ÇAYKUR’Un AYLIK YAYInIdIR. Ağustos 2013 • Sayı 4...AĞUSTOS 2013 [3] [sunuş] Çay, dünya...

ÇAYKUR’Un AYLIK YAYInIdIR. Ağustos 2013 • Sayı 4

Ülkeden ülkeye değişen

çay kültürü

AĞUSTOS 2013 [3]

[sunuş]

Çay, dünya ölçeğinde pek çok ülkede tüketilen bir içecek. İçildiği her ülkede, o coğrafyanın karak-

teristik özelliklerini ve kültürünü yansıtıyor. Toplumsal yaşamın ayrılmaz bir parçası, hatta törensel bir

uygulama haline gelen çayın insanlığın yüz binlerce yıllık macerasına katkıları tartışılmaz. Bu sayıda,

çayın farklı kültürlerde nasıl tüketildiğini, toplumsal yaşama ne tür etkileri olduğunu araştırdık ve

ulaştığımız sonuçları kapak konumuz olarak sizlerle paylaştık.

Ağustos ayı içerisinde kurumumuzda yaşanan yeniliklerden biri Cumhuriyet Çay Fabrikası bün-

yesinde kurulan yeşil çay üretim ünitesi oldu. Böylece, Çaykur’un son dönemlerdeki atılımlarına

bir yenisi daha eklendi. En yeni teknolojiyle kurulan ünitemizin tüm kurumumuza hayırlı olmasını

dileriz. “Çayın Ustaları”na emanet ettiğimiz bu birimimizden önümüzdeki dönemde büyük başarılar

bekliyoruz.

Çaykur’un en önemli birimlerinden olan Anatamir Fabrikası ve ekibi bu sayımızın bir diğer konusu.

Kurumumuzun ve bağlı tüm birimlerinin makineden mobilyaya, kamyon kasasından makine parça-

larına, elektrik panolarından motorlara dek tüm imalat, tamirat ve bakım işlerini üstlenen Anatamir

Fabrikası, deneyimli kadrosu, mühendisleri ve çalışanlarının yarattığı disiplinli çalışma tarzıyla her

türlü övgüyü hak ediyor.

Tek koluyla hayata sımsıkı sarılmış ve bırakmaya hiç niyeti olmayan İbrahim Usta, Salarha Çay

Fabrikası’nın imalat bölümünde çalışıyor ve azmin nelere kadir olduğunun, insanoğlunun isterse

neleri başarabileceğinin canlı bir örneği olarak çıkıyor karşımıza. Bir kolunu küçük yaşta kaybe-

den ve her işini tek koluyla yapmak zorunda kalan Usta, aynı zamanda dünyaca ünlü bilişim devi

Microsoft’tan sistem mühendisliği ve ağ güvenliği eğitimi de almış. “Hayatı bırakırsan ellerinin ara-

sından kayıp gider” diyen İbrahim Usta, kendine güveni ve sağlam duruşuyla hepimize örnek olacak

öyküsünü bizlerle paylaşıyor.

Anatamir Fabrikası’nın renkli simalarından Mehmet Kazdal ise neşesi, enerjisi ve mizahi yönüyle çalı-

şanlarımızın esprili ve hayata bağlı insanlardan oluştuğunun bir göstergesi. Ağustos ayının sonlarına

doğru Ulucami Fabrikası’na atanan Kazdal, maket evler ve dokusunu kendisinin ördüğü iskemleler

imal ediyor. Kazdal’ın bir diğer özelliği de şiirler, fıkralar, kıssalar ve öykülerden oluşan beş kitabın

yazarı olması.

Emek verenler köşemizin bu ayki konuğu ise Cumhuriyet Çay Fabrikası’ndan emekli Mehmet Makır.

Bünyesinde odacı olarak görev yaptığı Çaykur’u “birinci adresim” diyerek tanımlayan Makır’dan

çayın nasıl demlenmesi gerektiğine dair önemli bilgiler de aldık.

Çaykur olarak, farklı ve özellikli çalışanlarımızla ne kadar övünsek azdır!

İyi okumalar dileriz...

Çalışanlarımızla varız

AĞUSTOS 2013 [5][4] AĞUSTOS 2013

[busayıda]

YAYINLAYAN

Lale Filoğlu, Ülkü Karaosmanoğlu (Yayın Danışmanları)

Cüneyt Kural(Editör)

doğa Özkan(Sanat Yönetmeni)

Seyit Göktepe (Redaksiyon)

dilan Karadağ(Muhabir)

Metin Özkan, Ahmet Akgül(Katkıda Bulunanlar)

Caner Kasapoğlu(Fotoğraflar)

Cemal Sahir Sokak No: 26 - 28 Profilo Plaza A BlokKat: 2 Mecidiyeköy / İstanbul T: 0 212 337 51 00 pbx

BASKI VE REnK AYRIMElma Bilgisayar ve Basım

0 212 697 30 30

SahibiÇAYKUR Çay İşletmeleri Genel Müdürlüğü adına

İmdat Sütlüoğlu(Yönetim Kurulu Başkanı ve Genel Müdür)

Yayın YönetmeniSüleyman Pınarbaş

(Genel Müdür Yardımcısı)

Sorumlu Yazı İşleri Müdürünecla Yeşildağ

(Basın ve Halkla İlişkiler Şube Müdürü)

YAYIN KURULUSüleyman Pınarbaş, Yavuz Sütlüoğlu, Necla Yeşildağ

Lale Filoğlu, Ülkü KaraosmanoğluMine Türkün, Cüneyt Kural

içindekilers. 6ÇAYIN UsTALARI

s. 26GELENEK

s. 18FOTO RÖPORTAJ

s. 22HOBİLERİMİZ VE BİZ

s. 10EMEK VERENLER

s. 44GEZİ GÜNLÜĞÜ

s. 14EKİP RUHU

6 ÇAYIN UsTALARI “Ne kadar mutluysan, o kadar verimli olursun”

10 EMEK VERENLER l Mehmet Makır: “Birinci adresim Çaykur, ikinci adresim evim” l İbrahim Usta: “Hayatı bırakamazsın”

14 EKİP RUHU Çaykur’un gizli hazinesi Anatamir Fabrikası

18 FOTO RÖPORTAJ Cumhuriyet Çay Fabrikası

22 HOBİLERİMİZ VE BİZ “Zaman bana yetmiyor”

26 GELENEK Her ülkenin farklı çay kültürü var

34 sAĞLIK Guatr hastalığına dikkat

36 AİLE VE ÇOCUK 9 soruda okul seçimi

38 KİŞİsEL GELİŞİM Fobilerinizden korkmayın

42 TEKNOLOJİ GÜNLÜĞÜ

44 GEZİ GÜNLÜĞÜ Her yönüyle özel bir yayla: Macahel

50 ACI KAYBIMIZ Mustafa Fıstık

Cumhuriyet Çay Fabrikası’nın yeni açılan yeşil çay ünitesiyle Çaykur, son dönemde yaptığı atılımlara bir yenisini daha ekledi. Yeşil çay ünitesi çalışanlarıyla üretime ve günlük hayatlarına dair keyifli bir sohbet gerçekleştirdik...“Ne kadar

mutluysan

[çayınustaları]

o kadar verimli olursun”

Ne zamandan beri Çaykur’da çalışıyor-sunuz? Göreviniz nedir?2007’den beri Çaykur’dayım. Yeşil çay üni-tesinde kıvırma bölümünde çalışıyorum.

Yeşil çay üretiminin siyah çaya göre far-kı var mı?Yeşil çay üretimi siyah çaya göre çok daha kısa zaman alıyor. Siyah çay dokuz saatte çıkarken yeşil çayın tüm prosesi üç saatte tamamlanıyor. Şoklanan yeşil çay soğut-madan sonra ön kurutmadan geçirilerek kıvırma bölümüne aktarılıyor, daha sonra da tam kurutma işleminden geçerek tasnif bölümünde sınıflandırılıyor.

Çalışanın bir günü burada nasıl geçiyor?Sabah kalkıyoruz, evden çıkıyoruz, saat sekizde işimizin başına geliyoruz; akşam dörde kadar buradayız. Tabii vardiyalar da dönüyor. 4-12, 12-8 gibi vardiyalar da de-ğişiyor. Bunun haricinde pek bir şey yapa-mıyoruz. İşimiz zor olduğu için daha ziyade dinlenmekle geçiriyoruz özel zamanımızı. Bununla birlikte, çay üreticisi de olduğu-muz için işten çıktıktan sonra çay topluyo-ruz. Bazı arkadaşlarımız da eğer vardiyası akşam saatlerindeyse sabah erkenden kal-kıp çay topluyor ve sonra işbaşı yapıyor.

Yaptığınız iş önemli bir sorumluluk ge-rektiriyor sanırım...Çaykur’un tek yeşil çay üretim tesisi burası. Bu çok güzel bir duygu. Burada üretilen ça-yın kalitesinden tamamen biz sorumluyuz. Yaptığımız işin bilincindeyiz; bu nedenle her şeye en ince ayrıntısına kadar dikkat ediyoruz. Her şeyi büyük bir titizlikle yapı-yoruz.

Mahir Başaran (İmalat İşçisi):

Çaykur, çay konusunda Türkiye’nin tartışmasız lideri konumunda. Bu büyük ailenin bir parçası olmak da bizim için büyük bir mutluluk kaynağı.

[6] AĞUSTOS 2013 AĞUSTOS 2013 [7]

Çalışma koşulları ne durumda sizce?Çaykur, Türkiye’nin en büyük firmalarından biri. Hijyen açısından tüm kurallara dikkat ediyoruz. İşçi güvenliği açısından bizi zor du-ruma düşürecek bir şey de yok. Çaykur, çay konusunda Türkiye’nin tartışmasız lideri ko-numunda. Bu büyük ailenin bir parçası olmak da bizim için büyük bir mutluluk kaynağı. Tek sıkıntımız çalışma süremizin kısa olması. Biz mevsimlik çalışıyoruz. Çalışmalar mayıs ayın-da başlıyor; dört-beş ay çalışıyoruz ve sonra izne ayrılıyoruz. Bir süre daha fazla çalışma-mız için gerekli koşulların oluşturulmasını is-tiyoruz.

Ne gibi etkileri oluyor bu durumun?Yedi-sekiz ay dışarıda kalmak bizi ekonomik olarak çok etkiliyor. Daha genç olanlar gi-dip başka bir yerde çalışabiliyor ama yaşı ilerleyen arkadaşlar var, bayan arkadaşlar var. Onlar çalışamıyor ve evde oturmak zorunda kalıyorlar. Bu da eko-nomik açıdan onları çok zorluyor. Sağlık hizmet-lerinden yararlanabiliyo-ruz ama bunun dışında bir getirimiz olamıyor maalesef.

Ekip arkadaşlarınızla ilişkilerinizden de bahsedelim isterseniz...Ekip olarak önemli bir problem yaşamıyoruz. Herkesin çalışma alanı belirlenmiş durumda. Fabrikamızın mevcudu 230 kişi civarında; üretimde her vardiyada 30-40 kişi oluyor. Herkes kendi sorumluluk alanında faaliyet gösterdiği için herhangi bir sorun yaşanmı-yor. Herkes işinin başında gayet mutlu biçim-de çalışıyor. Fabrika yöneticilerimiz sürekli gelip işin işleyişiyle ve bizimle ilgileniyorlar. Amirlerimiz ve memurlarımızın ilgisi açısın-dan ilişkilerimiz çok iyi. Bu durum çalışma şeklimizi de olumlu yönde etkiliyor. Daha çok motive oluyoruz yaptığımız işte.

Çaykur’u nasıl değerlendiriyorsu-nuz?Özel sektörle karşılaştırıldığımızda, çalışma koşulları açısından önemli avantajlarımız var bizim. Özel sektör-de çalışan arkadaşlarımla konuşuyo-rum bazen; hemen hepsinde en küçük bir hatalarında işten çıkarılma korkusu var. Bir işyerinde çalışırken korku duy-madan mutlu olabilmeniz çok önemli. Çaykur diğer yönlerinin yanında bu açıdan da Rize için çok önemli bir kurum. Çalışanların özgüvenli olması gerekiyor. Çalışırken tedirgin olma-maları gerekiyor. Ne kadar mutluysan, bulunduğun ortam ne kadar rahatsa, işyerindeki iletişim ne kadar iyiyse o kadar verimli olursunuz ve orada ça-lışmaktan o kadar büyük tat alırsınız.

İşinizden memnunsunuz yani...Biz burada işimizi severek yapıyoruz. Kendi evimizde çalışıyormuşuz gibi geliyor bana. Devletin fabrikasında ya da başka bir yerde çalıştığım gibi bir mantık taşıyamıyorum. O duygularla, gönülden geliyorum işime. Eksikleri-miz, hatalarımız olabilir, hepimiz insa-nız sonuçta; bu noktada genel yak-laşım çok önemli. Fabrikamızı kendi evimiz gibi seviyor ve benimsiyoruz. Çaykur, Rize için çok önemli bir ni-met. İnşallah çalışma ortamı, verimli-lik, üretim ve pazarlama açısından çok daha ileri gider. Bu konularda ekono-minin ayakta durması için iyi durumda olması şart.

Ürettiğiniz yeşil çayın kalitesine gü-veniyor musunuz?Yeşil çayımızın kalitesi çok güzel. Gerçi bizim toplumumuzda yeşil çay yaygın olarak içilen bir ürün değil. Ben severek içiyorum ama yaygınlaşması

Meryem Kalça (İmalat İşçisi):

için biraz daha zaman gerekli. Üretimimiz ve kalitemiz daha ileri boyutlara taşındığında yeşil çay tüketimimiz de yaygınlaşacaktır diye düşünüyorum.

Bir bayan olarak, Çaykur ailesinde çalışmak nasıl bir duygu? Bir bayan olarak Çaykur’da çalışmaktan çok memnunuz. Burada herhangi bir sorunla karşılaşmadan, huzurla ve güvenle çalışıyoruz. Sabah geliyorum, işimi yapıyorum ve çıkıp evime gidiyorum. Bazen birtakım küçük sorunlar olsa da üstesinden kolayca geliyoruz. Bu küçük sorunlar da kişiliklerden kaynaklanıyor çoğu zaman; siz uyumlu davranırsanız, insan ilişkilerinde esnek olursanız bir prob-lem kalmıyor.

Bayanlar için ağır bir iş değil mi çay üretimi?Bayanlar tabii ki ellerinden gelen hizmeti veriyorlar ama özellikle üretim fabrikalarında erkek gücü daha önemli.

Mesela bazen bir erkeğin yapacağı işi iki bayan yapmak zorunda kalıyor. Böyle bir işyerinde diyelim 20 kişi işe alı-nacaksa bunun 15’i erkek, beşi bayan olabilir. Bu benim şahsi görüşüm tabii. Yoksa hepimiz çalışmak, ev ekono-mimize katkıda bulunmak istiyoruz. Hayat zor; herkesin ailesi, çocukları var. Onlara bakmak zorundayız. Benim de iki oğlum var; biri üniversitede okuyor, diğeri de liseyi bitiriyor bu sene.

