AZƏRBAYCAN RESPUBLIKASI KƏND TƏSƏRRÜFATI NAZIRLIYI AZƏRBAYCAN DÖVLƏT AQRAR UNIVERSITETI

spermanın yeridilmə spermanın yeridilmə texnikası texnikası

AZƏRBAYCAN RESPUBLIKASI KƏND TƏSƏRRÜFATI AZƏRBAYCAN RESPUBLIKASI KƏND TƏSƏRRÜFATI NAZIRLIYI NAZIRLIYI

AZƏRBAYCAN DÖVLƏT AQRAR UNIVERSITETIAZƏRBAYCAN DÖVLƏT AQRAR UNIVERSITETI Zoobaytarlıq və əmtəəşünaslıq fakültəsi Zoobaytarlıq və əmtəəşünaslıq fakültəsi

YOLUXMAYAN XƏSTƏLIKLƏR KAFEDRASI YOLUXMAYAN XƏSTƏLIKLƏR KAFEDRASI

MÜHAZIRƏNIN MÖVZUSU: MÜHAZIRƏNIN MÖVZUSU: Spermanın yeridilmə texnikası Spermanın yeridilmə texnikası

Mühazirəçi: dosent Əhmədov Əhməd Qulu oğlu Mühazirəçi: dosent Əhmədov Əhməd Qulu oğlu

Gəncə-2009Gəncə-2009


MÜHAZIRƏNIN PLANIMÜHAZIRƏNIN PLANI

• 1.Həvəsəgəlmənin düzgün təyini zamanı 1.Həvəsəgəlmənin düzgün təyini zamanı spermanın yeridilməsispermanın yeridilməsi

• 2.Mayalanma üsulları.2.Mayalanma üsulları.• 3.Inək və camışlara spermanın 3.Inək və camışlara spermanın

rektoservikal üsulla yeridilməsi.rektoservikal üsulla yeridilməsi.• 4.Inək və camışlara spermanın 4.Inək və camışlara spermanın

monoservikal yeridilməsi texnikası.monoservikal yeridilməsi texnikası.• 5.Qoyunlara spermanın yeridilmə texnikası5.Qoyunlara spermanın yeridilmə texnikası• 6.Inək və camışlara spermanın rekto-6.Inək və camışlara spermanın rekto-

servikal və monoservikal üsulla servikal və monoservikal üsulla yeridilməsinin fərqi. yeridilməsinin fərqi.


Mühazirə mətninə müvafiq ədəbiyyatlarMühazirə mətninə müvafiq ədəbiyyatlar

• 1.C.Rzayev, M.Səidov- Baytarlıq mamalığı, 1.C.Rzayev, M.Səidov- Baytarlıq mamalığı, ginekologiyası və kənd təsərrüfatı ginekologiyası və kənd təsərrüfatı heyvanlarının süni mayalandırılması. Bakı, heyvanlarının süni mayalandırılması. Bakı, 1975.1975.

• 2.A.P.Studentsov, B.S.Şipilov - Baytarlıq 2.A.P.Studentsov, B.S.Şipilov - Baytarlıq mamalığı və ginekologiyası. Moskva-1986.mamalığı və ginekologiyası. Moskva-1986.

• 3. E.Bəşirov –Kənd təsərrüfatı 3. E.Bəşirov –Kənd təsərrüfatı heyvanlarının süni mayalandırılması. Bakı, heyvanlarının süni mayalandırılması. Bakı, 1968.1968.


Heyvanlara Heyvanlara spermanın yeridilmə spermanın yeridilmə texnikası.texnikası.• Təbii cütləşmənin növlərini nəzərə alaraq aşağıdakı spermanın yeridilmə Təbii cütləşmənin növlərini nəzərə alaraq aşağıdakı spermanın yeridilmə

