STANBUL NVERSTES

AIK ve UZAKTAN ETM FAKLTES

Tm yayn ve kullanmhaklar stanbul niversitesi Ak ve Uzaktan Eitim Fakltesine

aittir. Hibir ekilde kopya edilemez, oaltlamaz, yaynlanamaz. Ancak kaynak gsterilerek

alnt yaplabilir. Ders notlarnn ieriinden yazarlar sorumludur.

2 / 2

BLM: TARH

DNEM (GZ / BAHAR): GZ

ETM RETM YILI: 2013-2014

DERSN ADI: DOU AVRUPA TRK TARH I

DERS NOTU YAZARININ

ADI-SOYADI: DO. DR. SMAL MANGALTEPE

CANLI DERS RETM

ELEMANIN ADI-SOYADI: DO. DR. SMAL MANGALTEPE

3 / 3

4. HAFTA

DERS NOTU

4 / 4

NDEKLER

I. TRKLERN DOU AVRUPA VE BALKANLARA GELMELER VE

HUNLAR

A. Dou Avrupaya Trk Glerinin Sebepleri

1. Doal Afetler

2. Nfus art ve otlak yetersizlii

3. Siyasi anlamazlklar

4. Ar d basklar

5. Cihan Hkimiyeti Dncesi

II. AVRUPA HUNLARI

5 / 5

ZET (TRKE)

4. Haftada Trklerin Trkistandan Dou Avrupaya gleri ayrntl bir biimde incelenecek

ve Dou Avrupada kurulan ilk Trk devleti olan Avrupa Hunlar hakknda bilgi verilecektir.

6 / 6

I. TRKLERN DOU AVRUPA VE BALKANLARA GELMELER VE

HUNLAR

Trklerin batya gleri Milattan nceki devirlere kadar uzanmaktadr. Ancak belgelerle

tespit edilebilen gler milattan sonraki dnemlere aittir. IV. yzyldan itibaren Trkler

Trkistan blgesinden g etmek durumunda kalmlardr. Doal afetler, nfus art, otlak

yetersizlii, siysi anlamazlklar, ar d basklar ve cihan hkimiyeti dncesi gn

nedenleri olarak sralanabilir. G eden Trk kavimleri uzun bir dnem Hazar Denizi,

Kafkaslar ve Karadenizin kuzeyindeki bozkrlarda hkimiyet kurmulardr.

zellikle Hunlarn blgeye gelmesiyle pek ok kavim yurtlarn terk etmek durumunda

kalarak Byk Kavimler Gne sebep olmulardr. IV.-VII. yzyllar arasnda Karpatlar

ve Tuna Havzasn da iine alan geni corafyada Hunlar, Sabirler, Ogur topluluklar, Avarlar

ve Bulgarlar byk devletler kurmulardr. Trkler Dou Avrupa topraklarndaki

hkimiyetlerini uzun sre devam ettirmiler ve blgenin sosyo-kltrel yapsnn

deimesinde nemli katklarda bulunmulardr.

Tarih ve mekn ilikisi birbirinden ayrlamayacak iki nemli olgudur. Kavimlerin yaadklar

corafyalar ve dier evre faktrleri, toplumun hayatn derinden etkilemekte ve byk

oranda da ekillenmesinde etkin rol oynamaktadr. Trkistan bozkrlarnn usuz bucaksz

dzlk arazilerinin, mekn birey ilikisinin ferdin hayatna mspet veya menfi ynde

istikamet kazandrd gibi, Trk kavimlerinin siyasi, sosyal, iktisadi ve de askeri tarihi

zerindeki tesiri mutlak surette grlebilmektedir. Asya steplerinin zorlu hayat artlar bozkr

insannda mcadele ruhunu, dayankll, fedakrl, dayanmay, hasbilii, bir arada bar

ve huzur iinde yaamay, stratejiyi, tekilatlanmay, temeli insan ve adalet olan devletler

kurabilme yeteneini kazandrmtr.

A. Dou Avrupaya Trk Glerinin Sebepleri

Yaygn kanaat Trklerin bkmadan usanmadan srekli g eden, duraan hayat sevmeyen ve

hareketlilii bir yaam biimi olarak kabul eden bir kavim olduklar eklindedir. Ancak her ne

olursa olsun Trklerin de sonuta tarih sahnesine ktklar, zamanla byyerek ve gelierek

gl bir toplum olarak siyasi arenada varlk gsterdikleri bir corafi meknn olmas gerekir.

