Aziz Nesin - Bir Koltuk Nasil Devrilir - CepSitesi.net

8/13/2019 Aziz Nesin - Bir Koltuk Nasil Devrilir - CepSitesi.net

1/165

Aziz Nesin - Bir Koltuk Nasl Devrilir

www.CepSitesi.Net

Olur a, gnn birinde, cannz bir hkmet devirmek isteyebilir. Bunu naslyapacanz biliyor musunuz?Ama siz, hkmet devirmeyecekmisiniz; olsun, bilin de yine devirmeyin. okbilgi, insana arlk vermez.imdi size, bir hkmetin nasl devrileceini anlatacam. Bana Peki, senbiliyor musun, hkmet devirdin mi? diye sorarsanz, syleyeyim; ben hkmetdevirmedim ama, kitap sayfalarnda bir hkmetin nasl devrildiini grdm, dahadorusu okudum.

Elime bir kitap geti, gizli bir kitap... Kitabn .di Hkmet devirme sanat.Kitab bana postayla, irt dndan gndermiler. Kimin gnderdiini bil-tiyorum.Byle bir kitabn, postada denetlenmeden asl bana ulatna atm.Bu kitabn basld yer Patcoskylmes diyebir yer. Bu ad duymadm bile. Atlasa baktm, byle bir yer bulamadm. Kitapgizli basm olduu iin, sanrm, basld yeri de atmlar. Yok byle bir yer.Kitabn nsznde unlar yazl: Yeryznde en ok kullanlan dilngilizce olduu iin, biz de bu kitab ngilizce yazdk.Bu kitap, hkmet devirmeye yetenekli olduklar bizce bilinen kimselere gizliolarak yollanacaktr. Siz' de bu kitab, okuduktan sonra, hkmet devirmeyemerakl ve yetenekli olduklarn tahmin ettiiniz arkada~ lannza okutunuz. Bu

yolda gizli kurslar almas da salk verilir.Tam gvenemediiniz kimselere, kitaptan yararl bulduunuz blmleri daktilodaoaltarak gnderiniz. Amacnz, hkmetleri devirmek olmaldr. Bu yoldaokurlarmza baarlar dileriz.Bu kitapta anlatlan, retilen yntemlerle devitmeyecek kadar dayankl hi birhkmet yoktur.SayglarmzlaYeralt almas yapan bir anaristler topluluu nun bu kitab hazrladnsanyorum.Kitab grnce, ilkin byk bir korkuya kapld: Ne yapacam ardm. Birsre kendimi toparla-yamadm. Neden sonra kendime gelince, hkmetine candan

bal her yurttan yapmas gerekli olduu gibi bu kitab gtrp polise vermeyitasarladm. Sonr yine dndm; belki de hkmet devirmek isteyeyurttalarmz vardr. Ne diye onlara bu sanat retmekten ekmeyim?Hkmet devirme sanat adl kitap, tpk nro aeret usulleri, Makyajdanasl baar elde edilir?!Yemekler ve tatllar, ki ayda Almanca, Her gen kz neler bilmelidir?trnden kitaplara benziyor. Kitabn ayr blmlerinde, hkmetlerin cinsine, olkenin zelliine, devireceklerin tutumuna gre, herhangi bir hkmetin nasl
http://www.cepsitesi.net/http://www.cepsitesi.net/http://www.cepsitesi.net/


2/165

devrilecei, bir yemek, rnein dn orbasnn piirilmesi anlatlr gibitatl tatl, akc bir deyile anlatlm. Kitabn gzellii de burada. Kitabkimler yazmsa, kurnaz herifler-mi dorusu... nsanlar bu kitab okuyunca,iinde nne geilmez bir hkmet devirme istei duyuyor; benim gibi hkmetdevirmeyi aklnn ucundan geir-memi bir insan bile, ah nasl etsem de bir

hkmet devirsem diye iinden geiriyor. Kitaptaki blmlerden birka:Halk dman bir hkmet nasl devrilir? Diktatr idaresi nasl alaaedilir? Korkak insanlarn hkmet devirmekte kullanacaklar yntemler

Baskc hkmete kar nasl ayaklanlr, halk

nasl kkrtlr?

dlek insanlarn hkmet devirmekte izleyecekleri yollar

Verdii szde durmayan hkmetin devrilmesi

Hkmeti devirmek iin hangi zamanlarda ihtill meru olur?

Kendini meru sanan zorbac hkmetin dev-

Irilmesi

Azgelimi ve gerikalm lkelerde hkmet

levirme

Scak lkelerde hkmet devirme iinde nelere

likkat edilmelidir?

Uygar lkelerde hkmetin devrilmesi.cvm ne daraacna gideceksiniz, ne cezaevine... Hi

Ormanlk, dalk boig . enKe osayu, ucu mac mua win

devrilir? hirkac bunlar. Daha bu yntemiuygularsanz, hem hkmet devrilecek,

te, kitaptaki blmlerden birka mma e y hkmetisizin devirdiiniz anlalmaya-

te

blmde yle deniliyor: V(5n,emfen| 1998 ylnda, Haparia ktasnn kuzeydousun-


3/165

Buraya kadar anlatlan butun yoJ I os dalanyeVirnazut rma arasndakidenediniz de, yine hkmeti deviremedin ye engebdi blgede Tutuk devletibulunmak-mayn, zlmede allataca Tutuklular ok dalgac, alayc vekendilerim devrilmeyen hkmetler, bu sonbou r,

sanan saf msanlard.yolla yzdeyz bir kesinlikle devrilir. mdm ym ubat ayna kadarTutuk'larda Ya-mz bu ynteme hibir hkmet Memleket Partisiiktidardayd. Fakat bu tarih-kez deneyiniz. Denemekten ne kar, ne kayoeaseimlerde Yaasn Memleket Partisi ik-

Baarlar dileriz. Ikdardandt, Vatan Evltlar Partisi iktidara geti.

tebundan sonra, anlatm.bfhytv.rme vnL bu iktidar deiiklii Tutuktarihinde ok byk Kitabn bir zellii de u: Hkmet W.yon I

te

Kitabn bir zellii de u: Hkmet Wy

temi anlatlrken, bu yntemle tarihte devnJtilerek | Vatan EvltlarPartisi'nin banda Kafakan Bey metlerden rnekler veriliyor. Yer, zamaerde'|rd. Kt adam denilemezdi. Uluslararas toplant-

belgeler ortaya konarak, bu yntemin a g! y f uyumaktar! uyumadzamanlarda da burnunu nasl kullanlrsa baarya ulald anlathyorr

kl er yer

larn herbiri ok merakl, yer yer ok ackl, uku^ Kafakan fiey babakan oldu.Onun babakan yreimizi azmza getirtecek kadar teyeca , y ^^ ^ muhalefetpartisi olan Yaasn Memleket lerimizi rpertecek kadar korkulu olay a .9 ^ekemediler. Her ne uruna olursa olsun, size bu kitabn son blmnde anlatlanoay, d ^ ^ Ev]an Partisini iktidardan drmek isti-olduu gibi, hieksiksiz artksz aktaryorum. ^^^ Durmadan burnunu kartran biradamn

katle okumanz salk veririm. Okuyun da, zar ya olmas, ulusalonurlarna dokunuyordu, yine hkmeti devirmeyin. Ama sanmyorumKafakan Bey'in ve arkadalarnn hrsz olduk-

sanz, dayanamayp hkmet devirmeye icaiKia g ^ gazetdef de yazdlar. Bunavjmse adr etmedi.

mZ1 Ayrca unu da ekleyeyimki, anlatlan buJontei" 1 ffibir ie yaramayan


4/165

bir adamn hrsz deil le hkmet devirmenin tehlikesi de yoktur. Hi kork

15 14

diye babakanolmasndansa, i yapsn da varsn lj sz olsun... -diyordu.

Haklydlar, nk Yaasn Memleket Parl de iktidardayken az hrszlkyapmamt.

Bu antipropaganda skmeyince, Kafakan Bey' diktatr olduunu iln ettiler.Ulusa, zgrlk ta myordu.

Halk bunu da umursamad. Ksacas, Yaas

Memleket Partisi, Vatan Evltlar Partisini iktide

dan drmek iin, btn demokratik yntemle

kulland ama, onlar iktidardan drmeyi baar

mad. Bunun zerine hkmet devirmek iin hal

ayaklandrma yoluna gitti. Bu yanl bir yoldu. ;

k, kendi lkelerinin zelliklerini ve koullarn di

nmeden, baka lkelerde uygulanm ihtill ynten

lerini olduu gibi taklide kalkyorlard. Tutuk'luli

ayaklanamaz, hibir zaman hkmete kar geleme;

lerdi. Byle bir gelenekleri yoktu. Onlarn ayaklam

bilmesi iin, balarndaki hkmetin Her yun

tan ayaklanmas gerekir diye kanun karmas

ayaklanmayanlarn da ar cezalara arptrlmala

gerekirdi. Hkmetin buyruu ve destei olmada

ihtilla kalkamazlard.

Yaasn Memleket Partisi, hkmeti devirmel iin her yola bavurup dabaaramaynca bu partini genel bakan Kurt Santor, Partisinin ynetim kurulyelerini toplad, onlara yle dedi:


5/165

Sayn arkadalarm! Hkmet devirmektibaar gsteremeyiimizin nedeni, bakalkelerdek ihtill yntemlerini rnek almzdr. Oysa biz ulusalbenliimizden, yerli koullarmzdan ve kendi ruhumuzdan ayrlmamalyz. Herlkenin kendine zg

16

koullan vardr. yleyse biz, kendi ruhumuza uygun hkmet devirme yoluhangisiyse onu arayp bulmalyz. Ben bu konuda tarihimizi inceledim ve bize

uygun bir hkmet devirme yntemi buldum. Bu, dnyada bir ei benzeri dahagrlmemi bir hkmet devirme yntemi olacaktr. Benim dediklerimi dinler veyaparsanz bu Kafakan, iki aya kalmaz, gmbr gmbr devrilir.

Ynetim Kurulu yeleri, partinin genel bakan

Kurt Santor'a,

Nedir bulduunuz bu hkmet yntemi? Aman abuk syleyiniz! -dediler.

Parti genel bakam cevap verdi:

Kendi partimiz nasl iktidardan dtyse, ayn yolla biz de bu hkmetidevirmeliyiz. Biz, kendi bamza gelenleri unutup, baka lkelerden hkmetdevirmek iin hazr reeteler almaya kalkyoruz. Bizim yanldmz burasite!... Biz iktidardan neden dtk, bunu dnelim. Partimizin iktidardandmesi, partililerimizin, yani bizim kendi yzmzden olmutur. Halk bizibeenmedi, istemedi ve hkmetten drd. yle deil mi?

yeler,

Evet. yle! -dediler.

yleyse biz, kendi partimizden istifa edip Vatan Evltlar Partisine geelim.O partiyi dolduralm. O zaman yurttalar Vatan Evltlar Partisini de been-meyip iktidardan dreceklerdir. Ne dersiniz?

yeler,

ok doru yahu, hi aklmza gelmemiti. Hay aklnla bin yaa!... -dediler.

Ynetim Kurulundan biri,

17


6/165

Peki ama biz Vatan Evltlar Partisine geince orada ne yapacaz? -diyesordu.

Buna, Yaasn Memleket Partisi Genel Bakan,

Hibiey yapmayacaz... -dedi-. Bizi hi-biey yapmadmz iiniktidardan drdler. Vatan Evltlar Partisine girince de hibiey yapmya-caz. Kendi partimiz iktidardayken ne yaptksa, yine yle yapacaz. Haydiimdi birer ikier Yaasn Memleket Partisinden istifa edip, Vatan EvltlarPartisine geelim. Ve kendi partimiz iktidardayken ne yaptksa yine yleyapalm.

Bu toplantdan sonra, Yaasn Memleket Partisinin ocaklarna, bucaklarna kadaralman bu karar yayld. Yaasn Memleket Partisinden istifa edenler, VatanEvltlar Partisine doluuyordu.

Vatan Evltlar Partisi Bakan Babakan Kafa-kan da, partisine akn aknkatlmalardan ok seviniyordu. Kendi partisi gleniyor, muhalefet partisizayflyordu.

Vatan Evlttan Partisinin kongresi vard. Babakan Kafakan krsye kt,mikrofonun nnegeti:

Muh... -dedi.

Azndan daha ilk hece kar kmaz, bir alktr koptu. Alktan, Babakankonuamyor, ne syledii anlalmyordu. Bay Kafakan bir daha,

Muh... -dedi.

Muhterem arkadalar! demek istiyordu. Ama alklarn iddetinden Muh...diyor, arkasn syleyemiyordu. Yaasn Memleket Partisinden Vatan EvltlarPartisine aktarma olanlar, tpk kendi eski partileri iktidardayken yaptklargibi, bakanlarn durmadan alklyorlard.

18

Bay Kafakan,

__Muh... muh... muh... -diyor, hkrk tutmu

gibi, baka bir ey syleyemiyordu.

Muh... Alk kyamet...

__Arkadalar, ok rica ederim... -dedi.


7/165

Alklyorlard.

Tadn kardnz artk! -dedi.

Alk daha da iddetlendi. Babakan kzmt:

Ama yeter artk!... Muh... Alk gklere ykseliyordu. Babakan kpkrmzoldu,

Yeter ulan... Kesin! -diye bard. Dinleyen yoktu, alklyorlard.

Kzgnln sonuna gelen babakan, ne yapacan arp glerek,

Yapmayn ulan... -dedi-. Namussuzluk etmeyin... Muh...

Bakt ki alk durmuyor, Babakan alk grltleri arasnda ne dediini kendiside anlamadan bir sre konutu, sonra krsden indi.