Karadenizli bayanlar biraz daha dayanıklı oluyor ga-liba?Kadınlarımız sırtlarında kilolarca yük taşırlar ama bakar-sanız hastanelerimiz doludur. Hemen hemen her 10 ki-şiden sekizinde bel kayması vardır ağır yükleri taşımak yüzünden. Yük taşımak öyle kolay bir şey değil, kadın gü-cünün üzerinde bir şey. Zaten yaradılışımızda bir fark var. Erkeğin gücüyle kadının gücü farklıdır; bunu kabul etmek lazım ama kadın işgücüne de ihtiyaç var.

Fabrikamızı kendi evimiz gibi seviyor ve benimsiyoruz. Çaykur, Rize için çok önemli bir nimet. İnşallah çalışma ortamı, verimlilik, üretim ve pazarlama açısından çok daha ileri gider. Bu konularda ekonominin ayakta durması için iyi durumda olması şart.


[çayınustaları]

olarak ben kaldım, ben bakmak zorundaydım. Yaşa-dığım sürece benim çocuklarım gibi onlara da

bakılacak.

10 kardeşle nasıl bir hayatınız oldu?Çocukluğumuzu yaşayamadık desek yeri-dir. Çocuk yaşta çalışmaya başladık.

neler yaptınız mesela?Ne yapmadım ki? İşçilik yaptım, dere-

den çakıl çıkarıp sattım. Kaynımla ortak bir lokanta açtık, anlaşamadık ve ayrılıp ona bıraktım. 2007 yılında kadro aldım, o zama-

na kadar mevsimlik işçi olarak çalışı-yordum. Ağabeyim okudu öğretmen

oldu. Aile ancak bir kişiyi okutabildi o da çok büyük zorluklarla. Yani sıkıntılar içinde büyüdük. Dediğim

gibi, çay bizim her şeyimiz. Çay Rize’ye yerleştikten sonra nihayet

refaha kavuştuk. Ben yaşlılarımızla sohbet etmeyi çok severim. Onla-rın geçmiş hayatlarını öğrenmek için gece geç saatlere kadar konuşurum onlarla. Çay Rize’ye gelmeden önce burada odun- kömürden başka bir şey yokmuş. Gurbet varmış. Erkekler gurbete çıkar, bayanlar da geçimlerini hayvancılıkla sağlamaya çalışırlarmış. Çay Rize’nin olmazsa olmazı. Benim babam bu fabrikadan emekli. Ben de bu fabrikadan emekli oldum.

Çocuklarınız neler yapıyor peki?İki oğlum var. Biri üniversiteyi bitirdi, şu anda çalışıyor; diğerinin okulu de-vam ediyor.

“Artık emeklisin; gelme, biraz dinlen” diyen oluyor mu?Yok. Burası benim evim. Burada olmadığım zamanlarda burayı özlüyorum. İnsan ailesini nasıl özlerse ben de burayı öyle özlüyo-rum. Daha önce de dediğim gibi, burası protokol fabrikası; aynı anda 500-600 kişiyi ağırladığımız zamanlar oldu. Elimizden geleni yaptık misafirlerimizi ağırlamak için. Onları memnun edebildiysek ne mutlu bize. Aldığımızın karşılığını vermişiz demektir. Görevimiz buydu, yapmamız gerekeni yaptık. Çünkü bu kurum bizim her şe-yimiz. Ben birinci adresim olarak burayı gördüm hep. Yani birinci adresim burası, ikinci adresim evim oldu. Bu kurum için herkes elinden geleni yapmalı. Nasıl bizden öncekiler yaptıysa bizden sonrakiler de yapmalı.

devlet büyüklerine hizmet etmek sizi heyecanlandırıyor olmalı...Öyle tabii. Mesela ben son olarak, cumhurbaşkanına servis yaptığım gün izinli olmama rağmen geldim ve görevimi yaptım.

Çağrı üzerine mi geldiniz o gün çalışmaya?Hayır, ben kendim geldim. Çünkü burası be-nim ekmek teknem. Çoluğuma çocuğuma bu-radan kazandıklarımla baktım. Bundan sonra da buradaki emeğimden kazandığım emek-li maaşımla bakmaya devam edeceğim. Şu anda dışarıdayım ama yine çağırsa-lar, bana ihtiyaçları olsa yine seve seve gider ve işimi yaparım. Yorulmak nedir bilmeden çalışırım.

Çaykur çalışanlarının kuruma bu bağlılıkları nereden geliyor?Çaykur’un hepimizin hayatında çok önemli bir yeri var. Babamın anlattıklarını dinlerdim; hayatları hep yoksullukla, gurbette geçmiş. 20 ki-lometre uzaktan sırtında kömür geti-rip satarak bizi büyütmüş. Dereden çakıl çıkarıp satarak 12 nüfuslu bir aileye bakmış. Şimdi biz bu kuruma sahip çıkmazsak kim çıkacak? Çay-kur için elimizden geleni yapmalıyız.

Babanızın kurumdaki görevi neydi?Babam da imalat işçisi olarak çalıştı. Ben de imalatta çalıştım ve sonrasın-da ne görev verildiyse onu yaptım. Buradan ekmek yiyoruz sonuçta.

Emeklilik için planınız nedir peki?Şu anda biraz dinlenmeyi düşünüyorum. Kafamı dinleyip yeni bir şeyler yapacağım. Çalışmak zorundayım yine. Ağabeyim ve yengem depremde hayatını kaybetti. Onların çocuklarının sorumluluğu da benim üzerimde. Üç çocukları var. Onlar için yine çalışmak zorundayım. Yeni bir şeyler yapacağım ama ne olur bilemiyorum. Bir-iki ay dinlenmek istiyorum. Devamlı ça-lışan bir insan olduğum için öyle çok fazla da dinlenemem.

Kardeşinizin çocuklarına sahip çıkmanız çok asil bir davranış...Her insanın görevidir bu. Bir amca olarak görevimdir. Benden ufak iki kardeşim daha var ama bugüne kadar onların hiçbir katkısı olmadı. Onların katkısı olmadı diye benim çocukla-rı bırakacak durumum yok. Görev benimdir. Ailenin büyüğü

1958 doğumlu Mehmet Makır, 1987 yılında kuruma girmiş emektarlardan biri. İmalat bölümünde başlayan çalışma yaşamı Cumhuriyet Çay Fabrikası’nda odacılık göreviyle son bulan çiçeği burnunda emekli Makır için evi kadar benimsediği bir kurum olmuş Çaykur...

ikinci adresim evim”“Birinci adresim Çaykur, MEHMET MAKIR:

[emekverenler]

Çaykur’da çalışmaya ne zaman, hangi bölümde başladınız?1987 yılında imalat bölümünde çalışmaya başladım. Burada beş yıl çalıştıktan sonra çatı onarımına, inşaat bölümüne geçtim. Altı-yedi yıl da orada çalıştım. Ardın-dan, altı yıl boyunca bahçıvan olarak görev yaptım ki o zamanlar her yer çiçeklerle doluydu. Her taraf güllük gülistanlıktı. Her türlü çiçeğimiz vardı. İki arkadaşımla birlikte yaptık bu işi. Bahçıvanlık yaparken bir taraftan da fabrikanın meydan temizliğini yapıyorduk. O kadar çiçeğin içerisinde meydanın pis olması beni şahsen rahatsız ederdi; bırakamazdım. Son olarak da, Köksal

Bey fabrika müdürü olduktan sonra, altı-yedi yıl boyun-ca odacılık yaptım. Bu fabrika benim her şeyim. Daha doğrusu Çaykur, Rize’nin her şeyi... Olmazsa olmazı.

Başınızdan ilginç olaylar da geçmiştir yıllar içinde mut-laka... İşimizi severek, zevk duyarak yaparız biz. Bazı gün-lerde fabrika meydanında 12 otobüs olduğunu bilirim. Bu fabrika protokol fabrikası. Burada cumhurbaşkanını, başbakanı, genelkurmay başkanını ağırladık. Buradaki hayatımız hep hareketliydi.

ErBaBıNdaN tavsİYElEr:

Çay nasıl demlenir?Çay kalitesi çok önemli ama demlemesi de bir o kadar önemli. Bazı arkadaşlar çayın

üzerine kaynar suyu döküyor. O zaman çay yanıyor. Ben önce kaynar suyu demliğe

alırım, çayı da onun üzerine koyarım ve çay kendiliğinden çöker. Böylece yanık kokusu

olmaz. aşağı yukarı 15 dakikada çay çöküyor. Zaten çayın demleme süresi en

fazla 15 dakikadır. 15 dakikadan önce çay açılmaz, 20-25 dakika geçtikten sonra da özelliğini kaybetmeye başlar çay. toplam

yarım saat içinde tüketilmelidir.


Salarha Çay Fabrikası’nın imalat

bölümünde görev yapan İbrahim Usta,

tek koluyla birçok güçlüğün üstesinden

başarıyla gelmiş. Çocuk yaşlarda geçirdiği

bir kaza sonucu bir kolunu kaybeden

Meslek Lisesi Elektrik ve Elektronik Bölümü

mezunu Usta, aynı zamanda Microsoft’ta

sistem mühendisliği ve ağ güvenliği eğitimini

tamamlamış bir bilişimci. İbrahim Usta’yla sıradışı

yaşamını ve kurumdan beklentilerini konuştuk...

rada bu imkânlar pek sağlanamıyor. Sadece bu konuda biraz zorlanıyoruz. Devletimizin başka illerde sağladığı imkanları Rize’de pek kullanamıyoruz yani. Diğer konu-larda her şey normal.

Bir Çaykur çalışanı olarak kurumdan beklentileriniz nelerdir? Çaykur size ne ifade ediyor?Çaykur bölgenin kalkınmasını sağlayan en önemli ku-rumdur. Rize’yi ayakta tutan en önemli, temel direktir diyebilirim. Bu direk kırıldığı zaman Rize bitmiş demektir. Organik çay uygulamasının yayılmasını ve yaşadığımız gübre sorununun çözülüp, organik gübre çalışmalarının bir sonuca bağlanmasını bekliyoruz. Bir de şöyle bir so-runumuz var: Özellikle engelli arkadaşlarımıza mevsimlik çalışma bittikten sonra ek bir iş verilmesini bekliyoruz. Kendim için değil, çünkü ben bir meslek sahibiyim zaten. Ama diğer engelli arkadaşlarımız buradan çıktıktan son-ra başka bir yerde çalışamazlar. Sağlam insan ekmeğini taştan çıkartır ama bu kardeşlerimiz çıkartamaz. Onları işten çıkardığınızda, yılın geri kalan bölümünde evden dışarı adım atamazlar, masraf yapmamak için. Çünkü mesleği yok, geleceği yok. Tek mesleği çaydır arkadaş-larımızın. Aralarında evli insanlar var, hayat şartları zor. Dört-beş aylık ücretle ne olur ki? Bir süreklilik lazım.

Emekliliğim de yaklaştı ve bu sırada İstanbul’daki bazı bilişim kurumlarından da teklifler geliyor. Ben de bura-dan emekli olup daha sonra o işlerle ilgilenmeye karar verdim. Burada çay üreticisiyim aynı zamanda ve onunla da ilgilenmem gerekiyor. Ben engelliyim, bir kolum yok ama orada işçi çalıştırıyoruz. Kardeşlerim de yardımcı oluyor. Emekli olduktan sonra artık kendi işimi kurmayı düşünüyorum.

Engeliniz ne zaman oluştu?Ben 1969 doğumluyum. 1979 yılında kolumu kaybettim. Yüksek gerilim hattına bağlı bir elektrik direğine çıktım ve elektrik akımına kapıldım. Sonra gözümü hastanede açtım orada kolum ameliyatla alındı.

Engeliniz yaşamınızı nasıl etkiledi?Yaşamımda hiçbir zorluk görmedim. Ben sol elimi kulla-nıyorum, zaten sağ elim yok. Küçük yaştan beri bu işlerle tek elimle uğraştığım için hiçbir zorluk görmüyorum. Ben bir elektronikçiyim. 1989 yılında yüksek frekans tekniği-ne geçmiştim. Özel radyo ve televizyonlar daha ortaya çıkmadan biz testlerini burada gerçekleştirdik. O dönem-lerde kendi projelerimizle bir devreyi hayata geçirdik, onunla çalıştık ve büyüttük. Bunların hepsini tek elimle yapıyorum. Lehim makinesini bu elimle tutuyorum, lehim telini, tablayı, malzemeyi... Her şeyi bu elimle yapıyorum. Hiç kimsenin yardımı olmadan bunları küçük bir buzdola-bı büyüklüğünde kabinlere yerleştiriyorum. Bunların iç ve dış donanımını kendim yapıyorum. Sadece beş parmak yeterli. Hem de fazlasıyla. Çünkü beynimiz ona göre ça-lışıyor. Beyin iki ele göre odaklanmıştır ama bende tek el varsa ona odaklanıyor. O şekilde kendimi geliştiriyorum.Hayatı bırakamazsın. Hayatı bırakırsan elinin arasından kayıp gider. Bende böyle bir şey hiç olmadı. Psikolojik bir rahatsızlık, ruhsal bir çöküntü yaşamadım. Uzuvlarım eksik olsa da şükrediyorum ki hayatta da Rabbim bana eksikliğini hissettirmiyor. Ben böyle düşünüyorum.

Sizce Rize bir engellinin yaşaması için kolay bir şehir mi?Aslında benim için değil. Çünkü ulaşım olarak bizlere büyük şehirlerde imkânlar sağlanmış durumda. Mese-la Bursa, İstanbul ya da başka bir büyük şehirde oldu-ğum zaman çok rahatlıkla, istediğim gibi ücretsiz ulaşım sağlayabiliyorum, üstelik eşimle birlikte. Fakat burada o imkânı bulamıyoruz. Buranın coğrafi durumu biraz deği-şik ve ilimiz henüz kalkınmakta olan bir il olduğu için bu-

“Hayatıbırakamazsın”Fabrikadaki göreviniz nedir?Şu anda imalat bölümünde çalışıyorum. 1998 yılında Çaykur’a girdiğimde elektrik ve elektronik servisinde görev yapıyordum. Ben sanat okulu elektronik bölümü mezunuyum. Daha sonra santral bölümüne geçtim. Buradayken Microsoft sistem mühendislik eğitimi ve ağ güvenliği eğitimi aldım. Buradayken santralden de ayrılmak zorunda kaldım. Ya işe gelmem ya da eğitimimi tamamlamam gerekiyordu. Buradan ayrıldım ve eğitimimi tamamladıktan sonra geri döndüm. Şu anda da imalat bölümünde görevliyim. Yılda dört ila 5 buçuk ay boyunca geçici işçi olarak çalışıyorum.