7 / 7

Nitekim vatan dncesi bu kadar gl olan milletin, bir toprak parasn kutsal olarak

grmemesi o meknla duygusal bir ba kurmamas dnlemez. Yaplan son aratrmalar

neticesinde tarihiler Trklerin anavatann Altay ve Sayan dalar evresi, sanat tarihileri

Tanr dalar ve evresi, kltr tarihileri rti-Urallar arasn anayurt olarak kabul etmilerdir.

Sonuta daha da somutlatrmak gerekirse; Issk Gl, Aral Denizi, Baykal ve Balka Glleri,

Altay Dalar ile Tanr Dalar ve son olarak tken ormanlarnn bulunduklar corafyann

kesitii blgeleri Trklerin anayurdu olarak kabul etmek gerekir.

Kavimler sebep olmakszn sonunun nasl bitecei belli olmayan bir g hareketine

kalkmazlar. Zorlayc sebepler yznden Trk kavimleri anayurtlarn terk etmilerdir.

Anavatan Trkistan corafyasnda yaayan Trk kavimlerinin bir ksm be balk altnda

toplayabileceimiz nedenlerden dolay farkl ktalara g etmek durumunda kalmlardr.

1. Doal Afetler:

Anayurdun kuzey kesimlerini Tayga ormanlar oluturmaktadr. Devamnda bozkr kua ve

sonrasnda da kumlu bozkrlar ve l anayurdun fiziki grntsn yanstr. Karasal ve sert

bir iklimin hkim olduu anayurtta yalarn yetersizlii tarm yaplmasn engellemektedir.

evre ve iklim artlarnn hayvancla ve tarma elverisiz olmas, kuraklk ve ekirge

basknlar ve bunlarn ktlklara yol amas hayat zorlatrmaktadr. 627 ylnda Gk Trk

lkesindeki youn kar ya koyun srlerini ve atlar telef etmitir. Bununla beraber

souklar ve salgn hayvan hastalklarnn kitleler halinde hayvan krmlarna sebep olmas ve

bunlarn neticesinde de Trklerin ekonomik varlklarn yitirmeleri, perian olmalar ve g

durumda kalmalar bir mddet sonra g etmelerine sebep olmutur.

2. Nfus art ve otlak yetersizlii:

Bozkrlarda insan says ve gcne olan ihtiya, nfusun hzla artmasna sebep olmutur.

Nfus art ile topraklarn geim bakmndan yetersiz kalmas, otlaklarn artan srlere

yetmemesi, bu yzden boylar arasnda silahl atmalar meydana gelmesi, sonuta da

mcadeleyi kaybeden boyun kendisine yeni yurt ve otlak aramak zer g etmesi

kanlmazd.

3. Siyasi anlamazlklar:

Trk tarihinde sk sk grlen lke iindeki kargaann ve kavgalarn temelini siyasi

anlamazlklar oluturmaktadr. Bir boyun dier boya stnlk salama hevesi, veraset

8 / 8

hukukundan yoksunluk neticesinde kardeler arasndaki taht kavgalar ve ynetim

anlayndaki farkllklar lkenin zayf dmesine hatta paralanmasna kadar uzanyordu.

M.. 58 ylnda Hun Tanhusu Ho-han-yehin inin hkimiyetine girmek istemesine i-i ve

taraftarlar kar kmlar, bunu utan vesilesi olarak grmlerdir. Giritikleri mcadeleyi

kaybeden i-i ve arkadalar mecburen lkeyi terk durumunda kalarak Bat Trkistanda

yeni devlet kurmulardr. Ayn ekilde 558 ylnda Gk Trk hkimiyetini tanmayan Avarlar

20.000 kiilik bir toplulukla Kafkaslara oradan da Dou Avrupaya g etmilerdir. Sonuta

mcadeleyi kaybeden taraf egemenlik altna girmektense yerini terk edip, yeni yerlere g

etmeyi tercih ediyordu.

4. Ar d basklar:

Trklerin henz yaadklar sahalarda gl siyasi devlet kuramamalar, komu devletlerin

basklarna maruz kalmalarna sebep olmutur. Bamszlklar konusunda taviz vermeyen

Trkler, esaret sz konusu olduuna yurtlarn terk etmekten geri durmamlardr. Ksaca

Trkler, istiklallerini deil, yurtlarn feda ediyorlard. Trk kavimleri bazen de birbirlerinin

basklarna maruz kalarak, yurtlarndan g etmilerdir. zellikle Dou Avrupa ve Balkanlara

doru yaplan gler bir Trk boyunun dier Trk boyunu tehdit etmesi ve yerinden

yurdundan kmaya zorlamas sonucu gereklemitir.

