TÜRKİYE CUMHURİYETİ

AVRUPA BİRLİĞİ ÇEVRE ENTEGRE UYUM STRATEJİSİ

(UÇES)

(2016-2023)

T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı

2016

İÇİNDEKİLER

TABLO LİSTESİ .......................................................................................................................................... 3 ŞEKİL LİSTESİ ............................................................................................................................................ 5 KISALTMALAR .......................................................................................................................................... 6 TANIMLAR ............................................................................................................................................... 9 1. GİRİŞ .............................................................................................................................................. 11 2. ULUSAL ÇEVRE ENTEGRE UYUM STRATEJİSİNİN TEMEL İLKELERİ ................................................. 13 3. TÜRKİYENİN ÇEVRE VİZYONU VE TEMEL AMACI ........................................................................... 15 4. ÇEVRE ALANINDA İHTİYAÇLARIN, HEDEFLERİN VE STRATEJİK ÖNCELİKLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ 17

4.1. Sosyoekonomik Analiz ........................................................................................................... 17 4.2. Çevre Sektörünün GZFT Analizi ............................................................................................. 26 4.3. Hedefler ................................................................................................................................. 29 4.4. Stratejik Öncelikler ................................................................................................................ 31

5. SEKTÖREL ÖNCELİKLER VE POLİTİKALAR ....................................................................................... 34 5.1. Su Kalitesi .............................................................................................................................. 34 5.2. Atık Yönetimi ......................................................................................................................... 47 5.3. Hava Kalitesi .......................................................................................................................... 62 5.4. Endüstriyel Kirlilik ve Risk Yönetimi ....................................................................................... 70 5.5. İklim Değişikliği ...................................................................................................................... 87 5.6. Gürültü Yönetimi ................................................................................................................... 98 5.7. Kimyasalların Yönetimi ........................................................................................................ 102 5.8. Yatay Sektör ......................................................................................................................... 112 5.9. Doğa Koruma ....................................................................................................................... 126

6. AB MÜKTESEBATINA UYUM SAĞLAMAK İÇİN GEREKLİ YATIRIM İHTİYACI VE FİNANSMANI ...... 141 6.1. Planlanan ve Gerçekleşen Yatırımların Karşılaştırılması ...................................................... 141 6.2. Öncelikler ve Önlemler Bazında Yıllara Göre Gerçekleştirilmesi Gereken Yatırım İhtiyacı . 154 6.3. Finansman Kaynakları Bazında Yıllara Göre Gerçekleştirilmesi Gereken Yatırım İhtiyacı ... 164 6.4. Mevzuat Bazında Yıllara Göre Gerçekleştirilmesi Gereken Yatırım İhtiyacı ........................ 170

7. ULUSAL ÇEVRE ENTEGRE UYUM STRATEJİSİNİN UYGULANMASI ................................................ 176 7.1. Uygulamanın Sağlanması İçin Gereken Yönetim ve Kontrol Yapısı ..................................... 176 7.2. İzleme ve Değerlendirme Mekanizması .............................................................................. 176

1

EKLER ................................................................................................................................................... 181 EK 1 GZFT ANALİZİ ........................................................................................................................... 181 EK 2 AVRUPA BİRLİĞİ ÇEVRE MÜKTESEBATI .................................................................................... 188 EK 3 2007 – 2015 MALİYET TABLOLARI ........................................................................................... 197

KAYNAKÇA ........................................................................................................................................... 206

2

TABLO LİSTESİ

Tablo 4.1.1 Türkiye ve AB Üyesi Ülkelerin Toplam Çevre Koruma Harcamalarının GSYH’ye oranı (%) 19 Tablo 4.3.1 Onuncu Kalkınma Planı Kentsel Altyapı 2018 Hedefleri ..................................................... 29 Tablo 5.1.1 Su Kalitesi Yönetimi Sektörü Mevcut Durum, Yasal ve Kurumsal Çerçeve ......................... 36 Tablo 5.1.2 Su Kalitesi Sektörü Öncelikleri ve Önlemler ....................................................................... 46 Tablo 5.2.1 Atık Yönetimi Sektörü Mevcut Durum, Yasal ve Kurumsal Çerçeve ................................... 49 Tablo 5.2.2 Atık Yönetimi Sektörü Öncelikleri ve Önlemler .................................................................. 57 Tablo 5.3.1 Hava Kalitesi Sektörü Mevcut Durum, Yasal ve Kurumsal Çerçeve .................................... 63 Tablo 5.3.2 Hava Kalitesi Sektörü Öncelikleri ve Önlemler ................................................................... 69 Tablo 5.4.1 Endüstriyel Kirlilik ve Risk Yönetimi Sektörü Mevcut Durum, Yasal ve Kurumsal Çerçeve 73 Tablo 5.4.2 Endüstriyel Kirlilik ve Risk Yönetimi Sektörü Öncelikleri ve Önlemler ............................... 85 Tablo 5.5.1 İklim Değişikliği Sektörü Mevcut Durum, Yasal ve Kurumsal Çerçeve ................................ 88 Tablo 5.5.2 İklim Değişikliği Sektörü için Önlemler ............................................................................... 97 Tablo 5.6.1 Gürültü Yönetimi AB Mevzuatı Uyum Durumu .................................................................. 99 Tablo 5.6.2 Gürültü Yönetimi Sektörü için Önlemler .......................................................................... 101 Tablo 5.7.1 Kimyasallar Yönetimi Mevcut Durum, Yasal ve Kurumsal Çerçeve .................................. 103 Tablo 5.7.2 Kimyasallar Yönetimi Sektörü Öncelikleri ve Önlemler .................................................... 111 Tablo 5.8.1 Yatay Sektör AB Mevzuatı Mevcut Durum, Yasal ve Kurumsal Çerçeve ..................... 114 Tablo 5.8.2 Yatay Sektör Öncelikleri ve Önlemler .......................................................................... 125 Tablo 5.9.1 Doğa Koruma Sektörü Mevcut Durum, Yasal ve Kurumsal Çerçeve ................................ 127 Tablo 5.9.2 Korunan Alanlar ................................................................................................................ 138 Tablo 5.9.3 Doğa Koruma Sektörü Öncelikleri ve Önlemler ................................................................ 140 Tablo 6.1.1 2007-2015 Planlanan Finansman İhtiyacı (UÇES 2007) .................................................... 144 Tablo 6.1.2 2007-2015 Gerçekleşmeler (UÇES 2016) .......................................................................... 144 Tablo 6.1.3 2007-2015 Öngörülen Finansman İhtiyacı ile Gerçekleşmelerin Karşılaştırılması ........... 145 Tablo 6.1.4 2007-2015 Toplam Gerçekleşme İçinde Sektör Oranları .................................................. 145 Tablo 6.1.5 2016-2023 Planlanan Finansman İhtiyacı (UÇES 2007) .................................................... 146 Tablo 6.1.6 2016-2023 Güncellenen Finansman İhtiyacı (UÇES 2016) ................................................ 146 Tablo 6.1.7 2016-2023 Planlanan Finansman İhtiyacı ile Güncel Finansman İhtiyacının Karşılaştırılması ............................................................................................................................................................. 147 Tablo 6.1.8 2016-2023 Toplam İçinde Sektör Oranları........................................................................ 147

3

Tablo 6.1.9 EKRY Sektörü Hariç 2016-2023 Planlanan Finansman İhtiyacı ile Güncel Finansman İhtiyacının Karşılaştırılması .................................................................................................................. 148 Tablo 6.1.10 EKRY Sektörü Hariç 2016-2023 Toplam İçinde Sektör Oranları ...................................... 148 Tablo 6.1.11 2007-2023 Planlanan Finansman İhtiyacı (UÇES 2007) .................................................. 151 Tablo 6.1.12 2007-2023 Gerçekleşen ve Güncellenen Finansman İhtiyacı (UÇES 2016) .................... 151 Tablo 6.1.13 EKRY Sektörü Hariç 2007-2023 Planlanan Finansman İhtiyacı (UÇES 2007) .................. 152 Tablo 6.1.14 EKRY Sektörü Hariç 2007-2023 Gerçekleşen ve Güncellenen Finansman İhtiyacı (UÇES 2016) .................................................................................................................................................... 152 Tablo 6.1.15 Sektörlerin 2007-2023 Dönemi İçinde Dağılımı ve Genel Toplamdaki Fark ................... 153 Tablo 6.1.16 EKRY Sektörü Hariç Sektörlerin 2007-2023 Dönemi İçinde Dağılımı ve Genel Toplamdaki Fark ...................................................................................................................................................... 153 Tablo 6.2.1 Su Kalitesi Sektörü Önlemlerinin Yatırım İhtiyaçları (Milyon Avro) .................................. 156 Tablo 6.2.2 Atık Yönetimi Sektörü Önlemlerinin Yatırım İhtiyaçları (Milyon Avro)............................. 157 Tablo 6.2.3 Hava Kalitesi Önlemlerinin Yatırım İhtiyaçları (Milyon Avro) ........................................... 159 Tablo 6.2.4 Endüstriyel Kirlilik ve Risk Yönetimi Sektörü Önlemlerinin Yatırım İhtiyaçları (Milyon Avro) ............................................................................................................................................................. 160 Tablo 6.2.5 İklim Değişikliği Sektörü Önlemlerinin Yatırım İhtiyaçları (Milyon Avro) ......................... 162 Tablo 6.2.6 Gürültü Yönetimi Sektörü Önlemlerinin Yatırım İhtiyaçları (Milyon Avro) ...................... 162 Tablo 6.2.7 Kimyasalların Yönetimi Sektörü Önlemlerinin Yatırım İhtiyaçları (Milyon Avro) ............. 163 Tablo 6.2.8 Yatay Sektör Önlemlerinin Önceliklere Göre Dağılımı (Milyon Avro) ............................... 163 Tablo 6.2.9 Doğa Koruma Sektörü Önlemlerinin Önceliklere Göre Dağılımı (Milyon Avro) ............... 163 Tablo 6.3.1 2007-2023 Planlanan Yatırım Oranları (UÇES 2007) ......................................................... 164 Tablo 6.3.2 2007-2015 Planlanan ve Gerçekleşen Yatırım Oranları .................................................... 165 Tablo 6.3.3 2016-2023 Öngörülen ve Güncellenen Yatırım Oranları .................................................. 165 Tablo 6.3.4 Su Kalitesi Sektörü Kaynaklara Göre Yatırım İhtiyacı (Milyon Avro) ................................. 167 Tablo 6.3.5 Atık Yönetimi Sektörü Kaynaklara Göre Yatırım İhtiyacı (Milyon Avro) ........................... 167 Tablo 6.3.6 Hava Kalitesi Yönetimi Sektörü Kaynaklara Göre Yatırım İhtiyacı (Milyon Avro) ............. 167 Tablo 6.3.7 Endüstriyel Kirlilik ve Risk Yönetimi Sektörü Kaynaklara Göre Yatırım İhtiyacı (Milyon Avro) ............................................................................................................................................................. 168 Tablo 6.3.8 İklim Değişikliği Sektörü Kaynaklara Göre Yatırım İhtiyacı (Milyon Avro) ........................ 168 Tablo 6.3.9 Gürültü Yönetimi Sektörü Kaynaklara Göre Yatırım İhtiyacı (Milyon Avro) ..................... 168 Tablo 6.3.10 Kimyasalların Yönetimi Sektörü Kaynaklara Göre Yatırım İhtiyacı (Milyon Avro) .......... 169 Tablo 6.3.11 Yatay Sektör Kaynaklara Göre Yatırım İhtiyacı (Milyon Avro) ........................................ 169 Tablo 6.3.12 Doğa Koruma Sektörü Kaynaklara Göre Yatırım İhtiyacı (Milyon Avro) ......................... 169

4

Tablo 6.4.1 Su Kalitesi Sektörü Mevzuata Göre Yatırım İhtiyacı (Milyon Avro) .................................. 170 Tablo 6.4.2 Atık Yönetimi Sektörü Mevzuata Göre Yatırım İhtiyacı (Milyon Avro) ............................. 171 Tablo 6.4.3 Hava Kalitesi Sektörü Mevzuata Göre Yatırım İhtiyacı (Milyon Avro) .............................. 172 Tablo 6.4.4 Endüstriyel Kirlilik ve Risk Yönetimi Sektörü Mevzuata Göre Yatırım İhtiyacı (Milyon Avro) ............................................................................................................................................................. 173 Tablo 6.4.5 İklim Değişikliği Sektörü Mevzuata Göre Yatırım İhtiyacı (Milyon Avro) .......................... 174 Tablo 6.4.6 Gürültü Sektörü Mevzuata Göre Yatırım İhtiyacı (Milyon Avro) ...................................... 174 Tablo 6.4.7 Kimyasalların Yönetimi Sektörü Mevzuata Göre Yatırım İhtiyacı (Milyon Avro) .............. 175 Tablo 6.4.8 Yatay Sektör Mevzuata Göre Yatırım İhtiyacı (Milyon Avro) ............................................ 175 Tablo 6.4.9 Doğa Koruma Sektörü Mevzuata Göre Yatırım İhtiyacı (Milyon Avro) ............................. 175

ŞEKİL LİSTESİ

Şekil 4.1.1 Türkiye Çevre Koruma Amaçlı Yatırımların GSYH’ye oranı .................................................. 20 Şekil 4.1.2 AB Çevre Koruma Amaçlı Yatırımların GSYH’ye oranı .......................................................... 21 Şekil 4.1.3 Türkiye Çevre Koruma Cari Harcamalarının GSYH’ye oranı ................................................. 22 Şekil 4.1.4 AB Çevre Koruma Cari Harcamalarının GSYH’ye oranı ......................................................... 23 Şekil 4.1.5 Türkiye Genel Kamu ve Çevre Koruma Hizmetlerinin Kamu ve Özel Uzmanlaşmış Üreticileri ile İkincil Üreticilerin Çevre Koruma Harcamalarının GSYH’ye oranı ..................................................... 24 Şekil 4.1.6 AB Genel Kamu ve Çevre Koruma Hizmetlerinin Kamu ve Özel Uzmanlaşmış Üreticileri ile İkincil Üreticilerin Çevre Koruma Harcamalarının GSYH’ye oranı ......................................................... 25 Şekil 6.1.1 2007-2015 gerçekleşmeleri ile UÇES 2007’de planlanan finansman ihtiyacının karşılaştırılması .................................................................................................................................... 150 Şekil 6.1.2 2016-2023 güncellenen finansman ihtiyacı ile UÇES 2007’de planlanan finansman ihtiyacının karşılaştırılması .................................................................................................................. 150 Şekil 7.2.1 UÇES Web Tabanlı KDS Yazılımı Ana Sayfa Ekranı .............................................................. 178 Şekil 7.2.2 UÇES Web Tabanlı KDS Yazılımı Uygulama Bileşenleri ....................................................... 179

5

KISALTMALAR

AB Avrupa Birliği AEEE Atık Elektrikli ve Elektronik Ekipmanlar AET Avrupa Ekonomik Topluluğu AFAD Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı AKAKDO Arazi Kullanımı, Arazi Kullanım Değişikliği ve Ormancılık AT Avrupa Topluluğu BELDES Belediyelerin Altyapısının Desteklenmesi BMİDÇS Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi BSTB Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı BYT Büyük Yakma Tesisleri CAFE Avrupa için Daha Temiz Hava Direktifi CEPA Çevre Koruma Faaliyetlerinin Sınıflanması

(Classification of Environmental Protection Activities) CITES Yabani Hayvan ve Bitki Türlerinin, Ticaretin Düzenlenmesi Yoluyla

Korunması Tüzüğü CLP Sınıflandırma, Etiketleme, Ambalajlama CReMA Kaynak Yönetimi Faaliyetlerinin Sınıflanması

(Classification of Resource Management Activities) ÇEDİDGM Çevresel Etki Değerlendirmesi, İzin ve Denetim Genel Müdürlüğü ÇGDYY Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği ÇOP Çevre Operasyonel Programı ÇSGB Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ÇŞB Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ÇYGM Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü DDT Düzenli Depolama Tesisi DEA Düzenleyici Etki Analizi DHMİ Devlet Hava Meydanları İşletmesi DKMPGM Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü DSIP Direktife Özgü Yatırım Planı

(Directive Specific Implementation Plan) DSİ Devlet Su İşleri EB Ekonomi Bakanlığı EÇİ Entegre Çevre İzni EED Endüstriyel Emisyonlar Direktifi EKK Endüstriyel Kirlilik Kontrolü EKRY Endüstriyel Kirlilik ve Risk Yönetimi EMAS Eko-Yönetim ve Denetim Tüzüğü E-PRTR Kirletici Salım ve Taşıma (Taşınım) Kaydı Tüzüğü EPDK Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu ETKB Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı EUROSTAT Avrupa İstatistik Kurumu GTB Gümrük ve Ticaret Bakanlığı GTHB Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı GSYH Gayrı Safi Yurtiçi Harcama GZFT (SWOT)

Güçlü yönler, Zayıf yönler, Fırsatlar, Tehditler (Strengths, Weaknesses, Opportunities, Threats)

6

HEAŞ Havaalanı İşletme ve Havacılık Endüstrileri A.Ş. INSPIRE Avrupa Mekansal Veri Altyapısı IPA Katılım Öncesi Mali Yardım Aracı

(Instrument for Pre-Acession Assistance) IQ Implementation Questionnaire İDHYKK İklim Değişikliği ve Hava Yönetimi Koordinasyon Kurulu İLBANK İller Bankası KAAD Kentsel Atıksu Arıtma Direktifi KAAT Kentsel Atıksu Arıtma Tesisi KAAY Kentsel Atıksu Arıtma Yönetmeliği KGM Karayolları Genel Müdürlüğü KİT Kamu İktisadi Teşebbüsü KKDİK Kimyasalların Kaydı, Değerlendirilmesi, İzni ve Kısıtlanması Hakkında

Yönetmelik KOK (POPs)

Kalıcı Organik Kirleticiler (Persistent Organic Pollutants)

KÖİ (PPP)

Kamu Özel Sektör İşbirliği (Public Private Partnership)

KÖYDES MB

Köylerin Altyapısının Desteklenmesi Maliye Bakanlığı

MET Mevcut En iyi Teknoloji MİGEM Maden İşleri Genel Müdürlüğü MPGM Mekansal Planlama Genel Müdürlüğü NEC Ulusal Emisyon Tavanları OGM Orman Genel Müdürlüğü OKK Ortaklık Kurulu Kararı OSİB Orman ve Su İşleri Bakanlığı ÖTA Ömrünü Tamamlamış Araçlar PCB/PCT Poliklorlubifenil ve Poliklorlu Terfeniller REACH Kimyasalların Kaydı, Değerlendirilmesi, İzni ve Kısıtlanması Tüzüğü

(Registration, Evaluation,Authorization and restriction of CHemical substances)

RMCEI Çevre Denetimlerinde Kullanılacak Minimum Kriterler (Recommended Minimum Criteria for Environmental Inspection)

SB Sağlık Bakanlığı SÇD Su Çerçeve Direktifi

Stratejik Çevresel Değerlendirme (aynı kısaltma kullanılmaktadır)

SEVESO Büyük Endüstriyel Kazalar Direktifi SOP Sektör Operasyonel Programı

(Sector Operational Programme) STK Sivil Toplum Kuruluşu SUKAP Su ve Kanalizasyon Altyapı Projeleri SYGM Su Yönetimi Genel Müdürlüğü TCDD Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları TCMB Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası THM Temiz Hava Merkezi THSK Türkiye Halk Sağlığı Kurumu ToC Table of Condordance

7

TUCBS Türkiye Ulusal Coğrafi Bilgi Sistemleri TÜİK (TurkStat)

Türkiye İstatistik Kurumu

TYP Taşkın Yönetim Planları TZE Tam Zamanlı Eşdeğer UÇES Ulusal Çevre Entegre Uyum Stratejisi UEP AB’ye Katılım için Ulusal Eylem Planı UOB Uçucu Organik Bileşikler UDHB Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı VAM Veri Araştırma Merkezi YAS Yer Altı Suyu YPK Yüksek Planlama Kurulu

8

TANIMLAR

Avrupa Birliği Müktesebatı: Başta Kurucu Antlaşmaları ve bu Antlaşmalar uyarınca kabul edilen ikincil mevzuatı ve Avrupa Birliği Adalet Divanı kararlarını içermektedir. Diğer yandan, kurumlar arası anlaşmalar, ilke kararları, bildirimler, tavsiyeler, yönlendirici ilkeler gibi Avrupa Birliği çerçevesinde kabul edilen ve hukuki bağlayıcılığı olan veya olmayan işlemler müktesebat kapsamına girmektedir. Ayrıca, Avrupa Birliği tarafından veya Avrupa Birliği ve üye devletler tarafından birlikte akdedilen uluslararası anlaşmalar ve üye devletlerin Birlik faaliyetlerine ilişkin olarak aralarında akdettikleri uluslararası anlaşmalar da bu kapsamda yer almaktadır. Avrupa Birliği müktesebatı sürekli gelişmektedir. Avrupa Birliği’ne üye olmak isteyen ülkelerin bu müktesebata uyum sağlamaları gerekmektedir. (T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı)

Tüzük: Genel uygulama alanına sahip, bütünüyle bağlayıcı ve tüm üye devletlerde doğrudan uygulanan hukuki tasarruflardır. İç hukuka aktarılmalarına gerek yoktur. (T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı)

Direktif: Muhatap alınan her üye devleti ulaşılması gerekli sonuçlar itibarıyla bağlayan hukuki tasarruflardır. Direktifler, tüzüklerden farklı olarak, üye devletlerin iç hukukunda doğrudan uygulanmaz; iç hukuka aktarılmaları gerekir. Ancak, üye devletler direktifleri iç hukuklarına aktarırken şekil ve yöntemi kendileri belirlerler. (T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı)

Karar: Avrupa Birliği kurumlarının belirli bir konu hakkında vardıkları kararı belirten tasarruflardır. Bütünüyle bağlayıcıdırlar. Ancak muhatabı belirtilen bir karar yalnızca muhatabı için bağlayıcıdır. (T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı)

Tavsiye: Avrupa Birliği kurumlarının belirli bir mesele hakkındaki görüşlerini ortaya koyan ve aynı zamanda bir öneri içeren bağlayıcı olmayan tasarruflardır. (T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı)

Uyumlaştırma: AB mevzuatının ulusal mevzuat ile uyumlu hale getirilmesini ifade eder.

Uygulama: Uyumlaştırılan mevzuatın uygulamaya geçirilmesini ifade eder.

Büyük ölçüde uyumlu: Mevcut durumda uyumlaştırılması tamamlanmış ya da tamamlanması üyelikten/üyelik tarihinin belirlenmesinden sonra gerçekleştirilecek mevzuat için kullanılmıştır.

Kısmen uyumlu: Mevcut durumda bir kısmının uyumlaştırıldığı mevzuat için kullanılmıştır.1

Uyumlu değil: Uyumlaştırılmamış mevzuat için kullanılmıştır.

UÇES 2007: 2007 senesinde Yüksek Planlama Kurulu tarafından onaylanarak yayımlanmış olan UÇES Belgesini ifade etmektedir.

UÇES 2016: 2016 senesinde hazırlanmış olan UÇES Belgesini ifade etmektedir.

1 Üye ülkeler direktiflerde öngörülen AB düzeyli temel hedefleri gerçekleştirmek için yöntem ve biçimi seçmekte serbesttir. İç hukuka aktarımlarının bir kısmı tamamlanmış olan direktifler için Kısmen Uyumlu ifadesi kullanılmıştır. Tüzükler ise üye ülkeler için bütünüyle bağlayıcıdır, yöntem ve biçim seçme serbestisi yoktur, iç hukuka aktarılmaz, ülkenin diline çevrilir. Tüzükleri bütünüyle uygulamak amacıyla hazırlıkların devam ettiği durumlarda Kısmen Uyumlu ifadesi kullanılmıştır.

9

10

1. GİRİŞ

Türkiye 17 Aralık 2004 tarihinde gerçekleştirilen Brüksel Zirvesinde alınan karar doğrultusunda 3 Ekim 2005 tarihli Lüksemburg Hükümetlerarası Konferansı ile resmen Avrupa Birliği müzakere sürecine girmiştir. Aynı gün içinde Türkiye için Müzakere Çerçeve Belgesi yayınlanmıştır. Katılım Müzakereleri, Türkiye'nin AB Müktesebatını ne kadar sürede kendi iç hukukuna aktarıp, yürürlüğe koyacağının ve etkili bir şekilde uygulayacağının belirlendiği süreçtir.

Türkiye ile Avrupa Birliği arasında “Çevre” faslına ilişkin müzakere sürecinin ilk aşaması olan Tarama Toplantıları, 2006 Yılının Nisan ve Haziran Ayları’nda tamamlanmıştır.

Tarama sürecinin sonunda iki adet Açılış Kriteri belirlenmiştir:

Ulusal, bölgesel ve yerel seviyede gerekli idari kapasitenin oluşturulması ve gereken finansal kaynaklar için planlar da dahil olmak üzere, bu fasıldaki müktesebatın iyi koordine edilmiş şekilde kademeli olarak uyumlaştırılmasına, uygulanmasına ve uygulamanın etkili hale getirilmesine yönelik, aşamaların ve zaman çizelgelerinin de gösterildiği, kapsamlı bir strateji sunulması

Türkiye’nin, AT-Türkiye Ortaklık Konseyi’nin kararlarına uygun olarak, ilgili çevre müktesebatının uygulanmasına dair yükümlülüklerini yerine getirmesi2

Açılış Kriterleri için gerekli çalışmaların tamamlanmasının ardından 21 Aralık 2009 tarihinde Brüksel’de yapılan Hükümetlerarası Konferansta Çevre Faslı müzakerelere açılmıştır.

Açıklanan AB Ortak Müzakere Pozisyon Belgesinde 5 adet teknik Kapanış Kriteri belirlenmiştir:

Türkiye’nin AB’nin yatay ve çerçeve çevre müktesebatının aktarımına yönelik mevzuatı sınıraşan hususları da içerecek şekilde kabul etmesi,

Türkiye’nin AB’nin su kalitesi alanındaki müktesebatının aktarımına yönelik mevzuatı özellikle Çerçeve Su Koruma Kanunu’nu kabul etmesi, Nehir Havzası Koruma Eylem Planlarını oluşturması, ayrıca uygulama mevzuatını da kabul ederek sektöre ilişkin yasal uyumlaştırmada kayda değer bir ilerleme sağlaması,

Türkiye’nin endüstriyel kirlilik ve risk yönetimi alanındaki AB müktesebatının aktarımına yönelik mevzuatı kabul etmesi,

Türkiye’nin faslın geriye kalan sektörlerinde, doğa koruma ve atık yönetimini de içerecek şekilde, Strateji Belgesi doğrultusunda müktesebata uyumu sürdürmesi ve katılım tarihinde AB yükümlüklerinin uygulama ve yaptırımının sağlanması yönünde tamamen hazır olduğunu göstermesi,

Türkiye’nin Strateji Belgesi doğrultusunda her düzeyde denetim hizmetlerini de içerecek şekilde idari kapasiteyi geliştirmeye devam etmesi, koordinasyonu geliştirmeye devam etmesi, bu fasıldaki tüm sektörlerdeki müktesebatın uygulama ve yaptırımını sağlayacak şekilde uygun idari yapıların katılım tarihinden yeterli bir süre önce hazır olduğunu göstermesi.

