luaät

giao thoâng ñöôøng boä.




TẬP HUẤN

VÍ DUÏ 3: Xaùc ñònh noäi dung “Giaùo duïc “Giaùo duïc söùc khoûe sinh saûn vò thaønh nieân”söùc khoûe sinh saûn vò thaønh nieân” theo tieáp caän kó naêng soáng, tieáp caän boán truï coät giaùo duïc cuûa UNESCO.

HOÏC ÑEÅ BIEÁTHOÏC ÑEÅ BIEÁT(Kyõ naêng nhaän thöùc, kó


* Bieát ñöôïc cô cheá thuï thai cuûa con ngöôøi; * Bieát ñöôïc caùc bieän phaùp traùnh thai ngoaøi yù muoán; * Bieát caùc taùc haïi cuûa tình duïc khoâng an toaøn;* Bieát ñöôïc caùc beänh laây nhieãm qua ñöôøng tình duïc cuõng nhö caùch phoøng traùnh;* Bieát caùch xöû lí khi gaëp vaán ñeà veà söùc khoûe sinh saûn;* Bieát ñöôïc caùc bieän phaùp ñeå veä sinh, baûo veä chöùc naêng cuûa caùc cô quan sinh saûn;* Bieát ñöôïc caùc dòch vuï lieân quan ñeán söùc khoûe sinh saûn;* Bieát ñöôïc caùc chính saùch, caùc luaät lieân quan ñeán vaán ñeà söùc khoûe sinh saûn vò thaønh nieân.



* Toân troïng giaù trò baûn thaân veà caû taâm hoàn vaø theå chaát;* Theå hieän loøng töï troïng trong quan heä giôùi tính;* Töï tin vaøo khaû naêng mieãn dòch/khoâng chaáp nhaän loái soáng deã daõi, buoâng thaû;* Töï tin vaøo khaû naêng kieàm cheá cuûa baûn thaân tröôùc nhöõng caùm doã cuûa quan heä tình duïc.



* Chia seû hieåu bieát cuûa baûn thaân vôùi ngöôøi khaùc veà söùc khoûe sinh saûn, veà caùc chính saùch, caùc dòch vuï chaêm soùc, caùc trung taâm hoã trôï phaùp lí …;

* Quan heä baïn beø, tình yeâu ñuùng möïc, trong saùng, laønh maïnh, tích cöïc;

* Khoâng uûng hoä, khoâng khuyeán khích baïn beø coù loái soáng deã daõi, buoâng thaû, quan heä tình duïc sôùm;

* Tuyeân truyeàn loái soáng laønh maïnh; * Tìm kieám söï hoã trôï cuûa cha meï, giaùo vieân vaø nhöõng ngöôøi

khaùc veà nhöõng quyeát ñònh vaø haønh ñoäng lieân quan ñeán SKSS cuûa baûn thaân.

HOÏC ÑEÅ LAØM HOÏC ÑEÅ LAØM (Kó naêng thöïc tieãn,

thöïc haønh, kó naêng taâm vaän ñoäng)

* Bieát töï baûo veä baûn thaân tröôùc nhöõng nguy cô bò laïm duïng tình duïc;* Khoâng thöïc hieän nhöõng haønh vi aûnh höôûng ñeán söùc khoûe sinh saûn...;* Khoâng quan heä tình duïc sôùm, quan heä tình duïc khoâng an toaøn;* Kieân ñònh tröôùc aûnh höôûng cuûa vaên hoùa phaåm ñoài truïy;* Thöïc hieän ñuùng chính saùch, phaùp luaät cuûa nhaø nöôùc veà SKSS;* Bieát söû duïng bao cao su neáu khoâng trì hoaõn ñöôïc quan heä tình duïc;- Söû duïng thuoác traùnh thai khaån caáp neáu lôõ quan heä tình duïc khoâng phoøng bò


PHẦN

2: T

ÀI L

IỆU

HỖ T

RỢ TẬP

HUẤ

N

VÍ DUÏ 4: Xaùc ñònh noäi dung “Giaùo duïc “Giaùo duïc phoøng traùnh ma tuùy”phoøng traùnh ma tuùy” theo tieáp caän kó naêng soáng, tieáp caän boán truï coät giaùo duïc cuûa UNESCO.

HOÏC ÑEÅ BIEÁTHOÏC ÑEÅ BIEÁT(Kyõ naêng nhaän thöùc,

kó naêng soáng lieân quan ñeán kieán thöùc)

* Nhaän bieát ma tuùy laø gì;* Nhaän bieát ñöôïc caùc loaïi ma tuùy;* Phaân bieát ñöôïc caùc daïng ma tuùy thöôøng gaëp; * Nhaän bieát ñöôïc taùc haïi cuûa ma tuùy; * Bieát ñöôïc nguyeân nhaân daãn ñeán nghieän ma tuùy; * Bieát ñöôïc caùc thuû ñoaïn cuûa boïn ngöôøi xaáu muoán loâi cuoán

ngöôøi khaùc söû duïng ma tuùy;* Bieát moät soá vaên baûn qui ñònh cuûa nhaø nöôùc vaø phaùp luaät trong

vieäc caám söû duïng, vaän chuyeån, taøng tröõ ma tuùy.



* Xaùc ñònh heä thoáng giaù trò cuûa baûn thaân, giuùp cho mình ñoäc laäp traùnh xa ñöôïc söï caùm doã cuûa ma tuùy;

* Toân troïng giaù trò cuûa baûn thaân;* Saùng suoát, tænh taùo ñeå phaân bieät caùc loaïi ma tuùy, töø ñoù traùnh

xa caùc chaát gaây nghieän;* Cöông quyeát traùnh xa neáu ñaõ töøng söû duïng ma tuùy; * Coù yù chí, nghò löïc ñeå vöôït leân moïi söï caùn doã tröïc tieáp hoaëc

giaùn tieáp cuûa ma tuùy; * Toân troïng nhöõng qui ñònh cuûa nhaø nöôùc vaø phaùp luaät trong

vieäc söû duïng, buoân baùn, vaän chuyeån caùc chaát ma tuùy.



* Ngaên chaën, khoâng uûng hoä, khoâng khuyeán khích ngöôøi khaùc buoân baùn, vaän chuyeån,taøng tröõ, söû duïng ma tuyù;

* Chia seû kinh nghieäm, voán hieåu bieát cuûa mình veà ma tuyù vôùi ngöôøi thaân vaø coäng ñoàng;

* Hoïc hoûi ngöôøi khaùc caùch öùng phoù vôùi ma tuyù;* Kieân quyeát töø choái söï ruû reâ, loâi keùo, eùp buoäc cuûa baïn beø ñoái

vôùi vieäc söû duïng ma tuyù;* Hoã trôï, ñoäng vieân ngöôøi khaùc töø boû ma tuyù;* Giuùp ñôõ ngöôøi ñaõ töøng nghieän quyeát taâm ñi cai nghieän.




TẬP HUẤN

IV. NHÖÕNG KÓ NAÊNG SOÁNG PHUØ HÔÏP CAÀN GIAÙO DUÏC CHO HOÏC SINH TRUNG HOÏC

Nhöõng giaù trò caàn giaùo duïc cho hoïc sinh trung hoïc bao goàm caùc phaåm chaát, caùc tính caùch cuï theå ñoái vôùi baûn thaân (soáng giaûn dò, trung thöïc, tieát kieäm, töï laäp,...), quan heä vôùi ngöôøi khaùc (yeâu thöông con ngöôøi, ñoaøn keát, töông trôï, khoan dung, leã ñoä, bieát ôn,...) quan heä vôùi coâng vieäc (sieâng naêng, kieân trì, toân troïng kyû luaät, naêng ñoäng, saùng taïo,...); quan heä vôùi coäng ñoàng, ñaát nöôùc, nhaân loaïi (yeâu queâ höông, ñaát nöôùc, tích cöïc tham gia caùc hoaït ñoäng taäp theå, hoaït ñoäng xaõ hoäi, toân troïng vaø hoïc hoûi caùc giaù trò toát ñeïp, tinh hoa cuûa caùc daân toäc khaùc, vun ñaép tình höõu nghò vaø söï hôïp taùc vôùi caùc nöôùc, baûo veä hoøa bình, ...) vaø quan heä vôùi moâi tröôøng töï nhieân (yeâu thieân nhieân, soáng hoøa hôïp vôùi thieân nhieân, coù yù thöùc baûo veä moâi tröôøng töï nhieân).

Neáu hoïc sinh trung hoïc ñöôïc giaùo duïc ñaày ñuû, coù hieäu quaû nhöõng kó naêng soáng ôû 3 nhoùm: Nhoùm kó naêng töï nhaän thöùc; Nhoùm kó naêng quaûn lí baûn thaân; Nhoùm kó naêng xaõ hoäi vaø coù quan nieäm soáng ñuùng ñaén, caùc em seõ bieát hoïc theo caùch tích cöïc ñeå hoaøn thieän giaù trò ngöôøi hoïc, bieát laøm nhöõng coâng daân coù traùch nhieäm, bieát phaùt trieån baûn thaân thaønh con ngöôøi haïnh phuùc, coù lí töôûng roõ raøng, coù ñôøi soáng taâm lí caân baèng, haøi hoøa, xaây döïng ñöôïc gia ñình vaø coäng ñoàng laønh maïnh, beàn vöõng.

Kó naêng soáng khoâng phaûi laø naêng löïc caù nhaân baát bieán trong moïi thôøi ñaïi maø laø nhöõng naêng löïc thích nghi cho moãi thôøi ñaïi maø caù nhaân ñoù soáng, bôûi vaäy kó naêng soáng vöøa mang tính caù nhaân, vöøa mang tính daân toäc - quoác gia, vöøa mang tính xaõ hoäi - toaøn caàu.

Nhaø tröôøng caàn daïy cho hoïc sinh hieåu nhöõng giaù trò soáng ñích thöïc, giuùp caùc em phaân bieät theá naøo laø tính trung thöïc, thaät thaø, thieän aùc, toát xaáu, yeâu thöông, khoan dung... Nhaø tröôøng cuõng caàn daïy cho caùc em nhöõng ñieàu sô ñaúng nhaát trong vieäc

HOÏC ÑEÅ LAØM HOÏC ÑEÅ LAØM (Kó naêng thöïc tieãn,

thöïc haønh, kó naêng taâm vaän ñoäng)

* Khoâng tieâm chích, söû duïng ma tuyù;* Hoã trôï, phoái hôïp vôùi caùc löïc löôïng coâng an ñeå phaùt hieän ra nhöõng nhoùm buoân laäu ma tuyù, tuï ñieåm taøng tröõ, tieâm chích vaø söû duïng ma tuyù;* Tham gia vaøo ñoäi hoïc sinh/sinh vieân tình nguyeän nhaèm tuyeân truyeàn chuû tröông, chính saùch cuûa Ñaûng, phaùp luaät cuûa Nhaø nöôùc veà taùc haïi cuûa ma tuyù vaø nguy cô laây nhieãm HIV/AIDS;* Tham gia vaøo ñoäi hoïc sinh/sinh vieân tình nguyeän nhaèm tuyeân truyeàn

caùc chuû tröông, chính saùch cuûa Ñaûng, phaùp luaät cuûa Nhaø nöôùc veà taùc haïi cuûa ma tuyù vaø nguy cô laây nhieãm HIV/AIDS;

* Tham gia vaøo caùc nhoùm tham vaán hoïc ñöôøng nhaèm giaûi ñaùp thaéc maéc cuûa hoïc sinh/sinh vieân xung quanh vaán ñeà phoøng traùnh, cai nghieän, chaêm soùc ngöôøi nghieän vaø sau cai nghieän;

* Ngaên chaën, ñaåy luøi ma tuyù trong hoïc sinh/sinh vieân; * Tham gia caùc cuoäc thi nhö: “Tuoåi treû ñoaøn keát phoøng choáng vôùi ma tuyù”, “Tìm hieåu luaät phoøng, choáng ma tuyù”;* Tö vaán, giuùp ñôõ nhöõng ngöôøi ñaõ töøng nghieän thay ñoåi haønh vi, vöôït leân baûn thaân vaø trôû veà hoøa nhaäp vôùi coäng ñoàng.


PHẦN

2: T

ÀI L

IỆU

HỖ T

RỢ TẬP

HUẤ

N

öùng xöû vôùi moïi ngöôøi xung quanh. Ñoù laø kó naêng giao tieáp ñeå haïn cheá nhöõng caâu noùi deã gaây maát loøng baïn beø. Ñoù laø kó naêng öùng xöû ñeå caùc em coù nhöõng haønh ñoäng thaáu tình ñaït lí, ñaït tôùi giaù trò nhaân vaên cao nhaát. Ñoù laø kó naêng kieàm cheá caûm xuùc ñeå caùc em bieát kìm neùn nhöõng luùc xuùc ñoäng, bieát soáng bao dung ñoä löôïng vôùi moïi ngöôøi. Ñoù laø kó naêng giaûi quyeát maâu thuaãn khoâng baèng baïo löïc, kó naêng töï nhaän thöùc, kó naêng giao tieáp, kó naêng xaùc ñònh giaù trò, kó naêng ra quyeát ñònh, kó naêng kieân ñònh, kó naêng ñaët muïc tieâu,... Nhöõng kó naêng naøy bao giôø cuõng gaén cuï theå vôùi moät noäi dung giaùo duïc nhaát ñònh nhö giaùo duïc baûo veä moâi tröôøng, giaùo duïc loøng nhaân aùi, giaùo duïc truyeàn thoáng toân sö troïng ñaïo, uoáng nöôùc nhôù nguoàn, giaùo duïc soáng an toaøn, khoeû maïnh...

Ñeå xaùc ñònh ñöôïc nhöõng kó naêng soáng cô baûn caàn trang bò cho hoïc sinh, tröôùc heát phaûi xaùc ñònh nhöõng giaù trò soáng phuø hôïp vôùi taâm sinh lí löùa tuoåi vôùi moâi tröôøng giaùo duïc nhaèm höôùng ñeán giaùo duïc töø goác, ñaûm baûo cho söï phaùt trieån beàn vöõng. Neáu ñöôïc ñaëc taû treân moät “caây ñôøi” thì phaàn goác, reã seõ phaûn aùnh nhöõng giaù trò soáng coát loõi (nhöõng NHAÂN ñeå öôm maàm, phaùt trieån) laøm cô sôû boài döôõng, reøn luyeän nhöõng kó naêng soáng (laø nhöõng LAÙ - HOA - QUAÛ ñöôïc phaùt trieån töø NHAÂN).

Coù theå phaân loaïi nhöõng kó naêng cô baûn caàn giaùo duïc cho hoïc sinh trung hoïc nhö sau:

¯ Nhoùm kó naêng nhaän thöùc Nhaän thöùc baûn thaân

Xaây döïng keá hoaïch

Xaùc ñònh ñieåm maïnh, ñieåm yeáu cuûa baûn thaân

Khaéc phuïc khoù khaên ñeå ñaït muïc tieâu

Tö duy tích cöïc vaø tö duy saùng taïo

¯ Nhoùm kó naêng quaûn lí baûn thaân Nhaän thöùc baûn thaân

Xaây döïng keá hoaïch

Xaùc ñònh ñieåm maïnh, ñieåm yeáu cuûa baûn thaân

Khaéc phuïc khoù khaên ñeå ñaït muïc tieâu

Tö duy tích cöïc vaø tö duy saùng taïo

¯ Nhoùm kó naêng xaõ hoäi Kó naêng giao tieáp hieäu quaû

Kó naêng ñoàng caûm

Kó naêng quan saùt

Kó naêng kieân ñònh

Kó naêng thuyeát phuïc vaø gaây aûnh höôûng

Kó naêng laøm vieäc nhoùm

Kó naêng laõnh ñaïo (laøm thuû lónh).




TẬP HUẤN


PHẦN

2: T

ÀI L

IỆU

HỖ T

RỢ TẬP

HUẤ

N

V. HIEÄU TRÖÔÛNG QUAÛN LÍ HIEÄU QUAÛ HOAÏT ÑOÄNG GIAÙO DUÏC KÓ NAÊNG SOÁNG CHO HOÏC SINH

Ñieàu 15, Luaät Giaùo duïc neâu roõ: “Nhaø giaùo giöõ vai troø quyeát ñònh trong vieäc ñaûm baûo chaát löôïng giaùo duïc”. Ñieàu 16 neâu: “Caùn boä quaûn lí giaùo duïc giöõ vai troø quan troïng trong toå chöùc, quaûn lí, ñieàu haønh caùc hoaït ñoäng giaùo duïc”. Toång hôïp caû hai ñieàu treân cho thaáy chaát löôïng giaùo duïc ñöôïc taïo ra bôûi söï töông taùc giöõa ngöôøi daïy vaø ngöôøi hoïc, giöõa ngöôøi quaûn lí vaø ngöôøi thöïc thi coâng vieäc trong nhaø tröôøng.

Döôùi ñaây laø nhöõng yeáu toá caàn quan taâm ñeå naâng cao hieäu quaû chaát löôïng giaùo duïc giaù trò soáng, kó naêng soáng:

1. Ñoåi môùi quan heä töông taùc giöõa giaùo vieân vaø hoïc sinh

Ñeå vieäc thöïc hieän giaùo duïc giaù trò soáng, kó naêng soáng ñaït hieäu quaû cao, tröôùc heát nhaø tröôøng phaûi ñaàu tö xaây döïng ñoäi nguõ giaùo vieân toát veà phaåm chaát, naêng löïc, ñoàng boä veà cô caáu vaø ñuû veà soá löôïng ñeå coù theå töï tin, saùng taïo ñöùng treân buïc giaûng

QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG

GIÁO DỤC KĨ NĂNG SỐNG

Đổi mới quan hệ tương tác

giữa giáo viên và học sinh

Phát triển nội dung,

chương trình và tư liệu dạy học

Quản lý quá trình và môi

trường sư phạm thân thiện

Đánh giá kết quả

giáo dục kỹ năng sống theo

tiếp cận 4 trụ cột học của

UNESCO

Bồi dưỡnggiáo viên

Đổi mớiphương pháp dạy

Xây dựng chương trình

Quá trìnhGD xuyên suốtvà liên thông

Lớp họcthân thiện

Kỹ năngnhận thức

Kỹ nănglàm việcthực tế

Kỹ năngtâm líxã hội

Kỹ năngxác định

giá trị

Trường họcthân thiện

Cộng đồngthân thiện

Lựa chọnnội dung

Biên soạntư liệu

Tạo phong cáchhọc tập mới cho HS

Sô ñoà 8: Quaûn lí hoaït ñoäng giaùo duïc kó naêng soáng trong tröôøng hoïc




TẬP HUẤN

phaân tích nhöõng giaù trò soáng maø xaõ hoäi ñang caàn ôû caùc em vaø nhöõng kó naêng soáng caàn thieát maø caùc em caàn trang bò ñeå coù cuoäc soáng toát ñeïp hôn. Nhaø tröôøng caàn ñaåy maïnh coâng taùc boài döôõng vaø toå chöùc caùc hoaït ñoäng nhaèm boài döôõng giaùo vieân veà chuû ñeà giaùo duïc giaù trò soáng, kó naêng soáng. Töø ñoù, giuùp giaùo vieân taïo ñoäng löïc phaùt trieån ngheà nghieäp, tích cöïc thay ñoåi caùch daïy, taïo phong caùch hoïc taäp môùi cho troø vaø söû duïng nhieàu daïng thöùc khaùc nhau ñeå khích leä söï tham gia tích cöïc cuûa troø vaøo quaù trình giaùo duïc.

Ñoàng thôøi, Hieäu tröôûng nhaø tröôøng caàn taïo ñieàu kieän, moâi tröôøng vaø ñöa ra caùc kó thuaät hoïc taäp tích cöïc nhaèm kích thích ñoäng cô daïy hoïc cuûa coâ giaùo, thaày giaùo vaø ñoäng cô hoïc taäp cuûa troø ôû moïi moân hoïc, moïi hoaït ñoäng giaùo duïc ngoaøi giôø leân lôùp hoaëc ngoaïi khoùa.

Hieäu tröôûng caàn hoã trôï xaây döïng moái quan heä thaân thieän giöõa baïn hoïc, giöõa thaày troø, giöõa caùc thaày coâ giaùo,... Moãi thaày coâ giaùo phaûi laø taám göông saùng veà vaên hoùa hoïc ñöôøng cho caùc em hoïc sinh, töø trang phuïc ñeán phong caùch laøm vieäc, kó naêng giao tieáp, öùng xöû tröôùc hoïc sinh, cha meï hoïc sinh vaø ñoàng nghieäp. Söï taän tuïy, yeâu thöông chaân thaønh cuûa moãi thaày, coâ giaùo seõ taùc ñoäng tröïc tieáp ñeán nhaän thöùc vaø haønh vi cuûa hoïc sinh vôùi moïi ngöôøi chung quanh. Hieäu tröôûng caàn phaùt huy cao ñoä moái quan heä giöõa giaùo vieân chuû nhieäm vôùi hoïc sinh vaø cha meï hoïc sinh, naâng cao vai troø cuûa giaùo vieân chuû nhieäm lôùp trong vieäc ñaûm nhaän traùch nhieäm hình thaønh neáp soáng vaên hoùa cho hoïc sinh. Cuï theå, Hieäu tröôûng caàn ñaûm baûo khoâng ñeå nhöõng ñònh kieán xaûy ra trong lôùp hoïc; daïy treû bieát laéng nghe, chia seû vaø tích cöïc tham gia vaøo caùc hoaït ñoäng taäp theå nhö baûo veä moâi tröôøng, phoøng choáng tai naïn thöông tích, phoøng choáng baïo löïc hoïc ñöôøng,... Ñaëc bieät, giaùo vieân chuû nhieäm lôùp caàn ñöôïc hoã trôï ñeå toå chöùc daãn daét caùc hoaït ñoäng taäp theå cuûa lôùp chuû nhieäm nhö caùc hoaït ñoäng cuûa Ñoäi TNTP HCM, hoaëc Ñoaøn TNCS HCM,... nhaèm giuùp caùc toå chöùc naøy phaùt huy tích cöïc vai troø cuûa toå chöùc trong vieäc giaùo duïc ñaïo ñöùc, loái soáng theo chuaån möïc vaên hoaù thoâng qua vieäc toå chöùc caùc hoaït ñoäng höõu ích, gaén vôùi thöïc teá ñôøi soáng xaõ hoäi.

2. Phaùt trieån noäi dung, chöông trình vaø tö lieäu daïy hoïc15

Taøi lieäu vaø keá hoaïch daïy hoïc laø nhöõng thaønh toá coát loõi cuûa giaùo duïc, ñoù laø thaønh phaàn boå trôï cho nhöõng giaùo vieân vaø hoïc sinh muoán tìm toøi, hieåu saâu hôn veà vaán ñeà caàn quan taâm. Do vaäy, beân caïnh caùc taøi lieäu nhö tranh aûnh, chuyeân khaûo, tôø rôi, taïp chí, saùch baùo, ñeå daïy hoïc kó naêng soáng hieäu quaû, ngöôøi giaùo vieân caàn coù nhöõng phöông tieän hieän ñaïi khaùc nhö ñóa CD-Rom, ñoà duøng ña phöông tieän,...) vaø caùc ñoà duøng bieåu ñaït khaùc nhö caùc chöông trình voâ tuyeán truyeàn hình, truyeàn thanh hoïc sinh/tuyeân truyeàn maêng non,...

Hieäu tröôûng nhaø tröôøng caàn chuû ñoäng xaây döïng chöông trình, giaùo trình daïy giaù trò soáng, kó naêng soáng cho tröôøng mình. Noäi dung giaùo duïc giaù trò soáng, kó naêng soáng caàn phuø hôïp vôùi kinh nghieäm, nhu caàu cuûa caû hoïc sinh nam, nöõ vaø cuûa caû xaõ hoäi. Caùc chuû ñeà giaùo duïc giaù trò soáng vaø kó naêng soáng caàn phaûi ñöa ra moâ hình thöïc haønh veà kó naêng tö duy-pheâ phaùn; kó naêng giaûi quyeát vaán ñeà, ra quyeát ñònh (Hoïc ñeå

15 Noäi dung naøy do PGS.TS Nguyeãn Thanh Bình bieân soaïn.


PHẦN

2: T

ÀI L

IỆU

HỖ T

RỢ TẬP

HUẤ

N

bieát); caùc kó naêng thöïc haønh ñeå thöïc hieän nhöõng haønh vi mong muoán (Hoïc ñeå laøm); caùc kó naêng giao tieáp lieân nhaân caùch (Hoïc ñeå cuøng chung soáng); caùc kó naêng ñeå töï kieåm soaùt baûn thaân, ñöông ñaàu vôùi nhöõng cuù soác tình caûm (Hoïc ñeå töï khaúng ñònh mình). Do vaäy:

2.1. Ñeå phaùt trieån chöông trình noäi dung giaùo duïc kó naêng soáng cho ngöôøi hoïc, tröôùc heát caàn xaùc ñònh nhöõng kó naêng soáng caàn trang bò cho hoï. Khi xaùc ñònh noäi dung giaùo duïc kó naêng soáng cho nhoùm ñoái töôïng naøo ñoù caàn caên cöù vaøo:

- Ñaëc ñieåm taâm, sinh lí-xaõ hoäi cuûa nhoùm ñoái töôïng ñoù: nhu caàu vaø nhöõng vaán ñeà hoï thöôøng gaëp. Ñaëc ñieåm taâm, sinh lí-xaõ hoäi cuûa hoïc sinh THCS seõ coù nhöõng ñieåm khaùc bieät vôùi hoïc sinh THPT. Hoïc sinh THCS ôû löùa tuoåi daäy thì seõ gaëp nhöõng khoù khaên trong söï phaùt trieån, hoïc sinh THPT ñaõ oån ñònh hôn veà phaùt trieån taâm, sinh lí nhöng caùc em seõ phaûi ñöông ñaàu vôùi nhöõng vaán ñeà xaõ hoäi nhö choïn ngheà, ñònh höôùng töông lai…

- Ñaëc ñieåm cuûa boái caûnh xaõ hoäi maø nhoùm ñoái töôïng ñoù ñang soáng: ôû ñoù coù nhöõng nguy cô gì? ÔÛ ñoù ñoøi hoûi con ngöôøi phaûi öùng phoù vôùi nhöõng thaùch thöùc naøo? ÔÛ ñoù caàn nhöõng kó naêng soáng naøo?.... Noùi caùch khaùc, hoaøn caûnh xaõ hoäi nôi tröôøng ñoùng vaø hoïc sinh soáng ñaët ra nhöõng thaùch thöùc, aûnh höôûng, nguy cô ruûi ro gì, ñoøi hoûi caàn trang bò nhöõng kó naêng soáng töông öùng gì ñeå hoïc sinh coù theå thích öùng.

2.2. Sau khi ñaõ xaùc ñònh ñöôïc nhöõng kó naêng soáng caàn giaùo duïc cho hoïc sinh, nhaø tröôøng caàn xaây döïng keá hoaïch thöïc hieän noäi dung chöông trình giaùo duïc, trong ñoù caàn xaùc ñònh roõ con ñöôøng giaùo duïc nhöõng kó naêng soáng naøy: nhöõng kó naêng soáng naøo coù theå hình thaønh, cuûng coá vaø phaùt trieån thoâng qua vieäc khai thaùc noäi dung caùc moân hoïc coù tieàm naêng, qua söû duïng caùc phöông phaùp vaø kó thuaät daïy hoïc tích cöïc, qua hoaït ñoäng ngoaøi giôø leân lôùp, qua caùc tình huoáng giaùo duïc vaø tình huoáng cuûa cuoäc soáng; nhöõng noäi dung giaùo duïc naøo caàn tieáp caän theo boán truï coät “Hoïc ñeå bieát, Hoïc ñeå laøm, Hoïc ñeå töï khaúng ñònh, Hoïc ñeå chung soáng”. Ngoaøi ra, neáu coù nhöõng kó naêng soáng caàn ñöôïc toå chöùc giaùo duïc chuyeân bieät, nhaø tröôøng caàn bieân soaïn noäi dung vaø xaùc ñònh thôøi gian daønh cho vieäc toå chöùc thöïc hieän.

2.3. Quaù trình theo 4 giai ñoaïntheo 4 giai ñoaïn ñöôïc phaân tích nhö sau [Guidelines for a Life Skills- Based Learning Approach to Develop Healthy Behavior Related to and Pandemic Influenza].

Böôùc 1: Khaùm phaù

Muïc tieâu:

Kích thích ngöôøi hoïc töï tìm hieåu xem baûn thaân ñaõ bieát gì veà nhöõng khaùi nieäm, kó naêng lieân quan ñeán kó naêng seõ ñöôïc hoïc, ñoàng thôøi giuùp giaùo vieân ñaùnh giaù/ xaùc ñònh ñöôïc voán hieåu bieát cuûa ngöôøi hoïc (kieán thöùc, kó naêng) tröôùc khi giôùi thieäu kó naêng/vaán ñeà môùi.

Tieán trình thöïc hieän:

- Giaùo vieân (vaø ngöôøi hoïc) thieát keá hoaït ñoäng ñeå taïo ra traûi nghieäm;

- Giaùo vieân (cuøng vôùi ngöôøi hoïc) ñaët caâu hoûi nhaèm gôïi laïi nhöõng hieåu bieát ñaõ coù lieân quan ñeán baøi hoïc/ kó naêng soáng môùi;




TẬP HUẤN

- Giaùo vieân giuùp ngöôøi hoïc xöû lí/ phaân tích caùc hieåu bieát hoaëc traûi nghieäm cuûa ngöôøi hoïc, toå chöùc vaø phaân loaïi chuùng.

Caùc kó thuaät quan troïng:

- Moät soá phöông phaùp vaø kó thuaät daïy hoïc chính: ñoäng naõo, phaân loaïi, thaûo luaän, phaûn hoài, caâu hoûi ñoùng, môû;

- Vai troø cuûa giaùo vieân laø laäp keá hoaïch, khôûi ñoäng, ñaët caâu hoûi vaø ghi cheùp;

- Vai troø cuûa ngöôøi hoïc laø chia seû, trao ñoåi vaø phaûn hoài, xöû lí thoâng tin vaø ghi cheùp.

Böôùc 2: Keát noái

Muïc tieâu:

Giôùi thieäu thoâng tin vaø kó naêng môùi baèng caùch taïo caàu noái ñeå keát gaén kinh nghieäm tröôùc ñoù cuûa ngöôøi hoïc (caùi ñaõ bieát) vaø caùi chöa bieát (thoâng tin môùi). Caây caàu seõ keát noái kinh nghieäm cuûa ngöôøi hoïc vôùi chuû ñeà baøi hoïc.


- Giaùo vieân giôùi thieäu muïc tieâu baøi hoïc vaø keát noái chuùng vôùi caùc vaán ñeà ñaõ ñöôïc chia seû trong böôùc khaùm phaù;

- Giaùo vieân toå chöùc giôùi thieäu nhöõng kieán thöùc vaø kó naêng môùi;

- Giaùo vieân kieåm tra xem kieán thöùc vaø kó naêng môùi ñaõ ñöôïc cung caáp toaøn dieän vaø chính xaùc chöa;

- Giaùo vieân neâu ví duï boå sung (neáu caàn) ñeå ngöôøi hoïc coù theå hieåu ñöôïc.

Caùc kó thuaät daïy hoïc quan troïng:

- Bao goàm chia nhoùm thaûo luaän, ngöôøi hoïc trình baøy, saém vai, söû duïng caùc phöông tieän daïy hoïc ña chöùc naêng. …

- Giaùo vieân ñoùng vai troø daãn daét, ngöôøi hoïc ñoùng vai troø tieáp nhaän vaø phaûn hoài quan ñieåm cuûa mình, ñaët caâu hoûi vaø traû lôøi, trình baøy thoâng tin.