Beyin iki ele göre odaklanmıştır ama bende tek el varsa ona odaklanıyor. O şekilde kendimi geliştiriyorum.Hayatı bırakamazsın. Hayatı bırakırsan elinin arasından kayıp gider.


[emekverenler]

Anatamir FabrikasıÇaykur’un gizli hazinesi

ANATAMİR FABRİKASı, 1976 yılında Teknik Atölyeler Mü-dürlüğü olarak ayrı bir ünite statüsüyle kuruldu ve 1979 yı-lında aynı statüde isim değişikliğiyle Anatamir Fabrikası Mü-dürlüğü unvanını aldı. Rize Merkez Engindere mevkiinde 3 bin metrekaresi kapalı, 2 bin metrekaresi açık olmak üzere, toplam 5 bin metrekarelik bir alan üzerine kurulu olan fab-rikaya ait atölyelerde; Çay İşletmeleri Genel Müdürlüğü’ne bağlı 46 adet yaş çay işletmesi ile bir adet çay paketle-me fabrikası, iki adet Pazarlama ve Üretim Bölge Müdürlü-ğü, yedi adet Bölge Müdürlüğü ve Atatürk Çay Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü olmak üzere toplam 56 adet ünitede mevcut olan imalat makinelerinin yedek parça ihtiyacı, iş-letmelerde yapılacak modernizasyon çalışmalarında gerekli parça ya da makinelerin imalatı, montaj- demontajı ile arıza-lanan parçaların bakım ve onarımları yapılıyor.İşletmelerde yapılan kapasite artırımları, makine düzenle-meleri, tasnif ve fırın kısımlarında bulunan toz emme sis-temleri, paketleme fabrikalarında bulunan harmanlama makineleri, taşıyıcı ve yükleyici transportlar, fermantasyon dönüşümleri, hareketli soldurmalarda kullanılan yayıcı ve karıştırıcılar, fırın çıkış çay boşaltma yelpazeleri, fırın ve tas-nif dairesi toz toplama boruları ve toz bacaları gibi tüm işler de Anatamir Fabrikası’nda gerçekleştiriliyor.Büyüklüğü ve ihtiyaç alanları düşünüldüğünde, Çaykur için çok ciddi maliyetlerin oluşmasına yol açabilecek bu faali-yetler Anatamir Fabrikası tarafından çok daha düşük gider-lerle karşılanarak, kurumun önemli ölçüde tasarruf etmesi sağlanıyor. Mühendislerinden şoförlerine, kadar büyük bir uyum ve disiplinle çalışan fabrika, mühendis adayı stajyer öğrenciler için de bir okul işlevi görüyor.

Kadİr KaraFaZlıÇarKhaNE atölYEsİ UstaBaşı

Çarkhane’nin işlevi nedir?Çarkhane atölyemizde, kurumumuzun ihtiyacı olan her türlü talaşlı imalat işleri, kalıp imalatları, redüktör ve varyatör tamiratları, çeşitli imalat makinesi parçalarının imalatları, işletmelerimizdeki yaş çay imalat makineleri-nin parçalarının tamirat ya da imalatları yapılıyor.

Bunlar ne tür tamirat ya da imalatlar oluyor genellikle?Kıvırma krank mili, rotervan uzun mili, varyatör kasnağı, fırın mili, burçlar, gibi yaş çay imalat makineleri parçala-rının imalatı ve tamiratları, her türlü dişli imalatı, redüktör tamirat ve bakımı, varyatör tamiratı ve bakımı gibi işler atölyemizde gerçekleştiriliyor. Bunların yanında; çay ima-lat makinelerinin bakımı ya da yeniden imal edilmeleri, her türlü talaşlı imalat ve bakım işleriyle, 40-60 tonluk büyük kantarların ve 0-500 kilogramlık küçük kantarların bakım ve kalibrasyonları da atölyemiz tarafından yapılıyor.

Teknik olarak yeterli ekipmana sahip misiniz?Atölyemiz var olan en son teknik ekipmana sahip. Atöl-yemizde muhtelif özellik ve kapasitelerde, CNC torna, üniversal ve standart torna, freze, pres, taşlama, var-gel, testere gibi 35 adet tezgâh bulunuyor. Çarkhane bünyesinde bulunan Kantar servisimizde ise işletmelerimizde bulunan büyük araç kantarlarının ka-librasyon ve bakımları yetki belgeli elemanlarımızca, iki yılda bir kalibre edilen etalon taşlarımızla yapılıyor.

Kurum içinde, çay üretiminde bulunmayan ama kuruma ait tüm işletme, müdürlük ve birimlere teknik destek veren Anatamir Fabrikası, işinin ehli ekibi ve iş disipliniyle övgüyü hak ediyor. Makineden

mobilyaya kadar kurumun tüm imalat ve bakım ihtiyacını karşılayan fabrikanın bünyesinde bulunan beş ana atölyenin ustabaşılarıyla görev alanlarını ve yaptıkları işin niteliğini konuştuk.

[ekipruhu]


[16] AĞUSTOS 2013

Bu atölyemizde, Çaykur bünyesinde yer alan tüm işletmelerin ihtiyaçlarına göre, toz siloları, pakka kasaları ve midilton akar-ları, kıvırma kazanları gibi imalatlar ile muhtelif çelik konstrük-siyonlar, her türlü demir ya da krom işçilikleri, kalıp bükme ve kesme işlemleri gibi her türlü demir, sac ve çelik konstrüksi-yon işleri gerçekleştiriliyor. Elektrot kaynağı, gaz altı kaynağı, tig, mig vb., toz siloları, siklonları ve bacalarına dair her türlü kaynak işlemi atölyemizin uzman ekibi tarafından yapılıyor. Perçinli ya da vidalı birleştirmeler, sıcak şekillendirme, soğuk bükme ve şekil verme işlemlerinin dışında; serpantinli ısıtıcı imalatı, imalat makinelerinin imalatı ve bakımı, mutfak kuzine tamiratı ve imalatı; sıcak su, soğuk su ve buhar tesisatlarının yapımı ve bakımı ile tank imalatları da atölyemizin işleri arasın-da. Soğuk Demirhane atölyemizde hidrolik, apkant ve mekanik pres, kesme makineleri, testere makineleri, gaz altı kaynak makineleri, redresör ve muhtelif kaynak makineleriyle kurumu-muzun ihtiyaç duyduğu alanlarda faaliyet gösteriyoruz. ÇEtİN YılmaZ

ElEKtrİKhaNE atölYEsİ UstaBaşı

Elektrikhane atölyemizde, işletmelerimiz ve tüm Türkiye’deki bölge mü-dürlüklerimizin elektrik alanında ihtiyaç duyduğu bakım, onarım ve imalat-lar yapılıyor. Muhtelif güç ve devirdeki elektrik motorlarının sargı işlemleri,

kaynak makineleri ve elektrikle çalışan çeşitli makinelerin tamiratları, elektrik güç panosu imalatları da burada gerçekleştiriliyor. Bu atölyemizde

ayrıca, işletmelerimizde bulunan kalite kontrol laboratuvarlarındaki ısıtıcı ve etüv cihazlarının elektronik kartlarının tamiratları da yapılıyor. Kısaca

sıralarsak; her türlü güçteki motorların sarım işlemleri, kompanzasyon panosu imalatı, muhtelif elektrik pano imalatı, kaynak makinelerinin tami-ratı, elektrik tesisat işleri, elektronik kart tamiratı, etüv ve us arıtma cihaz tamiratı ve bakımı. ısıtıcı tamiratı ve bakımı gibi işlemler, her biri alanında uzman olan ekibimiz tarafından gerçekleştiriliyor. Bu da hem kurumumu-

zun dışarıda yapacağı büyük masraflardan tasarruf edilmesini hem de kalitesinden emin olunacak işlerin ortaya çıkarılmasını sağlıyor. Kurumu-

muzun gücüne güç katmak bize ayrıca gurur veriyor.

YılmaZ dÜlGErdöKÜmhaNE vE lastİKhaNE atölYEsİ UstaBaşı

Her türlü pik döküm (kazan ızgaraları, mesnetler, kapaklar, imalat maki-neleri parçaları vb.), alüminyum döküm (al kıvırma göbeği, imalat maki-neleri parçaları vb.), bronz ve pirinç döküm (imalat makineleri parçaları, burç malzemeleri vb.), lastik burç kaplama, yıldız kaplin lastikleri imalatı, kırıcıların lastik kaplanması, burçlu kaplin lastikleri, işletmelerimizdeki PVC bantların yapıştırma sistemiyle birleştirilmeleri ve tamirat işlemleri atölye-mizde gerçekleştirilmektedir. Dökümhane atölyemizde pik, alüminyum, bronz ve pirinç döküm yapılmaktadır. Atölyemizin yıllık döküm kapasitesi tek vardiyada yaklaşık 100 ton civarındadır. Bu dökümler yer ocağı veya kupol ocağında yapılmaktadır. Lastikhane kısmında ise işletmelerimizde bulunan makineler üzerindeki lastik kaplama burçlar, kaplin lastikleri, kırıcı-ların kauçuk lastik kaplamaları gibi işler yapılmaktadır. Yer ocağı doğalgaz brülörlü atölyemizde, aynı anda 150’şer kilogramlık iki potada döner alev üflemesiyle bronz, pirinç ve alüminyum ergitilebilmektedir. Kupol ocağında ise kok kömürü başlangıçta mazot brülörüyle ateşlenmekte, tutuştuktan sonra kok kömürüyle beslenmektedir.

a. Kadİr tÜrÜtmaraNGOZhaNE atölYEsİ UstaBaşı

Marangozhane atölyemizde işletmelerimizde tasnif kısmında bulunan pakka kasaları (tasnif eleği) ya da midilton kasalarının (çöp ayırma eleği) imalatları ve tamiratları, araç kasalarının ta-miratları ve yeniden imalatları, çay satış ve tanıtım reyonlarının imalatı ve tamiratı ile her türlü ahşap tamirat işleri yapılmak-ta. Kurumumuza ait lojmanlarda ve genel müdürlüğümüzde bulunan mutfak dolapları, kitaplıklar ve benzeri demirbaş mobilyalar da atölyemizde üretilmekte. İşçilik ve kalite açısın-dan gayet ileri durumdayız. Ekibimizin kalitesi ve profesyonel görev anlayışı sayesinde Türkiye’nin dört bir yanında kurumu-muzla ilgili tüm alanlarda hizmet veriyoruz.

[ekipruhu]

mEvlUt a. avCısOğUK dEmİrhaNE atölYEsİ UstaBaşı

AĞUSTOS 2013 [17][16] AĞUSTOS 2013

[fotoröportaj]

CUMHURİYETÇAY FABRİKASI

Cumhuriyet Çay Fabrikası, çay üretiminin yanında, devlet büyüklerimiz ve yurtdışından gelen ziyaretçiler için protokol fabrikası olarak da hizmet veriyor. Temizliği ve düzeniyle örnek bir fabrika olan Cumhuriyet Çay Fabrikası Ağustos ayında yeşil çay üretimine başladı...

Yeşil çay yaprakları soldurma makinesine yükleniyor, yaprakların yeşil kalması için su buharı verilerek şok soldurma işlemine tabi tutuluyor.

Şok soldurma makinesinden çıkan yaş çay yaprakları

soğutma ünitesinden alınıyor.


[fotoröportaj]


Kıvırma işleminden sonra yaş çay yaprakları ikinci ve son kurutma işlemine tabi tutuluyor.

En modern teknikler kullanılarak yeşil çay yaprakları kıvırma işlemine tabi tutuluyor.

soğutma ünitesinden sonra düşük ısılarda ön kurutma işlemine tabi tutularak, yaş çay yaprakları kıvırma işlemine hazır hale getiriliyor.

Kurutma işleminden sonra tasniflenerek ayrılan yeşil çay torbalanarak ambara alınıyor.

Bize kendinizden bahseder misiniz?1968 yılında, Güneysu’ya bağlı Ortaköy’de doğdum. İl-kokulu burada, ortaokulu Güneysu’nun merkezinde oku-dum. Liseyi de Rize’de endüstri meslek lisesinde tamam-ladım. Yüksek öğrenimime bir süre Bakü’de denizcilik okulunda devam ettim, burada denklik sayılmadığı için yarıda bıraktım ve geri döndüm. KTÜ Makine Tekniker-liği Bölümü’nden 1996’da mezun oldum. Aynı yıl askere gittim. 1998’de askerlik hizmetimi bitirdikten sonra Ulu-cami Çay Fabrikası’nda işçi, 2003 yılında da Anatamir Fabrikası’nda tornacı olarak çalışmaya başladım. İki yıl

önce de Çaykur’un kendi içinde yapmış olduğu bir statü değişikli-ğiyle memuriyet hayatıma adım at-tım ve ambar memuru oldum. 10 yıl Anatamir’de çalıştıktan sonra geçtiğimiz günlerde yine Ulucami Çay Fabrikası’na tayin edildim.1990 yılında evlendim. İki kızım ve bir oğlum var. Büyük kızım ve oğlum bu yıl üniversiteden mezun oldu. Kızım İstanbul Üniversitesi Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü’nü, oğlum Recep Tayyip Erdoğan Üni-versitesi İnşaat Mühendisli-ği Bölümü’nü bitirdi. Ayrıca, oğlum profesyonel karate antrenörü ve capuera deni-len Brezilya dövüş sporunun

il temsilcisi. Küçük kızım da kahverengi kuşak karateci. Yani bizim pek boşumuz yok. Bazı insanlar zamanı dol-duramaz, bize de zaman yetmiyor. Çok kitap okurum, 10 yıl önce okuduğum bir kitabın kapağını göreyim, size özetini anlatırım.

Peki iş dışındaki zamanınızda neler yapıyorsunuz?İşten eve geldiğim zaman, özellikle de kışın, geceler bitmiyor. Uykuyu çok seven bir insan da değilim. “Ne yapabilirim?” diye düşündüm ve elsanatlarına yöneldim. Hiçbir teknolojik alet kullanmadan; çakı, keser ve tutkalla maket evler yapmaya başladım. İlk yaptığım evleri ten-cere altlığından aldığım parçalarla yaptım. Amacım hem zaman geçirmek hem de çocukları mutlu etmekti. Sonra işi biraz daha geliştirdim ve yöresel mimariye yöneldim. Güneysu kaymakamının ricası üzerine bir tane maket ev yaptım. Bu maket, düzenlenen her “Rize-Ankara Günle-ri” etkinliğinde sergilendi. Bunun yanında yine günümüz mimarisine uygun, ahşaptan evler yaptım. Çoğunu da-ğıttım, sadece iki tanesi bende kaldı.