üsulları təklif edilmişdir.üsulları təklif edilmişdir.1.1. Vaginal-spermaya və ya balalıq boyuncuğunun ətrafına yeridilir.Vaginal-spermaya və ya balalıq boyuncuğunun ətrafına yeridilir.2.2. Snrvikal- sperma bilavasitə balalıq boyuncuğu borusuna yeridilir.Snrvikal- sperma bilavasitə balalıq boyuncuğu borusuna yeridilir.3.3. Balalığa – sperma bilavasitə balalığa yeridilir.Balalığa – sperma bilavasitə balalığa yeridilir.4.4. Yumurtalıq borusuna- sperma yumurtalıq borusuna yeridilir.Yumurtalıq borusuna- sperma yumurtalıq borusuna yeridilir.5.5. Balalıq boşluğuna-yumurtalıq yolunun qıfvari genişliyi sahəsinə (qarın-Balalıq boşluğuna-yumurtalıq yolunun qıfvari genişliyi sahəsinə (qarın-

boşluğuna) iynə vurmaqla sperma yeridilir. boşluğuna) iynə vurmaqla sperma yeridilir. • Inək, camış və qoyunlarda təbii cütləşmə zamanı törədici spermanı vaginaya Inək, camış və qoyunlarda təbii cütləşmə zamanı törədici spermanı vaginaya

yeridir. Ancaq onları süni mayalandırdıqda, sperma balalıq boyuncuğuna yeridir. Ancaq onları süni mayalandırdıqda, sperma balalıq boyuncuğuna yeridilir. Atı və donuzu mayalayarkən sperma bilavasitə balalığa yeridilir. yeridilir. Atı və donuzu mayalayarkən sperma bilavasitə balalığa yeridilir. Qarın boşluğuna yeridilməsi təsərrüfatda özünə yer tapmamışdır. Quşları süni Qarın boşluğuna yeridilməsi təsərrüfatda özünə yer tapmamışdır. Quşları süni mayaladıqda, sperma yumurtalıq borusuna yeridilir. Süni mayalanma zamanı mayaladıqda, sperma yumurtalıq borusuna yeridilir. Süni mayalanma zamanı yeridilən spermanın dozası müəyyənləşdirmək lazımdır. Təbii cütləşmə yeridilən spermanın dozası müəyyənləşdirmək lazımdır. Təbii cütləşmə zamanı buğa, kələ cocbik neçə milyard sperma buraxır. Bu spermanın çoxu zamanı buğa, kələ cocbik neçə milyard sperma buraxır. Bu spermanın çoxu vaginada qalır, ancaq təxminən 7-100 milyon spermatozoid gedib balalıq vaginada qalır, ancaq təxminən 7-100 milyon spermatozoid gedib balalıq boynuna çatır. Süni mayalanmada isə sperma bilavasitə balalıq boyuncuğuna boynuna çatır. Süni mayalanmada isə sperma bilavasitə balalıq boyuncuğuna yeridilir, onun üçün çoxlu sperma yeridilməyə ehtiyac qalmır. Inək, camış və yeridilir, onun üçün çoxlu sperma yeridilməyə ehtiyac qalmır. Inək, camış və qoyunları süni mayalandıqda orta hesabla 70 milyon spermatozoid qoyunları süni mayalandıqda orta hesabla 70 milyon spermatozoid yeridilməlidir. Aparılan təcürbələr göstərir ki, spermanı 1:50-yə nisbətində yeridilməlidir. Aparılan təcürbələr göstərir ki, spermanı 1:50-yə nisbətində duruldub 10-15 mln spermatozoid yeritməklə də yaxşı döllənmə faizi əldəduruldub 10-15 mln spermatozoid yeritməklə də yaxşı döllənmə faizi əldə etmək olur. Mayalama yeridilən spermanın həcmi 30 ml, donuza isə 100 ml olmalıdır.etmək olur. Mayalama yeridilən spermanın həcmi 30 ml, donuza isə 100 ml olmalıdır.


Inək və camışlara spermanın Inək və camışlara spermanın yeridilməsi.yeridilməsi.

• Heyvanın həvəsdə olmasının əlamətlərini bütün ferma işçiləri Heyvanın həvəsdə olmasının əlamətlərini bütün ferma işçiləri bilməlidirlər. Inək həvəsə gələn kimi mayalamaq lazımdır. Inək bilməlidirlər. Inək həvəsə gələn kimi mayalamaq lazımdır. Inək düyələri 18-20 aylıqda, camış düyələri isə 22-24 aylıqda həvəsə düyələri 18-20 aylıqda, camış düyələri isə 22-24 aylıqda həvəsə gəldikdə cütləşməyə buraxmaq olar.gəldikdə cütləşməyə buraxmaq olar.