Böôùc 3. Thöïc haønh

Muïc tieâu:

Taïo cô hoäi cho ngöôøi hoïc thöïc haønh söû duïng nhöõng kieán thöùc vaø kó naêng môùi trong boái caûnh/ñieàu kieän coù yù nghóa. Giaùo vieân ñònh höôùng ñeå ngöôøi hoïc thöïc haønh ñuùng caùch. Giaùo vieân ñieàu chænh nhöõng hieåu bieát vaø kó naêng coøn sai leäch.


- Giaùo vieân thieát keá/chuaån bò hoaït ñoäng maø ñeå thöïc hieän noù ngöôøi hoïc phaûi söû duïng nhöõng hieåu bieát hoaëc kó naêng môùi;

- Ngöôøi hoïc laøm vieäc theo nhoùm, theo caëp hoaëc caù nhaân ñeå hoaøn thaønh nhieäm vuï;

- Giaùo vieân giaùm saùt moïi ngöôøi hoaït ñoäng vaø ñieàu chænh khi caàn thieát;


PHẦN

2: T

ÀI L

IỆU

HỖ T

RỢ TẬP

HUẤ

N

- Giaùo vieân khuyeán khích ngöôøi hoïc theå hieän nhöõng ñieàu caùc em suy nghó hoaëc môùi lónh hoäi ñöôïc.

Caùc kó thuaät daïy hoïc quan troïng:

- Kó thuaät daïy hoïc raát ña daïng döïa treân hoaït ñoäng, bao goàm caùc troø chôi, vieát luaän, moâ phoûng, hoûi - ñaùp, troø chôi vaø thaûo luaän nhoùm.

- Vai troø cuûa giaùo vieân laø ñöa ra höôùng daãn, taïo ñieàu kieän vaø giuùp ñôõ;

- Ngöôøi hoïc ñoùng vai troø ngöôøi hoaït ñoäng vaø khaùm phaù

Böôùc 4. Vaän duïng

Muïc tieâu:

Cung caáp cô hoäi cho ngöôøi hoïc tích hôïp môû roäng vaø vaän duïng thoâng tin vaø kó naêng môùi vaøo tình huoáng môùi


- Ngöôøi daïy vaø ngöôøi hoïc laäp keá hoaïch hoaït ñoäng ñoái vôùi nhieàu moân hoïc/ lónh vöïc hoïc taäp ñoøi hoûi vaän duïng kieán thöùc vaø kó naêng môùi;

- Ngöôøi hoïc laøm vieäc theo nhoùm, theo caëp hoaëc caù nhaân ñeå hoaøn thaønh nhieäm vuï;

- Ngöôøi daïy vaø ngöôøi hoïc cuøng tham gia hoûi vaø traû lôøi trong suoát quaù trình toå chöùc hoaït ñoäng;

- Giaùo vieân coù theå ñaùnh giaù keát quaû hoïc taäp cuûa ngöôøi hoïc taïi böôùc naøy.

Kó thuaät daïy hoïc quan troïng:

- Kó thuaät thích hôïp cho böôùc naøy bao goàm phöông phaùp hoïc taäp hôïp taùc, trình baøy nhoùm hoaëc caù nhaân vaø theo döï aùn;

- Giaùo vieân ñoùng vai troø hoã trôï vaø ñaùnh giaù;

- Ngöôøi hoïc ñoùng vai troø laäp keá hoaïch, ngöôøi saùng taïo, thaønh vieân nhoùm, ngöôøi giaûi quyeát vaán ñeà, ngöôøi trình baøy vaø ngöôøi ñaùnh giaù.

Boán böôùc treân phuø hôïp vôùi caùc giai ñoaïn cô baûn cuûa caùc moâ hình giaùo duïc döïa vaøo söï traûi nghieäm (nguyeân taéc quan troïng trong toå chöùc giaùo duïc kó naêng soáng): Giai ñoaïn Traûi nghieäm; Giai ñoaïn Phaûn hoài kinh nghieäm; Giai ñoaïn hoïc kieán thöùc vaø kinh nghieäm môùi taïo ra nhöõng hieåu bieát môùi; Giai ñoaïn thöïc nghieäm töông öùng vôùi vieäc ngöôøi hoïc aùp duïng nhöõng ñieàu ñaõ hoïc.

Do ñoù, coù theå döïa treân quy trình 4 böôùc cuûa daïy hoïc kó naêng soáng maø bieân soaïn baøi hoïc chuyeân bieät veà kó naêng soáng.

Chuùng ta ñaõ bieát giaù trò soáng vaø kó naêng soáng coù moái quan heä chaët cheõ vôùi nhau, trong ñoù giaù trò soáng coù yù nghóa chi phoái kó naêng soáng. Do ñoù, trong noäi dung daïy hoïc kó naêng soáng phaûi luoân quan taâm ñeán vieäc keát noái giaù trò soáng vaø kó naêng soáng, keát hôïp, thoáng nhaát chuùng vôùi nhau moät caùch toaøn veïn: caù nhaân nhaän thöùc, löïa choïn giaù trò, coù nieàm tin vaøo giaù trò, nieàm tin ñoù chi phoái haønh vi, quyeát ñònh, kó naêng soáng cuûa caùc nhaân. Vì vaäy, trong taát caû caùc böôùc daïy kó naêng soáng ôû treân ñeàu




TẬP HUẤN

phaûi löu yù khai thaùc nhöõng giaù trò soáng laøm neàn taûng cho kó naêng soáng maø ngöôøi daïy muoán hình thaønh vaø phaùt trieån cho hoïc sinh, ñaëc bieät töø böôùc keát noái, thöïc haønh vaø vaän duïng.

Sau ñaây laø moät soá ví duï cuï theå veà quy trình daïy hoïc kó naêng soáng theo quy trình 4 giai ñoaïn:

Caùc quy taéc Leã pheùp, toân troïng Baïn vaø Toâi [Tham khaûo taøi lieäu cuûa UNICEF]

Giai ñoaïn 1: Khaùm phaù

Hoïc sinh laéng nghe 1 caâu chuyeän vaø quyeát ñònh seõ ôû vöông quoác naøoHoïc sinh laéng nghe 1 caâu chuyeän vaø quyeát ñònh seõ ôû vöông quoác naøo

Yeâu caàu hoïc sinh laéng nghe kó khi giaùo vieân keå chuyeän veà 2 vöông quoác nhö sau:

Ngaøy xöûa ngaøy xöa coù 2 vöông quoác, vöông quoác Rumpleland vaø Padoodleplace. Moät ngaøy tình côø, caû 2 vöông quoác ñeàu ñöa ra moät ñieàu luaät môùi. Ñieàu luaät quy ñònh raèng khoâng moät ai coù theå töôùi nöôùc trong vöôøn vaøo caùc ngaøy thöù Hai. Vua Rumpleland chæ ñôn thuaàn daùn ñieàu luaät môùi naøy vaø yeâu caàu binh lính ñi quanh caùc thò traán vaø baét giöõ taát caû ngöôøi daân naøo töôùi nöôùc trong vöôøn vaøo ngaøy thöù Hai.

Ngaøy thöù Hai tieáp theo binh lính baét ñöôïc 12 ngöôøi daân vì töôùi nöôùc trong vöôøn. Ngöôøi daân raát töùc giaän, hoûi “Taïi sao vua laïi ra moät luaät leä nhö theá laøm gì”? Luaät naøy chaû coù yù nghóa gì caû, taïi sao chuùng ta laïi khoâng ñöôïc töôùi nöôùc trong vöôøn vaøo caùc ngaøy thöù Hai?”

Nhöõng ngöôøi daân cuûa vöông quoác Rumpleland ñeàu nghe noùi tôùi vieäc baét giöõ naøy. Hoï vaãn quyeát ñònh töôùi nöôùc taïi vöôøn chæ ñeå chöùng minh vôùi nhaø Vua raèng oâng ta khoâng theå aùp ñaët hoï nhö theá. Hoï phaân coâng nhau canh gaùc binh lính trong khi haøng xoùm töôùi nöôùc cho khu vöôøn cuûa mình. Nhöng trong voøng 2 tuaàn, khoâng ai coøn nöôùc nöõa, keå caû nöôùc ñeå uoáng. Nöôùc soâng vuøng Rumpleland ñaõ trôû neân caïn kieät.

Taïi vöông quoác Padoodleplace, nhaø Vua ñaõ gaëp nhöõng ngöôøi daân trong vuøng vaø noùi “Nöôùc trong vuøng ñaõ saép caïn kieät roài. Chuùng ta neân laøm gì ñaây? Neáu chuùng ta khoâng bôùt söû duïng nöôùc ñi, nöôùc soâng seõ caïn kieät.”

Ngöôøi daân ñoùng goùp raát nhieàu yù kieán. Cuoái cuøng, coù moät ngöôøi gôïi yù raèng khoâng ai ñöôïc töôùi nöôùc trong vöôøn vaøo caùc ngaøy thöù Hai. Vua vaø nhöõng ngöôøi daân khaùc trong vuøng suy tính moät luùc. Cuoái cuøng, hoï ñöa ra keát luaän raèng keá hoaïch ñoù laø keá hoaïch toát nhaát nhaèm haïn cheá ngöôøi daân söû duïng nöôùc. Nhaø vua yeâu caàu ngöôøi daân vöông quoác mình quay trôû laïi vuøng vaø giaûi thích ñieàu naøy cho caùc coâng daân khaùc.

Moïi ngöôøi trong vuøng Padoodleplace ñeàu nghe noùi tôùi ñieàu luaät naøy. Hoï ñaõ hieåu taïi sao caàn phaûi söû duïng ít nöôùc ñi, do ñoù hoï nhaéc nhôû baát cöù ai queân khoâng thöïc hieän theo ñieàu luaät. Do coù söï noã löïc cuûa taát caû moïi ngöôøi, taát caû ngöôøi daân ñeàu duy trì ñöôïc löôïng nöôùc hoï caàn duøng cho ñeán khi muøa möa tôùi vaø nöôùc soâng laïi ñaày.


PHẦN

2: T

ÀI L

IỆU

HỖ T

RỢ TẬP

HUẤ

N

Sau khi ñoïc xong, giaùo vieân yeâu caàu hoïc sinh:

- Keå vôùi ngöôøi beân caïnh veà luaät leä môùi cuûa caû 2 vöông quoác (yeâu caàu 2 hoaëc 3 em hoïc sinh noùi cho caû lôùp bieát veà nhöõng gì caùc em ñaõ noùi vôùi ngöôøi beân caïnh);

- Suy ngaãm veà caùch Vua cuûa vöông quoác Rumpeland thöïc hieän ñieàu luaät môùi vaø phaûn öùng cuûa ngöôøi daân trong vöông quoác. Hoïc sinh chuaån bò saün saøng trong tröôøng hôïp ñöôïc goïi phaùt bieåu yù kieán;

- Suy ngaãm veà vieäc Vua cuûa vöông quoác Padoodleplace thöïc hieän ñieàu luaät môùi vaø phaûn öùng cuûa ngöôøi daân trong vöông quoác (giaùo vieân yeâu caàu 1 hoaëc 2 hoïc sinh phaùt bieåu);

- Hoïc sinh giô tay neáu muoán traû lôøi caâu hoûi taïi sao ngöôøi daân moãi vöông quoác laïi coù phaûn öùng khaùc nhau ñoái vôùi cuøng moät ñieàu luaät (Giaùo vieân goïi 3 hoaëc 4 hoïc sinh phaùt bieåu);

Giai ñoaïn 2: Keát noái. Giaùo vieân giaûi thích veà traùch nhieäm cuûa hoïc sinh trong vieäc laäp ra caùc noäi quy cuûa lôùp hoïc.

1.Giaûi thích traùch nhieäm cuûa hoïc sinh trong vieäc taïo laäp noäi quy chung cuûa lôùp

Giaùo vieân giaûi thích raèng lôùp hoïc cuõng gioáng nhö moät vöông quoác xeùt treân nhieàu khía caïnh. Caû vöông quoác vaø lôùp hoïc ñeàu coù ngöôøi soáng vaø laøm vieäc cuøng nhau, ít nhaát trong moät khoaûng thôøi gian nhaát ñònh trong ngaøy. Vôùi cöông vò laø moät giaùo vieân, thaày/coâ giaùo phaûi coù traùch nhieäm phuï traùch caùc hoaït ñoäng dieãn ra trong lôùp, nhöng hoïc sinh cuõng phaûi coù traùch nhieäm trong vieäc bieán lôùp hoïc trôû thaønh moät nôi hoïc taäp thoaûi maùi vaø vui veû. Cuõng gioáng nhö nhöõng ngöôøi daân ôû vöông quoác Padoodleplace, lôùp hoïc seõ quyeát ñònh cuøng thaày/coâ laäp moät danh saùch caùc noäi quy giuùp caùc em soáng vui veû, hoøa thuaän trong lôùp cuûa mình.

2. Giaûi thích taàm quan troïng cuûa vieäc thöïc hieän “leã pheùp, toân troïng”

Giaùo vieân chæ ra raèng Vua cuûa vöông quoác Rumpleland khoâng quan taâm ngöôøi daân cuûa mình nghó gì veà ñieàu luaät môùi. OÂng ta khoâng toân troïng yù kieán cuûa hoï.

Giaùo vieân ñaët caâu hoûi, “Caùc caùch Vua cuûa vöông quoác Padoodleplace theå hieän söï toân troïng cho ngöôøi daân cuûa mình laø gì?” (OÂng ñaõ gaëp vaø hoûi yù kieán cuûa hoï veà vaán ñeà veà nöôùc, sau ñoù laéng nghe vaø ñeå hoï töï quyeát ñònh vieäc phaûi laøm).

Giaùo vieân yeâu caàu caû lôùp neâu moät soá ví duï veà caùc caùch hoïc sinh duøng ñeå theå hieän söï toân troïng baïn cuøng lôùp (Ví duï: Chuùng ta coù hoûi vaø laéng nghe yù kieán cuûa ngöôøi khaùc hay khoâng? Chuùng ta coù coá gaéng thaáu hieåu vaø caûm thoâng caùc nhu caàu, yù kieán cuûa ngöôøi khaùc hay khoâng?)

Giaùo vieân giaûi thích raèng trong baøi hoïc hoâm nay caû lôùp seõ cuøng laäp ra caùc quy taéc veà caùch ñoái xöû baèng söï toân troïng vaø caûm thoâng laãn nhau. Nhöõng quy taéc naøy khaùc vôùi caùc quy taéc tröôøng lôùp noùi chung veà chính saùch cuõng nhö an toaøn lôùp hoïc. Ñaây seõ laø nhöõng quy taéc giuùp cho lôùp hoïc trôû thaønh nôi moïi ngöôøi ñeàu caûm thaáy mình laø caàn thieát vaø quan troïng, giuùp cho moïi thaønh vieân coù theå laøm vieäc cuøng nhau nhö moät ñoäi. Caùc caùch noùi chuyeän, laéng nghe, ñoái xöû vôùi nhau ñeàu lieân quan tôùi caùc quy taéc toân troïng, leã pheùp.




TẬP HUẤN

Löu yù: Do laø ngöôøi coù traùch nhieäm tuyeät ñoái ñoái vôùi moïi vieäc dieãn ra trong lôùp, giaùo vieân phaûi tham gia nhieät tình, tích cöïc trong vieäc ñeà ra noäi quy chung cuûa lôùp hoïc. Giaùo vieân cuõng coù theå laäp ra moät soá quy taéc khoâng theå thöông löôïng ñöôïc beân caïnh nhöõng quy taéc maø hoïc sinh ñeà ra.

Giai ñoaïn 3: Thöïc haønh

Giaùo vieân vaø hoïc sinh cuøng quyeát ñònh caùc quy taéc leã pheùp, toân troïng laãn nhau cho lôùp hoïc.

1. Hoïc sinh cuøng nhau suy nghó veà caùc noäi quy cuûa lôùp hoïc

Giaùo vieân chia hoïc sinh theo caëp vaø giaûi thích raèng moãi caëp seõ coù 5 phuùt ñeå suy nghó vaø vieát ra moät quy taéc “toân troïng” cho caû lôùp hoïc, khuyeán khích hoïc sinh vieát caùc quy taéc cuûa mình moät caùch tích cöïc. Ví duï, “Laéng nghe laãn nhau” (thay vì “Khoâng laøm phieàn, caét ngang khi ngöôøi khaùc ñang noùi”)

2. Hoïc sinh quyeát ñònh quy taéc naøo seõ ñöôïc söû duïng trong lôùp hoïc

Khi heát thôøi gian, giaùo vieân:

- Goïi caùc em xung phong ñoïc noäi quy cuûa mình;

- Hoûi xem coù bao nhieâu ñoäi coù cuøng yù kieán vôùi töøng noäi quy;

- Vieát leân baûng nhöõng noäi quy chung (noäi dung, yù töôûng gioáng nhau, coá gaéng vieát caùc quy taéc chung nhaát, traùnh ñi vaøo quaù chi tieát cuï theå);

- Tieáp tuïc thöïc hieän caùch naøy ñeán khi taát caû caùc ñoäi trình baøy caùc noäi quy cuûa mình;

- Hoûi caû lôùp suy nghó gì veà caùc quy taéc treân (Coù quy taéc naøo caùc em thaáy khoâng höõu ích hay caàn thieát khoâng? Veà töø ngöõ coù caàn thay ñoåi gì khoâng?);

- Khi taát caû hoïc sinh ñeàu ñoàng yù, giaùo vieân ñoïc laïi moät laàn cuoái danh saùch caùc noäi quy, coá gaéng söû duïng chính caùc töø ngöõ cuûa caùc em hoïc sinh;

- Yeâu caàu caùc em xung phong vieát quy taéc cuûa mình leân baûng vôùi tieâu ñeà “Caùc quy taéc toân troïng baïn vaø toâi”. Sau ñoù ñính treân lôùp hoïc.

Ví duï:

- Khen ngôïi laãn nhau;

- Toân troïng taøi saûn cuûa nhau;

- Laéng nghe laãn nhau;

- Giuùp ñôõ laãn nhau;

- Khoâng cöôøi nhaïo yù kieán cuûa ngöôøi khaùc;

- Noùi chuyeän vôùi nhau moät caùch töû teá;

- Khoâng laøm beõ maët nhau;

- ...


PHẦN

2: T

ÀI L

IỆU

HỖ T

RỢ TẬP

HUẤ

N

Keát thuùcKeát thuùc

- Sau khi taát caû caùc quy taéc ñaõ ñöôïc vieát treân baûng, giaùo vieân yeâu caàu taát caû caùc em hoïc sinh kyù teân mình phía döôùi. Ñieàu naøy coù nghóa laø taát caû hoïc sinh ñaõ vieát vaø ñoàng yù thöïc hieän caùc noäi quy treân moät caùch toát nhaát coù theå. Giaùo vieân yeâu caàu hoïc sinh suy ngaãm trong 1 phuùt veà caùch hoïc sinh seõ coá gaéng ñeå thöïc hieän nhöõng noäi quy naøy.

- Caû lôùp cuøng suy ngaãm veà moät soá caùch maø caùc quy taéc treân coù theå giuùp ñeå lôùp hoïc ngaøy caøng tieán boä vaø tích cöïc hôn (giaùo vieân goïi moät soá hoïc sinh phaùt bieåu).

Giai ñoaïn 4: AÙp duïng

Coù theå söû duïng 1 trong caùc caùch sau:

Caùc quy taéc toân troïng. Caû lôùp cuøng vieát moät quyeån saùch nhoû chung, trong ñoù ghi roõ ñieàu gì seõ xaûy ra khi hoïc sinh tuaân thuû hay khoâng tuaân thuû noäi quy môùi cuûa lôùp veà vieäc toân troïng laãn nhau.

Giaùo vieân phaùt cho moãi em hoïc sinh 2 tôø giaáy vaø yeâu caàu caùc em choïn 1 noäi quy. Treân tôø giaáy thöù nhaát, hoïc sinh veõ vaø vieát veà moät baïn hoïc sinh tuaân thuû theo noäi quy. Treân tôø thöù hai, hoïc sinh veõ vaø vieát veà nhöõng tröôøng hôïp seõ xaûy ra khi noäi quy khoâng ñöôïc tuaân thuû. Giaùo vieân löu yù hoïc sinh khoâng veõ hoaëc vieát veà moät baïn cuï theå trong lôùp.

Ví duï, trong böùc tranh thöù nhaát, caùc em coù theå veõ veà vieäc caùc em ñang chôi boùng cuøng nhau vôùi doøng chuù thích raèng “Khi chuùng em chia seû vôùi nhau vaø xeáp haøng chôi boùng, chuùng em seõ chôi vui”. Böùc tranh thöù hai moâ taû 2 em hoïc sinh ñang caõi nhau, tranh giaønh bong vôùi lôøi chuù thích “Khi moïi ngöôøi khoâng chia seû vaø xeáp haøng, ai cuõng töùc giaän”.

Giaùo vieân thu laïi caùc böùc tranh vaø ñoùng thaønh quyeån saùch chung cuûa lôùp vaø cuõng coù theå söû duïng quyeån saùch naøy cho caùc naêm tieáp theo.

Söû duïng Baûng ñaùnh daáu: Giaùo vieân phaùt “baûng ñaùnh daáu” cho caû lôùp, giaûi thích raèng khi caùc em quan saùt thaáy caùc baïn tuaân thuû noäi quy toân troïng laãn nhau trong lôùp, caùc em neân ñaùnh daáu vaøo baûng ñieàu maø ngöôøi ñoù laøm. Coù theå daùn Baûng naøy treân lôùp vaø ñoïc to thoâng tin ghi ñöôïc trong tuaàn ñoù vaøo cuoái moãi tuaàn.

Keát thuùcKeát thuùc

Giaùo vieân yeâu caàu hoïc sinh:

- Nghó veà 01 baïn ngaøy hoâm nay tuaân thuû quy taéc lôùp hoïc maø em gaëp. Chuaån bò saün saøng teân cuûa baïn ñoù vaø quy taéc maø baïn ñoù ñaõ tuaân thuû (Khoâng khuyeán khích baát kyø em naøo keå teân caùc baïn Khoâng thöïc hieän noäi quy. Haõy duy trì hoaït ñoäng naøy moät caùch tích cöïc nhaát coù theå.)

- Chia seû vôùi baïn beân caïnh veà caùc quy taéc deã vaø khoù tuaân thuû nhaát.

- Giô tay neáu caùc em nghó chuùng ta neân thay ñoåi baát kyø noäi quy naøo cuûa lôùp hoïc (Ñeå hoïc sinh phaùt bieåu vaø hoûi noäi quy naøo caàn thay ñoåi vaø taïi sao).




TẬP HUẤN

2.4. Coù theå thieát keá caùc chuû ñeà giaùo duïc kó naêng soáng theo quy trình/ caáu truùc goàm 3 hoaït ñoäng, nhöng vaãn ñaûm baûo caùc giai ñoaïn cuûa moâ hình giaùo duïc döïa vaøo söï traûi nghieäm: Traûi nghieäm; phaûn hoài kinh nghieäm; hoïc kieán thöùc vaø kinh nghieäm môùi; aùp duïng nhöõng ñieàu ñaõ hoïc.

2.4.1. Coù 2 caùch tieáp caän khi thieát keá caùc chuû ñeà giaùo duïc kó naêng soáng

Thöù nhaát, moãi chuû ñeà tröïc tieáp taäp trung vaøo kó naêng soáng coát loõi nhö ñeà caäp trong caùch phaân loaïi. Theo caùch naøy, qua hoaït ñoäng theo chuû ñeà ngöôøi hoïc seõ hieåu kó naêng soáng ñoù laø gì, caùch hình thaønh kó naêng soáng ñoù vaø caùch vaän duïng caùc kó naêng naøy ñeå giaûi quyeát nhöõng tình huoáng giaû ñònh;

Thöù hai, moãi chuû ñeà gaén vôùi moät vaán ñeà thöôøng naûy sinh trong cuoäc soáng ôû löùa tuoåi naøy, maø ñeå giaûi quyeát noù thì caàn phaûi vaän duïng nhöõng kó naêng soáng khaùc nhau, qua ñoù maø hình thaønh vaø reøn luyeän nhöõng kó naêng soáng ñoù. Trong tröôøng hôïp naøy, caùc kó naêng soáng ñöôïc gaén lieàn vôùi caùc vaán ñeà cuï theå.

Öu ñieåm cuûa caùch thöù nhaát laø ñi saâu vaøo baûn chaát cuûa töøng kó naêng soáng coát loõi ñeå coù theå vaän duïng vaøo caùc tình huoáng khaùc nhau. Öu ñieåm cuûa caùch thöù hai laø trang bò cho ngöôøi hoïc naêng löïc öùng phoù vôùi moät vaán ñeà thaùch thöùc cuï theå, sinh ñoäng trong cuoäc soáng, trong ñoù ñaõ vaän duïng nhieàu kó naêng soáng coù lieân quan.

2.4.2. Nhöõng vieäc caàn laøm khi thieát keá chuû ñeà giaùo duïc kó naêng soáng:

- Xaùc ñònh muïc tieâu cuûa chuû ñeà vaø phöông tieän caàn coù ñeå toå chöùc caùc hoaït ñoäng;

- Xaùc ñònh noäi dung cuûa chuû ñeà giaùo duïc kó naêng soáng vaø thieát keá caùc hoaït ñoäng caàn thieát:

Hoaït ñoäng 1: Höôùng ñeán vieäc laøm cho ngöôøi hoïc hieåu kó naêng soáng ñoù laø gì

Böôùc 1: Höôùng ñeán vieäc khai thaùc kinh nghieäm cuûa ngöôøi tham gia (hoïc sinh) ñeå xöû lí vaán ñeà ñaët ra.

Böôùc 2: Phaûn hoài, chia seû nhöõng caùch xöû lí theo thoùi quen, kinh nghieäm cuõ cuûa caùc nhoùm trong phaïm vi lôùp/ nhoùm lôùn.

Hoaït ñoäng 2: Höôùng ñeán vieäc laøm cho ngöôøi hoïc naém ñöôïc caùch thöùc (hoaëc caùc böôùc) hình thaønh/ theå hieän kó naêng soáng ñoù.

Tieáp thu, lónh hoäi kó naêng, caùch öùng xöû môùi thoâng qua hoaït ñoäng nhoùm nhoû/ hoaëc nhoùm lôùn (toaøn lôùp). Thöïc chaát laø hoïc sinh thoâng hieåu kó naêng soáng ñoù laø gì vaø caùc böôùc thöïc hieän kó naêng ñoù; hoaëc laø moâ hình maãu cuûa haønh vi.

Hoaït ñoäng 3: Höôùng ñeán vieäc taïo tình huoáng/ cô hoäi ñeå ngöôøi hoïc reøn luyeän kó naêng soáng ñoù, maø thöïc chaát laø vaän duïng kó naêng soáng ñaõ tieáp thu ôû hoaït ñoäng 2 ñeå xöû lí caùc tình huoáng môùi.

Böôùc 3: Moãi hoaït ñoäng laïi ñöôïc caáu truùc theo loâgic sau:

a. Muïc tieâu cuûa hoaït ñoäng

b. Caùch tieán haønh hoaït ñoäng

c. Keát luaän ruùt ra sau hoaït ñoäng


PHẦN

2: T

ÀI L

IỆU

HỖ T

RỢ TẬP

HUẤ

N

Ví duï veà moät chuû ñeà giaùo duïc kó naêng giaûi quyeát maâu thuaãn

GIAÛI QUYEÁT MAÂU THUAÃN MOÄT CAÙCH TÍCH CÖÏC16

I. Muïc tieâuI. Muïc tieâu

Kieán thöùc:

- Hoïc sinh nhaän thöùc ñöôïc caùc maâu thuaãn naûy sinh trong ñôøi soáng vaø nguyeân nhaân naûy sinh nhöõng maâu thuaãn ñoù;

- Hoïc sinh nhaän thaáy söï caàn thieát phaûi bieát kieåm soaùt giaän döõ ñeå giaûi quyeát maâu thuaãn moät caùch tích cöïc.

Thaùi ñoä:

- Hoïc sinh bình tónh tröôùc nhöõng maâu thuaãn vaø xung ñoät;

- Hoïc sinh thieän chí vaø suy nghó tích cöïc khi giaûi quyeát maâu thuaãn döïa treân caùc giaù trò hoøa bình, toân troïng, khoan dung, yeâu thöông.

Kó naêng soáng:

Reøn luyeän tö duy pheâ phaùn, tö duy saùng taïo, ra quyeát ñònh, giao tieáp, thieän chí khi nhìn nhaän vaán ñeà vaø ñaùnh giaù ngöôøi khaùc, suy nghó tích cöïc, bieát laéng nghe, thöøa nhaän yù kieán hôïp lí cuûa ngöôøi khaùc, thöông löôïng. naém ñöôïc kó naêng kieåm soaùt côn giaän vaø caùc böôùc cuûa kó naêng giaûi quyeát maâu thuaãn moät caùch tích cöïc.

II. Thoâng ñieäpII. Thoâng ñieäp

1. Trong cuoäc soáng chuùng ta khoâng theå traùnh khoûi maâu thuaãn vôùi ngöôøi xung quanh. Nguyeân nhaân naûy sinh maâu thuaãn raát ña daïng. Neáu khoâng bieát traùnh, hoaëc giaûi quyeát maâu thuaãn naûy sinh kòp thôøi, nhöõng maâu thuaãn naøy seõ gaây ra söï caêng thaúng, aûnh höôûng khoâng nhoû ñeán söùc khoûe tinh thaàn vaø caùc moái quan heä xaõ hoäi khaùc cuûa moãi ngöôøi.

2. Moät chuyeän nhoû nhaët coù theå bieán thaønh cuoäc tranh caõi gay gaét hoaëc daãn ñeán baïo löïc. Caûm xuùc quaù khích cuûa con ngöôøi raát deã laøm naûy sinh baïo löïc. Hoøa bình hay baïo löïc ñeàu baét ñaàu töø trong yù nghó cuûa moãi chuùng ta. Vì vaäy, chuùng ta caàn bieát kieåm soaùt côn giaän trong moïi tình huoáng ñeå traùnh haäu quaû ñaùng tieác.

3. Khi maâu thuaãn naûy sinh, ngöôøi khoâng coù kó naêng soáng thöôøng ñeå cho caûm xuùc chi phoái khi öùng xöû vôùi nhau, nhìn nhaän vaán ñeà chæ töø phía baûn thaân, ñoå loãi cho nhau, coù khi coøn vôùi thaùi ñoä thuø haän cho neân daãn ñeán baïo löïc, thöông tích, thaäm chí coù caû aùn maïng. Ngöôøi coù kó naêng soáng caàn bieát giaûi quyeát nhöõng maâu thuaãn naøy moät caùch hoaø bình thoâng qua caùc kó naêng kieåm soaùt côn giaän, thieän chí, ñaët mình vaøo vò trí cuûa ngöôøi coù maâu thuaãn ñeå ñeå coù theå hoùa giaûi maâu thuaãn moät caùch tích cöïc, taïo ra ñoäng löïc cho cuoäc soáng.

III. Taøi lieäu vaø phöông tieänIII. Taøi lieäu vaø phöông tieän

- Giaáy A4 vaø A0

16 PGS.TS Nguyeãn Thanh Bình (2009, 2010, 2011) giaùo trình chuyeân ñeà “Giaùo duïc kó naêng soáng” NXBÑHSPHN.




TẬP HUẤN

- Keùo, baêng dính, buùt

- Phieáu hoïc taäp:

+ Nhöõng ñieàu neân nhôù (hoaït ñoäng 2)

+ Thoâng ñieäp veà söï kieân nhaãn vaø kieàm cheá (hoaït ñoäng 2)

+ Chuyeän veà Huøng vaø Cöôøng (hoaït ñoäng 2)

+ Caùc tình huoáng caàn xöû lí (hoaït ñoäng 3)

IV. Höôùng daãn toå chöùc hoaït ñoängIV. Höôùng daãn toå chöùc hoaït ñoäng

Hoaït ñoäng 1: Maâu thuaãn vaø caùc nguyeân nhaân naûy sinh Hoaït ñoäng 1: Maâu thuaãn vaø caùc nguyeân nhaân naûy sinh

a. Muïc tieâu: Hoïc sinh töï nhaän thöùc ñöôïc caùc maâu thuaãn naûy sinh trong cuoäc soáng, nguyeân nhaân vaø caùch giaûi quyeát theo thoùi quen.

b. Caùch tieán haønh: Laøm vieäc theo nhoùm

- Giaùo vieân chia lôùp thaønh nhoùm nhoû thaûo luaän caùc caâu hoûi sau:

1. Trong cuoäc soáng baïn ñaõ traûi qua nhöõng maâu thuaãn vôùi ai? Veà vaán ñeà gì? Nguyeân nhaân naûy sinh nhöõng maâu thuaãn ñoù?