Kongre bylece sona erdi. Ama babakan ner-de grseler, aktarma partililerdurmadan alklyorlard. ksrse alklyorlar, haprsa alklyorlar, es-nese, uyua, burnunu kasa alklyorlard.

lk zamanlarda bu alklara kzan, hatta,

Yapmayn yahu... Rica ederim... Namussuzluk etmeyin! -diyen Babakan, yavayava alklara kzmaz oldu. Sonralar alka alt. Daha sonra alk beklemeyebalad. Gzn krpsa da karsndakiler alklamay unutsalar, nedenalklamadnz, der gibilerden kzarak evresindekilere bakyordu.

19

Byle byle...

Halk arasnda sylentiler alm yrmt. Her kes Babakann deli olduunusylyordu. Delinij sonu ne olursa, Babakann ve Vatan Evltlar Par tisininsonu da yle oldu. ki ay bile srmedi, Vata Evltlar Partisi hkmetidevrildi.

Tarihteki bu en nemli hkmet darbesinden den almamz gerekir. Btn yntemlerdenenip de ; biriyle hkmet devrilmezse, bu yntemi denemeli gerekir. Dnyannen salam hkmetleri bile buna dayanamaz, devrilir.

Hepinize, almalarnzda baarlar dileriz.

20

MERHABA BEYFEND!


8/165

Bu olay, skdar - Beikta arasnda ileyen kk vapurda bamdan geti.skelenin kaps ald. En nde bendim. Yolcular dakalabalk deildi. st katsalonda, en dipteki kanapeye oturdum. Birka yolcu da aa salona geti. stsalonda benden baka yolcu yoktu.

Tarifeye gre vapur iskelede onbe dakika bekledikten sonra kalkacakt. Tektkyolcular gelmekteydi.

Benim olduum salona bir yarbay geldi. Topuklarn birbirine vurarak selmverdi. Selmdan sonra, geti, arkas bana dnk olarak bir kanapeye oturdu.Yarbayn selm vermesine ardm.

Arkam vapurun duvar... Yine de baka biri var m diye dnp baktm, arkamduvar, salonda benden bakas yok... Her halde yarbay beni birisine benzetmiolacakt.

Bu dnceler iindeyken, gen, gzel bir hanm

21

merdivenden kt. Beni grnce glmseyerek baylj selm verdi. O dakanapelerden birine, pencere yanna benim karma oturdu. Kadn gzmn iinebaki baka bana selm vermiti. Ben aknlktan glm seyemedim bile; bana selmverdiini bile bile, kim< selm veriyor diye sama soluma baktm. Kadn tanyorolmalydm ama hatrlayamamtm.

Merdivenden klklar kopuka iki bkn deli. kanl kt. Onlar da selmvermez mi! Biri eli ile se-lm verdi, br, merhaba, dedi. Kim olduklarmkaramyorum ki ben de onlara selm vereyim... Ya onlar beni birine benzetmiolacaklard, yada ben onlar tanyordum da dalgnlmdan hatrlayamyor-dum.Acaba bunlar kimlerdi de hatrlayamadm diye dnp dururken, yal bal,kelli felli bir adam geldi, apkasn karp yan beline kadar eilerek selmverdi. Selm veren adama ask suratla bakmak da ayp oluyor.

Yal bir efendi daha selm verince, aknlm| bsbtn artt. Vapura girenher yolcu beni tanmyordu ya... Hepsi de beni birisine benzetmi olamazlard. Eyleyse? Yoksa iskelede duran bir arkada vapura her giren yolcuya, bana selmvermesini syleyerek, benimle alay m ediyordu? Her yolcu da benimle alayayanam olamazd. Salona giren yolcularn beni selmlamalarn grmemek iinbam pencereye evirip denizi seyre daldm. Ama bitrl iinden kamadm busorunu dnp duruyordum. Dne dne bulur gibi de oldum. Hani biz de yaniu memlekete az hizmet etmedik!... ki seim dneminde de bamsz olarakmilletvekilliine adaylm koymutum. Ho seilemedim ama, seim kam-

panyas srasnda memleketi kalkndracak ok esas nutuklar sylemitim.Meydanlar dolduran halka nutuklar ekerek ok alklanmtm. Selm verenler,


9/165

beni herhalde o zamandan tanyorlard. O kadar kalabaln iinden insanlarbenim teker teker tanmama elbet imknyoktu.

Arasra u memlekette hibiey olmaz! diye karamsarla dtm olurdu. Oysa

ne kadar yanlmm. Memlekete yaplan hibir hizmet unutulmuyor. Hibir szboa gitmiyor. Seim nutuklarm dinlemi olanlar, aradan bunca zaman getiihalde, beni unutmamlard, saygyla selm veriyorlard.

Salona giren uzun boylu bir yolcuyla gzgze geldik. Adam selm verdi. Elbetteselm verecek... Ne demek? Biz bu memleket iin bu kadar alalm, uraalm,didinelim de, halkmz bize bir selm bile ok mu grecek!... Ben de ona selmverdim.

Artk gzm merdivenlerdeydi... gen kz geldi, renci olmal idiler. Kzlarselm vermeyince ok canm skld. Bu zamann genleri de hi deerbilmiyorlar, genlikte i yok!... Yazk bu memlekete... Genler byle miolmal?...

iman, orta yal bir adam geldi. O da selm vermedi. Belki beni grmemitirdiye hzl hzl k-srdm. Adam yzme bakt ama yine selm vermedi... Yazk,ok yazk!... Bir memleket, deer bildike ykselir.

Bir yolcu geldi, selm verip yanma oturdu. A-ferin, ite adam dediin byleolur.

Ondan sonra gelen yolcularn kimisi selm veriyor, kimisi vermiyordu.

Selm vermeyenlere, kollarndan tutup, Efendi,

neye selm vermedin? Ayp deil mi? diye sormak geliyordu iimden.

Bu duygumu, burnu byk bir adam olduuma yormayn... Hayr, kesinlikle!...ahsma selm verip vermemeleri hi nemli deil, ama memlekete hizmeti olaninsanlar unutursak, bu milletin sonu nereye varr? te sorun bu!... Yoksa benahsm iin hibiey istemiyorum.

Selm vermeyenlere memleket hesabna, iyiden iyiye kzmaya balamtm. Selmverenlere, glmseyerek ben de selm veriyordum.

Vapur kalkt. Selm verip yanma oturan adam,

Beyefendi, yine Toprak Ofis'te misiniz? -diye sordu.

Ne cevap vereceimi ardm. Ben hibir zaman Toprak Ofis'te bulunmadm. ToprakOfis nedir, nerededir, ne i yapar onu bile bilmem. Demek'bu adam, beni ToprakOfis'te alan birine benzetmiti. Cevap yerine, her anlama ekilebilecek gibi


10/165

glmsedim.

Adam,

Eksik olmayn Mahmut bey, ben sizin ok iyiliinizi grdm... -dedi.

Hi bozuntuya vermedim.

Estafurullah... Ne olacak... Teekkre demez! -dedim.

Adam konumay ilerletmesin diye gazeteyi ap okumaya daldm. Adam daskldm anlad m nedir, yanmdan kalkt.

Selm veren yolculardan iki delikanl yanma geldi.

Merhaba Salim ab...

Allah Allah... Bu nasl ey, Salim aabey de ner-den kt? ster istemez,

24

Merhaba... -dedim.

__Salim abi, artk malarda grnmyorsun...

Hey gidi nev> ne oynardn be Salim abi...

Ehhh... Genlik, oynardk bir zamanlar... __. Hi unutmam, Avusturyatakm gelmiti de...

Hatrlar msn o maabi...

Hayatmda ayam topa dokundurmu, bi kez bile ma seyretmi adam deildim. Amane yapaym? Ben Salim malim deilim! denmez ki...

-Hatrlamaz olur muyum hi? -dedim.

Avazm kt kadar Yaa Zehir Salim! diye ak tribnden barmaktan sesimkslmt. Nasl kvrdn kvrdn, kvrdn da taaa santradan almlayaalmlaya onsekiz pastan znk diye topu soktun ieri? Ha, nasl? Anlatsana Salimabi...

-Valla... O zaman... Evet santradan kaptm topu... almlya... kvrakvra... Hey gidi hey... ocuklar, hatrladka gzlerim yaanyor. Braknallakmza...

Sanki ok zlmm gibi yanlarndan kalktm. Selm veren yarbay da yerinden


11/165

kalkmt. Merdiven banda karlatk. Yarbay sayg i!e,

Naslsnz generalim? -dedi.

Teekkr ederim.

Ne zaman emekliye ayrldnz ?

Eh... Var yle byle... Epi...

Zaman sylesem, belki de benim general olmadm anlar. imdi yarbaya,Benzettiniz efendim, ben general meneral deilim. Askerlikte onbaydm!...desem, adam mahcup olacak; bikez beni general sanp selm vermi...

Generalim, beni hatrlamadnz galiba...

25

Asliye

Aaa!... Hi hatrlamaz olur muyum? Ha ladm. Yalnz adnz birdenhatrlayamadm. Ehhh.,^ Yalandk artk, hafzam zayflyor gittike...

Adm Muzaffer... Sizin yannzda yzba olarak...

Evet, evet... Tamam...

Yarbayn elini skp ayrldm.Vapur iskelesinde, vapura girerken selm verenkelli felli adam,

Hrmetler ederim Baha Bey... -dedi.

Bilmukabele efendim...

Naslsnz?

Eksik olmayn efendim, sizi sormal.

Hamdolsun, duacyz. Yine Yedinci Ceza Mahkemesi Reisi misiniz?

Ne evet, ne hayr, hem evet, hem hayr anlam-na gelecek gibi srttm.

Sayenizde ar bir iftiradan kurtulmutum!

Estafurullah... Neden sayemde olsun? Adalet yerini buldu!

Vapur iskeleye yanamt. Daha vapur iyice ya namadan iskeleye atladm. lk


12/165

kan ben oldum Bileti iskele memuruna verip yrdm. Arkamdan bir kadnseslendi:

kr beyefendi...

Vapurda selm veren gzel kadnd.Buyrun hanmefendi...

Pakize hanmefendi nasllar?...

Bugn btn yanllklar, terslikler beni mi bulmutu?

Teekkr ederim efendim, iyidir.

Ur ameliyat olacakt, oldu mu?

Oldu. kr atlatt...

26

Oh oh...

Yine Altmbakkal'da m oturuyorsunuz ?

Evet...

Msaadenizle efendim.

Glegle hanmefendi...

Bir vapur yolculuunda bu kadar yanlln stste geldiini kime anlatsam,inanmaz. Onun iin ben de anlatmyorum, yazyorum. Ama yanllk bu kadarlakalmad.

Murat beyefendi...

Buyurun efendim...

Efendim, ne zamandr sizi grmek isterdim, ksmet bugnm... Ben sizinhayranlarnzdan...

Estafurullah...

Geende bir filminizi grdm. Biz ailece hibir filminizi karmayz da...

Ona da,


13/165

Msaadenizle... ok acele bir iim var da... -deyip, dolmua atladm.

ok canm sklmt. Beni ben olarak bu memlekette tanyan tek kii de miyoktu?... Dolmuta yanmda oturan adam,

Merhaba Hasan bey... -demez mi.!Hele kr, beni kendi admla aran, tanyan bir kii kmt. Adamn yznebaktm, birden bozuldum. Bu adamdan ok eskiden ikiyz ra bor almtm, amaborcumu bitrl deyememitim. A-dama dndm:

Affedersiniz, birisine benzettiniz galiba...

Amma yaptn Hasan bey...

Aman efendim, benim adm. Hasan deil!...

Yahu, nasl olur?...

27

Adam adama benzer efendim.

E, benzemek de bu kadar olur!... Dolmutan indim. Adamn yamndakinesylediini duydum:

Bu herif Hasan olmasna Hasan ya... Bu numara tam ona gre. Yuttumsanmasn!...

O gn, beni ok kii baka birine benzetmi, yal-nz bir kii tanmt, onu daben tanmamtm!

28

BZM ZAMANIMIZDA...

Ne buyurdunuz? Musiki lemleri mi? Ah efendim ah, siz o lemleri bizimzamanmzda grp dinleyecektiniz. imdi musikiinas m kald, ge efendimge... Hey gidi gnler hey... Hi unutmam birgn, Apostol efendi, Tanbur HacRifat merhum, Neyzen Abdzzennan, gazelhan Tophaneli Hafz Muhiddin, bir debendeniz ve daha baka imdi isimlerini hatrlayamadm arkadalar Bentler'egitmitik. Vakit akam zeri... Bentler malm, envai kuun ve blbl cinsininmemleketi, her taraf aa... Ormann iine girip bir kuytuya ekildik, lemimizedaldk. Bir hayli demlendikten sonra arkadalardan biri,

Susun, susun... Dinleyin! -dedi.


14/165

Evlt, o ormandaki cemi cmle ku mahlkat bir fasl tutturmu ki, dilletarifi, kelime ile tavsifi mmkn deil. O zamann kular da bir bakaydcanm. imdi o kular nerde? Sanrsn ki kular bizim musiki heyeti olduumuzubilmiler de bizi arlamak

29

iin fasla oturmular. Hem de yledir, inan olsun yledir. O zamann kular birbakayd, anlaylyd.

Neyzen Abdzzennan efendi, makam cennet olsun,

ok denemiimdir... -dedi-. Bu ku mahlku raknn buharn ve anasonunkokusunu ald m, kabil deil sakin duramaz, aka gelip akmaya balar.

Bunun zerine keman Apostol efendi,,

Aman beni tutmayn! -deyip, keman kutusundan kard, yaya asld.