• Heyvan doğandan 30 gün sonra həvəsə gəlməlidir. Heyvan bu Heyvan doğandan 30 gün sonra həvəsə gəlməlidir. Heyvan bu müddətdə həvəsə gəlməsi onun yemləmə, saxlanma şəraitin pis müddətdə həvəsə gəlməsi onun yemləmə, saxlanma şəraitin pis olması və ya cinsiyyət üzvlərində xəstəliklərin olmasıdır. Inək və olması və ya cinsiyyət üzvlərində xəstəliklərin olmasıdır. Inək və camış bir neçə dəfə eyni törədicinin sperması ilə mayalandıqda camış bir neçə dəfə eyni törədicinin sperması ilə mayalandıqda boğaz olmursa, onu başqa buğanın sperması ilə mayalamaq lazımdır.boğaz olmursa, onu başqa buğanın sperması ilə mayalamaq lazımdır.

• Heyvanı sağımdan qabaq mayalamaq lazımdır. Sağım zamanı Heyvanı sağımdan qabaq mayalamaq lazımdır. Sağım zamanı reflektor olaraq hipofizdən Qana oksitoksin keçir. Ona görə 5-reflektor olaraq hipofizdən Qana oksitoksin keçir. Ona görə 5-dəqiqəyə qədər balalığın qısalması sürətlənir. Nəticədə balalıq dəqiqəyə qədər balalığın qısalması sürətlənir. Nəticədə balalıq boyuncuğuna yeridilmiş sperma tez bir müddətdə balalığa keçir və boyuncuğuna yeridilmiş sperma tez bir müddətdə balalığa keçir və döllənmə faizi artır. Heyvan şiddətli həvəsdə olduqda süd vermir və döllənmə faizi artır. Heyvan şiddətli həvəsdə olduqda süd vermir və ya sağım zamanı narahat olur. Belə olduqda sağımı 1,5-2 saat ya sağım zamanı narahat olur. Belə olduqda sağımı 1,5-2 saat ləngitməli, heyvanı mayalamalı, sonra isə təcili sağılmalı. ləngitməli, heyvanı mayalamalı, sonra isə təcili sağılmalı. Mayalandıqdan sonra heyvanı həmin günü naxıra buraxmırlar. Mayalandıqdan sonra heyvanı həmin günü naxıra buraxmırlar. Mayalanmış inək, camış 2 aydan sonra rektal müayinə edib boğaz Mayalanmış inək, camış 2 aydan sonra rektal müayinə edib boğaz olub-olmaması yoxlanır.olub-olmaması yoxlanır.


• Inəyi duruldulmamış sperma ilə mayaladıqda ona 0,3-0,5 ml, camışa isə Inəyi duruldulmamış sperma ilə mayaladıqda ona 0,3-0,5 ml, camışa isə 0,2-0,4 ml spermatozoid yeridilir.0,2-0,4 ml spermatozoid yeridilir.

• Duruldulmuş sperma ilə inəklərə 0,5 ml. dondurulmuş sperma hər heyvana Duruldulmuş sperma ilə inəklərə 0,5 ml. dondurulmuş sperma hər heyvana 1-1,5 mlə qədər yeridilir.1-1,5 mlə qədər yeridilir.

• Inək və camışlar spermanın yeridilməsi əsas 3-iyuldan istifadə edilir. Inək və camışlar spermanın yeridilməsi əsas 3-iyuldan istifadə edilir. Vagina güzgüsü, şpris-kateterlə, rekto-servikal və monoservikal üsullardır.Vagina güzgüsü, şpris-kateterlə, rekto-servikal və monoservikal üsullardır.

• Inək və camışlara spermanın vagina güzgüsü və şpris kateter Inək və camışlara spermanın vagina güzgüsü və şpris kateter vasitəsivasitəsi

• Ilə yeridilməsiIlə yeridilməsi• Vagina güzgüsü təmiz , steril və bədən temperaturunda olmalıdır. Vagina, Vagina güzgüsü təmiz , steril və bədən temperaturunda olmalıdır. Vagina,

suda qaynatmaqla və 70%-li spirtə salmaqla dezinfeksiya etmək olar. suda qaynatmaqla və 70%-li spirtə salmaqla dezinfeksiya etmək olar. Vagina güzgüsü soyuq olarsa, heyvan gücənir, heyvan narahat olur və Vagina güzgüsü soyuq olarsa, heyvan gücənir, heyvan narahat olur və nəticədə yeridilmiş sperma geri qayıdır.nəticədə yeridilmiş sperma geri qayıdır.