[hobilerimizvebiz]

“Zaman bana yetmiyor”

Anatamir Fabrikası’nın renkli siması Mehmet Kazdal, mizahi kişiliği, yetenekleri ve hoş sohbetiyle arkadaşlarının çok sevdiği bir çalışanımız. İşçi olarak başladığı çalışma yaşamını ambar memuru olarak sürdüren Kazdal, bir taraftan maket evler ve iskemleler üretirken diğer taraftan beş tane kitap yazmış.


[hobilerimizvebiz]

Bir de kitap yazıyormuşsunuz...“Şerden hayır doğar” misali benimkisi. Psikolojik tedavi gördüm. Doktorum bana hastalığımın, bizim anlayacağı-mız dilde, aşırı duyarlılıktan kaynak-landığını söyledi. Toplumsal, siyasal tartışmaları ya da komşularımla, iş-yerindeki arkadaşlarımla yaşadığım sorunları çok fazla büyütüyor ve aşırı tepki gösteriyordum. Bir şeylerle meş-gul olmam gerekiyordu; ben de yaz-maya başladım. Kızımla birlikte başla-dık. İlk olarak birkaç tane şiir yazdık. Devam ettirdik ve her ikimizin şiirleri 200’ü geçti. Bir arkadaşım bunu duy-du ve sponsor olup bastırmak istedi şiirlerimizi. İlk baskıda hüsrana uğra-dık ve şiirlerimiz matbaada kayboldu. O zamanlar teknolojiyi çok iyi kulla-namıyorduk. Flash bellek yedeği falan yoktu. Tüm şiirleri teslim ettik; 65 tane şiirimiz kayboldu. Kitap değil de broşür tipi bir şey çıktı ortaya. Onunla başla-dık, iyi ki de başlamışız. Bu şiirlerde bizim insanlarımızın anlayabileceği yöresel sözcükler ağırlıktaydı. İçinde futboldan siyasete pek çok konudan etkilenerek kaleme aldığım şiirlerin yer aldığı “İliksiz Düğmeler” adlı kitabımı yayımladım. Peşine devamı olarak, insanların aklında kolay kalabilecek küçük öykülerden oluşan “Vaadedilen Yalanlar” adlı kitabımı yazdım. Ardın-dan beşinci kitabımın hazırlığı olarak dördüncü kitabımı yazmaya karar ver-dim. Yöremizde yaşanan komik olay-lardan oluşan, bizim fıkra sandığımız ama birebir içinde ya da çok yakınında olduğum olayları derledim ve 75 olayı yazdım. Son kitabımda 125 fıkra var; bu tamamen yaşanmış, hiçbir şekilde alıntı içermeyen bir kitabın hazırlığıdır.

Sosyal yönünüz de gayet güçlü sanırım...Zaman bana yetmiyor. En fazla dört saat uyuyorum. Bunla-rın yanında sosyal sorumluluklarım var. Memuriyete başlamadan önce 10 yıl boyunca köy ihtiyar he-yetindeydim. Bunun üç yılında Ortaköy muhtarlığına vekalet ettim. Güneysu-Ortaköy Çevre Koruma Derneği’nin kurucu-suyum. Şu anda da Güneysu İmam-Hatip Lisesi Mezunları ve Mensupları Derneği’nin kurucusu ve yöneticisiyim. Böyle çeşitli sosyal olayların içerisindeyim. Hayat böyle gidiyor...

Çevreye karşı da oldukça duyarlı olduğunuz söyleniyor.Bitkilere büyük zaafım var. İsimini bilmediğim ender bitki-leri yetiştiririm. Ben dikerim, annem koparır “Oğlum bu işe yaramaz” diyerek. Fabrikadaki odamı çiçek bahçesine çevir-miştim. Şimdi tayinim çıkınca arkadaşlar bakamayacaklarını söyledi; ben de dağıttım hepsini. Bir de güzel havalarda de-rede olurum, evde duramam. Bizim derelerde kırmızı benekli alabalıklar var. Onları elle tutarım, zarar vermeden alıp eve getirir, severim. Bir tanesini bile yemeden, yakalanmayacak-ları bir göle götürüp serbest bırakırım.

Çevre Koruma derneği’nin ne gibi faaliyetleri var?Derneği kurma amacımız derelerin çöp sorununu çözmek-ti. O dönemde belediyemiz bu konuyla pek ilgilenemedi. İmamımızı, öğretmenlerimizi devreye soktuk ama bir sonuç alamadık. Üç-dört arkadaş evleri ziyaret ederek halkı bi-linçlendirmeye çalıştık ama yine de başaramadık. Böylece bir dernek kurmaya karar verdik. Paketleme fabrikasından aldığımız varilleri boyattık ve üzerine “Çöp Kutusu” yazıp

köyün muhtelif yerlerine koyduk. Kimseden para talep etmeden, yaz-kış ve ayda dört kez olmak üzere, buldu-ğumuz araçları kullanarak çöpleri toplamaya başladık. Daha sonra yetkililer duyarsız kalmadı bu işe. Bizim adı-mıza Güneysu Kaymakamlığı Ankara’daki Çevre Genel Müdürlüğü’nden bir adet çöp arabası talep etti ve araç kaymakamlığın emrine verildi. Şu anda bu araçlardan iki tane var. Bugün 27 köyün hepsinin çöpü düzenli olarak toplanıyor. Bu Ortaköy’ün girişimiyle oldu. Bunun yanın-da, derneğimiz sayesinde, Türkiye’de belediye sınırlarına dâhil olmayıp kendi imkânlarıyla kanalizasyon şebekesini yapan ilk köy Ortaköy oldu. Türkiye’de bir ilke imza attık. İmkânlarımız ölçüsünde öğrencilere ufak tefek burslar verdik. Belirli bir süre sonra derneğimizi yürütemedik ve şu anda faal değiliz.

Biraz da yaptığınız işten bahsedelim dilerseniz... Bir ambar memuru nasıl çalışır?Ambar memurunun yaptığı iş bulunduğu fabrikaya göre değişir. Anatamir Fabrikası’ndaysanız başınızı kaşıyacak zamanınız olmaz. Çok ciddi bir iştir, sürekli takip ister. Zincirin halkalarından biri koparsa bütün ahenk bozulur. Binlerce çeşit malzeme var. Hangi fabrika olursa olsun ne üretilecekse Anatamir’de üretiliyor. Buna bölge müdür-lüklerimizin birçok işi de dâhildir. Satın alma ve iaşe işleri var. Hem girdisi hem çıktısı kayıt altına alınmak zorunda. Ne kadar malzeme girdi, hangi fabrikada ne kadar mal-zeme kullanıldı gibi noktaların tümüne hâkim olmanız ve nerede ne olduğunu bilmeniz gerekiyor.

Paketleme fabrikasından aldığımız varilleri boyattık ve üzerine “Çöp Kutusu” yazıp köyün muhtelif yerlerine koyduk. Kimseden para talep etmeden, yaz-kış ve ayda dört kez olmak üzere, bulduğumuz araçları kullanarak çöpleri toplamaya başladık.


[gelenek]

farklı çay kültürü varHer ülkenin Tüm dünyada, toplumsal yaşamda oldukça önemli bir yer tutan çay,

her ülkede farklı hazırlanarak kendi yerel kültürünü oluşturuyor. Ulaştığı her yere iz bırakan, farklı kültürlerce içselleştirilen, toplum yaşantısına anlam katan ve yolculuğuna devam eden çay, her ülkede farklı biçimlerde tüketiliyor ve damak tadını çeşitlendiriyor.


[gelenek]

ÇİN Çin’de çay önceleri ilaç olarak kullanılmış, yaşamı uzatan ve canlılık veren bir sağlık içeceği olarak görülmüş. Günümüzde de geleneksel Çin tıbbında, yeşil çay ve puerh çayı pek çok sağlık şikâyeti için kullanılıyor. Çay ayrıca Budist rahiplerce meditasyon içeceği olarak kabul ediliyor. Çin’de halkın en sevdiği çay, bölgelere göre değişiyor. Pekinliler yasemin çayını, Shanghailılar yeşil çayı, Fujianlılar kırmızı çayı tercih ediyor. Bazı bölgelerde çaya değişik baharatlarla tat veriliyor. Hunan bölgesinde konuklara zencefilli ve tuzlu çay sunuluyor. Bu çayın içinde tuz, zencefil, kızarmış soya fasulyesi tohumları ve susam bulunuyor. Çay, çay bardağı sallanarak içiliyor ve soya fasulyesi tohumları, susam, zencefil ve çay ağızda güzel bir koku çıkıncaya kadar çiğneniyor ki buna “çay yeme” de deniliyor. Çin’de eskiden beri, çayın demlenmesine önem veriliyor. Çayın tadının tam olarak çıkarılması için, farklı çayların farklı özelliklerinin ve bilimsel demleme tekniğinin bilinmesi gerekiyor. Çin’in doğusunda yaşayanlar, çay demlerken büyük çaydanlık kullanmaktan hoşlanıyorlar. Misafir kapıdan girer girmez ev sahibi büyük çaydanlığına çay koyar ve içine kaynamış su döker. Sonra demlenen çayı bardağa koyarak misafire sunar. Çin’in Fujian eyaletinde Gongfu çayı içiliyor.

FRANSA Fransızlar öğleden sonraları genellikle

siyah çay tercih ederler. Çoğu Fransız çayına şeker katar, süt ve limon da tercih edilen

diğer tatlandırıcılardır. Fransız kültüründe çay, uzun süre demlenmeden, şık porselen

demliklerle, şık atmosferlerde, ince porselen fincanlarda ikram edilir.

Hafif içimli bu çayın yanında çikolata, krokan veya pralin ikram

edilerek çay geleneği sürdürülür.

FASFas’ta naneli çay çok tüketilir. Nanenin hazma yardımcı olması

nedeniyle gün boyu yemekle ve yemekten sonra tercih edilir. Çay, Fas kültüründe baskın bir rol oynar, bu rolün verdiği onur dolayısıyla da

çoğunlukla aile reisi tarafından hazırlanır ve servis edilir. Fas halkı için çay, kültürlerinin çok özel bir parçasıdır. Naneli çay hazırlarken,

yeşil Çin çayı taze ya da kurutulmuş nane yaprakları ile karıştırılır, çaydanlığın içine bol miktarda şekerle birlikte konulur, üzerine sıcak

su eklenerek birkaç dakika demlenmesine izin verilir. Çay daha sonra küçük renkli cam bardaklara ince uzun ibrikli çaydanlıktan dökülür.

Nanenin çaya verdiği aroma dört bir yana yayılır.

İRANİran’da kıtlama çay içme kültürü vardır. Çay için büyük boy cam bardaklar kullanılır. Çay içmek istemeyenler bardaklarını çay tabağına yan yatırırlar. İranlılar sadece kahvaltıda çaya şeker koyar ve buna “Şirin Çay” denilir. Semaver kalabalıkta kulllanılır. Ülkede Châikhâne (Çayhane) denilen pek çok çayevi bulunur ve sosyal yaşamda önemli yer tutarlar.

PAkİStANÇay Pakistan’da çok popülerdir.Çoğunlukla kahvaltıda olmak üzere gün boyu tüketilir ve yanında kurabiye ve keklerle tercih edilir. Hem siyah çay hem de yeşil çay fazlaca içilir. Yeşil çay özellikle yemeklerden sonra tüketilir. Pakistan’ın Kaşmir bölgesinde sütlü ve tarçınlı olarak hazırlanan chai çayı tüketilir ve özel günlerde, düğünlerde, kış aylarında çokça tercih edilir. Lahore ve diğer şehirlerde de chai sevilir. Ayrıca Himalaya tuzu ile hazırladıkları çayı da şeker katmadan içmeyi severler. Pakistan’ın kuzey bölgelerinde tuzlu, tereyağlı Tibet stili çay tercih edilir.

MISIRMısırlılar genellikle koyu ve iyi demlenmiş siyah çay tercih ederler ve küçük

bardaklarda içerler. Çaylarını bol şekerle tatlandırırlar. Mısır’ın kuzeyinde çay genellikle geleneksel şekilde sıcak suyla siyah çay birkaç dakika demlenerek tüketilir. Şekerle

tatlandırılır ve içine birkaç yaprak nane eklenir. Süt de ilave edilebilir.

ABDBuzlu çay ABD’de çok popüler bir içecektir. Sıcak çaya göre daha çok tercih edilir, öyle

ki oran yüzde 80 civarındadır. Çoğunlukla bol şekerle, aromalarla ya da uygun tatlandırıcılarla tatlandırılır. Ayrıca

kafeinsiz soğuk ya da sıcak çay bulmak mümkündür. Sıcak çay ise çoğunlukla

yemekten sonra kahveye alternatif olarak servis edilen ve içilen bir içecektir.

Çoğunlukla siyah çay olmakla birlikte, yeşil çay, beyaz çay, chai, Hint masala çayı

özellikle sağlıklı yaşam amacıyla tüketilmektedir.


[gelenek]

tüRkMeNİStANTürkmenistan’da her gün akşamüstü çay içilir, çayın yanında genellikle kuru ya da taze üzüm veya reçel yenilir. Yemeklerden sonra ise yeşil çay tercih edilir. Türkmenler çayı çok severek tüketirler. “Çaylık” denilen bir çaydanlıkta, çayı bitirinceye kadar içerler.

AzeRBAycANÇay Azerbaycan’ın milli kültürünün bir parçasıdır. Azerbaycan’da çay özel armudi bardaklarda içilir. Azerbaycan’da pek çok çayevi vardır. Çayevlerinde sadece çay sunulur. Çay kıtlama içilir ve çeşitli tatlılarla, reçel ve limonla sunulur. Eve gelen misafire ilk önce çay ikram edilir.

JAPONyAÇay, Japonya’ya Çin’den gelmiş.

Japonlar çay hazırlamasını, sunmasını ve içmesini ritüel haline

getirmiş, felsefesini derinleştirmiş ve geleneklerinin en önemli ve ayrılmaz parçalarından biri haline getirmişler.

Mükemmel bir çay hazırlamak için tek bir yol yoktur. Sanat olarak algılanan

çay, çay ustasının maharetiyle kendini belli eder. Çay da bir sanat eseri gibi yorumlanabilir. Tadanın damağında,

hazırlayanın estetik anlayışında anlamını bulur, arkasındaki felsefeyle Japon

kültürünü yansıtır. Japon evlerinin bahçesinde sadece çay törenlerinde kullanılmak üzere özel tasarlanmış,

Hoshoan adı verilen küçük evler vardır. Giriş kapısı (sukiya) çok alçaktır. Bunun

amacı alçakgönüllülüğü anımsatmaktır ki içeri eğilerek girilir. İçeri silah, değerli

süs eşyası taşıyarak girilmez ki bu dünyevi olanı geride bırakmak ve tevazu

sahibi olmak anlamına gelir. Evin içi de minimalist detaylara sahip, zarif ve sade döşenmiştir. İlk görülecek şey ise

basit bir çiçek düzenlemesi olur. Japon çay seremonilerinde farklı aksesuarlar

kullanılır: Kama (çaydanlık), chasen (çayı karıştırmak için kullanılan bambu

fırça), chawan (çayın sunulduğu kâse), chakin (peçete).