Allah seni inandrsn evlt, Apostol efendi yay ekmesiyle, btn kular sustu.Orman bir sessizlie brnd, t yok... Anla bak, bizim zamanmzn kularnasl kutu... imdikiler olsa, keman dinler mi, cr cr terler. O zamannkuunda bile musikiye sayg vard. Hac Rifat da tanburun kulan bkt,Abdzzennan da ney'i fleyince... Hafz Muhittin elini kulana atp da bir heyhey ekti ki, Allah Allah!... Derken bir nice-zaman sonra bizim fasl durdu.Sazlarn susmasyle blbllerin fasl balad. Sen o zamann blblndekianlaya bak! Fasl icra klnrken susuyor da fasl hitamnda kendileribalyorlar, hem de makam zerinden. Bu sefer de bizde ses yok...

Blbllerin fasln dinledik, itik, itik, itik... Blbllerin bir zaman sonrasesi kesildi. Bu sefer bizim fasl balad. Bir biz, bir onlar, bir biz, bironlar... Bizim fasl balaynca onlar susuyor, onlar balaynca biz susuyoruz.Allah seni inandrsn evlt, sabaha kadar byle... Sabaha kar ben bamimene, srtm da aaca dayamtm, biraz iim gemi. K

diye bir sesle uyandm. Arkadalara baktm, hepsi de benim gibiimenlerin zerinde szm, kalmlar. Yalnz Hac Rifat, dizinde tanburu imenekm, boyuna,

__K, k, k! -deyip elini sallyor.

Onun klamasna arkadalar da uyandlar.

__Yahu, ne oluyor? -dedik.

Baksanza, brakmyorlar ki tanbur alaym.-dedi.


15/165

Sabaha kar mehtap vurmu, her taraf gndz misali... Bir de baktk ki,Bentler'de ne kadar blbl varsa, Allah seni inandrsn evlt, hepsi HacRifat'n tanburunun sapma konmu, Acaba bu ses nerden kyor? diye meraklatetkik ediyorlar. Hac Rifat,

K, k! -diyerek eliyle blblleri kovalyorsa da, ne mmkn, onu kalkyorsayirmisi yeniden konuyor. Velhasl kelm, blbller Hac Rifat'a tanburaldrmadlar. Bunun zerine Abdzzennan ney'i flemeye balaynca cmleblbller Neyzen Abdz-zennan'n omuzuna ve bana kondular. Abdzzennanblbller arasnda kayboldu.

Yaaa... Bizim zamanmzda musiki lemleri ite byleydi.

Hi unutmam, bir gece de Kanlca'da Nzenin-zde Yahya Beyin yalsna davetliidik. Yalnn bahesinde iy- na baladk. Tbesah demlendik. Vel-kin balkvar ya balk, zerrece hilafmyok, Tophaneli Hafz Muhittin balklara gazeldinletti, ne dersin!... Allah seni inandrsn evlt, Hafz Muhittin gazelebalaynca denizin st balk bayle silme doldu ve bir parmak su grnmezoldu. Boazii'nin cmle bal, Nzeninzde Yahya Beyin yalsnn nne biri-

31

kp ve hem de fazla yer kaplamamak iin denizin iin de dikine dikine durarak,balarn sudan dar kat dlar. Kk balklara yer kalmadndan, onlardipten havaya sramaya baladlar. Havaya srayij tekrar denize dene kadarHafz Muhittin'in gazelin dinlemeyi kr sayyorlar. Bak anla o zamann bahlj lannasl balkt... Bizim zamanmzn bir palamutum imdiki zamann insannadeimem. Hey gidi hey balklar bile baka trl balkt. imdiki balklara bebalk m derim...

Keman Apostol Efendi yaya aslnca o denizi stn grmeliydin... Havadayldzlar akmay balard. Keman sesini dinlemek iin balklar denizdefrladka, efendime syleyeyim, slak derilerine meh tap vurdu mu, her birbalk donanma geceleri maytap lan gibi renk renk, l l, yldz yldz yanpsnyor Bu manzara karsnda Tanbur Hac Rifat fevkald heyecana gelip,

Allah Allah!... -nidasyle kendini balklaniauuna atmak istediyse de,glkle zaptederek paalarndan yakalayp rhtmdan ekerek, cann denizegarkolmaktan kurtardk.

Bir yandan fasl devam ediyor, bir yandan dem leniyoruz. Nzeninzde Yahya beyinabas he men nmzde bir oban ateiyakp stne zgari koydu. nmzyahnin rhtm. Rhtmn stnde dal lan denize sarkm bir aa var. Aba,bu aacu dallarndan tpk olmu meyva toplar gibi birka levrek ve birkakaragz bal tutup getirdi, gz mzn nnde balklar temizleyip tuzlayp,atein stndeki zgaraya koydu. Biz taze balklar mea yaptka, aba


16/165

aatan balklar toplayp zgaray

32

koyuyordu. Bendeniz merak sakasyle Nzeninzde Yahya beye,

.__Mrim efendim, bu nasl bir hnerdir, siz balklar aa dallarna masarsnz? -diye sual ettiimde Yahya bey,

'Bu balklar biz tutmu deiliz! -dedi-. Her ne zaman bu bahede icra-iahenk olsa, neyler, tan-burlar, kemanlar almsa, arklar sylense, balklardahi bu ahengi iyice dinlemek iin srar, rhtm stndeki bu aacn dallarnakonarlar. Mest ve mahmur olarak kendilerinden geip sazlar dinlerler. Bizimaba da ite bu balklar dallardan toplayp bize taze meze yapar.

Hey gidi hey... Bizim zamanmzn balklar ite byle balklard. imdikilereben balk m derim?... Hatta bizim zamanmzn naml balklar, balk avlamakiin a, olta kullanmazlard. Sesi pek gzel bir hafz kiralyarak gece birkaya bindirirler, hafz bir yandan dem eker, bir yandan gazel okur, gazelidinlemek urunda balklar denizden frlar, bir saate kalmadan kayn ii balkdolard. Yaaa...

Neyzen Abzzennan efendi, ahenk dinlemek iin balklarn aalara sraypitlf- nefs etmelerindenpek ziyade mteessir ve mteellim olup,

Bundan byle mbarek balklara el srme! -diye abay azarlad. Ve buteessrle bir ney fledi ki, rhtm stndeki aacn dallarnda blbllerakmaya balad. Bilmem artk balklar blbl kesilip terennm eylediler,bilmem ney sesini duyup blbller aata toplandlar, artk orasn Allahbilir...

Yaaa evlt, bizim zamanmzda musiki lemleri, muhabbet lemleri ite byleydi.imdi nerde...

33

Hi unutmam, Beykoz'da Abraham Paa Koru. luunda bir lemimiz vard. Gnedoarken, Ud Servet ile Kanun Mestan efendi, bir de Kpt-i Mslim KemaniYusuf bir fasla oturdular... Boaz'dan ili vapur, aa doru szlyor. Bizimzamanmzn vapurlarimdikiler gibi k krk kitipiyoz deil, hep. si deyandan arkl... Nevnihal vapuru Boaz'dan aa szlrken nmze gelip durdu.Sanki demir atm gibi vapur kmldamyor. Biz evvel kaptan ve yolcularhengimizi dinlemek iin vapuru durdurdularzannettik, fasla gayret verdik.Neden sonra kaptan, kaptan kknden bize bard:

Nur olun! Cmlemizi mest ve bho, musikinizle sarho ettiniz. Sazlarnznyrek yakan nameleriyle vapurun makinalar dahi istop etti. Ne kadar gayret


17/165

ettikse de makinalar iletemiyoruz. Aman sizden, medet sizden! Fasla bir araverseniz de, makinalan iletsek, yoksa seyr- sefain idaresinin tarifesiaksayacak...

Biz fasla ara verince, makineler de gldr gldr ileyip vapur harekete

geti...Ehhh... Bizim zamanmzn makineleri bile ba kayd. Makine evlt makine...Makine bile musikiden anlard ve Kpt-i Mslim Yusuf beyin keman maki neleribile durdururdu. imdi nerde o makineler, ner-de o kemaniler... Hepsi geti, birzamanm, hey gidi hey!...

Nebuyurdunuz? Muhabbet telll m dediniz? Yani pezevenk mi? Evet, bizimzamanmzn pezevenk leri bile bir bakayd. Pezevenk diye ben ite onlaraderim. imdikiler de pezevenk mi evldm... Evet, imdilerde saylar artt, okartt, nereye baksan onlar,

34

lkin bU zamann pezevengi bile sahte, nerde o esk oezevenkler... imdikileronlarn eline su dkemez, jjey gidi hey, grmeliydin de inanmalydn, neadamlard onlar. Bir kere mesleine k insanlard, bu ii amatr ruhuyla,heyecanla yaparlard. Evet, para da kazanrlard, fakat fakir fukarann dagnln ho ederlerdi. Allah seni inandrsn evlt, bir ser pezevenk Masraf Paahazretleri vard, adam zevk iin, pr akna yapard bu ii. Mesleinde yleerbap idi ki, iki hanelik bir kye gitse dahi, mesleini icradan geri durmaz veher gn ie balamadan, zektm olsun, diyerek fukaray gzetir, onlarn dagnllerini ho ederdi. Hey gidi hey, ne naml pezevenkler vard. imdi dolu,ama neye yarar, pezevenkliin de namn hatrdlar.

Ne buyurdunuz? Tuzluk mu?... Ah efendim ah, siz bizim zamanmzn tuzluklarngrecektiniz... imdikiler de tuzluk mu... Nur iinde yatsn, Hac Paa'nnkonandaki ziyafette, Allah seni inandrsn evlt, ben bir tuzluk grdm...Heygidi hey, ne tuzluktu... Bizim zamanmzn tuzluu...

TARH AL BEY

Sekiz su orta sanktlar. Bir akam zeri, koularn kaps kapanacasrada cezaevine geldiler. Koutaki ranzalara yerletirildiler.

Bu sekiz sank iinde en ok dikkati eken Ali Bey'di. Yalnz adnrenebildik; baka hibir bilgi edinemedik. Hi konumuyor, hep uyuyordu, yadauyurcasma yayordu. Yeri, ranzann stndeydi. Geldiinden beri kulukaya yatargibi oraya tnedi, yemek ve helaya gidi zamanlar dndayerinden hikalkmad. Yatanda oturduu zamanlar da gzleri kapalyd. Aradabir bagsnn stne derdi. Hi bakmyor, hi konumuyordu.


18/165

Adnn Ali olduunu da arkadalarndan duyduk.

Bir hafta kadar sonra bu sekiz kiinin neden buraya geldiklerini renebildik.Kahvede ileri-geri konumular. Bunlarn mahalledeki siyas hasmlarndan birkakii de hkmetimizin aleyhinde konutular diye ihbar etmiler. Sekiz sann

Ali Bey'den

36

geriye kalan yeas, miKumet aeymnae KonumaaiK, jjjye yemin billhediyorlard. Ali Bey'in sesini kard yoktu. Arkadalar, kendilerinden okAli. Bey'e acyorlard. nk Ali Bey o gn kahveye bile gelmemiti- Ali Bey'inhaftada, on gnde bir kahveye geldii olurmu. Ama, burada nasl uyur gibiduruyorsa, kahvede de yle durur, kimseyle iki kelime konumaz, ayn ier,biraz uyuklar, sonra kar gidermi.

Arkadalar, kendi dertlerini unutmular, ona yanyorlard. Yalyd da ondan...Ali Bey, yetmiini aknd ama bitkin, dkn deildi. Arkadalarnnsylediine gre, hibir zaman etliye stlye karmam, siyasetle hiilgilenmemi. Her ne kadar ona bey diyorlarsa da okur-yazar bile deilmi.

Hi deilse, biz yine partiliyiz... -diyorlard-. Bu zavallnn partisimartisi de yok...

Giyiniinden yoksul bir adam olduu anlalyor. Ceketinin dirsekleri yamal,ceketinin kol azlar tirfillenmi, aba pantolonunun dizkapaklar ezik...

Aradan gnler, haftalar geti, Ali Bey hep ranza stndeki yatanda oturarakuyumakta yada uyuklamaktayd; Buda heykeli gibi yle duruk ve susuk...

Ne bir konumaya, ne bir tartmaya katld. Kouta o kadar kavga grlt, okadar elence patrt oldu, Ali Bey gzlerini ap bakmad bile...

Bir gece saat 24 sralaryd. Ali Bey daha battaniyesinin altna girmi, yataauzanm deildi. Srtn yasta dayam, gzleri kapal duruyordu. Onunranzasnn altndaki yatakta arkadalar toplanm konuuyorlard.

lerinden krk yalarnda biri yle dedi:

37

zlp de ne olacak... zlmekle elimize ne geer? Bamza bir i gelmi,katlanacaz. Hem bili-yor musunuz, bir bakma benim iin iyi de oldu. Be-nimhayatmda ocuklarma anlatacak hibir hdise yoktu. Mesel benim babam, bizeaskerlik htralarn anlatrd; anakkale'ye nasl gitmi, nasl sava, m,nasl yaralanm... Amcam da, Birinci Dnya Sava'nda neler ektiini, sonranasl esir edildiklerini anlatrd. Ben ne anlatacam ocuklarma? Hi...


19/165

Bundan sonra ben de ocuklarma cezaevine nasl dtm, neler ektiimianlatrm.

Bu szlere arkadalar gltler. Yukardaki yatakta Ali Bey uyukluyordu.

Cezaevi yaantsn bir macera olarak ocuklarna anlataca iin neelenenadam,

-Elbet, birgn bunlar da tarih yazacak!... -dedi.

Uyuyor sanlan Ali Bey, bu sz zerine, birden gzlerini at, ban altkattaki yatakta oturanlara uzatarak,

Tarih yazar m? -diye merakla sordu.

Sen uyumuyor muydun Ali Bey?

Sizi dinliyordum. Tarih yazacak m bunlar?

Yazar tabi...

Bizim adlarmz da yazar m tarih? Yazar elbet. Yazmaz olur mu? Bylesyleyenler aka ediyorlard.