• Şpris kateteri və vagina güzgüsünü 160-1800s temperaturu olan quruducu Şpris kateteri və vagina güzgüsünü 160-1800s temperaturu olan quruducu şkafda 15-20 dəqiqə saxlamaqla da sterilləşdirmək olar.şkafda 15-20 dəqiqə saxlamaqla da sterilləşdirmək olar.

• Şpris kateteri 70%-li spirtlə dezinfeksiya etmək üçün 4-ədəd ağızı kip Şpris kateteri 70%-li spirtlə dezinfeksiya etmək üçün 4-ədəd ağızı kip örtülən banka götürülür 1-3-4 №-li bankalara təzə hazırlanmış 1%-li NaCe örtülən banka götürülür 1-3-4 №-li bankalara təzə hazırlanmış 1%-li NaCe məhlulu 2№-li bankada isə 70%-li spirt tökülür əvvəlcə şprisin xarici tərəfini məhlulu 2№-li bankada isə 70%-li spirt tökülür əvvəlcə şprisin xarici tərəfini 960 spirtlə silib sonra, azı 3-dəfə şprisə 70%-li spirt çəkib (2№-li bankadan), 960 spirtlə silib sonra, azı 3-dəfə şprisə 70%-li spirt çəkib (2№-li bankadan), yenədə həmin spirt olan bankaya qaytarıb tökməli. Şprisdə spirtin qalığını yenədə həmin spirt olan bankaya qaytarıb tökməli. Şprisdə spirtin qalığını təmizləmək üçün 3-4 №-li bankadan şprisə 1%-li Na Ce məhlulundan 5-l təmizləmək üçün 3-4 №-li bankadan şprisə 1%-li Na Ce məhlulundan 5-l dəfə çəkərək atmaq lazımdır. Bu məqsədlə vagina güzgüsünü 1№-li Na cl dəfə çəkərək atmaq lazımdır. Bu məqsədlə vagina güzgüsünü 1№-li Na cl məhlulu ilə isladılıb, vaginaya yeridirlər. Hər dəfə vagina güzgüsü məhlulu ilə isladılıb, vaginaya yeridirlər. Hər dəfə vagina güzgüsü işlədiddikdən sonra yuyulub, dezinfeksiya edilməlidir. Iş qurtardıqdan sonra işlədiddikdən sonra yuyulub, dezinfeksiya edilməlidir. Iş qurtardıqdan sonra şpris-kateter spermanı qalığından təmizləmək məqsədilə isti suda yuyub, şpris-kateter spermanı qalığından təmizləmək məqsədilə isti suda yuyub, 1№-li bankadakı 1№-li Nasl məhlulu ilə yaxalayıb ona 70%-li dezinfeksiya 1№-li bankadakı 1№-li Nasl məhlulu ilə yaxalayıb ona 70%-li dezinfeksiya edilməli. Inək və camış düyələrinə də eyni qaydada sperma yeridilir.edilməli. Inək və camış düyələrinə də eyni qaydada sperma yeridilir.


Inək və camışlara spermanın Inək və camışlara spermanın rektaservikal üsulla yeridilməsi.rektaservikal üsulla yeridilməsi.

• Bu üsul ilə heyvan mayaladıqda vagina balalıq boyuncuğu Bu üsul ilə heyvan mayaladıqda vagina balalıq boyuncuğu fiksasiya edilir, o biri əllə sperma ilə dolu sintetik pipetka balalıq fiksasiya edilir, o biri əllə sperma ilə dolu sintetik pipetka balalıq boyuncuğuna yeridilir və içərisində olan spermanı onun arxa boyuncuğuna yeridilir və içərisində olan spermanı onun arxa tərəfindəki qovuqcuğa baxmaqla balalıq boyuna ötürülür.tərəfindəki qovuqcuğa baxmaqla balalıq boyuna ötürülür.