Belirlenen kapanış kriterleri çerçevesinde uyum çalışmaları sürdürülmektedir.

2 Açılış kriterinde de atıf yapıldığı üzere, Gümrük Birliği’ni tesis eden 1/95 sayılı Ortaklık Konseyi Kararı’nın (OKK) 8(2)nci maddesi kapsamında oluşturulan 2/97 sayılı OKK’nın II sayılı ekinde ülkemizce uyumlaştırılması taahhüt edilen AB teknik mevzuatı arasında aynı zamanda çevre mevzuatı kapsamında da yer alan birtakım mevzuat grupları bulunmaktadır. Öte yandan, 2/97 sayılı OKK’nın I sayılı ekinde de ilgili AB teknik mevzuatı uyumlaştırıldıkça Türkiye’nin üye ülkelerle eşit hak ve yükümlülükler çerçevesinde AB pazarına giriş imkanlarından faydalanması öngörülmektedir. Ayrıca 1/95 sayılı OKK’nın 8.3’üncü maddesi de Gümrük Birliği’nin işleyişiyle doğrudan ilgili bir AB teknik mevzuatının, Türkiye tarafından 2/97 sayılı OKK’da yer almasa dahi uyumlaştırılmasına ve böylelikle ülkemizin AB teknik mevzuatına uyum sürecinin 2/97 sayılı OKK’nın ekindeki mevzuatla sınırlı olacak şekilde statik değil; aksine güncel AB teknik mevzuatını uyumlaştırma esasına dayanan dinamik bir anlayışla yürütülmesine imkan tanımıştır.

11

Değişen AB Çevre Mevzuatı, geçen on sene içinde kat edilen mesafe, ülkemizin güncel bürokratik yapılanması dâhil olmak üzere bir çok unsur değerlendirilerek mülga Çevre ve Orman Bakanlığı’nın koordinasyonunda ve ilgili Kurumların katılımı ile hazırlanan ve 07 Şubat 2007 tarihinde Yüksek Planlama Kurulu tarafından onaylanan Avrupa Birliği Entegre Çevre Uyum Stratejisi (UÇES) Belgesi 2014-2016 yılları arasında Çevre ve Şehircilik Bakanlığı koordinasyonunda, ilgili kurum ve kuruluşların katılımı ile güncellenmiştir.

12

2. ULUSAL ÇEVRE ENTEGRE UYUM STRATEJİSİNİN TEMEL İLKELERİ

UÇES’in hazırlanmasında aşağıda verilen ilkeler dikkate alınmıştır.

Sağlıklı ve Dengeli bir Çevrede Yaşama Hakkı: T.C. Anayasasına göre “Herkes sağlıklı ve dengeli bir çevrede yaşama hakkına sahiptir. Çevreyi geliştirmek, çevre sağlığını korumak ve çevre kirlenmesini önlemek Devletin ve vatandaşların ödevidir”. Çevreyle ilişkili bütün faaliyetlerde bu ilkeye uyulacaktır.

Sektörler Arası Entegrasyon: Çevre koruma ekonomik ve sosyal kalkınmanın vazgeçilmez bir parçası olarak görülmektedir. Bu ilke ile endüstri, tarım, enerji, ulaştırma eğitim vb. sektörel politikalarda çevre korumayla ilgili hususlar dikkate alınacaktır. Tüm sektörel politikalar ile çevrenin iyileştirilmesi ve korunması politikalarının birbiri ile ilişkilendirilmesi için tüm kamu kuruluşlarının, özel sektörün, sivil toplum kuruluşlarının ve akademik çevrelerin yakın işbirliği içinde olması gerekmektedir.

Kullanan-Kirleten Öder: Kirleten öder ilkesi Ulusal Çevre Stratejisinin hazırlanmasında dikkate alınan temel ilkelerden biridir. Çevreye zarar veren maddelerin azaltılması ya da çevreye zarar vermeyecek şekilde bertaraf edilmesi için yatırıma ihtiyaç duyulmaktadır. Çevresel kirliliğin önlenmesi ve azaltılmasında ekonomik araçların oluşturulması ve kullanılması çok önemlidir. Ayrıca, çevre koruma hizmetlerine yönelik yatırımlara kaynak sağlanabilmesi amacıyla verilen hizmetlerin karşılığının alınması gerekmektedir.

Kirliliği Önleyici Tedbirlerin Alınması: Çevre kirliliğinin önlenmesi önleyici tedbirlerin alınması ile daha ekonomik şekilde sağlanabilir. Kirliliğin kaynağında önlenmesi kirlilik oluştuktan sonra giderilmesinden daha ekonomik ve etkin bir faaliyettir. Bu nedenle faaliyetlerin çevrede en az değişikliğe sebep olacak, insan sağlığına ve çevreye en az risk oluşturacak, havayı en az kirletecek ve kullanılan ürünleri yeniden kullanılabilecek şekilde olmasına dikkat edilecektir.

Doğal Kaynakların Korunması: Yer altından çıkan su, petrol ve maden gibi kaynaklar sınırsız kaynaklar değildir. Sürdürülebilir kalkınmanın temel şartlarından biri de doğal kaynakların sürdürülebilir şekilde kullanılmasıdır. Doğal kaynaklar kullanılırken jeolojik yapının tahrip edilmemesi, biyoçeşitliliğin korunması ve kaynaklardan sürdürülebilir şekilde faydalanılmasının sağlanması gerekmektedir. Yenilenemez enerji kaynaklarının ve yer altı su kaynaklarının ülkemizin ihtiyaçlarını uzun dönemde karşılayacak şekilde kullanılmasına dikkat edilecektir.

Sürdürülebilir Kalkınma: Sürdürülebilir kalkınma ilkesi Birleşmiş Milletler tarafından 1992 Yılında Rio De Janeiro’da düzenlenen Çevre ve Kalkınma Konferansında tanımlanmıştır. Sürdürülebilir kalkınma bugünkü ve gelecekteki nesiller için çevre kalitesini iyileştirmek ve korumak amacıyla ekonomik, sosyal ve teknolojik faaliyetlerin çevre korumayı dikkate alarak koordineli bir şekilde sürdürülmesidir. Ulusal çevre stratejisi ülkemizin ulusal çevre problemlerinin ekonomik ve sosyal kalkınma ile uyum içinde çözülmesi için bir yol haritası olacaktır.

Kamu-Özel Sektör İşbirliği: Çevre altyapı tesislerinin finansmanı, yapımı ve işletilmesinde teknik ve finansal güçlükleri aşmak, halka ekonomik ve kaliteli hizmet sunabilmek amacıyla kamu-özel sektör işbirliği geliştirilecektir. Özelleştirmede kamu yararının gözetilmesi ve hizmet bedelinin ödenebilirliğini sağlamak için Belediyelerin teknik, idari ve denetim kapasitesi artırılacaktır.

13

Kamuoyunda Çevre Bilincinin Artırılması ve Halkın Katılımı: Çevre korumanın etkin olarak sağlanabilmesi için kamuoyunda çevre koruma bilincinin yerleştirilmesi gerekmektedir. Tüm toplumun aktif bir şekilde katkısı olmaksızın çevre korumanın etkin bir şekilde sağlanması mümkün görülmemektedir. Bu çerçevede kamuoyunun bilgilendirilmesine ve karar mekanizmasına katılımına önem verilecektir.

14

3. TÜRKİYENİN ÇEVRE VİZYONU VE TEMEL AMACI

Türkiye önemli doğal kaynakları, sosyo-kültürel potansiyeli, genç ve dinamik nüfusuyla gelişmişlik düzeyinin her geçen gün artmakta olan bir ülkedir. Sürdürülebilir kalkınma politikaları genel politikalara yansıtılmaktadır.

Vizyon

Ulusal Çevre Entegre Uyum Stratejisinin gerçekleştirilmesi ile Türkiye “Bugünkü ve gelecek kuşakların temel gereksinimlerinin sağlandığı, yaşam kalitesinin artırıldığı, biyolojik çeşitliliğin korunduğu, doğal kaynakların sürdürülebilir kalkınma yaklaşımıyla akılcı yönetildiği, sağlıklı ve dengeli bir çevrede yaşama hakkını gözeten bir ülke” olacaktır.

Temel Amaç

UÇES’in temel amacı, ülkemizde ekonomik ve sosyal şartları da dikkate alarak sağlıklı yaşanabilir bir çevre oluşturmak ve bu doğrultuda ulusal çevre mevzuatımızın AB çevre müktesebatı ile uyumlaştırılarak uygulanması ile uygulamanın izlenmesi ve denetlenmesini sağlamaktır.

Alt Amaçlar

UÇES’in genel amacını gerçekleştirmek üzere AB tarafından belirlenmiş olan dokuz alanda belirlenen amaçların yerine getirilmesi ile aşağıda verilen alt amaçlar da gerçekleştirilmiş olacaktır.

Çevre ile ilgili kanun ve yönetmelikler gözden geçirilerek AB çevre müktesebatı ile kademeli olarak uyumlaştırılması sağlanacaktır. Ortak fakat farklılaştırılmış sorumluluklar ilkesi temelinde taraf olunan uluslararası sözleşmelerdeki yükümlülüklerimiz ulusal çevre stratejisine entegre edilerek bütünlük içinde uygulanacaktır. Gelecek kuşakların ihtiyaçlarını gözeterek doğal kaynakların koruma/kullanma koşulları belirlenecek ve bu kaynaklara herkesin adil ve sağlıklı erişimini sağlayacak çevre yönetimine ulaşılacaktır. Ülke genelinde hazırlanacak çevre düzeni planları, ulusal, bölgesel ve alt ölçekli planlar ile uyumlu olacaktır. Çevre politikalarının ekonomik ve sosyal politikalara entegrasyonu sağlanacak, çevre korumaya ilişkin ekonomik araçlardan yararlanılacak, gerekli teşvikler sağlanacaktır. Etkin bir çevre yönetimi için kurumsal yapılarda oluşmuş birikim en etkin şekilde kullanılacak, günün koşullarına uygun olarak geliştirilecek ve kapasiteleri güçlendirilecektir. Çevre norm ve standardlarının uygulanabilmesi ve uygulamanın izlenmesi amacıyla çevresel bilgi ve izleme sistemleri kurulacaktır. AB Direktiflerinin uygulamalarının izlenmesi için gerekli denetleme, değerlendirme ve raporlama sistemi oluşturulacaktır. Çevre yönetiminde kurumlar arası koordinasyon sağlanacak ve paydaşlarla işbirliği geliştirilecektir. Çevre sektörünün finansman imkanları geliştirilecek, altyapı ve diğer sektörlerin ihtiyaç duyduğu yatırımlar gerçekleştirilecek, üretimden tüketime tüm süreçlerde çevre korumaya özen gösterilecektir. Altyapı ihtiyaçlarının karşılanmasında, finansmanında ve işletilmesinde kamu-özel sektör işbirliği geliştirilecektir. Atıksu, katı atık ve hava kirliliğinin ekonomik koşullarda en aza indirilebilmesi için çevresel altyapı tesislerinin yapımı, bakımı, onarımı, yenilenmesi ve işletilmesinde ülke şartlarına en

15

uygun teknolojiler tercih edilecek, bu tesisler mümkün olan yerlerde mahalli idare birliklerini özendirecek şekilde yaygınlaştırılarak etkin işletilmesi sağlanacaktır. İnsan sağlığı ve çevre açısından risk oluşturabilecek kimyasalların ve atıkların yönetiminde üretiminden bertarafına kadar geçen sürede kontrollü kullanımları sağlanacaktır. Doğal flora ve fauna ile bunların ekosistemleri sürdürülebilir kalkınma ve koruma-kullanma dengesi esas alınarak geliştirilecek ve biyolojik çeşitlilik kaybı önlenecektir. Kamuoyunda çevre koruma bilincinin artırılması ve yerleştirilmesi için basın ve yayın aracılığı ile çevresel bilgilendirme faaliyetlerine ve eğitim çalışmalarına ağırlık verilecektir.

AB çevre müktesebatının uyumlaştırılması ve uygulamasının genel koordinatörlüğünü ve sorumluğunu üstlenen ulusal düzeyde yetkili otorite Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’dır. Bu kapsamda 2007 senesinde yayımlanmış olan UÇES Belgesi Bakanlık koordinasyonunda mevcut ihtiyaca cevap verecek şekilde güncellenmiştir. Güncel UÇES Belgesi kapsamında öncelikle 2007 senesinden bugüne katedilmiş olan mesafe sunulmuştur. Günümüzden 2023 senesine kadar gerçekleştirilmesi gereken faaliyetler ve yatırım ihtiyaçları buna uygun olarak güncellenmiştir.

16

4. ÇEVRE ALANINDA İHTİYAÇLARIN, HEDEFLERİN VE STRATEJİK ÖNCELİKLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ

4.1.Sosyoekonomik Analiz

1 Temmuz 2013 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi’nce onaylanan Onuncu Kalkınma Planı (2014-2018) ülkemizin 2023 hedefleri doğrultusunda hazırlanmıştır (T.C. Kalkınma Bakanlığı, 2013). Yaşanabilir Mekânlar ve Sürdürülebilir Çevre, Onuncu Kalkınma Planı’nın dört ana başlığından biridir. Plan kapsamında verilen Öncelikli Dönüşüm Programları arasında Üretimde Verimliliğin Arttırılması Programından Enerjide Verimliliğin Geliştirilmesi Programına, İthalata Olan Bağımlılığın Azaltılması Programından Tarımda Su Kullanımının Etkinleştirilmesi Programına birçok alanın amaç ve hedefleri çevresel faaliyetler ile bağlantılıdır. Çevre sektöründe geçen on sene içinde katedilen mesafe, Plan hedeflerine yansımıştır.

İstatistiki çalışmalar, sosyoekonomik analiz çerçevesinde önem taşımaktadır. Çevre alanında yakın zamana kadar yapılan istatistiki çalışmalar, “çevre koruma” kavramına göre gerçekleştirilmiştir (CEPA – Classification of Environmental Protection Activities; Çevre Koruma Faaliyetlerinin Sınıflandırılması). Günümüzde ise “kaynak yönetimi” temeline dayalı çevre yönetimi yaklaşımı benimsenmektedir (CReMA – Classification of Resource Management Activities; Kaynak Koruma Faaliyetlerinin Sınıflandırılması). AB Çevre Müktesebatı’nın yapısı da “çevre koruma”dan “kaynak yönetimi”ne doğru değişmektedir. EUROSTAT ve Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) uluslararası raporlamalarını “çevre koruma” kriterleri üzerinden yapmaktadır. “Kaynak yönetimi” kavramına uygun uluslararası kriterler belirlenmiştir ancak bunların uygulamasına geçilmemiştir. Dolayısıyla bu bölümde kullanılan veriler “çevre koruma” kriterlerine göre incelenmiştir. Ülkemize ait veriler için TÜİK raporları kaynak olarak kullanılmıştır. TÜİK aynı raporları EUROSTAT’a da gönderilmektedir. Bu sebeple AB üyesi ülkeler ile yapılan karşılaştırmalar için EUROSTAT raporlarından istifade edilmiştir. TÜİK ile imzalanan bir protokol kapsamında TÜİK Başkanlığı Veri Araştırma Merkezi’nde bilfiil çalışılmış ve TÜİK uzmanları ile istişarelerde bulunulmuştur.

4.1.1. Ekonomik ve Sosyal Durum Analizi

Ülkemizin nüfusu 31 Aralık 2016 tarihi itibarıyla 79 milyon 814 bin 871 kişidir. TÜİK projeksiyonuna göre nüfus 2023 senesinde 84 milyon 247 bin kişiye ulaşacaktır. 2012 senesinde %7,5 olan 65 yaş ve üzeri nüfusun 2023 senesinde %10,2’ye ulaşması, nüfusun yarısının ise 34 yaş üzerinde olması beklenmektedir. Sağlık harcamalarının GSYH’ya oranı 2014 senesi için %5,4 olarak gerçekleşmiştir. Cari sağlık harcamasının toplam sağlık harcaması içindeki payı, 2014 yılında %93,8 iken, 2015 yılında %92,6 olarak gerçekleşmiştir. Ülkemizde eğitim harcamalarının, gayri safi yurtiçi hasılaya oranı 2015 yılında %5,8 olmuştur. Okullaşma oranı 2015-2016 dönemi için ilkokul seviyesinde %94,87, ortaokul için %94,39, ortaöğretim için ise %79,79’dur (TÜİK a).

2016 senesinde girişimlerde bilgisayar kullanımı %95,9, internet erişimi %93,7 oranındadır. Bilgisayar ve internet kullanım oranları 2016 yılı Nisan ayında 16-74 yaş grubundaki bireylerde sırasıyla %54,9 ve %61,2 oranındadır. İnternet erişimi olan hanelerin oranı %76,3’tür. Gayrı Safi Yurtiçi Ar-Ge Harcaması 2014 senesinde %1,01, 2015 senesinde %1,06 olarak gerçekleşmiştir. Tam Zamanlı Eşdeğer (TZE) Ar-Ge insangücü 2015 yılında 122 bin 288’dir (TÜİK a).

17

2016 Kasım verilerine göre işgücüne katılım oranı %52,1’dir. Bunun %71,9’u erkek, %32,7’ü kadındır. İşsizlik oranı %12,1 olup genç (15-24 yaş) işsiz oranı %22,6’tir. İstihdamın sektörlere dağılımı ise %7,4 inşaat, %19,6 sanayi, %18,7 tarım ve %54,2 hizmetler olarak gerçekleşmiştir. Sektörlerin GSYH içindeki payı ise %5,7 inşaat, %9,3 tarım, %26,8 sanayi ve %58,1 hizmetlerdir (T.C. Maliye Bakanlığı, 2016).

Ülkemizde Gayrı Safi Yurtiçi Hasıla 2015 yılında 733,6 milyar $ olarak gerçekleşmiştir. Geçen on sene içinde kişi başına gelir hızla artmış ve 9,000$ seviyesinin üzerine çıkmıştır. Dünya Ekonomik Forumu Küresel Rekabet İndeksine göre 51. sırada olan Ülkemiz, pazar büyüklüğü olarak dünya çapında 16. sıradadır. Ekonomimiz 2012 senesinde %2,2, 2013 senesinde %4,2, 2014 senesinde %3, 2015 senesinde %4 büyümüştür. 2016 senesi için büyümenin %3,5 olması beklenmektedir (World Economic Forum, 2016).

Çevre koruma faaliyetlerine dair yapılan istatistik çalışmalar, toplumun çevre sorunlarına ve çözümlerin finansmanına olan ilgisini gösterir (EUROSTAT a, 2016). Toplam ekonomik faaliyetler kapsamında çevre koruma harcamalarının gayrı safi yurtiçi harcamaya (GSYH) oranı, çevre korumaya verilen önemin bir göstergesidir.

Şekil 4.1.1 ve Şekil 4.1.2’de son olarak 16 Kasım 2015 tarihinde güncellenmiş olan EUROSTAT verilerine göre ülkemizin ve Avrupa Birliği’nin AB Çevre Müktesebatını uygulamakta olan 28 üyesinin (EU 28) çevre koruma yatırım harcamalarının GSYH’ye oranı verilmektedir. 2012 yılı için EU-28’de çevre koruma harcamaları kapsamında yapılan kamu yatırımlarının GSYH’ye oranı 0,12 iken Türkiye için bu rakan 0,09’dur. Çevre koruma hizmetlerinin kamu ve özel uzmanlaşmış üreticileri ile ikincil üreticilerinin3 yatırımlarının GSYH’ye oranı, AB ülkelerinde %0,18-0,20 iken ülkemizde bu oran son senelerde %0,08-0,09’dur. Yatırım açısından AB ülkelerinde çevre koruma hizmetlerinin kamu ve özel uzmanlaşmış üreticileri,ikincil üreticiler ile kamu ve sanayi arasında belirli bir oranda dağılım var iken ülkemizde ağırlığın kamu üzerinde olduğu görülmektedir.

Ülkemizin ve AB üyesi ülkelerin (EU-28) cari çevre koruma harcamalarının GSYH’ye oranları Şekil 4.1.3 ve Şekil 4.1.4’te verilmiştir. AB ülkelerinde kamu cari harcamalarının GSYH’ye oranı %0,43-0,46 iken ülkemizde bu oran %0,32-0,42 arasında değişkenlik göstermiştir. Çevre koruma hizmetlerinin kamu ve özel uzmanlaşmış üreticileri ile ikincil üreticilerinin cari harcamalarının GSYH’ye oranı AB ülkelerinde %0,84-0,95 olup ülkemizde bu oran son senelerde %0,1-0,14’tür.

Toplam Çevre Koruma Harcamaları Tablo 4.1.1’de özetlenmiştir.

3 “Çevre koruma hizmetlerinin kamu ve özel uzmanlaşmış üreticileri ile ikincil üreticileri”, genel olarak, Avrupa Topluluğu’nda Ekonomik Faaliyetlerin İstatistiksel Sınıflamasına ilişkin NACE Rev.2 belgesinin (Avrupa Toplulukları) E bölümünün 37, 38.1, 38.2 ve 39 numaralı kısımları (atıksu, atık toplama, atık arıtma ve bertarafı, iyileştirme faaliyetleri ve diğer atık yönetim hizmetleri konulu kısımları) içerisinde tanımlandığı şekildedir.

18

Tablo 4.1.1 Türkiye ve AB Üyesi Ülkelerin Toplam Çevre Koruma Harcamalarının GSYH’ye oranı (%)

Çevre Koruma Harcamaları 2007 2008 2009 2010 2011* 2012 2013

Yatırım

Kamu AB 0,14 0,14 0,14 0,13 0,13 0,12 0,13

Türkiye 0,11 0,09 0,08 0,08 0,085 0,09 0,08

Çevre koruma hizmetlerinin kamu ve özel uzmanlaşmış üreticileri ile ikincil üreticileri

AB 0,20 0,21 0,20 0,19 0,19 0,18 0,18

Türkiye 0,15 0,08 0,12 0,09 0,09 0,09 0,09

Cari Harcama

Kamu AB 0,45 0,43 0,46 0,46 0,45 0,46 0,45

Türkiye 0,32 0,32 0,42 0,37 0,355 0,34 0,35

Çevre koruma hizmetlerinin kamu ve özel uzmanlaşmış üreticileri ile ikincil üreticileri

AB 0,84 0,92 0,93 0,95 0,95 0,94 0,93

Türkiye 0,10 0,08 0,14 0,12 0,13 0,14 0,16

Toplam

Kamu AB 0,67 0,67 0,75 0,70 0,68 0,67 0,67

Türkiye 0,43 0,41 0,50 0,45 0,44 0,43 0,43

Çevre koruma hizmetlerinin kamu ve özel uzmanlaşmış üreticileri ile ikincil üreticileri

AB 1,04 1,13 1,13 1,14 1,14 1,12 1,11

Türkiye 0,25 0,16 0,26 0,22 0,23 0,23 0,25

* Türkiye için 2011 senesine ait veriler interpolasyon ile hesaplanmıştır.

Kaynak: (EUROSTAT a, 2016) (EUROSTAT b, 2016) (TÜİK b, 2015)

6. Bölümde detaylı olarak verildiği üzere ülkemizde çevre alanında yapılan harcamalar her geçen sene artmaktadır. Oranlara bakıldığında, AB Çevre Müktesebatını uygulamakta olan 28 üye ülkede çevre koruma hizmetlerinin kamu ve özel uzmanlaşmış üreticileri ile ikincil üreticilerin toplam çevre koruma harcamalarının GSYH’ye oranı genel kamu harcamalarına göre oldukça yüksektir (Şekil 4.1.6). Ülkemizde ise genel kamu harcamalarının GSYH’ye oranı çevre koruma hizmetlerinin kamu ve özel uzmanlaşmış üreticileri ile ikincil üreticilere göre iki kat fazladır (Şekil 4.1.5). Mevcut durumda ülkemizde çevre koruma hizmetlerinin kamu ve özel uzmanlaşmış üreticileri ile ikincil üreticilerin çevre koruma harcamalarındaki payı, çevresel faaliyetlere katılımlarının ve dolayısıyla AB Çevre Müktesebatının uygulamaya geçirilmesindeki katkıları açısından yetersiz kaldığını göstermektedir. AB politikaları arasında “döngüsel ekonomi yaklaşımı”nın yaygın olarak uygulanmaya başlandığı, özellikle Atık Yönetimi alanının vazgeçilmez bir parçası olduğu bu dönemde çevre koruma hizmetlerinin kamu ve özel uzmanlaşmış üreticileri ile ikincil üreticilerin rolü daha da önem kazanmaktadır.

19

Şek

il 4.