İNGİLteReİngilizler, çoğunlukla bergamut aromalı Earl Grey çayını tecih ederler. Çay konukseverliğin işaretidir. Bir İngiliz çay davetinde, sohbetin akışının yiyecek ve içeceklerle kesilmesi hoş karşılanmaz. Çay sohbet için bir bahane gibi görülür; ancak çay, kültürlerinin temel parçalarından biridir. Davetlerde Çin çayı, Hint çayına tercih edilirken limonlu, sütlü ya da kremalı sunulur. Çayın yanında ise küçük sandviçler ve el yapımı çay pastaları tercih edilir. İngilizler ve İrlandalılar dünyada en çok çay içen ülkelerdendir. Çoğunlukla siyah çay, süt ve bazen de şeker ile servis edilir. İngilizler günde ortalama beş fincan çay içerler ve bu bazı kişilerde 10-15 fincana kadar çıkar.

MOğOLİStANMoğollar, çaya yağ, tuz, un ya da darı ekleyerek tüketirler. Kuzu eti ile çay hazırlama alışkanlıkları da vardır. Dilim dilim edilip bir hafta açık havada kurutulmuş kuzu etini çayın içine atıp içerler. Soğuk iklim koşullarına ve göçebe hayata karşı güç ve enerji kazandırması açısından çay, Moğolistan halkı için yaşantılarında büyük yer tutar.

tİBetTibetliler çayı çok koyu bir renk alana kadar demleyip biraz tuz koyar; bu tür çaya “sade çay” denilir. Bu çay içme usulü en yaygın âdettir; bunun yanında çaya sığır ya da koyun sütü de ilave edip içerler. Bu tür çaya “sütlü çay” denilir. Sütlü çayı en çok kırsal kesimlerdeki Tibetliler sever. Tibetliler çay yapraklarını yer ve yararına inanır. En popüler çay, tereyağlı çaydır. Tereyağlı çay içmeyen kişi, Tibet’e gitmiş sayılmaz. Tibetliler sade çayı demledikten sonra çay suyunu bir çeşit özel çay fıçısına koyar; tereyağ, tuz, yumurta ve ceviz gibi maddeler ekler, hepsini bir çubukla karıştırıp servis eder. Tereyağ, süt ve tuz demlenmiş çaya eklenir ve bu sıcak içeceğe “Po cha” denilir.

RuSyARusya’da her öğün çay içilmesi bir gelenektir. Sıcaklığı ve dinç tutma özelliğiyle çay, Rus yaşam düzeni için ideal bir içecektir. Ruslar, çay demlemek için semaveri benimsemiştir. Gümüş tutacaklı cam bardaklarla çay servisi yaparlar. Beyazlatılmamış şeker ve limon suyu, bal ya da reçelle tatlandırılmış, şerbeti bol ve çok demli çayı tercih ederler. Çaya şeker, kaymak koyanların yanı sıra, çayı bardak altlığına döküp oradan içenler de vardır. Misafirler, daha fazla çay gelmemesi için bardağın altlığını bardağın üstüne koyarlar.

HİNDİStANHindistan’da çay,

İngiltere’nin ülkede çay tarımı başlatmasıyla

beraber 19’uncu yüzyılda popülerleşmeye

başlamış. O zamandan beri çay, Hindistan

yaşamında önemli bir yer tutar. Cha-ya, çayın

sokaklarda satılan ve tercih edilen biçimidir. Cha-ya güçlü bir siyah

çaydır ve kakule, karanfil ve rezene gibi çeşitli

baharatlarla tatlandırılır ki buna “Chai çayı” denilir.

Hindistanda çokça tercih edilen bir çaydır.



[serbestkürsü]

ŞİİR KÖŞEsİ ŞİİR KÖŞEsİ

Çalışmalarını bizimle paylaşmak isteyen arkadaşlarımız için iletişim adresimiz: [email protected]

Baharım bitince gelince yazım, Yediğim lokmayı edemem hazım, Terim soğutmaya biraz su lazım, Bu çay bizim, toprak bizim, su bizim.

Ortalama doksan günüm güneşli, Boyun bükük, yağmur yakar ateşli, doktor kollar, boynunda mı o beşli, Güneş bizim, yağmur bizim, hal bizim.

Çok umutlar bekler gibi dikilmiş, Fidesine göz nuruyla bakılmış, dostluğuna türkü yazıp yakılmış, Umut bizim, fide bizim, göz bizim

doksan kilo sırtım aldım çatladım, Anam öldü, bacım öldü ağladım, Geçimimi bir tek çaya bağladım, Geçim bizim, ölü bizim, sırt bizim.

Ektim tahıl, göremedim başağı,Çürüdü bellerim, sardım kuşağı,Hayat standardı indi aşağı,Tahıl bizim, çay da bizim, bel bizim.

On iki ayımın geçti dokuzu, Anamın, babamın düştü omuzu,Terleri akınca soluyor yüzü,Aylar bizim, çile bizim, yas bizim.

Arttı derken gelirimiz azaldı,Bahtımıza inen yumruk hızlandı,Tek-el gibi özel sektör nazlandı,devlet bizim, millet bizim, kan bizim.

Aldığımız yetişmiyor doktora,Ancak ama yetti giden yollara,Etim kaldı çaylıktaki dallaradoktor bizim, yollar bizim, et bizim. Kireçlendi bel kemiğim yük ileÇektiğimiz on iki ay hep çileHer ne dersen kolay gelir o dile,Kemik bizim, yaşam bizim, yük bizim. Uğraşırken bir zamanlar kamulanAvunurdum bahçemdeki tamulan,Özel sektör şimdi oldu komutan,Kartel bizim, tröst’ler bizim, rey bizim Buram, buram terler aktı alnımdan,duyamadım hiçbir sesi ahımdannafakamı alamadım bağımdanSofra bizim, yemek bizim, can bizim. Hububatla narenciye yürüdü,Çayımızın bedelleri çürüdü,Evimizi solucanlar bürüdü,Ekin bizim, meyve bizim, çay bizim. Gönülde taht kuran elbet sultandır,Akan gözyaşının çoğu ahtandır,Savrulup atılmaz, bu da mekandır,Mekan bizim, düşen bizim, yaş bizim.

ÇAYCININ DEsTANI

ERDOĞAN BÜYÜKSAlArHA ÇAy FABrİkASı

ÇAYEkmek kadar değerliSu gibi azizdir çayAdı belirsiz renkliSessiz bir mısradır çay

Her meclisin öznesiSadeliğin resmi çayEvimizin neşesiAşk gibi üç harfli çay

Hem ümittir hem hüzünGurbet ve sıladır çayAyarıdır kem sözünHuzur tesis eden çay

En zor dar vakitlerdeGelip ulaşandır çayTelaşlı zor günlerdedert ortağımızdır çay

Her mevsimde içilirMekan tanımazdır çayHer vakit tüketilirGençliğin iksiri çay

İMDAT BAŞ(rİZe PAZArlAMA BölGe Müdür yrd.)


[sağlık]

hastalığına dikkat!

Guatr

TİROİT bezinin iltihabi ve tümöral olmayan büyümele-rine “guatr” adı verilir. Latince ‘’gutter’’ ve Fransızca goitre yani boğaz kelimesinden gelmiştir. Tiroit bezi bazen homojen (düzgün) büyür, bazen de içinde no-dül adı verilen çeşitli büyüklükte yapılar ortaya çıkar.Tiroit bezi; boyun bölgesinde, nefes borusunun he-men önünde yer alan kelebek şeklinde bir bezdir ve yaklaşık olarak 20 gram ağırlığındadır. Tiroit bezinin salgıladığı hormonlar vücutta birçok metabolik olayda doğrudan veya dolaylı olarak görev alır.Tiroit bezi;l Metabolizma hızınıl Vücudumuzun sıcak ve soğuğa uyumunul Deri ve saçların kalitesinil Bebeklerin büyümesini ve zekasınıl Fiziksel ve psikolojik streslere karşı uyumu etkiler.

NEdENlErİİyot eksikliği: Vücuda giren iyot miktarı çok önemli-dir. Her gün vücuda belirli bir miktarda iyot girmesi gereklidir. Bu miktar az veya çok olduğunda tiroit be-zine ait problemler görülebilir.

Kalıtımsal FaKtörlErGuatrojen besinler: Kara lahana gibi bazı besinleri çok miktarda tüketen kişilerde guatr hastalığı görülür.

KİmlErdE sıK GörÜlÜr?Guatr hastalığı ülkemizde özellikle Karadeniz ve Orta Anadolu bölgelerinde yaşayanlarda daha sık görülüyor. Bu bölgelerde toprak ve sudaki iyot oranlarının diğer bölgelere göre daha düşük olması hastalığı tetikleyen en önemli unsur olarak karşımı-za çıkıyor.Guatr hastalığı genellikle kadınlarda görülmektedir.Her beş guatr hastasının dördü kadındır. Kadınların hormon yapılarının erkeklere göre daha komplike ve daha değişken olmasının bunda önemli bir etken ola-bileceği düşünülüyor.

Nasıl tEşhİs Edİlİr?Boyun muayenesi: Boyun muayenesi sırasında tiroit bezinin büyüklüğü, sertliği ve içinde nodül olup olma-dığı saptanabilir. Boyun bölgesine dışarıdan bakıldı-ğında, normalde tiroit bezi görülemez.

Ülkemizde özellikle Karadeniz ve Orta Anadolu’da sıklıkla görülen guatr hastalığı, beslenme alışkanlıklarından kalıtımsal etkenlere kadar pek çok nedenle ortaya çıkıyor ve halk sağlığını olumsuz etkiliyor. Hastalığı tetikleyen başlıca etkenlerden biri de Karadeniz’de bolca tüketilen kara lahana...

salgıladığı durumlarda (hipotiroiti varlığında) vücut metaboliz-ması yavaşladığı için şişmanlık ortaya çıkar. Bu şişmanlık, uy-gulanan standart rejimlerle ortadan kalkmaz. Bu hastalarda kan kolesterol seviyeleri de genellikle yüksektir. Bu durumda önce-likle tiroit hormonları normal seviyeye getirilmelidir.

Nasıl tEdavİ Edİlİr?Basit guatrlı bir hastada eğer iyot yetersizliği varsa tiroit hor-monları ile tedavisi yapılır ve iyotlu tuz kullanımına dikkat edilir.Özellikle nodül içermeyen toksik guatr olduğunda ilaç tedavisi denenir, bazı olgularda radyoaktif iyot tedavisi tercih edilmek-tedir.İlaç ve radyoaktif tedaviye yanıt alınamadığında veya hastalığın sık sık tekrar ortaya çıkması durumunda cerrahi tedavi tercih edilir.Nodüler guatr vakalarında, özellikle kanser riski taşıyanlarında cerrahi tedavi tercih edilir.

hEr hasta amElİYat Olmalı mıdır?Tiroit bezinde her nödül saptandığında hemen ameliyat kararı alınmamaktadır. Özellikle şüpheli nodüllere öncelikle iğne bi-yopsisi uygulanır. Biyopsi sonucu benign (iyi huylu) gelen has-talar ultrason bulgularıyla takip edilir, biyopsi sonucu şüpheli olan veya kanser bulguları gelen hastalar cerrahi yol ile tedavi edilir. Ameliyat kararı alırken; hastanın yaşı, cinsiyeti, nodülün boyutları ve içeriği, hastanın daha önce radyasyona maruz ka-lıp kalmadığı gibi risk faktörleri göz önünde bulundurulur.

İÇ-dış GUatr vE dİşİ-ErKEK GUatr NE dEmEKtİr?Bunlar halk arasında kullanılan terimlerdir. Eğer tiroit bezinin büyümesi dışarıdan bakıldığında rahatlıkla görülüyorsa buna dış guatr denilir. Bez büyümüş fakat dışarıdan görünmüyorsa buna iç guatr denilir.Guatr nedeniyle ameliyat edilen hastalarda, nadiren de olsa çe-şitli nedenlere bağlı olarak hastalığın tekrar ortaya çıkması söz konusudur.

KaNsErE döNÜşÜr mÜ?Tiroit bezinde görülen nodüllerin kansere dönüşme riski vardır. Her tiroit nodülü kansere dönüşmez. Bazı nodüllerin kansere dönüşüm riski daha fazladır. Nodülün çapı, boyutları, iç özel-likleri, çeperinin düzensizliği gibi faktörler ve hastanın cinsiyeti, yaşı, radyasyona maruz kalıp kalmadığı önemlidir.

hastalığıN tEKrar EtmE rİsKİ var mıdır?Guatr hastalığından ameliyat olan hastalarda, hastalığın tekrar etme olasılığı düşük bir oranda da olsa vardır. Ameliyat sonrası takibi iyi yapılan hastalarda bu oran çok daha düşüktür.

Fakat tiroit bezi büyümüş olan hastalarda özellikle yutkunmakla hareket eden bir şişlik fark edilir.Tiroit; T3, T4, TSH gibi tiroit hormonlarının ölçülmesiyle, tiroit ultrasonografisi (Tiroit bezinin iç yapısı görülür) iletiroit sintigrafisi (Tiroit bezinin fonksiyonel durumu görülür) veince iğne aspirasyon biyopsisi (Tiroit bezindeki şüpheli nodül-den iğneyle hücre örneği alınabilir) aracılığıyla teşhis edilir.

GUatr hastalığı ZaYıFlamaYa ENGEl mİdİr?Tiroit beziyle ilgili hormon testlerini yaptırmadan zayıflama di-yetine başlamak doğru değildir.Tiroit bezinin yetersiz hormon

BeLİRtİLeRİ NeLeRDİR?TİROİT BEzİnİn HIzLI ÇALIşMASI dURUMUndA (TİROİT BEzİ HORMOnLARInIn KAn dÜzEYİnİn YÜKSEK OLdUğU HİPERTİROİTİ dURUMUndA);l İştah artmasına rağmen kilo kaybıl Sinirlilik, çabuk yorulma ve acelecilikl Çarpıntı, yüksek kan basıncıl İshal veya sık dışkılamal Göz kürelerinin öne doğru fırlamasıl Sıcağa tahammülsüzlük, aşırı terlemel Cildin her zaman nemli olmasıl Ellerde ve vücutta titreme

TİROİT BEzİnİn YAVAş ÇALIşMASI dURUMUndA (TİROİT BEzİ HORMOnLARInIn KAn dÜzEYİnİn dÜşÜK OLdUğU HİPOTİROİTİ dURUMUndA);l Kalp atışlarında yavaşlama (nabzın yavaşlaması)l Kabızlık (bağırsak hareketlerinde azalma)l Yüzde ve göz kapaklarında şişmelerl deride kalınlaşmal Saç dökülmesi ve kaşların kenarlarından dökülmesil dikkat azalması ve unutkanlıkl zihinsel aktivitelerde yavaşlıkl Soğuğa karşı dayanıksızlıkl Uyku eğiliminin artışıl Kan kolesterol seviyesinin yüksek çıkması şeklinde olur.