2. Baïn ñaõ giaûi quyeát nhöõng maâu thuaãn ñoù nhö theá naøo? Haäu quaû cuûa caùch giaûi quyeát maâu thuaãn baèng baïo löïc

- Ñaïi dieän töøng nhoùm leân trình baøy keát quaû thaûo luaän cuûa nhoùm mình.

- Lôùp thaûo luaän, nhaän xeùt/ bình luaän, boå sung

c. Keát luaän:

Nhöõng maâu thuaãn thöôøng naûy sinh trong cuoäc soáng:Nhöõng maâu thuaãn thöôøng naûy sinh trong cuoäc soáng:

- Maâu thuaãn vôùi baïn beø;

- Maâu thuaãn vôùi ngöôøi thaân trong gia ñình, hoï haøng;

- Maâu thuaãn vôùi nhöõng caù nhaân khaùc trong coäng ñoàng;

- Nhöõng maâu thuaãn khaùc.

Nguyeân nhaân naûy sinh maâu thuaãn:Nguyeân nhaân naûy sinh maâu thuaãn:

- Söï khaùc nhau veà suy nghó vaø quan nieäm;

- Söï khaùc nhau veà mong muoán/ nhu caàu veà lôïi ích caùc nhaân;

- Söï haïn cheá do caùch nhìn nhaän söï vieäc/ vaán ñeà;

- Chæ xuaát phaùt töø yù muoán/ suy nghó chuû quan cuûa mình, maø khoâng bieát thöøa nhaän, toân troïng suy nghó, yù kieán, quan ñieåm cuûa ngöôøi khaùc;

- Coù moät soá ngöôøi hay thích gaây haán, hieáu chieán, thích ngöôøi khaùc phaûi phuïc tuøng, hay leä thuoäc vaøo mình;

- Söï keøn cöïa, muoán hôn ngöôøi cuûa ai ñoù ;

- Söï ñònh kieán, phaân bieät ñoái xöû;


PHẦN

2: T

ÀI L

IỆU

HỖ T

RỢ TẬP

HUẤ

N

- Söï baûo thuû, coá chaáp;

- Noùi hoaëc nghó khoâng ñuùng veà nhau;

- Nhöõng nguyeân nhaân khaùc.

Caùc caùch giaûi quyeát thöôøng söû duïng:Caùc caùch giaûi quyeát thöôøng söû duïng:

- Noùi chuyeän vôùi nhau ñeå hieåu vaø thoâng caûm/ boû qua cho nhau;

- Caõi nhau, sau ñoù giaän nhau khoâng chaøo hoûi nhau;

- Ñaùnh nhau, sau ñoù khoâng theøm nhìn maët nhau;

- Ngoaøi ra, coøn nhöõng caùch giaûi quyeát khaùc.

Haäu quaû cuûa caùch giaûi quyeát baèng baïo löïc:Haäu quaû cuûa caùch giaûi quyeát baèng baïo löïc:

- Gaây toån thöông veà theå chaát vaø tinh thaàn.

- Laøm taêng haän thuø, caùc nguy cô traû thuø baèng baïo löïc traàm troïng hôn.

- Coù theå gaây aùn maïng.

- Taïo thaønh teä naïn xaõ hoäi.

Hoaït ñoäng 2: Kieåm soaùt côn giaän vaø giaûi quyeát maâu thuaãn tích cöïcHoaït ñoäng 2: Kieåm soaùt côn giaän vaø giaûi quyeát maâu thuaãn tích cöïc

a) Muïc tieâu: Hoïc sinh ñöôïc traûi nghieäm caùch giaûi quyeát maâu thuaãn khi bò ngöôøi khaùc noùi xaáu moät caùch tích cöïc, qua ñoù hoïc ñöôïc caùch giaûi quyeát maâu thuaãn trong caùc tình huoáng khaùc

b) Caùch tieán haønh:

Böôùc 1: Laøm vieäc theo nhoùm. Chia lôùp thaønh 3 hoaëc 6 nhoùm, moãi nhoùm khoâng quaù 8 ngöôøi, ñaûm nhieäm 1 nhieäm vuï cuï theå nhö sau:

Nhieäm vuï 1: Ñoïc truyeän: “Thoâng ñieäp veà söï kieân nhaãn vaø kieàm cheá” “Thoâng ñieäp veà söï kieân nhaãn vaø kieàm cheá” (tr 102)

Traû lôøi caâu hoûi:

1. Coù theå nhaän ra giaù trò soáng naøo haøm chöùa trong caâu chuyeän?

2. Coù theå ruùt ra baøi hoïc gì töø caâu chuyeän?

Nhieäm vuï 2: Ñoïc truyeän: “Nhöõng ñieàu neân nhôù” “Nhöõng ñieàu neân nhôù” (tr 102)

Traû lôøi caâu hoûi:

1. Coù theå nhaän ra giaù trò soáng naøo haøm chöùa trong caâu chuyeän?

2. Coù theå ruùt ra baøi hoïc gì töø caâu chuyeän?

Nhieäm vuï 3: Saém vai “Chuyeän veà Huøng vaø Cöôøng” “Chuyeän veà Huøng vaø Cöôøng” (tr 103) vaø thaûo luaän caùc caâu hoûi sau:

1) Neáu ôû ñòa vò Huøng khi ñoù thì baïn seõ laøm gì?

2) Phaân tích maãu haønh vi trong caùch öùng xöû, giaûi quyeát maâu thuaãn cuûa Huøng?

3) Caùch öùng xöû cuûa Huøng theå hieän söï chi phoái cuûa nhöõng giaù trò soáng naøo?




TẬP HUẤN

Böôùc 2: Laøm vieäc chung toaøn lôùp

- Ñaïi ñieän caùc nhoùm trình baøy keát quaû thaûo luaän;

- Hoïc sinh trong lôùp boå sung, ñaët caâu hoûi cho caùc nhoùm;

- Giaùo vieân toång keát nhöõng giaù trò soáng vaø baøi hoïc ñöôïc ruùt ra töø “Thoâng ñieäp “Thoâng ñieäp veà söï kieân nhaãn vaø kieàm cheá”veà söï kieân nhaãn vaø kieàm cheá” vaø “Nhöõng ñieàu neân nhôù”“Nhöõng ñieàu neân nhôù”;

- Giaùo vieân phaân tích nhöõng maët lôïi cuõng nhö baát lôïi vaø söï hôïp lí cuõng nhö baát hôïp lí cuûa töøng caùch giaûi quyeát trong tình huoáng cuûa Huøng vaø Cöôøng maø caùc nhoùm neâu ra;

- Giaùo vieân höôùng daãn hoïc sinh tieáp tuïc phaân tích caùc kó naêng soáng theå hieän trong caùch öùng xöû cuûa Huøng:

Khi töï nhuû “Haõy coá thö giaõn naøo”; “Phaûi giöõ bình tónh”; ” Mình seõ khoâng noùi chuyeän vôùi caäu ta cho tôùi khi mình thaät söï bình tónh”... theå hieän kó naêng kieàm che kó naêng kieàm cheá, kieåm soaùt côn giaänkieåm soaùt côn giaän. Ñoàng thôøi haønh vi ñoù bò chi phoái bôûi giaù trò soáng hoøa bìnhgiaù trò soáng hoøa bình, toân toân troïng ngöôøi khaùctroïng ngöôøi khaùc;

Khi nghó: Chaúng caàn lo laéng veà nhöõng ñieàu caäu ta noùi, ñoù khoâng phaûi laø söï thaät” hoaëc “Coù leõ caäu aáy khoâng coá tình/ aùc yù noùi xaáu mình, maø do caäu aáy nghe thoâng tin ñoàn ñaïi khoâng chính xaùc”..., ñieàu ñoù theå hieän kó naêng suy nghó tích cöïckó naêng suy nghó tích cöïc, ñoàng thôøi, nhöõng kó naêng naøy do giaù trò khoan dung chi phoáigiaù trò khoan dung chi phoái;

Khi ñöa ra quyeát ñònh “Mình seõ noùi chuyeän ñaøng hoaøng, thaúng thaén vôùi caäu aáy”, vieäc naøy theå hieän kó naêng kieân quyeátkó naêng kieân quyeát, ñoàng thôøi theå hieän giaù trò trung thöïc, theå hieän giaù trò trung thöïc, traùch nhieämtraùch nhieäm.

c. Keát luaän:

1. Trong cuoäc soáng khoâng neân laøm toån thöông ngöôøi khaùc vaø neân boû qua, tha thöùc cho nhöõng haønh vi gaây toån thöông cho ta. Caûm xuùc quaù khích cuûa con ngöôøi raát deã laøm naûy sinh baïo löïc. Hoøa bình hay baïo löïc ñeàu baét ñaàu töø trong yù nghó cuûa moãi chuùng ta.

2. Khi rôi vaøo traïng thaùi giaän döõ trong tình huoáng chöùa ñöïng maâu thuaãn, chuùng ta phaûi bieát kieàm cheá, kieåm soaùt côn giaän vaø suy nghó tích cöïc, nghó ñeán caùc giaù trò soáng, nghó ñeán haäu quaû cuûa vieäc khoâng kieåm soaùt côn giaän, ñeå tìm caùch giaûi quyeát maâu thuaãn moät caùch thieän chí, mang tính xaây döïng traùnh nhöõng haønh vi baïo löïc.

3. Caùc böôùc giaûi quyeát maâu thuaãn moät caùch tích cöïc

- Kieàm cheá caûm xuùc - söû duïng caùc kó naêng thö giaõn. Töï ñöa mình ra khoûi taâm traïng/ tình huoáng ñoù;

- Xaùc ñònh nguyeân nhaân daãn ñeán maâu thuaãn: Ai laø ngöôøi gaây ra maâu thuaãn/ chòu traùch nhieäm. Caàn suy nghó tích cöïc, vì noù coù taùc ñoäng maïnh ñeán caûm xuùc vaø haønh vi tích cöïc. (Neáu caàn, coá gaéng taùch khoûi ngöôøi coù maâu thuaãn vôùi mình moät thôøi gian ñeå suy nghó vaø tìm caùch giaûi quyeát maâu thuaãn ñoù).

- Hoûi ngöôøi coù maâu thuaãn vôùi mình coù thôøi gian ñeå ngoài noùi chuyeän veà maâu thuaãn ñoù khoâng.


PHẦN

2: T

ÀI L

IỆU

HỖ T

RỢ TẬP

HUẤ

N

- Haõy noùi vôùi ngöôøi coù maâu thuaãn vôùi mình veà caûm xuùc cuûa mình.

- Haõy noùi vôùi hoï taïi sao mình laïi coù caûm xuùc nhö vaäy.

- Haõy laéng nghe, laéng nghe vaø laéng nghe caâu traû lôøi cuûa ngöôøi ñoù.

- Haõy cuøng thaûo luaän veà caùch giaûi quyeát maâu thuaãn.

- Tieáp tuïc thaûo luaän/ thöông löôïng moät caùch bình tónh.

- Neáu maâu thuaãn khoâng theå giaûi quyeát ñöôïc/hoaëc moät trong 2 ngöôøi trôû neân quaù giaän döõ, haõy döøng cuoäc thaûo luaän/ thöông löôïng vaø heïn seõ noùi chuyeän veà vaán ñeà ñoù.

- Bieát daøn hoøa moïi ngöôøi khi coù söï tranh caõi, xích mích.

Hoaït ñoäng 3: Vaän duïng kó naêng kieåm soaùt côn giaän vaø giaûi quyeát maâu thuaãn Hoaït ñoäng 3: Vaän duïng kó naêng kieåm soaùt côn giaän vaø giaûi quyeát maâu thuaãn

a. Muïc tieâu:

Hình thaønh kó naêng giaûi quyeát caùc loaïi maâu thuaãn cho hoïc sinh thoâng qua nhöõng tình huoáng giaû ñònh vaø naém ñöôïc caùc böôùc giaûi quyeát maâu thuaãn coù hieäu quaû.

b. Caùch tieán haønh

- Giaùo vieân treo leân töôøng vaø giôùi thieäu nhöõng sô ñoà/ baûng vieát chöõ to veà:

+ Caùch kieàm cheá khi töùc giaän;

+ Bí quyeát bieåu loä söï cöông quyeát;

+ Caùc böôùc cuûa kó naêng thöông löôïng;

Tình huoáng 1:

Giôø ra chôi, moät nhoùm hoïc sinh böôùc vaøo quaùn nöôùc ôû coång tröôøng, luùc ñoù baïn ñang ngoài uoáng nöôùc trong quaùn. Moät hoïc sinh trong nhoùm naøy voâ tình nhoå nöôùc boït vaøo chaân baïn. Baïn quay laïi yeâu caàu baïn ñoù phaûi xin loãi, tuy nhieân baïn ñoù töø choái, khoâng chòu xin loãi, laïi coøn cöôøi baïn? Vaäy Baïn seõ öùng Vaäy Baïn seõ öùng xöû nhö theá naøo?xöû nhö theá naøo?

Tình huoáng 2:

Giôø ra chôi coù moät vaøi hoïc sinh lôùp khaùc ñeán treâu baïn hoaëc phaù quaáy troø chôi maø baïn ñang tham gia. Hoï duøng nhöõng lôøi leõ thoâ tuïc, thieáu vaên hoùa ñeå chaâm choïc.

Baïn seõ giaûi quyeát nhö theá naøo?Baïn seõ giaûi quyeát nhö theá naøo?




TẬP HUẤN

- Giaùo vieân giao cho moãi nhoùm 1 tình huoáng vaø yeâu caàu caùc thaønh vieân trong töøng nhoùm vaän duïng caùch xöû lí maãu cuûa Huøng trong hoaït ñoäng 2 vaø caùch kieàm cheá khi töùc giaän. Vaän duïng caùc böôùc cuûa kó naêng thöông löôïng ñeå giaûi quyeát maâu thuaãn trong tình huoáng cuûa nhoùm mình vaø thaûo luaän/ ñoùng vai caùch giaûi quyeát.

- Keát quaû xöû lí tình huoáng cuûa nhoùm coù theå ñöôïc trình baøy döôùi 2 hình thöùc:

+ Vieát ra giaáy khoå lôùn ñeå trình baøy

+ Saém vai theå hieän caùch giaûi quyeát

- Ñaïi dieän caùc nhoùm leân trình dieãn caùch xöû lí tình huoáng cuûa mình

- Giaùo vieân tröng caàu yù kieán nhaän xeùt/ bình luaän (veà söï hôïp lí, hôïp tình cuûa töøng caùch xöû lí) hoaëc caùc hoïc sinh neâu caâu hoûi veà keát quaû thaûo luaän cuûa töøng nhoùm.

- Treân cô sôû nhöõng yù kieán cuûa hoïc sinh, giaùo vieân tieáp tuïc ñaët caâu hoûi cho caû lôùp:

Chuùng ta caàn phaûi traûi qua caùc böôùc naøo khi giaûi quyeát maâu thuaãn?Chuùng ta caàn phaûi traûi qua caùc böôùc naøo khi giaûi quyeát maâu thuaãn?

c) Keát luaän:

Khi rôi vaøo maâu thuaãn trong quan heä vôùi ngöôøi khaùc, chuùng ta neân vaän duïng caùc kó naêng xöû lí maâu thuaãn ñeå giaûi quyeát vaán ñeà moät caùch eâm ñeïp nhaát.

V. Toång keát

1. Ñeå hoïc sinh töï neâu: 1.1. Nhöõng thu hoaïch veà nhaän thöùc qua chuû ñeà

1.2. Nhöõng kó naêng soáng ñaõ vaän duïng trong caùc hoaït ñoäng cuûa chuû ñeà

2. Giaùo vieân toång keát:

2.1. Nhöõng thu hoaïch veà nhaän thöùc qua chuû ñeà

Trong cuoäc soáng, nhieàu khi chuùng ta khoâng theå traùnh khoûi coù nhöõng va chaïm, baát ñoàng, maâu thuaãn vôùi nhöõng ngöôøi xung quanh. Kó naêng giaûi quyeát maâu thuaãn giuùp chuùng ta bieát caùch giaûi quyeát caùc maâu thuaãn moät caùch hoaø bình thoâng qua caùc kó naêng kieåm soaùt côn giaän vaø kó naêng thöông löôïng vì söï bình an cuûa taát caû caùc beân.

Tình huoáng3:

Baïn ñang tham gia vaøo moät troø chôi giöõa caùc nhoùm baïn cuøng tuoåi taïi saân tröôøng. Moät thaønh vieân cuûa nhoùm khaùc chaïy xoâ vaøo baïn, caû 2 ngöôøi cuøng ngaõ. Maëc duø ngöôøi kia sai, baïn vaãn ñôõ ngöôøi ñoù daäy, noùi lôøi xin loãi hoaëc hoûi han raát lòch söï. Tuy nhieân, ñaùp laïi thaùi ñoä raát lòch söï cuûa baïn, ngöôøi kia chöûi tuïc, xuùc phaïm hoaëc ñe doïa baïn. Vaäy baïn seõ xöû lí nhö theá naøo?Vaäy baïn seõ xöû lí nhö theá naøo?


PHẦN

2: T

ÀI L

IỆU

HỖ T

RỢ TẬP

HUẤ

N

Caâu chuyeän soá 1. Thoâng ñieäp veà söï kieân nhaãn vaø kieàm cheá

Ngaøy xöa coù moät caäu beù xaáu tính. Boá caäu ñöa cho caäu moät tuùi ñinh vaø baûo cöù moãi laàn caäu maát kieân nhaãn vaø/hoaëc caõi nhau vôùi ai, thì ñoùng moät chieác ñinh vaøo haøng raøo.

Ngaøy ñaàu tieân, caäu ñoùng 37 caùi ñinh vaøo haøng raøo. Caùc tuaàn sau, caäu bieát caùch töï kieàm cheá, neân soá ñinh ñoùng vaøo haøng raøo bôùt daàn ngaøy qua ngaøy: caäu ñaõ khaùm phaù ra raèng töï keàm cheá thì deã hôn laø ñoùng ñinh.

Cuoái cuøng, ñeán moät ngaøy kia, caäu khoâng phaûi ñoùng caùi ñinh naøo vaøo haøng raøo nöõa. Caäu ñi gaëp boá vaø thöa raèng hoâm nay caäu khoâng phaûi ñoùng caùi ñinh naøo. OÂng boá baûo caäu cöù ngaøy naøo caäu khoâng maát kieân nhaãn, thì nhoå moät chieác ñinh ra khoûi haøng raøo. Ngaøy laïi ngaøy troâi qua, cuoái cuøng caäu beù coù theå noùi vôùi boá raèngcaäu ñaõ nhoå moïi caùi ñinh ra khoûi haøng raøo. OÂng boá daãn caäu con ra tröôùc haøng raøo vaø baûo:

“Con naøy, con ñaõ xöû söï toát roài, nhöng con nhìn taát caû caùc caùi loã ñinh treân haøng raøo ñi. Haøng raøo naøy seõ khoâng bao giôø nhö tröôùc ñöôïc nöõa. Khi con caõi nhau vôùi ai vaønoùi ñieàu gì xaáu xa, con ñoù ñeå laïi cho ngöôøi aáy moät veát thöông nhö veát ñinh naøy. Con coù theå ñaâm con dao vaøo moät ngöôøi roài ruùt dao ra, nhöng seõ maõi maõi coøn moät veát thöông. Con coù xin loãi bao nhieâu laàn ñi nöõa, veát thöông vaãn coøn ñoù. Moät veát thöông do lôøi noùi cuõng laøm ñau nhö moät veát thöông treân thaân theå. Nhöõng ngöôøi baïn laø nhöõng vieân ngoïc quyù hieám, hoï laøm cho con cöôøi vaø khuyeán khích con. Hoï saün saøng laéng nghe con khi con caàn hoï, hoï naâng ñôõ con vaø môû loøng ra vôùi con. Con cuõng haõy cho caùc baïn con thaáy laø con yeâu thöông hoï ñeán ñaâu”.

Caâu chuyeän soá 2. Nhöõng ñieàu neân nhôù

Hai ngöôøi baïn ñi treân ñöôøng vaéng veû. Ñeán moät ñoaïn, hoï coù moät cuoäc tranh luaän khaù gay gaét vaø moät ngöôøi ñaõ khoâng kieàm cheá ñöôïc giô tay taùt vaøo maët baïn mình. Ngöôøi kia bò ñau nhöng khoâng heà noùi moät lôøi. Anh vieát treân caùt: “Hoâm nay, ngöôøi baïn thaân nhaát cuûa toâi ñaõ taùt vaøo maët toâi”.

Hoï tieáp tuïc ñi, ñeán moät con soâng, hoï döøng laïi vaø taém ôû ñaáy.

Anh baïn kia khoâng may bò chuoät ruùt vaø suyùt cheát ñuoái, may maø ñöôïc ngöôøi baïn cöùu. Khi heát hoaûng sôï, anh vieát leân ñaù: “Hoâm nay, ngöôøi baïn thaân nhaát ñaõ cöùu soáng toâi”.

Anh baïn kia ngaïc nhieân hoûi: “Taïi sao khi toâi ñaùnh anh, anh vieát treân caùt, coøn baây giôø anh laïi vieát treân ñaù?”




TẬP HUẤN

Mæm cöôøi, anh traû lôøi: “Khi moät ngöôøi baïn laøm chuùng ta ñau, chuùng ta haõy vieát ñieàu gì ñoù treân caùt, gioù seõ thoåi bay chuùng ñi cuøng vôùi söï tha thöù... Vaø khi coù ñieàu gì ñoù to lôùn xaûy ra, chuùng ta neân khaéc noù leân ñaù nhö khaéc saâu vaøo kyù öùc cuûa traùi tim, nôi khoâng ngoïn gioù naøo coù theå xoaù nhoøa ñöôïc...”

Caâu chuyeän soá 3. Chuyeän veà Huøng vaø Cöôøng

Huøng vaø Cöôøng laø ñoâi baïn thaân. Boãng nhieân Cöôøng trôû neân laïnh nhaït, xa laùnh Huøng. Moät hoâm, tình côø Huøng ñi sau Cöôøng vaø moät ngöôøi baïn cuõ cuûa hai ngöôøi laø Duõng. Huøng nghe thaáy Cöôøng keå cho Duõng nhöõng chuyeän khoâng hay veà Huøng, ñaùng tieác laø nhöõng chuyeän ñoù khoâng phaûi laø söï thaät: ví duï nhö Huøng yeâu ñöông lung tung, hoïc thì quay coùp neân môùi ñöôïc ñieåm cao…

Trong khi Cöôøng ñang thao thao baát tuyeät thì Huøng caûm thaáy soâi maùu leân, chæ muoán nhaûy vaøo tuùm laáy Cöôøng vaø cho maáy quaû ñaám. Nhöng roái Huøng ñaõ kòp töï nhuû: “Haõy coá thö giaõn naøo”; “Phaûi giöõ bình tónh”; “Mình seõ khoâng noùi chuyeän vôùi caäu ta cho tôùi khi mình thaät söï bình tónh”

Sau moät phuùt traán tónh laïi, Huøng laïi nghó: “Chaúng caàn lo laéng veà nhöõng ñieàu caäu ta noùi, ñoù khoâng phaûi laø söï thaät”, roài Huøng laïi nghó tieáp: “Coù leõ caäu aáy khoâng aùc yù noùi xaáu mình, maø do caäu aáy nghe thoâng tin ñoàn ñaïi khoâng chính xaùc”.

Huøng quyeát ñònh: “Mình seõ noùi chuyeän ñaøng hoaøng, thaúng thaén vôùi caäu aáy”.

Sau ñoù, Huøng vöôït leân tröôùc maët Cöôøng vaø Duõng. Huøng noùi vôùi Cöôøng moät caùch cöông quyeát:

- Xin loãi, nhöõng gì maø caäu ñang noùi laøm toâi raát khoù chòu. Toâi buoäc loøng caét ngang vì toâi khoâng muoán caäu tieáp tuïc tung nhöõng ñieàu khoâng ñuùng veà toâi. Toâi khoâng yeâu ñöông lung tung vaø cuõng chöa moät laàn quay coùp. Toâi caûm thaáy raát ñau loøng vaø khoâng hieåu sao ñaõ töøng laø baïn thaân cuûa nhau, nay caäu laïi coù theå noùi nhöõng ñieàu khoâng coù thaät nhö vaäy veà toâi.

Cöôøng gòaât mình vaø cuõng chaúng bieát thanh minh gì nöõa, chæ bieát noùi vôùi Huøng:

- Xin loãi caäu, mình sai roài.


PHẦN

2: T

ÀI L

IỆU

HỖ T

RỢ TẬP

HUẤ

N

2.2. Nhöõng kó naêng soáng ñaõ vaän duïng trong caùc hoaït ñoäng cuûa chuû ñeà

Vaän duïng caùc kó naêng soáng nhö: tö duy pheâ phaùn, tö duy saùng taïo, ra quyeát ñònh, giao tieáp, thieän chí khi nhìn nhaän vaán ñeà vaø ñaùnh giaù ngöôøi khaùc, suy nghó tích cöïc, bieát laéng nghe, thöøa nhaän yù kieán hôïp lí cuûa ngöôøi khaùc, thöông löôïng,..

Hoïc sinh hoïc ñöôïc caùch giaûi quyeát caùc maâu thuaãn moät caùch hieäu quaû, traùnh xung ñoät vaø baïo löïc.

3. Quaûn lí quaù trình vaø moâi tröôøng hoïc taäp

Hieäu tröôûng tröôøng hoïc caàn ñaëc bieät chuù yù xaây döïng moâi tröôøng sö phaïm thaân thieän, töø lôùp hoïc thaân thieän ñeán tröôøng hoïc thaân thieän vaø coäng ñoàng thaân thieän. Moâi tröôøng hoïc taäp caàn ñaûm baûo bình ñaúng, an toaøn, laønh maïnh vaø ñöôïc baûo veä ñeå giuùp hoïc sinh traùnh xa nhöõng teä naïn xaõ hoäi. Nhaø tröôøng caàn ñaûm baûo:

- Coù nhöõng saân chôi phuø hôïp vôùi löùa tuoåi hoïc ñöôøng ñeå caùc em ñöôïc soáng trong caûm giaùc hoàn nhieân vaø hình thaønh neân nhöõng tình caûm tích cöïc coù lôïi cho cuoäc soáng;

- Coù söï keát hôïp haøi hoøa giöõa Nhaø tröôøng - Gia ñình - Xaõ hoäi;

- Coù söï keát hôïp giöõa ñaøo taïo kó naêng soáng vôùi caùc ñieàu kieän boå sung chính saùch phaùt trieån moâi tröôøng taâm lí xaõ hoäi thuaän lôïi vaø gaén vôùi caùc dòch vuï cuûa coäng ñoàng.

Nhaø tröôøng caàn nghieâm tuùc phaùt trieån maïnh hôn, nhaân roäng hôn nhöõng phong traøo “Kæ cöông, tình thöông, traùch nhieäm”, “Nhaø tröôøng vaên hoùa, nhaø giaùo maãu möïc, hoïc sinh thanh lòch”, “Tröôøng hoïc thaân thieän, hoïc sinh tích cöïc”,... ñeå xaây döïng caùc moâ hình nhaø tröôøng saùng taïo vaø ñoåi môùi.

Hieäu tröôûng caàn nghieân cöùu, xaây döïng Phoøng tö vaán taâm lí hoïc ñöôøng trong tröôøng hoïc hôïp lí, giao cho Ban tö vaán toå chöùc hoaït ñoäng.

Thaønh phaàn Ban tö vaán taâm lí coù theå bao goàm: chuyeân vieân tö vaán chuyeân saâu trong lónh vöïc taâm lí hoïc ñöôøng, caùc giaùo vieân chuû nhieäm lôùp, giaùo vieân - Coá vaán Ñoaøn, giaùo vieân - Toång phuï traùch Ñoäi,... Ñaây chính laø nhöõng ngöôøi giuùp caùc em caân baèng vaø phaùt trieån taâm sinh lí trong ñoä tuoåi nhaïy caûm. Ñoä tuoåi hoïc sinh trung hoïc cô sôû ñang laø löùa tuoåi deã bò kích ñoäng, deã bò loâi keùo neân ngöôøi lôùn seõ gaëp nhieàu khoù khaên trong vieäc thaáu hieåu cuõng nhö quaûn lí.

Hoaït ñoäng cuûa Ban tö vaán taâm lí: Tuøy thuoäc töøng ñieàu kieän vaø moâi tröôøng sö phaïm cuûa töøng ñòa phöông maø quy ñònh hoaït ñoäng cuï theå cho Ban naøy, chaúng haïn Ban tö vaán taâm lí tröôøng hoïc coù theå:

+ Gôïi yù, höôùng daãn, taâm söï vôùi hoïc sinh: ñeå hoïc sinh noùi leân suy nghó cuûa mình, cuøng nhau giaûi toûa vöôùng maéc trong khi hoïc vaø giao tieáp giöõa hoïc sinh vôùi hoïc sinh; giöõa thaày coâ vôùi hoïc sinh; giöõa cha meï hoïc sinh vôùi hoïc sinh,... Ban tö vaán taâm lí giuùp hình thaønh nhoùm baïn ñoàng haønh bao goàm nhöõng hoïc sinh coù nguy cô bò baét naït ñeå cuøng hoïc taäp vaø cuøng ñeán tröôøng, haïn cheá tình traïng caùc em bò baét naït, haønh hung, traán loät, coáng naïp,... Ban tö vaán taâm lí cuõng coù theå toå chöùc hoaït ñoäng cuûa nhöõng “thaùm töû hoïc sinh”, nhöõng hoïc sinh naøy seõ bí maät theo doõi nhöõng naûy sinh baát thöôøng daãn ñeán baïo löïc trong hoïc sinh, ñeå kòp thôøi baùo cho thaày coâ bieát.




TẬP HUẤN

+ Chia seû vôùi giaùo vieân chuû nhieäm lôùp veà nhöõng öùng xöû caàn thieát trong toå chöùc hoaït ñoäng cho hoïc sinh nhaèm giaûm thieåu baïo löïc. Ví duï, trong giôø sinh hoaït lôùp giaùo vieân chuû nhieäm taïo dieãn ñaøn ñeå hoïc sinh coù cô hoäi theå hieän loøng yeâu thöông vaø toân troïng ngöôøi khaùc; toå chöùc ñeå caùc em töï xaây döïng kòch baûn, ñoùng vai öùng xöû tình huoáng baïo löïc coù theå xaûy ra,...

+ Laøm caàu noái ñeå toå chöùc giao löu roäng raõi giöõa caùc lôùp, caùc toå chöùc, ñoaøn theå trong tröôøng,...

+ Laøm caàu noái giöõa nhaø tröôøng vaø gia ñình, laø nôi cha meï hoïc sinh chia seû nhöõng baên khoaên cuûa hoï veà phöông phaùp giaùo duïc con caùi, veà caùch taâm söï vôùi con, veà caùch giao löu vôùi nhöõng cha meï hoïc sinh khaùc,... ñeå cuøng hôïp söùc baûo veä con traùnh bò baïo löïc, nghieän game, nghieän huùt thuoác laù, röôïu, bia,...