1.1

Türk

iye

Çevr

e Ko

rum

a Am

açlı

Yatırım

ların

GSY

H’ye

ora

nı

0,00

0,05

0,10

0,15

0,20

0,25

0,30

0,35

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

% GSYH

Yıl

Çevr

e ko

rum

a hi

zmet

i ver

en ö

zel v

e ka

mu

sekt

örü

üret

icile

ri (ç

oğun

lukl

a E

37, E

38.1

,E3

8.2

ve E

39)

Gen

el K

amu

Elek

trik

, gaz

, buh

ar v

e ik

limle

ndirm

e; su

arıtı

mı v

e te

min

i

Üre

tim

Mad

enci

lik

Sana

yi (i

nşaa

t, ka

naliz

asyo

n, a

tık y

önet

imi,

ıslah

faal

iyet

leri

hariç

)

20

Şeki

l 4.1

.2 A

B Çe

vre

Koru

ma

Amaç

lı Ya

tırım

ların

GSY

H’ye

ora

nı

0,00

0,10

0,20

0,30

0,40

0,50

0,60

0,70

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

% GSYH

Yıl

Çevr

e ko

rum

a hi

zmet

i ver

en ö

zel v

e ka

mu

sekt

örü

üret

icile

ri (ç

oğun

lukl

a E

37, E

38.1

,E3

8.2

ve E

39)

Gen

el K

amu

Elek

trik

, gaz

, buh

ar v

e ik

limle

ndirm

e; su

arıtı

mı v

e te

min

i

Üre

tim

Mad

enci

lik

Sana

yi (i

nşaa

t, ka

naliz

asyo

n, a

tık y

önet

imi,

ıslah

faal

iyet

leri

hariç

)

21

Şeki

l 4.1

.3 T

ürki

ye Ç

evre

Kor

uma

Cari

Harc

amal

arının

GSY

H’ye

ora

nı

0,00

0,10

0,20

0,30

0,40

0,50

0,60

0,70

0,80

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

% GSYH

Yıl

Çevr

e ko

rum

a hi

zmet

i ver

en ö

zel v

e ka

mu

sekt

örü

üret

icile

ri (ç

oğun

lukl

a E

37, E

38.1

,E3

8.2

ve E

39)

Gen

el K

amu

Elek

trik

, gaz

, buh

ar v

e ik

limle

ndirm

e; su

arıtı

mı v

e te

min

i

Üre

tim

Mad

enci

lik

Sana

yi (i

nşaa

t, ka

naliz

asyo

n, a

tık y

önet

imi,

ıslah

faal

iyet

leri

hariç

)

22

Şeki

l 4.1

.4 A

B Çe

vre

Koru

ma

Cari

Harc

amal

arının

GSY

H’ye

ora

nı

0,00

0,20

0,40

0,60

0,80

1,00

1,20

1,40

1,60

1,80

2,00

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

% GSYH

Yıl

Çevr

e ko

rum

a hi

zmet

i ver

en ö

zel v

e ka

mu

sekt

örü

üret

icile

ri (ç

oğun

lukl

a E

37, E

38.1

,E3

8.2

ve E

39)

Gen

el K

amu

Elek

trik

, gaz

, buh

ar v

e ik

limle

ndirm

e; su

arıtı

mı v

e te

min

i

Üre

tim

Mad

enci

lik

Sana

yi (i

nşaa

t, ka

naliz

asyo

n, a

tık y

önet

imi,

ıslah

faal

iyet

leri

hariç

)

23

Şeki

l 4.1

.5 T

ürki

ye G

enel

Kam

u ve

Çev

re K

orum

a Hi

zmet

lerin

in K

amu

ve Ö

zel U

zman

laşm

ış Ü

retic

ileri

ile İk

inci

l Üre

ticile

rin Ç

evre

Kor

uma

Harc

amal

arının

GS

YH’y

e or

anı

0,00

0,10

0,20

0,30

0,40

0,50

0,60

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

% GSYH

Yıl

Gen

el K

amu

Çevr

e ko

rum

a hi

zmet

i ver

enöz

el v

e ka

mu

sekt

örü

üret

icile

ri (ç

oğun

lukl

a E

37,

E38.

1, E

38.2

ve

E39)

24

Şeki

l 4.1

.6 A

B Ge

nel K

amu

ve Ç

evre

Kor

uma

Hizm

etle

rinin

Kam

u ve

Öze

l Uzm

anlaşm

ış Ü

retic

ileri

ile İk

inci

l Üre

ticile

rin Ç

evre

Kor

uma

Harc

amal

arının

GSY

H’ye

or

anı 0,

00

0,20

0,40

0,60

0,80

1,00

1,20

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

% GSYH

Yıl

Gen

el K

amu

Çevr

e ko

rum

a hi

zmet

i ver

enöz

el v

e ka

mu

sekt

örü

üret

icile

ri (ç

oğun

lukl

a E

37,

E38.

1, E

38.2

ve

E39)

25

4.1.2. Çevre Sektöründe Sosyoekonomik İlerlemeler

Sektörlerin incelendiği 5. Bölüm’de ifade edildiği üzere, AB Çevre Müktesebatının önemli bir kısmı için mevzuat uyum çalışmaları tamamlanmış olup geri kalan mevzuatın uyumlaştırma çalışmaları devam etmektedir. AB Müktesebatına tam uyum gerçekleşebilmesi için mevzuatın uyumunun sağlanmasının ardından uygulamaya geçilmesi gerekmektedir. Sektörel mevzuat uyumları ve mevcut durum 5. Bölüm’de, gerçekleştirilen yatırım maliyetleri 6. Bölüm’de verilmektedir.

UÇES Belgesi’nin yayımlanmasından bugüne geçen süre içinde birçok alanda strateji belgeleri ve eylem planları hazırlanmıştır. Uygulamaya yönelik çalışmalar bu kapsamda devam etmektedir. Avrupa’da olduğu gibi ülkemizde de çevrenin korunması kavramına yaklaşım değişmektedir. Günümüzde çevre politikaları, oluşan kirliliğin bertaraf edilmesinden çok kaynakların korunumu ve ekonomik gelişimi destekleyecek şekilde sürdürülebilir kullanımı çerçevesindedir. Bu minvalde entegre su yönetimine geçilmiştir ve havza koruma eylem planları hazırlanmaktadır. Düzenli depolamadan yararlanan nüfus oranı artmıştır. TÜİK verilerine göre 2008 yılında atıksu arıtma tesisi sayısı 236 iken, 2012 yılında 460’a, 2014 yılında 597’ye, 2016 yılı sonu itibari ile ise 954’e ulaşmıştır. Bu kapsamda atıksu arıtma tesisi ile hizmet verilen nüfusun toplam belediye nüfusuna oranı 2008 yılında %56 iken 2012 yılında %72’ye, 2014 yılında %77 ve 2016 yılı sonu itibarı ile ise %80,8’e ulaşmıştır. Belediye atıklarının bertarafı konusunda ise 2008 senesinde toplam atık miktarının %52’si çöp dökme sahalarına, %44,9’u düzenli depolama sahalarına gönderilirken, bu oran 2010 senesinde %43,5 ve %54,4, 2012 senesinde %37,8 ve %59,9, 2014 senesi itibarıyla %35,5 ve %63,6 olmuştur. Atıkların entegre yönetimi, geri dönüşüm ve yeniden kullanım hususlarında farkındalığın arttırılması çalışmaları devam etmektedir. Altyapı destekleri açısından KÖYDES, BELDES, SUKAP gibi programlar başlatılmıştır. İklim değişikliği ile mücadele alanında Paris Antlaşması imzalanmıştır. Temiz üretim, kaynak verimliliği, karbon salımını azaltılırken ekonomik büyümenin devam etmesi, çevre politikamızın önemli bir kısmını oluşturmaktadır. Ortak veritabanları ve takip sistemleri oluşturulmaktadır. AB Çevre Müktesebatına uyum kapsamında kat edilmiş olan mesafe 5. Bölüm dâhilinde, sektörel mevzuat uyum tablolarında özetlenmiştir.

4.2.Çevre Sektörünün GZFT Analizi

4.2.1. Güçlü Yönler

AB Çevre Müktesebatının önemli bir bölümü için mevzuat uyumlaştırma çalışmaları tamamlanmış olup diğer mevzuat kapsamında uyumlaştırma çalışmaları devam etmektedir. Söz konusu mevzuat grubu arasında Gümrük Birliği bağlamında ticarete konu birtakım ürünlere ilişkin düzenlemelerin de yer alması nedeniyle bu kapsamdaki mevzuat grubuna ülkemizin uyum süreci 27 No’lu Çevre Faslı’nın açılışından önceki dönemde başladığından bu alanda da önemli bir mesafe kaydedilmiştir. Avrupa Birliği Müktesebatının dinamik bir özellik göstermesinden dolayı; uyum çalışmaları, Avrupa Birliği’nde mevcut mevzuat üzerinde yapılan değişiklikler ve yeni yürürlüğe giren düzenlemeler dikkate alınarak devam etmektedir. AB müktesebatı için uyumlaştırma tarihleri, Avrupa Birliği Bakanlığı koordinasyonunda hazırlanan ve 2016 senesinin başında güncellenen AB’ye Katılım için Ulusal Eylem Planı’nda (UEP) belirlenmiştir.

Yüksek Maliyetli Çevre Yatırımlarının Planlanması Projesi (2005) kapsamında hazırlanmış olan 18 adet Direktife Özgü Uygulama Planı (DSIP) ile bir yol haritası belirlenmiştir. Ardından hazırlanan Ulusal Çevre Entegre Uyum Stratejisi Belgesi (UÇES 2007) Yüksek Planlama Kurulu tarafından onaylanmıştır. UÇES Belgesi 2016 senesinde güncellenmiştir.

26

Çevre Faslı’nın İsveç Dönem Başkanlığında 21 Aralık 2009 tarihinde Brüksel’de gerçekleşen Hükümetlerarası Konferansta müzakerelere açılmış olması çevre konusunda yapılan çalışmalara yön vermekte ve sürece ışık tutmaktadır.

1 Temmuz 2013 tarihinde TBMM tarafından onaylanmış olan Onuncu Kalkınma Planı 2014-2018 senelerini kapsamaktadır. Planda, Yaşanabilir Mekanlar ve Sürdürülebilir Çevre bölümü başta olmak üzere, birçok yerde sürdürülebilir kalkınma kavramı çerçevesinde ilgili sektörlerle entegre bir şekilde çevreye yönelik hedef ve politikalar belirlenmiştir. Ayrıca, Plan kapsamında geliştirilen “Tarımda Su Kullanımının Etkinleştirilmesi Programı” ile “Yerelde Kurumsal Kapasitenin Geliştirilmesi Programı”, Öncelikli Dönüşüm Programı olarak uygulanmaktadır.

Çevre ile ilgili Bakanlıklar tarafından Strateji Belgeleri hazırlanmakta, performans göstergeleri belirlenmekte ve yıllık olarak izlenmektedir.

Teknik ve idari kapasitenin geliştirmesi sürecinde IPA fonlarından ve ulusal kaynaklardan istifade edilmiştir. Gelecek dönemde bu durum devam edecektir. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından geçiş dönemi taleplerinin belirlenmesi ve desteklenmesi için; ilgili Avrupa Birliği Mevzuatının uyumlaştırılması ve uygulanması kapsamında ekonomik ve sosyal etkilerin detaylı bir şekilde incelendiği, Düzenleyici Etki Analizlerinin (DEA) çalışıldığı projeler yürütülmektedir.

İklim Değişikliği ve Hava Yönetimi Koordinasyon Kurulu kurulmuştur. Türkiye İklim Değişikliği alanında Paris Antlaşması’nı 22 Nisan 2016 tarihinde imzalamış ve niyet beyanında bulunmuştur.

Su kaynaklarının entegre havza yönetimi anlayışı çerçevesinde korunması ve etkili bir su yönetimi için sektörler arası koordinasyonunun ve işbirliğinin sağlanması maksadıyla merkezde Su Yönetimi Koordinasyon Kurulu ve Havza Yönetimi Merkez Kurulu, havzalarda Havza Yönetim Heyetleri ve illerde ise İl Su Yönetimi Koordinasyon Kurulları oluşturulmuş, Su Çerçeve Direktifi ile uyum kapsamında ilgili mevzuat uygulamaya konulmuştur.

4.2.2. Zayıf Yönler

Çevre Faslı uyum süreci en kapsamlı olan ve en uzun süren fasıllardan biridir. Genellikle müzakere süreci en son tamamlanan fasıllar arasında bulunur. Çevre Faslı dâhilindeki bazı gerekliliklerin yerine getirilebilmesi için diğer alanlarda ilerleme kaydedilmesi gerekmektedir. Örneğin, Endüstriyel Kirlilik ve Risk Yönetimi alanında özel sektöre ait sorumlulukların hukuki yükümlülük olarak belirlenmesi sürecinde, küresel rekabet gücünün korunabileceği önlemlerin alınması gerekmektedir.

AB Çevre Müktesebatı dinamik bir yapıya sahiptir ve bunun sonucu olarak mevzuat hızlı bir şekilde değişmektedir. Üye ülkeler için hedefler yeni çıkan mevzuatın içinde belirlenebilmekle beraber aday ülkeler için hedef değişikliği, Çevre Uyum Stratejilerinin de düzenli olarak güncellenmesini gerektirebilmektedir.

AB Çevre Müktesebatına tam uyum sağlanmasının maliyeti oldukça yüksektir ve kısa dönemde gerçekleştirilmesi mümkün değildir.

Özellikle altyapı geliştirilmesi hususunda yerel idarelerin idari ve teknik kapasitelerinin yetersiz kalması sonucu olarak UÇES Belgesinde planlanan yatırımların plana göre gerçekleştirilememiş olduğu, yerel idareler tarafından yapılması öngörülmüş işlerin merkezi idare tarafından gerçekleştirilmiş ya da yapılmasına destek verilmiş olduğu görülmektedir.

27

UÇES Belgesinde verilmiş olan izleme mekanizması, yatırımların takibi için yetersiz kalmış ve uygulamaya geçirilememiştir. Çevre Faslı koordinatör kurumu Çevre ve Şehircilik Bakanlığı olmakla birlikte müstakil mevzuatın uyumlaştırılmasından sorumlu kurum ve kuruluşlar farklı olabilmektedir. Düzenli takip yapılabilmesi için bir sistem kurulması gerekmektedir.

Su Yönetimi ile ilgili sorumluluklar farklı kurumlar arasında paylaştırılmıştır. Ayrıca Su Yönetimi konusunda hazırlanan Taslak Su Kanunu Tasarısı henüz yasalaşmamıştır.

Kurum/Kuruluş ve özel sektörde, çevre konusundaki veriler yeterli düzeyde kayıt altına alınamamaktadır.

Hava Yönetimi Politikalarının güçlendirilmesi için çalışmaları yürütülen “Ulusal Emisyon Yönetim Sistemi”nin sürdürülebilirliğinin sağlanması için donanım alt yapısının geliştirilmesi gerekmektedir.

Avrupa Birliği’nin taraf olduğu uluslararası antlaşmaları da kapsayan AB Müktesebatı için uyumlaştırma çalışmaları yapılmaktadır ancak bazı uluslararası antlaşmaların üyelikle birlikte; öte yandan ülkemiz ile AB arasında ürünlerin ticaretine doğrudan veya dolaylı yönden etkisi olabilecek birtakım uluslararası anlaşmaların ise 2017 yılında müzakerelerine başlanılacak Gümrük Birliği’nin güncellenmesi süreci dahilinde değerlendirilmesi öngörüldüğünden gerek üyelik tarihi gerekse Gümrük Birliği’nin güncellenmesi sürecinin sonuçları belli olmadan uyum takvimi belirlenememektedir.

4.2.3. Fırsatlar

Geçen on sene içinde toplumda çevre bilinci artmıştır. Çevre alanında yapılan yatırımlar talep edilmekte ve destek bulmaktadır.

Buna bağlı olarak üniversiteler ile araştırma kurumlarında, çevre ve iklim değişikliğine yönelik çalışmalar artmıştır ve konu uzmanları yetişmektedir.

İlgili STK’lar tarafından gerçekleştirilmekte olan yaygın eğitimler, toplumda bilgi ve farkındalığın artmasını sağlamaktadır.

Kurumlar, bilgi ve teknoloji transferi yapabilecek yetkinliğe erişmiştir.

Gerçekçi tarifeler ve tam maliyet (tüm maliyet kurtarımı) prensibinin uygulanması ile geleneksel olarak kamudan beklenen atıksu arıtımı ve atık bertarafı gibi hizmetlerin kamu/özel sektör girişimleriyle yapılması mümkündür.

AB ülkeleri, Atık Yönetimi Alanı’nda atık bertarafı yaklaşımından vazgeçmiş, atık yönetimi ile hammadde kullanımı arasındaki bağlantıyı kurmuştur. AB’de – özellikle hammadde kullanımı alanında - uygulanmaya yeni başlanan döngüsel ekonomi kavramı, sıfır atık yaklaşımıyla atık oluşumunun önlenmesinin yanı sıra ekonomiye katkı sağlanması hedeflenmektedir. Benzeri şekilde, İklim Değişikliği ile Endüstriyel Kirlilik ve Risk Yönetimi’ni ilgilendiren temiz üretim kavramı, tesislerdeki verimin arttırılmasını sağlayabilecek olup yine çevre ve ekonominin ortak yararına işaret etmektedir.

Son dönemde iklim değişikliği ile ilgili mevzuat daha detaylı hale gelmiştir ve Çevre Faslı altında başlı başına ayrı bir sektör olarak muamele görmektedir. Ülkemiz Paris Antlaşması kapsamında niyet beyanında bulunmuştur.

28

İlk UÇES Belgesi’nde öngörülmüş olan izleme mekanizması, yatırım takibinihedeflemektedir. İzleme için oluşturulacak mekanizma ile aynı zamanda mevzuat değişiklikleri de takip edilerek Belgenin gerektiği şekilde güncellenmesi de sağlanabilir.

4.2.4. Tehditler

AB Müktesebatının dinamik yapısı her değişimde uyum stratejisinin yeniden uyarlanmasını gerektirmektedir.

Kurumsal değişimler ve insan kaynağı sirkülasyonu sonucu kurumsal tecrübe kaybı yaşanmakta, uygulayıcıların yeniden eğitilmesi gerekmektedir.

Su Yönetimi başlığı altında hazırlanan Nehir Havza Yönetim Planlarının, farklı ölçek ve türdeki mekânsal ve stratejik planlara entegrasyonu için yasal zemin ve idari yapılanma hazır değildir.

Avrupa Birliği’ne tam üyelik tarihi belli olmamıştır.

(Güncellenmiş GZFT Analizi, EK 1 GZFT ANALİZİ’nde verilmiştir.)

4.3.Hedefler

2014-2018 senelerini kapsayan Onuncu Kalkınma Planı’nda UÇES Belgesi kapsamına giren başlıca üç başlık bulunmaktadır: Kentsel Altyapı (2.3.4), Çevrenin Korunması (2.3.7), Toprak ve Su Kaynaklarının Yönetilmesi (2.3.8). Yatay ve kapsamlı bir alan olması dolayısıyla, diğer başlıklar ile Çevre alanı arasında da kesişimler mevcuttur.

Tablo 4.3.1 Onuncu Kalkınma Planı Kentsel Altyapı 2018 Hedefleri

Hedefler 2018

İçme Suyuna Ulaşan Belediyeli Nüfusun Toplam Belediye Nüfus Oranı (%) 100

Kanalizasyon Şebekesiyle Hizmet Verilen Belediye NüfusununToplam Belediye Nüfusuna Oranı (%) 95

Atıksu Arıtma Tesisiyle Hizmet Edilen Belediye Nüfusunun Toplam Belediye Nüfusuna Oranı (%) 80

Düzenli Depolamadan Yararlanan Belediye Nüfusu Oranı (%) 85

Kaynak: (T.C. Kalkınma Bakanlığı, 2013) Tablo 33

“Ekonomik ve sosyal gelişme sağlanırken, toplumun çevre duyarlılığı ve bilincinin arttırılması, bugünün ve gelecek nesillerin kısıtlı doğal kaynaklardan faydalanmasını güvence altına alacak şekilde çevrenin korunması ve kalitesinin yükseltilmesi”, Çevre Koruma alanında temel amaç olarak ifade edilmiş, ileriye dönük politikalar bu bağlamda belirlenmiştir. Toprak ve Su Kaynaklarının Yönetilmesi kapsamında politikalar, “talebin en yüksek olduğu tarım sektörü başta olmak üzere sürdürülebilir kullanım sağlayacak bir yönetim sisteminin geliştirilmesi” temel amacı üzerine inşa edilmiştir. “Sağlıklı ve güvenilir içme suyuna erişim” ve “atıkların çevre sağlığına etkilerinin en aza indirilerek etkin yönetimi”, Kentsel Altyapı alanının amaçları arasındadır. Bu kapsamda içme suyuna erişimi olan, kanalizasyon şebekesi ile hizmet verilen, atıksu arıtma tesisi ile hizmet edilen ve düzenli depolamadan yararlanan belediye nüfuslarının toplam belediye nüfusuna oranlarının 2018 hedefleri Onuncu Kalkınma Planı kapsamında tahmin edilmiştir (Tablo 4.3.1).

29

UÇES Belgesi’nin 2007 senesinde yayımlanmasından bugüne Ülkemizin halihazırda öncelikleri olan hususlarda büyük ölçüde ilerleme kaydedilmiş, mevzuat uyumlaştırması gerçekleştirilmiş ve uygulamaya geçilmiştir. Diğer alanlarda ise uyum çalışmaları devam etmektedir. AB Çevre Mevzuatına uyum sağlanması sürecinde sektörlerde gelinen noktaya göre sektörel hedefler farklılık göstermektedir.

Su Kalitesi Atık Yönetimi, Hava Kalitesi, Gürültü Yönetimi ve Yatay Sektörde mevzuat uyumu büyük ölçüde tamamlanmış olup sektör hedefleri uygulamanın tamamlanmasına yöneliktir. Kimyasalların Yönetimi, Doğa Koruma, Endüstriyel Kirlilik ve Risk Yönetimi Sektörlerinde belli başlı mevzuatın uyumlaştırılmasında ilerleme kaydedilmiş olup çalışmalar devam etmektedir. İklim Değişikliği Sektörü ise UÇES’e yeni eklenmiş bir sektördür. Sektörel öncelikler 5. Bölümde verilmektedir. 2023 Hedefleri ise sektörel olarak aşağıdaki şekilde belirlenmiştir;

Su Kalitesi Sektörü ve Atık Yönetimi Sektörü ile ilgili olarak;

Cumhuriyetimizin 100. kuruluş yılında belediyelerde yaşayan tüm vatandaşlarımızın atık su arıtma hizmetine ve düzenli katı atık hizmetine kavuşması sağlanacaktır. 2023 yılına kadar tüm belediyelere hizmet edecek düzenli depolama tesisleri kurulacak ve vatandaşların atıklarını geri kazanılabilir ve organik olarak ayıracağı ikili toplama sistemine geçilecektir. Atıkların geri kazanımı alanında 2023 yılında 100.000 kişinin istihdamı ve 6 Milyar TL’lik katma değer oluşturulması hedeflenmektedir.

Hava Kalitesi Sektörü ile ilgili olarak;

Temiz hava merkezlerinin kurulumu tamamlanacaktır. Yerel emisyon envanterleri tamamlanarak, hava kalitesi haritaları yayımlanacaktır.

İklim Değişikliği Sektörü ile ilgili olarak;

22 Nisan 2016 tarihinde Paris Antlaşması’na imza atan Türkiye, referans senaryosuna göre sera gazı salımlarını 2030 yılında %21 oranına kadar azaltım taahhüdü veren Niyet Edilen Ulusal Olarak Belirlenmiş Katkı belgesini 30 Eylül 2015’te BMİDÇS Sekretaryasına sunmuştur. Türkiye’nin bu azaltım hedefine ulaşabilmesi için enerji, sanayi, ulaştırma, binalar ve kentsel dönüşüm, tarım, atık ve yutak alanlarında gerçekleştirmeyi öngördüğü politikalar ve tedbirler belgede yer almaktadır.

Gürültü Sektörü ile ilgili olarak;

2015 yılı Aralık ayı itibari ile 23 ilin şehirleşmiş alanlarının gürültü haritaları tamamlanmış olup, 41 ilin gürültü haritaları da 2018 yılı Haziran ayı sonuna kadar tamamlanması planlanmaktadır. Ayrıca 2019 yılı itibariyle gürültü haritaları mevcut olan İllerin eylem planları hazırlanacaktır.

Kimyasalların Yönetimi Sektörü ile ilgili olarak;

Ülkemizde üretilen veya ithal edilen kimyasalların kayıt altına alınmasına, değerlendirilmesine, gerekirse izne veya kısıtlamaya tabi tutulmasına ilişkin bütüncül bir sistemin kurulmasına yönelik çalışmaların yapılması Türkiye’de Kalıcı Organik Kirleticilerin etkin yönetiminin sağlanması amacıyla KOK Stoklarının (HCH ve PCB) bertaraf edilmesi, ana endüstriyel sektörlerde üretimde istenmeden ortaya çıkan KOK salımlarının azaltılması ve konuya ilişkin kurumsal, düzenleyici ve teknik kapasitenin güçlendirilmesi

30

Uluslararası ticarette yasaklanmış kimyasal maddelerin yasa dışı trafiğinin önlenmesinin yanında ithalat ve ihracat sırasında kimyasalların zararlarına ilişkin bilgiler içeren etiket ve güvenlik bilgi formları sayesinde bu kimyasal maddelerin insan sağlığı ve çevreyi tehdit etmeden Türkiye’de daha güvenli bir biçimde kullanılmasının sağlanması amacıyla Ön Bildirimli Kabul Sisteminin ülkemizde uygulanması için yasal adımların atılması ve paydaşların kurumsal kapasitelerinin arttırılması

Yatay Sektör ile ilgili olarak;

2023 yılı itibariyle ise 81 ilde çevresel risklerin değerlendirilerek denetim planlarının hazırlanması hedeflenmektedir. Çevrimiçi ÇED Süreci ile şeffaf bir değerlendirme sağlanması hedeflenmektedir. Karar Destek Sistemleri ile 2023’te Kümülatif Etki Değerlendirmesinin yapılabilmesi hedeflenmektedir.

Doğa Koruma Sektörü ile ilgili olarak;

Korunan alanlarda yapılan ekolojik temelli bilimsel araştırmalarla, doğal kaynakların korunarak sürdürülebilir kullanımının sağlanması ve alanların daha etkin yönetilerek gelecek nesillere aktarılması için koruma ve izleme eylem planlarının geliştirmesi hedeflenmekte olup 2023 yılına kadar tüm doğal sit alanlarında ekolojik temelli bilimsel araştırma raporları tamamlanacak ve yeni bölgelemelere göre yeni bilimsel koruma yaklaşımı benimsenecektir.

UÇES, ülkemizin hedef ve önceliklerine uyumlu olarak güncellenmiştir. Yukarıda verilmiş olan hedeflerin her biri AB Çevre Müktesebatı ile uyumludur ve bu hedefler doğrultusunda yapılan çalışmalar uyumlaştırma sürecinde hızla ilerlenmesini sağlayacaktır.

4.4.Stratejik Öncelikler

2007 senesinde yayımlanan UÇES Belgesi, AB Çevre Müktesebatına uyum sağlanması ve mevzuatın uygulamaya geçirilebilmesi için gerekli altyapı, teknik ve kurumsal iyileştirmeler, düzenlemeler ve yeni yatırımlar hakkında bilgi içermekte, atılması gereken adımların genel çerçevesini çizmektedir. UÇES Belgesi, yayınlandığı günden günümüze, çevre ile ilgili hazırlanmış olan ulusal strateji belgelerine ve eylem planlarına kaynak oluşturmuştur.

2007-2013 senelerini kapsayacak şekilde hazırlanmış olan Çevre Operasyonel Programı (ÇOP), UÇES Belgesinin ardından yayınlanmış olan temel eylem planlarından biridir. AB Çevre Müktesebatına uyum kapsamında ülkemizin öncelikli alanlarının belirlendiği bir belgedir. ÇOP’un amaçları; çevre koruma faaliyetlerinin geliştirilmesi; nüfusun yaşam standardının yükseltilmesi; içme suyuna erişim, atıksu arıtma ve entegre katı atık hizmetleri ile kapasite artırımı olarak ifade edilmiştir.