AĞUSTOS 2013 [37]

[aileveçocuk]

OkuLuN AkReDİtASyONu ve LİSANSI vAR MI?İlkokul, ortaokul ve liselerin aksine birçok anaokulu özel olarak işletilir. Bu durum anaokullarının farklı standartlara sahip olmasına ve nispeten az kontrol edilmesine yol açar. Birçok anaokulunun akreditasyonu veya lisansı eksiktir. Lisans kaliteyi garanti etmez; sağlık ve güvenlik konularında standartları size verir.

ÖğRetMeNLeR yeteRLİ Mİ?Öğretmenler nerede, nasıl eğitim aldı? Çocuk gelişimi eğitimi var mı? Çocuklarla arası iyi mi? Daha önceden anaokulu öğretmenliği yapmış mı? Çok iş değiştirmesi bir öğretmenin mesleki anlamda mutsuzluğunun göstergesi olabilir.

ÇOcuğuM OkuLDA GüveNDe Mİ?Çocuğunuzu okula bırakıp alma politikası nedir? yetkililerden, çocuğunuzun iç ve dış ortamlarda güvenliğini sağlama adına okulun yapısal özelliklerini ve aldığı güvenlik önlemlerini açıklamasını isteyin. Ayrıca çalışanların suni teneffüs, ilkyardım, oyun alanı güvenliği ve beslenme konusunda eğitimli olup olmadığını öğrenin. Son olarak, çocuğun okulda yaralanması durumunda izlenecek yolları sorun.

veLİ kAtILIMINI Ne ORANDA BekLİyORSuNuz veyA İStİyORSuNuz?Birçok okul özel olarak fonlanmaktadır. Bazıları veli katkısı veya gönüllülük bekleyebilir. Okulun bağış ve finansal destek konusunda sizden neler beklediğini kesin olarak öğrenin. eğer okulda vakit geçirmek istiyorsanız “öğretmene yardımcı” rolünü üstlenebilirsiniz. eğer böyle bir uygulama yoksa ziyaret konusunda nasıl bir politika izlediklerini sorun.

OkuL, AİLeNİN İHtİyAÇLARINI kARşILIyOR Mu?Bulduğunuz okul ilinizde veya ilçenizdeki en iyi anaokulu olsa bile ailenin ihtiyaçlarını karşılamıyorsa bir kez daha düşünmenizde yarar var. Okul giriş-çıkış saatleri aile çalışanlarının işe gidiş ve işten çıkış saatleriyle örtüşüyor mu? Mesafe sizin için uygun mu? Okulun eğitim süresi ne kadar? Anaokulu ara beslenme ve öğle yemeği veriyor mu? eğer yemek veriyorlarsa kullandıkları besin içerikleri neler ve nerelerden alıyorlar?

OkuL ÇOcuğuNuzuN İHtİyAÇLARINI kARşILIyOR Mu?Anaokuluna giden çocuklar geniş bir olgunluk yaşı yelpazesi sergiler. Bazı çocukların tuvalet eğitimi olabilir, bazı çocukların ise yoktur. Bazıları ailelerine çok düşkündür, bazıları ise daha özgür. Bazı çocuklar gün içinde uyuma ihtiyacı duyarken bazıları buna ihtiyaç duymayabilir. Okulun bu tarz durumlarla nasıl başa çıktığını ve çocuğunuz adına neler yapılabileceğini öğrenin. Okulun öğrenci sayısı ve ortalama sınıf sayısını öğrenin. Okulun türü de çocuğun okul içinde nasıl vakit geçirdiğini ve nasıl bir eğitim aldığını büyük oranda belirler.

OkuLuN DİSİPLİN FeLSeFeSİ NeDİR?Öğretmen zor durumlarda çocuğunuza sizin yaklaştığınız gibi mi yaklaşıyor? Öğretmene çocuğun vurma, ısırma ve itme durumlarında nasıl bir tepki verdiğini sorun. Çocuklar problemleri kendi yollarıyla mı çözüyor yoksa yardım alıyorlar mı? Çocuklar boş zamanı serbestçe mi kullanıyor yoksa boş zamanlar için kullanılan herhangi bir teknik var mı? Çocuk ağladığında veya sinir krizi geçirdiğinde nasıl bir yöntem izleniyor? Öğretmen ve öğrenci etkileşimi hakkında daha çok bilgi almak için sınıfta biraz zaman geçirmenizi öneririz.

SINIF İÇİ DüzeNİ NASIL?Sınıf büyüklüğü ve eğitmen sayısı çocuğunuzla ne derecede ilgilenileceğinin bir göstergesidir. Öğretmen-öğrenci oranını sorun. Ayrıca yaşa göre sınıf ayrımı olup olmadığını veya karışık sınıfları olup olmadığını öğrenin. Son olarak, farklılıklar sizin için önemliyse karışık sınıflara göz atın ve okulda bu durumun bir öncelik olup olmadığını öğrenin.

ÇOcukLARIN Ne kADAR BOş zAMANI vAR?Bazı anaokulları daha akademik olur ve daha az boş zamana sahiptir. Bazıları ise daha çok oyun bazlı okullardır ve çocukların aktivitelere kendi istekleri doğrultusunda katılmalarına olanak verirler. Çocuğunuz ve çocuğunuzun farklılık psikolojisi için hangi uygulamanın daha iyi olacağına karar verin.

Aileler çocuklarına iyi bir gelecek

hazırlayabilmek için ellerinden geleni

yapıyorlar. Bu gelecek inşası sırasında aileleri en çok, çocuklarının eğitimini

sağlayacak okul seçimi zorluyor.

TÜRKİYE’DE eğitim kalitesinin çok uzun zamandır tartışılıyor oluşu aileleri çocukları için okul seçerken zora sokuyor. Devlet okullarında fiziki koşulların ve buna bağlı olarak eğitim kalitesinin tartışmalı oluşu ve özel okulların yüksek maliyetleri aileleri derin bir çıkmaza sürüklüyor. Peki aileler, çocuklarının geleceği için okul tercihi yaparken nelere dikkat etmeli? Ailelerin okullarda araması gereken özellikler neler olmalı? Çocuğunuz için uygun bir anaokulu mu arıyorsunuz? Bu soruların cevaplarını almadan karar vermeyin!

soruda okul seçİmİ

1 5

6

7

8

9

2

3

4

[36] AĞUSTOS 2013

ÖZGÜL fobiler, eskiden basit fobi olarak da bilinen, bazı durumlar veya nesnelerden duyulan mantıksız/aşırı korkudur. Çok eski çağlardan beri bilinmesine rağmen özgül fobilerin günümüzdeki şekliyle ele alınması geçen yüzyılın başlarında olmuştur. Psiki-yatride mantıksız korkular arasında özgül fobiler dışında sosyal fobi ve agorafobi gibi mantıksız korkular da incelenir. Ancak özgül fobiler, fobiler grubu arasında en yaygın olan türdür. Özgül fobinin başlama yaşı ortalama 16 buçuktur. Birçok hasta çocukluğundan beri bu korkularının olduğunu, bir kısmı ise ergenlik döneminden sonra oluştuğunu söy-ler. İleri yaşta özgül fobi başlaması nadirdir. Hastalığın seyri genellikle kroniktir. Özgül fobisi olanların tedavi için başvurma oranları oldukça düşüktür. Ancak altı fo-bikten biri tedavi için başvurur. Psikiyatri kliniklerinde, genellikle tedaviye başka so-runlarla gelen hastalarda, bu fobiler tesadü-fen fark edilir. Başvurunun düşük olmasının başlıca nedenleri arasında fobilerin hastalık

değil huy veya kişilik özelliği olduğunun düşünülmesi, tedavisi-nin olmadığının sanılması sayılabilir. Birçok hasta kendileri tedavi aradıkları halde bu sorunun bir hastalık olmadığını doktorlarından duymuş bile olabilirler (“Hangimizde yok ki”, vb.). Bunlara ek ola-rak özgül fobilerin diğer anksiyete bozukluklarından önemli bir farkı da başvurunun az olmasını açıklayabilir: Özgül fobilerde kor-kulan belirli bir durum veya nesne olduğu için, çoğu kez hastalar başarılı kaçınma taktikleriyle sorunsuz bir hayat yaratmış olabi-lirler. Örneğin kedi fobisi olan bir kişi evinde kedi besleyen arka-daşlarına gitmeyerek, kedilerin dolaşma ihtimali olan sokaklarda dolaşmayarak, nispeten rahat bir hayat sürebilir. Bazen hastalar belli bir yaşa gelinceye kadar özgül fobilerinin farkına varmamış olabilirler. Bunun nedeni o fobik ortamla hiç karşılaşmamış ol-malarıdır. Özgül fobilerin genel olarak iş ve sosyal hayatta fazla olumsuz etkisi olmadığı düşünülür. Ancak bu yanıltıcı bir düşüncedir. Top-lum araştırmalarından özgül fobisi olanların yüzde 15’inin son bir ayda bir hafta veya daha fazla süre işe gidememiş olduklarını öğ-reniyoruz. Basit gibi görünen hayvan fobileri ağır olduklarında ha-yatı büyük oranda kısıtlayabilir, hatta evden çıkamamaya neden olabilir. Yükseklik korkusu olan kişi yükseğe çıkmayı gerektiren işlerde çalışamayabilir. Uçak fobisi kişinin seyahat etmesini en-gelleyebilir. Yutma fobisi olan kişi yemesi-içmesi bozulduğu için ciddi kilo kaybı yaşayabilir... Yetiyitimini dolaylı olarak artıran bir başka neden de özgül fobilerin, diğer tüm anksiyete bozukluk-ları gibi, başta depresyon olmak üzere diğer ruhsal hastalıklarla birlikte sık görülmesidir. Yani kişinin özgül fobisinin olması ek bir psikiyatrik hastalığının olması ihtimalini artırmaktadır. Depresyo-nun hem işgücü kaybına hem de sosyal hayatta bozulmaya yol açtığı iyi bilinmektedir.

GenetİK nedenlerÖzgül fobilerin oluşmasında kişilerin yaşadığı olumsuz olay-ların rolünün olduğu düşünülse de bu düşünce yanıltıcıdır. Örneğin, asansörde mahsur kaldıktan sonra asansör kor-kusu yaşayan, bir köpek tarafından kovalandıktan sonra köpek fobisi gelişen kişileri hepimiz biliriz. Ancak daha az bilinen gerçek, bu tür deneyimleri yaşamadan da bu tür korkuları taşıyan pek çok insanın var olduğudur. Hat-ta daha ilginci; çocukluğunda yüksekten düşmüş olma ile erişkinlikte yükseklik korkusu ilişkisi araştırıldığında bekle-nenin tam tersi bir sonuç çıkmıştır ortaya: Çocukluğunda yük-sekten düşmüşlerde, erişkinlikte yükseklik korkusu olma ihtimali daha azdır. Araştırıcılar bunu şöyle açıklıyor: Yükseklik korkusu olanlar, çocukluklarında da bu korkuları olduğu için daha tedbir-li davranırlar ve tehlikeli yerlerden kaçınırlar. Korkuların genetik olarak belirlendiğini, yani bazı nesne ve durumlardan korkaca-ğımızın daha biz doğmadan belirlenmiş olduğunu gösteren güç-lü bulgular vardır. Örneğin fobilerin ailevi özelliği çok iyi bilinir,

[aileveçocuk]

Çağımızın en yaygın psikolojik hastalıklarından birini de fobiler oluşturuyor.

Günlük hayatta karşılaştığımız pek çok duruma karşı ortaya çıkan korkularımız,

depresyonla birleşerek başa çıkamadığımızı düşündüğümüz korkulara zemin hazırlıyor.

Oysa tüm bu korkuların ortadan kaldırılması basit tedavilerle mümkün.

FobileriNiZdeN korkmAyıN

HAyvAN FOBİLeRİ: En sık görülen özgül fobi türüdür. En çok korkulan hayvanların başında kedi, köpek, kuş, böcek gibi hayvanlar gelir. Korkulan hayvan türleri kültürler arası farklılık gösterir. Örneğin İngiltere’de örümcekten korkma çok yaygınken, kültürümüzde örümcek fobisi yaygın değildir. Hayvan fobisi olan insanların bir kısmı o hayvanla kötü bir deneyimden sonra (sözgelimi, köpek ısırması) fobilerinin başladığını ifade ederler. Bir kısmında ise böyle bir başlatıcı bulunamaz. Fobik hasta tipik olarak kendine rahat bir gündelik yaşam sağlamaya uygun bir kaçınma davranışı geliştirmiş olur. ziyaret edilecek/edilmeyecek arkadaşlar bellidir (köpek-kedi var veya yok). Televizyonda korkulan hayvanla ilgili belgeseller seyredilemeyebilir. nerelerde dolaşılacağı belli kurallara bağlıdır. Bazı durumlarda hayvanın fotoğrafından ya da onu andıran şekillerden (yılan fobisinde kıvrık çizgilerden korkma gibi) bile korkulabilir.

ARABA kuLLANMA FOBİSİ: Birçoğumuz için keyif verici olan araba kullanma veya arabaya binme, kişide fobi varsa korkunç bir deneyime dönüşür. Sürekli olarak kaza yapacağını, bir tarafa çarpacağını ve başka bir arabanın çarpacağını düşünür. Bu nedenle arabası olduğu halde kullanamayan birçok kişi vardır.