1.1. Bu üsulun başqa üsullardan üstünlüyü bunlardır:Bu üsulun başqa üsullardan üstünlüyü bunlardır:2.2. Balalığın vəziyyəti öyrənilir.Balalığın vəziyyəti öyrənilir.3.3. Heyvanın boğaz və qısır olması müəyyənləşdirilir.Heyvanın boğaz və qısır olması müəyyənləşdirilir.4.4. Balalığın motor funksiyası açır və ona görə də spermatozoidlər Balalığın motor funksiyası açır və ona görə də spermatozoidlər

yumurtalıq yoluna daha tez çatır.yumurtalıq yoluna daha tez çatır.5.5. Spermanı balalıq boyuncuğunun daha dərinliyinə yeritmək Spermanı balalıq boyuncuğunun daha dərinliyinə yeritmək

mümkün olur və ona görə də sperma geri qayıda bilmir.mümkün olur və ona görə də sperma geri qayıda bilmir.6.6. Balalıq yolu zədələnmir,qıcıqlanmır və infeksiya ilə yoluxma Balalıq yolu zədələnmir,qıcıqlanmır və infeksiya ilə yoluxma

qorxusu azalır.qorxusu azalır.• Bu üsulla heyvanı mayalamaq çox ucuz başa gəlir.Bu üsulla heyvanı mayalamaq çox ucuz başa gəlir.• Rekto-servikal üsulla inək və camışları mayaladıqda mayalanma Rekto-servikal üsulla inək və camışları mayaladıqda mayalanma

faizi 10-12% çoxalır.faizi 10-12% çoxalır.


• Hövürə gələn inək və camışları mayalamadan qabaq cinsiyyət Hövürə gələn inək və camışları mayalamadan qabaq cinsiyyət dodaqlar ilıq su ilə yuyulub, pambıqla silib təmizləmək lazımdır. Sonra dodaqlar ilıq su ilə yuyulub, pambıqla silib təmizləmək lazımdır. Sonra steril şüşə və yapolisterol pipetka ilə spermanı yeridilməlidir. steril şüşə və yapolisterol pipetka ilə spermanı yeridilməlidir. Polisterol pipetkanın uzunluğu 40-45 sm-dir. Bunula mayaladıqdan Polisterol pipetkanın uzunluğu 40-45 sm-dir. Bunula mayaladıqdan sonra bir dəfəlik olduğuna görə pipetka atılır.sonra bir dəfəlik olduğuna görə pipetka atılır.

• Pipetka balalıq boyuncuğuna 6-8 sm uzunluğunda yeridilir. Bəzən Pipetka balalıq boyuncuğuna 6-8 sm uzunluğunda yeridilir. Bəzən pipetkanın əvəzinə şpris kateter ilə işlədilə bilər.pipetkanın əvəzinə şpris kateter ilə işlədilə bilər.

• Monoservikal üsullu ilə inək və camışları spermanın Monoservikal üsullu ilə inək və camışları spermanın yeridilməsi.yeridilməsi.

• Spermanı bu üsulla steril bir dəfəlik polietilen əlcəyin, ampulanın, Spermanı bu üsulla steril bir dəfəlik polietilen əlcəyin, ampulanın, polisterol kateterin köməyi ilə əllə balalıq boyuncuğuna yeridirlər. polisterol kateterin köməyi ilə əllə balalıq boyuncuğuna yeridirlər. Spermanı yeritməzdən əvvəl xarici cinsiyyət üzvləri təmizlənir, sonra Spermanı yeritməzdən əvvəl xarici cinsiyyət üzvləri təmizlənir, sonra ampula kəsilir, kəsilmiş nahiyyəsinə kateter, yaxud pipetka yeridilir. ampula kəsilir, kəsilmiş nahiyyəsinə kateter, yaxud pipetka yeridilir. Polietilen əlcək geyib onu ilıq fizioloji məhlulla islatdıqdan sonra əli Polietilen əlcək geyib onu ilıq fizioloji məhlulla islatdıqdan sonra əli balalıq yoluna yeritmək lazımdır. Bundan sonra balalıq boyuncuğu balalıq yoluna yeritmək lazımdır. Bundan sonra balalıq boyuncuğu tapılıb 1-1,5 dəqiqə ehtiyatla massaj edilməlidir ki, onun motor tapılıb 1-1,5 dəqiqə ehtiyatla massaj edilməlidir ki, onun motor funksiyası artsın. Sonra əli bir qədər geri çəkib, o biri əldə hazırlanmış funksiyası artsın. Sonra əli bir qədər geri çəkib, o biri əldə hazırlanmış ampulanı baş və şəhadət barmağının arasına alaraq ampulanın ampulanı baş və şəhadət barmağının arasına alaraq ampulanın kateterini balalıq boyuncuğuna 1,5-2 sm dərinliyinə yeridilir. Tədriclə kateterini balalıq boyuncuğuna 1,5-2 sm dərinliyinə yeridilir. Tədriclə balalıq boyuncuğunu massaj etməklə kateter tamamilə (7 sm) balalıq boyuncuğunu massaj etməklə kateter tamamilə (7 sm) boyuncuğa yeridilir. Bundan sonra ampulanı 2-3 sm yuxarı qaldıraraq boyuncuğa yeridilir. Bundan sonra ampulanı 2-3 sm yuxarı qaldıraraq boyuncuq açıldıqda ampulanı sıxırlar. Ampulanı sıxılmış vəziyyətdə boyuncuq açıldıqda ampulanı sıxırlar. Ampulanı sıxılmış vəziyyətdə çıxarmaq lazımdır ki, boyuncuğa tökülmüş sperma yenidən onun çıxarmaq lazımdır ki, boyuncuğa tökülmüş sperma yenidən onun içərisinə sorulmasın. Ampulanı boyuncuqdan çıxarıb vaginada içərisinə sorulmasın. Ampulanı boyuncuqdan çıxarıb vaginada saxlayaraq, balalığın boyuncuğunu 2-3 dəqiqə yavaş-yavaş massaj saxlayaraq, balalığın boyuncuğunu 2-3 dəqiqə yavaş-yavaş massaj edib eztiyatla kateteri çıxarmalı.edib eztiyatla kateteri çıxarmalı.