2015 senesinde tamamlanmış olan Çevre ve İklim Sektör Operasyonel Programı’ndas (SOP) Su Kalitesi ve Atık Yönetimi sektörlerine İklim Değişikliğinin etkilerini ve Sürdürülebilir Kalkınma prensibini de göz önüne alan Sürdürülebilir Kalkınma için Çevre Yönetimi önceliği eklenmiştir (T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, 2015). Bu durum, AB’nin son dönemde gelişen politikaları ile örtüşmektedir. AB İklim Değişikliği müktesebatının detaylı ve kapsamlı olarak gelişmesi bu alana verilen ehemmiyetin bir yansımasıdır. Gerçekleştirilmesi gereken eylemlerin yatırımdan çok kapasite geliştirme olarak belirlenmiş olduğu bu üçüncü öncelik kapsamında endüstriyel kirlilik, kimyasallar, hava ve gürültü kirliliği, hava kalitesi, kaynak verimliliği, doğa koruma ve ekosistem hizmetleri ile yatay sektör yer almaktadır.

31

2016 senesinde tamamlanmış olan UÇES Belgesi’nin güncellenmesi çalışmaları kapsamında AB Müktesebatının sürekli olarak değiştiği de göz önüne alınarak planlanan faaliyetler ile gerçekleşen faaliyetler arasında bir fark analizi yapılmıştır. 2007 tarihli UÇES Belgesinde Su Sektörü toplam yatırım ihtiyacının %57’sini oluşturmaktadır. Endüstriyel Kirlilik Kontrolü ve Katı Atık Sektörleri (Atık Yönetimi sektörü) ise sırasıyla %25 ve % 16’lık paylar ile ikinci ve üçüncü sırada yer almaktadır. Geçtiğimiz on sene içinde kamu yatırımları, Su Kalitesi Sektöründe yoğunlaşmıştır. Gelecek dönemde de Su Kalitesi ve Atık Yönetimi sektörlerinin kamu yatırımları açısından öncelikli olacağı değerlendirilmektedir.

Stratejik önceliklere sektör özelinde bakıldığında Nehir Havza Yönetim Planları, Kuraklık ve Taşkın Yönetimi Planları, Sektörel Su Tahsisi Planlaması, risk altındaki yeraltı suyu kütlelerinin belirlenmesi, nitrata hassas bölgelere ilişkin eylem planlarının uygulamaya geçirilmesi Su Kalitesi alanında öncelik taşımaktadır. Kanalizasyon ve atıksu arıtma tesislerinin tamamlanması ile sağlıklı içme suyuna erişim için gerekli altyapının tamamlanması kısa sürede gerçekleştirilmesi beklenen ve bu bağlamda önemlerini koruyan hususlardır. Ülkemizde su kullanımının çoğunluğunu oluşturan tarımsal sulama konusunda modern sulama tekniklerinin kullanılması, kaynakların sürdürülebilir kullanımı açısından öncelik taşımaktadır.

Atık miktarının azaltılması, geri dönüşüm ve yeniden kullanım yüzdelerinin artması, Entegre Atık Yönetiminin yerleşmesi, düzenli depolama tesislerinin tamamlanması ve mevzuata uygun olmayan tesislerin rehabilitasyonu AB’nin olduğu gibi ülkemizin de Atık Yönetimi sektöründe öncelikleridir.

Dış ortam havasının korunması ve iyileştirilmesini hedefleyen Hava Kalitesi sektöründe, Temiz Hava (CAFE) ve 4. Kardeş direktifleri kapsamında “Temiz Hava Merkezlerinin (THM) kurularak ön değerlendirme çalışmalarının yapılması, yerel emisyon envanterlerinin oluşturularak raporlanması, hava kalitesi modelleme çalışmaları ile temiz hava ve eylem planlarının hazırlanması”, Ulusal Emisyon Tavanları (NEC) direktifi kapsamında “Emisyon Kontrolü Strateji Belgesinin yayınlanması”, Petrol Faz I ve Petrol Faz II direktifleri kapsamında ise “Akaryakıt dağıtımında kullanılan tankerlerin alttan doluma uyumlu hale gelmesi” gibi maddeler önceliklendirilmiştir.

Ön Değerlendirme Projesi; AB uyum sürecinde ele alınan ve 06.06.2008 tarih ve 26898 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Hava Kalitesi Değerlendirme ve Yönetimi Yönetmeliğin 6 ncı maddesine istinaden gerçekleştirilmiştir. Marmara, Kuzey İç Anadolu, Güney İç Anadolu, Akdeniz, Ege, Güneydoğu, Orta Karadeniz ve Doğu Anadolu Temiz Hava Merkezlerindeki(THM) mevcut istasyonların yerlerinin değerlendirilmesi ve mevcut istasyonlara ilave olarak kurulacak istasyonların yerlerinin belirlenmesinin yanı sıra illerdeki hava kirlilik kaynaklarının durum değerlendirmesinin gerçekleştirileceği proje 2010-2017 dönemlerini içermektedir. Marmara THM’ne bağlı illerde bahse konu çalışma AB uyum sürecinde gerçekleştirilen Marmara Bölgesinde Hava Kalitesi Alanında Kurumsal Altyapının Güçlendirilmesi Projesi kapsamında gerçekleştirilmiştir. Söz konusu proje; Orta Karadeniz THM’ne bağlı illerde 2012 , Ege ve Doğu Anadolu THM’ye bağlı illerde 2014, Kuzey İç Anadolu THM’ye bağlı illerde 2015, Güney İç Anadolu ve Akdeniz THM’ye bağlı illerde ise 2016 yılında tamamlanmıştır. Bölgedeki güvenlik sorunları nedeniyle Güney Doğu Anadolu THM ön değerlendirme çalışmalarının ileri bir tarihte yapılması planlanmaktadır.

Endüstriyel Emisyonlar Direktifinin (EED) gerekliliklerinin uygulanması, SEVESO Direktifi, yeni katı atık ve tehlikeli atık yakma tesislerinin kurulumu, mevcut büyük yakma tesislerinin iyileştirilmesi, organik çözücülerden kaynaklanan uçucu organik bileşik emisyonlarının azaltılması, Endüstriyel Kirlilik ve Risk Yönetimi Sektörünün öncelikleridir. Entegre Çevre İzni (EÇİ) uygulamasının tüm sektörlerde başlatılması ve bu konuda tüm paydaşlar için yapılacak bilinçlendirme çalışmaları, Büyük Endüstriyel

32

Kazaların ve bu kazalar sonucu meydana gelecek çevresel felaketlerin azaltılması, yeni katı atık ve tehlikeli atık yakma tesisleri kurularak organik esaslı atıklardan ısı enerjisi geri kazanımının arttırılması, katı yakıtlı Büyük Yakma Tesislerinin AB'de uygulanan emisyon limit değerlerine uyumlu hale getirilmesi, başta boyalar olmak üzere organik çözücülerin miktarının azaltılması sektörün AB mevzuatına uyumu için öncelik arz eden konulardır. İlgili faaliyetlerin çoğunun özel sektör tarafından gerçekleştirilecek olması sebebiyle önceliklerin uygulanmasında izleme ve değerlendirmenin kamu tarafından titizlikle yapılması gerekmektedir.

Kimyasalların Yönetimi Sektöründe AB’nin Kimyasalların Kaydı, Değerlendirilmesi, İzni ve Kısıtlanması (REACH), Sınıflandırma, Etiketleme, Ambalajlama (CLP) ve Kalıcı Organik Kirleticiler (POPs) Tüzükleri’ne uyum temelinde hazırlanan ulusal mevzuatımızın uygulamaya geçirilebilmesi için gerekli faaliyetlerin yerine getirilmesi öncelik taşımaktadır.

Yılda elli binden fazla iniş/kalkışın yapıldığı hava alanlarında gürültü ölçüm/kontrol/izleme sistemi kurulması, stratejik gürültü haritalarının tamamlanması ve eylem planlarının hazırlanması, Gürültü Yönetimi Sektörünün öncelikleridir.

Mevzuat uyumu sağlanmış olan CITES Tüzüğü’nün gerekliliklerinin yerine getirilmesi, Habitat ve Kuş Direktifleri kapsamında Özel Muhafaza ve Koruma Alanlarının belirlenmesi Doğa Koruma Sektörü için öncelikli faaliyetlerdir.

Yatay Sektör kapsamında Avrupa Mekansal Veri Altyapısı (INSPIRE) ve Stratejik Çevresel Değerlendirme (SÇD) Direktifleri stratejik öncelik taşıyan direktiflerdir. Stratejik Çevresel Değerlendirme Yönetmeliği 8 Nisan 2017 tarihli ve 30032 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. INSPIRE Direktifi için uyumlaştırma çalışmaları devam etmektedir.

Son olarak İklim Değişikliği Sektörünün öncelikleri 22 Nisan 2016 tarihinde New York’ta gerçekleştirilen törende imzalanan ve 4 Kasım 2016 tarihi itibariyle yürürlülüğe giren Paris İklim Anlaşması kapsamında sunulan ulusal katkı beyanı ile uyumludur.

Ülkemizin çevre alanında stratejik öncelikleri; kaynak verimliliği ve temiz üretim prensipleri göz önünde bulundurularak, doğal kaynaklarımızın korunması, kaynak kullanımının Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri kapsamında gerçekleştirilmesi, çevresel hizmetlerin daha iyi sunulabilmesi için yerel yönetimlerin kurumsal ve finansal kapasitelerinin güçlendirilmesi ile çevre yönetimi kavramının ulusal ekonomik gelişimin ayrılmaz bir parçası haline gelmesidir.

33

5. SEKTÖREL ÖNCELİKLER VE POLİTİKALAR

Bu Bölümde Çevre Faslı kapsamında çalışılan dokuz sektör için mevcut durum, yasal ve kurumsal çerçeve, sektör öncelikleri ve önlemler verilmektedir. Sektörlerde görülen farklar; öncelikler ve önlemler bölümlerine yansımaktadır.

Sektör içinde öncelikli mevzuat belirlenmiş ve önlemlere geçilmiştir. Öncelikler ve önlemler belirlenirken halen uygulanmakta olan stratejiler ve eylem planları ile uyumlu olunmasına önem verilmiştir. Öncelikler ve önlemler tablolarında verilen takvimler, ilgili stratejiler ve eylem planları ile uyumlu hazırlanmıştır.

UÇES kapsamında çalışılmış olan AB Çevre Müktesebatı, sektörlerine göre EK 2 ’de verilmiştir.

5.1.Su Kalitesi

Su Kalitesi’ne yönelik AB Mevzuatının kökeni 1970’lere dayanmaktadır. Geçen süre içinde yeni ihtiyaçlara cevap verecek şekilde mevzuat genişletilmiş ve detaylandırılmıştır. 2000 senesinde çıkarılan ve Üye Ülkelere uyum sağlanması için 2015 tarihine kadar süre verilen 2000/60/AT Su Çerçeve Direktifi ile Su Kalitesi ile alakalı mevzuatın bir çerçeve içinde toplanması ve birbirini tamamlayacak bir şekilde uygulanması amaçlanmıştır.

Su Kalitesi Sektörü hedefleri, mevzuat arasındaki etkileşim dikkate alınarak bütünleşik bir yaklaşım izlenecek şekilde belirlenmektedir.

5.1.1. Mevcut Durum, Yasal ve Kurumsal Çerçeve

Su Kalitesi alanında yer alan mevzuat temel olarak 2000/60/AT sayılı Su Çerçeve Direktifi ve ilgili diğer direktiflerden oluşmaktadır. 2000/60/AT sayılı Su Çerçeve Direktifi, öncelikli olarak entegre havza yönetimini ve halkın karar alma süreçlerine katılımını öngörmektedir. Üye ülkelerin su kütlelerinin kalite ve miktar açısından korunmasını ve iyileştirilmesini amaçlayan temel yasal düzenlemeler Su Çerçeve Direktifinde yer almaktadır. AB Su Mevzuatı, 2000/60/AT sayılı Su Çerçeve Direktifi ile birlikte içme suları, yüzme suları, yerüstü suları ve yeraltı suları kalitesinin korunması ve iyileştirilmesi, tarım kaynaklı nitrat kirliliğinin önlenmesi kentsel atık suların arıtımı ve taşkın risklerinin yönetilmesi, deniz, kıyı ve okyanus alanlarının korunması gibi Su Yönetimine ilişkin mevzuatı da içermektedir. Bu direktifler ile ilgili mevcut durum, yasal çerçeve ve kurumsal çerçeve bilgileri Su Kalitesi ve Deniz Suyu Kalitesi alt başlıkları için Tablo 5.1.1’de yer almaktadır.

2008/56/AT sayılı Deniz Stratejisi Çerçeve Direktifi ile ilgili olarak bir uyumlaştırma takvimi olmamakla birlikte direktif ile ilgili kapasite geliştirme çalışmaları yürütülmektedir (Deniz Stratejisi Çerçeve Direktifi’ne İlişkin Kapasite Geliştirme Projesi, IPA 2011). Ayrıca, yine direktif kapsamında izleme çalışmaları sürdürülmektedir. Deniz Stratejisi Çerçeve Direktifi’nin uygulanmasına yönelik Avrupa Birliği Çerçeve Programları kapsamında yapılan projelerde ülkemiz ortakları da bulunmaktadır. Bu projelerin sonuçlarından AB üye ülkeleri ile birlikte Türkiye de yararlanacaktır.

“Gemilerden Atık Alınması ve Atıkların Kontrolü Yönetmeliği”, 2000/59/AT sayılı Liman Atık Alım Tesisleri Direktifi ile uyumlu olarak çıkartılmıştır. Bu yönetmelik, ilgili direktifle tam uyumlu değildir. ÇŞB’nin yararlanıcısı olduğu IPA Programı 1. Bileşeni 2011 Yılı Programlamasında yer alan Gemilerin Normal Faaliyetlerinden Kaynaklanan Deniz Kirliliğinin Önlenmesi için Kapasite Geliştirme Projesi 12.03.2015 tarihinde başlamıştır. Proje sonucunda elde edilecek çıktılar ile Direktife tam uyum

34

sağlanması hedeflenmektedir. Ayrıca, Direktif ile ilgili olarak şu anda Avrupa Komisyonu’nda revizyon çalışmaları sürdürülmekte olup MARPOL 73/78 Sözleşmesi ile olan uyumsuzlukların giderilmesi yönünde çalışmalar yapılmaktadır. Mevzuatın gerek ilgili Direktife gerekse de tarafı olduğumuz MARPOL 73/78 Sözleşmesi uygulamalarına uyumunun sürdürülebilmesi için sürekli takip ve çalışmaların yapılması gerekmektedir.

Su Kalitesi Sektöründe genel olarak AB direktiflerinin önemli ölçüde ulusal mevzuata aktarıldığı görülmektedir. Geçtiğimiz dönemde, ilgili personelin bilgi düzeyinin sürekli olarak artması, ulusal kaynakların gelişmesi ve IPA fonlarının da katkılarıyla içmesuyu ve atıksu altyapı yatırımları artmıştır. Buna karşılık olarak yürürlükte olan mevzuatın pratikte uygulanmasındaki sorunlar, özellikle arıtma tesislerinin işletilme aşamasındaki problemler, yeterli verimin sağlanamaması, su maliyetlerinin tam olarak yansıtılamaması ve ekonomik kısıtlar nedeniyle, olumlu gelişmelere rağmen, su kütlelerinin korunması ve sürdürülebilir yönetimi hedeflerine henüz ulaşılamamıştır.

İklim değişikliği etkileri, nüfus artışı, göçler, ekonomik gelişmeler, endüstrideki ilerlemeler ve sınırlı su kaynakları dikkate alındığında; su havzaları bazında planlama ve yönetim, kaynakta kirliliğin azaltılması, geri kazanım ve tekrar kullanım potansiyelinin uygun bölgelerde ve koşullarda uygulamaya geçirilmesi, yeni su kaynakları geliştirilmesi, ekonomik kaynakların doğru ve verimli yönetilmesi, altyapı yatırımlarının en kısa sürede tamamlanması, konuları hedeflere ulaşmak açısından su sektöründe öncelikli olarak değerlendirilmiştir. Birbirleri ile koordineli olarak ele alınacak ve uygulanacak iklim değişikliği ve su yönetimi politikaları geliştirilmesi gerekmektedir.

35

Tabl

o 5.

1.1

Su K

alite

si Yö

netim

i Sek

törü

Mev

cut D

urum

, Yas

al v

e Ku

rum

sal Ç

erçe

ve

AB M

evzu

atı

Mev

zuat

Ger

eklil

ikle

ri M

evzu

at U

yum

Dur

umu

Öng

örül

en

Uyu

mlaştırm

a /

Uyg

ulam

a Ta

rihi

Soru

mlu

Ku

rum

U

lusa

l Mev

zuat

82/1

76/A

ET,

83/5

13/A

ET,

84/1

56/A

ET, 8

4/49

l/A

ET, 8

6/28

0/AE

T sa

yılı

Kons

ey

Dire

ktifl

erin

i De

ğişt

iren

ve

Akab

inde

Yü

rürlü

kten

Ka

ldıra

n ve

20

00/6

0/AT

sayı

lı Av

rupa

Pa

rlam

ento

su v

e Ko

nsey

Dire

ktifi

ni

Değişt

iren

16

Aralık

200

8 ta

rihli

ve 2

008/

105/

AT

sayı

lı Su

Pol

itika

sı Al

anın

da Ç

evre

sel

Kalit

e St

anda

rtla

rına

İlişk

in A

vrup

a Pa

rlam

ento

su v

e Ko

nsey

Dire

ktifi

.

Çevr

esel

Kal

ite

Stan

dart

ları

Önc

elik

li m

adde

ler v

e be

lirli

kirle

ticile

r iç

in ç

evre

sel k

alite

stan

dart

ların

ın u

lusa

l m

evzu

ata

akta

rılm

ası

Büyü

k öl

çüde

uyu

mlu

U

ygul

ama:

Tahm

ini 2

017

OSİ

B, D

Sİ,

ÇŞB

ÇYGM

, GT

HB

30 K

asım

201

2 ta

rihli

ve 2

848 3

sa

yılı

Resm

i Ga

zete

’de

yayı

mla

nan

“Yer

üstü

Su

Kalit

esi

Yöne

tmel

iği ”

11 Ş

ubat

201

4 ta

rihli

ve 2

8910

sa

yılı

Resm

i Ga

zete

’de

yayı

mla

nan

“Yüz

eyse

l Sul

ar v

e Ye

raltı

Sul

arı nın

İz

lenm

esin

e Da

ir Yö

netm

elik

”

10 A

ğust

os 2

016

tarih

li ve

297

97

sayı

lı Re

smi

Gaze

te’d

e ya

yım

lana

n “Y

erüs

tü S

u

Alıcı o

rtam

lard

a ÇK

S’le

rin aşılıp

aşılm

adığının

tesp

it ed

ilmes

i içi

n ha

vza

bazın

da u

zun

döne

m iz

lem

e pr

ogra

mla

rının

oluşt

urul

ması

İzle

me

Alty

apısı

nın

Geliş

tirilm

esi

Karışım

Böl

gele

rinin

Bel

irlen

mes

i

Nok

tasa

l Kay

naklı K

irlet

icile

r içi

n ÇK

S Ba

zlı D

eşar

j Sta

ndar

tların

ın B

elirl

enm

esi

Emisy

on, d

eşar

j ve

kayı

p en

vant

erin

in

çıka

rılm

ası

ÇKS’

lerin

Aşıl

ması D

urum

unda

U

ygul

anac

ak T

edbi

rlerin

Bel

irlen

mes

i

36

Kalit

esi

Yöne

tmel

iğin

de

Değişik

lik

Yapı

lmasın

a Da

ir Yö

netm

elik

”

Taşkın

Risk

lerin

in

Değe

rlend

irilm

esi

ve Y

önet

imin

e İlişk

in 2

3 Ek

im

2007

tarih

li ve

20

07/6

0/AT

sayı

lı Av

rupa

Pa

rlam

ento

su v

e Ko

nsey

Dire

ktifi

Taşkın

Taşkın

Yön

etim

Pla

nlarının

(TYP

) tüm

ha

vzal

ar iç

in h

azırl

anm

ası

Bü

yük

ölçü

de u

yum

lu

Uyu

mlaştırm

a:

Su K

anun

u

2017

Uyg

ulam

a:

Tüm

hav

zala

r iç

in T

YP

hazır

lanm

ası

2021

OSİ

B

04.0

7.20

11 ta

rihli

ve 2

7984

sayı

lı Re

smi G

azet

e ’de

ya

yım

lana

n “ O

rman

ve

Su

İşle

ri Ba

kanlığının

Te

şkila

t ve

Göre

vler

i Ha

kkın

da 6

45

sayı

lı Ka

nun

Hükm

ünde

Ka

rarn

ame ”

Tasla

k “S

u Ka

nunu

”

12 M

ayıs

2016

ta

rihli

ve 2

9710

sa

yılı

Resm

i Ga

zete

’de

yayı

mla

nan

“Taş

kın

Yöne

tim

Plan

ların

ın

Hazır

lanm

ası,

Uyg

ulan

ması v

e İz

lenm

esi

Hakkın

da

Yöne

tmel

ik”

37

Yera

ltı S

uyun

un

Kirle

nmey

e ve

Bo

zulm

aya

Karşı

Koru

nmasın

a İlişk

in 1

2 Ar

alık

20

06 ta

rihli

ve

2006

/118

/AT

sayı

lı Av

rupa

Pa

rlam

ento

su v

e Ko

nsey

Dire

ktifi

Yera

ltı S

uyu

İzle

me

Büyü

k öl

çüde

uyu

mlu

20

16-2

024

DSİ,

OSİ

B SY

GM

7 N

isan

2012

ta

rihli

ve 2

8257

sa

yılı

Resm

i Ga

zete

’de

yayı

mla

nan

“Yer

altı

Sula

rının

Ki

rlenm

eye

Ve

Bozu

lmay

a Ka

rşı

Koru

nması

Hakkın

da

Yöne

tmel

ik”

22 M

ayıs

2015

ta

rihli

ve 2

9363

sa

yılı

Resm

i Ga

zete

’de

yayı

mla

nan

“Yer

altı

Sula

rının

Ki

rlenm

eye

ve

Bozu

lmay

a Ka

rşı

Koru

nması

H akkın

da

Yöne

tmel

ikte

De

ğişik

lik

Yapı

lmasın

a Da

ir Yö

netm

elik

”

Yera

ltı S

uyu

Kütle

lerin

in B

elirl

enm

esi v

e Ka

rakt

eriza

syon

Çalışm

ası

Yera

ltı S

uyu

Veril

erin

in

Değe

rlend

irilm

esi

Kim

yasa

l Dur

um K

onus

unda

ki İz

lem

e Ve

riler

inin

Değ

erle

ndiri

lmes

i

Tedb

irler

Pro

gram

ı

Dene

tlem

e

Şuba

t 200

6 ta

rihli

ve 2

006/

7/AT

sayı

lı Yü

zme

Suyu

Ka

lites

inin

Yö

netim

ine İlişk

in

Yöne

tmel

ik re

vizy

onu

Büyü

k öl

çüde

uyu

mlu

U

yum

laştırm

a:

(rev

izyon

) 201

7 II.

Dön

em

SB, O

SİB,

ÇŞB

, Be

ledi

yele

r

9 O

cak

2006

tarih

li ve

260

48 sa

yılı

Resm

i Gaz

ete ’

de

yayı

mla

nan

“ Yü

zme

Suyu

Inte

stin

al e

nter

okok

ve

Esch

eric

hia

coli

izlem

esin

e ba

şlanm

ası

38

Avru

pa

Parla

men

tosu

ve

Kons

ey D

irekt

ifi

(596

/200

9 sa

yılı

Tüzü

k ile

değ

işik)

Yüzm

e Su

yu

Siya

noba

kter

i, m

ikro

alg,

fito

plan

kton

ve

fitop

lank

tonl

arın

aşırı ç

oğal

masın

a yö

nelik

izle

me

prog

ram

ların

ın

oluş

turu

lması,

Alt y

apıla

rın k

urul

ması

Kalit

esi

Yöne

tmel

iği ”

Kı

yı y

üzm

esuy

u pr

ofill

erin

in

günc

elle

nmes

i ve

iç su

lard

aki y

üzm

e al

anla

rının

yüz

me

suyu

pro

fille

rinin

ol

uştu

rulm

ası

Topl

uma

yüzm

e su

yu k

alite

si ile

ilgi

li bi

lgi a

ktarım

ını s

ağla

yan

siste

mle

rin

kuru

lması (

bilg

i lev

hala

rı, w

eb si

tele

ri vs

.)

Tüm

yön

etim

tedb

irler

inin

ve

yetk

ili

otor

itele

rin b

elirl

enm

esi

2455

/200

1/AT

sa

yılı

Kom

isyon

Ka

rarı

ve

2008

/32/

AT,

2008

/10/

AT v

e 20

13/3

9/AB

sayı

lı Di

rekt

ifler

le

Değişt

irile

n Su

Po

litik

ası A

lanı

nda

Topl

uluk

Eyl

em

Çerç

eves

inin

O

luşt

urul

ması

Hakkın

da 2

3 Ek

im

Sını

raşa

n su

lar i

çin

orta

k ha

vza

yöne

tim

plan

ların

ın h

azırl

anm

ası

Kısm

en u

yum

lu

Uyu

mlaştırm

a:

2 017

Uyg

ulam

a:

2017

-202

7

OSİ

B, Dışi

şleri

Baka

nlığı,

DSİ,

ÇŞB,

GTH

B

Tasla

k “S

u Ka

nunu

”

12 E

kim

201

2 ta

rihli

ve 2

8444

sa

yılı

Resm

i Ga

zete

’de

yayı

mla

nan

“Su

Havz

alarının

Ko

runm

ası v

e

Havz

a ko

rum

a ey

lem

pla

nlarının

neh

ir ha

vzası y

önet

im p

lanl

arın

a dö

nüşt

ürül

mes

i

Yerü

stü

sula

rı iç

in a

lıcı o

rtam

da ç

evre

sel

kalit

e st

anda

rtla

rının

sağl

anm

ası

Çevr

esel

kal

ite st

anda

rtla

rının

be

lirle

nmes

i ile

bu

stan

dart

lara

ilişk

in

deşa

rj st

anda

rtla

rının

gel

iştiri

lmes

i

Koru

ma

alan

ların

ın k

ayıt

altın

a alın

ması

39

200

tarih

li ve

20

00/6

0/AT

sayı

lı Av

rupa

Pa

rlam

ento

su v

e Ko

nsey

Dire

ktifi

Su Ç

erçe

ve

Dire

ktifi

4

(Su

Polit

ikası

Alanın

da Ö

ncel

ikli

Mad

dele

r Açısı

ndan

20

00/6

0/AT

Sayılı

Di

rekt

ifi v

e 20

08/1

05/E

C Sa

yılı

Dire

ktifi

Değ

iştire

n 20

13/3

9/AB

Sayılı

Di

rekt

if)

Havz

alar

da su

kal

itesi

izlem

e pr

ogra

mla

rının

oluşt

urul

ması

Yöne

tim

Plan

ların

ın

Hazır

lanm

ası

Hakkın

da

Yöne

tmel

ik”

30 K

asım

201

2 ta

rihli

ve 2

8483

sa

yılı

Resm

i Ga

zete

’de

yayı

mla

nan

“Yer

üstü

Su

Kalit

esi

Yöne

tmel

iği ”

11 Ş

ubat

201

4 ta

rihli

ve 2

8910

sa

yılı

Resm

i Ga

zete

’de

yayı

mla

nan

“Yüz

eyse

l Sul

ar v

e Ye

raltı

Sul

arının

İz

lenm

esin

e Da

ir Yö

netm

elik

”

29 T

emm

uz 2

012

Mod

ern

sula

ma

tekn

ikle

rinin

uy

gula

nması

Su B

ilgi S

istem

inin

oluşt

urul

ması

4 201

3/39

/AB

Önc

elik

li M

adde

ler A

çısı

ndan

Çev

rese

l Kal

ite S

tand

artla

rı Di

rekt

ifi S

ÇD k

apsa

mın

da d

eğer

lend

irilm

iştir.