Ali Bey, ranzann stnden indi. Kouun iinde aa-yukar volta atmayabalad. Cezaevine girdi gireli ilk olarak byle canl grnyordu. Aradabirarkadalarnn yanna gelip soruyordu:

Admz tarihe geer, deil mi?

38

.ueer ah Jtsey...

Bir gn bizi de admzla yazarlar m?

Tabi...

Ali Bey, bir yere yetiecekmi gibi hzl admlarla kouun iki duvar arasndagidip geliyordu.

Gece yarsndan sonra herkes yatana ekilip uyumutu. Ali Bey o gece hiuyumad, btn gece kouta volta att.

Sabahleyin koularn kaps alnca da btn gn bahede drt dnd. Skskarkadalarna,


20/165

Tarih bizi yazacak, yle mi? -diye soruyor, Elbette! cevabn alnca da,

yi ki o gn kahveye gelmiim, iyi ki konumuum... -diyordu.

Arkadalar onu, o gn kahveye gelmediine, konumadna bitrl

inandramyorlard.Ali Bey o geceden sonra dinleti, genleti. Bahede kollarn kabartarak,gsn iirerek, ba yukarda geziyordu.Eskisi gibi susmuyordu, ama gevezelik de etmiyordu. Tarih bir kiiliebrnd iin, en normal konumay bile bir vecize gibi sylyordu.Szgelii,

Naslsnz Ali Bey! -diye sorulsa, edal bir sesle,

nsan, iyi olmaya altka iyi olur... -gibi deerli szler sylyordu.

Arkadalarndan biri,

Buyurun, yemek yiyelim! -dese, Ali Bey elini kaldrp.

Yemek iin yaamamal, yaamak iin yemeli!... -diye hemen bir zlszsylyordu.

Hzl hzl volta vururken, aya taa arpp sen-

39

delese, hemen dorulur, parman uzatarak bir zl-sz uydururdu:

Ayan taa arpan, ban korumal!... Tarih Ali Bey diye lakap taktlar.Gerekten Tarih

Ali Bey, cezaevinde pek az konuarak, konuunca da byk byk laflar ederekgnlerini geirdi.

Yarglanmada yedi arkada beraet etti. Ama Tarih Ali Bey mahkm oldu. O gnkahveye gelmediini, kahvede de konumadn tanklar mahkemede sy. lemisler.Ama Tarih Ali Bey, gsn kabartp,

Kahveye geldim. Kahve medeniyetin kulbdr. Ve ben kahvede konutum. nkinsan konuan hayvandr. Ve dedim ki... -diye balayp bir nutuk ekmi,ilemedii suunu itiraf ederek mahkm olmu.

Tarih Ali Bey, imdi hayatndan ok memnun. Cezaevinin koridorlarnda,bahesinde din admlarla dolayor, nutuk verir gibi konuuyor, sesinikalnla-trarak byk szler sylyor. Kendisini tarihlerin yazacana iyice


21/165

inanm. yle mutlu^ yle bir rahatl var ki!

40

AL BEY BERBAT ETTM

Birtakm tecrbeli yazarlar, airler, genlere, amatrlere yle yazmayn, yleyazn, byle yazn diye t verirler. Bu tler, dersler hibir ie yaramaz.

Kimselere ders vermek haddim deil ama, bamdan geen bir olay anlatrsam,belki gen hikayecilere yararl olurum diye dndm.

Geenlerde Tarih Ali Bey adl bir hikye yazmtm. imdi bu hikye dillerdedolayor. Kimi grsem, bana hemen o hikyemden szayor. Yirmi yldr hikyeyazarm, bugne dek yazdm hikyeler iki bine yaklat, ama bu hikyelerinhibiri Tarih Ali Bey denli ilgi grmedi. Bu hikyenin dedikodusu ilkinstanbul'a, sonra Trkiye'ye yayld, daha sonra da snrlar ap btn dnyayaulat. Btn bu yaylma da, hikyenin dergide kndan sonra on, on be gniinde oldu. En iyisi, bu hikyenin nasl yazldn size anlatmalym.

41

Cezaevindeydim. Benim giriimden birka gu^ sonra cezaevine bir gazeteci geldi.Neden cezaevine sokulduunu aklamay, onun adna, doru bulmu. yorum.Tutukluluu basn suu sanklndan deildi,

Onunla uzun boylu tanklmz yok, karlan-ca selmlarz, bir yerdeyanyana dersek, birikj laf konuuruz, ite o kadar... Koularmz ayryd.Bahede buluur, konuurduk; aradabir de yattm koua gelirdi.

Birgn koulanndaki bir tutuklunun durumunu, davrann anlatt. izdiikarakter pek houma gitti. Bu adamn hikyesini yazacam dedim. te TarihAli Bey hikyesi bylece yazld. O hikyeyi yeniden anlatp banz iirecekdeilim, yalnz o hikyenin hikyesini anlatacam.

Tarih Ali Bey hikyesi dergide yaynlandktan sonra benim de bam derde girdi.Derginin sata kt gn, idarehaneye gitmitim. Derginin sahibi yzme birtuhaf bakp,

Yahu, ne yapmsn? -dedi.

Ne yapmm? -diye aarak sordum.

Tarih Ali Bey'i berbat etmisin.

O adda bir hikye yazdm bile unutmuum.


22/165

Tarih Ali Bey de kim ? -dedim.

Geen sayda kan hikyen. Hatrladm.

Pekiy, ne yapmm?

Berbat etmisin...Cezaevinde birlikte tutuk olduumuz yazar, dergide hikyeyi grr grmez, hemendergi sahibine telefonu am:

Tarih Ali Bey hikyesinin konusunu ona ben

42

erritim, takat Al Bey berbat etmi. O hikaye yle mi yazlrd, yazketmi, bilseydim hi anlatr mydm...

ki saat sonra yine am telefonu:

Dndke kan beynime sryor, gzelim hikyeyi rezil etti. Yazk...

Dergi sahibi de bana,

ok yazk... -dedi-. Ali Bey'i berbat etmisin...

Bana kalrsa berbat merbat etmedim.

Yok yok, berbat etmisin.

Demek, elimden o kadar geliyormu... Canm skld, idarehaneden ktm. Yoldabir

arkadala karlatm. Daha selm vermeden,

Birader -dedi-, Ali Bey'i berbat etmisin... Tarih Ali Bey kepaze olmu.O gzelim hikye yle mi yazlrd ?

Sen hikyeyi okudun mu ?

Okumadm, nerde kmt?

Pekiy okumadn da, Ali Bey'i berbat ettiimi nerden biliyorsun?

Hikyenin konusunu sana anlatan syledi. Adam kendi anlatt hikyeyibilmez mi? Yazkolmu Ali Bey'e...

yi olmu, canm saolsun... -dedim, yrdm. Keyi dnerken bir gazeteci


23/165

arkadala karlatm, el sktk,

Herkesten umardm ama, senden bunu beklemezdim... -dedi.

Ne olmu ?

Ali Bey'i berbat etmisin...

Sen okudun da m byle sylyorsun ?

Okumann ne gerei var, herkesin aznda...

43

yle canm skld ki, Gazeteciler Cemiyeti'ne gidip arkadalarla birazkonuaym, dedim. Ben ieri girince, ordakiler konumalarn birden kesip yzmebir baka trl bakmaya baladlar. Benim iin birey konuurlarken stlerinegeldiimi sezdim. Souk souk selmlatk. Neden sonra yanma gelen bit arkada,

Pek zldm... -dedi.

Ne oldu ? -diye sordum.

Tarih Ali Bey'i berbat etmisin... -dedi.

Ederim! -diye bardm.

Sana hikyenin konusunu veren, az nce buraya gelip anlatt hereyi. Zavallhrsndan alayacakt nerdeyse. Vah vah, yazk olmu Tarih Ali Bey'e. Btnarkadalar zldk.

O gn akama kadar hangi tand grdmse Tarih Ali Bey'i berbat ettiimisyledi. Hi detim deilken o gece meyhaneye gittim. Meyhanede, on-be yldrgrmediim bir arkadamla karlatm. Hal hatr sorduktan sonra arkadam,

Pek zldm... -dedi.

Ne oldu ? -diye sordum.

Ben -dedi-,pek hikye filan okumam. Bugn bir yerde konuuluyorduda, orda duydum, Birisi sana tarihten Ali Bey adnda birini anlatm, sen deyazmsn ama, berbat etmisin Ali Bey'i. Ben anlamam, yle konuuyorlard. Pekzldm do| rusu...

Sulu sulu sustum.Biraz sonra da oradan k tim. Ara sokaklarda bir koltukmeyhanesine girdim. Buradakiler dergiyle, hikyeyle ilgileri olmayan, gnlkileri arkasnda koan kiilerdi. Tezgha dirseimi


24/165

44

dayadm, arap bardan azma gtrrken, arkamdan, Tarih Ali Bey, diyeszler duydum. Konuanlar beni tanmyorlard, sk sk adm da anarak Tarih

Ali Bey'i nasl berbat ettiimi birbirlerine anlatyorlard.Gece yarsndan sonra evime gittim. Ertesi sabah olum,

Baba -dedi-, herkes senden konuuyor.

Ne diyorlar?

Sen Tarih birisini berbat etmisin ama, ad Ali Bey mi ne...Kahvaltda karm,

Bu Tarih Ali Bey de kim ? -diye sordu.

Berbat ettiim herif! -diye bardm.

Ne kzyorsun canm, btn komularn aznda da onun iin sordum.

Hemen evden ktm. Vapurda karlatm arkadalar da Tarih Ali Bey'i naslberbat ettiimi soruyorlard.

Babli'den karken, bana bu hikyenin konusunu anlatan gazeteciylekarlatm. Elimi sktktan sonra,

Yahu, darlma ama -dedi-, anlattma anlatacama piman oldum, Tarih AliBey'i berbat etmisin. O hikye yle mi yazlrd be... Tuh, yazk oldu.

Elimden o kadar geliyor...

yleyse yazmasaydm. Braksaydn, ben yazardm...

.Bir de sen dene, ne yapalm... Sylenecek sz ok ama... O gn nereyegittimse herkes Tarih Ali Bey'i nasl berbat ettiimi yzme vurdu.

45

Yahu, Tarih Ali Bey'i berbat etmisin be..,

O Tarih Ali Bey'in Allah belsnversin, emi... Tarih Ali Bey'in de,coraf Ali Bey'in de, btn Ali Bey'lerin...

Bir hafta, ard kesilmeden, bu byle srd. Artl dayanamadm, bu hikyeunutuluncaya kadar evden kmamaya karar verdim. Evde kaldm ilk gn, sabah


25/165

erkenden telefon ald.

Allooo, buyrun...

Kimsiniz ? Adm syledim.

Ben bir okurunuzum.

Buyrun efendim.

Sizin iin baz uygunsuz sylentiler duydum da...

Ne gibi efendim ?

Siz Tarih Ali Bey diye bir hikye yazmsnz efendim.

Hay ellerim knlayd da yazamaz olaydm efendim.

Ama bakasnn verdii konuyu... Olmaz ki... Ali Bey'i berbat etmisiniz.

Az sonra da bir kadn telefon etti. Sinirli sinirli konuuyordu.

Beyefendi!

Buyrun hanmefendi.

Sizin Tarih AliBey'i berbat etmeye ne hakknz var?...

Ben byleyim hanmefendi, hi dinlemem, berbat ederim. Hani sizi de elimegeirsem...

Sen beni biraz zor...

Telefonu kapadm, ama zil sesi durmuyor ki...

46

En sonunda telefon fiini karmak zorunda kaldm.

Ertesi gn Konya'dan bir mektup geldi. zet olarak mektupta yle yazlyd:

Sayn yazar,

imdiye kadar hemen hemen btn eserlerinizi okumuumdur. Yazlarnz da okbeenirdim. Fakat geenlerde bir arkadanzn size anlatt bir konuyu TarihAli Bey diye yazarak berbat etmisiniz. sabet ki, ben o hikyeyi okumadm. Buhdiseyi duyduktan sonra size olan gvenim sarslmtr. Demek ki, siz btn


26/165

hikyelerinizi de byle yazyormusunuz. Yazkki, bir syleyen olmad da,onlar okuduk. Artk ipliiniz pazara kt. Bundan sonra sizin tek satrnzbile okuyacak deilim.

leden sonraki postadan buna benzer mektup daha geldi; Artvin'den,

Silifke'den, Gmhane'den... Ondan sonraki gnler bu trl mektuplar yad. Beon gn sonra da Amerika'daki bir arkadamdan bir mektup aldm. Arkadam yleyazyordu:

Karmla sinemaya gitmitim. Antraktta, arkamdaki iki kiinin Trkekonutuklarn, senden szet-tiklerini duydum. Adn duyunca kulak kabarttm.Tarih Ali Bey'i berbat ettiini birbirlerine anlatp duruyorlard.'Affedersiniz' diye yanlarna sokuldum, seni tandm, arkadam olduunu,adn duyunca dayanamayp konumalarna katldm zr dileyerek anlattm.nce seni tanyp tanmadklarn sordum. Tanmyorlarm. Bunlar Trkiye'dekiayr ayr dostlarndan aldklar ayr ayrmektuplardan, Trkiye'de olupbitenler arasnda, senin de Tarih Ali Bey'i berbat ettiini renip zlmler.Onlardan, baka bir bilgi edinemedim.

47

Kuzum, bu l arn ey ner Kim ise, senin ouaaarn. dan ne alp veremediin var dazavally berbat ettin i Dorusu senden bunu ummazdm. Bu meseleyi ay. dmlatacakmektubunu bekliyorum.

