AZƏRBAYCAN İQTİSADİYYATININ MAKROİQTİSADİ …...2018/03/02 · –Azərbaycan 2017-ci ild...
Transcript of AZƏRBAYCAN İQTİSADİYYATININ MAKROİQTİSADİ …...2018/03/02 · –Azərbaycan 2017-ci ild...
AZƏRBAYCAN İQTİSADİYYATININ
MAKROİQTİSADİ TƏHLİLİ
Elşən Bağırzadə
iqtisad üzrə fəlsəfə doktoru
Bakı - 2018
ÜMUMİ DAXİLİ MƏHSUL (ÜDM)
-0.7
-22.6-23.1
-19.7
-11.8
1.3
5.8
10
7.4
11.19.9 10.611.2
7
26.4
34.5
26
10.89.3
5
0.12.2
5.8
2.81.1
-3.1
0.1
-30
-20
-10
0
10
20
30
40
199
1
199
2
199
3
199
4
199
5
199
6
199
7
199
8
199
9
200
0
200
1
200
2
200
3
200
4
200
5
200
6
200
7
200
8
200
9
201
0
200
11
201
2
201
3
201
4
201
5
201
6
201
7
ÜDM-də artım (%)
ÜMUMİ DAXİLİ MƏHSUL (ÜDM, mln. $)
703.12415.2
5272.8 5707.7 6235.97276
8680.4
13238.7
20983
33050.3
48852.5
44297
52909.3
65951.6
69683.9
73560.575188.4
52969.2
37843 37880.8
0
10000
20000
30000
40000
50000
60000
70000
80000
1991
1995
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
2017
ÜMUMİ DAXİLİ MƏHSUL (ÜDM)
Dünya Bankına görə Azərbaycan ÜDM-nin müqayisəli artım tempi, %
ÜMUMİ DAXİLİ MƏHSUL (ÜDM)Dünya Bankına görə Azərbaycan ÜDM-nin müqayisəli artım tempi, %
ÜMUMİ DAXİLİ MƏHSUL (ÜDM)
• Beynəlxalq Valyuta Fondunun
hesbalamalarına görə:
– Azərbaycan 2017-ci ildə 39,2 milyard
dollarlıq nominal ÜDM göstəricisinə görə
dünya ölkələri arasında 95-ci sırada,
– 167,4 milyard dollarlıq satınalma gücü
paritetli ÜDM göstəricisinə görə isə dünya
ölkələri arasında 73-cü sıradadır.
ÜMUMİ DAXİLİ MƏHSUL (ÜDM)
11.1 9.9 10.6 11.27
26.4
34.5
26
10.8 9.3
5
0.12.2
5.82.8 1.1
-3.10.1
2.5
7.9
3.9 3.9 3
66.363.2
36.8
6.8
14
1.8
-9.3
-5
1 0.1
-5.3
9.9 8.7
13.8 14.8 13.6
8.311.9 11.4
15.9
3.77.9 9.4 9.7 10
7
1.1
-4.4
2.7
-20
-10
0
10
20
30
40
50
60
70
80
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2001
120
1220
1320
1420
1520
1620
17
ÜDM-də artım (%) Neft ÜDM-də artım (%) Qeyri-neft ÜDM-də artım (%)
ÜMUMİ DAXİLİ MƏHSUL (ÜDM)
29
71
31.8
68.2
31
69
30
70
31.3
68.7
44.1
55.9
53.8
46.2
56.1
43.9
55.4
44.6
45.1
54.9
48.1
51.9
49.6
50.4
44.7
55.3
41.6
58.4
39
61
30.7
69.3
40.5
59.5
42.9
57.1
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
2017
Neft ÜDM, % Qeyri-neft ÜDM, %
ÜMUMİ DAXİLİ MƏHSUL (ÜDM)
30.3
48
60.1
63.8 63.8
70.8 71.8 73 73.3 73.5
77.881
84 84.581.2 81.7 82.5 81.5 82.5 81.9 81.2
83.7 83.8
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
2017
ÜDM istehsalında özəl sektorun payı, %
ÜMUMİ DAXİLİ MƏHSUL (ÜDM)
98.3310.3
662.9 710.5 768.9 888.51048.5
1579.8
2471.6
3841.7
5603.3
5018.2
5922
72857594.3
7912.57985.9
5558.7
3928.64186.3
0
1000
2000
3000
4000
5000
6000
7000
8000
9000
1991
1995
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
2017
Adambaşına ÜDM, $
ÜMUMİ DAXİLİ MƏHSUL (ÜDM)
• Beynəlxalq Valyuta Fonduna görə:
– Azərbaycan 2017-ci ildə 4097 dollarlıq
adambaşına nominal ÜDM göstəricisi üzrə
dünyada 110-cu sırada,
– 17433 dollarlıq adambaşına satınalma
gücü paritetli ÜDM göstəricisi üzrə isə 75-ci
sıradadır.