40

tarih

li ve

283

38

sayı

lı Re

smi

Gaze

te’d

e ya

yım

lana

n “İ

çme

Suyu

Eld

e Ed

ilen

veya

Eld

e Ed

ilmes

i Pl

anla

nan

Yüze

ysel

Sul

arın

Ka

lites

ine

Dair

Yöne

tmel

ik”

20 M

ayıs

2016

ta

rihli

2936

1 sa

yılı

Resm

i Gaz

ete’

de

yayı

mla

nan

“Hav

za Y

önet

im

Heye

tlerin

in

Teşe

kkül

ü,

Göre

vler

i, Ça

lışm

a U

sul V

e Es

asla

rı Ha

kkın

da T

ebliğ

”

Gem

ilerin

Üre

ttiğ

i Atık

lar v

e Yü

k Ar

tıkla

rı İç

in

Kulla

nıla

n Li

man

Atık

Alım

Tes

isler

i Ha

kkın

da 2

7 Ka

sım

2000

tarih

li ve

20

00/5

9/AT

sayı

lı Av

rupa

Pa

rlam

ento

su v

e

Yöne

tmel

ik v

e yö

netm

eliğ

e da

yanı

lara

k ya

yım

lana

n ilg

ili m

er’i

mev

zuatın

ha

zırla

nması r

evizy

onu.

Kısm

en U

yum

lu

UDH

B, Ç

ŞB

26 A

ralık

200

4 ta

rihli

ve 2

5682

sa

yılı

Resm

i Ga

zete

’de

yayı

mla

nan

“Gem

ilerd

en A

tık

Alın

ması v

e Atık

ların

Kon

trol

ü Yö

netm

eliğ

i ”

Gem

i kay

naklı y

asadışı

deş

arjla

rın

önle

nmes

i ve

dene

tlenm

esin

e ilişk

in

pros

edür

lerin

gün

celle

nmes

i am

acı i

le

bir s

istem

gel

iştiri

lmes

i, Ge

mi A

tık T

akip

Si

stem

i’nin

gel

iştiri

lmes

i,

Büyü

k öl

çüde

uyu

mlu

Dire

ktif

ile il

gili

olar

ak şu

and

a Av

rupa

Ko

misy

onu’

nda

revi

zyon

ça

lışm

aları

UDH

B, Ç

ŞB,

Büyü

kşeh

ir B e

ledi

yele

ri,

Sahi

l Güv

enlik

K o

mut

anlığı

41

Kons

ey D

irekt

ifi.

Lim

an A

tık A

lım

Tesi

sler

i

sürd

ürül

mek

tedi

r.

1882

/200

3 ve

59

6/20

09 sa

yılı

Tüzü

kler

ile

Değişt

irile

n İn

sani

tü

ketim

e yö

nelik

su

yun

kalit

esin

e ilişk

in 3

Kasım

19

98 ta

rihli

ve

98/8

3/AT

sayı

lı Ko

nsey

Dire

ktifi

.

İçm

e Su

yu

Aşağıd

aki işle

mle

r sor

umlu

ların

ta

nım

lanm

ası:

-- İçm

e su

yu e

kstr

aksiy

onu

--Sev

kiya

t ve

arıtm

a --T

eslim

nok

tasın

da iç

me

suyu

--İ

zlem

e ka

lites

i

Büyü

k öl

çüde

uyu

mlu

(Rap

orla

ma

üyel

ikle

)

SB T

ürki

ye H

alk

Sağlığı K

urum

u

17 Ş

ubat

200

5 ta

rihli

ve 2

5730

sa

yılı

Resm

i Ga

zete

’de

yayı

mla

nan

“ İns

ani T

üket

im

Amaç

lı Su

lar

Hakk

inda

Yö

netm

elik

”

7 M

art 2

013

tarih

li ve

285

80 sa

yılı

Resm

i Gaz

ete ’

de

yayı

mla

nan

“ İns

ani T

üket

im

Amaç

lı Su

lar

Hakkın

da

Yöne

tmel

ikte

De

ğişi k

lik

Yapı

lmasın

a Da

ir Yö

netm

elik

”

Soru

mlu

Kur

um:

Sağlık

Bak

anlığı

10 m

3 /gün

’ den

az d

ebisi

ola

n ve

ya 5

0 kişid

en fa

zla k

işiye

hizm

et v

eren

tüm

bi

reys

el iç

me

suyu

kay

nakl

arının

ta

nım

lanm

ası

İçm

e su

yunu

n ko

runm

ası i

çin

stan

dart

ların

tanı

mla

nması

İçm

e su

yu iz

lem

e pr

ogra

mının

ol

uştu

rulm

ası

Stan

dart

lara

uyu

lmadığı d

urum

da ö

zel

arıtı

m (d

erog

asyo

nların

) sağ

lanm

ası v

e ko

ntro

lü

Avru

pa K

omisy

onu’

nda

rapo

rların

su

nulm

asın

a ilişk

in b

ir sis

tem

ge

liştir

ilmes

i

Tüke

ticile

rin iç

me

suyu

nun

kalit

esi

hakkın

da b

ilgile

ndiri

lmes

i

42

1882

/200

3 ve

11

37/2

008

sayı

lı Tü

zükl

erle

De

ğişt

irile

n Ta

rımsa

l Kay

naklı

Nitr

atın

Ned

en

Old

uğu

Kirli

liğe

Karşı S

uların

Ko

runm

asın

a İlişk

in 1

2 Ar

alık

19

91 ta

rihli

ve

91/6

76/A

ET sa

yılı

Dire

ktif

Nitr

at D

irekt

ifi

İç su

lar v

e ye

raltı

sula

rında

nitr

at iz

lem

e pr

ogra

mla

rının

oluşt

urul

ması

Büyü

k öl

çüde

uyu

mlu

U

ygul

ama:

2020

GTHB

,

OSİ

B

23 T

emm

uz 2

016

tarih

li ve

297

79

sayı

lı Re

smi

Gaze

te’d

e ya

yım

lana

n “T

arım

sal K

ayna

klı

Nitr

at K

irliliği

ne

Karşı S

uların

Ko

runm

ası

Yöne

tmel

iği ”

İç su

lard

a öt

rofik

asyo

n izl

eme

prog

ram

ların

ın o

luşt

urul

ması

Nitr

ata

Hass

as B

ölge

lerin

Bel

irlen

mes

i

İyi T

arım

Uyg

ulam

aları K

odun

un

yayı

mla

nması

Nitr

ata

Hass

as B

ölge

ler i

çin

Eyle

m

Plan

ların

ın O

luşt

urul

ması

98/1

5/AT

sayı

lı Di

rekt

if,

1882

/200

3 sa

yılı

Tüzü

k, 1

137/

2008

sa

yılı

Tüzü

k ve

91

/271

/AET

sayı

lı Di

rekt

ifin

17 n

ci

Mad

desin

de

öngö

rüle

n ul

usal

pr

ogra

mla

rın

takd

imi i

çin

oluş

turu

laca

k

Hass

as /A

z Has

sas/

Norm

al A

lanl

arın

tü

m iç

sula

r içi

n be

lirle

nmes

i ve

kıyı

su

ları

için

revi

ze e

dilm

esi,

Büyü

k öl

çüde

uyu

mlu

U

ygul

ama:

2017

IV. Ç

eyre

k O

SİB,

ÇŞB

, Be

ledi

yele

r

8 O

cak

2006

tarih

li ve

260

47 sa

yılı

Resm

i Gaz

ete ’

de

yayı

mla

nan

“ Ken

tsel

Atık

su

Arıtı

mı

Yöne

tmel

iği ”

Mev

cut K

AAT’

lard

a iy

ileşt

irme,

has

sas

alan

lara

yapıla

n de

şarjl

arda

iler

i arıt

ma

siste

mle

ri

2023

’e k

adar

tüm

atık

sula

rın K

AAD

ile

uyum

lu a

rıtılm

ası

Atık

su to

plam

a sis

tem

lerin

in

iyile

ştiri

lmes

i ve

yeni

lerin

in in

şası

43

form

ata

ilişk

in

93/4

81/A

ET sa

yılı

Kom

isyon

Kar

arıy

la

Değişt

irile

n Ke

ntse

l Atık

su A

rıtım

ına

İlişk

in 2

1 M

ayıs

1991

tarih

li ve

91

/271

/AET

sayı

lı Ko

nsey

Dire

ktifi

Kent

sel A

tıksu

Arıtm

a Di

rekt

ifi

(KAA

D)

2000

/60/

AT S

ayılı

sa

yılı

Avru

pa

Parle

men

tosu

ve

Kons

ey D

irekt

ifi

uyarın

ca

hazır

lana

n 31

Te

mm

uz 1

990

tarih

li ve

20

09/9

0/EC

sayı

lı Ki

mya

sal A

naliz

ve

Su S

tatü

sünü

n İz

lenm

esi i

çin

Tekn

ik Ö

zelli

kler

Di

rekt

ifi

Saha

ana

lizle

ri ile

on-

line

anal

izler

için

be

nzer

uyg

ulam

anın

yapılm

ası

Büyü

k öl

çüde

uyu

mlu

ÇŞB

25 A

ralık

201

3 ta

rih v

e 28

862

sayı

lı Re

smi

Gaze

te’d

e ya

yım

lana

n “Ç

evre

Ölç

üm v

e An

aliz

Labo

r atu

varla

rı Ye

terli

k Yö

netm

eliğ

i”

44

5.1.2. Amaçlar, Hedefler ve Stratejiler

1.AMAÇ: Yer altı, yerüstü ve kıyı sularının kirliliği izlenecek, asgari düzeye indirilecek ve kirlenmesi

önlenecektir.

Hedef : Kıyı sularında hassas ve az hassas su kütleleri iç sularda hassas su kütleleri ve bu kütleleri

etkileyen kentsel hassas ve nitrata hassas alanlar belirlenmiş olup, 23.12.2016 tarih ve 29927 sayılı

mükerrer Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Yer altı, yerüstü ve kıyı sularının

kirliliğinin önlenmesi ve iyileştirilmesine yönelik hâlihazırda 5 havzada hazırlanan AB Su Çerçeve

Direktifi uyumlu Nehir Havza Yönetim Planları 2021 yılına kadar tüm havzalar için hazırlanacaktır.

Strateji 1: Tüm nehir havzalarında yeraltı suları için izleme programlarının tamamlanması 5

Strateji 2: Yer altı, yerüstü ve kıyı suları için Su Çerçeve Direktifi uyumlu izlemelerin düzenli olarak

yapılması 6

Strateji 3: Su kalitesi hakkında halkın bilgilendirilmesi.

2. AMAÇ: Kentsel Atıksu Arıtma Yönetmeliğine uygun olarak kanalizasyon sistemleri ve arıtma

tesisleri kurulacaktır.

Hedef : 2023 yılına kadar nüfusu 2 bin’den büyük kentlerde kanalizasyon şebekesinden ve atıksu

arıtma tesislerinden faydalanan nüfus %100’e çıkarılacaktır.

Strateji 1: Arıtma tesisi teknoloji seçiminde hassas ve az hassas su alanları kriterlerine dikkat edilmesi.

3.AMAÇ: Tarımsal kaynaklı nitratın su ve toprakta meydana getirdiği kirlilik izlenecek, asgari düzeye

indirilecek ve kirlenme önlenecektir.

Hedef: Tarımsal Kaynaklı Nitrat Kirliliğine Karşı Suların Korunması Yönetmeliği 23.07.2016 tarih ve

29779 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Bu kapsamda, Nitrata hassas bölgeler

2018 yılına kadar belirlenecek ve nitrata hassas bölgelerde, her hassas bölgeye özgü eylem planları

hazırlanacaktır.7

Strateji 1: Belirlenen nitrata hassas bölgelerde iyi tarım uygulamaları kodunun uygulanması.

Strateji 2: Tarımsal kaynaklı nitratın su ve toprakta meydana getirdiği kirliliğin izlenerek su ve toprak

kalitesinin nitratlar açısından iyileştirilmesi.

5.1.3. Öncelikler ve Önlemler

Bu çerçevede, yatırım planlamalarında, Kentsel Atık Suyun Arıtılması Direktifi sıralamada birinci derecede öncelikli olarak belirlenmiştir. Ayrıca, İçme Suyu Direktifi, Su Çerçeve Direktifi, Nitrat

5 YÜS ve kıyı suları izleme programları hazırlanmış, bazı havzalarda da YAS programları hazırlanmış durumdadır. 6 Su Çerçeve Direktifi kapsamında yerüstü ve kıyı suları için 25 havzada izleme programları 2015 yılı itibariyle tamamlanmış olup, Direktifle uyumlu izleme çalışmalarına 2016 yılında başlanmıştır. 7 Yayılı kaynaklardan gelen kirlilik yükleri nitrat açısından hassas su kütleleri ve bu kütleleri etkileyen drenaj alanları belirlenmiş olup, 23.12.2016 tarih ve 29927 sayılı mükerrer Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Nitrata hassas drenaj alanları içerisinde kalan ve tarımsal faaliyetlerin yürütüldüğü nitrata hassas bölgelerin belirlenmesi çalışmaları Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı tarafından yürütülmeye başlanacaktır.

45

Direktifi ve Taşkın Direktifi de öncelikli olarak değerlendirilmiştir. Belirlenen öncelikler ve önlemler Tablo 5.1.2’de verilmiştir. Mevzuat uyumlaştırması büyük ölçüde tamamlanmış olan Su Kalitesi Sektörü’nde öncelikler ve önlemler kapsamına halen devam etmekte olan uygulama çalışmaları da dahildir ve Tablo 5.1.2 devam etmekte olan projeleri de kapsamaktadır.

Tablo 5.1.2 Su Kalitesi Sektörü Öncelikleri ve Önlemler

Öncelikli Mevzuat Önlemler 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023

KAAD Kanalizasyon yenileme+ yeni yapılacak şebekeler

*

KAAD Atıksu arıtma sistemleri ile ilgili yatırımları

*

KAAD

Yeni yapılacak tesisler aglomerasyon, proje, fizibilite, uygulama

İçmesuyu İçmesuyu – standartlara uyulmadığı durumda özel arıtım

İçmesuyu

Arıtma sistemleri kontrol/arıtma teknolojisi/proje-fizibilite-uygulama

SÇD

Havza koruma eylem planlarının nehir havzası yönetim planlarına dönüştürülmesi

*

SÇD

Havza –çevresel hedef belirleme-su kaynakları potansiyeli ve kullanımı, yüzey suyu sınıfı, kirlilik yükleri, baskı ve etkiler, plan fizibilite, eylem planları planlama çerçevesinde uygulamalar

Yer Altı Suyu

Risk altında olan YAS kütlelerinin belirlenmesi

* * *

Yer Altı Suyu

Önlemler ve uygulamalar

Nitrat Nitrata Hassas Bölgeler için Eylem Planlarının Oluşturulması

*

Nitrat Önlemler ve uygulamalar

*

46

Öncelikli Mevzuat Önlemler 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023

Taşkın

Taşkın Yönetim Planlarının (TYP) tüm havzalar için hazırlanması

*

Taşkın Yönetim planlarının ve tedbirlerinin uygulanması

Tablo devam eden projeleri de kapsamaktadır. * ilgili faaliyet için öngörülen tamamlanma dönemi

5.2.Atık Yönetimi

Avrupa Birliği atık yönetimi alanındaki temel prensipler; kirleten öder, üreticinin sorumluluğu, yeterlilik (yeterli miktarda tesis), yakınlık (atığın üretildiği yere en yakın alanda değerlendirilmesi) ve atık yönetimi hiyerarşisidir. AB kaynak kullanımı konusuna da sürdürülebilirlik açısından yaklaşmaktadır ve “Döngüsel Ekonomi Paketi”nin (Circular Economy Package) kaynak verimliliği konusunda AB’nin uzun vadeli planlarından biridir. Döngüsel Ekonomi Paketi ile AB genelinde ürün dayanıklılığının sürdürülebilir olması ve atıkların yeniden değerlendirilip ekonomik katkısının somutlaştırılması amaçlanmaktadır (European Commission, 2014).

Ülkemizde, çevre alanındaki AB müktesebatının atık yönetimi kapsamında, toplam 12 adet mevzuat başlığının uyumlaştırılması öngörülmektedir. Ekonomik ve sosyal önceliklere göre belirlenen söz konusu 12 adet mevzuat başlığının uyumlu hale getirilmesi için 2007-2015 döneminde önemli sayıda yönetmelik hazırlanıp yürürlüğe girmiştir. Bunun yanı sıra, yürürlüğe giren mevzuatın uygulanmasına yönelik gerekli idari yapılar oluşturulmuş ve mevcut yapılar da güçlendirilmiştir. Ancak, Avrupa Birliği tarafından ortaya konan gelecek odaklı atık yönetimi stratejileri, üye devletlerin sorumluluklarını yerine getirilebilmesi noktasında yeni altyapı yatırımlarının ve mevzuatının uygulanmaya konulmasını zorunlu hale getirmektedir.

5.2.1. Mevcut Durum, Yasal ve Kurumsal Çerçeve

AB müktesebatının ülkemiz atık mevzuatına yansıtılması ve uyumlaştırılması, uygulamanın geliştirilmesi, AB standartlarına uyum için yatırımların gerçekleştirilmesi, kurumsal kapasitenin geliştirilmesi ve toplumsal düzeyde farkındalığın yaratılması amacıyla ülkemizde günümüze kadar kaydedilen yasal ve idari gelişmeler, mevzuat uyumu ve hayata geçirilen gerek kamu, gerekse de özel sektör yatırımları belirlenerek, atık yönetimi mevcut durumu, yasal, kurumsal çerçeve ve ihtiyaçlar tablosu oluşturulmuştur. Bu şekilde, AB atık mevzuatı ve politikalarını uyumlaştırma hedeflerine ulaşılması amacıyla yönlendirici bir “yol haritası” hazırlanması amaçlanmıştır.

AB atık yönetimi, kaynakların daha verimli kullanımı ve sürdürülebilir tüketim alışkanlıklarının teşvik edilmesi amacıyla genel atık önleme hedefleri ile birlikte, üye ülkelerin belirli atık türleri için minimum toplama, geri kazanım ve geri dönüşüm oranlarını sağlamasını gerektirmektedir. Bu hedef ve oranlar atık yönetim hiyerarşisini desteklemek amacıyla zaman içerisinde gözden geçirilmekte ve kademeli olarak arttırılmaktadır. Amaç, önlenemeyen ve üretilen atıkların büyük çoğunluğunun son

47

bertaraf işlemleri yerine tekrar kullanım, geri kazanım veya geri dönüşüm işlemlerine maruz bırakılmasını sağlayacak mevzuatın yayınlanması ve gerekli kapasitenin ülke bazında kurulmasıdır.

Ülkemizde, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü ulusal düzeyde çevre kirliliğinin önlenmesi amacıyla atık yönetimi hedef ve stratejilerinin geliştirilmesinden sorumlu ana kuruluş olup, etkin bir yönetim için ulusal ve uluslararası düzeyde çalışmalarını yürütmektedir. Sorumluluklar; kanun ve yönetmeliklerin hazırlanması, atık yönetim aksiyonlarının organizasyonu, araştırma, atık önleme planlarının hazırlanması, önleyici tedbirlerin alınması, teknik standartların sağlanması, veri toplama, atıkların ithalat, ihracat ve taşınımı gibi hususlara ilişkin birincil düzenlemelerin yapılması yoluyla bu ürünlerin dış ticaretinin Ekonomi Bakanlığı eliyle düzenlenmesinin temin edilmesi ile yatırım finansmanlarını kapsamaktadır. Ayrıca atık bertarafı ve geri kazanımı/dönüşümü sağlayan kurum ve kuruluşların denetlemesi, bu kurum ihtiyaçlarının değerlendirilmesi ve herhangi bir yetersizlik durumunda çözüm üretilmesi de Bakanlığın diğer görevleri arasındadır. Günümüzde atık yönetimi amacıyla ilgili mevzuat yayınlanmış olsa da, uygulama ve denetlemedeki eksiklikler kontrol ve izleme sistemlerinin geliştirilmesi ihtiyacını ortaya koymaktadır. Bu sebeple atık yönetimi sektörü; kurumsal ve idari kapasitenin güçlendirilmesi, mevzuatın geliştirilmesi, atık üretiminin azaltılması, geri kazanım, kompost, enerji üretimi, tekrar kullanım ve güvenli bertaraf seçeneklerinin arttırılmasını amaçlamaktadır. Bu kapsamda atık yönetiminin vizyonu: atık hiyerarşisinin uygulanması, kendi kendine yeterlilik, mevcut en iyi tekniklerin kullanımı, atıkların üretildiği yere yakın tesislerde işlenmesi, üretici sorumluluğu ve kirleten öder prensibidir. Bu vizyonun başarılmasının önündeki en önemli engeller ise: artan giderler ve ekonomik büyümeye bağlı olarak atık miktarları ve kompozisyonlarındaki değişimler ve bazı atık geri kazanımı ve/veya tekrar kullanım seçeneklerinin çekiciliğini yitirmesidir.

AB mevzuatı çalışmaları kapsamında atık müktesebatının uygulanması konusunda ülkemizde birden fazla kurum yetki ve sorumluluğa sahiptir. Yetkili kurum ve/veya kurumlar mevzuat gereği izleme, lisanslama ve yaptırım yetkilerine sahiptir. Ancak farklı kurumlar ve makamlar arasında etkin ve verimli bir koordinasyon ve işbirliğine gerek duyulmaktadır. AB seviyesinde entegre ve ortak bir atık politikasının sağlanabilmesi için gerekli düzenlemeler aşama aşama gerçekleştirilmiş ve birçok mevzuat, strateji belgesi ve eylem planı yayınlanmıştır. Bu bağlamda, AB müktesebatına uyum sağlanması için değişen ihtiyaçlara yönelik gerekli mevzuat düzenlemelerinin hayata geçirilmesi ve yeni yatırımların uygulamaya konması zorunluluğu büyük önem taşımaktadır.

Atık yönetiminde direktiflerle belirlenen yükümlülüklere uyum gösterilmesi amacıyla belirlenen mali ihtiyaçlar; işletme giderleri ve yeni tesis yatırımlardan oluşmaktadır. Yatırımlar kapasite artırımı ve yeni hizmet yatırımlarını gerektirmekte olup, zorunlu yatırım ve yenileme yatırımlarına ihtiyaç duyulmamaktadır. Yatırımların hesaplanmasında personel ihtiyacı, arazi, arazi düzenleme, arsa ve maddi olmayan duran varlıklar (lisanslar, patentler vb.) hesaba katılmamıştır. Atık Yönetimi Sektörüne ait Mevcut Durum, Yasal, Kurumsal Çerçeve ve İhtiyaçlar’a ilişkin özet bilgileri Tablo 5.2.1’de verilmiştir

48

Tabl

o 5.

2.1

Atık

Yön

etim

i Sek

törü

Mev

cut D

urum

, Yas

al v

e Ku

rum

sal Ç

erçe

ve

AB M

evzu

atı

Mev

zuat

Ger

eklil

ikle

ri M

evzu

at U

yum

Dur

umu

Öng

örül

en

Uyu

mlaştırm

a /

Uyg

ulam

a Ta

rihi

Soru

mlu

Kur

um

Ulu

sal M

evzu

at

1013

/200

6 Sa

yılı

Atık

ların

Ta

şınım

ına İlişk

in

Tüzü

k

Atık

ların

Ta

şını

mı

Dene

timle

rin Y

ürüt

ülm

esi

- İl M

üdür

lükl

eri p

erso

nel s

ayısı

nın

ar

ttırı

lması

- İl M

üdür

lükl

eri t

arafın

dan

kulla

nıla

n ya

zılım

ve

dona

nım

alty

apısı

nın

geliş

tirilm

esi

- Den

etim

lerd

e ku

llanı

lan

taşıt

sayı

sının

ar

ttırı

lması

Büyü

k öl

çüde

uyu

mlu

Ü

yelik

le B

irlik

te

ÇŞB ,

GTB

, EB

Atık

ith

alat

ve

ih

raca

t işl

emle

ri Ba

sel

Sözle

şmes

i ve

Atık

Yö

netim

i Yö

netm

eliğ

i hü

küm

leri

doğr

ultu

sund

a yü

rütü

lmek

tedi

r.