Onbe gn evde kapal kaldktan sonra bunalp dar ktm. Vapurdakiyolculardan tanyanlar, ta. nmayanlara arkamdan beni gsterip fsldyorlard;

Bak bak, Tarih Ali Bey'i berbat eden ite bu herif!

Yaa, demek o anlatlan bu...

O gn ilk olarak Tarih Ali Bey'i berbat ettiim; sylemeyen bir arkadamlauzun uzun konutum, Ha imdi syleyecek ha imdi, diye bekleyip durdum,Sylemeyince baya tedirgin olup,

Biliyor musun, ben ne yaptm... -dedim.

Ne yaptn?

Sahi bilmiyor musun? Bilmiyorum.

Yahu ben Tarih Ali Bey'i berbat ettim be...

Yok canm, pekiy nasl oldu bu i?...

Btn dnya alkanyor, sen nasl oldu da duymadn?


27/165

Ben iki aydr hasta yatyordum, evden yeni ktm.

Tarih Ah Bey'i berbat ettiimi bilmeyen tek kii varm, ona da ben anlattm;nasl olsa bakasndan duyacakt.

leyin lokantada bir tandk selm verir vermez:

Arkada -dedim-, Tarih Ali Bey'i berbal ettim, bu elde bir. Baka sznvarsa buyur konualm

Aradan bunca zaman geti, hl bana Tarih

48

Ali Bey'i berbat ettiimi sylyorlar. Ho size de bunlar boubounaanlatyorum ya... Siz nasl olsa, Tarih Ali Bey'i berbat ettiimi oktanduymusunuzdur.

Ne dersiniz, bini akn hikye yazdm da, hi biri Tarih Ah Bey adlhikyenin grd ilgiye ulaamad.

Gelelim gen hikayecilerin bu olaydan alacaklar derse: Aman gen yazarlar, sizsiz olun, sakn bakalarnn verdii konulan yazmayn. nk onlar bu konularkafalarnda yle allayp pullamlardr ki, gelmi gemi btn nl yazarlarbirleip de bu konuyu yazsalar, yine haspalara beendiremezler. Kelimelerigmleyip her birinin stne ku oturtsanz, yine makbule gemez. Bulduklarkonuyu kendileri yazsalar yet deerinde olur ama, yazmazlar yoksa... rneinbana bu Tarih Ali Bey konusunu anlatan, mrnde hikye yazabilmi deildir.

Hele bir de benim bama geldii gibi, bir grmemiin diline derseniz yayhalinize; Tarih Ali Bey'i berbat ettiiniz yetmez, bir de size o konuyu vermiolan ite byle berbat etmek zorunda kalrsnz.

49

YRMBE KURU

Btn yaamnda bikez kendisine bir emek karl olmadan, para verilmekistenmiti. Bu para, bamyd, rvet miydi, armaan myd, yoksa yine de birkck emein karl myd, belli deildi.

Olay, bundan otuz be yl nce yle gemiti: O zaman yirmibir yandaokuryazar olmayan, konuma szl pek yoksul, irikym bir delikanlyd.Grevli bulunduu yere, elli yalarnda, salar aarm, gzlkl, iyi giyimli,yz izgileri ince, ellerinin yumuakl baknca belli olan bir adamgetirmilerdi. Nbeti olarak bu adamn banda beklemekle grevliydi. Adam ona


28/165

para vererek bir paket cigara aldrmt. Cigaray getirdi. Adam da, yirmibekuru uzatt, ona vermek istedi. O, birden elini havaya kaldrarak:

Rvet yok! -dedi. Kalarn atm, suratn asmt:

Rvet yok! Burada hikimseye para vermeyeceksin, anladn m?...Rvet zerine ksr szlnn yeterince epiy sylendi- Gzlkl adamn yzkpkrmz oldu. yirrnibe kuruu tutan eli bir sre bolukta kald, son-rautanarak paray cebine koydu.

Delikanl bir saat sonra arkadalarnn arasndayd. Onlara anlatyordu:

Herif ikibuuk Ura rvet vermeye kalkmaz jj? Elini ittim. Kendine gel,dedim. Biz rvet almayz dedim!

Btn gn, btn hafta bunu anlatt:

ki buuk liray uzatnca beynim att. Sok onu cebine! dedim.

ki buuk lira arkada... Az para deil. Valla-ha almadm!

ki yl sonra evindeydi. Babasna anlatyordu:

Bize ne rvetler vermeye kalktlar. Tvbe almadm. Herifin biri yirmibeliray uzatt... Ben seninbildiin adamlardan deilim! dedim, ittim elini...

drt yl sonra kahvede arkadalarna sz arasnda anlatrken olay, u biimegirmiti:

Bize ne rvetler vermek istediler. kr, harama el uzatmadm. Herifin biri,ikiyzelli liray bir rpda sayd nme. Dnp bakmadm bile... Ne demek?...

Be on yl sonra evine gelen konuklara yle anlatyordu:

Yoksulluk ayp deil, yeter ki insanda namus olsun. Bana bir tarihte adamnbiri ikibinbeyz lira rvet vermek istedi. Paralan sayd, sayd, cebimesoktu. Koca tomar olduu gibi karp suratna arptm. kibinbeyz Uraefendi, bir dn... Yemekle, samakla "bitmez. Velkin tenezzl etmedim.

51

Onbe, yirmi yl sonra, k geceleri oullarna sk genlik anlarn anlatrd:

Siz, babanzn fakirliine ne bakyorsun^ gnl zengin... Her iin badoruluk. Allah doru, luktan ayrmasn... Bir tarihte herifin biri yirmibebijlira, evet tastamam yirmibebin Ura rvet srd nme. Avuladm gibi


29/165

paralar suratna arptm Yirmibebin lira bu... Ky deil, kasabay satn al!Adamn yedi gbek soyuna sopuna yeter... Almadm]

Yirmibe, otuz yl sonra, kahvede, yolda, akraJ balarna, arkadalarna,tandklarna sksk yle anlatyordu:

Herif, ikiyzellibin liray sayd, da gibi paray yd. Allah seniinandrsn, dnp bakmadm.. Biz ne rvetler grmz. Ama, Allaha kr paninamzn ucunu dedirmedik!...

Yn orabnn yrtndan kan topuunu uu-turarak, gzlerini szer,

Bu yaa geldim, rvete el srmedim... -derdi-kiyzellibin lira bu... Lafdeil, ikiyzellibin!

Rakam hayli bile ikiyzellibinin stne kmad iin, orada kald. Yllarcaanlata anlata kendisinin bile inand, hatta verilen bu byk rveti almadiin, iinden gizli bir pimanlk da duydut bu olay anlatrken, gs gerilir,sesi titrerdi:

kiyzellibin lira bu efendi, ikiyzellibin!...

52

GZM ISIRIYOR

Gz hafzam ok zayf. Bir kere deil, -drt kere tantrldm insanlarbile kolay kolay hatrlayamyorum. Bu unutkanlk beni ok zaman utandryor.

Bir zamanlar birisiyle tantrmlard.

Memnun oldum efendim! -diye adamn elini skarken, o,

Bu drdnc tantrlmamz... -dedi. Bir utandm ki...

Affedersiniz... -filan diye bieyler mrldandm.

Aradan bir zaman geti. Bu adamla beni bir daha tantrdlar. Ama ben onun oadam olduunu yine hatrlayamadm iin, glmseyerek,

Memnun oldum efendim! -derken, adam kalarn att:

Bu beinci... -dedi.

Kpkrmz oldum utancmdan. Bir daha yzn unutmayaym diye dikkatle baktm.

Gel zaman git zaman, yine o adamla beni tatij, trdlar. Ama ben yine onun o


30/165

adam olduunu hatt, layamadm iin:

Memnun oldum efendim! -diye elimi uzatt^ Adam,

Bu altnc!... -diye bararak elimi itti. Artk onu iyice tandm. Her

grdm yerdehemen tanyorum. Ama imdi de o beni tanmazlktan geliyor. Tam adam tandm,adam da bana danld Bu unutkanlk yznden, tramvayda, otobste, yada yoldagiderken yz glen birini grsem, acaba bir yerden tanyoruz da yinehatrlayamadmmidiyi ben de ona glyorum... Ben glnce, adam daha ok glyor.Sonra birbirimize doru yaklayoruz, el s. ksp hal hatr soruyoruz:

Naslsnz efendim ?Teekkr ederim, siz naslsnz? Adam yzme dikkatle bakp:

Affedersiniz, birdenbire hatrlayamadm, nereden tanyoruz? -diye soruyor.

O zaman anlyorum ki, adam tandm filan yok...

Bilmem. Sizi tanr gibi oldum da... Katr byle bozuldum.

nsanlar ancak her zaman grmeye alk oldu-um dekor iinde tanyabiliyorum.Diyelim, vapu biletilerini tanrm ama, yalnz iskelede... skelede bakayerde, bileti elbisesinden baka bir elbiseylf grrsem Yahu, ben bu adam biryerden tanyorum ama nerden?... diye dnp dururum. Yakn b tandm m,komumuz mu, okul arkadam m bitrl karamam.

54

Birgn vapurda, bir adam geldi, Karma oturdu, lmsyordu. Anladm ki,hatrlayamadm bir tandk. Hatrlayamadm belli olup da utanmayaym diye,atik davranp uzandm, hemen elini sktm. Adamla konumaya baladk. Bu kez hiyanllk yoktu. Bu adam kesinlikle tanyordum, ama nerden ? Bizim ordakipostanede memur mu, vapur bi-letisi mi, yoksa bizim bakkal m?... Her zamankisahnesini, dekorunu gzmn nne getirebilsem, tanyacam. On dakika kadarkonutuktan sonra,

Affedersiniz, sizi tanyorum. Gzm sryor ama, nerden,karamyorum... -dedim.

Adam,

Beni herkes tanr... -dedi-. Byk postane nnden geer misiniz?

Byk postane der demez hatrladm. Oradan geerken, her akam bu adamgrrdm. Bara bara trl eyler satard. Adam anlatmaya balad:


31/165

Beyefendi, ben kumu alr, bbreklerden kum dken il diye satarm evvelAllah... Benim sermayem dilim. Bize ayrca sermaye istemez. Birgn leke sabunusatarm, birgn jilet satarm, birgn haerat ldren toz satarm. Siz banabakmayn... Bu zenaat Allah vergisi... Sermayesi yok, hammaddesi yok. Bendeniz,

kirada oturduumuz evin bahesindeki topraklan, kutulara doldurdum, lekesabunu diye aylarca sattm. Sonra bahede toprak kalmad da alttan kil kt. Busefer kili biraz suyla kartrp tplere doldurdum, yaptrc madde diyesattm. Bendeniz halis deniz suyunu srasnda ngiliz tuzu diye, srasndaesans diye satarm. Evdeki sobamzn kllerini hi ziyan etmem. Doldur kutulara,sat... Haerat tozu diye, te-

55

mzieme tozu diye, suni guore diye... ArtiK nasl biimine gelirse...sizlikten ikyet eden vatandala-ra ayorum. bilenin, kl kuanann,demiler. ini bilene bu memlekette i ok... Yeter ki insan i karmasnbilsin. nsan dediin tatan ekmeini karmal. Mesel bendeniz, u vapurunsprntlerinj imdi toplar, yine bu vapurun yolcularna, basura, lsere,ekzemaya, mayasla en birinci il diye satarm... nk efendim, mesele,konumakta...

Vapur iskeleye yanap da ayrlncaya kadar adam dinledim.

Bu olaydan birka yl sonra bir tccar arkadamn yazhanesindeydim. Arkadam,beni birisiyle tantrd.

Adam,

Beyefendiyle eskiden tanrz... -dedi. Evet, adam tanyordum ama nerden?...Semt

karakolunun polisi sivil elbise mi giymiti? Yoksa hergn bindiim banliytreninde memur muydu?

Sizi gzm sryor... -dedim.

Efendim, ben tccarm... -dedi.

Ne ticareti yaparsnz?

hracat...

Tandm ihracat hi yoktu.

Ne ihra ediyorsunuz?


32/165

Ne olursa... Kepek ihra ederiz, zm ihra ederiz, fndk ihra ederiz... Kimne isterse, onu ihra ederiz.

alma alannz geni...

Yooo... Benim iim, ta, akl, toprak, kum zerine. Bendeniz, drt kilokepei, drt bin ton kepek olarak ihra etmiimdir. Nasl m? Gayet basit...uradan buradan tala, krpnt kt bulur, uvallara doldurur, stne de birazkepek serpitirir, gnderirim. Bendeniz, fndk diye bin uval kk akl ihraetmiimdir. Tabi bir miktar fndk da kullandk... gir tarihte, sekizyz tonfasulye diye, toprak ihra ettim- Hani memlekette erozyon yznden toprakkalmyor diyorlar ya, doru deil... Yamurlarn srkledii topraktan nekar... Asl, memlekette toprak kalmamas, son zamanlarda ihracatmznartmasmdandr. Hatta bu gidile memlekette ta bile kalmaz sanrm. nk buihracat sayesinde ta, toprak eksiliyor ve gnden gne memleketin seviyesiiniyor. Bir zaman sonra da bayr kalmayacak, memleket dmdz olacak... Tabibir kere ihracat yaptmz yere bir daha birey gnderemiyoruz, yanialmyorlar. Ama birer kere gndermek bize yetiyor. Mesele iini bilmekte...Beyefendi, bu memlekette ok i var...

Anlattklar bana aka gibi geldi. O gittikten sonra arkadama sordum,

Doru... -dedi-. Bu adam sndrlm badana kirecini krem, toz kireci de pudradiye satt.

Bu ihracaty tanmtm. Vaktiyle, Byk Postane nnde satclk yapanadamd. i ilerletip ihracat olmutu.

Aradan yine epiy zaman geti. Bir avukat arkadamn yazhanesinde birisiyletantrldk. Adam,

Sizinle daha nceden tanrz... -dedi.