Nhaø tröôøng caàn thöôøng xuyeân phoái hôïp vôùi coâng an, chính quyeàn ñòa phöông caùc caáp, ban ngaønh caùc toå chöùc xaõ hoäi ñeå naém baét tình hình, kòp thôøi giaûi quyeát caùc maâu thuaãn, ngaên chaën tình traïng baïo löïc trong tröôøng hoïc daãn ñeán haäu quaû nghieâm troïng nhö hieän nay. Chaúng haïn, moät soá tröôøng kyù hôïp ñoàng vôùi Coâng an phöôøng cöû ngöôøi ñoùng choát tröôùc coång tröôøng vaøo caùc giôø cao ñieåm, laép camera ôû caùc goùc khuaát trong khuoân vieân tröôøng hoïc nhö caàu thang, taàng haàm ñeå xe,... ñeå haïn cheá baïo löïc hoïc ñöôøng ôû nhöõng nôi ñoù. Hoaëc nhaø tröôøng coù theå phoái hôïp ñeå giaûi toûa moät soá haøng quaùn quaø vaët, quaùn Internet, quaùn game quanh khu vöïc nhaø tröôøng.

4. Ñaùnh giaù keát quaû giaùo duïc kó naêng soáng thoâng qua tieáp caän kó naêng soáng

Keát quaû giaùo duïc giaù trò soáng, kó naêng soáng theå hieän ôû vieäc ñaùnh giaù xem keá hoaïch giaùo duïc kó naêng soáng coù ñaït ñöôïc muïc tieâu taùc ñoäng ñeán haønh vi ngöôøi hoïc hay khoâng? UNESCO ñaõ gôïi yù noäi dung ñaùnh giaù kó naêng soáng veà töøng vaán ñeà theo boán truï coät bao goàm nhöõng yù cô baûn sau:

Hoïc ñeå bieát (kó naêng nhaän thöùc)

+ Möùc ñoä xaõ hoäi: coù hay khoâng coù luaät hoaëc caùc chính saùch vaø caùc dòch vuï coâng lieân quan ñeán caùc vaán ñeà noåi baät ñoù;

+ Möùc ñoä caù nhaân: hoïc sinh coù ñuû thoâng tin caàn bieát veà nhöõng vaán ñeà ñaët ra cuõng nhö nhöõng dòch vuï coù saün trong coäng ñoàng caùc em ñang soáng khoâng?

Hoïc ñeå laøm (kó naêng thöïc haønh/laøm vieäc)

Trong thöïc teá, caùc caù nhaân caàn phaûi thöïc haønh, phaûi traûi nghieäm qua nhöõng böôùc cuï theå naøo ñeå laøm ñöôïc ñieàu maø hoïc sinh ñang hoïc?


PHẦN

2: T

ÀI L

IỆU

HỖ T

RỢ TẬP

HUẤ

N

Hoïc ñeå cuøng chung soáng vôùi moïi ngöôøi (kó naêng xaõ hoäi)

Nhöõng kieán thöùc vaø kinh nghieäm veà vaán ñeà ñoù coù ñöôïc ñaët ra ñeå chia seû vôùi caùc thaønh vieân khaùc trong coäng ñoàng hay khoâng? Coù nhöõng heä thoáng hoã trôï naøo ñeå laøm ñieåm töïa?

Hoïc ñeå khaúng ñònh mình (kó naêng xaùc ñònh giaù trò)

Hoïc sinh coù quan taâm ñeán vaán ñeà ñoù khoâng? Caùc em coù caûm thaáy traùch nhieäm vaø tin raèng caàn phaûi thöïc hieän caùc böôùc vaø bieän phaùp phaûn ñoái hay chaáp thuaän tình huoáng ñaët ra khoâng? Caùc em coù töï thaáy mình laø chuû theå, laø ngöôøi quyeát ñònh chính trong vieäc xaùc ñònh töông lai khoâng?

Söï thay ñoåi veà haønh vi bao giôø cuõng khoù khaên hôn thay ñoåi veà nhaän thöùc, do ñoù caàn phaûi chuù yù ñeán khaâu giaùm saùt vaø ñaùnh giaù keát quaû hoïc taäp kó naêng soáng cuûa hoïc sinh. Caàn xaây döïng caùc tieâu chí ñaùnh giaù theo caùc möùc ñoä kó naêng soáng caàn ñaït phuø hôïp vôùi taâm sinh lí, löùa tuoåi hoïc sinh.

KEÁT LUAÄN

Töø xa xöa, cha oâng ta ñaõ quan nieäm ñi hoïc tröôùc heát phaûi laø hoïc ñeå laøm ngöôøi, sau ñoù môùi laø hoïc ñeå laøm vieäc. Vôùi treû em, giaùo duïc ñaïo ñöùc (hình thaønh nhaân caùch) vaø giaùo duïc kó naêng soáng (boài döôõng nhaân taøi) laø quaù trình giaùo duïc laâu daøi, beàn bæ, caàn ñöôïc uoán naén haøng ngaøy trong gia ñình, trong tröôøng hoïc vaø ngoaøi xaõ hoäi. Bôûi vaäy, phaûi coù chieán löôïc quoác gia veà giaùo duïc ñaïo ñöùc hoïc sinh, ñaøo taïo nhaân löïc vaø boài döôõng nhaân taøi töø ñôn giaûn ñeán phöùc taïp ñeå hoïc sinh coù ñöôïc nhöõng haønh vi ñuùng, höôùng ñi ñuùng, ñaùp öùng ñöôïc yeâu caàu veà giaù trò ngöôøi hoïc tích cöïc, giaù trò nhaân caùch ngöôøi lao ñoäng môùi, ngöôøi coâng daân môùi trong thôøi kì hoäi nhaäp toaøn caàu.

107107MÔ ĐUN 3 - KĨ NĂNG GIAO TIẾP ỨNG XỬ CỦA HIỆU TRƯỞNG

TRƯỜNG TRUNG HỌC TRONG CÔN G TÁC QUẢN LÍ GIÁO DỤC


TẬP HUẤN

MOÂ ÑUN 3 - KYÕ NAÊNG GIAO TIEÁP ÖÙNG XÖÛ CUÛA HIEÄU TRÖÔÛNG TRÖÔØNG TRUNG HOÏC TRONG COÂNG TAÙC QUAÛN LÍ GIAÙO DUÏC

MUÏC TIEÂU

Sau khi keát thuùc khoùa hoïc, hoïc vieân coù theå:

- Xaùc ñònh töôøng minh moät soá khaùi nieäm cô baûn cuûa Moâ ñun: Giao tieáp, öùng xöû, tình huoáng, tình huoáng trong quaûn lí giaùo duïc,...

- Phaân tích ñöôïc caùc kó naêng giao tieáp hieäu quaû trong quaûn lí giaùo duïc;

- Vaän duïng ñöôïc moät soá yeâu caàu, nguyeân taéc öùng xöû tình huoáng ñeå ñaït ñöôïc thaønh coâng trong nhöõng tình huoáng thöôøng gaëp trong quaûn lí tröôøng hoïc.

I. MOÄT SOÁ KHAÙI NIEÄM

1. Giao tieáp (ñgt).

Giao tieáp laø tieáp xuùc, trao ñoåi thoâng tin vôùi nhau17. Xeùt veà maët taâm lí hoïc, giao tieáp laø moái quan heä giöõa con ngöôøi vôùi con ngöôøi, theå hieän söï tieáp xuùc giöõa ngöôøi vôùi ngöôøi, thoâng qua ñoù con ngöôøi trao ñoåi vôùi nhau veà thoâng tin vaø caûm xuùc, tri giaùc laãn nhau, aûnh höôûng taùc ñoäng qua laïi vôùi nhau.

Nhö vaäy, giao tieáp theå hieän quan heä giöõa chuû theå naøy vôùi chuû theå khaùc, trong ñoù caùc moái quan heä giöõa ngöôøi vôùi ngöôøi ñöôïc xaùc laäp vaø vaän haønh nhaèm hieän thöïc hoùa caùc moái quan heä xaõ hoäi giöõa chuû theå naøy vôùi chuû theå khaùc.

Trong giao tieáp, ba maët thoáng nhaát vaø taùc ñoäng qua laïi, boå sung cho nhau goàm:

Maët nhaän thöùc theå hieän qua vieäc trao ñoåi thoâng tin, tri giaùc laãn nhau, hieåu bieát giöõa con ngöôøi vôùi con ngöôøi.

Maët thaùi ñoä caûm xuùc theå hieän söï trao ñoåi thaùi ñoä, caûm xuùc vôùi nhau.

Maët töông taùc theå hieän söï lieân keát, taùc ñoäng qua laïi.

Moái quan heä giao tieáp giöõa con ngöôøi vôùi con ngöôøi coù theå xaûy ra vôùi caùc hình thöùc khaùc nhau:

- Giao tieáp giöõa caù nhaân vôùi caù nhaân;

- Giao tieáp giöõa caù nhaân vôùi nhoùm;

- Giao tieáp giöõa nhoùm vôùi nhoùm hoaëc giöõa nhoùm vôùi coäng ñoàng ngöôøi.

17 Nguyeãn Nhö YÙ (chuû bieân ), (2000), Töø ñieån Tieáng Vieät caên baûn, NXB Giaùo duïc, Haø Noäi.


PHẦN

2: T

ÀI L

IỆU

HỖ T

RỢ TẬP

HUẤ

N

Giao tieáp vöøa mang tính caù nhaân, vöøa mang tính xaõ hoäi. Tính caù nhaân cuûa giao tieáp theå hieän ôû noäi dung, phaïm vi, nhu caàu, phong caùch vaø kó naêng giao tieáp cuûa moãi ngöôøi. Tính xaõ hoäi cuûa giao tieáp theå hieän ôû choã giao tieáp ñöôïc naûy sinh vaø hình thaønh trong xaõ hoäi, noù söû duïng caùc phöông tieän ngoân ngöõ vaø phi ngoân ngöõ, ñoàng thôøi ñöôïc truyeàn töø theá heä naøy sang theá heä khaùc.

2. ÖÙng xöû (ñgt):

ÖÙng xöû nghóa laø “coù haønh vi, cöû chæ, ngoân ngöõ nhö theá naøo ñoù trong nhöõng tình huoáng tieáp xuùc vôùi ngöôøi xung quanh”18.

Nhö vaäy, coù theå hieåu öùng xöû laø khaû naêng öùng phoù, xöû theá cuûa con ngöôøi ñoái vôùi söï taùc ñoäng cuûa ngöôøi khaùc ñeán ngöôøi ñoù, trong moät tình huoáng cuï theå, ñoøi hoûi con ngöôøi phaûi löïa choïn, tính toaùn caùc thaùi ñoä, caùc cöû chæ, haønh vi, caùch noùi naêng phuø hôïp vôùi ñoái töôïng nhaèm taïo neân moät quan heä haøi loøng vôùi ñoái töôïng trong hoaøn caûnh cuï theå.

Tuy nhieân so vôùi giao tieáp thì chuû theå öùng xöû keùm chuû ñoäng hôn. Trong quan heä giao tieáp chính thöùc hay khoâng chính thöùc, caùc chuû theå giao tieáp ñeàu phaûi bieát öùng xöû.

3. Tình huoáng (dt):

Tình huoáng laø “söï dieãn bieán cuûa tình hình veà maët caàn phaûi ñoái phoù”19. Nhö vaäy, coù theå hieåu tình huoáng laø nhöõng söï kieän, vuï vieäc, hoaøn caûnh coù chöùa maâu thuaãn naûy sinh trong hoaït ñoäng, trong moái quan heä giöõa con ngöôøi vôùi töï nhieân, vôùi xaõ hoäi, giöõa con ngöôøi vôùi nhau, buoäc chuùng ta phaûi giaûi quyeát, öùng xöû kòp thôøi nhaèm höôùng nhöõng baát lôïi thaønh coù lôïi, laøm cho heä thoáng oån ñònh vaø phaùt trieån cao hôn, beàn vöõng hôn.

Ñaëc tröng cuûa tình huoáng coù vaán ñeà laø söï xuaát hieän cuûa maâu thuaãn.

Tình huoáng coù maâu thuaãn laø coù söï xung ñoät, söï ñoái choïi, söï maát oån ñònh trong noù.

4. Tình huoáng trong quaûn lí giaùo duïc

Tình huoáng trong quaûn lí giaùo duïc laø nhöõng söï kieän, vuï vieäc, hoaøn caûnh coù chöùa maâu thuaãn naûy sinh trong quaù trình quaûn lí giaùo duïc, trong moái quan heä giöõa ngöôøi quaûn lí vôùi töï nhieân, vôùi xaõ hoäi, giöõa ngöôøi quaûn lí vôùi ngöôøi quaûn lí hoaëc giöõa ngöôøi quaûn lí vôùi ngöôøi döôùi quyeàn,... buoäc ngöôøi quaûn lí phaûi giaûi quyeát, öùng xöû kòp thôøi nhaèm höôùng nhöõng baát lôïi thaønh coù lôïi, laøm cho heä thoáng quaûn lí oån ñònh vaø phaùt trieån cao hôn, beàn vöõng hôn.

18 Nguyeãn Vaên Ñaïm: Töø Ñieån Tieáng Vieät (1999-2000), NXB Vaên hoaù - Thoâng tin, Haø Noäi, 2000, tr.897.\ () 19 Vieän khoa hoïc xaõ hoäi Vieät Nam - Vieän ngoân ngöõ hoïc - GS Hoaøng Pheâ (chuû bieân), Töø ñieån tieáng Vieät; Trung taâm Töø ñieån Ngoân ngöõ Haø Noäi, 1992, tr.979.




TẬP HUẤN

5. ÖÙng xöû tình huoáng trong quaûn lí giaùo duïc

Caùn boä quaûn lí giaùo duïc, quaûn lí nhaø tröôøng phaûi coù haønh vi, cöû chæ, ngoân ngöõ phuø hôïp nhaèm giaûi quyeát nhöõng tình huoáng môùi naûy sinh trong quaù trình ñieàu khieån hoaït ñoäng, trong quaûn lí giaùo duïc, buoäc tình huoáng ñoù chuyeån sang traïng thaùi oån ñònh vaø phaùt trieån höôùng tôùi muïc tieâu, keá hoaïch ñaõ ñöôïc xaùc ñònh cuûa nhaø tröôøng hoaëc moät toå chöùc giaùo duïc vaø ñaøo taïo.

II. KÓ NAÊNG GIAO TIEÁP HIEÄU QUAÛ TRONG QUAÛN LÍ GIAÙO DUÏC

Giao tieáp laø moät hoaït ñoäng maø caùn boä quaûn lí tröôøng hoïc phaûi ñoái maët thöôøng xuyeân, moïi luùc, moïi nôi, töø ñôn giaûn ñeán phöùc taïp, töø vôùi moät ngöôøi ñeán ñaùm ñoâng. Kó naêng giao tieáp laø mieáng gheùp quan troïng nhaát trong böùc tranh thaønh coâng cuûa moïi cuoäc ñôøi. Giao tieáp toát vaø hieäu quaû laø yeáu toá voâ cuøng quan troïng giuùp ngöôøi quaûn lí thaønh coâng. Caùc nghieân cöùu cho thaáy raèng chæ 7% trong nhöõng lôøi chuùng ta noùi khi giao tieáp laø coù yù nghóa thöïc söï. Ngöõ ñieäu vaø chaát löôïng cuûa lôøi noùi chieám 38% trong khi 55% hieäu quaû giao tieáp naèm ôû söï bieåu hieän ôû khuoân maët vaø caùc cöû chæ giao tieáp. Lôïi ích cuûa kó naêng giao tieáp raát roõ raøng vaø taát caû ñeàu hieåu. Nhöng vieäc ñaït ñöôïc kó naêng giao tieáp toát laïi laø ñieàu raát khoù. Ñeå hoaøn thieän kó naêng giao tieáp, con ngöôøi caàn caû moät quaù trình vaø ñoâi luùc caàn ñöôïc hoïc baøi baûn. Khi coù ñöôïc söï thieän caûm trong giao tieáp, baïn seõ deã daøng thöïc hieän ñöôïc nhieàu ñieàu mình mong muoán,... [http://www.learningandteaching.info, ngaøy 5/11/2007].

Sô ñoà 9: Moät soá kó naêng giao tieáp cô baûn trong quaûn lí giaùo duïc


PHẦN

2: T

ÀI L

IỆU

HỖ T

RỢ TẬP

HUẤ

N

CUNG CAÙCH HAØNH VI LÖÏA CHOÏN CUÛA TOÂI

KÓ NAÊNG NOÙI Luoân luoân

Thænh thoaûng

Khoâng bao giôø

1. Trong khi giao tieáp vôùi ngöôøi xung quanh:

- Noùi nhoû nheï, leân gioïng, xuoáng gioïng ñuùng luùc

- Thaân maät, côûi môû nhöng khoâng suoàng saõ

- Khoâng khoe khoang, khoaùc laùc, thaàn töôïng hoùa baûn thaân

- Khoâng noùi caû buoåi veà moät ngöôøi hoaëc moät chuû ñeà

- Luoân troø chuyeän moät caùch töï tin tröôùc caáp treân

- Khoâng noùi to, laán aùt ngöôøi döôùi quyeàn

- Luoân döøng moät chuùt tröôùc khi ñöa ra caâu traû lôøi

- Ñaët caâu hoûi vôùi ngöôøi tieáp chuyeän khi caàn

- Nhaéc laïi lôøi cuûa ngöôøi ñang troø chuyeän vôùi mình moät caùch ngaén goïn

- Laéng nghe vaø baøy toû söï quan taâm chaân thaønh

- Khoâng noùi naëng lôøi, chæ trích, deø bæu hoaëc phaøn naøn khi pheâ bình

- Neáu caàn baûo veä yù kieán cuûa mình tröôùc lôøi goùp yù cuûa ñoàng nghieäp, toâi coá gaéng nheï nhaøng

2. Tröôùc khi dieãn thuyeát/ trình baøy:

- Bieát ñoái töôïng nghe cuûa mình laø ai

- Bieát roõ chuû ñeà ñònh noùi

- Luyeän taäp baøi noùi vaøi laàn

- Löôøng tröôùc nhöõng caâu hoûi coù theå ñöôïc ñöa ra

- Caån thaän khi trình baøy nhöõng quan ñieåm caù nhaân

3. Trong khi thöïc hieän dieãn thuyeát/trình baøy:

- Coá gaéng taïo aán töôïng toát ñeïp ngay töø nhöõng phuùt ñaàu tieân

PHIẾU TỰ ĐÁNH GIÁ KĨ NĂNG GIAO TIẾP TRONG QUẢN LÍ

CỦA HIỆU TRƯỞNG TRƯỜNG THPT




TẬP HUẤN

- Ñoàng caûm giao hoøa vôùi ngöôøi nghe

- Söû duïng thieát bò phuï trôï vaø caùc yeáu toá phi ngoân ngöõ hôïp lí

4. Khi keát thuùc cuoäc dieãn thuyeát:

- Toùm taét yù chính (coù lieân heä ñeán muïc tieâu)

- Ñeà nghò ngöôøi nghe neâu thaéc maéc ñeå giaûi ñaùp ngay

- Gaén phaàn toùm taét vôùi nhöõng lôøi hay, yù ñeïp thuyeát phuïc loøng ngöôøi

KÓ NAÊNG NGHE

5. Caùc nguyeân taéc trong khi nghe:

- Nghe khoâng chæ baèng tai maø baèng caû khaû naêng nhaän thöùc

- Vöøa nghe vöøa quan saùt ñieäu boä, cöû chæ, neùt maët cuûa ngöôøi noùi

- Vöøa nghe chi tieát vöøa theo doõi yù töôûng toång theå

- Coá gaéng hieåu yù nghóa vaø tình caûm phía sau lôøi noùi

- Ñaët lôøi noùi vaøo hoaøn caûnh cuûa hoï

6. Caùc ñieåm löu yù trong khi nghe

- Nghe xong môùi noùi

- Gaùc taát caû caùc chuyeän khaùc laïi ñeå nghe

- Kieåm soaùt ñöôïc caûm xuùc cuûa baûn thaân

- Hoûi ñaùp (khi coù theå)

- Thöôøng xuyeân nhìn vaøo ngöôøi noùi

- Khoâng ngaét lôøi ngöôøi noùi khi chöa thaät caàn thieát

- Khoâng voäi vaøng tranh caõi hay phaùn xeùt

- Khoâng goõ tay xuoáng baøn hay xoay buùt treân tay

- Toùm taét yù chính treân giaáy

KÓ NAÊNG VIEÁT

7. Nguyeân taéc cuûa truyeàn thoâng hieäu quaû:

- Tìm hieåu roõ vaán ñeà ñònh vieát

- Hieåu raát töôøng taän ñoäc giaû cuûa mình


PHẦN

2: T

ÀI L

IỆU

HỖ T

RỢ TẬP

HUẤ

N

- Tìm ngoân ngöõ gaàn guõi, giaûn dò ñeå dieãn taû yù mình, phuø hôïp vôùi ñoái töôïng nhaän vaên baûn cuûa mình

Nguyeân taéc vieát giaûn dò vaø deã hieåu:

- Vieát caâu ngaén. Ñaët daáu chaám (.), daáu phaåy (,) chính xaùc

- Duøng töø deã hieåu, cuï theå

- Duøng theå chuû ñoäng vaø haïn cheá duøng theå bò ñoäng

- Vieát ngaén goïn ñeå ngöôøi ñoïc caàn döôùi 1 phuùt laø xong moät yù

- Chaám caâu thöôøng xuyeân vaø xuoáng haøng thöôøng xuyeân, taïo neân caùc ñoaïn vaên ngaén

- Ñoïc kó nhieàu laàn tröôùc khi chuyeån ñi

9. Nguyeân taéc vieát Email:

- Choïn tieâu ñeà ñuùng chuû ñeà

- Vôùi moãi chuû ñeà, vieát moät e-mail môùi

- Vieát noäi dung e-mail coâ ñoïng vaø roõ raøng

- Taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho vieäc phaûn hoài

- Saép xeáp hoäp thö moät caùch ngaên naép vaø doïn deïp hoäp thö thöôøng xuyeân

- Thieát laäp cheá ñoä traû lôøi töï ñoäng khi khoâng theå traû lôøi

- Bí maät caùc thoâng tin lieân laïc caù nhaân

- Kieåm tra thö haøng ngaøy

- Khoâng duøng töø loùng trong Email

- Duøng coâng cuï kieåm loãi chính taû

KÓ NAÊNG SÖÛ DUÏNG ÑIEÄN THOAÏI

10. Khi goïi ñieän thoaïi:

- Luoân bieát roõ mình muoán noùi gì

- Quan taâm ñeán thôøi gian vaø thôøi ñieåm goïi

- Chuaån bò ñaày ñuû noäi dung caàn trao ñoåi

- Coá gaéng theå hieän baèng gioïng noùi roõ raøng, truyeàn caûm vaø thích hôïp vôùi töøng ñoái töôïng




TẬP HUẤN

11. Khi nghe ñieän thoaïi:

- Chuù yù ñeán caâu chaøo ñaàu

- Ñaët caâu hoûi vaø traû lôøi moät caùch chính xaùc

- Toùm taét noäi dung cuoäc noùi chuyeän sau khi naém ñöôïc nhöõng thoâng tin quan troïng

- Hoûi laïi khi caûm thaáy thoâng tin naøo ñoù laø quan troïng hoaëc caàn thieát phaûi kieåm tra

- Luoân ghi cheùp hoaëc thu aâm neáu caûm thaáy caàn

- Kheùo leùo xin loãi vaø thöông löôïng khi caàn chaám döùt cuoäc troø chuyeän

KÓ NAÊNG ÑIEÀU HAØNH CUOÄC HOÏP

12. Ñeå ñieàu haønh cuoäc hoïp thaønh coâng:

- Ñaët ra muïc ñích roõ raøng, thöïc teá vaø chuaån bò nhöõng vaán ñeà caàn baøn baïc moät caùch cuï theå

- Truyeàn ñaït muïc tieâu vaø keát quaû mong muoán tôùi taát caû nhöõng ngöôøi tham döï cuoäc hoïp

- Laøm roõ nhöõng caùch thöùc tham gia vaø giao tieáp trong cuoäc hoïp

- Tuaân thuû chính xaùc veà thôøi gian

- Giaùm saùt quaù trình tranh luaän chaët cheõ

- Quan saùt caùc thaønh vieân vaø ghi nhôù thaùi ñoä, yù kieán cuûa hoï trong cuoäc hoïp

- Ñaùnh giaù cao caùc yù kieán, nhaän ñònh vaø chaát vaán cuûa moïi ngöôøi

- Laøm roõ vaø dieãn giaûi caån thaän nhöõng yù kieán then choát

- Ñeà nghò moïi ngöôøi ñöa ra quan ñieåm cuûa mình, baûo veä nhöõng yù töôûng môùi

- Ghi laïi nhöõng yù töôûng vaø löu yù

- Söû duïng bieåu ñoà minh hoïa

- Ñöa ra nhöõng caâu hoûi môû nhaèm khuyeán khích söï ñoùng goùp yù kieán cuûa moïi ngöôøi

- Höôùng söï taäp trung vaøo tö töôûng, quan ñieåm


PHẦN

2: T

ÀI L

IỆU

HỖ T

RỢ TẬP

HUẤ

N

III. GIAO TIEÁP VAØ ÖÙNG XÖÛ TÌNH HUOÁNG TRONG QUAÛN LÍ - BAÛN CHAÁT CUÛA QUAÛN LÍ GIAÙO DUÏC

Trong moïi nhaø tröôøng vaø cô quan giaùo duïc, coù nhieàu caù theå cuøng chung soáng, moãi ngöôøi coù tính caùch, hoaøn caûnh, sôû thích vaø nhu caàu khaùc nhau. Trong quaù trình ñieàu haønh coâng vieäc, ngöôøi quaûn lí nhaø tröôøng thöôøng naûy sinh raát nhieàu quan heä giao tieáp khaùc nhau: quan heä giao tieáp giöõa ngöôøi quaûn lí vôùi ngöôøi döôùi quyeàn; giöõa ngöôøi quaûn lí vôùi ngöôøi quaûn lí; giöõa ngöôøi quaûn lí vôùi nhöõng ngöôøi thuoäc caùc nhoùm khaùc nhau ngoaøi nhaø tröôøng vaø ngöôïc laïi,... Do ñoù, coù raát nhieàu caùch öùng xöû khaùc nhau trong moãi tình huoáng quaûn lí giaùo duïc rieâng bieät.

- Baùm saùt chuû ñeà cuûa cuoäc hoïp ñaõ ñeà ra trong lòch trình

- Toång keát laïi nhöõng gì taäp theå ñaõ laøm ñöôïc, nhöõng vaán ñeà coát loõi ñaõ ñöôïc giaûi quyeát

- Toång keát nhöõng ñieåm toàn ñoïng

- Giao vieäc cuï theå cho töøng thaønh vieân

- Neâu nhaän xeùt cuûa nhöõng thaønh vieân tham gia veà cuoäc hoïp

- Lòch söï caûm ôn söï tham gia vaø ñoùng goùp cuûa moïi ngöôøi trong cuoäc hoïp

Coâng boá caùc vaán ñeà cô baûn cuûa bieân baûn cuoäc hoïp vaøo thôøi gian cuoái cuûa cuoäc hoïp

13. Veà noäi dung toái thieåu cô baûn cuûa bieân baûn cuoäc hoïp:

- Hoaøn chænh bieân baûn cuoäc hoïp trong voøng 24h sau khi keát thuùc

- Ghi ñaày ñuû thôøi gian, ngaøy, nôi hoïp, chuû toaï cuoäc hoïp

- Ghi teân cuûa taát caû thaønh vieân döï hoïp

- Ghi teân caùc thaønh vieân vaéng maët vaø lí do vaéng maët

- Ghi toaøn boä caùc noäi dung thaûo luaän

- Ghi thôøi ñieåm keát thuùc hoïp

- Ghi thôøi gian vaø ñòa ñieåm cho laàn hoïp keá tieáp




TẬP HUẤN

Ñôøi soáng nhaø tröôøng dieãn ra voâ cuøng sinh ñoäng vaø coù nhöõng neùt ñaëc tröng rieâng: vöøa gioáng moät gia ñình môû roäng, vöøa gioáng moät xaõ hoäi thu nhoû laïi vöøa mang daùng daáp cuoäc soáng cuûa moät ñôn vò saûn xuaát ñaëc bieät, trong ñoù “nguyeân lieäu” vaø “saûn phaåm” cuûa nhaø tröôøng ñeàu laø con ngöôøi. “Nguyeân lieäu” ñaëc bieät naøy khi baét ñaàu vaøo nhaø tröôøng thì caû theå chaát, trí tueä, ñeán thaùi ñoä, haønh vi, nhaân caùch,... ñeàu raát nhoû beù so vôùi “saûn phaåm”. “Saûn phaåm” maø nhaø tröôøng taïo ra mang tính ñaëc thuø neân ngöôøi quaûn lí nhaø tröôøng phaûi thöôøng xuyeân xöû lí caùc tình huoáng nhaèm ngaên ngöøa söï daäp khuoân, maùy moùc trong vieäc taïo ra “saûn phaåm” cuõng nhö khoâng ñöôïc pheùp taïo ra “pheá phaåm”.

1. Ñoái töôïng quaûn lí

Ñoái töôïng quaûn lí ôû nhaø tröôøng khoâng chæ laø quaûn lí theá giôùi voâ sinh nhö nguoàn taøi löïc (taøi chính trong ngaân saùch: tieàn löông, tieàn thöôûng; taøi chính ngoaøi ngaân saùch: hoã trôï töø cha meï hoïc sinh, caùc nhaø taøi trôï, caùc khoaûn thu chi khaùc trong vaø ngoaøi nhaø tröôøng); nguoàn vaät löïc (ñaát ñai, khuoân vieân tröôøng, heä thoáng phoøng hoïc, phoøng laøm vieäc, ñoà duøng, thieát bò, phöông tieän kó thuaät daïy hoïc,...); nguoàn nhaân löïc (ñoäi nguõ caùn boä, giaùo vieân, nhaân vieân vaø hoïc sinh); nguoàn tin löïc (heä thoáng thoâng tin ñi ñeán, thoâng tin ngoân ngöõ vaø phi ngoân ngöõ töø moãi con ngöôøi cuï theå trong vaø ngoaøi nhaø tröôøng); nguoàn thôøi löïc (heä thoáng thôøi gian hoaït ñoäng cuûa nhaø tröôøng: giôø coâng cuûa giaùo vieân, nhaân vieân; thôøi gian moãi chöông trình boä moân, moãi tieát hoïc,...) maø coøn caû quaûn lí xaõ hoäi (quaûn lí nhaø nöôùc, cheá ñoä chính saùch, noäi quy, quy cheá nhaø tröôøng,...) thoâng qua hoaït ñoäng giao tieáp vaø öùng xöû. Bôûi vaäy, trong phaïm vi nhaát ñònh, quaûn lí giaùo duïc laø vieäc giaûi quyeát hay öùng xöû caùc tình huoáng naûy sinh trong quaù trình quaûn lí.