İlleg

al a

tıkla

r içi

n AB

rapo

rlam

a sis

tem

ine

uyum

sağl

anm

ası

İlleg

al a

tıkla

r içi

n g

eri i

ade

ve k

ayıt

siste

min

in o

luşt

urul

ması

Dene

timle

rde

kulla

nıla

cak

el k

itapl

arı,

açık

lam

a kı

lavu

zları

ve d

enet

im

dokü

man

ların

ın h

azırl

anm

ası

Dene

tleyi

ci p

erso

nelin

huk

uki v

e te

knik

açıd

an b

ilgi v

e te

crüb

eler

inin

art

tırılm

ası

AB ü

yesi

ülke

ler t

arafın

dan

düze

nlen

en

koor

dina

syon

pro

jele

rine

katılım

49

AB M

evzu

atı

Mev

zuat

Ger

eklil

ikle

ri M

evzu

at U

yum

Dur

umu

Öng

örül

en

Uyu

mlaştırm

a /

Uyg

ulam

a Ta

rihi

Soru

mlu

Kur

um

Ulu

sal M

evzu

at

2011

/65/

AB sa

yılı

Elek

trik

ve

Elek

tron

ik

Eşya

lard

a (E

EE)

Bazı

Tehl

ikel

i M

adde

lerin

Kı

sıtla

nmasın

a İlişk

in A

vrup

a Pa

rlam

ento

su v

e Ko

nsey

Dire

ktifi

RoHS

Tica

ret –

sana

yi o

dası

ve b

ireys

el

şirtk

etle

rin eği

timi

Kısm

en u

yum

lu

Üye

likle

Birl

ikte

ÇŞB,

BST

B, E

B,

SB, B

ilgi

Tekn

oloj

ileri

ve

İletiş

im K

urum

u

22 M

ayıs

2012

tarih

li ve

28

300

sayı

lı Re

smi

Gaze

te’d

e ya

yım

lana

n “A

tık E

lekt

rikli

ve

Elek

tron

ik Eşy

aların

Ko

ntro

lü Y

önet

mel

iği”

23

Şub

at 2

012

tarih

li ve

28

213

sayı

lı Re

smi

Gaze

te’d

e ya

yım

lana

n “’

CE’ İşa

reti

Yöne

tmel

iği”

Piya

sa d

enet

im v

e ko

ntro

lü

- Lab

orat

uvar

Alty

apısı

Kur

ulum

u (E

D-XR

F,

SEM

/EDS

, ICP

/MS,

ICP/

OES

, GC/

MS,

UV-

VIS,

HPL

C, E

l tip

i mob

il XR

F An

aliza

törle

r)

- Lab

orat

uvar

-Ana

liz M

etot

Eği

timi

- Den

etim

Per

sone

linin

Eği

timi

Atık

lara

İlişk

in 1

9 Ka

sım 2

008

tarih

li ve

200

8/98

/AT

sayı

lı Av

rupa

Pa

rlam

ento

su v

e Ko

nsey

Dire

ktifi

Atık

Çer

çeve

Atık

tan

türe

tilm

iş ya

kıt (

ATY)

hazırl

ama

tesis

leri

kuru

lum

u

Büyü

k öl

çüde

uyu

mlu

Ü

yelik

le B

irlik

te

ÇŞB

2 N

isan

2015

tarih

li ve

29

314

sayı

lı Re

smi

Gaze

te’d

e ya

yım

lana

n “A

tık Y

önet

imi

Yöne

tmel

iği”

Bele

diye

atık

ları

yakm

a ve

ene

rji ü

retim

i te

sisle

rinin

kur

ulum

u

Pros

es m

odifi

kasy

onuy

la a

tık ü

retim

inin

ön

lenm

esi

Atık

get

irme

mer

kezl

erin

in k

urul

umu

Atık

mad

eni y

ağla

rdan

baz

yağ

ger

i ka

zanı

m te

rsisl

erin

in k

urul

umu

Hay

vans

al a

tık b

iyom

etan

izasy

on te

sisle

rinin

ku

rulu

mu

50

AB M

evzu

atı

Mev

zuat

Ger

eklil

ikle

ri M

evzu

at U

yum

Dur

umu

Öng

örül

en

Uyu

mlaştırm

a /

Uyg

ulam

a Ta

rihi

Soru

mlu

Kur

um

Ulu

sal M

evzu

at

2006

/66/

AT sa

yılı

Pille

r ve

Aküm

ülat

örle

r ile

Atık

Pill

er v

e Ak

ümül

atör

lere

İlişk

in A

vrup

a Pa

rlam

ento

su v

e Ko

nsey

Dire

ktifi

Atık

Pil

Atık

akü

ger

i kaz

anım

tesis

i m

oder

niza

syon

u

Kısm

en U

yum

lu

(200

6/66

/EC’

nin

yürü

rlükt

en k

aldı

rdığı

91/1

57/E

EC il

e ta

m

uyum

ludu

r.)

2017

III .

Çeyr

ek

(Çalışm

alar

dev

am

etm

ekte

dir.)

ÇŞB,

BST

B, E

B

31 A

ğust

os 2

004

tarih

li ve

25

569

sayı

lı Re

smi

Gaze

te’d

e ya

yım

lana

n “A

tık P

il Ve

Ak

ümül

atör

lerin

Kon

trol

ü Yö

netm

eliğ

i”

31 A

ralık

201

5 ta

rihli

ve

2957

9 sa

yılı

Resm

i Ga

zete

’de

yayı

mla

nan

“Pil

ve A

küm

ülat

örle

rin İt

hala

t De

netim

i Teb

liği”

Atık

pil

geri

kaza

nım

tesis

lerin

in k

urul

umu

2006

/21/

AT sa

yılı

Mad

en Çık

artm

a ve

İş

lem

e En

düst

risin

den

Kayn

akla

nan

Atık

ların

Yö

netim

ine İlişk

in

Dire

ktif

Mad

en A

tıkla

rı

Yeni

mad

en a

tığı b

erta

raf t

esisl

erin

in in

şası

Kısm

en U

yum

lu

Üye

likle

Birl

ikte

ÇŞ

B

15 T

emm

uz 2

015

tarih

li ve

29

417

sayı

lı Re

smi

Gaze

te’d

e ya

yım

lana

n “M

aden

Atık

ları

Yöne

tmel

iği”

Mad

en a

tıkla

rının

dep

olan

dığı

kap

asite

si do

lmuş

ber

tara

f tes

isler

inin

kap

atılm

ası

Mad

en a

tıkla

rı en

vant

er si

stem

inin

ku

rulu

mu

51

AB M

evzu

atı

Mev

zuat

Ger

eklil

ikle

ri M

evzu

at U

yum

Dur

umu

Öng

örül

en

Uyu

mlaştırm

a /

Uyg

ulam

a Ta

rihi

Soru

mlu

Kur

um

Ulu

sal M

evzu

at

2012

/19/

AB sa

yılı

Atık

Ele

ktrik

li ve

El

ektr

onik

Ek

ipm

anla

ra (A

EEE)

İlişk

in A

vrup

a Pa

rlam

ento

su v

e Ko

nsey

Dire

ktifi

AEEE

Atık

ele

ktrik

li eş

ya iş

lem

e te

sisle

rinin

ku

rulu

mu

-

1. G

rup:

Buz

dola

bı/S

oğut

ucul

ar/

İklim

lend

irme

Ciha

zları

İşle

me

Tesis

i

- 3. G

rup:

Tel

evizy

on v

e M

onitö

rleri

İşle

me

Tesis

i

Kısm

en U

yum

lu

Üye

likle

Birl

ikte

ÇŞ

B, B

STB

22 M

ayıs

2012

tarih

li ve

28

300

sayı

lı Re

smi

Gaze

te’d

e ya

yım

lana

n “A

tık E

lekt

rikli

ve

Elek

tron

ik Eşy

aların

Ko

ntro

lü Y

önet

mel

iği”

2000

/53/

AT sa

yılı

Öm

rünü

Ta

mam

lamış

Araç

lara

İlişk

in

Avru

pa

Parla

men

tosu

ve

Kons

ey D

irekt

ifi

ÖTA

ÖTA

işle

me

tesis

lerin

in m

oder

niza

syon

u

Büyü

k öl

çüde

uyu

mlu

-

ÇŞB,

BST

B ve

İç

işler

i Bak

anlığı

Emni

yet G

enel

M

üdür

lüğü

30 A

ralık

201

2 ta

rihli

ve

2744

8 sa

yılı

Resm

i Ga

zete

’de

yayı

mla

nan

“Öm

rünü

Tam

amla

mış

Araç

ların

Kon

trol

ü Ha

kkın

da Y

önet

mel

ik”

1999

/31/

AT

1882

/200

3 ve

11

37/2

008

sayı

lı Tü

zükl

erle

De

ğişt

irile

n 26

N

isan

1999

tarih

li ve

199

9/31

/AT

sayı

lı Atık

ların

Dü

zenl

i De

pola

nmasın

a İlişk

in K

onse

y

Yeni

düz

enli

depo

lam

a te

sisle

rinin

ku

rulu

mu

Büyü

k öl

çüde

uyu

mlu

20

23

ÇŞB,

Yer

el

Yöne

timle

r

26 M

art 2

010

tarih

li ve

27

533

sayı

lı Re

smi

Gaze

te’d

e ya

yım

lana

n “A

tıkla

rın D

üzen

li De

pola

nmasın

a Da

ir Yö

netm

elik

”

Yeni

lotla

rın in

şası

Yeni

önişle

m te

sisle

rinin

kur

ulum

u - B

iyog

az

- Kom

post

- M

ekan

ik A

yırm

a

52

AB M

evzu

atı

Mev

zuat

Ger

eklil

ikle

ri M

evzu

at U

yum

Dur

umu

Öng

örül

en

Uyu

mlaştırm

a /

Uyg

ulam

a Ta

rihi

Soru

mlu

Kur

um

Ulu

sal M

evzu

at

Dire

ktifi

19

99/3

1/AT

Di

rekt

ifini

n 16

ncı

M

adde

si ve

Ek -

II’sin

e İs

tinad

en

Düze

nli D

epol

ama

Tesis

lerin

e (D

DT)

Atık

Kab

ul K

riter

leri

ve P

rose

dürle

rinin

Be

lirle

nmes

ine

İlişk

in 1

9 Ar

alık

20

02 ta

rihli

Kons

ey

Kara

rı

Düze

nli

Depo

lam

a

Düze

nsiz

depo

lam

a sa

hala

rının

re

habi

litas

yonu

na y

önel

ik e

nvan

ter

oluş

turu

lması

Büyü

k öl

çüde

uyu

mlu

20

23

ÇŞB,

Ye

rel

Yöne

timle

r

26 M

art 2

010

tarih

li ve

27

533

sayı

lı Re

smi

Gaze

te’d

e ya

yım

lana

n “A

tıkla

rın D

üzen

li De

pola

nmasın

a Da

ir Yö

netm

elik

”

Düze

nsiz

depo

lam

a sa

hala

rının

re

habi

litas

yonu

Biyo

bozu

nur a

tıkla

r - T

eşvi

k ve

Bili

nçle

ndirm

e - S

trat

eji

Ulu

sal a

tık y

önet

im p

lanı

ile

il atık

yön

etim

pl

anla

rının

hazırl

anm

ası

Katı

atık

topl

ama

ve b

erta

raf m

aliy

etle

rinin

be

lirle

nmes

i

Ente

gre

endü

striy

el a

tıkla

rın y

önet

imi

96/5

9/AT

sayı

lı Po

liklo

rlubi

feni

l ve

Polik

lorlu

Te

rfen

iller

in

(PCB

/PCT

) Ko

ntro

lüne

İlişk

in

Kons

ey D

irekt

ifi

PCB/

PCT

PCB/

PCT

ve k

onta

min

e atık

arın

dırm

a /

bert

araf

tesis

lerin

in k

urul

umu

Büyü

k öl

çüde

uyu

mlu

20

25

ÇŞB

27 A

ralık

200

7 ta

rihli

ve

2673

9 sa

yılı

Resm

i Ga

zete

’de

yayı

mla

nan

“Pol

iklo

rlubi

feni

l ve

Polik

lorlu

Ter

feni

llerin

Ko

ntro

lü H

akkı

ndak

i Yö

netm

elik

” PC

B/PC

T’li

ekip

man

ların

ana

lizi,

etik

etle

nmes

i ve

bild

irim

i

53

AB M

evzu

atı

Mev

zuat

Ger

eklil

ikle

ri M

evzu

at U

yum

Dur

umu

Öng

örül

en

Uyu

mlaştırm

a /

Uyg

ulam

a Ta

rihi

Soru

mlu

Kur

um

Ulu

sal M

evzu

at

PCB/

PCT’

li ek

ipm

an e

nvan

ter s

istem

inin

ku

rulu

mu

Bert

araf

, dek

onta

min

asyo

n ve

den

etim

ça

lışm

alarının

yür

ütül

mes

i - P

rogr

am

- Per

sone

l - E

ğitim

94/6

2/AT

sayı

lı Am

bala

j ve

Amba

laj A

tıkla

rına

İlişk

in A

vrup

a Pa

rlam

ento

su v

e Ko

nsey

Dire

ktifi

Amba

laj A

tıkla

rı

Bilin

çlen

dirm

e ça

lışm

alarının

yür

ütül

mes

i

Büyü

k öl

çüde

uyu

mlu

20

20

ÇŞB

24 A

ğust

os 2

011

tarih

li ve

28

035

sayı

lı Re

smi

Gaze

te’d

e ya

yım

lana

n “A

mba

laj A

tıkla

rının

Ko

ntro

lü Y

önet

mel

iği”

Topl

ama

araç

ve

ekip

man

sayı

ların

ın

arttırı

lması

Yüks

ek te

knol

ojili

ve

yüks

ek k

apas

iteli

ayırm

a ve

ger

i dön

üşüm

tesis

lerin

in

kuru

lum

u

86/2

78/A

ET sa

yılı

Arıtm

a Ça

mur

unun

Ta

rımda

Ku

llanı

lması

Halin

de Ç

evre

nin

ve Ö

zelli

kle

Topr

ağın

Ko

runm

ası

hakkın

da K

onse

y Di

rekt

ifi

Arıtm

a Ça

mur

u (T

opra

kta

Akre

dite

ve

Baka

nlık

tan

yetk

i alm

ış la

bora

tuva

r alty

apısı

nın

kuru

lum

u

Büyü

k öl

çüde

uyu

mlu

-

ÇŞB,

GTH

B

3 Ağ

usto

s 201

0 ta

rihli

ve

2766

1 sa

yılı

Resm

i Ga

zate

’de

yayı

mla

nan

“Evs

el v

e Ke

ntse

l Arıt

ma

Çam

urla

rının

Top

rakt

a Ku

llanı

lmasın

a Da

ir Yö

netm

elik

”

Stab

iliza

syon

üni

tele

ri - %

90

Kuru

luk

- % 7

0 Ku

rulu

k - %

20

Kuru

luk

Eğiti

mle

rin d

üzen

lenm

esi

54

AB M

evzu

atı

Mev

zuat

Ger

eklil

ikle

ri M

evzu

at U

yum

Dur

umu

Öng

örül

en

Uyu

mlaştırm

a /

Uyg

ulam

a Ta

rihi

Soru

mlu

Kur

um

Ulu

sal M

evzu

at

Kulla

nım

)

1257

/201

3 sa

yılı

Avru

pa B

irliğ

i Gem

i

Geri

Dönü

şüm

Tüzü

ğü

Gem

i Ger

i

Dönü

şüm

ü

Gem

i ger

i dön

üşüm

tesis

lerin

in A

B po

zitif

liste

sine

dahi

l olm

ası

- Danışm

anlık

Hizm

etle

ri

- Den

etim

lerin

Yür

ütül

mes

i

Kısm

en U

yum

lu

2017

Son

u

(Gem

i Ger

i Dön

üşüm

ü

Hakkın

da Y

önet

mel

ik

Tasla

ğı H

azırl

anmıştır)

UDH

B

8 Ağ

usto

s 200

4 ta

rihli

ve

2539

6 sa

yılı

Resm

i Ga

zete

’de

yayı

mla

nan

“Gem

i Sök

üm

Yöne

tmel

iği”

Gem

i ger

i dön

üşüm

tesis

lerin

in

mod

erni

zasy

onu

Gem

i ger

i dön

üşüm

tesis

pla

nlarının

hazır

lanm

ası

Mes

lek

içi e

ğtiti

mle

rin d

üzen

lenm

esi

İş sa

ğlığı v

e gü

venl

iği i

le il

gili

önle

mle

rin

alın

ması

Atık

ların

çev

re m

evzu

atın

a uy

umlu

yöne

timi

- Teh

likes

iz Ka

tı Atık

lar

- Katı a

tıkla

r

- Asb

est İ

çere

n Ya

lıtım

Mal

zem

eler

i

- Kon

tam

ine

Amba

lajla

r

- Diğ

er Y

akıtl

ar v

b.

Gem

i ger

i dön

üşüm

tesis

leri

rapo

rlam

a

veri

taba

nını

n ol

uştu

rulm

ası

55

5.2.2. Amaç, Hedef ve Stratejiler

1. Amaç: Katı atık üretimi azaltılacaktır.

Hedef 1: Katı atık üretimi kayıt altına alınacaktır.

Hedef 2: Katı atıkların hacim ve ağırlığı en aza indirilecektir.

Strateji 1: Katı atık bertaraf tesislerinin izlenmesi, denetimi ve ölçülmesi için gerekli kapasiteyi oluşturmak.

Strateji 2: Halkın bilinçlendirilmesi için gerekli mekanizmaları oluşturmak.

2. Amaç: Uygun yöntemlerin kullanarak katı atıkların geri kazanımını ve düzenli depolanmasını sağlayacak önlemler alınacaktır.

Hedef 1: Düzenli depolanabilecek biyobozunur katı atık miktarını azaltmak için gerekli tedbirler alınacaktır.

Hedef 2: Katı atık üretimi kayıt altına alınacaktır.

Hedef 3: Katı atık geri kazanım ve bertaraf tesisleri kurulacaktır.

Hedef 4: Katı atığın üretiminden bertarafına kadar denetimi sağlanacaktır.

Strateji 1: Biyobozunur atıkların azaltılması konusunda “Ulusal Strateji”yi oluşturmak.

Strateji 2: Katı atık bertaraf tesislerinin izlenmesi, denetimi ve ölçülmesi için gerekli kapasiteyi oluşturmak.

Strateji 3: “Kirleten Öder İlkesini” de dikkate alarak atık yönetimi için finansman sistemini oluşturmak.

Strateji 4: Katı atık geri kazanım ve bertaraf tesisleri için lisanslandırma sistemini oluşturmak .

Strateji 5: Halkın bilinçlendirilmesi için gerekli mekanizmaları oluşturmak.

3. Amaç: Ambalaj ve ambalaj atığının yönetimi konusunda topluluk içindeki rekabet şartları ve iç piyasanın gerekleri dikkate alınarak tedbirler alınacaktır.

Hedef 1: Ambalaj malzemelerinde, pil, hurda araç ve elektrik ve elektronik ekipmanlarda tehlikeli madde kullanımı en aza indirilecektir.

Hedef 2: Ambalajların tekrar kullanılacak, geri dönüştürülecek, geri kazanılacak ve bu işlemleri kapsayan yönetim ve bertaraf aşamalarında çevreye en az zarar verecek şekilde üretilmesi sağlanacaktır. Ambalaj atıklarının ise belirli bir yönetim sistemi içinde, kaynağında ayrı toplanması, taşınması, ayrılması ve geri kazanımı sağlanacaktır.

Strateji 1: “Kirleten Öder İlkesini” de dikkate alarak atık yönetimi için finansman sistemini oluşturmak.

Strateji 2: Katı Atık Yönetim Planını hazırlamak.

4. Amaç: Tehlikeli atıkların yönetimi sağlanacaktır.

Hedef 1: Katı atık üretimini kayıt altına alınacaktır.

Hedef 2: Katı atık geri kazanım ve bertaraf tesisleri kurulacaktır.

Hedef 3: Katı atık geri kazanım ve bertaraf tesisleri lisanslandırılacaktır.

Hedef 4: Katı atığın üretiminden bertarafına kadar denetimi sağlanacaktır.

Strateji 1: Katı atık bertaraf tesislerinin izlenmesi, denetimi ve ölçülmesi için gerekli kapasiteyi oluşturmak .

56

Strateji 2:“Kirleten Öder İlkesini” de dikkate alarak atık yönetimi için finansman sistemini oluşturmak.

Strateji 3: Katı atık geri kazanım ve bertaraf tesisleri için lisanslandırma sistemini oluşturmak.

Strateji 4: Katı Atık Yönetim Planını hazırlamak.

5. Amaç: Tıbbi ve özel atıkların yönetimi sağlanacaktır.

Hedef 1: Tıbbi ve özel atıklara yönelik uyumlaştırma çalışmaları sürdürülecektir.

Hedef 2: Katı atık üretimi kayıt altına alınacaktır.

Hedef 3: Katı atık geri kazanım ve bertaraf tesisleri kurulacaktır.

Hedef 4: Katı atık geri kazanım ve bertaraf tesisleri lisanslandırılacaktır.

Hedef 5: Katı atığın üretiminden bertarafına kadar denetimi sağlanacaktır.

Hedef 6: Katı Atıkların hacim ve ağırlığı en aza indirilecektir.

Strateji 1: Katı atık bertaraf tesislerinin izlenmesi, denetimi ve ölçülmesi için gerekli kapasiteyi oluşturmak.

Strateji 2: “Kirleten Öder İlkesini” de dikkate alarak atık yönetimi için finansman sistemini oluşturmak.

Strateji 3: Katı atık geri kazanım ve bertaraf tesisleri için lisanslandırma sistemini oluşturmak.

Strateji 4: Katı Atık Yönetim Planını hazırlamak.

5.2.3. Öncelikler ve Önlemler

AB Çevre Faslının 12 ayrı mevzuat başlığından oluşan Atık Yönetimi Sektörü kapsamında, 2016-2023 yılları arasında gerçekleştirilecek olan uyum çalışmalarına ilişkin öncelikler; uygulamaların geliştirilmesi, AB standartlarına uyum süreci için kamu ve özel sektör yatırımlarının gerçekleştirilmesi, kurumsal kapasitenin güçlendirilmesi ve toplumsal düzeyde farkındalığın arttırılması olmak üzere dört basamaktan oluşmaktadır.

Genel olarak üye devlet hukukuna tabi olan üye devletlere, uyumlaştırma ve uygulama (birkaç yıl) için belirli bir süre tanınmaktadır. Ayrıca, mevzuatın belirli maddeleri için geçiş dönemleri öngörülebilir veya mevzuat, birkaç yıl içinde aşamalı olarak gerçekleştirilecek hedefleri içerebilir (Tablo 5.2.2).

Mevzuat uyumunun büyük ölçüde tamamlanmış olduğu Atık Yönetimi Sektörü’nde uygulamaya geçilmiştir ve Tablo 5.2.2 halen devam etmekte olan projeleri de kapsamaktadır. Sektörün özelliklerinden dolayı mevzuat arasında önceliklendirme yapılmaması, önceliklerin ve önlemlerin uygulama açısından her mevzuat için belirlenmesi uygun görülmüştür.

Tablo 5.2.2 Atık Yönetimi Sektörü Öncelikleri ve Önlemler

Mevzuat Öncelikler ve Önlemler 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023

Atıkların Taşınımı

İl Müdürlükleri Personel Sayısının Arttırılması

Denetimlerde Kullanılan Taşıt Sayılarının Arttırılması

57

Mevzuat Öncelikler ve Önlemler 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023

İl Müdürlükleri Tarafından Kullanılan Yazılım ve Donanım Altyapısının Geliştirilmesi

Planlı Denetim Faaliyetlerinin Düzenlenmesi

Denetleyici Personelin Hukuki ve Teknik Açıdan Bilgi ve Tecrübelerinin Arttırılması

Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ve Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Arasındaki İthalat-İhracat Bilgilerinin Merkezileştirilmesi

RoHS

Laboratuvar Altyapısı Kurulumu

Piyasa Denetim ve Kontrolü

Atık Çerçeve

Alternatif Hammadde Uygulamalarının Arttırılması

Atıktan Türetilmiş Yakıt (ATY) Hazırlama Tesislerinin Kurulumu

Belediye Atıkları Atık Yakma ve Enerji Üretimi Tesislerinin Kurulumu

Atık Getirme Merkezlerinin Kurulumu

Atık Madeni Yağlardan Baz Yağ Geri Kazanım Tesislerinin Kurulumu

Hayvansal Atık Biyometanizasyon Tesislerinin Kurulumu

Ulusal Atık Önleme Hedeflerinin

58

Mevzuat Öncelikler ve Önlemler 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023

Belirlenmesi

Atığın Azaltıması, Yönetimi ve Geri Kazanılması Konusunda Bilinçlendirme Çalışmaları

Sektör Bazında Atık Yönetimine İlişkin Rehber Dökümanların Hazırlanması

Ulusal Atık Yönetim Planı ile İl Atık Yönetim Planlarının Hazırlanması

Atık Piller

Atık Akü Geri Kazanım Tesis Modernizasyonu

Atık Pil Geri Kazanım Tesislerinin Kurulumu

Maden Atıkları

Yeni Maden Atığı Bertaraf Tesislerinin İnşası

Maden Atıklarının Depolandığı Kapasitesi Dolmuş Bertaraf Tesislerinin Kapatılması

AEEE

Evsel AEEE’lerin Toplanmasında Belediyeler Tarafından Daha Etkili Toplama Sistemlerinin Kurulumu

Atık Elektrikli ve Elektronik Eşya İşleme Tesislerinin Kurulumu (1. ve 3. Grup)

ÖTA

Çevre ve insan sağlığının ve emniyetinin sağlanması maksadıyla, hurda/ÖTA karar ve tanımının teknik ve ekonomik standartlarının belirlenmesi

Ağır hasarlı çekme belgeli olarak satışı gerçekleştirilen Hurda/ÖTA’ların tekrar trafiğe çıkmasının engellenmesi

59

Mevzuat Öncelikler ve Önlemler 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023

ÖTA kapsamında değerlendiren araçlardan sökülerek, ekonomiye yeniden kazandırılan hasarsız parçaların “Yeniden Kullanılabilir Parça” olarak tanımlanması

ÖTA İşleme Tesislerinin Modernizasyonu

Düzenli Depolama

Yeni Düzenli Depolama Tesislerinin Kurulumu

Düzensiz Depolama Alanlarının Rehabilitasyonu

Biyobozunur Atık Azaltılmasına İlişkin Stratejinin Hazırlanması

Düzenli Depolama Tesislerine Gidecek Atık Miktarını azaltacak Ön İşlem Tesislerinin Kurulumu

Düzenli Depolama Sahalarının Rehabilitasyonuna Yönelik Envanter Oluşturulması

PCB/PCT

PCB/PCT ve Kontamine Atık Arındırma/Bertaraf Tesislerinin Kurulumu

PCB/PCT’li Ekipmanların Analizi, Etiketlenmesi ve Bildirimi

PCB/PCT’li Ekipman Envanter Sisteminin Kurulumu

Bertaraf, Dekontaminasyon ve Denetim Çalışmalarının Yürütülmesi

Ambalaj Atıkları

Bilinçlendirme Çalışmalarının Yürütülmesi

Toplama Araç ve Ekipman Sayılarının Artırılması

Yüksek Teknolojili ve Yüksek

60

Mevzuat Öncelikler ve Önlemler 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023

Kapasiteli Ayırma ve Geri Dönüşüm Tesislerinin Kurulumu

Arıtma Çamuru (Toprakta Kullanım)

Akredite Laboratuvar Altyapısının Kurulumu

Stabilizasyon Ünitelerinin Kurulumu

- % 90 Kuruluk

- % 70 Kuruluk

- % 20 Kuruluk

Eğitimlerin Düzenlenmesi

Gemi Geri Dönüşümü

AB Pozitif Listesine Dahil Olma

Gemi Geri Dönüşümü Hakkında Yönetmelik Hazırlanması

Gemi Geri Dönüşüm Tesislerinin Modernizasyonu

Tablo devam eden projeleri de kapsamaktadır.