Benim de sizi gzm sryor... -dedim. Ama adam nerden tandm bitrlkaramadm. Adam,

Efendim, imdi politika ile urayoruz... -de-

57

di-. Hrriyet mcadelesine atldk... Halk... DemolJ rasi... Hrriyet vememleketin kalknmas... \ mhim... Bizim partimiz...

Adam tanmtm. Eski ayak satcs, daha sonrJ ki ihracat, imdi depolitikac olmutu.

Yumruunu masaya vurarak:


33/165

Biz memlekette... -diye barrken szn tim:

Evet, evet, sizi imdi tandm... Artk hi unut.1 mam.

FUR, FUR, FUR!...

Sesi incecik, gvdesi ufack, boyu ksack... irkin de stelik. Gel gr,sevimli adam! Gler yzl de ondan olacak. Glerken, fermuar zlr gibiincecik dudaklar kulak diplerine kadar alnca prl prl dileri grnr.

Furfur Recep'in nasl olup da adam ldrdne aardm.

Buncazn ldrecei adam, sinek gibi biey olmal.

dam altnda yatanlarla senli benli konuulmaz. Onlar fermanl... yle ya, adamnasl olsa idam edilecek. lm lm bir lm, idam stne idam edecek deillerya... Recep de idam cezas altnda yatarken, pek yle yanna sokulan olmazd. Nezaman ki idamdan kurtuldu, cezas yirmidrt yl hapse dnd, ite o zamankoutakiler ona adyla seslenip Furfur Recep demeye, onunla akalamayabaladlar. akaya dayanklyd ama, hapisane akas da dayanlr gibi deildirki...

Alay uzatanlar kovalar, kovalar, sonra Hint horozu gibi atlar zerine, vurmayabalar. O byle birine vurmaya balad m, btn mahkmlar toplanr, hep birazdan barrlar:

Fur, fur!... Fur yavrum fur!... Fur ha fur!...

Recep'in vurmasndan ne kar... Btn vcudu tek yumruk olup da vursa yinehi... Onu kzdrmak iin alay edenler, hapisanenin orta bahesinde bu cmbyaratmak iin yalancktan kaar, sonra da szde yakalanm, ondan dayak yemiolurlar. Recep vurur, vurur, sonunda yorulur zavall, ter iinde kalr. Bakarki, nnde iki bklm kapanm olan adama yumruklarnn hi etkisi yok,kalabala dner, incecik dudaklarn kt yrtlm gibi aarak apak, prlprl dilerini gstererek gler:

Hhh!...

Ortal bir kahkahadr kaplar. nnde srtn kamburlatrp dayak yiyen de,Recep'i iki kolu arasna alp kapar, ya kucana, ya omzuna alr, ya banaoturtur, bahede dolatrmaya balar.Recep'e neden Furfur lakabnn takldn kendisi yle anlatr:

Siz beni byle mi grrsnz... Hi hi!... Bir avrat yznden bu hale geldikite...


34/165

Bir kyn bir aasnn oluymu. Kendi dediine gre, eskiden am yarmas gibiiriyarym.

Ulan Furfur Recep atma, am yarmas gibi herif, bylefil kuyruu kadar kalrm?

Kalr... O karya den daha da beter olur. Allahtan cinayet iledim deelinden kurtuldum. Yoksa beni klte klte hap edip yutacakt. Allahdmanm byle obur avrat eline drmesin...

60

- Dediine gre, bir zamanlar Furfur Recep gibi uzun adam, bu hapisanede bileyokmu.

Cami kapsndan girerken, bam eerek girerdim... -diyor.

Hesaba gre demek boyu, iki metreyi aknm... arl da, iki bapehlivanarl...

iki kii kollarn evreler de belimi dolayamaz-lard... Koca kz yokuavurup da kany ekemez-se, ya Allah der boyundurua bir girer, bir soluktakany da, kz de eker karrdm. Camu bataa batm, debelendikebatyor. Kye kotular, aman Recep!...Vardm bataa... Koca camuu kuyruundankapmamla, ektim kardm, attm te yana...

Furfur Recep ite byle bir yiitmi. Bir oturuta, koca kuzuyu yer, bir destiayran ier, stne daha da var m dermi.

Kyn kzlar, hep ardnda dolanrlar, gznn iine bakarlarm. Zengin dersenzengin, yiit dersen yiit-

Kyde -diyor-, Durdu kar derler, bir kar var. Bu Durdu Karya 'HerifBitiren' adn takmlar. Bu karda her ne illet varsa, buna hibir erkek gyetiremiyor. Karnn bir merak da yal ve zengin adamda. Bilirim,ocukluumda, cscbl gezen, deli bozuk bir kan idi. Nasl ettiyse, kynimamn kandrd, evlendi onunla, ayna kalmadan herifi verdi topraa! mamdanev kald, birka para tarla kald, birka ba mal kald. Yahu karya bak sen,kocasnn cenazesi kalkarken, gz baka heriflerde... Kocasnn cenazesinegelen birini gzne kestirecek de herifin iini bitirecek. Ve de yle oldu.mamn cenazesine gelen, iki karl, be ocuklu, on yedi torunlu kymzn

61

muhtarn, daha o gn ayartp, karlarndan ayrtmad m! Muhtarla evlendi.nar gibi koca muhtar biriki ayda eritti, mezara gnderdi. Muhtardan dnyakadar mal karya miras kald.


35/165

Muhtarn cenazesi kalkyor. Durdu karnn gzleri fldr fldr dnm ki,yaknda ldrecei herif ayartabilir mi? Ne dersin, buldu be, buldu namussuzkar... Cebbar Aa'y batan kartt, ka varmadan da Cebbar Aa'nn iinibitirip, defterini drd. Cebbar Aa, babamn can birlik yolda... erde

cenazenin suyu snrken Durdu kar babama sokulmaz m?... Ulan bizim kocaadamn eceli mi geldi yoksa... Vallaha birader, bu Durdu, kar deil Azrail...Baktm bizim koca adam elden gidiyor, vardm babamn yanma,

Tvbe olsun, bana bu kary vurdurursun baba, ayan denk at!... -dedim.

Kotum Durdu karya:

Ulan seni kevgire eviririm namussuz, koca adamn yakasn brak!

Yahu, kar, herifleri ldre ldre, kyn tapusunu stne geirtip, birbanaky iftlii yapp stne oturacak...

Ne dersin, karyla ba edemedik de babam geceleri gizliden evine almayabalad. Nikh olmasn da, varsn bizim ihtiyarn gnl ho olsun... Nikh ky-lrsa, Durdu kar babam da ldrp mirasna konacak.

Durdu karnn zoru, ille de nikh...

Ulan, evlenirseniz, ikinizin de kucak kucaa leinizi sererim... -diye bunlarahaber ilettim.

ok kr, nikh kylmadan babam rahmetlik

62

du Babamdan Durdu karya bir zrnk kalmad.

Hemeriler,

__ Ulan Recep, deil mi ki babanla nikhlan-asna engel oldun, bu da bizimbildiimiz Durdu var ise> bunu senin yanma koymaz!... -dediler.

yle de oldu. Kar bana can dman kesildi.

Birgn meelikten gelmitim, drt eek yk odun kesmiim. Yorgunum... Yataal gibi dtm. Uyku aras baktm, elimde, avucumda yumuak yumuak, scakscak... Tvbe!... Ulan hayallendim mi nedir, eytan m kandryor yoksa...demeye kalmad, yzmde, dalaha gelmi ksnk inek solumas duydum.

Ulan o ne?...


36/165

Bir de baktm, ne grsem, Durdu kan stme abanm mrl mrl mrldanyor:

Yiitim... Recebim... Koum... Aslanm!...

Var te namussuz!...

Yahu Durdu kar, yorgunluuma getirip gece koynuma girmemi mi... Belime dolandki, parmaklan mengene demiri olmu, skmenin olas yok... Yahu, bataa girmicamuu kuyruundan ekip karan ben deil miyim... Bizim yiitliimizdekteyken Durdu karya hi skmyor. Biz dek iinde saba-hacak mecelletik,tepindik. afak skerken, gayri dermanm tkendi, Durdu karya teslim oldum. Birde baktm ki sabahleyin, dei, yorgan paralamz.

Devrisi gn,

Ben bu Durdu kar ile evleneceim... -dedim. Hemeriler, yallar, bykler,akrabalar,

Olmaz! -dediler-. Ulan senin anan yerinde ''ar...

63

Kimin yerinde olursa olsun, kar bu ilmin us, tas...

Ulan o kar seni ldrr.

Neyi ldrr... Ulan biz bir karya, kocakar, ya he mi?...

Biz efendim, gdemize, genliimize gvendi^ Sz dinlemeyip, Durdu ileevlendik...

Vay babasnn canna... Bre efendi, bu Durdu kar, kar deil, bir dii canavarki zaptolunur cinsinden deil... Bir ay dolmadan ben pes ettim. Benim natgdem, bitli akasyaya dnd. Boynum p oldu Bileklerim kibrit p... Karbeni gnden gne k-ltyor, hem de nasl bir klme... Gnde be-on okkaeriyorum. Gz gre ufalanyorum yahu...

Namussuzun dili de durmaz:

Hh... Sen de kendini er kii mi belledin!.. Anma gidiyor efendi. Biz bunaerkekliimizi

ispat iin, kanmz canmz versek de yaranamadk.

Hh!... u miskine bak hele!... Ulan sen de kendini erkek mi bildin!...

Ulan bu erkeklik baka nasl olur?


37/165

Hh... Ben senin gibi erkekleri, alvarmn iinden karrm...

Vay dinsiz, imansz!... Yahu karnn aznda di kalmam, ama ii bitmemi.

Ben eriye eriye stmal ocua dndm. Nerd kany bataktan eken, yokutankaran ben? Y kuta komak deil, dzde gidemez oldum.

Arkadalar,

Recep, sen bu kary boa! -diye tutturdular

Neye?...

64

^__boa Karae... u Kar, sana boynuz taktryor,

bu kar dardan otluyor... Bu kar...

Ulan, o nasl sz?...

Arkadalarla darltk... Ama iime bir kurt dt, iyice ikillendim. Birsabah evden karken,

Ben meelie gidiyorum, odun keseceim... Akama gelirim...-dedim.

Nerde benim kolumda aa kesmeye g, nacak tutacak gibi deilim.

Evin arkasndan dolandm, ahra kapandm... Az sonra bizim stteki odadan ktsesler duymaz mym!... Ulan Recep, yr... Varmamla kapy tekmeledim.Bir dene grsem... Tuuu!... Benim Durdu kan bir herifle altalta stste... erigirmemle herif kalkt, stme yrd. Bende derman yok ki birader... Ayaktaduracak gibi deilim. Herif vuruyor da vuruyor.

Aman aam... Aman gzm... Aman!... Herif halime acyp beni bolayacak ama,Durdu

namussuzu, iki elini beline dayayp eilmi, zanpara-sna gayret veriyor:

Fur! Fur... Fur aslanm fur!... Ne per ne ptrr!... Fur!... Ne per, neptrr, fur!...

Ulan alak, pecek derman m braktn bizde?... Herif beni ekiyor. Acypbrakacak ya, kar iki yumruunu birbirine vurarak baryor:

Fur, fur!... Fur yiitim fur!... Ne per, ne ptrr... Fur!...


38/165

Ulan, toprak gzn doyursun!... Kar bizim

gdemizi kua evirmi de daha gz doymam...

Yumruklarn birbirine vurarak, zanparasna,Fur, fur!... Ne per, ne ptrr, fur!... -diyor.

65

Kar gayret verdike, zanpara da erkekliine ye. dirip beni brakamyor. Herifbeni, bo saman uvalj gibi, yerden yere, duvardan duvara alyor.

Baktm, olaca yok... Ya Allah, destur! de-yip, baa davrandm. Bendeba tutacak derman kalmam. Allahtan, herif kendiliinden gelip elim-dekibaa dayand, karnn soktu. Karnn baa sokmasyle, barsaklar ayaklarnadoland.

te benim cinayetim bu!... Biz dama dtk, Dur. du kar da nikhlmzolduundan, babadan kalma mallarmzn stne oturdu... Ben yirmidrt yl cezayiyince, benden boand. imdi duydum ki...

Recep derdini anlatr, koutakiler,

Fur, fur!... Furfur Recep!... -diye barrlar, Recep kendisiyle alayedenlerin arkalarna der,

onlar kovalar. Kaanlardan biri szde yakalanr o-na!... Recep basar yumruu,tekmeyi. Arkadalar toplanp barrlar:

Fur, fur!... Ne per, ne ptrr!... Fur yii-tim, fur aslanm, fur koumfur!...

66

DNYA DERD

Babalk, kocalk, ev ileri, geim derdi, sorum, u, bu, aklnza gelen gelmeyenbtn balarnzdan, yalnz bir akamck kopuverin. Bylece, bakalarnnolmaktan kurtulup, kendikendinizin olun.

Ben denedim, size de salk veririm. sterseniz, bir de birlikte deneyelim.Pencere camna arpan yamur damlalar bu gece sizi sokaa aryor. Hemengiyinin, dertlerinizin, skntlarnzn stne kapy rtp, kendinizi sokankaranlna brakn.


39/165

Bu yamurlu gecelerin yalnzln severim. Biliyorum, sizin de bir iliyalnzlnz var. Kendinizi birbirimizle blrsek, yalnzlmzdankurtuluruz.

Gece yamurunda parlayan asfalt caddeye knca, sokak lambasnn yamuru ip ip

gsteren k hortumu altnda beni greceksiniz.Merhaba Nuri Bey...

Adnz Nuri olmayabilir. Hi nemi yok bunun. Sakn beni bozmayn.