5. Cihan Hkimiyeti Dncesi:

Trkler dnya hkimiyetinin kendilerine Tanr tarafndan balandn dnyorlard.

Hakanlar Tanrnn kendilerini Kut ile yani siyasi hkimiyet ile donatarak tahta kartmasn

bir ltuf gibi grerek bunun karlnda yeryznde adaleti, huzuru ve bar salamaya

ynelik teebbslerde bulunuyorlard. Nitekim bu giriimlerin izlerini Abidelerde grmek

mmkndr. yle ki: stte bir gk altta yaz yer yaratlm; gk ile yer arasnda

insanolu yaratlm. Btn insanla ecdat Hakan olmu. Hakan Tanrnn kendine

verdii bu vazifeyi dnerek Bana gre faydal grdm btn insanln yararna

kabul ettiim Trk tresini hkim klmak ifadesiyle cihan hkimiyetine olan inancn

yanstmaktadr. Yine Ouz Kaan Destannda, Ouz Kaann hkmdar ilan edildikten

sonra dile getirdii Gne bayramz, gkyz otamzdr sz bu amacn tezahrdr.

Trklerin at sayesinde ok hzl ve etkili bir biimde fetih ve g hareketlerinde

bulunabilmeleri, yeni lkelerfethetme arzusu ve bunun tabii sonucu olarak yeni vatanlar

9 / 9

kurma dncesi, btn dnyaya hkim olma istei, her yere Trk idaresi, adaleti ve barnn

gtrlmek istenmesi de glerin bir nedeni olarak grlmektedir.

Trk gleri genellikle iki istikamette yani gneye ve batya doru cereyan etmitir ve says

13tr. Gneye inen Trkler Kuzey inde eitli adlar altnda, Tabga Devleti (338-557)

gibi, devletler kurmulardr. Batya g eden Trk kavimleri de balca iki kola ayrlarak

yollarna devam etmilerdir. Bunlardan bir ksm Hazar Denizinin ve Karadenizin stnden

kuzey yolunu takip etmilerdir. Bir ksm ise Orta Avrupa ve Balkanlara doru ilerleyerek

burada gl devletler kurmulardr. Karadeniz kuzeyinden Dou Avrupaya g eden Trk

kavimleri Hunlar, Sabirler, Ogur topluluklar, Avarlar, Peenekler, Kumanlar-Kpaklar ve

Ouzlardr.

Yzyllardr batda Trkleri anavatanlar olan Orta Asyaya gndermek zere plan ve

projeler hazrlanmaktadr. Dnya medeniyetleri ierisinde kkl bir maziye sahip olan

Trklerin g ettikleri her corafyada kalc olmay arzuladklar, bunun iin abaladklar,

imar faaliyetlerinde bulunduklar ve mukim topluluklarla kendi prensipleri dorultusunda

anlaarak birlikte yaadklar kaynaklarda vurgulanmaktadr.

XX. yzyl balarndan itibaren hzla mesafe kat eden arkeolojik almalar, Trklerin g

yollar, g ettikleri corafyalar ve yerleim sahalar konusunda bizlere nemli ipular

sunmaktadrlar. Gl siyasi devletler kuran Hunlarn, Avarlarn ve Bulgarlarn tarihi

yerleim sahalarn arkeoloji malzemeler sayesinde tespit edebiliyor, izini srebiliyoruz.

Trklerin g ettikleri her corafyada kalc olmay arzuladklar, bunun iin abaladklar,

imar faaliyetlerine giritikleri ve yerel topluluklarla kendi prensipleri dorultusunda anlaarak

birlikte yaadklar bilinmektedir.

Bilindii zere bir toprak parasn yurt tutunabilmenin, orada devlet olabilmenin temel

eleri vardr. ncelikle ilenebilir verimli tarm arazileri, bu arazilerde tarm yaparak temel

gda gereksinimlerini karlayacak ve devletin ihtiya duyduu mali destei vergi olarak

verecek bir kitlenin olmas gerekir. Tabii ki btn bunlar muhafaza edecek gl bir ordu da

siyasi iradenin ayakta kalmasn salayacak temel faktrlerdendir. Tarihte kurulan yz on yedi

Trk Devleti, bozkrl kavimlerin devlete, tekilatlanmaya ve hukukun tesis edilmesine ne

kadar ok nem verdiinin bir gstergesidir.