[kişiselgelişim]


ÖnleMe ve tedAvİ Özgül fobilerin tedavisi hem mümkündür, hem de başa-rı oranları yüksektir. Bu korkuların tedavisinde ilaçların rolü azdır. Hatta bazı durumlarda ilaçlar zararlı bile ola-bilir. Örneğin uçak korkusunu yenmek için uçuş önce-si sakinleştiriciler almak, o yolculuğun rahat geçmesini sağlasa da bağımlılık ve ilaç yan etkileri gibi sorunlara yol açabilir. Fobiye ek olarak kişide depresyon da varsa antidepresan ilaç tedavileri yararlı olacaktır.Bunaltı bozukluklarında yaygın biçimde kullanılan dav-ranışçı tedaviler özgül fobilerde ilk seçenektir. Alıştırma (exposure) adı verilen yöntem en yaygın kullanılan dav-ranışçı tekniktir. Bireysel veya grup halinde uygulana-bilir. Bu teknikte kişinin korktuğu durumun ayrıntılı bir analizi yapıldıktan sonra korkulan durumla gitgide artan derecede karşılaşması sağlanır. Başlangıçta sıkıntı ve korku verici olan bu işlem, hasta korkulan ortamda ye-teri kadar kalabilirse alışmayla ve korkunun azalmasıyla sonuçlanır. Tedaviye istekli olan ve tedavi uyumu iyi olan vakalarda birkaç seansta tama yakın düzelme elde et-mek mümkündür. Alıştırma tedavisinin, imkân olduğunca, gerçek nesne veya ortamda yapılmasının uygun olduğu düşünülür.

anne veya babasında bir özgül fobi olan kişide benzer fobilerin sıklıkla geliştiğini biliyoruz. İki-dört yaşları ara-sındaki çocuklarda hayvan korkuları yaygındır. Bu korku çocuk hiç hayvanlarla karşılaşmadan veya zararlı oldu-ğunu öğrenmeden önce başlayabilir. Ayrıca, her nes-neye karşı fobi gelişimi aynı olasılıkta değildir. İnsanlar (ve hayvanlar) bazı nesne ve durumlara karşı daha kolay fobi geliştiriyor. Örneğin yükseklik, sivri cisimler, karanlık, hayvanlar gibi unsurlara fobi kolayca gelişirken bitkilere, yiyeceklere daha seyrek gelişmektedir. Bazı durum veya nesnelerden korkmaya hazır olarak doğmak hayvan de-neylerinde gösterilmiş bir bulgudur. Daha önce yılanla hiç karşılaşmamış yavru maymunlara yılan veya yılan res-mi gösterildiğinde yavrular büyük korku tepkisi verirler. Benzer şekilde, güvercinlere yırtıcı olmayan kuş veya kuş resmi gösterilmesi korku oluşturmazken, kartal gibi kuş-ların fotoğrafları gösterildiğinde çok korkuyorlar. Bütün bu bilgiler, özgül fobilerin ortaya nasıl çıktığı konusun-da tek bir açıklama olmadığını, genetik olarak doğuştan getirdiğimiz özelliklerin, edindiğimiz deneyimler ve çevre etkisinin de önemli olduğunu gösteriyor.

MAntıKsız KorKunun belİrtİlerİMantıklı ve mantıksız korku sırasında yaşananlar, yani bedenimizde ve zihnimizde oluşan değişiklikler aynıdır. Yani sokakta birisinin veya tehlikeli bir hayvanın saldı-rısına uğradığımızda kalbimiz nasıl çarpıyor, nefesimiz sıkışıyor, her yanımız uyuşuyorsa, mantıksız korkular sırasında da aynı şeyler olur. Kişiden kişiye değişiklikler olmakla birlikte bu durumlarda en sık görülen belirtiler şunlardır: Kişinin kalbi çarpar/sıkışır, nefesi daralır, göğsü sıkışır, titreme/terleme olur, uyuşma/karıncalanma, baş dönmesi, bayılma hissi, sık idrara gitme isteği oluşur. Kişi korktuğu durum ya da nesneyle karşılaştığında bu duyguları yaşadığı gibi, bu durumları düşündüğü/hayal ettiğinde de benzer şeyleri yaşayabilir. Yüksek bir yerden aşağı bakmak birçok insan için heyecan verici, korkutu-cu olabilir, ancak fobik kişide korku o kadar aşırıdır ki, yüksek binalara çıkamaz bile. Bazen de normalde kimsenin korkmaya-cağı durumlardan korkma gibi mantıksız korku-lar görülür. Örneğin cam kırıkları, bıçak gibi kesici alet-ler batacak kor-kusu gibi... Kişi bunun aşırılığının ve mantıksızlığının farkındadır.

Bu nedenle, böyle saçma bir şeyden/durumdan korktu-ğundan utandığı için, bazı kişiler fobilerinden bahsetmek de istemeyebilirler. Fobilerin gündelik hayatı en çok ve en olumsuz etkileyen yönü kaçınmadır. Özgül fobisi olanların çoğu, korkulan durum ve nesnelerden koşullar el verdi-ği ölçüde uzak durmaya çalışır; kedisi olan eve gitmez, yükseklere çıkmaz, asansöre binmez, yağmur yağdığında evden çıkmaz...

uÇAk kORkuSu: Bu kişiler uçağa bineceklerine çok daha uzun sürecek, daha eziyetli yolculuklar yapmaya razıdırlar. Uçağa binmek zorunda kaldıklarında uçağın düşeceğine dair şiddetli bir korkuları vardır. Uçağın her hareketini, her sarsıntıyı büyük bir korkuyla izlerler, duydukları sesleri patlayan bir motor, bir arıza işareti olarak yorumlarlar.

kLOStROFOBİ: Kapalı/basık yerlerden duyulan korkudur. Korkulan durumlara tipik örnekler arasında asansör, basık tavanlı odalar ve koridorlar, kapıları kapalı ve kalabalık otobüsler, yeraltı çarşıları, metro, altgeçitler, oturulan oda kapısının kapalı veya kilitli olması vb. sayılabilir. Hastaların temel korkuları anılan yerde sıkışıp kalmak, çıkamamak, nefes alamamak, boğulmak gibi korkulardır. Sinema ve tiyatroya gidemez, gitseler de dip koltuklarda oturamazlar. Boğazlı, dik yakalı giysilerden rahatsız olabilirler, yakalarını ilikleyemezler. Kapalı giysiler onları “boğabilir”. Bu hastalarda sisli, kapalı havalarda huzursuz olma ihtimali yüksektir. Sisli, kapalı hava etrafı kapatan, korkutucu bir duvar gibi algılanır. Aynı zamanda hamam, duş, sauna gibi yerlerde de boğuluyor gibi olurlar.

Ancak bu her zaman şart da değildir, mümkün de olmaya-bilir. Örneğin uçak fobisinde her zaman deneme yapmak zordur. Böyle durumlarda hastanın korkulan durumlarla hayalinde karşılaşması sağlanabilir ve bu da gerçek du-rumla karşılaşma kadar yarar sağlayabilir. Hatta son yıl-larda sanal gerçeklik uygulamaları adı verilen yöntemlerle kişi kafasına takılan bir kaskın içindeki görüntü ve seslerle yüzleşerek korkusundan kurtulabilmektedir.Hayvan deneylerinde korkunun anne-babadan çocuğa geçebildiği gibi korkusuzluğun da öğretilebildiği gösteril-miştir. Yılan görünce korkan yavrular korkusuz bir anne veya başka bir yetişkini model alıp korkusuzluğu öğrene-biliyorlar. Önceden dişçiye gitme ve diş çekme oyunu oy-natılan çocukların dişçide çok daha az korku yaşadıkları gösterilmiştir. Strese karşı aşılama uzun yıllardır bilinen ve başarıyla uygulanan bir modeldir. Özgül fobilerin birçoğu çocukluk ve ergenlikte başlar. Bu korkuların hepsi eriş-kinliğe kadar sürmez, ancak çocukken fobisi olan kişinin erişkinlikte fobi geliştirme riskinin yüksek olduğu bilindiği için anne-babalara önemli bir rol düşmektedir. Çocuklara hem korkusuz erişkin modeli olarak, hem de korkularının üzerine gitme konusunda onları cesaretlendirerek önleyici bir rol oynamaları yararlı olacaktır.

yALNIzLIk FOBİSİ: Çoğu kez evde tek başına kalmaktan duyulan korkudur. Akşamları

ve gece artar. Gündüz tek başına kalabilen birçok hasta gece kalamayabilir. nedensiz bir huzursuzluk olabilir, ya da

evde birisi, hırsız, bir yaratık varmış gibi bir duygu tarif edilebilir. Yalnızlık fobisinin ayrılık anksiyetesiyle

ilişkisi olduğu öne sürülmektedir. Çocuklukta ayrılık anksiyetesi yaşayanların erişkinlikte agorafobi ve panik bozukluğu geliştirme olasılığı yüksek bulunmuştur. Türkiye’de yapılan toplum taramasında da ayrılık korkusunun agorafobi ile

ilişkisi diğer tüm özgül fobilerden daha kuvvetli olarak bulunmuştur.

[kişiselgelişim]


AĞUSTOS 2013 [43]

[teknolojigünlüğü]

TEMİzLİK yapmak her ne kadar sağlık ve hijyen açısından oldukça gerekli de olsa yapan için büyük bir eziyete dönüşür çoğu zaman. Saatlerinizi harcayabileceğiniz temizlikler bazen bir gününüzün tamamını ele geçirebilir. Yeni ortaya çıkan robotlar ise bu işi tek başlarına ve çok kısa sürede yapabiliyor. Fakat geliştirilen bu yeni robot diğerlerinden çok daha farklı. Söz konusu robotu diğerlerinden ayıran en büyük özellik, birden fazla küçük robotu içerisinde barındırması. İçerisinde minik bir robot daha barındıran temizlik robotu, içindeki jel toplar sayesinde evi temizleyebiliyor. Temizlik işlemi bittikten sonra ise akıllı istasyonu sayesinde toplar tekrar merkezde toplanıyor ve temizlik sona eriyor. Bu robot şu an için piyasada bulunmuyor, ancak kısa zaman içerisinde mağazalarda satışa sunulması bekleniyor.

ARAŞTıRMACıLAR bir insanın beynini kullanarak bir başka insanın kaslarını hareket ettirmeyi başardılar. Yani insan beyni, insan beyni ile kontrol edildi. Bu nasıl oldu diyorsanız, cevabı hemen verelim: Washington Üniversitesi’den araştırmacılar, iki insan beynini birbirine bildiğimiz internet ile bağlıyorlar. Deney şöyle gerçekleştiriliyor: Sayısal Nörolog Rajesh Rao, bir bina içerisinde kafasına beynin elektriksel etkinliğini ölçen elektroensefalografi şapkasını giyerek oturuyor. Dr. Rao, hedefe top atılan basit bir bilgisayar oyununu izlemeye başlıyor. Bu sırada Dr. Rao, sağ elini ateş etmek üzere hareket ettirdiğini hayal ediyor, ancak gerçekte elini hiç kımıldatmıyor. Dr. Rao’nun iş arkadaşı Profesör Andrea Stocco da kafasının üzerinde beyne manyetik uyarılar veren bir başlık giyiyor. Kafa derisi üzerine oturan bu aygıt, beynin kas kontrol bölgelerini manyetik olarak uyarıyor. Dışardan gelen sesleri engelleyen kulaklıklar takan Stocco, yüzünü de videodan farklı bir yöne çeviriyor. Dr. Rao’nun şapkasından gelen sinyaller, internet üzerinden Dr. Stocco’nun başlığına iletiliyor. Sonuç olarak Dr. Stocco’nun parmağı, Dr. Rao’nun komutuyla oyunu hiç görmeden “ateş” düğmesine basıyor. Deney çılgınca görünse de kullanılan bileşenlerin hepsi şu an halihazırda mevcut bileşenler. Beyinden-beyine bu tür bir iletişim, daha önce fareler arasında ve insanın fareyi kontrol etmesi şeklinde yapılmıştı. Washington Üniversitesi takımı, iki insan beyni arasındaki arayüzü ilk olarak kendilerinin gerçekleştirdiğini iddia ediyor.

BeYİN KoNtRoLü MüMKüN Mü?

YEnİ araştırma, bundan milyarlarca yıl önce hayatın başlaması için Kızıl Gezegen’in dünya’dan daha uygun bir yer olduğu fikrini destekliyor. Araştırmada, hayatın oluşumu için şart olan ilk moleküller incelendi. Bilim insanları uzun zamandır canlıların üç temel moleküler bileşenini, yani RnA, dnA ve proteinleri oluşturan atomların nasıl olup da bir araya geldiğini çözmeye çalışıyor. Goldschmidt Toplantısı adıyla bilinen konferansta biyokimya profesörü Steven Brenner’ın açıkladığı teoriye göre, atomların canlı moleküllere dönüşmesi için bor ve molibdenum içeren mineraller gerekiyor. RnA için gereken bor mineralinden dünya’da yeterince bulunmadığı, dünya’daki molibdenumun da “doğru kimyasal formüle sahip olmadığı” sanılıyor. Brenner’a göre molibdenumun hayat için gerekli olan oksitlenmiş hali, dünya’dan çok önce Mars’ta oluştu. Brenner “Bundan 3 milyar yıl önce dünya yüzeyinde fazla oksijen yoktu ama Mars’ta vardı. Hayat başladığı sırada oksitlenmiş molibdenum dünya’da var olamazdı,” diyor. Profesöre göre ilk canlı moleküller, Mars’ta oluştuktan sonra meteorlar tarafından dünya’ya taşındı. Mars’ın hayatın başladığı ilk yer olduğuna bir diğer kanıt da dünya’nın tamamen suyla kaplı olduğu sırada Kızıl Gezegen’in daha kuru bir yüzeyinin olması. zira bor madeni ancak kuru yerlerde bulunabiliyor. Brenner’a göre ayrıca suyun, dnA’dan önce şekillenen ilk genetik molekül olduğu düşünülen RnA’yı aşındırıcı bir özelliği bulunuyor. Bu da hayatın Mars’ta başladığı savını biraz daha güçlendiriyor. Ancak Brenner bir noktaya dikkat çekiyor: Hayatın oluşumu değil de sürdürülebilirliği söz konusu olduğunda, iki gezegen arasında dünya üstün geliyor.

İtalya’nın FlOransa kentİnde düzenlenen uluslararası bİr bİlİm kOnFeransında dünyadakİ Hayatın mars’tan kaynaklandığı Fİkrİ gündeme geldİ.

MARS’tAN MI geLdİK?

MEKSİKA’NıN California Körfezi’nde yaşayan gök, ispermeçet ve çatal kuyruklu balinaların deri örneklerini inceleyen bilim insanları, dev balıkların derilerinde çok net bronzlaşma etkileri tespit etti. Ocak 2007 ile Haziran 2009 arasında toplanan numuneler, balinaların morötesi ışınlardan korunmak için güneşlendiği düşüncesini ortaya koydu. Gök balinaların, her yıl Arktik ile California Körfezi arasında göç ettiği biliniyor. İngiltere’nin Newcastle Üniversitesi’nden Mark Birch-Marchin’in başını çektiği araştırma ekibi, morötesi radyasyonun körfezde artış gösterdiği Şubat-Mayıs aylarında, gök balinaların derisinde melanin etkisiyle kararma yaşandığını tespit etti. Boyları 30 metreye, ağırlıkları ise 170 tona kadar çıkabilen gök balinalar, var olan en büyük canlılar olarak kabul ediliyor. Araştırmacılar, balinaların derisi karardıkça, hücrelerdeki mitokondriyal DNA’nın (sadece anneden geçen DNA) aldığı hasarın da azaldığını fark etti. Böylece, tıpkı insanlarda olduğu gibi melaninin balinalarda da morötesi ışınların neden olduğu DNA hasarını önlediği anlaşıldı. Bilim insanları, gök balinaların aksine, çatal kuyruklu ve ispermeçet balinalarının derisinde renk değişiminin çok fazla olmadığını belirtti. Bunun sebebi, diğer iki balina türünün morötesi ışınlara daha fazla maruz kalması ve güneşlenmeye fazla ihtiyaç duymamaları. Gök balinaların aksine, çatal kuyruklu balinalar tüm yıl boyunca California Körfezi’nde geziniyor ve yüksek miktarda morötesi ışına maruz kalıyor. Dolayısıyla, en yüksek melanin oranını ortaya koyan çatal kuyruklular, en koyu deriye sahip balina olarak belirlendi. Newscientist sitesinin haberine göre, denizin yüzeyinde uzun süreli kalan ispermeçet balinaları ise güneşten korunmak için melanin ve ‘ ısı şoku proteini 70’ adı verilen bir maddeyi kullanıyor. Bu madde, morötesi ışınların zarar verdiği proteinleri onarıyor. Birch-Marchin, DNA ve deriden elde edilen bulguların, hayvanların güneşten korunmak için pigmentlere başvurduğuna işaret ettiğini belirtti. Güneş yanığına sahip ilk balinanın üç yıl önce tespit edildiğine dikkat çeken İngiliz bilim insanı, güneş yanıklarının melanom adlı kanser türüne neden olup olmadığını henüz bilmediklerini söyledi.

güNeşLeNeN BALİNALAR

BIRAKIN AKILLI RoBotLAR teMİzLeSİN...