61

5.3.Hava Kalitesi

Hava Kalitesinin Yönetilmesi kapsamında, “hava kalitesinin iyileştirilmesi ile sağlıklı yaşam için temiz hava” sloganına uygun politikalar uygulanmaktadır. Türkiye’de hava kirliliği yaşanan illerde “Temiz Hava Eylem Planları”nın hazırlanarak, sanayi, ısınma ve ulaşım kaynaklı kirliliğin tespit edilmesi, bu kapsamda; hava kalitesinin iyileştirilmesi için yapılacak eylemlerin tamamlanması hava kalitesinin iyileştirilmesinde çok önemli mesafeler alınmasını sağlayacaktır. Bunun sonucunda yaşanabilir bir dünya gelecek nesillere aktarılacaktır.

Hava Kalitesi Yönetiminde güçlü politikalar oluşturulması için “Ulusal Emisyon Yönetim Sistemi” nin geliştirilmesi çalışmaları yürütülmektedir. Sistemin tamamlanmasından sonra, ulusal, bölgesel ve yerel olarak sanayi, ısınma ve ulaşım kaynaklı emisyonların kontrol altına alınması ve güçlü politikalarla her zaman daha ileri şekilde hava kalitesinin iyileştirilmesi sağlanacaktır. Ayrıca; kurulacak bu sistemle, ulusal emisyon veri tabanı oluşturulacaktır.

Bunun yanı sıra, “Uzun Menzilli Sınır Aşan Hava Kirliliği Sözleşmesi” kapsamında “Ulusal Emisyon Yönetim Sistemi”nin geliştirilmesi ile ulusal olarak; enerji, evsel ısınma, endüstriyel yakma, endüstriyel proses, fosil yakıt üretimi, çözücü kullanımı, karayolu, deniz yolu, hava yolu ulaşımı, atık ve tarım sektörlerinde emisyon azaltımı sağlanarak hava kalitesinin iyileştirilmesi hedeflenmektedir.

5.3.1. Mevcut Durum, Yasal ve Kurumsal Çerçeve

Hava kalitesi sektörü altında yer alan AB mevzuatı, ülkemizdeki dış ortam havasının korunması ve iyileştirilmesini hedefleyen direktiflerden oluşmakta olup, sektör kapsamında bu alanda yer alan yedi direktif değerlendirilmektedir. Bu direktiflerle ilgili mevcut durum, yasal çerçeve ve kurumsal çerçeve bilgileri Tablo 5.3.1’de yer almaktadır. Dış ortam havasının korunması ve iyileştirilmesini hedefleyen hava kalitesi sektöründe, finansman stratejisinin ve yatırım ihtiyacının belirlenmesi amacıyla; Dış Ortam Hava Kalitesi ve Avrupa İçin Daha Temiz Hava Direktifi (CAFE) ve 4. Kardeş Direktif, Ulusal Emisyon Tavanları (NEC) Direktifi, Petrol Faz-I ve Petrol Faz-II direktiflerinde yer alan bazı maddeler önceliklendirilmiş olup, Tablo 5.3.2’de verilmiştir. Diğer taraftan Çevre Faslı açılış kriterlerinden biri olan 99/32/AT Bazı Sıvı Yakıtların Kükürt içeriğine ilişkin Direktif, 2009 yılında ulusal mevzuata aktarılmış olup 2012/33/AB Direktifi ile gelen değişiklikler dışında ulusal mevzuat büyük ölçüde 99/32/AT Direktifine uyumlu olduğundan öncelikler tablosunda yer verilmemiştir.

62

Tabl

o 5.

3.1

Hava

Kal

itesi

Sekt

örü

Mev

cut D

urum

, Yas

al v

e Ku

rum

sal Ç

erçe

ve

AB M

evzu

atı

Mev

zuat

Ger

eklil

ikle

ri M

evzu

at U

yum

Dur

umu

Öng

örül

en U

yum

laştırm

a /

Uyg

ulam

a Ta

rihi

Soru

mlu

Ku

rum

U

lusa

l Mev

zuat

Dış O

rtam

Hva

Kal

itesi

ve

Avru

pa İç

in D

aha

Tem

iz Ha

vaya

İlişk

in 2

1 M

ayıs

2008

tarih

li ve

20

08/5

0/AT

sayı

lı Av

rupa

Pa

rlam

ento

su v

e Ko

nsey

Di

rekt

ifi

(201

5/14

80/A

B Di

rekt

ifi il

e re

vize

ed

ilen)

Tem

iz Ha

va

(CAF

E) D

irekt

ifi

Bölg

e ve

altb

ölge

lerin

bel

irlen

mes

i

Kısm

en u

yum

lu

Mev

zuat

uyu

mu:

2017

II. D

önem

Uyg

ulam

a ta

rihi:

2017

-202

0

ÇŞB,

ilgi

li diğe

r ba

kanlık

lar

ve ta

şra

teşk

ilatla

rı,

bele

diye

ler,

THM

’ler

Hava

Kal

itesi

Değe

rlend

irme

ve

Yöne

timi Y

önet

mel

iği’n

de

(RG:

06.

06.2

008

/ 268

98)

değişik

lik y

apılm

ası

Soru

mlu

Kur

um: Ç

evre

ve

Şehi

rcili

k Ba

kanlığı

28.0

4.19

82 ta

rihli

ve

2667

sayı

lı ka

nunl

a on

ayla

nması u

ygun

bu

luna

n ve

23.

03.1

983

tarih

li ve

179

96 sa

yılı

Resm

i Gaz

ete’

de

yayı

mla

nan

“Birl

eşm

iş M

illet

ler A

vrup

a Ek

onom

ik K

omisy

onu

(UN

ECE)

Uzu

n M

enzil

li Sı

nırla

r Öte

si Ha

va

Kirle

nmes

i Söz

leşm

esi i

le

Avru

pa’d

a Ha

va

Kirle

ticile

rinin

Uzu

n M

enzil

li Ak

tarıl

mal

arının

İz

lenm

esi v

e De

ğerle

ndiri

lmes

i İçi

n İş

birli

ği P

rogr

amı (

EMEP

)”

Soru

mlu

Kur

um: Ç

evre

ve

Hava

kal

itesin

in d

eğer

lend

irilm

esi

(kük

ürt d

ioks

it, a

zot d

ioks

it, a

zot

oksit

leri,

par

tikül

er m

adde

, ku

rşun

, ben

zen,

kar

bon

mon

oksit

ve

ozo

n iç

in)

Hava

kal

itesi

yöne

timi (İlg

ili

kirle

tici k

ayna

kların

da g

erek

li ön

lem

lerin

alın

ması)

Tem

iz ha

va e

ylem

pla

nları v

e ac

il ey

lem

pla

nlarının

hazırl

anm

ası

Kam

uoyu

nun

bilg

ilend

irilm

esi

Rapo

rlam

a

63

AB M

evzu

atı

Mev

zuat

Ger

eklil

ikle

ri M

evzu

at U

yum

Dur

umu

Öng

örül

en U

yum

laştırm

a /

Uyg

ulam

a Ta

rihi

Soru

mlu

Ku

rum

U

lusa

l Mev

zuat

Şehi

rcili

k Ba

kanlığı

Ulu

sal d

üzen

lem

eler

in/h

üküm

lerin

ih

lalin

i cez

alan

dırm

ak iç

in b

ir sis

tem

oluşt

urul

ması

11.0

8.19

83 ta

rihli

ve

1813

2 sa

yılı

Resm

i Ga

zete

’de

yayı

mla

nan

2872

num

aralı “

Çevr

e Ka

nunu

”

Dış O

rtam

Hav

asın

daki

Ar

seni

k, K

adm

iyum

, Civ

a,

Nik

el v

e Po

lisik

lik

Arom

atik

Hi

drok

arbo

nlar

a İlişk

in

15 A

ralık

200

4 ta

rihli

ve

2004

/107

/AT

sayı

lı Av

rupa

Par

lam

ento

su v

e Ko

nsey

Dire

ktifi

(2

015/

1480

/AB

Dire

ktifi

ile

revi

ze

edile

n)

4. K

arde

ş Dire

ktifi

Bölg

e ve

altb

ölge

lerin

bel

irlen

mes

i

2004

/107

/AT

sayı

lı 4.

Kar

deş D

irekt

ifi, 2

008/

50/A

T sa

yılı

Tem

iz Ha

va (C

AFE)

Di

rekt

ifi il

e pa

rale

llik

göst

erm

ekte

dir.

CAFE

Dire

ktifi

dâh

ilind

e in

cele

nmişt

ir.

Hava

Kal

itesi

Değe

rlend

irme

ve

Yöne

timi Y

önet

mel

iği’n

de

(RG:

06.

06.2

008

/ 268

98)

değişik

lik y

apılm

ası

Soru

mlu

Kur

um: Ç

evre

ve

Şehi

rcili

k Ba

kanlığı

İlgili

kirl

etic

ilere

ilişk

in h

ava

kalit

esin

in

koru

nması/i

yileşt

irilm

esi i

çin

önle

mle

r alın

ması

Hava

kal

itesin

in d

eğer

lend

irilm

esi

(ars

enik

, kad

miy

um, cıv

a, n

ikel

, po

lisik

lik a

rom

atik

hid

roka

rbon

lar

(ben

zo(a

)pire

n) iç

in)

Veri

kalit

esi h

edef

lerin

in

belir

lenm

esi

Örn

ekle

me

ve a

naliz

i içi

n re

fera

ns

met

otla

rın b

elirl

enm

esi

Kam

uoyu

na v

e ilg

ili k

urul

uşla

ra

bilg

i ver

mek

için

bir

siste

m

oluş

turu

lması

Rapo

rlam

a

Etki

li bi

r yap

tırım

sist

emin

in

kuru

lması

2006

/105

/AT

Dire

ktifi

ve

219/

2009

sayı

lı Tü

zükl

e De

ğişt

irile

n Be

lirli

Atm

osfe

rik K

irlet

icile

r

Birle

şmiş

Mill

etle

r Avr

upa

Ekon

omik

Kom

isyon

u (U

N-E

CE)

Uzu

n M

enzil

li Sı

nırö

tesi

Hava

Ki

rliliğ

i (CL

RTAP

) Söz

leşm

esi

Uyu

mlu

değ

il U

yum

laştırm

a ta

rihi:

2019

I. D

önem

ÇŞB,

İD

HYKK

, GT

HB,

Tasla

k “U

lusa

l Em

isyon

Ta

vanl

arı Y

önet

mel

iği”

64

AB M

evzu

atı

Mev

zuat

Ger

eklil

ikle

ri M

evzu

at U

yum

Dur

umu

Öng

örül

en U

yum

laştırm

a /

Uyg

ulam

a Ta

rihi

Soru

mlu

Ku

rum

U

lusa

l Mev

zuat

İçin

Ulu

sal E

misy

on

Tava

nların

a İlişk

in 2

3 Ek

im 2

001

tarih

li ve

20

01/8

1/AT

sayı

lı Av

rupa

Pa

rlam

ento

su v

e Ko

nsey

Di

rekt

ifi

Ulu

sal e

mis

yon

Tava

nları (

NEC

) Dire

ktifi

altın

daki

Got

henb

urg

Prot

okol

ü’ne

ta

raf o

lunm

ası

Uyg

ulam

a: 2

017

– 20

20

Goth

enbu

rg P

roto

kolü

’ne

tara

f olu

nması ü

yelik

le

birli

kte

Ulu

sal p

rogr

amla

rın

uygu

lam

a ta

rihle

ri ön

görü

lem

emek

tedi

r.

So

rum

lu K

urum

: Çev

re v

e Şe

hirc

ilik

Baka

nlığı

28.0

4.19

82 ta

rihli

ve

2667

sayı

lı ka

nunl

a on

ayla

nması u

ygun

bu

luna

n ve

23.

03.1

983

tarih

li ve

179

96 sa

yılı

Resm

i Gaz

ete’

de

yayı

mla

nan

“Birl

eşm

iş M

illet

ler A

vrup

a Ek

onom

ik K

omisy

onu

(UN

ECE)

Uzu

n M

enzil

li Sı

nırla

r Öte

si Ha

va

Kirle

nmes

i Söz

leşm

esi i

le

Avru

pa’d

a Ha

va

Kirle

ticile

rinin

Uzu

n M

enzil

li Ak

tarıl

mal

arının

İz

lenm

esi v

e De

ğerle

ndiri

lmes

i İçi

n İş

birli

ği P

rogr

amı (

EMEP

)”

Soru

mlu

Kur

um: Ç

evre

ve

Şehi

rcili

k Ba

kanlığı

İlgili

kirl

etic

iler;

kükü

rt d

ioks

it (S

O₂)

, azo

t oks

itler

(NOₓ),

met

an

olm

ayan

uçu

cu o

rgan

ik b

ileşik

ler

(NM

VOCs

), am

onya

k (N

H₃) i

çin

ulus

al e

misy

on ta

van

değe

rlerin

in

belir

lenm

esi

Kriti

k yü

k ve

sevi

yele

rin aşıl

dığı

al

anla

rın b

elirl

enm

esi

İlgili

kirl

etic

ilere

ait

ulus

al

emisy

onla

rın aşa

malı o

lara

k az

altıl

ması i

çin

ulus

al p

rogr

amla

rın

hazır

lanm

ası

Ulu

sal p

rogr

amla

rın u

ygul

anm

ası

Ulu

sal e

misy

on e

nvan

teri

ve

proj

eksiy

onun

un o

luşt

urul

ması i

çin

bir b

ilgi v

erita

banı

nın

oluş

turu

lması

Kam

uoyu

na v

e ilg

ili k

urul

uşla

ra

bilg

i ver

mek

için

bir

mek

aniz

ma

oluş

turu

lması

Rapo

rlam

a

Ceza

ların

bel

irlen

mes

i

1882

/200

3 ve

219

/200

9 Tü

zükl

eri i

le 2

005/

33/A

T Ak

arya

kıt k

alite

sini d

üzen

leye

n ye

tkili

oto

riten

in b

elirl

enm

esi

Büyü

k öl

çüde

uyu

mlu

EPDK

6

Ekim

200

9 ta

rihli

ve

2736

8 sa

yılı

Resm

i

65

AB M

evzu

atı

Mev

zuat

Ger

eklil

ikle

ri M

evzu

at U

yum

Dur

umu

Öng

örül

en U

yum

laştırm

a /

Uyg

ulam

a Ta

rihi

Soru

mlu

Ku

rum

U

lusa

l Mev

zuat

ve 2

009/

30/A

T Di

rekt

ifler

iyle

De

ğişt

irile

n Ba

zı Sı

vı

Yakı

tların

Kük

ürt

Ora

nını

n Az

altıl

masın

a ve

93/

12/A

ET sa

yılı

Dire

ktifi

n De

ğişt

irilm

esin

e Da

ir 26

N

isan

1999

tarih

li ve

19

99/3

2/AT

sayı

lı Ko

nsey

Di

rekt

ifi

1999

/32/

AT sa

yılı

Dire

ktifi

Değ

iştire

n De

niz

Yakı

tların

ın K

ükür

t O

ranı

na İl

işkin

21

Kasım

20

12 ta

rihli

ve

2012

/33/

AB sa

yılı

Avru

pa P

arla

men

tosu

ve

Kons

ey D

irekt

ifi

Sıvı

Yakıtl

arda

Kük

ürt

İçer

iği D

irekt

ifi

Deni

zcili

k ya

kıtla

rı iç

in n

umun

e al

ma

siste

min

in k

urul

ması

UDH

B

BSTB

ÇŞB

Baka

nlar

Ku

rulu

Gaze

te’d

e ya

yım

lana

n “B

azı A

kary

akıt

Türle

rinde

ki K

ükür

t O

ranı

nın

Azal

tılm

asın

a İlişk

in Y

önet

mel

ik”

Soru

mlu

Kur

um: B

akan

lar

Kuru

lu k

ararı i

le

yürü

tülm

ekte

dir.

10 E

ylül

200

4 ta

rihli

ve

2557

9 sa

yılı

Resm

i Ga

zete

’de

yayı

mla

nan

“Pet

rol P

iyas

asın

da

Uyg

ulan

acak

Tek

nik

Krite

rler H

akkı

nda

Yöne

tmel

ik”

Soru

mlu

Kur

um: E

PDK

Anal

iz iç

in u

ygun

ana

litik

yö

ntem

lerin

oluşt

urul

ması

Örn

ekle

me

ve a

naliz

sonu

çlarını

topl

amak

için

bir

siste

min

(v

erita

banı

) kur

ulm

ası

Tesis

lerd

e ku

llanı

lan

fuel

oil

kükü

rt

içer

iğin

in d

eğer

lend

irilm

esi

Kükü

rt iç

eriğ

i küt

lece

%1’

i geç

en

fuel

oil

türle

rinin

kul

lanı

mının

ya

sakl

anm

ası

Ülk

emizd

e ku

llanı

lan

deni

zcili

k m

otor

ini (

gas o

il) k

ükür

t içe

riğin

in

değe

rlend

irilm

esi

Kükü

rt iç

eriğ

i küt

lece

%0,

1’i g

eçen

de

nizc

ilik

mot

orin

i (ga

s oil)

ku

llanı

mının

yas

akla

nması

Kükü

rt iç

eriğ

i küt

lece

%3,

5’i g

eçen

de

nizc

ilik

yakı

tların

ın k

ulla

nımının

ya

sakl

anm

ası

Deni

zcili

k ya

kıtla

rında

kük

ürt

içer

iği sınır

değe

rlerin

in

uygu

lanm

ası i

çin

önle

mle

rin

alın

ması

İstis

nai d

urum

ları

kaps

ayac

ak

şeki

lde

bir d

üzen

leyi

ci si

stem

inin

ku

rulm

ası

66

AB M

evzu

atı

Mev

zuat

Ger

eklil

ikle

ri M

evzu

at U

yum

Dur

umu

Öng

örül

en U

yum

laştırm

a /

Uyg

ulam

a Ta

rihi

Soru

mlu

Ku

rum

U

lusa

l Mev

zuat

Dire

ktif’

in u

ygul

anm

ası i

çin

mal

i ya

nsım

aların

değ

erle

ndiri

lmes

i

Rapo

rlam

a

Ulu

sal a

kary

akıt

tüke

tim

değe

rlend

irmes

inin

yap

ılması

27 M

ayıs

2014

tarih

li ve

29

012

sayı

lı Re

smi

Gaze

te’d

e ya

yım

lana

n “E

nerji

Piy

asası B

ildiri

m

Yöne

tmel

iği”

Soru

mlu

Kur

um: E

PDK

Etki

li bi

r yap

tırım

sist

emin

in

kuru

lması

11.0

8.19

83 ta

rihli

ve

1813

2 sa

yılı

Resm

i Ga

zete

’de

yayı

mla

nan

2872

num

aralı “

Çevr

e Ka

nunu

”

1882

/200

3 ve

113

7/20

08

sayı

lı Tü

zükl

erle

De

ğişt

irile

n Pe

trol

ün

Depo

lanm

ası İ

le P

etro

l İs

tasy

onla

rına

Dağı

tılm

asın

dan

Kayn

akla

nan

Uçu

cu

Org

anik

Bile

şik (U

OB)

Em

isyon

ların

ın

Kont

rolü

ne İl

işkin

20

Aralık

199

4 ta

rihli

ve

94/6

3/AT

sayı

lı Av

rupa

Pa

rlam

ento

su v

e Ko

nsey

Di

rekt

ifi

Petr

ol F

az I

Dire

ktifi

Term

inal

ler

Uyu

mlu

değ

il 20

17 II

. Dön

em

ÇŞB

Tasla

k “B

enzin

ve

Naf

tanı

n De

pola

nması v

e Da

ğıtıl

masın

dan

Kayn

akla

nan

Uçu

cu

Org

anik

Bile

şik

Emisy

onla

rının

Kon

trol

ü Yö

netm

eliğ

i”

Soru

mlu

Kur

um: Ç

evre

ve

Şehi

rcili

k Ba

kanlığı

Akar

yakı

t dağıtı

mı

Akar

yakı

t ist

asyo

nları

Dire

ktif’

in u

ygul

anm

ası i

çin

mal

i ya

nsım

aların

değ

erle

ndiri

lmes

i

Rapo

rlam

a

Ulu

sal d

üzen

lem

eler

in/h

üküm

lerin

ih

lalin

i cez

alan

dırm

ak iç

in b

ir sis

tem

oluşt

urul

ması

09.0

8.19

83 ta

rihli

ve 2

872

sayı

lı Çe

vre

Kanu

nu k

apsa

mın

da

revi

zyon

a ih

tiyaç

var

dır.

Öng

örül

emem

ekte

dir.

11.0

8.19

83 ta

rihli

ve

1813

2 sa

yılı

Resm

i Ga

zete

’de

yayı

mla

nan

2872

num

aralı “

Çevr

e Ka

nunu

”

67

AB M

evzu

atı

Mev

zuat

Ger

eklil

ikle

ri M

evzu

at U

yum

Dur

umu

Öng

örül

en U

yum

laştırm

a /

Uyg

ulam

a Ta

rihi

Soru

mlu

Ku

rum

U

lusa

l Mev

zuat

Petr

ol İs

tasy

onla

rında

M

otor

lu A

raçl

arın

Yakıt

Dolu

mu

Sıra

sında

Ort

aya

Çıka

n Pe

trol

Buh

arının

Ge

ri Ka

zanı

mın

a (F

az II

) İlişk

in 2

1 Ek

im 2

009

tarih

li ve

200

9/12

6/AT

sa

yılı

Avru

pa

Parla

men

tosu

ve

Kons

ey

Dire

ktifi

Petr

ol F

az II

Dire

ktifi

Faz I

I pet

rol b

uhar

ger

i kaz

anım

sis

tem

inin

kur

ulum

unun

ger

ekli

oldu

ğu se

rvis

istas

yonl

arının

(yen

i, ye

nile

nmiş

ve m

evcu

t ser

vis

istas

yonl

arı)

sayı

sının

bel

irlen

mes

i

Uyu

mlu

değ

il

2019

I. D

önem

ÇŞ

B

Tasla

k “B

enzin

ve

Naf

tanı

n De

pola

nması v

e Da

ğıtıl

masın

dan

Kayn

akla

nan

Uçu

cu

Org

anik

Bile

şik

Emisy

onla

rının

Kon

trol

ü Yö

netm

eliğ

i”

(Pet

rol F

az I

ve II

Di

rekt

ifler

i bi

rleşt

irilm

iştir.

)

Soru

mlu

Kur

um: Ç

evre

ve

Şehi

rcili

k Ba

kanlığı

Faz I

I pet

rol b

uhar

ger

i kaz

anım

sis

tem

inin

kur

ulum

unun

ger

ekli

oldu

ğu se

rvis

istas

yonl

arının

(yen

i, ye

nile

nmiş

ve m

evcu

t ser

vis

istas

yonl

arı)

belir

lenm

esi i

çin

krite

rlerin

oluşt

urul

ması v

e uy

gula

nması

Kuru

lum

u ya

pılm

ış Fa

z II p

etro

l bu

har g

eri k

azanım

sist

emle

ri iç

in

etki

li bi

r den

etim

sist

emin

in

oluş

turu

lması

Tüke

ticile

rin b

ilgile

ndiri

lmes

ini

sağl

ayan

bir

siste

min

oluşt

urul

ması

Rapo

rlam

a

Ulu

sal d

üzen

lem

eler

in/h

üküm

lerin

ih

lalin

i cez

alan

dırm

ak iç

in b

ir sis

tem

oluşt

urul

ması

09.0

8.19

83 ta

rihli

ve 2

872

sayı

lı Çe

vre

Kanu

nu k

apsa

mın

da

revi

zyon

a ih

tiyaç

var

dır.

Öng

örül

emem

ekte

dir.

11.0

8.19

83 ta

rihli

ve

1813

2 sa

yılı

Resm

i Ga

zete

’de

yayı

mla

nan

2872

num

aralı “

Çevr

e Ka

nunu

”

68

5.3.2. Amaçlar, Hedefler ve Stratejiler

Amaç: Çevrenin Korunması, hava kalitesinin iyileştirilmesi

Çevrenin korunması, kirlilik oluşumunun önlenmesi ve etkin kaynak kullanımının sağlanarak sürdürülebilir çevre yönetimini oluşturmak,

Hedef: Hava kirliliği önlenecek ve hava kalitesi iyileştirilecektir.

Strateji 1. Hava kirleticileri bazında ulusal emisyon envanteri ve projeksiyonları hazırlanacaktır.

Strateji 2. "Ülkemizdeki Büyükşehirlerde Hava Kalitesinin İyileştirilmesi ve Farkındalığın Arttırılması (CITYAIR)” Projesi kapsamında, 31 İlde yerel emisyon envanteri hazırlanacak ve il bazında emisyon azaltım önlemleri belirlenecektir.

Strateji 3. Hava kirleticileri bazında bölgelerin envantere bağlı bölgesel kirlilik dağılım ve hava kalitesi haritaları hazırlanacaktır.

Strateji 4. Hava kalitesi tahminleme altyapısı oluşturulacaktır.

Strateji 5. Sanayiden Kaynaklanan Hava Kirliliğinin Belirlenmesi ve Azaltılmasına Yönelik Uygulamanın Kolaylaştırılmasına Yönelik Proje kapsamında; sektöre ve uygulayıcıya yönelik rehber dokümanlar hazırlanacak,eğitim ve çalıştay faaliyetleri düzenlenecek ve mevzuat güncellenecektir.

5.3.3. Öncelikler ve Önlemler

Hava Kalitesi Sektörü kapsamında mevzuat uyumlaştırma çalışmaları devam etmektedir ve planlanmış olan yatırımların çoğu gerçekleştirilmiştir. Tablo 5.3.2 halen devam etmekte olan çalışmaları da kapsamaktadır.