ÜMUMİ DAXİLİ MƏHSUL (ÜDM)
• Dünya Bankının hesablamalarına görə Azərbaycan 2017-cü ildə adambaşına düşən ÜMG göstəricisinə görə 56 ölkənin daxil olduğu “yuxarı orta gəlirli iqtisadiyyatlar” (adambaşına ÜMG göstəricisi 3956$-12235$ arası) arasındadır.
• Qeyd olunan 56 ölkə arasında Belarus, Braziliya, Bolqarıstan, Çin, İran, Qazaxıstan, Malaziya, Meksika, Rumuniya, Rusiya, Türkiyə və Türkmənistan kimi ölkələr də vardır.
ÜMUMİ DAXİLİ MƏHSUL (ÜDM)
4097
5585
3690
8585
1139
2240 2128
10248
818
2458
4123
0
2000
4000
6000
8000
10000
12000
Azərb
aycan
Bela
rus
Erm
ənis
tan
Qazaxıs
tan
Qır
ğız
ısta
n
Mold
ova
Özbəkis
tan
Rusiy
a
Tacik
sitan
Ukra
yna
Gürc
üsta
n
2017-ci ildə adambaşına ÜDM, $ (BVF)
İNFLYASİYA206.6
1012.3
1229.1
1763.5
511.8
119.9
103.7
99.2
91.5
101.8
101.5
102.8
102.2
106.7
109.6
108.3
116.7
120.8
101.5
105.7
107.9
101.1
102.4
101.4
104.4
112.4
112.9
1991
1992
1993
1994
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
2017
İstehlak Qiymətləri İndeksi
İNFLYASİYA
• Beynəlxalq Valyuta Fonduna görə
Azərbaycanda İstehlak Qiymətləri 2018-ci
ildə 7,5%, 2019-cu ildə isə 4% artacaqdır.
MƏŞĞULLUQ VƏ İŞSİZLİK
12.7
11.8
10.9
10
9.2
8
7.3
6.66.3
5.9 5.7 5.6 5.4 5.2 5 4.9 4.9 5
0
2
4
6
8
10
12
14
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
İşsizlik (%)
MƏŞĞULLUQ VƏ İŞSİZLİK
44.3 5263.1
77.499.4
123.6149
215.8
274.4298
331.5
364.2
398.4
425.1444.5
462
494.3
525
0
100
200
300
400
500
600
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
2017
Orta aylıq əmək haqqı (manat)
MƏŞĞULLUQ VƏ İŞSİZLİK
1.15.5 5.5 5.5
2025
30
50
60
75 75
85
93.5
105 105 105 105
116
130
0
20
40
60
80
100
120
140
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
2017
2018
Minimum əmək haqqı (manat)
VALYUTA KURSLARI
0.910.95
0.98 0.99 0.980.92
0.87 0.840.8 0.8 0.8 0.79 0.78 0.78 0.78
1.23
1.59
1.7
0
0.2
0.4
0.6
0.8
1
1.2
1.4
1.6
1.8
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
2017
Valyuta məzənnəsi (1 Dolların illik orta qiyməti, Manatla)
MAKROİQTİSADİ MÜHİTİN QİYMƏTLƏNDİRİLMƏSİ
• Dünya İqtisadi Forumunun “2017-2018 Qlobal Rəqabətlilik Hesabatı”na görə Azərbaycanın Qlobal Rəqabətlilik İndeksi çərçivəsində hesablanan 12 əsas göstərici qrupu arasında “Makroiqtisadi mühit” göstərici qrupu üzrə 137 ölkə arasında 65-cidir.
• Belə ki, Azərbaycan qeyd olunan göstərici qrupu üzrə mümkün olan 7 balın 4,8-i toplamış və 137 ölkə arasında 65-ci yerə çıxmışdır.
• Azərbaycan qeyd olunan göstərici qrupuna daxil olan “inflyasiya” göstəricisinə görə 137 ölkə arasında 127-ci, “ümumi milli yığım” göstəricisinə görə 64-cü, “ümumi dövlət borcu” göstəricisinə görə 43-cü, “dövlət büdcəsi tarazlığı” göstəricisinə görə isə 37-ciyerdədir.
İSTİFADƏ OLUNAN MƏNBƏLƏR• Aras O. N., Süleymanov E. (2010), “Azərbaycan iqtisadiyyatı”, Bakı:
Şərq-Qərb. http://ebooks.azlibnet.az/book-qUreBt0n.html
• “Azərbaycan” portalı. www.azerbaijan.az
• Azərbaycanın statistik göstəriciləri. stat.gov.az
• Bağırzade E. (2011), “Bağımsızlığının XX. Yılında Azerbaycan Cumhuriyeti Ekonomisi”, Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, Güz (15), s. 277-312. http://elsenbagirzade.files.wordpress.com/2011/03/bagimsizliginin-20-yilinda.pdf
• IMF,World Economic Outlook, October, 2017
• The World Bank: Azerbaijan, http://www.worldbank.org/en/country/azerbaijan
• The World Bank: Country and Lending Groups, http://data.worldbank.org/about/country-and-lending-groups
• The World Bank: http://data.worldbank.org/country/azerbaijan#cp_wdi
• World Economic Forum, The Global Competitiveness Report 2017-2018.