Spermanın qoyunlara yeridilməsiSpermanın qoyunlara yeridilməsi

• Qoyunlarda həvəs kütləvi şəkildə keçdiyi üçün onların cütləşmə Qoyunlarda həvəs kütləvi şəkildə keçdiyi üçün onların cütləşmə kompaniyasına 1,5-2 ay qalmır. Bir sıra hazırlıq işləri yerinə kompaniyasına 1,5-2 ay qalmır. Bir sıra hazırlıq işləri yerinə yetirlməlidir. C.Ə.Rzayevə görə elə etmək lazımdır ki, süni mayalanma yetirlməlidir. C.Ə.Rzayevə görə elə etmək lazımdır ki, süni mayalanma kompaniyası qısa müddətdə (30-40 gündə) başa çatsın. Bu məqsədlə kompaniyası qısa müddətdə (30-40 gündə) başa çatsın. Bu məqsədlə cütləşmə kompaniyasına 1,5-2 ay qalmış quzuları analarından ayırmalı, cütləşmə kompaniyasına 1,5-2 ay qalmış quzuları analarından ayırmalı, sağılan qoyunların isə sağımını dayandırmalı. Arıq qoyunları ayırıb yaxşı sağılan qoyunların isə sağımını dayandırmalı. Arıq qoyunları ayırıb yaxşı otlaq sahəsində otarmalı, onlara axşamlar əlavə yem verməli. Belə ki, otlaq sahəsində otarmalı, onlara axşamlar əlavə yem verməli. Belə ki, arıq qoyunlar cütləşmə kompaniyası başlana qədər köklük dərəcəsində arıq qoyunlar cütləşmə kompaniyası başlana qədər köklük dərəcəsində olmalıdır. Sürüdə xəstə qoyunlar olduqda, onlardan ayrı sürü təşkil olmalıdır. Sürüdə xəstə qoyunlar olduqda, onlardan ayrı sürü təşkil etməli, cütləşmə kompaniyasına qədər onlar müalicə olunmalı və etməli, cütləşmə kompaniyasına qədər onlar müalicə olunmalı və profilaktiki tədbirlər aparılmalıdır. Mayalanma yerinə yaxın olan otlaq profilaktiki tədbirlər aparılmalıdır. Mayalanma yerinə yaxın olan otlaq sahəsi qorunub saxlanmalıdır. Həvəsdə olan qoyunları səhər tezdən sahəsi qorunub saxlanmalıdır. Həvəsdə olan qoyunları səhər tezdən aşağıda göstərilən qaydada seçirlər. Yataqda 100-200 m2-lik xal-xal aşağıda göstərilən qaydada seçirlər. Yataqda 100-200 m2-lik xal-xal düzəldib, ora 150-200 baş ona qoyun salırlar. Sonra ora 2-3 baş düzəldib, ora 150-200 baş ona qoyun salırlar. Sonra ora 2-3 baş döşlüklü sınaqçı qoçlar buraxırlar. Birinci qrupda həvəsdə olan qoyunlar döşlüklü sınaqçı qoçlar buraxırlar. Birinci qrupda həvəsdə olan qoyunlar seçilib qurtardıqdan sonra həmin qrup xalxaldan çıxarıb, ikinci qruppu seçilib qurtardıqdan sonra həmin qrup xalxaldan çıxarıb, ikinci qruppu ora salırlar. Həvəsdə olan qoyunların hamısı seçilənə qədər bu iş təkrar ora salırlar. Həvəsdə olan qoyunların hamısı seçilənə qədər bu iş təkrar edilir.edilir.