Giaûi quyeát tình huoáng trong quaûn lí khoâng ñôn thuaàn laø moät phöông phaùp quaûn lí nhö caùc phöông phaùp toå chöùc haønh chính. Thay vaøo ñoù, caùc hoaït ñoäng quaûn lí haønh chính nhaø nöôùc vaø quaûn lí chuyeân moân nghieäp vuï luoân ñan xen vaøo nhau, thaâm nhaäp laãn nhau, khoâng theå taùch rôøi, taïo thaønh hoaït ñoäng quaûn lí giaùo duïc thoáng nhaát. Giaûi quyeát tình huoáng trong quaûn lí cuõng khoâng ñôn thuaàn laø phöông phaùp giaùo duïc, phöông phaùp taâm lí xaõ hoäi, hay phöông phaùp kinh teá,... Trong giaûi quyeát tình huoáng, ngöôøi quaûn lí phaûi löïa choïn, phaûi chuù yù ñeán söï khaùc bieät giöõa ñaëc ñieåm lao ñoäng sö phaïm so vôùi lao ñoäng xaõ hoäi noùi chung; tìm caùch khai thaùc nhöõng khía caïnh ñaëc tröng, tieâu bieåu cuûa töøng phöông phaùp vaø bieán chuùng thaønh caùc thuû phaùp öùng xöû linh hoaït phuø hôïp vôùi töøng tình huoáng cuï theå xaûy ra trong quaûn lí. Ñoàng thôøi ñaûm baûo nhöõng yeâu caàu cao veà tính toaøn dieän, tính thoáng nhaát, tính lieân tuïc, tính keá thöøa, tính phaùt trieån, tính daân chuû,... cuûa quaûn lí giaùo duïc.

Giaûi quyeát maâu thuaãn trong quaûn lí giaùo duïc laø öùng xöû tình huoáng quaûn lí giaùo duïc cuï theå cuûa ngöôøi quaûn lí. Tuy nhieân, nhöõng haønh vi öùng xöû trong tình huoáng quaûn lí giaùo duïc khoâng phaûi luùc naøo cuõng nhö nhau ôû moïi nôi, moïi luùc vì moãi tình huoáng khi naûy sinh ñeàu toàn taïi trong moät khung caûnh chính trò vaø vaên hoaù, tín ngöôõng, kinh teá vaø xaõ hoäi, trí löïc vaø nhaân sinh quan nhaát ñònh naøo ñoù. Nhöõng moâi tröôøng quyeát ñònh naøy ñang thay ñoåi nhanh choùng theo vuøng mieàn, theo laõnh thoå. Ñieàu ñoù coù nghóa laø ngöôøi quaûn lí nhaø tröôøng phaûi coù haønh vi, cöû chæ, ngoân ngöõ phuø


PHẦN

2: T

ÀI L

IỆU

HỖ T

RỢ TẬP

HUẤ

N

hôïp vôùi ñieàu kieän khaùch quan vaø chuû quan cuûa tình huoáng cuï theå nhaèm giaûi quyeát caùc moái quan heä quaûn lí sau:

- Quaûn lí muïc tieâu phaùt trieån nhaø tröôøng trong hieän taïi vaø töông lai;

- Quaûn lí keá hoaïch hoaït ñoäng (daïy - hoïc; giaùo duïc ñöùc duïc; hoaït ñoäng ngoaøi giôø leân lôùp,...)

- Quaûn lí caùc nguoàn löïc: nhaân löïc (ñoäi nguõ giaùo vieân, nhaân vieân, hoïc sinh), taøi löïc (nguoàn löïc taøi chính), vaät löïc (nguoàn löïc cô sôû vaät chaát), thôøi löïc (nguoàn löïc thôøi gian: tieát hoïc, ngaøy hoïc, chöông trình hoïc,... ), tin löïc (nguoàn löïc thoâng tin: treân xuoáng, döôùi leân, trong noäi boä, beân ngoaøi vaøo, ...),...

- Quaûn lí moâi tröôøng sö phaïm hoaëc caùc moái quan heä khaùc trong vaø ngoaøi nhaø tröôøng.

2. Maâu thuaãn trong quaûn lí

Töø nhöõng noäi dung quaûn lí treân ta thaáy caùc tình huoáng ñeàu chöùa ñöïng hai daïng quan heä tieâu bieåu, ñoù laø:

1/ Quan heä giöõa ngöôøi vôùi ngöôøi;

2/ Quan heä giöõa ngöôøi vôùi vieäc.

Do vaäy, ngöôøi quaûn lí nhaø tröôøng thöôøng gaëp phaûi hai loaïi maâu thuaãn töông öùng vôùi caùc quan heä neâu treân nhö sau: Quan heä giöõa ngöôøi vôùi ngöôøi laøm naûy sinh maâu thuaãn giöõa ngöôøi vôùi ngöôøi. Quan heä giöõa ngöôøi vôùi vieäc laøm naûy sinh maâu thuaãn giöõa ngöôøi vôùi vieäc.

(1) Maâu thuaãn giöõa ngöôøi vôùi ngöôøi laø maâu thuaãn naûy sinh giöõa ngöôøi naøy vôùi ngöôøi khaùc khi cuøng thöïc thi nhieäm vuï.

Ví duï, khi Hieäu tröôûng phaân coâng giaùo vieân A - chuû nhieäm lôùp naøy nhöng giaùo vieân ñoù laïi muoán chuû nhieäm lôùp khaùc; hoaëc Hieäu tröôûng muoán thaày giaùo B daïy thay, daïy buø vaøo tieát hoïc naøo ñoù nhöng thaày laïi vieän caùc lí do ñeå khoâng thöïc hieän,... Vieäc chuyeån ñoåi ñòa ñieåm daïy giöõa giaùo vieân naøy vôùi giaùo vieân khaùc cuõng thöôøng laøm naûy sinh tranh caõi. Trong quaù trình ñieàu haønh nguoàn nhaân löïc trong nhaø tröôøng, giaùo vieân, nhaân vieân, hoïc sinh chuyeån töø vieäc laøm naøy sang vieäc laøm khaùc, töø lôùp naøy sang lôùp khaùc cuõng thöôøng naûy sinh nhöõng maâu thuaãn phöùc taïp khoâng deã gì löôøng tröôùc ñöôïc. Ngoaøi ra coøn coù nhöõng baát hoaø veà coâng vieäc giöõa caùc thaønh vieân trong tröôøng, giöõa giaùo vieân vôùi hoïc sinh, giöõa caùc thaønh vieân trong tröôøng vôùi cha meï hoïc sinh,... Ñieàu ñoù deã hieåu vì chính nhöõng moái quan heä ñoù phaûn aùnh chaân thöïc ñôøi soáng cuûa nhaø tröôøng vaø vieäc giaûi quyeát toát caùc maâu thuaãn naøy laø ñoäng löïc thuùc ñaåy söï phaùt trieån beàn vöõng cuûa nhaø tröôøng.

(2) Maâu thuaãn giöõa ngöôøi vaø vieäc laø maâu thuaãn naûy sinh giöõa ngöôøi thöïc thi coâng vieäc vôùi keát quaû cuûa coâng vieäc ñoù.

Ví duï, maâu thuaãn naûy sinh khi giaùo vieân H. leân lôùp daïy hoïc maø khoâng coù giaùo aùn. Ñoù laø vieäc giaùo vieân laøm traùi vôùi quy cheá, caàn phaûi giaûi quyeát. Hoaëc noäi quy cuûa tröôøng yeâu caàu giaùo vieân, nhaân vieân vaø hoïc sinh chaáp haønh vieäc nhaø tröôøng ñoùng




TẬP HUẤN

coång tröôøng 5 phuùt sau khi ñaõ coù troáng xeáp haøng vaøo lôùp (ñeå ghi teân hoïc sinh ñeán muoän tröôùc khi cho vaøo lôùp hoïc), maëc duø giôø hoïc chính thöùc coøn möôøi phuùt nöõa môùi baét ñaàu, nhöng coù moät vaøi baäc cha meï hoïc sinh phaûn ñoái quy ñònh ñoù do hoâm ñoù hoï khoâng theå ñeán tröôøng ñuùng giôø maø cuõng khoâng muoán con mình bò ghi teân ñi hoïc muoän,... Hoaëc maâu thuaãn giöõa vieäc huy ñoäng treû ñeán lôùp ñuùng ñoä tuoåi vôùi thaùi ñoä khoâng ñoàng tình cuûa meï hoïc sinh khi hoï cho raèng con mình coù theå ñi hoïc tröôùc tuoåi, v.v...

Töø nhöõng phaân tích treân ta thaáy neáu ngöôøi quaûn lí bieát saép xeáp, giaûi quyeát toát maâu thuaãn (1) laø maâu thuaãn giöõa ngöôøi vôùi ngöôøi thì seõ thaønh coâng trong vieäc giaûi quyeát maâu thuaãn (2) laø maâu thuaãn giöõa ngöôøi vôùi vieäc vaø ngöôïc laïi, giaûi quyeát toát maâu thuaãn (2) thì seõ ñaït keát quaû thaønh coâng trong maâu thuaãn (1). Chæ khi giaûi quyeát toát caùc maâu thuaãn, ngöôøi Hieäu tröôûng môùi coù theå duy trì söï oån ñònh vaø phaùt trieån nhaø tröôøng, ñöa nhaø tröôøng phaùt trieån cao hôn, beàn vöõng hôn (xem Sô ñoà 10: Chu trình tình huoáng coù vaán ñeà phaûi giaûi quyeát trong nhaø tröôøng).

Moät trong nhöõng muïc tieâu cuûa nhaø tröôøng laø giuùp hoïc sinh coù naêng löïc hoïc suoát ñôøi: daïy hoïc sinh caùch hoïc, caùch haønh ñoäng. Do vaäy, hoaït ñoäng quaûn lí tröôøng hoïc laø hoaït ñoäng toå chöùc, xaây döïng moâi tröôøng cho thaày - troø haønh ñoäng, nhaèm phaùt huy noäi löïc quan heä thaày - troø. Trong ñoù coù quaù trình hình thaønh nhaân caùch hoïc sinh trong coäng ñoàng vaø baèng hoaït ñoäng coäng ñoàng, nhaèm phaùt huy cao ñoä söï hôïp taùc lieân nhaân caùch giöõa caùc thaønh vieân trong nhaø tröôøng vôùi nhau vaø vôùi xaõ hoäi. Do ñoù, caùc moái quan heä quaûn lí trong tröôøng hoïc, ñaëc bieät trong quaù trình daïy hoïc vaø giaùo duïc mang baûn chaát ñònh höôùng, daân chuû vaø töï quaûn heát söùc saâu saéc.

- Ngöôøi caùn boä quaûn lí caàn naém vöõng nhöõng tính chaát ñaëc tröng raát cô baûn noùi treân cuûa vieäc quaûn lí tröôøng hoïc ñeå coù theå öùng xöû tình huoáng quaûn lí nhaø tröôøng moät caùch hieäu quaû.

- Moïi haønh ñoäng cuûa caù nhaân ñeàu coù nguoàn goác saâu xa laø nhu caàu cuûa caù nhaân, nhöng haønh ñoäng cuï theå cuûa caù nhaân cuï theå, trong moâi tröôøng cuï theå coù theå bò chi phoái tröïc tieáp hôn, maïnh hôn bôûi moät hoaëc vaøi yeáu toá nhaát ñònh.

- Caùc nhu caàu cuûa caù nhaân laø nguyeân nhaân daãn ñeán caùc vaán ñeà caàn phaûi giaûi quyeát, hay noùi caùch khaùc laø caùc nhu caàu cuûa caù nhaân laøm xuaát hieän caùc tình huoáng vaø caàn coù caùch öùng xöû töông öùng. Vôùi thôøi gian, trong moät taäp theå nhö nhaø tröôøng hieän nay, caùc nhu caàu cuûa caù nhaân trôû neân ngaøy caøng nhieàu, caøng ña daïng. Ñieàu naøy daãn ñeán soá löôïng caùc vaán ñeà caàn giaûi quyeát ngaøy moät taêng. Vieäc nhaän daïng caùc vaán ñeà caàn giaûi quyeát nhanh, giaûi quyeát chaäm hay khoâng caàn giaûi quyeát ñoøi hoûi ngöôøi caùn boä quaûn lí phaûi coù tö duy heát söùc nhanh nhaïy vaø saùng taïo.

Chaúng haïn, tình huoáng dieãn ra trong caâu chuyeän “AÂn haän”. Hieäu tröôûng ñeán lôùp hoïc cuûa coâ giaùo B vôùi muïc tieâu döï giôø kieåm tra, ñaùnh giaù giaùo vieân, nhöng khi ñeán nôi thì xuaát hieän nhieàu vaán ñeà ñoøi hoûi ngöôøi Hieäu tröôûng phaûi giaûi quyeát nhö baøn gheá thaáp quaù khoâng hôïp ñoä tuoåi hoïc sinh THCS/THPT, baøn gheá hoûng hoùc, khoâng ñaûm baûo an toaøn (gheá bò long chaân, baøn bò thuûng maët), phoøng hoïc doät naùt, lôùp hoïc khoâng ñöôïc queùt doïn,... Tröôùc tình huoáng ñoù, ngöôøi Hieäu tröôûng caàn phaân ñònh ngay nhöõng vieäc caàn giaûi quyeát nhanh hay coù theå trì hoaõn vaø nhöõng vieäc khoâng theå giaûi quyeát vôùi giaùo vieân.


PHẦN

2: T

ÀI L

IỆU

HỖ T

RỢ TẬP

HUẤ

N

Nhaø tröôøng ôû traïng thaùi 1 (Bình thöôøng), khi chòu taùc ñoäng cuûa nhaân toá nhieãu (maâu thuaãn) thì seõ chuyeån ñeán traïng thaùi 2 (Loän xoän). Neáu ngöôøi quaûn lí coù caùch taùc ñoäng tích cöïc, caùch giaûi quyeát maâu thuaãn toát, traïng thaùi 3 (Traät töï) ñöôïc thieát laäp. Neáu ngöôøi quaûn lí tieáp tuïc coù yeáu toá tích cöïc taùc ñoäng vaøo thì nhaø tröôøng chuyeån sang traïng thaùi 4 (Toå chöùc môùi) coù tính oån ñònh cao hôn.

Phaûi chaêng trong tình huoáng treân, Hieäu tröôûng neân vui veû nhaéc nhôû coâ giaùo cuøng queùt doïn, keâ laïi baøn gheá tröôùc khi döï giôø, roài cuoái buoåi hoïc cuøng coâ ruùt kinh nghieäm cho vieäc veä sinh lôùp vaø baøn gheá xoäc xeäch. Veà vieäc phoøng doät naùt vaø baøn gheá khoâng ñuùng kích côõ, Hieäu tröôûng coù theå caûm thoâng vaø chia seû vôùi coâ giaùo ñeå coù phöông aùn ñeà xuaát caáp treân hoaëc cha meï hoïc sinh giuùp ñôõ. Trong caâu chuyeän naøy, ngöôøi Hieäu tröôûng aáy “ñaõ khoâng laøm ñöôïc nhö theá vaø cuõng khoâng moät lôøi xin loãi coâ giaùo” ñeå roài treân ñöôøng veà môùi chôït nhaän ra söï thieáu nhaïy beùn, tinh teá cuûa mình vaø ñaõ phaûi töï thoát leân “Toâi aân haän quaù!”

Ngöôøi caùn boä quaûn lí khoâng chæ duøng meänh leänh, chæ thò, ñònh möùc, theå leä ñeå giaûi quyeát nhöõng tình huoáng ñaët ra. Thöôøng trong giao tieáp, ngöôøi caùn boä quaûn lí caøng öùng xöû coù tình coù lí, nhaân haäu, gaàn guõi, “bieát ngöôøi, bieát mình” bao nhieâu thì hieäu quaû quaûn lí caøng cao baáy nhieâu.

Ñeå laøm ñöôïc nhö vaäy, nhaø quaûn lí khoâng chæ laø moät caùn boä quaûn lí ñôn thuaàn, taän tuî maø phaûi thöôøng xuyeân reøn luyeän ñeå vöøa laø moät nhaø giaùo duïc, moät nhaø taâm lí, vöøa laø moät nhaø sö phaïm coù kinh nghieäm vaø bieát quan taâm ñeán ngöôøi döôùi quyeàn. Caùn boä quaûn lí phaûi laø nhöõng ngöôøi bieát laáy Nhaân maø Duøng; laáy Leã maø Daïy; laáy Ñöùc maø Trò; laáy Nghóa maø Ñaõi; kheùo chuyeån Maát thaønh Coøn; Yeáu thaønh Maïnh; Thieáu thaønh Ñuû; Nguy thaønh An.

1. Bình thườngTác động >, =

2. Lộn xộn4. Tổ chức mới

3. Trật tựTác động Tác động

Tác động

><><: nhiễu/ mâu thuẫn : tích cực

Sô ñoà 10: Chu trình tình huoáng coù vaán ñeà phaûi giaûi quyeát




TẬP HUẤN

IV. MOÄT SOÁ VAÁN ÑEÀ CÔ BAÛN TRONG ÖÙNG XÖÛ THAØNH COÂNG TÌNH HUOÁNG QUAÛN LÍ GIAÙO DUÏC

Ñeå öùng xöû thaønh coâng tình huoáng quaûn lí giaùo duïc, ngöôøi caùn boä quaûn lí caàn coù tö duy saùng taïo vaø haønh ñoäng hieäu quaû trong quaù trình ñieàu haønh.

Tö duy khoâng phaûi laø nguoàn goác cuûa haønh ñoäng maø chæ laø maét xích trung gian trong chuoãi nhu caàu - haønh ñoäng. Do vaäy, tö duy chòu taùc ñoäng raát lôùn cuûa caùc nhu caàu, caûm xuùc, thoùi quen. Trong raát nhieàu tröôøng hôïp tö duy cuûa moãi ngöôøi trôû neân khoâng khaùch quan.

Lôøi giaûi hoaëc quyeát ñònh cuûa chuùng ta bò ñieàu khieån bôûi caùc nhu caàu, caûm xuùc, thoùi quen chuû quan. Tuy nhieân, khaû naêng cuûa tö duy coù theå ñieàu khieån ngöôïc trôû laïi caùc nhu caàu, caûm xuùc, thoùi quen vaø haønh ñoäng. Neáu bieát laøm toát vieäc ñieàu khieån ñoù, ngöôøi quaûn lí seõ giaûi quyeát ñöôïc moät caùch hôïp lí caùc tình huoáng naûy sinh trong quaù trình quaûn lí.

Vieäc öùng xöû tình huoáng hieäu quaû khoâng chæ giuùp ngöôøi quaûn lí giaûi quyeát thaønh coâng nhöõng coâng vieäc quaûn lí thoâng thöôøng ôû nhaø tröôøng, maø coøn giuùp naâng cao nghieäp vuï quaûn lí nhö: coù taàm nhìn khaùi quaùt, coù khaû naêng ñöa ra caùc giaûi phaùp thieát thöïc, coù theå ñöa ra nhieàu chuaån möïc löïa choïn ñeå giaûi quyeát vaø ñaùnh giaù vaán ñeà, coù ngheä thuaät giaûi quyeát vaán ñeà, ra quyeát ñònh ñuùng ñaén, ñieàu chænh,... chia seû, truyeàn laïi kinh nghieäm cho caùc theá heä sau.

Bôûi vaäy, khi öùng xöû tình huoáng, ngöôøi quaûn lí caàn khai thaùc trieät ñeå moïi höôùng öùng xöû khaùc nhau, keát hôïp moïi nguyeân taéc coù theå ñeå tìm ra caùch öùng xöû toái öu. Khi öùng xöû tình huoáng, ngöôøi quaûn lí khoâng neân coá gaéng tìm ñaùp soá maø neân tìm taát caû nhöõng con ñöôøng caàn traùnh ñeå phaùt hieän ra con ñöôøng toát nhaát cho tình huoáng cuï theå ñoù.

1. Nhöõng yeáu toá aûnh höôûng ñeán keát quaû öùng xöû tình huoáng quaûn lí ôû tröôøng trung hoïc

Ñeå öùng xöû thaønh coâng nhöõng tình huoáng quaûn lí giaùo duïc, caùn boä quaûn lí tröôøng hoïc chòu söï chi phoái cuûa nhieàu yeáu toá nhö: phong caùch cuûa chuû theå, cuûa ñoái töôïng trong tình huoáng vaø tính chaát phöùc taïp cuûa vaán ñeà trong tình huoáng.

Phong caùch cuûa chuû theå trong tình huoáng quaûn lí ôû tröôøng trung hoïc (Hieäu tröôûng, Phoù Hieäu tröôûng) chòu nhieàu aûnh höôûng cuûa nhöõng yeáu toá khaùch quan vaø chuû quan. Nhöõng yeáu toá khaùch quan bao goàm caùc yeáu toá veà thaâm nieân vaø kinh nghieäm trong giaùo duïc; trong quaûn lí tröôøng hoïc; trình ñoä ñaøo taïo veà chuyeân moân giaùo duïc; trình ñoä ñaøo taïo, boài döôõng veà quaûn lí tröôøng hoïc; tính chaát thaùch thöùc cuûa moâi tröôøng quaûn lí; söï quan taâm taïo ñieàu kieän cuûa caáp treân vaø ñòa phöông,...

Nhöõng yeáu toá chuû quan cuûa chuû theå tình huoáng quaûn lí goàm: YÙ thöùc töï tích luõy, töï reøn luyeän; thaùi ñoä, yù thöùc traùch nhieäm ñoái vôùi coâng taùc quaûn lí; khaû naêng trí tueä (phaân tích, suy luaän, so saùnh, toång hôïp, khaùi quaùt,... vaán ñeà); oùc saùng taïo, voán soáng, kinh nghieäm vaø kieán thöùc chuyeân moân, kó naêng quaûn lí, caùc kó naêng meàm khaùc (trong


PHẦN

2: T

ÀI L

IỆU

HỖ T

RỢ TẬP

HUẤ

N

ñoù quan troïng nhaát laø kó naêng giaûi quyeát vaán ñeà, kó naêng giaûi quyeát maâu thuaãn, xung ñoät trong taäp theå); phaåm chaát nhaân caùch cuûa caùn boä quaûn lí coù tính chaát quyeát ñònh trong öùng xöû tình huoáng (coù baûn lónh daùm laøm, daùm chòu traùch nhieäm; bình tónh, bieát laéng nghe, bieát chia seû,...).

Ñoái töôïng trong tình huoáng quaûn lí ôû tröôøng trung hoïc laø giaùo vieân, nhaân vieân, hoïc sinh, cha meï hoïc sinh, caáp treân,.... Khi ñoái maët vôùi tình huoáng caàn giaûi quyeát, moät trong nhöõng bí quyeát ñeå naém chaéc thaønh coâng laø chuû theå gôïi ñöôïc nhu caàu böùc baùch cuûa ñoái töôïng, laøm cho ñoái töôïng töï noùi ra quan ñieåm, muïc ñích cuûa haønh vi trong tình huoáng, ñeå töø ñoù ngöôøi quaûn lí xem xeùt söï vieäc. Bôûi vaäy chuû theå luoân phaûi hieåu nhaân caùch cuûa ñoái töôïng thuoäc loaïi höôùng noäi hay höôùng ngoaïi; xu höôùng, naêng löïc, tính caùch vaø khí chaát cuûa ñoái töôïng ñeå öùng xöû cho phuø hôïp.

Tính chaát cuûa vaán ñeà trong tình huoáng bao goàm caû yeáu toá phaïm vi vaø söï phöùc taïp cuûa vaán ñeà. Phaïm vi vaán ñeà ôû ñaây noùi caû ñeán khoâng gian (trong phaïm vi nhaø tröôøng, gia ñình hay coäng ñoàng), thôøi gian (trong giôø laøm vieäc hay ngaøy nghæ,...), soá löôïng ñoái töôïng caàn giaûi quyeát trong tình huoáng (caù nhaân hay nhoùm lôùn, nhoùm nhoû,...) vaø noäi dung (quaûn lí, haønh chính, kinh teá,.. ). Tính phöùc taïp cuûa vaán ñeà bao goàm soá löôïng caùc bieán soá, söï deã hieåu, maïch laïc hay söï phaân nhaùnh, tính nhaân quaû, tính lan truyeàn,...

2. Moät soá löu yù khi öùng xöû tình huoáng20

Khi öùng xöû tình huoáng quaûn lí giaùo duïc, caàn chuù yù moät soá yeâu caàu mang tính ñònh höôùng sau:

- Döïa vaøo ñaëc ñieåm caù nhaân cuûa chuû theå, cuûa ñoái töôïng vaø tính chaát tình huoáng ñeå löïa choïn phöông phaùp giaûi quyeát hieäu quaû;

- Ñaûm baûo tính khaùch quan, coâng baèng;

- Khích leä yeáu toá tích cöïc ñeå thay theá hoaëc haïn cheá yeáu toá tieâu cöïc;

- Ñaët ñoái töôïng trong tình huoáng vaøo vò trí cuûa ngöôøi khaùc hoaëc ngöôïc laïi, ñaët chuû theå cuûa tình huoáng vaøo vò trí cuûa ñoái töôïng trong tình huoáng ñeå caûm nhaän, thaáu hieåu caûm xuùc cuûa moãi ngöôøi ôû moãi vò trí khaùc nhau ñoù;

- Khuyeán khích vai troø chuû theå cuûa ñoái töôïng trong tình huoáng ñoái vôùi vieäc löïa choïn quyeát ñònh, haønh vi treân cô sôû thay ñoåi nhaän thöùc, nieàm tin hôïp lí;

- Khoâng ñoàng nhaát haønh vi khoâng mong ñôïi vôùi nhaân caùch.

3. Caùc böôùc öùng xöû tình huoáng (tham khaûo http://www.Baigiang.bachkim.vn)

Quaù trình giaûi quyeát tình huoáng quaûn lí giaùo duïc thoâng thöôøng traûi qua 6 böôùc:

20 Tham khaûo Taøi lieäu taäp huaán giaùo vieân chuû nhieäm (tr 140 ,141) do PGS.TS Nguyeãn Thanh Bình chuû bieân, 2011.




TẬP HUẤN

Böôùc 1: Huy ñoäng kó naêng nhaän thöùc tình huoáng coù vaán ñeà nhaèm phaùt hieän, nhaän daïng vaán ñeà vaø xaùc ñònh ñöôïc muïc tieâu caàn ñaït khi giaûi quyeát vaán ñeà.

Böôùc 2: Phaùt trieån kó naêng xaùc ñònh vaø bieåu ñaït vaán ñeà. Thao taùc tö duy dieãn ra ôû böôùc naøy laø xaùc ñònh nguoàn thoâng tin, phaân tích thoâng tin nhaèm xaùc ñònh roõ vaán ñeà vaø bieåu ñaït vaán ñeà caàn giaûi quyeát. Treân cô sôû vaän duïng phoái hôïp linh hoaït nhieàu kó naêng nhö kó naêng xaùc ñònh nguoàn thoâng tin; kó naêng phaân tích maâu thuaãn; kó naêng phaân tích nguyeân nhaân,... ngöôøi quaûn lí seõ thu thaäp thoâng tin töø nhieàu nguoàn, ñaûm baûo tính chính xaùc, khaùch quan, xaùc ñònh taát caû caùc yeáu toá, caùc söï kieän, caùc hieän töôïng lieân quan ñeán tình huoáng vaø moái quan heä nhaân quaû giöõa chuùng, tìm ra taát caû caùc nguyeân nhaân khaùch quan, chuû quan, tröïc tieáp, giaùn tieáp, saâu xa, tieàm aån cuûa vaán ñeà. Sau ñoù, ngöôøi quaûn lí söû duïng ñoàng thôøi vôùi kó naêng noùi, kó naêng vieát ñeå bieåu ñaït vaán ñeà trong ñaàu hoaëc beân ngoaøi.

Böôùc 3: Vaän duïng kó naêng ñeà xuaát yù töôûng, bao goàm caùc thao taùc tö duy nhaèm tìm kieám con ñöôøng, caùch thöùc vaø taát caû caùc phöông aùn giaûi quyeát vaán ñeà coù theå coù ñeå höôùng tôùi muïc tieâu ñaët ra.

Böôùc 4: Vaän duïng kó naêng löïa choïn phöông aùn toái öu, bao goàm caùc thao taùc phaân tích (maët ñöôïc, maët haïn cheá cuûa töøng phöông aùn ñaõ tìm kieám ñöôïc) vaø caùc kó thuaät löïa choïn ñeå xaùc ñònh ñöôïc moät phöông aùn toái öu.

Böôùc 5: Vaän duïng kó naêng thöïc hieän phöông aùn ñaõ löïa choïn ñeå chæ ñaïo, toå chöùc nhaân söï, toå chöùc hoaït ñoäng, taïo moïi ñieàu kieän cô sôû vaät chaát caàn thieát ñeå thöïc hieän theo phöông aùn ñöôïc cho laø toái öu ñaõ löïa choïn.

Böôùc 6: Vaän duïng kó naêng kieåm tra - ñaùnh giaù nhaèm tieán haønh kieåm tra ñeå thu thaäp döõ lieäu ñaùnh giaù phöông aùn ñaõ löïa choïn vaø quaù trình thöïc hieän phöông aùn giaûi quyeát ñeå ruùt kinh nghieäm.

B1. Nhận thức tình huống

Nhận dạng tình huống

Xác định các mục tiêu cần đạt

Xác định các nguồn

thông tin

Phân tích thông tin

Biểu đạt vấn đề

B2. Xác định vấn dề và biểu đạt vấn đề

B3. Đề ra các

phương án có

thể có

B4. Lựa chọn

phương án

tối ưu

B5. Tổ chức

thực hiện

B6. Kiểm tra

đánh giá

Sô ñoà 11: Caùc böôùc öùng xöû tình huoáng


PHẦN

2: T

ÀI L

IỆU

HỖ T

RỢ TẬP

HUẤ

N

4. Caùc nguyeân taéc öùng xöû tình huoáng

4.1. ÖÙng xöû theo “3 lí”21

Trong nhaø tröôøng, ñieàu maø moïi giaùo vieân vaø nhaân vieân ñaùnh giaù cao ôû ngöôøi Hieäu tröôûng laø taøi laõnh ñaïo. Ngöôøi Hieäu tröôûng caàn bieát thu phuïc giaùo vieân, nhaân vieân baèng chính naêng löïc chuyeân moân vaø khaû naêng laõnh ñaïo, quaûn lí chöù khoâng aùp ñaët quyeàn uy ñeå ra leänh. Ñoù laø taøi ñoäng vieân, daãn daét moïi ngöôøi ñeå thu ñöôïc hieäu quaû coâng vieäc cao nhaát vôùi söï ñoái ñaàu ít nhaát vaø söï hôïp taùc nhieàu nhaát.

Chaân lí laø muïc tieâu caàn ñaït ñeán:

- Haønh xöû, soáng vaø laøm vieäc theo Phaùp lí;

- Tu döôõng, laäp luaän theo ñaïo lí;

- ÖÙng xöû theo taâm lí (thaåm thaáu caû vaøo phaùp lí vaø ñaïo lí laø taâm lí. Taâm lí ñoàng thôøi laø caàu noái hai nhaân toá phaùp lí vaø ñaïo lí ñeå ñaït ñeán chaân lí).

Nhöõng lôøi chæ trích coù heä thoáng cuûa moät thaùi ñoä baát maõn laâu daøi seõ voâ cuøng nguy hieåm ñoái vôùi söï thoáng nhaát vaø tính hieäu quaû cuûa moät taäp theå. Bôûi vaäy, ñeå coù ñöôïc moät taäp theå hoaït ñoäng coù hieäu quaû, phaûi coù söï hoøa hôïp giöõa tö töôûng vaø yù chí. Nhöõng hoaït ñoäng cuûa ngöôøi naøy phaûi hoã trôï hoaït ñoäng cuûa ngöôøi khaùc.

Trong nhaø tröôøng, moãi ngöôøi ôû ñòa vò cuûa mình phaûi taïo ñieàu kieän ñeå ñoàng nghieäp hôïp taùc vaø cuøng phaùt trieån baèng caùch quan taâm ñeán nhöõng hoaït ñoäng cuûa nhau, hieäu chænh vaø ñoàng boä hoaù nhöõng hoaït ñoäng cuûa mình. Coâng vieäc chung cuûa nhaø tröôøng luoân ñoøi hoûi söï tin töôûng troïn veïn giöõa nhöõng ngöôøi ñieàu haønh vaø ngöôøi thöïc thi nhieäm vuï cuõng nhö giöõa caùc giaùo vieân vaø nhaân vieân vôùi nhau. Söï thaân tình,

21 Phaùp lí: Legal; Ñaïo lí: Moral standards; Taâm lí: Psychological. Vaän duïng trieät ñeå “3 lí”ñoù ñeå höôùng tôùi Chaân lí: Truth.