67

Acaba nereden tanyoruz Beyefendi 7-diye souk sorular yneltmeyin bana.

Birbirimizin kim olduunu ille de bilmemiz ge. rekli deil ya... kimiz dedertlerimizden bunalm^ I kendimizi sokaa atmz. Siz de bana, kr, Ahmet,I yada Hasan diyebilirsiniz.

Merhaba Hasan Bey! Naslsnz?...

Teekkr ederim Nuri Bey...

Niin daha zden olmuyoruz? Beyli, bayii ko-l numayalm aramzda.

Nereye byle Nuri?

Evde skldm, kendimi dar attm. Ya sen I nereye Hasan?

Bilmem... Ev derdinden bunaldm da... Konua konua yryoruz.Byk caddeye

ktk. Otomobillerin arkalarndaki krmz lambalarn klar slak asfalttatitreip uzayarak yansyor. Sal sollu neon klar yzmze para para serinrenkler serpiyor; bir sarya bulanyoruz, bir pembeye beleniyoruz.

Yan sokaklardan birine sapyoruz, sonra soldaki ara sokaa kvrlyoruz,kapkaranlk bir sokak... Yamur da hzland.

Soldan bir kap alyor. Kapnn almasrylej slak karanla koyu gri, kl,scak buulu bir duman fkryor. Bir adam kyor kapdan sallanarak...ksryor, tkryor, sonra duvarn dibine ii-1

yor.

O adamn kt kapdan biz giriyoruz. Anason kokusu, arap kokusu, ispirtokokusu, balk kokusu, ter kokusu, soan kokusu, pipo cigara duman birbirine


40/165

karm.

oktan beri byle bir yere gelmek isterdim

Nuri-

Ben de... nsan aradabir, yabanc yerde, dertlerini unutmal. Rak mieceiz?

Sen bilirsin...

Buradakileri tanmazsn. Ben de tanmam ama, beinci kadehi yuvarladktan sonraonlar tanmaya balarm. u lcivert elbiseli, kr sal adam var ya... Sadirseini tezgha dayam da yanndaki iman, krmz yzl adamla konuuyor.te o, bir ecza laboratuvarnda alr. Kazanc, eh, yerinde saylr. Amaadamn derdi byk. Karsndan kukulanyor. Kukudan da te... Yirmi yllkkarsnn, son gnlerde batan ktn biliyor. stese karsn sustyakalatabilir. Ama gelinlik yata kz var. Kza yazk olacak. Falanca karnnkz diyecekler. Krk iki yandan sonra kars. azd. Adamnki anlatlr dertdeil... Derdini unutmak iin de buraya gelmi.

u kiiden, yumruunu masaya vura vura konuan adam, bir balkdr. lkkars iki ocuunu evde yzst brakp kanca, balk da ikinci kez evlenmekzorunda kald. kinci kars hain bir vey ana oldu. Her akam ocuklardanyaknr durur. Balk da kadn memnun etmek iin ocuklar azarlar, dver.ocuklar alaynca da pimanlk duyar, bu kez karsna barr. O zaman dakaynanas feryad basar, der baylr. Her gece byle... Balk bu derdiekmemek iin buraya gelmi.

Yakas yal pardssyle oturan, kk bir dkknda kunduraclk yapar.Bonosunu deyemedi, diki makinesi yarn haczedilecek.

Krmz yzl, burnunun ucu morarm ^ maliye tahsil ubesinde memurdur. Rvetde alyor, yine de evini geindiremiyor. Yirmialt yama geldii haldeevlenemeyen kz, giyim kuam ister. Kars sylenir, kz sylenir. Olu daokulu brakt, bece. remedi...

Cavlak kafal adamn, sinirli, geimsiz bir kars var. Ondrt yldr ocuklarda olmad. Adam dertlerini unutmak iin buraya gelir.

Gzlkl adam emeklidir, tki kzndan biri... neyse... asl derdi, stkattakilerden; drt tane yaramaz ocuklar var, tepesinde tepinir dururlar. Da-yanlr gibi deil...

Mein kasketli adam, ayn ortas oldu, evin kirasn veremedi. Odun da alamad,sobas yanmyor.


41/165

uradaki ofrdr, trafik memuru bugn elli lira ceza yazd. Ehliyetini dealdlar.

Hepsi dertli ite. Dertlerini unutmak iin buraya gelmiler.

stersen, dertlerinden kurtulmak iin kendilerini evlerinden dar atan buadamlarn, imdi burada neler konutuklarna kulak verelim.

ocuu olmayan adamla karsnn krkiki yandan sonra ihanetini bilen adam,Marilyn Mon-roe'nun derdine dmler:

Ben Marilyn Monroe'ya daha ok acdm.

Hi de deil... Karnn drdnc kocasbirader.

Olsun. yle karya hell, drt koca bile az...

Ben kocasn hakl buldum. Herif bir kere profesrm. ngilizceyi yutmu,anadili gibi biliyormu.

70

^-ocuu olmuyor yanu... ingilizce bilince ne lzm gelir?

Herif ocuk istemiyor. Zorla m?... ocuu olmayan adam deil, kars...

Yoo... Sen yanlyorsun. Marilyn'in ocuu olmaz m be?... yle kadnn naslocuu olmaz... Vallahi isterse beer beer dourur. Ama o erkek nerede?...

Hayr, kadnn ocuu olmuyor.

Yahu, senin yanln var, ocuu olmayan ahn eski kars. Sen ahnkarsyle, Marilyn'in kocasn birbirine kartrdn... Ben kadna acyorum.

Kadna bover. Asl acnacak olan herif... Hem para cezas veren, hemehliyeti alnan

ofrle kadn berberi kalfas yle-dertliler ki... Kulak verelim, bakalm,neler konuuyorlar:

esman almayacakt kardeim... yle adam aslmaz.

Asmadlar ki...

Ne yaptlar ya?...

Elektrik sandalyesine oturttular.


42/165

Daha iyi syledin ya...

Yahu, herif gangster...

Onu bunu bilmem... Hrsmdan aladm vallahi. Gzm uyku tutmad.Emekli ile geim sknts eken rveti maliye memuru, Hindistan'n derdinedmler:

imdi yani Hindistan'n bu yapt doru mu?

Doru tabi. Evvel zatliniz, Hindistan'n siyas vaziyetini biliyormusunuz? Bilmeden konumayn rica ederim. Msaade ederseniz izah edeyim.

71

Hindistan'da drt fikir cereyan var: dealistler, natiralistler,ntralistler ve militaristler...

Demek orada...

Bu ntralistler diyor ki, biz diyor...

Ama Kemir meselesinde...

Kemir meselesi baka, o ayr... Baka bir konumaya kulak verelim:

Ben ahn yerinde olsam, cumhuriyeti hemen iln ederim. Bak o zaman gr,mrnn sonuna kadar cumhurbakan kalr.

Erkek ocuu olmadan sylesen doru... Ama imdi adamn ocuu oldu.ah, ocuunun I istikbalini dnyor...

Yoo... Birader, artk ahlk, padiahlk, krallk mrallk kalmaddnyada... Madem ocuununistikbalini dnyor, yleyse o da, Olumu dabenden sonra reisicumhur yaparsanz, ben de cumhuriyet iln ederim diye artkosun...

Olmaz ki kardeim... ocuun ilerde nasl bir ocuk olaca imdidenkestirilmez ki... Belki, Allah gstermesin ocuk, bir de bakmsn mesel...

unlarn derdi de in'deki kalabalk:

Yediyz milyon inli birader. Mthi alk var. Bu kadar insana ekmek deil,hava bile yetmez. Gnde bir kere derelerden su iseler, dereler kuruyor-mu...


43/165

Vah vah vah... Yazk...

Amerika yardm ediyor yoksa... etmese...

nsanlk vazifesi tabi...

Yok yahu, ne insanl?... Bu inlilere sarl tehlike diyorlar ya... BunlarAvrupa'ya yrse de, Avrupallarn suratlarna tu tuu, diye birer kere I

72

tkrseler, tkrkle boarlar Avrupallar. Anladn jjji? Yedi yz milyon...

Vay anasn... Kanun kartp evlenmelerini yasak etmeli.

unlar da dnya politikasna dmler:

Zirve toplantsnda ok yanl yaptlar. Bizim taraf ii daha sert tutsaydmesel...

Sertlik skmyor...

Skmez mi ? Sertlik daima sker.

Sertlik skmyor, sklyor... nk dolar, gnden gne dyor. Dolardnce, sen istediin kadar sert ol. Anladn m? Hani herife adn ne demilerde, Mlayim demi. Sert olsan ne halt edersin, demiler... te o hesap...

ngiltere'yi grevler bitirdi... Yoksa ngiltere...

Efendim De Gaul hakl... Neden hakl?... nk...

De Gaul hi bir zaman hakl olamaz. nk Cezayirliler Mslman...

Rica ederim, din ii ayr, dnya ii ayr, ticaret ayr, turizm ayr,arkadalk baka, vazife baka, deil mi ya...

Oras yle. Velkin bu Cezayir ne istiyor Fransa'dan ?Fransa Cezayir'e Sen benimsin! diyor. Cezayir de, mademki seninim,yleyse bana atom bombas ver diyor.

Versin...

Veremez. nk kendisinde yok.

Amerika'dan alp versin.


44/165

'Nasl versin birader, Cezayirliler atom bombasn aldlar m, Fransa'nntepesine atacaklar.

Peki, ne olacak ?

OrasnAllah bilir...

Drt bykler hele bir toplansn...

u masada oturanlar da, Amerika'nn derdine

dmler:

Malm ya, Amerika'da iki parti olduundan...

Amma yaptnz, koca Amerika'da iki parti olur mu?

Ya ka parti olur?

Ne bileyim ben? Bizde bile iki parti az geldi de hkmet nc partikurulsun! diye emir kard. Amerika ka milyon?

Byk memleket, herhalde drt-beyz mil-yon vardr.

Grdn m ? Drtyz milyon iki partiyle olur mu? En azndan yirmi partivardr. Amerika bolluk bir yer kardeim. Adam bana iki otomobil dyormu.

Senin aklnda bir kere yanl kalm. Otomobil bana iki adam dyor...

Gelelim kendi derdimize...

Nuri kardeim, neden konumuyorsun ?

u dnyann halini dnyorum da... Bak birader, Almanya'y ikiye ayrdlar.Bu doru mu yani?... Dnyorum dnyorum da deli olacam geliyor.

Benim grme gre Almanya meselesinde...

Sizin grnz yanl... nk...

Msaade ederseniz... Efendim Almanya...

Hayr... nce u var ki, Almanya'nn...

.Saatiniz ka Hasan Bey ?

Oooo... Bire geliyor... Amma dalmz muhabbete...


45/165

Neredeyse sabah olacakm... kalm m?...

kalm...

Nasl, birazck dertlerinizi unuttunuz mu?Skldnz, bunaldnz herhangi bir gece, sizi bir elektrik direinindibinde, bir durakta, bir kahvede, bir iskelede bekliyorum. Bunalml birzamanmda siz de beni bekleyin. Bir garda, bir vitrin nnde, bir rhtmda siziarayacam. Sizi yle gereksiniyorum ki, sizin beni gereksindiiniz kadar...

NAPOLYONLARDAN BR

Yanak dzen taliminden bktk usandk. Austos gnei tepemizde, sabahtanakama kadar yat, kalk, k, saa ark, sola ark, mar!...

Bkmamz talimden deil, yanak dzenden. Asker liseyi bitirmi altmdelikanlyz. Altmmz da birer Napolyon... lerinde en yava, en snepesiben olmalym. Kendimi anlataym, siz brlerini ltrn.

Lisede, dnya haritasn nme koyardm. Elime krmz kalemi alrdm. Birkrmz ok saa yukar ekerdim. Bir ok da sola yukar ekerdim. Bu oklar nedir,biliyor musunuz? Efendim, bu oklar, benim komutan olacam birliklerin yrykolu. Bir ok aa, bir ok yukar, bir o yana, bir bu yana... Aaa, dnyaharitas bitiverir. Bir canm sklr. Haydi yeniden. Daha byk bir haritaalrm nme. Fizik retmeni Reit Sreyya, karatahtaya Stern'in molekl hznnasl ltn izerek anlatadursun;uen krmz kalemi haritann stne koyup bir ok izdim mi, okun getii yerler,hep bizim olur. Da, bayi'"' deniz, nehir dinlemem. Hemen en yksek damtepesine bir bayrak dikiveririm. ran, Turan, pregistan, Afrikay,mafrikay, Amerikay, krmz oklar eker eker, zaptederim.Atalarmz Viyana kaplarna dayanm da ileri gidememi, yle mi? ek oradanyukar bir ok... Ta kutuplara dayanrm. Kuzey kutbundan dolanr, Gney kutbunainerim. Nehirmi, denizmi, ok-yanusmu, benim oklarmn nnde duramaz.

Oklar ize ize Napolyonlarm. Sa elimi, tpk Napolyon pozunda, ceketiminn dmeleri arasndan gsme sokar, gzlerimi szer, karatahtada fizik anlatanReit Sreyya'ya yle bir bakarm.

Eee, biz byle yetimiiz. Ben byle olursam, -brleri nasl olur, dnnartk...

imdi ele avuca smaz bu altm delikanlnn sabahtan akama kadar yat, kalk,k, saa dn! diye yanak dzen talimi yaptklarn gznzn nnegetirirseniz, nasl skldmz belki anlarsnz. Napolyon'a yat, kalk, k!demek ne ise, bize de o... Biz ki, canmz skldka krmz oklarla harita


46/165

stnde dnyay en az gnde kez fethetmi Napolyonlarz. Hemen burackta,birka gn iinde askerlik ilmini, fennini bir tamam bitirip ondan sonrayryeceiz. Nereye? Nereye olursa... En yakn yer, spanya geliyor.

iltelerde tepindiimiz, kaplar tekmelediimiz, duvarlar yumrukladmz

yalar... Ben ok duvar yumruklammdr. sterdim ki, duvara yumruu77

atnca, duvar bir kaba kt gibi cart aye yrnsn yumruum duvarn bryanna gesin.

imizde en atelisi, inasi... Biz bir Napolyon. sak, inasi, on Cengiz, onAttil, on Sezar... Hatta, bu kadar bile ona az gelir, geriye de birazckkalr...