Trk tarihi uzman baz mellifler M.. yzyllarda Dou Avrupa ve Balkanlara gelen baz

Trk gruplarnn olduunu belirtirler. Yaplan almalarda talyada var olduu bilinen

10 / 10

Etrsklerin Trkl meselesi de hala tartlan bir konudur. Bu devlet ierisinde Trk

gruplarn olabilecei dil, yaz, kltr ve iktisadi faaliyetleriyle yaplan mukayeselerden

anlalmaktadr. Ancak Balkanlara veya Avrupaya ilk gelen Trk devleti olarak grmek

doru olmaz. Bu gruplar arasnda en ok dikkat eken skitlerdir. Milattan nceki yzyllarda

Dou Avrupa ve ksmen de Balkan corafyasnda grlen skitlerin Trk olup olmad

konusu da henz netlememitir.

Baz mellifler arkeolojik veriler, dil ve sanat alanndaki benzerliklerden dolay Trk

olduklarn iddia etmektedirler. Dier grteki ilim adamlar ise skitlerin Orta Asya ve bir

bozkr kavmi olduunu kabul etmekle beraber, rki zellikler, davran biimleri ve devletin

siyasi tekilatlanma yapsndaki farkllklar nedeniyle Trk olamayacan belirtmektedirler.

Bununla beraber skit devleti iinde byk bir Trk nfusu olduu muhakkaktr. Yaplan

almalar bu kany glendirmektedir. Bylelikle skit kavmini Trk kabul edersek

zikredilen blgelere ncelikle skitlerin geldiini syleyebiliriz. Ancak skitlerin Trk olduu

konusunda hala yeterli deliller ortaya konulamad dnlecek olursa bunlarn Trk

olmad ve blgeye ilk gelen Trk kkenli kavmin Hunlar olduunu vurgulayabiliriz.

II. AVRUPA HUNLARI

Bahsedilen konu erevesinde Dou Avrupa genelinde kendisini gsteren ilk topluluk

Hunlardr. Trk olan Hunlar, 375 ylndan itibaren Avrupa Hunlar ile Avrupann siyasi

corafyasnda var olmular ve hkimiyetlerini hissettirerek, baty tehdit eder hale

gelmilerdir. Marcellinusun kaytlarnda yer alan Hunlar yabani, vahi, ekilsiz canavar

insanlar olarak tasvir edilmitir. Bizans kaynann verdii bu bilgi, ilk kez karlalan,

korkulan bir dman tasvir etmektedir ki abartl ve kastl olduu aikrdr. Aslnda Hunlarn

blgede bulunduklar sre bir asr dahi deildir. Yaklak olarak 80-90 yl blgenin kudretli

devleti olan Hunlarn, Bizansn hatta Batnn idareci ve aydn kesimi zerindeki derin

tesirlerinin yansmas gnmze kadar gelmitir.

Trk olduklarnda hibir phe olmayan Hunlar, 375 ylndan itibaren Avrupa Hunlar ile

Avrupann siyasi corafyasnda var olmular ve hkimiyetlerini hissettirerek, baty tehdit

eder hale gelmilerdir. Yaklak olarak 80-90 yl blgenin kudretli devleti olan Hunlarn,

Bizansn hatta Batnn idareci ve aydn kesimi zerindeki derin tesirlerinin yansmas

gnmze kadar gelmitir.

11 / 11

Hunlar IV. yzylda Volga kylarna geldiklerinde blgede bir Germen kavmi olan Gotlar

bulunuyordu. Don-Dnyeper nehirleri arasnda Dou Gotlar (Ostrogot) ve onun batsnda da

Bat Gotlar (Vizigotlar) bulunuyordu. Daha batda Transilvanya ve Galiyada Gepidler,

bugnk Macaristan corafyasnda ise Vandallar yerleik bir hayat srdrmekteydiler. Hunlar

ncelikle Alanlar sonrasnda srayla Dou Gotlarn ve Bat Gotlarn malup ederek

Karadenizin kuzeyini oluturan geni sahalarn tek hkimi olmay baarmlardr.