Sô ñoà 12: Nhöõng caên cöù ñeå öùng xöû tình huoáng




TẬP HUẤN

vui veû bao giôø cuõng taïo neân baàu khoâng khí lí töôûng cho ñoäi nguõ laõnh ñaïo. Do ñoù, moãi ngöôøi caàn thaáy roõ traùch nhieäm phaûi goùp phaàn xaây döïng baàu khoâng khí ñoàng thuaän aáy. Thoâng hieåu, thaân tình vaø chaân thaønh laø ñöùc haïnh ñaàu tieân maø moãi ngöôøi phaûi thaám nhuaàn neáu khoâng muoán taäp theå tröôøng mình tan raõ. Moät ngöôøi muoán ñaïp leân ngöôøi khaùc maø tieán, hoaëc thích thuù khi nhaán maïnh söï khieám khuyeát cuûa ñoàng nghieäp, töùc ngöôøi ñoù ñaõ tröïc tieáp hoaëc giaùn tieáp huyû hoaïi söï thoáng nhaát cuûa taäp theå, caûn trôû vieäc taäp theå ñoù thöïc hieän ñöôïc nhieäm vuï moät caùch toát nhaát.

Ñeå hieåu vaø thoâng caûm vôùi nhau, moãi ngöôøi ñeàu phaûi coá gaéng laøm cho ngöôøi khaùc hieåu mình vaø baûn thaân cuõng mình coá gaéng hieåu, chia seû taâm tö, tình caûm vôùi ngöôøi khaùc. Moät chaân lí tuy khoâng môùi nhöng luoân ñuùng ôû moïi thôøi ñaïi maø moãi ngöôøi chuùng ta luoân phaûi ghi nhôù saâu saéc, ñoù laø ñoaøn keát taïo neân söùc maïnh ñeå thaønh coâng.

Ñieàu quan troïng ñoái vôùi ngöôøi quaûn lí nhaø tröôøng trong öùng xöû tình huoáng laø phaûi hieåu taâm tö, nguyeän voïng, sôû thích vaø hoaøn caûnh cuûa ngöôøi giaùo vieân, nhaân vieân laøm vieäc döôùi quyeàn mình vaø bieát laøm cho hoï hieåu mình. Hieåu roõ nhau, ñoù laø bí quyeát cuûa ngheä thuaät quaûn lí. Chuùng ta coù theå phaân tích caâu chuyeän “Khoâng ai baèng mình” (tr 140) ñeå minh hoaï cho yù kieán naøy. Nhôø hieåu thaày giaùo Nguyeãn Huøng Duõng - moät giaùo vieân gioûi nhöng chöa khieâm toán ñuùng möïc, nhôø khaû naêng bieát theå hieän vai troø daãn daét, ñònh höôùng ñeå thaày giaùo Duõng hieåu mình baèng vieäc goùp yù chaân tình vaø taïo cô hoäi ñeå thaày giaùo Duõng döï giôø daïy töông töï cuûa ñoàng nghieäp, maø ngöôøi Phoù Hieäu tröôûng phuï traùch chuyeân moân Tröôøng Trung hoïc cô sôû HB ñaõ giuùp thaày giaùo Duõng bieát laéng nghe vaø ñöôïc moïi ngöôøi quyù meán hôn.

4.2. ÖÙng xöû theo nhu caàu

Caùc nhu caàu caù nhaân laø nguyeân nhaân daãn ñeán caùc tình huoáng. Vôùi thôøi gian, ñieàu kieän thöôøng xuyeân thay ñoåi, caùc nhu caàu caù nhaân trôû neân ngaøy caøng nhieàu vaø ña daïng, daãn ñeán soá löôïng caùc tình huoáng ngaøy moät taêng leân. Caùc haønh ñoäng cuûa caù nhaân coù nguoàn goác saâu xa töø nhu caàu cuûa moãi caù nhaân vaø hoï haønh ñoäng nhaèm thoûa maõn caùc nhu caàu ñoù. Chính vì vaäy, ngöôøi quaûn lí caàn nhaän daïng vaø phaân loaïi caùc caáp baäc nhu caàu cuûa caù nhaân ñeå giaûi quyeát ñuùng ngöôøi, ñuùng vieäc. Theo Maslow(22), nhu caàu töï nhieân cuûa con ngöôøi ñöôïc chia thaønh caùc caáp baäc khaùc nhau

22 Abraham Maslow (1908-1970) laø moät nhaø taâm lí hoïc ngöôøi Mó.

Sô ñoà13: Thaùp nhu caàu Maslow


PHẦN

2: T

ÀI L

IỆU

HỖ T

RỢ TẬP

HUẤ

N

töø thaáp ñeán cao, phaûn aùnh möùc ñoä cô baûn cuûa noù ñoái vôùi söï toàn taïi vaø phaùt trieån cuûa con ngöôøi. Ban ñaàu, khi môùi ñöa ra thuyeát naøy vaøo naêm 1954, oâng chia caùc nhu caàu cuûa con ngöôøi thaønh 5 caáp baäc chính. Nhöõng nhu caàu cô baûn ôû phía ñaùy thaùp phaûi ñöôïc thoaû maõn tröôùc khi nghó ñeán caùc nhu caàu cao hôn. Caùc nhu caàu baäc cao seõ naûy sinh vaø mong muoán ñöôïc thoaû maõn ngaøy caøng maõnh lieät khi taát caû caùc nhu caàu cô baûn ôû döôùi (phía ñaùy thaùp) ñaõ ñöôïc ñaùp öùng ñaày ñuû.

Taàng thöù nhaát: Caùc nhu caàu caên baûn nhaát thuoäc “theå lí” (physiological), ñoù laø thöùc aên, nöôùc uoáng, nôi truù nguï, tình duïc, baøi tieát, hít thôû, nghæ ngôi,...

Taàng thöù hai: Nhu caàu an toaøn (safety), ñoù laø caûm giaùc yeân taâm veà an toaøn thaân theå, veà vieäc laøm, gia ñình vaø söùc khoeû, taøi saûn ñöôïc ñaûm baûo,...

Taàng thöù ba: Nhu caàu ñöôïc giao löu tình caûm vaø ñöôïc thuoäc veà moät ñieàu gì ñoù/nôi naøo ñoù (love/belongings), muoán ñöôïc thuoäc veà moät nhoùm coäng ñoàng, muoán coù gia ñình yeân aám, baïn beø thaân höõu tin caäy,...

Taàng thöù tö: Nhu caàu ñöôïc quyù troïng, kính meán (esteem) - caûm giaùc ñöôïc toân troïng, quyù meán, tin töôûng,...

Taàng thöù naêm: Nhu caàu töï theå hieän baûn thaân (self-actualization) - muoán saùng taïo, theå hieän khaû naêng, theå hieän baûn thaân, thaønh ñaït vaø ñöôïc coâng nhaän.

Sau naøy (khoaûng töø naêm 1970-1990), khi vaän duïng giaûi quyeát caùc vaán ñeà cuûa cuoäc soáng, Maslow ñaõ hieäu chænh thaønh 7 baäc töø thaáp ñeán cao, chia thaønh 3 nhoùm chính (xem sô ñoà 10):

Nhoùm 1 - Caùc nhu caàu sinh hoïc: bao goàm caùc nhu caàu veà theå chaát vaø sinh lí ñeå caù nhaân toàn taïi vaø phaùt trieån nhö moät caù theå, moät gioáng loaøi sinh hoïc. Caùc nhu caàu ñoù bao goàm aên uoáng, nghæ ngôi, giöõ thaân nhieät, söùc löïc, töï baûo veä, duy trì gioáng noøi,...

Tieáp theo laø nhu caàu an toaøn hay nhu caàu ñöôïc baûo veä veà tính maïng vaø taøi saûn (caùc nhu caàu ñeå caù nhaân toàn taïi vaø phaùt trieån trong xaõ hoäi).

Nhoùm 2 - Caùc nhu caàu xaõ hoäi: goàm caùc nhu caàu thuoäc veà coäng ñoàng, xaõ hoäi vaø giöõ vò trí nhaát ñònh trong coäng ñoàng, xaõ hoäi naøo ñoù. Ñoù laø nhu caàu ñöôïc ñeå yù, chuù yù vaø quan taâm, theå hieän caùc moái quan heä giöõa ngöôøi vôùi ngöôøi, quan heä giöõa con ngöôøi vôùi toå chöùc hay quan heä giöõa con ngöôøi vôùi töï nhieân. Con ngöôøi luoân coù nhu caàu yeâu thöông gaén boù, cao hôn nöõa laø nhu caàu ñöôïc toân troïng. Vieäc hoï ñöôïc toân troïng cho thaáy baûn thaân töøng caù nhaân ñeàu mong muoán trôû thaønh ngöôøi höõu duïng theo moät ñieàu giaûn ñôn laø “xaõ hoäi chuoäng cuûa, chuoäng coâng”. Vì theá, con ngöôøi thöôøng mong muoán coù ñòa vò cao ñeå ñöôïc nhieàu ngöôøi troïng voïng, kính neå. (Caáp ñoä nhu caàu naøy cho thaáy con ngöôøi coù nhu caàu giao tieáp ñeå phaùt trieån trong xaõ hoäi).

Hai nhoùm nhu caàu sinh hoïc (nhoùm 1) vaø nhu caàu xaõ hoäi (nhoùm 2) taïo thaønh nhoùm nhu caàu thieáu huït, bao goàm 4 caáp ñoä nhu caàu thaáp hôn, caàn ñöôïc thoaû maõn ñaàu tieân.




TẬP HUẤN

Nhoùm 3 - Caùc nhu caàu phaùt trieån: bao goàm caùc nhu caàu veà töï theå hieän baûn thaân, muoán saùng taïo, ñöôïc theå hieän khaû naêng, töï trình dieãn mình, coù ñöôïc vaø ñöôïc coâng nhaän laø thaønh ñaït; caùc nhu caàu caàn phaûi traû lôøi caùc caâu hoûi naûy sinh trong ñaàu cuûa caù nhaân (caùc nhu caàu bieát, hieåu vaø giaûi thích veà theá giôùi xung quanh cuõng nhö chính baûn thaân mình), goàm 3 caáp ñoä nhu caàu cao hôn, noù seõ ñöôïc thoaû maõn khi nhu caàu caáp thaáp hôn ñaõ ñöôïc ñaùp öùng.

Caùc nhu caàu caù nhaân khaùc laø toå hôïp cuûa caùc nhu caàu neâu treân.

Trong thöïc teá, maâu thuaãn ñöôïc giaûi quyeát khi nhu caàu con ngöôøi ñöôïc thoaû maõn. Caùc nhu caàu coù theå khaùc nhau veà möùc ñoä ñoøi hoûi thoaû maõn. Caùc nhu caàu coù möùc ñoä ñoøi hoûi thoaû maõn cao ñöôïc goïi laø nhu caàu caáp baùch. Chính nhu caàu caáp baùch naøy ñoøi hoûi ngöôøi ta phaûi haønh ñoäng. Chaúng haïn, trong caâu chuyeän “Baây giôø laø maáy giôø?”, maëc duø ñöa con ñeán hoïc muoän so vôùi giôø quy ñònh cuûa tröôøng nhöng chò vaãn muoán cho con ñöôïc vaøo lôùp ñuùng giôø maø khoâng bò giöõ laïi ôû ngoaøi coång tröôøng ñeå ghi teân tröôùc khi cho vaøo lôùp hoïc. Ñieàu mong muoán ñoù laø nhu caàu caáp baùch cuûa chò, chò caàn phaûi haønh ñoäng, nhöng chò khoâng xaùc ñònh ñöôïc haønh vi ñuùng, cho neân tröôùc maët con chò, chò ñaõ coù öùng xöû chöa ñuùng vôùi nhaân vieân baûo veä vaø coâ giaùo Toång phuï traùch laøm nhieäm vuï thöôøng tröïc cuûa nhaø tröôøng. Coù nhieàu caùch haønh ñoäng khaùc nhau, thaäm chí ngöôïc nhau nhöng ñeàu coù theå thoaû maõn nhu caàu cuï theå. Ngöôïc laïi, moät haønh ñoäng duy nhaát coù theå cuõng daãn ñeán thoaû maõn nhieàu nhu caàu khaùc nhau.

Qua Sô ñoà 14, chuùng ta thaáy tình huoáng xaûy ra trong caâu chuyeän vöøa keå treân theå hieän nhu caàu taâm lí cuûa ngöôøi meï laø muoán an toaøn cho con khi vaøo lôùp (ñeán muoän nhöng khoâng bò ghi teân laø ñi hoïc muoän) song chò ta ñaõ khoâng coù öùng xöû phuø

Nhu cầu tựkhẳng định

Nhucầupháttriểnhaynhucầutựnhậnthức

Nhucầuthiếuhụt

Nhucầuxãhội

Nhucầusinhhọc

Nhu cầu thẩm mỹ

Nhu cầu hiểu biết

Nhu cầu tự trọng

Nhu cầu về các mối quan hệ và tình cảm

Nhu cầu an toàn

Nhu cầu sinh lý

Sô ñoà 14: Caùc caáp baäc nhu caàu Maslow môû roäng


PHẦN

2: T

ÀI L

IỆU

HỖ T

RỢ TẬP

HUẤ

N

hôïp veà caùc moái quan heä vaø tình caûm vaø ñaõ laøm maát ñi haønh vi chuaån möïc cuûa ngöôøi meï tröôùc maët con, cuõng nhö chuaån möïc cuûa ngöôøi coâng daân tröôùc nhöõng ngöôøi thi haønh coâng vieäc. Neáu chò ta bình tónh cho ghi teân con, ñeå con vaøo lôùp roài döøng laïi hoûi han, trao ñoåi thì chò thaáy ngay ñoù chæ laø vieäc nhaø tröôøng giaùo duïc, nhaéc nhôû hoïc sinh ñi hoïc ñuùng giôø chöù khoâng aûnh höôûng gì ñeán vieäc thöôûng phaït naëng neà ñoái vôùi con chò. Neáu laøm ñöôïc ñieàu ñoù, khoâng nhöõng taâm lí chò ñöôïc giaûi toaû, maø coøn giöõ ñöôïc caùc moái quan heä tình caûm.

Veà phía nhaø tröôøng, neáu nhaø tröôøng thoâng baùo thöôøng xuyeân vaø ñaày ñuû moïi vaán ñeà coù lieân quan ñeán vieäc giaùo duïc hoïc sinh ñeå hoï hieåu vaø cuøng nhaø tröôøng nuoâi daïy con caùi cho toát thì tình huoáng treân ñaõ khoâng xaûy ra. Laøm nhö vaäy chính laø nhaø tröôøng ñaõ chæ baèng moät haønh ñoäng phuø hôïp (coù thoâng baùo vaø giaûi thích tröôùc haønh ñoäng ñoùng coång tröôøng tröôùc giôø hoïc chính thöùc) maø thoaû maõn ñöôïc nhieàu nhu caàu moät luùc (nhu caàu taâm lí cuûa cha meï hoïc sinh, nhu caàu an toaøn cho hoïc sinh, nhu caàu quan heä thaân aùi giöõa ngöôøi baûo veä, coâ giaùo Toång phuï traùch, meï em hoïc sinh vaø em hoïc sinh,...).

4.3. ÖÙng xöû theo phöông chaâm: “Dó baát bieán, öùng vaïn bieán”

Ngöôøi quaûn lí caàn phaûi laáy caùi baát bieán, caùi nguyeân taéc, caùi phaùp lí ñeå öùng phoù vôùi caùc söï kieän, vuï vieäc cuï theå trong tình huoáng phöùc taïp, muoân hình vaïn traïng naûy sinh trong quaù trình quaûn lí, nhaèm ñaït ñeán muïc tieâu xaùc ñònh cuûa toå chöùc. Do ñoù, ngöôøi quaûn lí phaûi thaän troïng, xem xeùt, ñaén ño, caân nhaéc, vaïch ra raát nhieàu phöông aùn öùng xöû khaùc nhau roài choïn ra phöông aùn toái öu trong hoaøn caûnh cuï theå cuûa mình, cuûa toå chöùc. Trong nhaø tröôøng hieän nay, ngöôøi quaûn lí thöôøng phaûi laáy “Kæ cöông, tình thöông, traùch nhieäm” vaø laáy thöïc tieãn laø tieâu chuaån, laø thöôùc ño chaân lí, laø tieâu chí maø öùng xöû.

Chaúng haïn, trong caâu chuyeän “Coù theå laøm nhö theá ñöôïc khoâng?” moái quan heä “kæ cöông, tình thöông, traùch nhieäm” ñaõ ñöôïc ngöôøi Phoù Hieäu tröôûng vaän duïng moät caùch haøi hoaø ñeå laøm cho ngöôøi cha cuûa em Th., hoïc sinh lôùp 6, hieåu kæ cöông nhaø tröôøng thì khoâng chæ coù hoïc sinh vaø giaùo vieân môùi phaûi tuaân thuû maø caû cha meï caùc em cuõng phaûi chaáp haønh (neáu con anh khoâng ñuû ñieàu kieän leân lôùp thì phaûi hoïc laïi chöù khoâng theå ñeán tröôøng eùp nhaø tröôøng cho con leân lôùp baèng caùch haêm doïa seõ gieát con mình). Töø ñoù, anh ta phaûi thaáy roõ traùch nhieäm cuûa ngöôøi cha ñoái vôùi con caùi laø yeâu quyù con, taïo ñieàu kieän cho con hoïc taäp chöù khoâng ñöôïc ñaùnh ñaäp, chöûi bôùi khi thaáy con khoâng ñöôïc leân lôùp,...

4.4. ÖÙng xöû theo söï tích hôïp “luïc tri”

(1) “Tri kæ” : Bieát mình

(2) “Tri bæ” : Bieát ngöôøi

(3) “Tri chæ” : Bieát döøng

(4) “Tri tuùc” : Bieát ñuû




TẬP HUẤN

(5) “Tri thôøi” : Bieát thôøi theá

(6) “Tri öùng” : Bieát öùng xöû

Trong moïi tình huoáng, neáu ngöôøi quaûn lí coù khaû naêng öùng xöû theo “luïc tri” moät caùch linh hoaït, ngöôøi ñoù seõ luoân coù tö duy saùng taïo, haønh ñoäng hieäu quaû vaø öùng xöû thaønh coâng.

4.5. ÖÙng xöû theo phöông chaâm “Löïa lôøi maø noùi cho vöøa loøng nhau”

Trong nhieàu tình huoáng, neáu bieát caùch noùi naêng lòch thieäp, teá nhò, chaân tình, ñuùng möïc, thì chieàu höôùng phaùt trieån tình huoáng coù theå ñoái nghòch haún vôùi caùch noùi naêng thoâ thieån, cuïc caèn, haùch dòch, giaû doái. Nhieàu khi “im laëng” cuõng laø caùch “löïa lôøi” ñeå hoùa giaûi maâu thuaãn, taïo ra baàu khoâng khí thuaän lôïi vaø traïng thaùi tinh thaàn hoøa hôïp hôn daãn ñeán nhöõng keát quaû baát ngôø trong nhöõng tình huoáng nhaát ñònh naøo ñoù. Ñaëc bieät caàn nhaán maïnh vaøo vieäc tìm ra ñieàu ngöôøi ta laøm “ñuùng” thay vì taäp trung vaøo ñieàu ngöôøi ta laøm “sai”.

4.6. ÖÙng xöû theo ngheä thuaät chuyeån höôùng

Trong nhieàu tình huoáng, ngöôøi quaûn lí khoâng nhaát thieát phaûi giaûi quyeát chính baûn thaân maâu thuaãn ñang toàn taïi maø caàn tìm caùch taïo ra moâi tröôøng môùi, cô hoäi môùi ñeå laáp daàn hoá ngaên caùch giöõa hai ngöôøi hoaëc giöõa caù nhaân vôùi toå chöùc, laøm cho hoï nhö ”tình côø” ñeán ñöôïc vôùi nhau hoaëc ñeán vôùi moät toå chöùc naøo ñoù ñeå daàn daàn chuyeån töø ñoái ñaàu sang hoäi nhaäp, chuyeån töø xung ñoät sang coäng taùc,... nhö theá vieäc giaûi quyeát tình huoáng seõ trôû neân nheï nhaøng hôn vaø hieäu quaû beàn vöõng hôn.

V. AÙP DUÏNG ÖÙNG XÖÛ HIEÄU QUAÛ CAÙC TÌNH HUOÁNG QUAÛN LÍ GIAÙO DUÏC

Ñeå coù theå vaän duïng moät caùch saùng taïo, linh hoaït caùc nguyeân taéc öùng xöû vaøo tình huoáng quaûn lí giaùo duïc cuï theå, caàn nhaän daïng tình huoáng thuoäc loaïi naøo. Coù nhieàu caùch phaân loaïi tình huoáng quaûn lí giaùo duïc. Chaúng haïn, neáu phaân loaïi theo tính chaát (döïa vaøo ñaëc tính vaø möùc ñoä phöùc taïp cuûa maâu thuaãn) thì coù: tình huoáng ñôn giaûn vaø tình huoáng phöùc taïp. Neáu phaân loaïi theo tính caáp thieát ñeå giaûi quyeát tình huoáng, thì coù tình huoáng phaûi giaûi quyeát ngay (thôøi gian xaùc ñònh) vaø tình huoáng caàn ñôïi thôøi cô chín muoài (thôøi gian khoâng xaùc ñònh). Neáu phaân loaïi theo ñoái töôïng taïo ra tình huoáng thì coù: tình huoáng ñôn phöông (chæ coù 1 beân taïo ra maâu thuaãn); tình huoáng song phöông (maâu thuaãn naûy sinh töø hai phía) vaø tình huoáng ña phöông (maâu thuaãn taïo neân bôûi nhieàu moái quan heä vaø hoaït ñoäng khaùc nhau trong quaûn lí). Thöôøng söû duïng nhaát laø caùch phaân loaïi theo caùc chöùc naêng quaûn lí, bao goàm: tình huoáng trong coâng taùc keá hoaïch; tình huoáng trong coâng taùc toå chöùc nhaân söï, thöïc hieän cheá ñoä chính saùch; tình huoáng trong coâng taùc chæ ñaïo, ñieàu haønh thöïc hieän keá hoach daïy hoïc, giaùo duïc; tình huoáng trong kieåm tra - ñaùnh giaù chaát löôïng daïy hoïc, giaùo duïc.


PHẦN

2: T

ÀI L

IỆU

HỖ T

RỢ TẬP

HUẤ

N

Ví duï: Phaân tích caùc kó naêng öùng xöû tình huoáng trong quaûn lí giaùo duïc

Tình huoáng: Vaøo cuoái buoåi hoïc ngaøy thöù Baûy, thaày Hieäu tröôûng nhaän ñöôïc moät ñôn ñeà nghò ñoåi giaùo vieân chuû nhieäm ôû lôùp 11B do em Lôùp phoù phuï traùch hoïc taäp cuøng 3-4 em hoïc sinh cuûa lôùp mang leân noäp. Lyù do ghi trong ñôn laø: Hoâm nay coâ A - giaùo vieân chuû nhieäm lôùp – bò oám, lôùp ñöôïc ñoùn thaày X daïy thay tieát sinh hoaït lôùp. Cuoái tieát hoïc thaày X hoûi caû lôùp: “Thaày toå chöùc tieát sinh hoaït lôùp theá naøo?”. Moät soá baïn trong lôùp ñoàng thanh traû lôøi: Hay laém aï, haáp daãn laém aï, ai trong lôùp cuõng ñöôïc tham gia heát, coøn coâ A chæ cho lôùp hoïp vaø kieåm ñieåm nhau caû buoåi,... (Gioïng vaøi ba baïn gaùi heùt raát to): “Hay Thaày chuû nhieäm lôùp em ñi aï!”. Thaày X mæm cöôøi vaø noùi: “Thaày cuõng muoán laém nhöng thaày Hieäu tröôûng chæ cho thaày laøm giaùo vieân döï tröõ... maø khoâng cho thaày laøm chuû nhieäm lôùp bao giôø, maëc duø thaày ñaõ ñi daïy ñöôïc hôn 3 naêm”. Baïn Lôùp phoù tha thieát noùi vôùi thaày Hieäu tröôûng: Thöa thaày chuùng em xin thaày giaûi quyeát nguyeän voïng naøy cho caû thaày X vaø chuùng em ñi aï”.

Neáu ôû cöông vò Thaày Hieäu tröôûng ñoù, baïn seõ giaûi quyeát theá naøo? baïn seõ giaûi quyeát theá naøo?

BÖÔÙC 1. KÓ NAÊNG NHAÄN THÖÙC TÌNH HUOÁNG

Ñaët caâu hoûi Traû lôøi

1. Kó naêng nhaän daïng tình huoáng quaûn lyù giaùo duïc

- Vaán ñeà thuoäc thaåm quyeàn vaø traùch nhieäm giaûi quyeát cuûa ai?

- Cuûa Hieäu tröôûng

- Vaán ñeà coù ñaùng phaûi giaûi quyeát khoâng?

- Caàn giaûi quyeát

- Neáu khoâng giaûi quyeát, chuyeän gì seõ xaûy ra?

- Neáu khoâng giaûi quyeát thì maâu thuaãn giöõa coâ giaùo chuû nhieäm (coâ A) vaø thaày X seõ xaûy ra;

- Coâ chuû nhieäm coù theå gaëp khoù khaên vôùi hoïc sinh lôùp mình vaøo caùc tieát sinh hoaït sau.

- Vaán ñeà thuoäc chöùc naêng quaûn lí naøo?

- Toå chöùc nhaân söï- Chæ ñaïo, ñieàu haønh

- Vaán ñeà thuoäc noäi dung quaûn lí naøo?

- Quaûn lí Daïy vaø hoïc- Quaûn lí nhaân söï- Kieåm tra ñaùnh giaù

- Caùc ñoái töôïng taïo ra tình huoáng laø ai?

Tröïc tieáp: + Giaùo vieân X + Hoïc sinh lôùp 11BGiaùn tieáp: + Coâ chuû nhieäm 11B

- Thôøi gian caàn giaûi quyeát tình huoáng?

- Trong moät tuaàn




TẬP HUẤN

2. Kó naêng xaùc ñònh muïc tieâu caàn ñaït khi giaûi quyeát tình huoáng

- Muïc tieâu tröôùc maét laø gì? - Lôùp hoïc taäp tích cöïc, khoâng gaây xaùo troän

- Muïc tieâu laâu daøi laø gì? - Ñaûm baûo quyeàn lôïi cuûa hoïc sinh- Coâ chuû nhieäm ñöôïc toân troïng- Khoâng taïo maâu thuaãn giöõa coâ chuû nhieäm vaø

thaày X- Ñaûm baûo baàu khoâng khí thaân thieän trong lôùp

hoïc vaø trong taäp theå Hoäi ñoàng giaùo vieân

BÖÔÙC 2 - KÓ NAÊNG XAÙC ÑÒNH ROÕ VAÁN ÑEÀ VAØ BIEÅU ÑAÏT VAÁN ÑEÀ

3. Kó naêng xaùc ñònh nguoàn thoâng tin caàn thu thaäp

- Thoâng tin ñaõ bieát laø gì? - Naêng löïc giaûng daïy, toå chöùc lôùp, traùch nhieäm cuûa coâ giaùo chuû nhieäm vaø cuûa thaày X

- Phong traøo hoïc taäp, tu döôõng cuûa lôùp 9B

- Thoâng tin chöa bieát laø gì? - Chaát löôïng thöïc cuûa caùc giôø sinh hoaït lôùp do coâ giaùo chuû nhieäm thöïc hieän;

- Chaát löôïng thöïc giôø hoïc thaày X daïy thay;- Möùc ñoä chính xaùc caùc thoâng tin ñöôïc phaûn

aùnh trong ñôn.

4. Kó naêng phaân tích maâu thuaãn chöùa ñöïng trong tình huoáng

- Bieåu hieän haønh vi beân ngoaøi nhö theá naøo?

- Thaày X: + Hoûi lôùp: “Thaày toå chöùc tieát sinh hoaït lôùp

theá naøo?” + “Thaày cuõng muoán laém .... ñaõ hôn 3 naêm

nay”- Troø11B + “Hay laém aï, haáp daãn laém aï, ai trong lôùp

cuõng ñöôïc tham gia heát”, + “Coøn coâ A chæ cho lôùp hoïp vaø kieåm ñieåm

nhau caû buoåi”. + “Hay thaày chuû nhieäm lôùp em ñi aï”. + Caû Lôùp tröôûng vaø Lôùp phoù ñeán noäp ñôn

xin ñoåi coâ giaùo chuû nhieäm.

- Maâu thuaãn beân ngoaøi laø gì? - Giöõa hoïc sinh lôùp 11B >< coâ chuû nhieäm A- Giöõa thaày X >< coâ chuû nhieäm A- Giöõa Hieäu tröôûng >< thaày X

- Maâu thuaãn beân trong laø gì? - Vieäc ñaùnh giaù naêng löïc, traùch nhieäm cuûa Hieäu tröôûng ñoái vôùi thaày X;

- Vieäc phaân coâng giaûng daïy vaø chuû nhieäm cuûa Hieäu tröôûng ñoái vôùi thaày X.


PHẦN

2: T

ÀI L

IỆU

HỖ T

RỢ TẬP

HUẤ

N

5. Kó naêng phaân tích nguyeân nhaân daãn ñeán tình huoáng

- Nguyeân nhaân chính/tröïc tieáp laø gì?- Nguyeân nhaân phuï/giaùn tieáp laø gì?

- Caùc tieát sinh hoaït lôùp do coâ A thöïc hieän chöa haáp daãn “chæ cho lôùp hoïp vaø kieåm ñieåm nhau caû buoåi”

- Thaày X khôi maøo “Thaày toå chöùc tieát sinh hoaït lôùp theá naøo?”, “Thaày muoán laém...

6. Kó naêng bieåu ñaït vaán ñeà caàn giaûi quyeát

- Bieåu ñaït nhö theá naøo baèng ngoân ngöõ noùi?/vieát /dieãn ñaït trong ñaàu?

- Nhaéc hoïc sinh veà lôùp, duy trì hoaït ñoäng lôùp bình thöôøng vaø höùa heïn seõ giaûi quyeát sôùm nhaèm ñaûm baûo quyeàn lôïi hoïc taäp cuûa caùc em;

BÖÔÙC 3 - KÓ NAÊNG ÑEÀ RA CAÙC PHÖÔNG AÙN ÖÙNG XÖÛ TÌNH HUOÁNG

7. Kó naêng tìm kieám caùc phöông aùn öùng xöû tình huoáng

- Phöông aùn 1: Duyeät theo ñôn ñeà nghò cuûa lôùp 9B?

1.1. Khoâng trao ñoåi gì vôùi thaày X vaø coâ chuû nhieäm A, coâng boá chuyeån ñoåi chuû nhieäm lôùp ngay trong buoåi hoïp hoäi ñoàng giaùo vieân gaàn nhaát;

1.2. Trao ñoåi tröôùc vôùi coâ A vaø yeâu caàu baøn giao coâng taùc chuû nhieäm cho thaày X;

1.3. Trao ñoåi tröôùc vôùi thaày X vaø yeâu caàu thaày ñeán gaëp coâ A, noùi lí do vaø xin baøn giao lôùp;

1.4. Goïi caû 2 giaùo vieân goàm coâ A vaø thaày X leân trao ñoåi taïi phoøng Hieäu tröôûng tröôùc khi yeâu caàu hoï baøn giao coâng taùc giaùo vieân chuû nhieäm cho nhau.

- Phöông aùn 2: Trao ñoåi vôùi coâ A veà laù ñôn cuûa lôùp vaø ñeà nghò coâ ñöa vaán ñeà ra tröôùc lôùp baøn baïc roài töï giaûi quyeát?