• Həvəsdə olan qoyunlar seçilərkənq sınaqçı qoçlar vaxtaşırı Həvəsdə olan qoyunlar seçilərkənq sınaqçı qoçlar vaxtaşırı dəyişilməlidir.dəyişilməlidir.


• Anna qoyun sınaqçı qoçdan qaçmazsa və qoç tullandıqda sakit Anna qoyun sınaqçı qoçdan qaçmazsa və qoç tullandıqda sakit durarsa, onun həvəsdə olduğu müəyyən edilir. Xal-xalda qoyunlar bir durarsa, onun həvəsdə olduğu müəyyən edilir. Xal-xalda qoyunlar bir yerə toplanmalıdır ki, həvəsdə olan qoyunu tapmaq olsun. Sınaqçı yerə toplanmalıdır ki, həvəsdə olan qoyunu tapmaq olsun. Sınaqçı qoçların cinsiyyət fəaliyyətinin zəifləməsi üçün azı 5-gündən bir qoçların cinsiyyət fəaliyyətinin zəifləməsi üçün azı 5-gündən bir onlardan süni vagina ilə sperma alınsa daha yaxşı olar.onlardan süni vagina ilə sperma alınsa daha yaxşı olar.

• Süni mayalanma otlaq şəraitində aparıldıqda səyyar mayalanma Süni mayalanma otlaq şəraitində aparıldıqda səyyar mayalanma məntəqələri düzəldilir.məntəqələri düzəldilir.

• Qoyunların qısır qalmasının qarşısını almaq üçün həvəsdə olan Qoyunların qısır qalmasının qarşısını almaq üçün həvəsdə olan qoyunlar gündə iki dəfə seçilir (səhər və axşam). Qoyunları qoyunlar gündə iki dəfə seçilir (səhər və axşam). Qoyunları mayalamaq üçün spermanı durultduqda manejin temperaturu müsbət mayalamaq üçün spermanı durultduqda manejin temperaturu müsbət 18-250s-ə qədər olmalıdır. Qoyun mayalanan otaqda süni mayalanma 18-250s-ə qədər olmalıdır. Qoyun mayalanan otaqda süni mayalanma dəzgahı elə qoyulmalıdır ki, arxası pəncərəyə tərəf olsun ki, işıqlı dəzgahı elə qoyulmalıdır ki, arxası pəncərəyə tərəf olsun ki, işıqlı olsun.olsun.

• Qoyun mayalanan zaman, mayalamada işlədilən alətlər dezinfeksiya Qoyun mayalanan zaman, mayalamada işlədilən alətlər dezinfeksiya edilməlidir. Qoyunların süni mayalanmasını tezləşdirmək üçün, bir edilməlidir. Qoyunların süni mayalanmasını tezləşdirmək üçün, bir neçə vagina güzgüsündən və mikroşprisdən istifadə edilməlidir. neçə vagina güzgüsündən və mikroşprisdən istifadə edilməlidir. Qoyuna sperma yeritmək istədikdə köməkçi onu dəzgaha salır, başını Qoyuna sperma yeritmək istədikdə köməkçi onu dəzgaha salır, başını təsbit edir və quyruğunu qaldırır. Bundan sonra pambıqla təsbit edir və quyruğunu qaldırır. Bundan sonra pambıqla qaynadılomış su ilə və 1%-li Nacl və ya 1-2%-li Nacl məhlul qaynadılomış su ilə və 1%-li Nacl və ya 1-2%-li Nacl məhlul hopdurulmuş pambıqla cinsiyyət dodaqlarını dezinfeksiya edirlər. hopdurulmuş pambıqla cinsiyyət dodaqlarını dezinfeksiya edirlər. Şpris kateteri güzgünün arası ilə aparıb balalıq boyuncuğuna 2-3 sm Şpris kateteri güzgünün arası ilə aparıb balalıq boyuncuğuna 2-3 sm dərinliyində yeridərək spermanı oraya ötürməlidir.dərinliyində yeridərək spermanı oraya ötürməlidir.