Bu baarlar, Hunlarn batya doru hzla ilerlemelerine vesile olmu ve asl rakipleri olan

Roma mparatorluuna ait Tunadaki eyaletlere saldrmlardr. Hunlarn nnden kaan

Gotlar Trakya ve Balkanlarda bir sre savrulmular, topraklarn yamaladklar Bizansn

dmanln kazanmlar ve 377 ylnda btn Trakyay tahrip etmilerdir. 378 ylna

gelindiinde Hunlarn da katk yapt Edirne muhasaras sonrasnda Balkanlarda bir yllna

Hun-Got-Alan lsnn hkimiyeti sz konusudur. 379da Roma imparatoru seilen I.

Thedosios bir yl boyunca bu kavimlerle mcadele ederek dalmalarn salamtr.

Bu olaylarn cereyan ettii dnemde Hunlarn bir ksm Panonya blgesine

yerletirilmilerdir. 400l yllarda Hunlar Karpat havzasn ele geirmek suretiyle varlklarn

Tuna ile Tisa Nehirleri arasnda hissettirmilerdir. Fakat bu dnemde Hun Devletinin merkezi

hala Hazar Denizi dolaylarnda bulunuyordu. Perslerle 420 ylndaki mcadelelerinde

baarsz olan Hunlar, Bizans-Pers mcadelesinden istifade ederek Trakyaya girdiler Orta

Tuna ve Bat Karpatlarda hkimiyet kurdular. 425 ylnda Hun devlet merkezi Krs ve

Maros rmaklarnn yer ald blgede bulunuyordu. Bu tarihten sonra Attilann amcas Rua

hakan olmutur. 430 ylnda ise Hunlarn byk karargh Aa Tuna civarnda

konumlanmtr.

433 ylnda Ruann Aethiusa yapt yardmlar ve kurulan iyi ilikilere karlk olarak

Aethius, Hunlara Panonyann Panonya Secunda olarak anlan ksmn vermitir. Bu Hunlar

asndan nemli bir diplomatik zafer idi. nk buras gebe olarak yaayan Hunlara kalc

bir ev olmutur. Ayn zamanda kltrlerine ve yaam tarzlarna da nemli etkilerde bulunan

bir yer idi. Grld gibi geni sahalara yaylan topluluklar sayesinde Hun Devletinin Bat

kanadn oluturan topraklarn snrlar gneyde Tuna rmana, batda ise Transilvanyaya

kadar ulamtr. Hun Devleti en geni snrlarna Oktar (l.434) ve Rua (l.435) zamannda

erimi, Attila ve kardei Bleda ise bu miras devralmlardr. Daha Uldn dneminde yani V.

asrn ilk yllarndan itibaren genileyen Hun sahasnn ana merkezi bugnk Ukrayna

topraklar olarak gsterilmektedir.

12 / 12

438 ylnda Vizigotlara kar savaan Gallial Litoriusu destekleyen Hunlar bu ordu ile

beraber Toulouse kentini kuatmlardr fakat alamadan ordu dalmtr. 441 ylnda Attila,

balkanlarda gneydou Avrupay Trakyaya kadar ele geirmi, devletin snrlarn Ren ve

Vistl Nehrine kadar geniletmitir. 445 ylnda Attila, kardei Bledann lm zerine tek

bana hkmdar olmutur.

I. Balkan Seferi (441) srasnda Singidunum (Belgrad), Sirmium (Sermska Mitrovica),

Panonya Secunda ve Naissus (Ni)u hkimiyetine almtr. Attilann Panoniay aldktan

sonra Tuna blgesinde kendine gl surlar olan bir ikamet yaptrd ve bu yere Macarcada

Budavr ve Almancada da Etzelburg dendii kaynaklarda gemektedir. II. Balkan Seferinde

(447) ise Ratiaria, gnmzdeki Bulgaristan snrlar iinde yaplan mcadeleler sonrasnda

Serdica (Sofya), Philippopolis (Filibe), Durostorum (Silistre), Marcianapolis (Preslav),

Arcadiapolis (Lleburgaz), Kallipolis (Gelibolu) ve Sestos (Akbas Liman) ehirlerini ele

geirmitir.