[42] AĞUSTOS 2013


[gezigünlüğü]

Her yöNüyle öZel bir

yAylAMacahelmacahel, artvin’in ilçesi

Borçka’ya bağlı, doğal güzelliklerini korumuş altı köyden (Camili-düzenli-

Efeler-Kayalar-maral-Uğur) oluşan yörenin adı. doğal

güzelliklerinin yanında, barındırdığı endemik tür sayısı

ve muhteşem bitki örtüsüyle ziyaretçilerine doyumsuz bir

atmosfer sunuyor.


[gezigünlüğü]

ARTVİN ve çevresindeki yerleşimlerin köklerinin tarihte “Huriler “ olarak anılan uygarlığa değin uzanmakta olduğu sanılıyor. Yerel düzeyde Ma-cahel’ in tarihini yazmak mümkün olmamakla be-raber Artvin ve civarı, coğrafi konumu dolayısıyla akınların gelip geçtiği, savaşların patlak verdiği ve sık sık el değiştiren bir bölge olduğundan, Maca-hel de tarih boyunca çeşitli krallıklara tabi olmuş.Binli yıllarda Efeler Kilisesi’nde görev yapan bir din adamının bu yörede yaşayan ailelerden söz etmesi ve söz konusu ailelerin günümüzde de var-lığını sürdürmesi yörede önemli bir değişikliğin ol-madığını gösteriyor. 1380’den 1405’e kadar Aksak Timur ( Timurlenk) Gürcistan’a dört sefer düzenler ve saldırı yapılan bölgeler harabeye döner. Harabeye dönen ülke 1412’den 1442’ye kadar uzanan süreçte yeniden imar edilir. Bu tarihten sonra Anadolu’yla tarihi bir dostluk kuran ve sürekli iyi ilişkiler içinde bulu-nan Gürcistan’ın, Osmanlılar’ın Anadolu’da ortaya çıkmaya başlamasıyla birlikte Batı’yla ilişkileri ve ticari alışverişleri bitmiş, yoksullaşmayla birlikte de ülkede iç karışıklıklar başlamış. Bunun sonu-cunda ülke birkaç beyliğe ayrılmış. Bu beylikler-den biri de daha sonraları Samtkhe Atabekleri olarak tanınan Macahel’in de içinde bulunduğu Sabedinano Beyliği’dir. Osmanlı İmparatorluğu tarafından 1461 yılında Trabzon Rum Pontus Kral-lığı ortadan kaldırılınca Osmanlı hâkimiyeti böl-gede kendini iyiden iyiye hissettirmeye başladı. Yavuz Sultan Selim’in Trabzon Valiliği’nde Acara ve Macahel kendi istekleriyle Müslümanlığı kabul edip Trabzon’a bağlanarak birer küçük beylik ha-line geldi.

İKlİM ve bİtKİ ÖrtüsüMacahel’de ılıman bir iklim hâkim. İlkbahar, yaz ve sonbahar mevsimleri bol yağmurlu; kışlar ise yumuşak fakat bol kar yağışlı geçiyor. Ortalama sıcaklık 20-25 derece civarında seyrediyor.Macahel, Kırsal Çevre ve Ormancılık Sorunlarını Araştırma Derneği’nden bilim adamları ve uz-manlardan oluşan bir heyetçe yapılan araştırma-larda, ormanlarının “ El Değmemiş” bir ekosiste-me sahip olduğu belirlenince bilim çevrelerinin gündemine geldi. Derneğin 1994 yılında yayınla-dığı, araştırma sonuçlarını içeren raporda, Maca-hel ormanlarındaki biyolojik çeşitliliğin son derece zengin olduğu belirtildi.

Bu raporda; bölgede doğal anıt sayılabilecek nite-likte, çeşitli türde ağaç toplulukları bulunduğu, ara-zinin topografik yapısının hayranlık uyandırdığı, kısa mesafeler içinde denizden yüksekliğin 350 metre-den 3 bin 100 metreye çıkabildiği, mevsimsel iklim değişmeleri sırasında bitki örtüsü görünümünün hem dikey hem de yatay olarak büyük değişkenlik gösterdiği, Türkiye ve Avrupa’da bu denli kıymetli orman ekosistemlerinin yok denecek kadar az ol-duğu vurgulanmış. Ayrıca yapılan bir diğer araştır-mada 318 tür otsu ve odunsu bitki tespit edilmiş; bunlardan 55’inin tıpta kullanıldığı da belirlenmiş.

YAbAnıl YAşAMYeryüzünde sadece Macahel’de yaşayan yeni bir örbeşik böceği (Trichoptera) türü bulunuyor. Bölgedeki dağlarda yapılan araştırmalar sonu-cunda bilim dünyası için yeni dokuz tür daha bulundu. Macahel’in biyolojik zenginliğini açık-ça ortaya koyan bu yeni türlerin bulunuşuyla bölgenin sahip olduğu endemik türlerin, yani sa-dece Camili’de bulunan türlerin sayısı 10’a çık-mış durumda.Bulunan bu yeni türlere yine bölgeye özgü isim-ler, özellikle de bulundukları yerlerin isimleri ve-rilmiş ve bilim dünyasında bu isimlerle anılıyorlar. Rhyacophila Borcka, Gorgit Yaylası’nda bulunan Rhyacophila Gorgitensis (Gorgit’li Rhyacophila), Lekoban Yaylası’nda bulunan Stactobia Leko-ban bunlardan bazıları. Yine Camili’de Eylül ve Ekim aylarında ortaya çıkan yeni bir tür daha bu-lundu. Bu türün dâhil olduğu cinsin Kafkasya’da iki türü daha var. Dağılımı sadece Kafkasya’yla sınırlı olan Kelgena cinsi Türkiye faunası için yeni bir tür ve ülkemizde sadece bu bölgede bulunu-yor. Bu türe, Kelgena Macahelensis (Macahelli Kelgena) adı verilmiş durumda. Macahelli Kel-gena Camili’de, Uğur’da, Maral’da hatta Camili-Borçka yolu üzerindeki derelerde yaygın olarak bulunuyor.Endemik türler, yani yeryüzünde sadece belli bir bölgede bulunan türler bir faunanın zenginliğini ve eşsizliğini gösteren en önemli bilgileri verir. Anadolu faunası, endemik türler açısından ol-dukça zengin. Ancak Macahel Anadolu’nun çeşitli yerlerine kıyasla çok daha zengin bir fa-unaya sahip. Macahel’in bu farklılığı onun geç-miş jeolojik çağlarda yeryüzünde meydana gel-diği bilinen ani hava soğumaları, buzullaşma ve bunu takip eden yeniden ısınma dönemlerinde Kuzey’den ve Güney’den gelen pek çok hayvan grubu için bir sığınak olduğunu gösteriyor. Ma-cahel’ in ormanları, gölleri ve akarsuları, o zama-na kadar sahip olduğu türlere ek olarak bu yeni konuklara da ideal yaşama alanları sunmuş. Yeni gelenlerle faunası zenginleşmiş, aradan geçen uzun zaman içinde farklılaşmış ve özgün bir fa-una oluşmuş. Bu nedenle, Macahel’in ormanları, dağlardaki gölleri ve akarsuları özel bir öneme sahip. Bu, yaşama alanlarını ve içinde barınan canlıları titizlikle korumamız gerektiği anlamına da geliyor elbette.


[gezigünlüğü]

Camili Köyü Camii: Camii içindeki süsleme ve ahşap oymalar görülmeye değer.Uğur Köyü’ndeki kilise: Mustafaşvili Kadir Özdemir’in evinin üzeri. Kilisenin bir odası canlılığını hâlâ koruyor.Pınarlar:Uğur Köyü Vel Mahallesi Velistavi-HetsnalayMaral Köyü Zemtkis Mahallesi Cicariyani Tavi mevkiiUğur Köyü Vel Mahallesi Feyzioğlu Davut’un evinin yanıCamili Köyü Kotroban Mevkii’nde Maden SuyuEfeler Köyü Punduği Yaylası Maden SuyuSayimes’te soğuk suDüzenli Köyü Sahalya Mevkii.Düzenli Köyü Samnistavi MevkiiLodivake Yaylası Yağcıoğlu’nun evinin kar-şısındaki Punduği Yaylası’nın dereyle bir-leştiği yerde. Mide yanmasına iyi geldiği söyleniyor.ılıca: Kayalar Köyü’nün tepesinde etrafı taş-larla çevrilmiş içme suyumağaralar: Mereta Yaylası’na çıkarken

Tsitlobitavi Mahallesi mevkii Uğur Köyü Pirdapir Mahallesi’nde doğal soğuk hava deposu yerine kullanılan bir mağara. Buz-dolabından önce, yöre insanı yiyeceklerini saklamak için bu depoyu kullanıyordu.Petro’nun mağarası (Petrosas mağara) maden Galerisi: Maral Köyü Tsimnaret Ma-hallesi. Galeri içinde toprak çökmesi olmuş. Bu ismi bu ocaktan maden çıkarıp Batum’ a atlarla taşıyan Ermeni asıllı bir madenciden almış.Çakmak taşı (Kvesis Kva): Lodivake İnasvinda arasında, Lodivake’den çıkınca Lekoban’a doğru giderken yolda Kaldurme-bi ve çevresinde bulunuyor. Nefis kokulu bir ateş elde etmek isteyenlere...taş Parke (Plake-sapikle): Lekoban Yaylası’nda Çhutunarebi üzerindeki arazide tahta biçiminde, genişliği 70-80 cm, kalınlı-ğı 3-5 cm arasına değişen taşlar.Biley taşı (sakasre): Lodivake-Sasveni-İnasvinda Dziri güzergahında Naçadirev Dere kısmında bulunuyor. Çıkarılan taştan Çarklı Biley Taşı (Çarhi) ve Elde Tutulan

maCahEl havZası’Nda BUlUNaN BaZı ağaÇ vE BİtKİlErl Köknar l Akağaç l Ladin l Kayın l Ceviz l Gürgen l Huş l Kızılağaç l Fındık l

Kestane l Kara Yemiş l Sarı Çam l Üvez l Meşe l ışılgan l Orman Gülü l Böğürtlen l ıhlamur l Ayı Üzümü l Doğu Karadeniz Köknarı l Doğu Ladini l Doğu Kayını l Kara Ağaç l Sütleğen l Elma l Armut l Erik l Şeftali l Dut l Dağ Çileği

mutlaka Gidilmeli

Biley Taşı (Kasri) yapılmakta ve günümüzde hâlen kullanıl-makta. Maral Köyü Khavtitaşi Madeniğele mevkiiskvedili şelalesi (skvedili Çheri): Maral Köyü Didtke’den yaklaşık yarım saat sonra önünüze çıkıyor. Yüksekliği 69 metre olup şelalenin tam di-bine inmek mümkün. Mutlaka görün.Köprü: Bugünkü Türkiye-Gürcistan sınırında (Macahel-Sapukriyet sınırı) bulunuyor. 1965 yılına kadar sağlam olup bilinmeyen bir nedenden do-layı yıkılmış. Kalıntıları az da olsa yerli yerinde duruyor.hapishane (hasisvari): Camili Köyü Şahankaya Tepesi’nde ka-

lıntıları mevcut. Hâlen Şahankaya’ ya çıkmak için kullanılan ardıç ağacından yapılmış tırmanma çivileri (Ongal)

var.Karagöl: Borçka-Macahel yolu üze-

rinde, 20’nci kilometrede.İkiz Göl: Karçhal Dağı Ziyaret

Tepesi ‘nde iki göl.Cancği Gölü: Düzenli Yay-lası üzerinde.Naçadirev Gölü: Fındık Yaylası sonunda.Kuyruklu Göl (Kudyani Gölü): Maral Köyü -Me-reta Yaylası’ nda, Le-

koban Yaylası’na yakın kısımda.

sadaraco Gölü: Efeler Köyü Demirkapı üzerinde.

ACI KAYBIMIZ

MUsTAFA FIsTIKÇaykur zihni derin Çay Fabrikası Tarım Kısım Müdürü Mustafa Fıstık yakalan-dığı amansız hastalığa yenik düşerek hayatını kaybetti.Cenazesi 28 Ağustos’ta Rize Sahil Camii’nde düzenlenen törenden sonra memleketi Ordu’ya gönderilen Mustafa Fıstık’a Allah’tan rahmet, ailesine, yakınlarına ve çalışma arkadaşlarına sabırlar diliyoruz.

l 01.05.1960 yılında Ordu’nun Korgan ilçesinde dünyaya geldi. l 09. 09. 1980 yılında zihni derin Çay Fabrikası Müdürlüğü’nde çay eksperi olarak göreve başladı.l 20. 03. 2007 tarihinde şef, 07.04.2008 tarihinde kısım müdürü oldu.l Sırasıyla zihni derin, Aşıklar, Ortapazar ve yine zihni derin çay fabrikalarında görev yapan Fıstık, son olarak zihni derin Çay Fabrikası’nda Tarım Kısım Müdürü olarak görev yaptı.l Mustafa Fıstık, kurumumuza 32 yıl boyunca hizmet veren değerli bir çalışma arkadaşımızdı.l Evli ve 3 çocuk babasıydı..

[50] AĞUSTOS 2013

ÇAYKUR’Un AYLIK YAYInIdIR. Ağustos 2013 • Sayı 4...AĞUSTOS 2013 [3] [sunuş] Çay, dünya...

Documents

Transcript of ÇAYKUR’Un AYLIK YAYInIdIR. Ağustos 2013 • Sayı 4...AĞUSTOS 2013 [3] [sunuş] Çay, dünya...