• Duruldulmamış (təzə alınmış) sperma ilə qoyunu mayalamaq lazım Duruldulmamış (təzə alınmış) sperma ilə qoyunu mayalamaq lazım gəldikdə o, Q-8 qiymətdə olmalıdır.gəldikdə o, Q-8 qiymətdə olmalıdır.


• Belə spermanı hər qoyuna 0,05-0,1-ml yeridilir. Durudulmuş Belə spermanı hər qoyuna 0,05-0,1-ml yeridilir. Durudulmuş spermanın isə fəallığı 6-baldan aşağı olmamalıdır və hər spermanın isə fəallığı 6-baldan aşağı olmamalıdır və hər qoyuna 0,1-0,2 ml yeridilməlidir. Hər 3-4 qoyun qoyuna 0,1-0,2 ml yeridilməlidir. Hər 3-4 qoyun mayalandıqdan sonra şprisdəki spermadan bir damla mayalandıqdan sonra şprisdəki spermadan bir damla götürüb mikroskopla müayinə etməklə onun fəallığı götürüb mikroskopla müayinə etməklə onun fəallığı yoxlanılmalıdır. Qoyunları süni mayaladıqda mikroşprisdən yoxlanılmalıdır. Qoyunları süni mayaladıqda mikroşprisdən başqa A.N.Lıxoçovun təklif etdiyi yarımavtomat şprisdən də başqa A.N.Lıxoçovun təklif etdiyi yarımavtomat şprisdən də istifadə edirlər. Bu şprisin dəstəyində bölüşdürücü istifadə edirlər. Bu şprisin dəstəyində bölüşdürücü yerləşdirilmişdir. Şprisi hər dəfə dəstəyindəki çaxmağı basıb yerləşdirilmişdir. Şprisi hər dəfə dəstəyindəki çaxmağı basıb buraxdıqda 0,05 ml sperma buraxır. Yeridilən spermanın buraxdıqda 0,05 ml sperma buraxır. Yeridilən spermanın miqdarını artırmaq istədikdə yarımavtomat şprisin miqdarını artırmaq istədikdə yarımavtomat şprisin çaxmağını bir neçə dəfə basmaq lazımdır.çaxmağını bir neçə dəfə basmaq lazımdır.

• Sürüdə anna qoyunların sayı 600-800 başdan çox olduqda Sürüdə anna qoyunların sayı 600-800 başdan çox olduqda mayalanmış qoyunlardan ayrıca sürülər təşkil edilər, 12 mayalanmış qoyunlardan ayrıca sürülər təşkil edilər, 12 gündən sonra mayalanmış sürülərə qoç buraxılaraq onları gündən sonra mayalanmış sürülərə qoç buraxılaraq onları yoxlayırlar, mayalanmanın nəticəsi. Beləliklə yoxlayırlar, mayalanmanın nəticəsi. Beləliklə mayalanmamış qoyun aşkar edildikdə onları yenidən mayalanmamış qoyun aşkar edildikdə onları yenidən mayalayırlar.mayalayırlar.

• Süni mayalanma işi qurtardıqdan sonra, yarımavtomat şpris Süni mayalanma işi qurtardıqdan sonra, yarımavtomat şpris və şpris kateterinin bütün hissələri sökülüb, yuyular və və şpris kateterinin bütün hissələri sökülüb, yuyular və dezinfeksiya edilir.dezinfeksiya edilir.

AZƏRBAYCAN RESPUBLIKASI KƏND TƏSƏRRÜFATI NAZIRLIYI AZƏRBAYCAN DÖVLƏT AQRAR UNIVERSITETI

Documents

Transcript of AZƏRBAYCAN RESPUBLIKASI KƏND TƏSƏRRÜFATI NAZIRLIYI AZƏRBAYCAN DÖVLƏT AQRAR UNIVERSITETI