Attila kt Roma Seferi (451) srasnda da nemli kale ve ehirleri hkimiyeti altna

almtr. Bunlar arasnda Aquileia Altinum kentlerini zikredebiliriz. Ayrca Padua yahut

Concordia gibi ehirleri de harabeye evirmitir. Akabinde Vicentia (Vicenza), Verona,

Brexia (Brescia), Pergamo ve Mediolanum (Milona) zerinden Ticinum (Pavia)a kadar

uzanmtr. Hun ordusunun bu ilerleyii Galyay korkutmu, hatta mparator Valentinianus

areyi Ravennadaki sarayndan kamakta bulmutur. Fakat Po ve Mincio rmaklarnn

kesitii yerde bulunan Attila belki de byk bir zaferin ve gcn arifesinde kendisine gelen

Romal elilerle grmtr. Bu toplant da eliler, byk bir baar elde ederek Attilann

geri dnmesini salamlardr.

Attilann Galya blgesindeki fetihlerinden sadece Paris ve Troyes kentleri etkilenmemitir.

Bir rivayete gre gen bir kzn dualar zerine Paris kurtulmutur. Galya blgesinde gl bir

kaleye sahip Metz kalesini kuatan Attila, 7 Nisan 451 gn Ren Nehrini geerek kenti

fethetmitir. Grgoire de Tours kroniinde Metze gelen Hunlarn Panonyay terk ettikten

sonra, Paskalya bayramndan bir akam nce Metze gelerek, ehri tahrip ettikleri ifade

edilmektedir.

Ordusuyla yryne hz veren Attila Reimse geldiinde, burada yaayanlarn korkudan

evlerini terk ederek katklarn anlam bylece hibir kar koyma olmadan ehri zabt

etmitir. Akabinde gneybatda Loire Irma kenarndaki Orleans muhasara etmi, fakat

13 / 13

mstahkem bir kale ve stratejik neme haiz bu ehri alamamtr. 14 Nisan 451de kuatmay

kaldrarak Catalaunum ovasna doru hareket ederek bir meydan muharebesi iin zemin

oluturmaya almtr. Bu blge Seine nehrinin kysnda, Champagne ovasnn yaknlarnda

ve Troyes kentine ksa bir mesafede bulunmaktadr. Burada yaplan savata ne Roma-Vizigot

ittifak ne de Attilann ordusu galip gelememitir.

Attila 452 ylnda talyann Venetia eyaletine taarruz ederek surlarla evrili Aquileia ehrine

ele geirmi ve yamalamtr. Sonrasnda Altinum, Padova, Brescia, Pergamon ve Milanoya

kadar ilerlemitir. Fakat Bizans, Hunlarn Macaristan ovasndaki merkezini tehdit etmeye

balaynca geri dnmek zorunda kalmtr. Attila Sasanilere kar byk bir sefer hazrl

yapt srada, zifaf gecesinde adrnda, azndan ve burnundan kan boalmas ile 453 yl

ilkbaharnda hayatn kaybetmitir.

Attiladan sonra devletin dier yabanc unsurlar isyan ederek Hun birliinden ayrlmlar ve

Hun devleti ar basklar ve saldrlar sonrasnda dalmtr. Attilann byk olu Dengizik

bu mcadelelerde katledilmi, bunun zerine geriye kalan Hun bakiyeleri Attilann kk

olu rnekin komutasnda 80 yl nce geldikleri blgelere ekilmek zorunda kalmlardr.

Attila zamannda Bizans ile ticari mnasebetler ok gelimi, Silezyann Morava vadisi ile

Tuna havzasndaki Viminakion kenti nemli ticari merkezleri olmutur. Ruann lmnden

sonra Hakan her ne kadar Bleda olsa da Hun devletini fiili olarak idare eden Attilann

ordugh, gnmzde Romanya snrlar iinde yer alan Bkre ile Ploesti arasndaki bu

mevkide bulunuyordu.

lkenin snrlar batda Alp Dalarna, kuzeyde Baltk Denizine kadar uzanyordu. 433471

yllarn kapsayan dnem Attilann hkmdarlnn ve Hun Devletinin en parlak adr. Bu

yllar iinde devletin snrlar en geni halini almtr.

Hunlarn blgeye hkim olmaya balamalar ile beraber dier topluluklarn ve bal

kavimlerin Panonyaya yerlemeleri ivme kazanmtr. ncelikle Tisann sa sahiline

sonrasnda da Banata yerlemilerdir. Hunlarn tarihi ile ilgili kaynaklarn ve yaplan

almalarn yetersizlii nedeniyle Attilann bandaki Hun Devletinin bakentinin neresi

olduu tam olarak tespit edilememektedir.