2.1. Coâ chuû nhieäm A bò xoác, ñoàng yù traû lôùp ngay maø khoâng caàn baøn baïc gì theâm vôùi lôùp;

2.2. Coâ chuû nhieäm A goïi lôùp tröôûng, lôùp phoù chaát vaán tröôùc, sau ñoù yeâu caàu lôùp kieåm ñieåm, tröøng trò nhöõng hoïc sinh caàm ñaàu vaø yeâu caàu lôùp gaëp Hieäu tröôûng ruùt ñôn;

2.3. Coâ chuû nhieäm A vôø nhö khoâng coù chuyeän gì xaûy ra, bình tónh trao ñoåi vôùi lôùp veà caùc bieän phaùp toå chöùc sinh hoaït lôùp hieäu quaû ñeå caû lôùp cuøng coù yù kieán xaây döïng;

2.4. Coâ chuû nhieäm gaëp thaày X vaø ñoâi co vôùi thaày.




TẬP HUẤN

- Phöông aùn 3: Xaây döïng keá hoaïch döï giôø tieát sinh hoaït lôùp 9B?

3.1. Döï ñoät xuaát giôø sinh hoaït lôùp gaàn nhaát cuûa coâ A;

3.2. Baùo tröôùc sau ñoù ñeán döï 1 tieát sinh hoaït lôùp cuûa coâ A;

3.3. Boá trí cho thaày X toå chöùc 1 tieát sinh hoaït lôùp 11B.

- Phöông aùn 4: Hieäu tröôûng gaëp rieâng thaày X?

4.1. Trao ñoåi vôùi thaày X veà tieát sinh hoaït lôùp 11B, ñeà nghò thaày thöôøng xuyeân xuoáng lôùp cuøng sinh hoaït vôùi caùc em ñeå hoã trôï coâ A;

4.2. Chaán chænh thaày X veà caâu hoûi nhaän xeùt giôø hoïc vaø caâu noùi aùm chæ thaày Hieäu tröôûng khoâng coâng baèng vôùi thaày X;

4.3. Chia seû nhöõng böùc xuùc, taâm tö cuûa thaày X tröôùc söï phaân coâng giaûng daïy vaø chuû nhieäm cuûa Hieäu tröôûng vôùi thaày.

- Phöông aùn 5: Hieäu tröôûng môøi caû thaày X vaø coâ A cuøng laøm vieäc?

5.1. Yeâu caàu thaày X xin loãi coâ A vì ñaõ coù caâu hoûi chöa teá nhò, ñeå hoïc sinh ngaãu höùng xin ñoåi chuû nhieäm;

5.2. Kieåm ñieåm coâ A vì ñaõ toå chöùc caùc tieát sinh hoaït lôùp khoâng hieäu quaû (theo noäi dung trong ñôn), tröôùc söï chöùng kieán cuûa thaày X;

5.3. Caû 3 ngöôøi cuøng chia seû vaø baøn caùch thuùc ñaåy lôùp phaùt trieån, ñaëc bieät laø caùch ñoåi môùi tieát sinh hoaït lôùp cuoái tuaàn;

5.4. Caû 3 ngöôøi cuøng xaây döïng keá hoaïch döï giôø, ñaùnh giaù tieát sinh hoaït lôùp cuoái tuaàn cuûa 11B do coâ giaùo chuû nhieäm thöïc hieän vaø thaày X thöïc hieän;

5.5. Phaân coâng thaày X laøm phoù chuû nhieäm lôùp 11B.

BÖÔÙC 4 - KÓ NAÊNG LÖÏA CHOÏN PHÖÔNG AÙN ÖÙNG XÖÛ TÌNH HUOÁNG

8. Kó naêng löïa choïn phöông aùn toái öu ñeå öùng xöû tình huoáng

- Neáu söû duïng phöông aùn 1 thì seõ coù lôïi gì, khoâng coù lôïi gì?

- Ñaùp öùng yeâu caàu cuûa 1 soá hoïc sinh vaø nguyeän voïng (ngaàm) cuûa thaày X;

- Coâ A bò toån thöông;- Moät soá hoïc sinh cuûa lôùp 11B hoang mang;- Taäp theå giaùo vieân baét ñaàu coù raïn nöùt! Seõ

coù nhöõng phaûn öùng ngöôïc laïi,...


PHẦN

2: T

ÀI L

IỆU

HỖ T

RỢ TẬP

HUẤ

N

- Neáu choïn phöông aùn 2/3/4... ? -...

- Neân choïn phöông aùn 5: Hieäu tröôûng môøi caû coâ giaùo A vaø thaày giaùo X leân gaëp thaày, cuøng nhau nhìn laïi vaán ñeà theo töøng chi tieát vaø baøn caùch giaûi quyeát.

- Thaày HT neâu vaán ñeà: coâ chuû nhieäm töï ñaùnh giaù caùc tieát sinh hoaït cuoái tuaàn cuûa lôùp; thaày Hieäu tröôûng Bieåu döông thaày X ñaõ daïy thay coâ A kòp thôøi, coù hieäu quaû ñoàng thôøi nhaéc nhôû thaày neân phaùt ngoân thaän troïng tröôùc taäp theå lôùp ñeå traùnh hieåu laàm;

- Cuøng xaây döïng keá hoaïch döï giôø sinh hoaït cuoái tuaàn ôû lôùp 11B do coâ chuû nhieäm ñieàu khieån (1 - 2 tieát) vaø Thaày X ñieàu khieån (töø 1- 2 tieát);

- Phaân coâng thaày X laøm Phoù chuû nhieäm 11B ñeå cuøng coâ A chia seû coâng vieäc chuû nhieäm;

BÖÔÙC 5 - KÓ NAÊNG TOÅ CHÖÙC THÖÏC HIEÄN

- Xaùc ñònh coâng vieäc cuï theå caàn laøm ñeå thöïc hieän muïc tieâu cuûa phöông aùn löïa choïn?

- Toå chöùc giôø sinh hoaït lôùp theo chuû ñeà do coâ A, thaày X cuøng löïa choïn

- Phaân coâng nhieäm vuï cuï theå cho coâ A, thaày X nhö theá naøo?

- Coâ A - chuû nhieäm lôùp ñieàu haønh tieát sinh hoaït theo chuû ñeà .... (do coâ A choïn vaø thaày Hieäu tröôûng thoâng qua)

- Thaày B - Phoù chuû nhieäm, ñieàu haønh tieát sinh hoaït theo chuû ñeà ... (do thaày X choïn vaø thaày Hieäu tröôûng thoâng qua).

Löu yù: Ngoaøi vieäc hoã trôï coâ A trong tieát sinh hoaït lôùp cuoái tuaàn, neáu thaày X coøn phuï traùch caùc vaán ñeà khaùc, nhöõng ñieàu ñoù cuõng caàn ñöôïc ghi roõ trong bieân baûn,...

Thôøi ñieåm thöïc hieän phuø hôïp nhaát laø khi naøo?

- Trong buoåi hoïp toå giaùo vieân chuû nhieäm, Hieäu tröôûng coâng boá keát quaû ñaõ thöông löôïng vôùi 2 giaùo vieân chuû nhieäm A vaø X tröôùc taäp theå giaùo vieân;

- Thoâng baùo lòch döï giôø sinh hoaït lôùp cuoái tuaàn ôû lôùp 11B ñeå nhoùm chuû nhieäm cuøng döï.




TẬP HUẤN

BÖÔÙC 6 - KÓ NAÊNG KIEÅM TRA ÑAÙNH GIAÙ

Caên cöù vaøo muïc tieâu ñaõ ñaët ra, caùc tieâu chí nhaèm kieåm tra, ñaùnh giaù vieäc öùng xöû tình huoáng nhö theá naøo?

- Ñaûm baûo ñaùnh giaù khaùch quan, coâng baèng.

- Taïo ñoäng cô thuùc ñaåy caû coâ giaùo A vaø thaày X tích cöïc hoaït ñoäng vì hoïc sinh thaân yeâu.

- Keát quaû phaán ñaáu reøn luyeän cuûa lôùp toát hôn tröôùc, thoâng qua caùc hoaït ñoäng xaây döïng lôùp cuûa hoïc sinh.

- Thaày X vaø coâ A gaén boù, thaân thieän vaø coù baøn baïc tröôùc khi cho lôùp tham gia hoaït ñoäng cuï theå,...

1. Tình huoáng trong coâng taùc keá hoaïch

Tình huoáng 1: Ñaõ khai giaûng ñöôïc 2 tuaàn, hoâm nay thaày giaùo Nguyeãn Thaønh Trung môùi nhaän ñöôïc quyeát ñònh boå nhieäm veà laøm Hieäu tröôûng Tröôøng ...NT. Ngaøy thaày nhaäm chöùc cuõng laø ngaøy tröôøng coù lòch hoïp caùn boä quaûn lí ñeå xaây döïng Keá hoaïch naêm hoïc. Haõy döï ñoaùn nhöõng öùng xöû cuûa thaày Hieäu tröôûng môùi trong cuoäc hoïp xaây döïng Keá hoaïch naêm hoïc ñoù.

Tình huoáng 2: Thaày Hieäu tröôûng môùi veà Tröôøng... QT coâng taùc ñöôïc 2 tuaàn thì ñaõ phaùt hieän thaáy Keá hoaïch naêm hoïc cuûa Tröôøng coù nhieàu vaán ñeà baát caäp. Hoûi ra thì ñöôïc bieát Keá hoaïch ñoù ñaõ ñöôïc Phoù Hieäu tröôûng phuï traùch Tröôøng vieát vaø noäp veà Phoøng Giaùo duïc vaø Ñaøo taïo huyeän theo ñuùng haïn töø maáy hoâm tröôùc. Thaày Hieäu tröôûng môùi baên khoaên quaù, khoâng bieát neân öùng xöû theá naøo. Baïn haõy giuùp thaày Hieäu tröôûng cuøng xöû lí tình huoáng naøy.

Tình huoáng 3: Thöù Hai tuaàn sau, lôùp ....P4 phaûi toå chöùc moät buoåi truyeàn thoâng veà “Phoøng choáng baïo löïc hoïc ñöôøng” theo keá hoaïch cuûa tröôøng giao töø ñaàu naêm. Chæ coøn 3 ngaøy nöõa buoåi truyeàn thoâng seõ dieãn ra maø lôùp chöa coù keá hoaïch noäp cho Hieäu tröôûng duyeät,... Ñeán khi thaày Hieäu tröôûng yeâu caàu toå chöùc duyeät keá hoaïch chi tieát vôùi giaùo vieân chuû nhieäm vaø caùn boä lôùp vaøo cuoái buoåi hoïc thì coâ giaùo chuû nhieäm môùi nhôù ra: Thoâi cheát, toâi queân baüng ñi maát, laáy ñaâu ra keá hoaïch maø duyeät baây giôø! Theo baïn, coâ giaùo chuû nhieäm lôùp ...P4 seõ laøm gì vaø thaày Hieäu tröôûng seõ öùng xöû theá naøo trong buoåi hoïp hoâm ñoù?

2. Tình huoáng trong coâng taùc toå chöùc nhaân söï, thöïc hieän cheá ñoä chính saùch

Tình huoáng 1: Ñaàu naêm hoïc 2010-2011 naøy, cuõng nhö nhöõng naêm hoïc tröôùc, vaán ñeà phaân coâng coâng taùc cho giaùo vieân laø moät vaán ñeà raát nan giaûi. Giaùo vieân naøo cuõng muoán ñöôïc chuû nhieäm rieâng moät lôùp, vì tröôøng toâi thöøa giaùo vieân neân


PHẦN

2: T

ÀI L

IỆU

HỖ T

RỢ TẬP

HUẤ

N

khoái ñaàu caáp thöôøng phaân coâng hai giaùo vieân chuû nhieäm moät lôùp vaø daïy theo ñuùng phaân moân ñöôïc ñaøo taïo. Ñaëc bieät laø coâng taùc Coá vaán Ñoaøn thanh nieân coäng saûn Hoà Chí Minh/Toång phuï traùch Ñoäi Thieáu nieân Tieàn phong Hoà Chí Minh - moät coâng taùc maø ai cuõng coi laø “quyeàn rôm, vaï ñaù” - neân ai cuõng tìm caùch thoaùi thaùc. Naêm nay, toâi giao coâng taùc naøy cho coâ B, moät giaùo vieân treû toát nghieäp Ñaïi hoïc Sö phaïm môùi veà tröôøng. Toâi tröïc tieáp phuï traùch hoaït ñoäng ñöùc duïc vaø ngoaøi giôø leân lôùp, trong ñoù coù hoaït ñoäng Ñoaøn/ Ñoäi. Qua böôùc ñaàu tìm hieåu, toâi raát tin töôûng vaøo khaû naêng cuõng nhö nhieät tình coâng taùc cuûa coâ. Sau khai giaûng gaàn 2 thaùng, toâi ñöôïc nghe phaûn aùnh töø giaùo vieân nhö sau: Naêng löïc toå chöùc caùc buoåi sinh hoaït cuûa coâ giaùo Coá vaán Ñoaøn/Toång phuï traùch Ñoäi môùi raát keùm. Hình thöùc toå chöùc thi ñua khen thöôûng cho caùc lôùp khoâng trang troïng, khieán caùc em ñöôïc khen maø vaãn khoâng vui, phong traøo traàm laéng vaø teû nhaït. Toâi phaân vaân, khoâng bieát neân öùng xöû tình huoáng naøy theá naøo, mong caùc thaày coâ chia seû.

Tình huoáng 2: Trong buoåi hoïp Hoäi ñoàng sö phaïm nhaø tröôøng, Hieäu tröôûng ñoïc danh saùch phaân coâng chuyeân moân, trong ñoù coù teân coâ giaùo treû Nguyeãn Thò A, naêm hoïc tröôùc daïy Toaùn vaø chuû nhieäm lôùp ñaàu caáp ...A2 - lôùp ñöôïc quan taâm ñaëc bieät cuûa tröôøng - naêm nay theo lôùp leân lôùp treân vöøa chuû nhieäm vöøa daïy Toaùn, ñoàng thôøi daïy moân Giaùo duïc coâng daân lôùp ñoù (do giaùo vieân daïy Giaùo duïc coâng daân vöøa nghæ thai saûn, tröôøng chöa coù giaùo vieân daïy thay). Hieäu tröôûng chöa kòp keát thuùc thì coâ A ñöùng baät daäy phaûn öùng: “Toâi khoâng ñoàng yù vôùi caùch phaân coâng cuûa Hieäu tröôûng. Toâi môùi ra tröôøng ñöôïc 2 naêm, toâi daïy ôû lôùp ñaàu caáp vöøa môùi kòp quen tay, naêm nay toâi töôûng ñöôïc nhaøn nhaõ hôn naêm tröôùc, toâi ñang chuaån bò cöôùi nöõa. Toâi nhaát ñònh khoâng leân khoái lôùp treân”. Noùi xong, coâ A boû ra ngoaøi vôùi veû khoù chòu, böïc töùc. Neáu ôû cöông vò thaày Hieäu tröôûng ñoù, baïn giaûi quyeát theá naøo?

Tình huoáng 3: Töø tröôùc tôùi nay, vieäc phaân coâng chuyeân moân ôû tröôøng toâi ñeàu do Hieäu tröôûng töï quyeát ñònh, khoâng ai ñöôïc coù yù kieán gì. Naêm nay, tröôùc khi nhaän moät giaùo vieân Hôïp ñoàng veà daïy, coâ Hieäu tröôûng coù giao cho toå chuùng toâi döï giôø coâ Kh., cho yù kieán nhaän xeùt giôø daïy vaø quan ñieåm cuûa toå veà vieäc neân nhaän hay khoâng nhaän giaùo vieân ñoù. Chuùng toâi vöøa möøng, vöøa lo tröôùc söï ñoåi môùi ñoù.

Caû toå chuyeân moân chuùng toâi döï 2 giôø daïy Toaùn cuûa coâ giaùo môùi - coâ Traàn Thò Kh. Caû toå thoáng nhaát yù kieán nhaän xeùt nhö sau:

- Coâ Kh raát hoaït baùt. Söû duïng vi tính thaønh thaïo;

- Coâ Kh. naém vöõng kieán thöùc cô baûn cuûa chöông trình;

- Chöõ vieát cuûa coâ quaù xaáu;

- Caùch trình baøy baûng cuûa coâ caåu thaû;

- Khaû naêng truyeàn ñaït kieán thöùc haïn cheá (neáu khoâng muoán noùi laø keùm).

Tuy nhieân coâ giaùo ñoù vaãn ñöôïc nhaän veà tröôøng daïy theo Hôïp ñoàng vaø coâ Hieäu tröôûng phaân coâng coâ Kh. vaøo nhoùm Toaùn lôùp ñaàu caáp, nhöng laïi daïy lôùp choïn. Nhieàu giaùo vieân raát ngaïc nhieân veà söï phaân coâng ñoù, moät soá ngöôøi coù yù kieán vaø göûi ñôn kieán nghò ñeán Hieäu tröôûng yeâu caàu caân nhaéc laïi söï phaân coâng ñoái vôùi coâ Kh. Neáu ôû cöông vò coâ Hieäu tröôûng ñoù, baïn giaûi quyeát theá naøo?




TẬP HUẤN

3. Tình huoáng trong coâng taùc chæ ñaïo, ñieàu haønh thöïc hieän keá hoaïch daïy hoïc, giaùo duïc

Tình huoáng 1: Saùng sôùm, vöøa môû cöûa phoøng laøm vieäc ñöôïc ñoä 5 phuùt, Hieäu tröôûng tröôøng N.G.T coøn ñang thu xeáp coâng vaên, giaáy tôø caàn xöû lí ngaøy hoâm ñoù thì ñaõ nghe tieáng ai ñoù loaùng thoaùng ngoaøi coång tröôøng, roài nhanh nhö gioù hai meï con hoï ñaõ vaøo tôùi phoøng coâ. Ngöôøi meï vöøa noùi, vöøa thôû hoån heån: con toâi laø Leâ Thò H., hoïc sinh lôùp..., do coâ Q chuû nhieäm. Ñaây coâ xem (vöøa noùi ngöôøi meï vöøa vaïch ñuøi con gaùi leân) coâ Q laáy roi quaät, laøm ñuøi noù tím baàm theá naøy ñaây. Ai cho coâ Q caùi quyeàn aáy? Chuùng toâi traû tieàn ñeå caùc coâ daïy hoïc cho con toâi chöù chuùng toâi coù thueâ caùc coâ ñaùnh con toâi ñaâu. Toâi ñeà nghò coâ Hieäu tröôûng duø baát cöù lí do gì cuõng phaûi kæ luaät coâ Q, boài thöôøng thöông tích cho con toâi, boài thöôøng danh döï cho gia ñình toâi, neáu khoâng toâi ñöa leân baùo chí truyeàn hình cho coi. Neáu ôû cöông vò coâ Hieäu tröôûng ñoù, baïn giaûi quyeát theá naøo?

Tình huoáng 2: Tröôøng toâi coù coâ P vaø coâ T chôi raát thaân vôùi nhau. Coù theå noùi laø moïi chuyeän treân ñôøi hai ngöôøi ñeàu raát hôïp vôùi nhau. Theá roài, ñoät nhieân hoï maâu thuaãn nhau gay gaét ñeán möùc hoï khoâng theå thöøa nhaän caû caùi ñuùng cuûa nhau nöõa, heã coù dòp laø hai ngöôøi phaûn baùc nhau ngay laäp töùc. Moãi ngaøy moät caêng thaúng hôn, hoï khoâng caàn toû ra “baèng maët maø khoâng baèng loøng” nöõa, hoï saün saøng noùi xaáu nhau, gaây baát hoaø trong khoái chuyeân moân, laøm aûnh höôûng ñeán uy tín nhaø giaùo trong coäng ñoàng. Nguyeân nhaân thöïc ra raát ñôn giaûn. Hoâm ñoù, coâ T thao giaûng tieát Toaùn trong hoäi giaûng muøa xuaân cuûa tröôøng, cuøng vôùi nhieàu giaùo vieân khaùc, coâ P cuõng döï giôø vaø goùp yù kieán cho coâ T ñeå ruùt kinh nghieäm cho baøi giaûng sau toát hôn. Baát hoaø naûy sinh töø ñoù. Neáu laø Phoù Hieäu tröôûng phuï traùch chuyeân moân tröôøng ñoù, baïn hoùa giaûi maâu thuaãn cuûa hai coâ giaùo theá naøo?

Tình huoáng 3: Trong buoåi hoïp ñaàu tuaàn, caùc toå chuyeân moân cuøng trao ñoåi vôùi nhau veà tình hình hoïc taäp cuûa hoïc sinh vaø nhöõng phaûn hoài cuûa caùc em veà coâ giaùo boä moân. Hoâm ñoù, giaùo vieân chuû nhieäm lôùp 11C ñaõ chia seû raát thaúng thaén:

- Caùc em lôùp 11C raát muoán ñöôïc ñoåi giaùo vieân daïy moân Vaên. Caùc em coù nhaän xeùt laø coâ giaùo daïy khoù hieåu, quaù nghieâm khaéc, cho baøi taäp quaù khoù neân hoïc sinh khoâng hieåu ñöôïc vaø luoân bò ñieåm keùm. Toâi ñang raát lo laéng cho keát quaû hoïc taäp cuûa caùc em khi maø kyø thi toát nghieäp THPT vaø kyø thi ñaïi hoïc ñang ñeán gaàn. Theo nguyeän voïng cuûa caùc em hoïc sinh lôùp toâi thì toâi cuõng coù ñeà nghò nhö vaäy ñeå Toå boä moân bieát vaø Ban giaùm hieäu xem xeùt.

Coâ giaùo daïy Vaên toû thaùi ñoä baát ngôø vaø huït haãng.

Neáu laø ngöôøi ñieàu haønh cuoäc hoïp hoâm ñoù, baïn öùng xöû theá naøo ?

4. Tình huoáng trong kieåm tra - ñaùnh giaù chaát löôïng daïy hoïc, giaùo duïc

Tình huoáng 1: Tröôøng ...N.T.S, coù moät lôùp hoïc caùch khu chính cuûa nhaø tröôøng 2 kiloâmeùt - khu C. Töø ngaøy 1 thaùng 4, nhaø tröôøng ñoåi giôø hoïc muøa ñoâng sang giôø hoïc muøa heø (töùc töø 8.00 sang 7 giôø 30 phuùt). Ñieàu ñoù ñaõ ñöôïc trieån khai ñeán toaøn theå giaùo vieân trong nhaø tröôøng. Nhöng caû tuaàn nay coâ B vaãn töï yù cho lôùp hoïc


PHẦN

2: T

ÀI L

IỆU

HỖ T

RỢ TẬP

HUẤ

N

tieát ñaàu vaøo luùc 8 giôø (neáu hoâm ñoù coâ coù tieát ñaàu), vì vaäy nhöõng giaùo vieân ôû tieát daïy sau luoân bò aûnh höôûng. Nghe phaûn aùnh nhö vaäy, coâ Hieäu tröôûng thoâng baùo lòch kieåm tra coù baùo tröôùc cho coâ B vaø toå kieåm tra seõ ñeán döï giôø cuûa coâ B ôû lôùp hoïc vaøo thöù Naêm tuaàn sau.

Nhöng hoâm thöù Ba, coâ B cuõng coù tieát ñaàu, Hieäu tröôûng ñeán kieåm tra ñoät xuaát lôùp hoïc. Ñoàng hoà ñaõ chæ 8 giôø nhöng chöa thaáy coâ giaùo ñeán lôùp. Lôùp hoïc baån thæu, böøa boän. Hieäu tröôûng giaän laém nhöng hoâm nay laø ngaøy ñaàu tieân neân coâ chöa noùi gì.

Ngay tröôùc ngaøy coù lòch kieåm tra - vaøo thöù Tö - coâ Hieäu tröôûng laïi ñeán kieåm tra ñoät xuaát vaø tình traïng dieãn ra cuõng töông töï nhö hoâm tröôùc. Neáu ôû cöông vò coâ Hieäu tröôûng ñoù, baïn giaûi quyeát theá naøo?

Tình huoáng 2: Hoïc kì I vöøa qua, Toå thanh tra chuyeân moân cuûa Sôû/Phoøng Giaùo duïc NX ñeán tröôøng TX. thanh tra toaøn dieän. Qua kieåm tra, caùc giôø daïy, giôø chuû nhieäm ñeàu ñöôïc xeáp loaïi Khaù, Toát. Caùc loaïi hoà sô soå saùch cuûa caùc giaùo vieân ñeàu ñaày ñuû chuûng loaïi, saép xeáp coù khoa hoïc roõ raøng, saïch ñeïp ñuùng yeâu caàu cuûa Sôû/Phoøng Giaùo duïc. Duy nhaát coù coâ Nguyeãn Thò H, Phoù Hieäu tröôûng nhaø tröôøng thì laïi khoâng coù baát cöù loaïi hoà sô naøo, keå caû soå tay ghi cheùp. Keát quaû laø tröôøng toâi phaûi xeáp vaøo loaïi ñaït yeâu caàu. Neáu ôû cöông vò Hieäu tröôûng, baïn seõ öùng xöû tình huoáng ñoù theá naøo?

Tình huoáng 3: Taïi tröôøng X. nhöõng naêm hoïc tröôùc, vieäc ra ñeà kieåm tra ñònh kì ñeàu ñöôïc giao cho Toå tröôûng thöïc hieän, sau ñoù Ban giaùm hieäu xeùt duyeät, chænh söûa boå sung (neáu caàn). Naêm hoïc naøy, toaøn tröôøng höôûng öùng cuoäc vaän ñoäng “noùi khoâng vôùi tieâu cöïc vaø beänh thaønh tích trong giaùo duïc”, Ban giaùm hieäu quyeát ñònh caûi tieán caùch thöùc ra ñeà. Moãi giaùo vieân ñöùng lôùp ñeàu phaûi noäp moät ñeà kieåm tra, Ban giaùm hieäu thaønh laäp moät ngaân haøng ñeà. Khi caàn baøi kieåm tra, Ban giaùm hieäu löïa choïn vaø bieân soaïn ñeà kieåm tra chính thöùc cho töøng khoái lôùp. Song song vôùi vieäc ñoåi môùi caùch ra ñeà laø vieäc caûi tieán caùch tieán haønh kieåm tra: giaùo vieân ñöôïc phaân coâng troâng cheùo lôùp, chaám cheùo theo caëp nhö caùc baøi thi.

Trong buoåi hoïp Hoäi ñoàng nhaø tröôøng, vaán ñeà treân ñöôïc neâu ra ñeå toaøn tröôøng thöïc hieän. Hieäu tröôûng vöøa phoå bieán döùt lôøi, moät loaït caùnh tay giô leân xin phaùt bieåu. Giaùo vieân ñöôïc öu tieân phaùt bieåu tröôùc, haàu heát caùc yù kieán ñeàu taùn thaønh caùch laøm môùi, hoï cho nhö theá laø coâng baèng, bôûi giaùo vieân cuõng coù kó naêng ra ñeà khoâng keùm Toå tröôûng thì taïi sao tröôùc ñaây hoï khoâng ñöôïc quyeàn ra ñeà kieåm tra. Maët khaùc, trong nhöõng ñôït kieåm tra tröôùc kia, hình nhö lôùp cuûa Toå tröôûng chuû nhieäm luoân coù ñieåm cao hôn hoaëc nhænh hôn caùc lôùp khaùc moät chuùt, ñoâi luùc hoï caûm thaáy nghi ngôø nhöng khoâng daùm noùi ra. Tuy nhieân, caùc Toå tröôûng coù yù kieán ngöôïc laïi, hoï muoán giöõ nguyeân caùch laøm cuõ. Bôûi theo caùch laøm cuõ thì Toå tröôûng môùi coù chuùt quyeàn haønh ñoái vôùi toå vieân, maët khaùc kó naêng ra ñeà cuûa giaùo vieân trong toå chöa ñoàng ñeàu, nhieàu toå coøn coù giaùo vieân môùi ra tröôøng nöõa, v.v...

Neáu ôû cöông vò Hieäu tröôûng, baïn seõ öùng xöû tình huoáng ñoù theá naøo?




TẬP HUẤN

MOÄT SOÁ CAÂU CHUYEÄN TÌNH HUOÁNG

AÂN HAÄN

Moät laàn toâi ñi thaêm lôùp, döï giôø coâ B. Toâi vöøa ñeán nôi, coâ, troø chaøo hoûi toâi nieàm nôû nhö ngöôøi thaân xa nhaø laâu ngaøy trôû veà. Chæ ít phuùt voàn vaõ, sau ñoù, toâi ñi xung quanh lôùp kieåm tra cô sôû vaät chaát, ngoù goùc naøy, xem choã noï, thaáy lôùp hoïc cheäch choaïc, baøn gheá toaøn loaïi kích côõ cho hoïc sinh tieåu hoïc, khoâng ñuùng taàm cho hoïc sinh trung hoïc cô sôû, keâ xoäc xeäch,... Phoøng hoïc doät naùt, lôùp baån, chöa ñöôïc veä sinh... Toâi noåi caùu quaùt coâ B: Nhaø cöûa, baøn gheá theá naøy maø coâ khoâng coù ñeà nghò vôùi Xaõ vaø cuõng chaúng coù lôøi naøo vôùi toâi, lôùp hoïc theá naøy maø coâ vaãn ñeå yeân ñöôïc v.v... vaø v.v...

Buoåi döï giôø hoâm ñoù, khoâng khí vui töôi luùc ñaàu gaëp gôõ boãng choác chuyeån sang traàm laëng. Coâ vaø troø chaúng moät lôøi vui, khoâng moät tieáng cöôøi. Dó nhieân keát quaû giôø hoïc khoâng toát.

Treân ñöôøng trôû veà, toâi quaù meät moûi vôùi nhöõng ñeøo doác, oå gaø vaø chôït hieåu: Giaù nhö toâi hieåu vaø thoâng caûm vôùi coâ giaùo hôn. Giaù nhö toâi bình tónh hôn. Thay cho lôøi quaùt, toâi nheï nhaøng vôùi coâ raèng: Cô sôû vaät chaát nhö theá naøy laø khoâng ñaûm baûo, coâ caàn tham möu vôùi chính quyeàn xaõ, vôùi Ban ñaïi dieän cha meï hoïc sinh ñeå ñöôïc trôï giuùp. Cuõng coù theå toâi vaø coâ giaùo cuøng ñi ñeán gaëp Chuû tòch UBND xaõ ñeå ñeà nghò hoï giuùp thì hay bieát maáy.

Toâi ñaõ khoâng laøm ñöôïc theá vaø cuõng khoâng moät lôøi xin loãi coâ giaùo.

Toâi aân haän quaù!

COÙ THEÅ LAØM NHÖ THEÁ ÑÖÔÏC KHOÂNG? Tröôøng toâi ôû ven ñoâ, daân trí thaáp, haàu heát cha meï hoïc sinh ñeàu baän roän kieám

keá sinh nhai, khoâng quan taâm ñeán vieäc hoïc taäp cuûa con em mình. Moät hoâm, ñaõ heát giôø hoïc buoåi chieàu, giaùo vieân vaø hoïc sinh ñaõ veà heát, toâi coøn ñi moät voøng qua caùc lôùp kieåm tra laàn cuoái tröôùc khi veà. Vöøa veà ñeán cöûa phoøng Phoù Hieäu tröôûng, thì thaáy anh H, boá cuûa em Th, hoïc sinh lôùp ...D ñöùng chaén ôû giöõa cöûa. Anh noùi: “Toâi muoán gaëp coâ, cho toâi thöa moät chuyeän”. Linh tính cho toâi bieát coù chuyeän khoâng hay. Th hoïc quaù yeáu, em phaûi hoïc laïi lôùp, chaéc anh H ñoøi gaëp toâi chæ vì chuyeän naøy. Gioïng noùi cuûa H coù veû meàm moûng, nhöng phaû ñaày hôi men, anh ta coù tieáng laø daân “ñao buùa” trong phöôøng, khoâng coi ai ra gì caû. Toâi ñaûo maét thaät nhanh, baùc baûo veä ôû tít ngoaøi coång tröôøng. ÔÛ ñaây, chæ coøn moät mình toâi vôùi anh ta. Toâi coá gaéng traán tónh. Ñeå phoøng thaân, toâi vaøo baøn laøm vieäc ngoài vaø môøi anh H ngoài ñoái dieän. Khoâng ñôïi toâi hoûi, H noùi luoân:

- Toâi chæ coù moät thaèng con trai duy nhaát laø thaèng Th, lôùp ...D. Noù khoâng ñöôïc leân lôùp, toâi seõ gieát noù. Coâ muoán cöùu noù, coâ ñöøng baét noù hoïc laïi. Ñaáy, toâi chæ xin coâ coù theá thoâi. Coâ coù yù kieán ngay ñi.- Caâu cuoái cuøng anh ta coá yù daèn gioïng ñe doaï.