Bamza bir de yedek subay astemen vermiler, nazik mi nazik... Yat!... diyekomut verecek yerde, hani nerdeyse,

Ltfen yatar msnz efendiler... -diyecek. Kalk! komutu yerine de,

Zahmet olacak ama, rica ederim biraz kalknz! -diyecek.

Astemen nezaketten dklyor, krm krm krlyor. inasi bozuluyorastemene.

Astemenin dedii de anlalmaz, ryada sayklar gibi konuur, azn anca,konuacak m, esneyecek mi, belli olmaz. Askerlik bu, sertlik ister, kesinlikister, keskinlik ister. Onda hi biri yok.

Her sabah erkenden kalkp kuanyoruz. Kuandk m, onca delikanlnn enbiimsizi ben oluyorum. nk vcudumda bir kar bo yer kalmyor. Her yerimkaylarla, kemerlerle donanyor. Bu askerlik de boylu poslu adamn ii. Bendematra bir yana kayar, ekmek torbas maltz keisi torbas gibi sarkar, kasaturanc ayak gibi bacaklarma dolanr, srtmda arka antas arplr, ktklkkayklr, tfek sol omzumu kertir. Btn bunlar azm gibi, istihkmolduumuzdan srtmzda ayrca portatif krek, kazma da var. Btn bunlarnstne harita antasyle drbn de taktm m, hepsi birbirine karyor, benarada kayboluyorum.

inasi'ye bakyorum, uzun boylu olduundan,

'stndeklern neps yerli yerinde duruyor. Hem de na bu takm taklavat ayrbir heybet veriyor.

Sabah erkenden kuanp, alana diziliyoruz. Astemen geliyor:


47/165

.Merhaba arkadalar!

Zavall astemen, sanki bir asker birliine deil de kahveden ieri girmi gibiordakilere, merhaba, diyor. inasi, astemeni kendine getirsin diye hepimizdencokun, sert haykryor:

Saoool!...

inasi'nin grlemesinden rkp azck srayan astemen soruyor:

Naslsnz?

Onun bu yumuak sorusuna,

Saol! -diye barmak deil de, iimden-: Valla iyilik salk... Ehite... Yuvarlanp gidiyoruz ite... yi diyelim de iyi olalm... Sizisormal... -demek geliyor.

Hani bir sabah byle de diyeceim ama,astemenden deil, bizim inasi'denkorkuyorum. inasi, sandan trnana dek asker. Hi akas yok. Bakazamanlarda ok akac, ok alayc arkada. Ama bikez kuanp, arka antasnsrtna, tfei omzuna vurdu mu, kasatura ile ekmek torbasn da beline taktm, bunun stne Allah tarafindan bir askerlik, bir sertlik geliyor, olur eydeil... Suratndan den bin para. Artk onunla konuulmaz. Napolyon var yaNapolyon, ite o Napolyon, bunun yannda emireri bile olamaz. Sraya,girmedennce, gzlerini szp ufka bir bakyor, hani Nerede dman var, gsterin" unui i yiyeyim!... der gibi dolaylara bakmyor, kar dalan, ovalargzetliyor.

Astemen o lgn sesiyle Komut veriyor:

Ktaaa... .

Ben bile kzyorum astemene. ldn m at. kada?... Canlan be!... KomutanKta!... dedi mi, sesi kla duvarlarnda yanklanp yer gk in. leyecek. Bizbunu byle biliriz.

Kt'aaa!...

inasi, iki topuunu rap diye birbirine vurup toplanyor. Onun topuk sesindenastemen rkm gibi birden haykryor:

Mar!...

Yryoruz: Rap rap rap!... Talim alanna. Ondan sonra yanak dzen talimibalyor.


48/165

Bir gn, iki gn, be gn, on gn... Artk canmz burnumuza geldi. Sen altmNapolyonu karna al, yat, kalk talimi yaptr! Olur mu? inasi kzdkakzyor, sinirleniyor. Olan barut...

En iyi, en candan arkada da benim. Birgn,

Ben bu astemeni silkeleyeceim... -dedi. Anlamadm.

Ne demek o?

Basbaya silkeleyeceim, dut dalsilkeler gibi...

Neden?

Yahu kendine gelsin biraz be!... lm bu!

Aman bugne bugn stmzdr, aman...

Grrsn, ben bu astemeni silkelemezsem, kendine gelemez bu zavall...

Ertesi gn cumartesi. leden sonra voleybol oynuyoruz. inasi, astemeni dekar takma soktu. Havaya srayp srayp ivi yapyor, topu astemeninkafasna indiriyor. Kafasna her top geliinde, aste-

m bir sallanp silkeleniyor. Haydi bir daha... Gz stemende, zavallnnbeynine beynine indiriyor topu. Astemen artk ayakta silkelenemez oldu. Topbana indi mi, ap diye yere uzanyor, kalkp silkeleniyor. Bir daha...

Ertesi gn astemen talime kmad, hasta... paha ertesi gn geldi ki, adamdahi derman kalmam-

Mer-ha-baaa...

Vah vah, iime bir znt kt. Yanmdaki inasi'ye:

Beendin mi yaptn?... -dedim.

Talim alanna gittik. Astemen bizi er er postalara ayrd. Her postannbana da iimizden birini verdi. Bizim postann bana inasi'yi koydu. Onbe-yirmi gndr yaptmz talimi, o gn posta balan yaptracak.

inasi, bizi ald, talim alannn ortasna gtrd.

Kt'aaa!...

yle komut veriyor ki inasi, sanki karsnda kii deil de alay var.


49/165

Kt'aaa!...

Biz kii esas vaziyete geiyoruz.

Mar!...

Yryoruz. inasi'nin sesi yere ge smyor.

Yat!... Yatyoruz.

Olmad. yle yatlmaz!... Kalk!...

Olmad, yle kalklmaz. Batan yat! Kalkyoruz.

Tozlara belendik, scak beynimize vurmu, ter iinde kalmz. br postalararadabir mola veriyor.

Bizim postaba inasi, deil mola vermek, bize

bile aldrmyor.

stikamet!... Kar top aa!... Mar mar!... Kouyoruz. Arkamzdanbaryor:Canl!... Canl be!... Koun! Daha hzl!

ldnz m?...

ldk ya... Suratmzda tozla ter karp amur olmu. Filmlerde savaa girmiasker rolnde artistlerin yznden nasl kirli ter akarsa, bizim de yle...inasi bitrl hzn, hevesini alamyor. O bizim inasi gitmi, yerine bambakabiri gelmi.

Mar maaaar!...

Dalara, bayrlara doru kouyoruz. imdi bizi, isterse kotura kotura snrlanatrr, dman zerine saldrtr; tpk harita zerine izdiimiz krmz oklargibi, dnyay iner, en azndan bir-iki lke zapteder geliriz. Ona bylegeliyor olmal.

len oldu, br postalar yemek molas verdiler. inasi bizi brakmyor.

Nedense astemen de ona biey diyemiyor.

Baktm olmayacak.

inasi -dedim-, kardeim yeter artk!...


50/165

Surat deimi.

Sus!... -dedi.

inasi be!...

Arkada, ben seni tanmyorum.

inasi olum...

Bana ismimle hitap etme!... Solaaa, dn!...

Yahu, mola ver!...

k!...

Herkes yemek yiyor...

Konuma!...

82

Hi olmazsa u matradan su ielim!...

Kes sesini!... stikamet ba duvarnn kesi!... Mar mar!...l

Olum sen delirdin mi?... Biz arkada deil

Vazife baka, arkadalk baka... Yat!...

inasi!...

Sust!...

Ulan inasi, bu senin postabaln hi bitmeyecek mi? Sen o kouagelmeyecek misin? Ben bunu senin yannda brakacak mym?...

Yat!...

Yatmyorum ?...

Neee?... Demek kar geliyorsun?...

Kar geliyorum, ne olacak yani ?

Beni kuruna dizdirecekmi gibi gzlerinden ate saarak bakt, bakt,


51/165

sonra,

Astemene sylerim... -dedi.

Syleee!... Durdu, dnd.

Vazife vazifedir! -dedi.

Anladk anam babam... Msaade et, bir su ielim, bir de iimizi edelim,yine vazifeye balarz.

Solaaa!... Dn!...

Dnmyorum.

Demek?...

Evet, ne olacak yani?...

Binbaya sylerim.

Binba deyince durdum. Syler mi syler... B de syledi mi, yandm.nk biz alt ay erlik onbala ykseleceiz. Onba olamazsam,

83

benim Napolyonluk suya der. Hitler bile eskide

onbaym.

stikamet!... Sol yandaki tezek yn... Mar

mar!...

Kotuk, dndk, yattk, kalktk, durduk... ED sonunda astemen bir ddk ald:

Molaaa!... Akama klaya geldik.

__Ben bunu senin yanna brakmam... -dedim.inasi, bembeyaz dilerini gstererek,

Heee... -diye glyor, glmyor, srtyor.

Glsen...

Dedim ya, aslnda ok akacdr. Gece koua girdik. Altalta stste... Ne kadaryastk, battaniye, ilte varsa attk stne. Bindik tepesine... Altmzda


52/165

eziyoruz. Battaniyelerin altndan,

Bouluyorum!... -diye baryor. Yastklar kaldrp kaldrpvuruyoruz. Ben

bir yandan komut veriyorum:

Yat!... Yat ulan!...

Bouluyorum arkadalar!...

Yat!... olmad, bir daha... Yat!... Biz kimbilir nasl grltetmiiz ki, grltmz taa kararghtan duyulmu. Binba nde, bizim astemenarkada koutan ieri girdiler. Biz ne yapacamz ardk. Koua bir stgirince,

Dikkat!... -diye barlr.

Ben kdemli olduumdan, biraz da armtm btn gcmle bardm:

Dikkaaat!...

inasi, hl battaniye ynnn altnda debeleniyor, bir yandan da,

84

uogumyorum... -aye oagryor.

eriye girenlerden haberi bile yok. Binba, astemene:J

Nedir u, bak!... -dedi.

O bizim nazik astemen, battaniye ynna gitti, yani battaniyeleri kaldracak.inasi, stnden bizim ykmz kalktndan biraz boalm, astemen tam yanmagittii srada, stndeki battaniyelerle ayaa dikildi. Kendisini kurtarmakisteyen astemenibizden biri sanarak yakalayp, altna ald. Kafas rtlolduundan astemeni grmyor, bizden biri sanyor. Battaniyeler, astemen,inasi birbirine karp dolandlar, yerlere yuvarlandlar. inasi stte, btnhncn bilmeden astemenden alyor. Astemen can acsyle baryor. Binba,

Ne oluyor? -diye yrd.

Binbay tutamyoruz ki korkumuzdan... Tut-saydk o tehlikeyi nlemiolacaktk. Bir battaniye, araf bulutu iinde binba, inasi, astemenbirbirlerine kartlar.


53/165

inasi'yi kollarndan ekip ranzalardan birinin yanna getirdiimiz zaman o hlonlarn farknda deil, soluyarak,

Nas-sl... -diyordu-. Evvel Allah hepinizin hakkndan geldim...

Bunu sylerken, binba ile astemenin stlerindeki battaniyeleri atpyataklardan ktn grnce inasi'nin gzleri byd, byd, ylece donupkald.

Hemn o gece sorguya ekildik. Btn su inasi'nin stnde kald. Biz bunuisteyerek yapmadk. Ama ne sylesek inasi'yi kurtaramazdk. Bundan

85

sonra, inasi'nin onoag sananma uuugu ^ hepimiz zlmeye baladk.

Ertesi gn, daha ertesi gnler yine yanap dzen talimi: Yat, kalk, k, saadn, sola dn!...

inasi hrsndan ldracak. Ama ne yaps^ elinden ne gelir...

Bir sabah yine talime kyoruz. inasi'nin surat kararm, allak bullak olmu.

Neyin var? -dedim.

Ses yok. Gizli gizli kaynad belli, ii iine smyor. Kar dalar, sankioralarda dman konaklam gibi szyor.

Talimhaneye geldik. Artk yanak dzende tek er taliminden manga taliminegemiiz. Ama yine o: Yat, kalk...

Bamzdaki canndan bezmi astemen o lgn sesiyle komut veriyor:

K-taa, ma-ar!...

Ktaaa, duuur!...

Yat!...

Btn manga yatmtk. Birden, bu bizim inasi yerden kalkt. Ona kalk diyenyok... Bir abuklukla sng takt. armz, ne oluyor, ne var, ne yapacak,diye hep ona bakyoruz. inasi birden frlad, Allah, Allah, Allah!... sesleriyle grnmeyenbir dmann zerine, ileri atld. Ne olacak diyearkasndan bakyoruz. Tfee taklm sng elinde kotu, kotu, bir alnndibinde tam siper oldu. Biraz soluk alp Allah, Allah!... nidalar ile birdaha saldrya geti.


54/165

Arkadalarmzdan teli Mehmet:

86

X ttiu v

J0UZ1 yalnz brakmayalm... -dedi. opur kr:

Nereye gidelim... -dedi-. Biey grnmyor j0; grnrlerde dman yok, bieyyo

Aziz Nesin - Bir Koltuk Nasil Devrilir - CepSitesi.net

Documents

Transcript of Aziz Nesin - Bir Koltuk Nasil Devrilir - CepSitesi.net