Yukarda da ksmen deinildii gibi, melliflerin ortak gr merkezin Macaristan snrlar

ierisinde yer alan Tisa ile Krs Nehirleri arasnda yer alan sahada konumlandrlmas

gerektiidir. Arkeolojik veriler nda Rua, Bleda veya Attilann kararghnn Orta Tisa

14 / 14

blgesinde, Krs Irmann dou kysnn gneyi ile Marosun kuzeyinde bulunmas

gerektii iddia edilmitir. Ancak uras kesindir ki Hunlarn ana karargh merkezi Orta Tuna

blgesindedir. Bu dnemde Tunann batsnda yer alan Panonya da Ostrogotlar, Tunann

dousunda ise Gepidler bulunmaktayd. mparatorluun bat kanadnda yer alan Thring ve

Saksonlar ile Frank olarak bilinen Alaman, Burgund ve Ripuarlar Hun hkimiyetine alnm,

bylece devletin siyasi hkimiyet alan Ren Nehrine kadar uzanmtr. 454-464 tarihleri

arasnda Hun ordusunun bugnk Bkre-Ploieti arasnda kalan sahalarda ve Buzau Nehri

boyunca yerletii bilinmektedir.

Hunlarn Avrupa ktas iindeki ilk yurtlar muhtemelen z Nehri boylarnda yer almaktadr.

Hunlarn Dou Avrupada yerletikleri ilk blge M.S. 270 ylndan beri Vizigotlarn

yaadklar gnmzdeki Romanya, Moldavya ve Erdel (Transilvanya) olmutur. Bu blgenin

bu tarihten sonra yzyllar boyunca farkl Trk topluluklarna ev sahiplii yapt

grlmektedir.

Blgenin Trklemesinde ve de bu izlerin devam etmesinde Karpatlar-Transilvanya-Tuna

havzasnn nemli etken olduu vurgulanabilir. nk bu blgeler ncelikle g yollar

zerinde bulunmaktadrlar. Ayrca verimli ve geni ovalarla sslenmi sahalar ile geni ve

uzun rmaklar bulunmaktadr. Bu zellikleri nedeniyle Trk kavimlerinin ilgisine mazhar

olmu, bir beik gibi yzyllarca Trklerin blgede, Avrupa ile Kafkaslar arasnda mekik

dokumasna sebep olmutur.

15 / 15

ALIMA SORULARI

1- Trklerin Dou Avrupaya g etme sebepleri nelerdir?

2- Cihan hkimiyeti dncesi hakknda bilgi veriniz.

3- Avrupa Hunlarnn tarih sahnesine klar nasl olmutur?

4- Attilann hkimiyeti ve faaliyetleri hakknda bilgi veriniz.

5- Hangisi I. Balkan Seferinin tarihidir?

a- 445

b- 441

c- 446

d- 444

e- 447

16 / 16

KAYNAKA

A.A. Vasiliev; Histoire De LEmpireByzantin, Trad: P.Brodin-A.Bourguina, Tome I, A.Picard, Paris, 1932.

Ahmetbeyolu A. , Grek Seyyah Priskos (V.Asr)a Gre Avrupa Hunlar, TDAV, stanbul 1995.

Ahmetbeyolu, A. , Avrupa Hun mparatorluu, TTK, Ankara 2001.

AugusteBailly; Bizans Tarihi, ev:H. aman, Tercman 1001 Temel Eser 46, Bas. T. ve y. yok.

Chavannes, E.,in Kaynaklarna Gre Bat Trkleri, ev. M. Ko, Selenge Yaynlar, stanbul 2007.

GrardChaliand; Les Empires Nomades De La MongolieAuDanube, Librairie Perin, France, 1998.

Gyula Moravcsk; Byzantinoturcica I, Die Byzantinischen Quellen Der Geschichte Der Trkvlker, Akademie-Verlag, Berlin, 1958.

Gyula Moravcsk; Trk Tarihinin Bizans Kaynaklar, ev.: H.N. Orkun, Smer Basmevi, Ankara, 1938.

Kafesolu, brahim, Trk Mill Kltr, tken Yaynlar, 24. Basm, stanbul 2004.

gel, Bahaeddin, slamiyetten nce Trk Kltr Tarihi, TTK Yay., Ankara 1991.