- Môøi anh xôi nöôùc ñi.

Khi yeâu caàu ai laøm ñieàu gì hoaëc traùch phaït hoï thì luoân phaûi tính ñeán traùch nhieäm cuûa hoï trong hoaøn caûnh cuï theå.


PHẦN

2: T

ÀI L

IỆU

HỖ T

RỢ TẬP

HUẤ

N

Toâi hôi run. Moät thoaùng tính toaùn, luùc naøy, neáu toâi giôû quy cheá ñeå noùi vôùi anh ta - moät “Chí Pheøo” soáng laïi - thì thaät laø baát lôïi. Toâi hi voïng, khoâng bieát cheùn traø ñaëc, noùng hoåi naøy coù giuùp noàng ñoä röôïu trong anh ta loaõng ñi khoâng, hoaëc ít ra toâi cuõng coù theâm chuùt thôøi gian ñeå tìm phöông giaûi thoaùt. Anh ta uoáng nöôùc. Toâi thuûng thaúng noùi:

- Anh H aï, taát caû chuùng toâi ai cuõng muoán cho con anh leân lôùp, nhöng chaùu Th seõ raát khoå taâm vì noù luoân thua keùm baïn beø trong lôùp, noù seõ khoâng muoán ñeán lôùp nöõa, anh tính sao?

- Khoâng... khoâng... coâ khoâng coù löïa choïn naøo khaùc ñaâu hoaëc laø ñeå noù hoïc leân hoaëc ñeå toâi gieát noù. Khoâng hoïc laïi. Coâ hieåu khoâng?... Con toâi khoâng hoïc laïi!

- Theá naøy vaäy, baây giôø anh ñi veà ñi, saùng mai toâi xin yù kieán Ban giaùm hieäu roài traû lôøi anh.

Toâi coá gaéng trì hoaõn ñeå ngaøy mai baùo chính quyeàn ñòa phöông giaûi quyeát giuùp. Nhöng moät noãi lo khaùc laïi aäp ñeán: Anh ta ñaâu coù sôï chính quyeàn, sôï coâng an,... bieát ñaâu em Th laïi chaúng phaûi chòu nhöõng ñoøn daõ man naøo ñoù cho ñeán cheát cuõng neân.

- Khoâng ñöôïc. - Anh ta laïi quaùt leân.

- Thoâi ñöôïc roài. Toâi traû lôøi nhanh nhö ñieän. Toâi ñoàng yù cho Th leân lôùp treân vôùi ñieàu kieän anh phaûi ñeán lôùp hoïc cuøng con anh, döï moät buoåi hoïc cuûa noù ôû taïi lôùp xem noù hoïc theá naøo.

- Toâi ñoàng yù. - Anh ta ñöùng daäy.

Thaät laø may, toâi ñaõ thoaùt khoûi anh ta. Toâi coá noùi theâm:

- Ñeán lôùp hoïc vôùi con anh, anh khoâng ñöôïc uoáng röôïu vì quy cheá khoâng cho pheùp ngöôøi uoáng röôïu vaøo lôùp hoïc ñaâu.

Anh ta gaät ñaàu. Chaøo toâi, roài khaät khöôõng ñi veà.

Buoåi hoïc hoâm sau, hai cha con Th ñeàu vaøo lôùp. Toâi boá trí ñeå anh ta ngoài cuoái lôùp. Theo keá hoaïch, taát caû caùc giaùo vieân vaøo daïy hoïc lôùp ñoù ñeàu goïi Th ñoïc baøi, leân baûng laøm baøi taäp vaø kieåm tra baøi taäp veà nhaø cuûa Th, v.v...

Keát quaû hoïc taäp cuûa Th theá naøo, chaéc khoâng noùi cuõng ñaõ roõ.

Thaät baát ngôø, môùi heát tieát thöù 2, anh H chuû ñoäng môøi toâi veà vaên phoøng ñeå thöa chuyeän. Anh ta ngaáp ngöù maõi môùi noùi ñöôïc:

- Thöa coâ, coâ tha loãi cho, toâi bieát toâi sai roài!

Toâi an uûi anh ta:

- Chuùng ta ñeàu coù loãi vôùi chaùu Th caû. Caû nhaø tröôøng vaø gia ñình anh ñeàu chöa chaêm lo thoaû ñaùng cho chaùu. Baây giôø anh lo cho chaùu ôû nhaø, chuùng toâi seõ lo cho chaùu ôû tröôøng, chaéc chaén chaùu seõ tieán boä.

Ñaëc tröng cuûa moät ngöôøi quaûn lí coù taøi laø: quyeát ñoaùn, chaéc chaén, giaûi quyeát khoân ngoan, thöïc thi can ñaûm.




TẬP HUẤN

BAÂY GIÔØ LAØ MAÁY GIÔØ?Sau moät tuaàn nghæ Teát nguyeân ñaùn. Trôøi laïnh. Hoïc sinh ñi hoïc muoän quaù nhieàu.

Chuùng toâi ñaõ nhaéc nhôû giaùo vieân chuû nhieäm, cuøng ñoäi Sao ñoû ñoân ñoác caùc em trong caùc giôø hoïc ñeå hoã trôï theâm cuøng söï nhaéc nhôû treân loa nhaø tröôøng. Moät tuaàn troâi qua, soá hoïc sinh ñi muoän coù giaûm nhöng vaãn coøn nhieàu. Trôøi vaãn coøn reùt. Neáu khoâng coù bieän phaùp tích cöïc, chaéc keá hoaïch hoïc taäp cuûa tröôøng seõ bò aûnh höôûng. Chuùng toâi hoïp vaø quyeát ñònh: Töø buoåi hoïc sau, ñoäi Sao ñoû vaø anh baûo veä phaûi coù traùch nhieäm giöõ hoïc sinh ñi muoän laïi ñeå ghi roõ hoï, teân, lôùp roài môùi cho vaøo lôùp. Ngay töø buoåi ñaàu tieân thöïc hieän, chuùng toâi ñaõ gaëp tình huoáng baát ngôø.

Troáng taäp trung hoïc sinh xeáp haøng vaøo lôùp luùc 7 giôø 45 phuùt. Ñuùng 8 giôø tieát hoïc ñaàu tieân baét ñaàu. Döùt tieáng troáng vaøo lôùp, coång tröôøng ñöôïc ñoùng laïi. Hoïc sinh ñeán muoän phaûi döøng laïi laàn löôït ghi teân, lôùp roài môùi ñöôïc vaøo lôùp. Sau khi hoïc sinh thöù 8 ñi muoän ñöôïc vaøo lôùp thì moät chò ñeøo con, xoâng thaúng xe maùy vaøo coång tröôøng. Anh baûo veä yeâu caàu chò xuoáng daét xe vaø cho con chò vaøo ghi teân, ghi lôùp roài ñeå chaùu töï vaøo lôùp. Chò ta haàm haàm taét xe maùy, loâi xeành xeäch con gaùi mình leân ñoøi ghi teân tröôùc (vì coøn 3-4 em ñang ñöùng chôø). Coâ giaùo Toång phuï traùch/ Coá vaán Ñoaøn yeâu caàu chò cho chaùu xeáp haøng. Chò ta giô thaúng tay, vaïch aùo chìa ra chieác ñoàng hoà, dí saùt maët coâ Toång phuï traùch quaùt: “Baây giôø laø maáy giôø?” Coâ Toång phuï traùch/ Coá vaán Ñoaøn ñieàm tónh traû lôøi: 8 giôø 5 phuùt. Chò ta rít leân, trôøi laïnh theá naøy, giôø hoïc thay ñoåi nhaø tröôøng phaûi thoâng baùo cuï theå chöù (chaû laø tröôùc Teát caùc em ñöôïc thoâng baùo hoïc sôùm leân vaø coâ chuû nhieäm ñaõ yeâu caàu caùc em ghi vaøo Soå lieân laïc).

- Chò laø phuï huynh hoïc sinh naøo? Lôùp naøo? - Coâ Toång phuï traùch/Coá vaán Ñoaøn vöøa hoûi vöøa ñònh ghi teân hoïc sinh.

- Lôùp naøo thì coâ laøm gì? - Chò ta laïi heùt töôùng leân, giaän döõ.

Thaáy theá, anh baûo veä keùo chò ta ra khoûi coång tröôøng, tröôùc söï kinh haõi cuûa em hoïc sinh. Quay vaøo, anh daãn chaùu vaøo lôùp hoïc.

Ngay sau ñoù, toâi trao ñoåi vôùi coâ giaùo chuû nhieäm, ñeà nghò coâ vieát giaáy môøi chò ñoù ñeán gaëp Ban giaùm hieäu ñeå trao ñoåi. Hoâm sau, anh choàng ñeán thay chò ta. Khi nghe coâ giaùo Toång phuï traùch/Coá vaán Ñoaøn thuaät laïi chuyeän, anh choàng ñöùng phaét daäy noùi: “Toâi ñaõ soáng vôùi vôï toâi hôn chuïc naêm nay, toâi bieát, vôï toâi laø ngöôøi raát teá nhò, khoâng bao giôø coù chuyeän aáy”. Thaáy vaäy, toâi môøi anh veà vaø heïn hoâm sau anh cuøng chò ñeán gaëp chuùng toâi.

Moät caùch thaùo gôõ meàm moûng bao giôø cuõng ñem laïi thaønh coâng hôn laø noùng voäi vaø cöùng nhaéc. Giaù nhö nhaø tröôøng coù thoâng baùo roõ raøng hôn cho cha meï hoïc sinh veà vieäc chuyeån giôø hoïc vaø coù bieän phaùp giaûi quyeát hôïp lí hôn thì haún thì ñaõ khoâng coù tình huoáng treân xaûy ra roài.


PHẦN

2: T

ÀI L

IỆU

HỖ T

RỢ TẬP

HUẤ

N

Khi caû hai vôï choàng ñaõ ngoài tröôùc maët chuùng toâi, toâi nhaõ nhaën hoûi chò söï thöïc chuyeän hoâm tröôùc xaûy ra nhö theá naøo. Chò traùnh caâu hoûi cuûa toâi chæ noùi: “Em chæ ñöa chaùu ñeán muoän coù 5 phuùt maø nhaø tröôøng ñaõ ghi teân, em lo cho con neân... Thoâi söï vieäc ñaõ roài. Em xin nhaän khuyeát ñieåm”.

Nhaân dòp ñoù, toâi giaûng giaûi theâm cho anh, chò nghe veà neàn neáp kæ cöông cuûa tröôøng; veà yeâu caàu taùc phong, caùch soáng maãu möïc cuûa cha meï ñeå laøm göông cho con caùi; veà nghóa vuï vaø quyeàn lôïi cuûa cha meï hoïc sinh ñoái vôùi vieäc xaây döïng “Neàn neáp, kæ cöông, tình thöông, traùch nhieäm” cuûa nhaø tröôøng; veà vieäc chung söùc vôùi nhaø tröôøng hình thaønh nhaân caùch cho con caùi anh chò v.v... vaø nhaéc chò phuï huynh xem soå lieân laïc xem chaùu ñaõ ghi ñoåi giôø hoïc chöa.

- Daï, hoâm qua toâi ñaõ xem roài, chaùu coù ghi roài nhöng...

Anh cuõng voäi ñôõ lôøi chò: “Hai vôï choàng toâi xin loãi nhaø tröôøng, chæ vì lo cho con quaù, mong caùc thaày coâ thoâng caûm, vôï choàng toâi thaønh thaät xin loãi”.

KHOÂNG AI BAÈNG MÌNHToâi môùi töø tröôøng khaùc ñöôïc ñeà baït veà laøm Phoù Hieäu tröôûng Tröôøng ...HB töø

naêm hoïc 2009-2010. Tröôøng môùi coù thaày giaùo treû Nguyeãn Huøng Duõng laø chuû nhieäm gioûi, giaùo vieân daïy gioûi, hoà sô, tö lieäu giaûng daïy cuûa thaày thöôøng daãn ñaàu tröôøng. Chính vì vaäy, thaày toû ra kieâu caêng, töï cho mình laø nhaát, tröôøng khoâng coù ai baèng mình vaø saün saøng tranh luaän ñeán cuøng vôùi baát kì ai coù yù ñònh goùp yù cho thaày veà caùc vaán ñeà chuyeân moân. Toâi môùi veà tröôøng neân nhöõng caù tính ñoù cuûa thaày Duõng toâi khoâng bieát. Ngay töø buoåi döï giôø ñaàu tieân cuûa toâi vôùi thaày ôû tieát Hình hoïc, trong hoäi giaûng cuûa tröôøng, toâi ñaõ bò thaày phaûn öùng maïnh meõ. Tieát giaûng ñöôïc thaày chuaån bò raát coâng phu: hình veõ, moâ hình, baûng phuï, phieáu hoïc taäp, maùy chieáu projetor ña naêng, maùy aûnh kó thuaät soá,... Ngay sau khi tieát hoïc vöøa keát thuùc, thaày Duõng töï haøo böôùc ra khoûi lôùp nheách meùp cöôøi vaø hoûi toâi: “Phoù Hieäu tröôûng ñaõ thaáy Duõng daïy nhö theá naøo chöa?” Toâi cöôøi vaø chuùc möøng thaønh coâng cuûa thaày.

Cuoái buoåi hoïc laø phaàn ñoùng goùp yù kieán caùc tieát hoäi giaûng. Phaàn nhieàu laø yù kieán khen giôø daïy chuaån bò coâng phu. Moät soá giaùo vieân khoâng coù yù kieán gì. Cuoái cuøng toâi keát luaän, giôø daïy coù nhieàu öu ñieåm, taùc phong sö phaïm toát, giaùo vieân chuaån bò coâng phu, tuy nhieân toâi cuõng muoán ñoùng goùp moät soá yù ñeå baøi giaûng sau coù theå hieäu quaû hôn. Chaúng haïn, trong tieát giaûng thaày Duõng ñaõ söû duïng quaù nhieàu ñoà duøng, moät soá ñoà duøng ñaõ ñöa leân khoâng khai thaùc trieät ñeå, daãn tôùi chöa neâu baät ñöôïc troïng taâm cuûa baøi,... Toâi chöa kòp noùi heát, thaày Duõng ñaõ maát heát bình tónh, ñöùng phaét daäy phaûn ñoái kòch lieät khieán toâi phaûi taïm döøng cuoäc hoïp. Toâi heïn thaày Duõng, buoåi sau leân vaên phoøng gaëp toâi ñeå cuøng nhau thaûo luaän tieáp.

Thaày Duõng chuû ñoäng leân nhö ñaõ heïn vaø noùi luoân: “Coâ môùi veà laøm Phoù Hieäu tröôûng tröôøng naøy neân “tinh vi”. Coâ coøn treû ngöôøi quaù maø. Chaéc laø coâ cuõng nghe nhieàu ngöôøi noùi xaáu toâi neân coâ coù aùc caûm vôùi toâi maø coá tình ñöa ra nhöõng nhaän xeùt nhö theá. Neáu Giaùm hieäu coù gioûi hôn thì Giaùm hieäu cöù coá maø daïy ñöôïc nhö toâi nheù!”




TẬP HUẤN

Toâi môøi thaày Duõng uoáng nöôùc vaø hoûi thaày ñaõ phaûi maát bao nhieâu thôøi gian ñeå chuaån bò cho tieát daïy. Toâi hoûi han nhieàu vaán ñeà khaùc coù lieân quan ñeán phöông phaùp daïy hoïc tích cöïc, roài nheï nhaøng noùi thaày Duõng cöù bình tónh, ñöøng suy nghó naëng neà veà keát quaû baøi giaûng ñoù laøm gì, ñaâu seõ vaøo ñoù caû thoâi maø. Thaày Duõng ra veà maø trong loøng vaãn coøn böùc xuùc.

Ngay sau ñoù, toâi ñaõ gaëp Toå tröôûng toå Toaùn, choïn moät baøi töông töï nhö baøi thaày Duõng vöøa giaûng ñeå xaây döïng tieát chuyeân ñeà toaøn tröôøng. Chuùng toâi cho hoïp Toå chuyeân moân, xaây döïng giaùo aùn chi tieát, choïn ngöôøi theå hieän laø coâ giaùo Hoaøng Oanh trong toå. Tieát daïy chuyeân ñeà ñöôïc caû khoái ñeán döï, trong ñoù coù thaày Duõng. Sau tieát daïy cuûa coâ Hoaøng Oanh, töï thaày giaùo Duõng ñeán tìm toâi vaø noùi: “Ñuùng laø toâi tham duøng duïng cuï quaù, nhöng toâi khoâng coá yù ñeå bieåu dieãn ñoà duøng trong tieát hoïc. Toâi xin nhaän tieát daïy cuûa toâi xeáp loaïi Khaù”.

Tröôøng chuùng toâi coøn toå chöùc nhieàu tieát chuyeân ñeà veà phöông phaùp daïy hoïc tích cöïc nhö theá cho caû Hoäi ñoàng sö phaïm ruùt kinh nghieäm vaø hoïc hoûi laãn nhau. Thaày Duõng, khoâng coøn thaùi ñoä nhö tröôùc nöõa. Thaày ñoùng goùp yù kieán cho moïi ngöôøi vaø cuõng vui veû nhaän laïi nhöõng yù kieán cuûa ñoàng nghieäp moät caùch bình ñaúng hôn. Töø vieäc thaày Duõng bieát laéng nghe, moät soá giaùo vieân coù tính “dó hoaø vi quyù” hoaëc neù traùnh thaày Duõng, nay ñaõ gaàn guõi, côûi môû hôn trong nhöõng cuoäc ñaùnh giaù, nhaän xeùt giôø daïy hoaëc bình xeùt thi ñua.

Trong moïi tình huoáng ngöôøi quaûn lí khoâng ñöôïc neù traùnh hoaëc thuû tieâu maâu thuaãn maø phaûi thaúng thaén, kieân quyeát giaûi quyeát moät caùch coù tình, coù lí ñeå ñaït ñöôïc muïc tieâu quaûn lí ñaët ra


PHẦ

N 1

: KẾ

HOẠ

CH

BÀ

I GIẢ

NG

PHỤ

LỤ

C &

TÀ

I LIỆ

U T

HA

M K

HẢ

O

PHUÏ LUÏC

7 NGUYEÂN TAÉC HOÏC TAÄP CUÛA NGÖÔØI LÔÙN

1. Hoïc taäp baèng ña giaùc quan: Khi hoïc thì phaûi huy ñoäng cuøng luùc nhieàu giaùc quan ñeå hoïc, chaúng haïn: tai nghe, maét nhìn, tay vieát, muõi ngöûi, löôõi neám (khi coù theå),...

2. Tham gia tích cöïc: tích cöïc phaùt bieåu, phaûn bieän nhoùm khaùc, thuyeát phuïc moïi ngöôøi nghe theo yù kieán nhoùm mình, tích cöïc tham gia hoaït ñoäng nhoùm, ñoùng vai, neâu caâu hoûi, traû lôøi caâu hoûi,...

3. Söû duïng taøi lieäu coù yù nghóa: söû duïng taøi lieäu hoïc taäp phuø hôïp vôùi chuû ñeà hay moâ ñun sao cho ñuùng luùc, ñuùng choã, khoâng caém cuùi ñoïc khi giaùo vieân giaûng baøi, khoâng voäi vaøng laät trang tìm kieám caâu traû lôøi khi giaùo vieân vöøa hoûi,...

4. Ñaàu tieân vaø cuoái cuøng: Taäp trung chuù yù vaøo nhöõng giaây phuùt hoaëc hoaït ñoäng ñaàu tieân vaø cuoái cuøng cuûa moãi buoåi hoïc, moãi khoùa taäp huaán vì ñaàu tieân laø noùi ñeán muïc tieâu, ñeán mong ñôïi ñoái vôùi ngöôøi hoïc vaø cuoái cuøng laø keát quaû kieåm tra, ñaùnh giaù ngöôøi hoïc. Bôûi vaäy hoïc vieân khoâng neân ñi muoän veà sôùm. Neáu laø chöông trình bieåu dieãn vaên ngheä thì tieát muïc ñaàu tieân vaø tieát muïc cuoái cuøng bao giôø cuõng ñöôïc löïa choïn cho nhöõng tieát muïc hoaønh traùng nhaát, aán töôïng nhaát ñoái vôùi ngöôøi xem nhaèm thu huùt khaùn giaû vaø nhaân thöông hieäu.

5. Thöïc haønh vaø cuûng coá: Vöøa thöïc haønh, vöøa cuûng coá ñan xen vôùi lí thuyeát trong luùc hoïc seõ coù hieäu quaû cao hôn.

6. Phaûn hoài: Hoïc khoâng chæ laø nghe vaø ghi cheùp maø caàn ñaët ra nhieàu caâu hoûi ñeå hoûi laïi giaùo vieân, hoûi laïi lôùp hoïc. Hoûi caøng nhieàu, hoïc ñöôïc caøng nhieàu. Hoïc thoâng qua hoûi laïi vaø thaùi ñoä ñaùp öùng khi nghe giaûng (mæm cöôøi, gaät ñaàu, nhíu maøy, baên khoaên,...) hoaëc yeâu caàu giaùo vieân cung caáp theâm tö lieäu, soá lieäu cho baøi giaûng,...

7. Laøm maãu: Hoïc tôùi ñaâu coù laøm maãu tôùi ñoù (giaùo vieân hoaëc hoïc vieân thöïc hieän haønh vi maãu; hoaëc ñöa ra vaên baûn maãu, moâ hình maãu, ...) seõ giuùp hoïc vieân tieáp thu baøi nhanh hôn, nhôù laâu hôn,...

(Trích taøi lieäu “Ñaøo taïo giaûng vieân” cuûa döï aùn lieân keát ñaøo taïo Vieät Nam - Australia)

PHÖÔNG PHAÙP TAÄP HUAÁN

CHIA SEÛ KINH NGHIEÄM

HOÏC HOÛI

GIAO LÖU

ÑAÙNH GIAÙ KEÁT QUAÛ

Keát quaû thaûo luaän

Hoaït ñoäng phaûn hoài

Traû lôøi phieáu hoûi

143143PHỤ LỤC

PHỤ

LỤC

& TÀ

I LIỆU TH

AM

KHẢ

O

KHAÛ NAÊNG LÖU GIÖÕ THOÂNG TIN CUÛA CON NGÖÔØI Edgar Dale (1960)

Khôûi ñoäng thaønh coâng

DẠY LẠI CHO NGƯỜI KHÁC 90%

THU NHẬN KINH NGHIỆM BẰNG HÀNH ĐỘNG 75%

THẢO LUẬN 55%

NGHE - NHÌN 25%

NHÌN 20%

NGHE 15%

ĐỌC 5%


PHẦN

2: T

ÀI L

IỆU

HỖ T

RỢ TẬP

HUẤ

N

TAØI LIEÄU THAM KHAÛO

1. Boä Giaùo duïc vaø Ñaøo taïo - UNFPA , Döï aùn VIE 01/P11, Taøi lieäu höôùng daãn hoaït ñoäng ngoaïi khoaù veà giaùo duïc söùc khoeû sinh saûn vò thaønh nieân trong caùc tröôøng phoå thoâng, Haø Noäi, 2003.2. Boä Giaùo duïc vaø Ñaøo taïo, Giaùo duïc kó naêng soáng trong giaùo duïc söùc khoeû cho hoïc sinh, 1998. Taøi lieäu löu haønh noäi boä3. Boä Giaùo duïc vaø Ñaøo taïo, Döï aùn phaùt trieån giaùo vieân tieåu hoïc, giaùo duïc soáng khoeû maïnh vaø kó naêng soáng trong daïy hoïc Töï nhieân - Xaõ hoäi ôû tieåu hoïc, Haø Noäi, 20074. Boä Giaùo duïc vaø Ñaøo taïo, Hoaït ñoäng giaùo duïc ngoaøi giôø leân lôùp (CT THPT), Haø Noäi, 20025. Boä Giaùo duïc vaø Ñaøo taïo, Döï aùn THCS, Soå tay tröôøng hoïc thaân thieän, hoïc sinh tích cöïc, Haø Noäi, 2008.6. Ñaëng Quoác Baûo,“Keá thöøa caùc heä giaù trò suy ngaãm veà giaùo duïc giaù trò cho theá heä treû Vieät Nam hieän nay”, 01X-12/03-2011-2, tr73, Haø Noäi, 2011.7. Nguyeãn Thanh Bình, Giaùo trình giaùo duïc kó naêng soáng, Nxb ñaïi hoïc sö phaïm Haø Noäi, 2007.8. Phaïm Minh Haïc,“Bieán ñoäng phöùc taïp moät soá giaù trò ôû Vieät Nam”, 01X-12/03-2011-2, tr13, Haø Noäi, 2011.9. Phaïm Minh Haïc,“Thöû ñeà xuaát moät phöông aùn löïa choïn caùc giaù trò soáng ñeå giaùo duïc hoïc sinh Vieät Nam trong giai ñoaïn hieän nay”, 01X-12/03-2011-2, tr 22, Haø Noäi, 2011.10. Hoäi khoa hoïc taâm lí giaùo duïc Haø Noäi, Kæ yeáu Hoäi thaûo khoa hoïc “Nghieân cöùu giaùo duïc Giaù trò soáng cho hoïc sinh tieåu hoïc Haø Noäi trong giai ñoaïn hieän nay”, 01X-12/03-2011-2, Haø Noäi, 2011.11. Dubos, Rene, “Man, Medicine and Envirnoment”, New York Mentor, 196912. Nguyeãn Höõu Long, “Veà heä giaù trò cuûa ngöôøi Vieät Nam trong thôøi kì coâng nghieäp hoùa - hieän ñaïi hoùa, hoäi nhaäp quoác teá”, 01X-12/03-2011-2, Haø Noäi, 2011. 13. Luïc Thò Nga, Giaùo duïc kó naêng soáng cho hoïc sinh Trung hoïc cô sôû, NXB Giaùo duïc Vieät Nam, TP Hoà Chí Minh, 2010. 14. Luïc Thò Nga, Baïo löïc vaø kó naêng phoøng choáng baïo löïc vôùi hoïc sinh phoå thoâng, NXB Giaùo duïc Vieät Nam, TP Hoà Chí Minh, 2011. 15. Luïc Thò Nga, Nhöõng tình huoáng thöôøng gaëp trong quaûn lí tröôøng hoïc, NXB Lao ñoäng, Haø Noäi, 2012.16. Nguyeãn Duïc Quang (chuû bieân), Hoaït ñoäng giaùo duïc ngoaøi giôø leân lôùp (SGV, lôùp 10), Nxb giaùo duïc, Haø Noäi, 2006 17. Nguyeãn Duïc Quang, Giaùo duïc söùc khoeû sinh saûn vò thaønh nieân qua hoaït ñoäng giaùo duïc ngoaøi giôø leân lôùp ôû tröôøng phoå thoâng, Taïp chí Khoa hoïc giaùo duïc, soá 15 thaùng 12 - 2006 .




TẬP HUẤN

18. Tröôøng Ñoäi Leâ Duaån, “Xaây döïng noäi dung, phöông phaùp, hình thöùc giaùo duïc kó naêng soáng cho thieáu nhi Thuû ñoâ thoâng qua hoaït ñoäng Ñoäi”, Kæ yeáu Hoäi thaûo khoa hoïc, Haø Noäi, 2009.19. Ñaëng Vuõ Hoaït (chuû bieân), Hoaït ñoäng giaùo duïc ngoaøi giôø leân lôùp ôû tröôøng Trung hoïc cô sôû, Nxb giaùo duïc, Haø Noäi 2005. 20.Tieåu ban giaùo duïc cuûa UNESCO, Kó naêng soáng caàu noái tôùi khaû naêng cuûa con ngöôøi. Baûn thaûo laàn thöù 13, ñieàu chænh ngaøy 16/6/2003.21. UNICEF - taøi lieäu phaùt tay “Taäp huaán giaùo duïc kó naêng soáng”, Haø Noäi, 2006.22. Vieän Chieán löôïc vaø Chöông trình giaùo duïc, Giaùo duïc kó naêng soáng cho treû em coù hoaøn caûnh khoù khaên. Nxb Chính trò quoác gia, Haø Noäi, 2006.23. Nguyeãn Nhö YÙ (chuû bieân), Töø ñieån Tieáng vieät caên baûn, Nxb Giaùo duïc, Haø Noäi,1998 24. http://www.Bach khoa toan thö moWikipedia25. http://www.Baigiang.bachkim.vn.26. http://www.cuocsongso.com27. http://www.dantri.com.vn.28. http://www.edu.net.vn. 29. http://www.giaoduc.edu.vn30. http://www.giaovien.net.vn31. http://www.learningandteaching.info32. http://www.moet.gov.vn33. http://www.unesco.org/delors/fourpil.htm34. http://www.vnexpress.net

NHÀ XUẤT BẢN ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

Địa chỉ: 163 Xuân Thuỷ, Cầu Giấy, Hà NộiĐiện thoại: 04.37547735 | Fax: 04.37547911

Email: [email protected] | Website: www.nxbdhsp.edu.vn

HIỆU TRƯỞNG TRƯỜNG TRUNG HỌC VỚI VẤN ĐỀ GIÁO DỤC GIÁ TRỊ SỐNG, KỸ NĂNG SỐNG

VÀ GIAO TIẾP ỨNG XỬ TRONG QUẢN LÍTÀI LIỆU TẬP HUẤN

TS. LỤC THỊ NGA - PGS.TS. NGUYỄN THANH BÌNH

Chịu tránh nhiệm xuất bản:Giám đốc ĐINH CÔNG BẢO

Tổng biên tập ĐINH VĂN VANG

Biên tập nội dung ỨNG QUỐC CHỈNH

Kĩ thuật vi tính: TRẦN LAN PHƯƠNG

Mã số: In 1.000 cuốn khổ 20.5x29.5cm, tại CÔNG TY CP IN LA BÀN

Đăng kí KHXB số: In xong và nộp lưu chiểu Quý III năm 2012

Cục Nhà giáo và Cán bộ quản lý cơ sở giáo dục

Địa chỉ: Tòa nhà 8c, Ngõ 30 Tạ Quang Bửu, P.Bách Khoa, Q.Hai Bà Trưng, Hà NộiĐiện thoại: 36230702, Fax: 36230602E-mail: [email protected]; [email protected]: http://nhagiao.moet.gov.vn

Văn phòng VVOB Việt Nam

Địa chỉ: phòng 307 A3, Nhà khách Thảo Viên1B Bắc Sơn, Ngọc Hà, Ba Đình, Hà NộiĐiện thoại: 84-4 3.848 9394Fax: 84-4 3.734 7290Website: www.vvob.be/vietnam

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO - VVOB...3 HIỆU TRƯỞNG TRƯỜNG TRUNG HỌC VỚI VẤN ĐỀ...

Documents

Transcript of BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO - VVOB...3 HIỆU TRƯỞNG TRƯỜNG TRUNG HỌC VỚI VẤN ĐỀ...