Tablo 5.3.2 Hava Kalitesi Sektörü Öncelikleri ve Önlemler

Öncelikli Mevzuat

Önlemler 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023

Temiz Hava (CAFE) ve 4. Kardeş Direktifi

Temiz Hava Merkezlerinin (THM) Kurulması

Yerel emisyon envanterlerinin oluşturulması ve raporlanması

Gösterge ölçüm metotları: Temiz hava merkezleri için ön değerlendirme çalışmalarının yapılması

69

Öncelikli Mevzuat

Önlemler 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023

Hava kalitesi modellemesi: Modelleme, eğitim ve donanım ihtiyacı

Temiz hava eylem planları ve acil eylem planlarının hazırlanması

Ulusal Emisyon Tavanları (NEC) Direktifi

Emisyon Kontrolü Strateji Belgesinin yayınlanması8

Petrol Faz I ve Petrol Faz II

Akaryakıt dağıtımında kullanılan tankerlerin alttan doluma uyumlu hale gelmesi9

5.4.Endüstriyel Kirlilik ve Risk Yönetimi

5.4.1. Mevcut Durum, Yasal ve Kurumsal Çerçeve

EKRY sektörü altında yer alan AB Mevzuatı, endüstriyel tesislerden kaynaklı kirliliğin çevre ve insan sağlığı üzerindeki etkilerinin izlenmesi, mevcut ve ileride oluşacak risklerin azaltılması ile kirliliğin azaltılması ve önlenmesi üzerine oluşturulmuştur. Türkiye’de endüstriyel kirlilik hızlı ekonomik büyüme ve Türkiye’nin ihracat portföyündeki enerji yoğun ürünlerin yüksek payı ile yakından ilgilidir.

EED, bünyesinde EKÖK (2008/1/AT), Büyük Yakma Tesisleri (2001/80/AT), Atık Yakma (2000/76/AT), UOB Çözücüler (1999/13/EC), ve Titanyum Dioksit Direktiflerini (78/176/AET), (82/883/AET) ve (92/112/AET) tadil ederek bulunduran; hava, su ve toprağa emisyonların kontrolü, atık yönetimi, enerji verimliliği ve kaza önleme hususlarında entegre bir yaklaşım sağlayan oldukça kapsamlı bir entegre izin Direktifidir. Bu yeniden biçimlendirmenin bir sonucu olarak, EED AB üye ülkeleri için yukarıdaki 7 direktifi yürürlükten kaldırmaktadır: EED yedi bölüm halinde düzenlenmiştir. Bölüm I ve II, 2008/1/EC sayılı EKÖK Direktifi için temel değişikliği yerine getirir. Bölüm III, IV ve VI kapsamındaki büyük yakma tesisleri, atık yakma ve beraber yakma tesisleri ve titanyum dioksite ilişkin hükümleri içermektedir, Ek I’de listelenen faaliyetler entegre izne tabi faaliyetleri belirtmektedir. Entegre Çevre İzni (EÇİ) Yönetmelik Taslağı, çevre denetimi için gereksinimleri belirleyen Madde 23 dışında, EED

8 “Avrupa Birliği’ne Katılım için Ulusal Eylem Planı”nda 2017 yılı belirtilmiş olmasına rağmen güncel durum, uzman görüşü ve diğer AB mevzuatı ile ilişkisi dikkate alınarak yayım yılı 2019 olarak öngörülmüştür. 9 Tehlikeli Maddelerin Karayoluyla Taşınması Hakkında Yönetmelik (RG: 31.12.2015 / 29579) yürürlük tarihi dikkate alınarak belirlenmiştir.

70

Bölüm I ve II’yi aktarmak üzere hazırlanmıştır. EED Bölüm III ve IV iç mevzuata Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği ve Atıkların Yakılmasına İlişkin Yönetmelik olarak aktarılmıştır ve bu Yönetmelikler yürürlüktedir. Mevcut Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği’nin EED 3. Bölüm ile uyumlu hale getirilmesi amacıyla UEP (2016-2019) belgesi çerçevesinde söz konusu Yönetmelikte 2019 yılına kadar bir değişiklik çalışması yapılacaktır. Büyük Yakma Tesislerine ilişkin olarak EED ile yeniden düzenlenen hususlara ilişkin çalışmalar tamamlanmış olup, IPA 2010 kapsamında “Büyük Yakma Tesisleri Direktifinin Uygulanması İle Hava Kalitesinin İyileştirilmesi Projesi” 22 Temmuz 2016 tarihinde tamamlanmıştır. Türkiye’de titanyum dioksit üretim tesisi bulunmadığından EED Bölüm VI’nın iç mevzuata aktarılmasına ilişkin bir çalışma bulunmamaktadır. Öte yandan, EED Bölüm V’in ayrı bir Yönetmelik ile iç mevzuatta aktarılması planlanmaktadır. EED ile tam uyumlu olmasalar da Türkiye’nin, BYT, atık yakma ve beraber yakma tesisleri ile ilgili ulusal mevzuatı bulunmaktadır.

Büyük Yakma Tesisleri (BYT) Direktifi, ısıl girdisi 50 MW ve üzeri olan yakma tesislerinden kaynaklanan SO2, Nox, CO ve toz emisyonlarının kontrolünü amaçlayan bir yasal düzenlemedir. Ülkemizde 2010 yılında yürürlüğe giren “Büyük Yakma Tesisleri Yönetmeliği” ile Büyük Yakma Tesisleri Direktifi ile uyumludur. Bu Yönetmelik 20.12.2014 tarihinde Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği içerisine, hiçbir hususu değiştirilmeden derç edilmiş ve yeniden yayımlanmıştır. Böylece 2010 tarihli Büyük Yakma Tesisleri Yönetmeliği yürürlükten kaldırılmıştır. BYT Direktifinin ülkemizde uyumlaştırılması üzerine yapılan AB destekli “Büyük Yakma Tesisleri Direktifinin Uygulanması ile Hava Kalitesinin İyileştirilmesi için Teknik Yardım-TR2010/0327.04-01” projesinin DEA çalışması yayınlanmış olup; bu çalışmada belirtilen mevcut 89 tane işletme ve 237 tane büyük yakma tesisinden 12 işletme 38 adet büyük yakma tesisi için ileri derecede alt yapı yatırımı yapılması maliyetleri, hesaplanan maliyetlere aktarılmıştır.

Atıkların Yakılması Direktifi, mevcut yakma ve beraber yakma tesislerinden havaya, toprağa, yüzeysel ve yer altı suyuna olan emisyonlara bağlı kirlenmenin ve bu kirlenme sonucu insan sağlığını etkileyecek risklerin azaltılmasını amaçlayan bir yasal düzenlemedir. Ülkemizde 2010 yılında yürürlüğe giren “Atıkların Yakılmasına İlişkin Yönetmelik” ile Direktif’ e büyük oranda uyum sağlanmıştır.

UOB Çözücüler Direktifi, belirli faaliyet ve tesislerde kullanılan organik solventlerden kaynaklanan uçucu organik bileşik emisyonlarının sınırlandırılmasına ilişkin usul ve esasların belirlenmesini içermektedir. UOB Çözücüler Direktifi düzenlemeleri, yıllık belirli solvent tüketimi eşikleri üzerinde solvent kullanan yirmi endüstri kategorisi için geçerlidir (Endüstriyel Emisyonlar Direktifi Ek VII Kısım 2). Konuya ilişkin taslak Yönetmelik, AB destekli “Endüstriyel Uçucu Organik Bileşik (UOB) Emisyonlarının Kontrolü Eşleştirme” projesi (2011-2013) kapsamında hazırlanmış olup Endüstriyel Uçucu Organik Bileşik (UOB) Emisyonlarının Kontrolü Teknik Destek Projesi (2013-2014) çıktıları taslak yönetmelikte yer alan geçiş sürelerinin belirlenmesinde önemli katkılar sağlamıştır.

UOB Boyalar Direktifi, belirli boya ve vernik ile araç yenileme ürünlerinde kullanılan organik solventlerden kaynaklanan uçucu organik bileşik emisyonlarının sınırlandırılmasına ilişkin usul ve esasların belirlenmesine yöneliktir. Ürün bazında yapılacak iyileştirmeler için özel sektör tarafından yapılacak harcamalar detaylandırılmıştır.

Seveso III Direktifi (4 Temmuz 2012 tarihli ve 2012/18/AB sayılı), Direktif ekinde yer alan tehlikeli maddeleri bulunduran endüstriyel kuruluşlarda büyük endüstriyel kazaların önlenmesi ve muhtemel kazaların insanlara ve çevreye olan zararlarının en aza indirilmesini amaçlayan ve yüksek seviyede,

71

etkili ve sürekli korumayı sağlamak için alınması gerekli önlemleri belirlemeye yönelik bir düzenlemedir. Ülkemizde 2013 yılında çıkarılan ve ÇSGB’nin talebi ile 18.07.2017 tarihinde revize edilen Yönetmelikle mevzuat uyumu sağlanmış olup, tam uyum (sanayide uygulama) konusunda çalışmalar ilgili üç Bakanlık tarafından (ÇŞB, Sağlık Bak., AFAD, ÇSGB) devam ettirilmektedir.

Eko-Etiket (25 Kasım 2009 tarihli ve 66/2010/AT sayılı AB Tüzüğü); üretilen ürün ya da hizmetlerin üretimi sırasında uygulanan çevresel kriterleri ve çevresel geçmişini gösteren, gönüllülük esasına dayanan ekonomik araçlardır. AB Eko-Etiketi, AB üyesi olmaması sebebiyle ülkemizde henüz verilmemekte, sadece tam üye olan ülkelerde yetkili kurumlar tarafından verilebilmektedir. Dolayısıyla bu ülkelerin herhangi birinde ürün-hizmet satan Türk kurum/kuruluşlar başvuru yaparak eko-etiket alabilmektedir. Ülkemizde henüz Eko-Etiket konusunda oluşturulmuş yasal mevzuat bulunmamaktadır.

EMAS (25 Kasım 2009 tarihli ve 1221/2009/AT sayılı AB Tüzüğü); kuruluşların çevresel performansının değerlendirilmesi ve iyileştirilmesi, toplum ve diğer ilgili taraflara alakalı bilgilerin temini için, kuruluşlar tarafından gönüllü katılıma müsaade eden bir topluluk eko-yönetim ve tetkik programıdır. Eko-Etiket gibi kurum/kuruluşlara çevresel, sosyal ve ekonomik faydalar kazandırmaktadır. Ülkemizde henüz EMAS konusunda oluşturulmuş yasal mevzuat bulunmamaktadır. EMAS’ın alınması için kuruluşların mevcut tüm çevre mevzuatına uyum sağlaması gerektiğinden, kuruluşları çevresel yönden mükemmeliyete ulaşma yönünde zorlayıcı önemli bir faktör olacaktır.

Ülkemizde Metalik Civa, Belirli Civa Bileşikleri ve Karışımlarının İhracatının Yasaklanması ve Metalik Civanın Güvenli Bir Şekilde Depolanmasına İlişkin 1102/2008/AT Tüzük gereklerini doğrudan karşılayan yasal bir düzenleme bulunmamaktadır.

E-PRTR (18 Ocak 2006 tarihli ve 166/2006 sayılı AB Tüzüğü) AB üye ülkelerinde sanayi kuruluşlarından alıcı ortamlara salınan 91 adet kirleticinin beyanını esas alan bir kayıt sistemidir. Halkın çevresel bilgiye erişiminin kolaylaştırılması ve karar verme aşamalarında daha aktif olmasını amaçlayan bir düzenlemedir.

EKRY sektörü ile ilgili olarak mevcut durum Tablo 5.4.1’de özetlenmiştir.

72

Tabl

o 5.

4.1

Endü

striy

el K

irlili

k ve

Risk

Yön

etim

i Sek

törü

Mev

cut D

urum

, Yas

al v

e Ku

rum

sal Ç

erçe

ve

AB M

evzu

atı

Mev

zuat

Ger

eklil

ikle

ri M

evzu

at U

yum

Dur

umu

Öng

örül

en

Uyu

mlaştırm

a/

Uyg

ulam

a Ta

rihi

Soru

mlu

Kur

um

Ulu

sal M

evzu

at

25 K

asım

200

9 ta

rihli

ve

66/2

010/

AT sa

yılı

AB

Eko-

Etik

et H

akkı

nda

Avru

pa P

arla

men

tosu

ve

Kon

sey

Tüzü

ğü

Tüzü

ğün

tam

üye

likle

iç

mev

zuat

a ak

tarıl

ması

Ulu

sal b

azda

çev

rese

l etik

etle

me

mek

anizm

asının

kur

ulm

ası

Uyu

mlu

değ

il

Uyu

mlaştırm

a :

2018

II. D

önem

Uyg

ulam

a :

2020

ÇŞB

ÇEDİ

DGM

Ta

slak

“Çev

re E

tiket

i Yö

netm

eliğ

i”

761/

2001

Tüz

üğü

ve

2001

/681

/AT

ve

2006

/193

/AT

sayı

lı Ko

misy

on K

arar

ların

ın

Değişt

iren

25 K

asım

20

09 ta

rihli

ve

1221

/200

9/AT

Sayılı

To

plul

uk E

ko-Y

önet

im

ve T

etki

k Pr

ogra

mın

a (E

MAS

) Kur

uluş

ların

Gö

nüllü

Katılı

mın

a İlişk

in A

vrup

a Pa

rlam

ento

su v

e Ko

nsey

Tüz

üğü

Tüzü

ğün

tam

üye

likle

iç

mev

zuat

a ak

tarıl

ması v

e/ve

ya

tüzü

k ist

erle

rinin

kar

şılay

an b

ir ya

sal d

üzen

lem

e ya

pılm

ası

gere

klid

ir

U

yum

lu d

eğil

Uyu

mlaştırm

a:

2019

Uyg

ulam

a:

2020

ÇŞB

ÇEDİ

DGM

Ak

redi

tasy

on si

stem

inin

ku

rulm

ası v

e ba

ğım

sız ç

evre

sel

doğr

ulayıcıla

rın d

enet

imi

Kuru

luşla

rın k

aydı

için

bir

mek

anizm

a ol

uştu

rulm

ası,

Kayı

tlı

kuru

luşla

r ve

doğr

ulayıcıla

ra a

it ha

lkın

ulaşa

bile

ceği

bir

liste

nin

73

AB M

evzu

atı

Mev

zuat

Ger

eklil

ikle

ri M

evzu

at U

yum

Dur

umu

Öng

örül

en

Uyu

mlaştırm

a/

Uyg

ulam

a Ta

rihi

Soru

mlu

Kur

um

Ulu

sal M

evzu

at

oluş

turu

lması y

ayın

lanm

ası

Kuru

luşla

rı ve

kam

uoyu

nu E

MAS

ha

kkın

da b

ilgile

ndirm

ek iç

in b

ir m

ekan

izma

oluş

turu

lması

Etki

li bi

r yap

tırım

/icra

sist

emin

in

kuru

lması,

Kuru

luşla

rın ö

zelli

kle

KOBİ

’lerin

ka

tılım

ını t

eşvi

k et

mek

için

bir

mek

anizm

a ol

uştu

rulm

ası

22 E

kim

200

8 ta

rihli

ve

1102

/200

8/AT

Sayılı

M

etal

ik C

iva,

Bazı Cıv

a Bi

leşik

leri

ve

Karışım

ların

ın

İhra

catın

ın

Yasa

klan

ması v

e M

etal

ik C

ivanın

Güv

enli

Bir Ş

ekild

e De

pola

nmasın

a İlişk

in

Avru

pa P

arla

men

tosu

ve

Kon

sey

Tüzü

ğü

Met

alik

civ

anın

dep

olan

masın

a ai

t şar

tların

tanı

mla

nması

Uyu

mlu

değ

il

Öne

rilen

GEF

pro

jesi

ve IP

A-2

proj

eler

i so

nuçl

arın

a gö

re

belir

lene

cekt

ir.

ÇŞB

Ülk

emizd

e 11

02/2

008/

AT

Tüzü

k ge

rekl

erin

i doğ

ruda

n ka

rşıla

yan

yasa

l bir

düze

nlem

e bu

lunm

amak

tadı

r.

Tüzü

k ge

rekl

ilikl

erin

i kısm

en

karşıla

yan

22 M

ayıs

2012

ta

rihli

ve 2

8300

sayı

lı Re

smi

Gaze

te’d

e ya

yım

lana

n “A

tık

Elek

trik

li ve

Ele

ktro

nik

Eşya

ların

Kon

trol

ü Yö

netm

eliğ

i” A

tık Y

önet

imi

sekt

örün

de b

elirt

ilmişt

ir.

74

AB M

evzu

atı

Mev

zuat

Ger

eklil

ikle

ri M

evzu

at U

yum

Dur

umu

Öng

örül

en

Uyu

mlaştırm

a/

Uyg

ulam

a Ta

rihi

Soru

mlu

Kur

um

Ulu

sal M

evzu

at

Met

alik

civ

anın

dep

olan

masının

sa

ğlan

ması v

e m

etal

ik c

iva,

bazı

civa

bile

şikle

ri ve

karışı

mla

rının

ih

raca

tının

yas

akla

nması

yönü

nde

kont

rol,

ceza

ve

yaptırı

m si

stem

inin

ol

uştu

rulm

ası

ÇŞ

B

91/6

89/A

AT v

e 96

/61/

AT D

irekt

ifler

ini

Değişt

iren

18 O

cak

2006

tarih

li ve

16

6/20

06 sa

yılı

Avru

pa

Kirle

tici S

alınım

ı ve

Taşın

ımı K

aydı

nın

(E-

PRTR

) Kur

ulm

asın

a İlişk

in A

vrup

a Pa

rlam

ento

su v

e Ko

nsey

Tüz

üğü

Elek

tron

ik u

lusa

l env

ante

r ça

lışm

ası

Uyu

mlu

değ

il

Uyu

mlaştırm

a:

2019

II. D

önem

Uyg

ulam

a :

2019

ÇŞB

, ÇED

, ÇYG

M

Tasla

k “K

irlet

ici

Salım

ve

Taşım

a Ka

ydı Y

önet

mel

iği”

Yetk

ili o

torit

e ve

önc

elik

li gr

upla

rın id

ari v

e te

knik

ka

pasit

esin

in a

rtırı

lması

Halkın

bilg

iye

erişi

mi

siste

mat

iğin

in b

elirl

enm

esi

75

AB M

evzu

atı

Mev

zuat

Ger

eklil

ikle

ri M

evzu

at U

yum

Dur

umu

Öng

örül

en

Uyu

mlaştırm

a/

Uyg

ulam

a Ta

rihi

Soru

mlu

Kur

um

Ulu

sal M

evzu

at

24 K

asım

201

0 ta

rihli

ve

2010

/75/

AB S

ayılı

En

düst

riyel

Em

isyon

lara

İlişk

in (E

nteg

re K

irlili

k Ö

nlem

e ve

Kon

trol

-EK

ÖK)

Avr

upa

Parla

men

tosu

ve

Kons

ey D

irekt

ifi

15 O

cak

2008

tarih

li ve

20

08/1

/AT

Sayı

lı En

tegr

e Ki

rliliğ

in

Önl

enm

esi v

e Ko

ntro

lüne

İlişk

in

Kons

ey D

irekt

ifi (7

Oca

k 20

14’d

en it

ibar

en

2010

/75/

AB sa

yılı

Endü

striy

el E

misy

onla

r Di

rekt

ifi (E

ED) i

le

yeni

den

düze

nlen

erek

yü

rürlü

kten

ka

ldırı

lmıştır.

)

MET

Uyg

ulam

aları k

onus

unda

ku

rum

sal y

apının

gü

çlen

diril

mes

i, sa

nayi

bi

linçl

endi

rilm

esi v

e uy

gula

nması

Uyu

mlu

değ

il

Uyu

mlaştırm

a:

2017

II. D

önem

Uyg

ulam

a :

2024

ÇŞB

ÇYGM

Tasla

k “E

nteg

re Ç

evre

İzni

Yö

netm

eliğ

i”

Endü

striy

el se

ktör

lerle

işb

irlik

lerin

in g

erçe

kleş

tirilm

esi

(Sek

töre

l ent

egre

izin

uy

gula

mal

arı;

Mev

cut t

esisl

er

için

sekt

örel

geç

iş ta

kvim

i, , p

ilot

çalış

mal

ar)

Çevr

esel

Ent

egre

İzin

Sist

emi

Kuru

lması

76

AB M

evzu

atı

Mev

zuat

Ger

eklil

ikle

ri M

evzu

at U

yum

Dur

umu

Öng

örül

en

Uyu

mlaştırm

a/

Uyg

ulam

a Ta

rihi

Soru

mlu

Kur

um

Ulu

sal M

evzu

at

2006

/105

/AT

ve

2009

/31/

AT

Dire

ktifl

eriy

le

Değişt

irile

n Bü

yük

Yakm

a Te

sisle

rinde

n (B

YT) K

ayna

klan

an B

azı

Kirle

tici E

misy

onla

rının

Sı

nırla

ndırı

lmasın

a İlişk

in 2

3 Ek

im 2

001

tarih

li ve

200

1/80

/AT

Sayı

lı Av

rupa

Pa

rlam

ento

su v

e Ko

nsey

Dire

ktifi

. (1

Oca

k 20

16’d

an it

ibar

en

2010

/75/

AB sa

yılı

Endü

striy

el E

misy

onla

r Di

rekt

ifi (E

ED) i

le

yeni

den

düze

nlen

en

ilgili

böl

ümün

yür

ürlüğe

gi

rmes

i ile

yür

ürlü

kten

ka

ldırı

lmıştır.

)

Büyü

k Ya

kma

Tesis

leri

Ulu

sal

Eyle

m P

lanı

hazırl

anm

ası

Kısm

en u

yum

lu

Belir

lenm

emiş

ÇŞ

B ÇY

GM

3 Te

mm

uz 2

009

ve 2

7277

sa

yılı

Resm

i Gaz

ete’

de

yayı

mla

nan

“San

ayi K

ayna

klı

Hava

Kirl

iliği

nin

Kont

rolü

(S

KHKK

) Yön

etm

eliğ

i”

20 A

ralık

201

4 ve

292

11 sa

yılı

Resm

i Gaz

ete’

de y

ayım

lana

n “S

anay

i Kay

naklı H

ava

Kirli

liğin

in K

ontr

olü

(SKH

KK)

Yöne

tmel

iğin

de D

eğişi

klik

Ya

pılm

asın

a Da

ir Yö

netm

elik

”

Mül

ga B

üyük

Yak

ma

Tesis

leri

Yöne

tmel

iği,

20.1

2.20

14 ta

rihli

ve 2

9211

sayı

lı Re

smi

Gaze

te’d

e ya

yım

lana

n Yö

netm

elik

Değ

işikl

iği i

le

03.0

7.20

09 ta

rihli

ve 2

7277

sa

yılı

SKHK

K iç

ine

alın

arak

re

vize

edi

lmişt

ir.

PM, S

O2 v

e N

Ox yıllık

em

isyon

m

ikta

rların

ın b

elirl

enm

esi v

e ra

porla

nması

PM, S

O2 a

zaltı

mı,

Nox

aza

ltımı,

yakı

t dön

üşüm

ünün

sağl

anm

ası

Term

ik sa

ntra

llerin

yak

ma

tekn

oloj

isini

n iy

ileşt

irilm

esi

(Yer

li lin

yit k

ömür

ü ile

çalışa

n te

rmik

sant

ralle

rde

yakı

t ka

lites

inin

art

tırılm

ası-K

ükür

t Gi

derm

e-FG

D iç

in m

in. 4

5 ay

m

aks.

126

ay

öngö

rülm

ekte

dir.

1137

/200

8 Tü

züğü

ile

Değişt

irile

n Atık

ların

Ya

kılm

asın

a İlişk

in 4

Ar

alık

200

0 ta

rihli

ve

2000

/76/

AT S

ayılı

Av

rupa

Par

lam

ento

su

ve K

onse

y Di

rekt

ifi. (

7 O

cak

2014

’den

itib

aren

Lisa

nslı

Atık

Yak

ma

Tesis

lerin

in

Kuru

lması

Büyü

k öl

çüde

uyu

mlu

U

ygul

ama:

2017

-202

3 ÇŞ

B ÇY

GM

6 Ek

im 2

010

tarih

ili v

e 27

721

sayı

lı Re

smi G

azet

e’de

ya

yım

lana

n “A

tıkla

rın

Yakı

lmasın

a İlişk

in

Yöne

tmel

ik”

77

AB M

evzu

atı

Mev

zuat

Ger

eklil

ikle

ri M

evzu

at U

yum

Dur

umu

Öng

örül

en

Uyu

mlaştırm

a/

Uyg

ulam

a Ta

rihi

Soru

mlu

Kur

um

Ulu

sal M

evzu

at

2010

/75/

AB sa

yılı

Endü

striy

el E

misy

onla

r Di

rekt

ifi (E

ED) i

le

yeni

den

düze

nlen

erek

yü

rürlü

kten

ka

ldırı

lmıştır.

)

Atık

lar l

isans

lı atık

taşım

a ar

açla

rının

tem

in e

dilm

esi v

e U

lusa

l Atık

Taşım

a sis

tem

inin

ol

uştu

rulm

ası

Yakm

a/be

rabe

r yak

ma

tesis

ine

gele

n atık

ların

tehl

ikel

ilik

özel

likle

rini b

elirl

emey

e yö

nelik

la

bora

tuar

alt

yapı

sının

ol

uştu

rulm

ası v

e ge

liştir

ilmes

i

Tesis

lerd

en k

ayna

klan

an a

tıkla

r (c

üruf

, kaz

an to

zu v

e ba

ca g

azı

part

ikül

leri)

için

atık

yön

etim

pl

anla

rının

oluşt

urul

ması v

e lis

ans a

lmış

tesis

lerd

e ge

ri ka

zanı

mının

sağl

ayac

ak a

lt ya

pını

n ol

uştu

rulm

ası

Belir

li Fa

aliy

etle

rde

ve

Tesis

lerd

e Ku

llanı

lan

Org

anik

Çöz

ücül

erde

n Ka

ynak

lı U

çucu

Org

anik

Bi

leşik

Em

isyon

ların

ın

Sını

rland

ırılm

asın

a İlişk

in 1

1 M

art 1

999

tarih

li ve

199

9/13

/AT

Sayı

lı Ko

nsey

Dire

ktifi

(7

Oca

k 20

14’d

en it

ibar

en

2010

/75/

AB sa

yılı

Endü

striy

el E

misy

onla

r Di

rekt

ifi (E

ED) i

le

yeni

den

düze

nlen

erek

Tem

el sa

lım y

önte

mi t

ekni

kler

i- ür

etim

işle

mle

rinin

iy

ileşt

irilm

esi,

ve/v

eya

yöne

tim

uygu

lam

alarının

gel

iştiri

lmes

i U

yum

lu d

eğil

Uyu

mlaştırm

a:

2017

II. D

önem

ÇŞB

Tasla

k “B

elirl

i Boy

a ve

Ver

nik

ile A

raç

Yeni

lem

e Ü

rünl

erin

de

Kulla

nıla

n O

rgan

ik

Solv

entle

rden

Kay

nakl

anan

U

OB

Emisy

onla

rının

Sı

nırla

ndırı

lmasın

a İlişk

in

Yöne

tmel

ik”

Te

sisle

rde

atık

aza

ltım

te

dbirl

erin

in a

lınm

ası-İ

lave

te

knik

ler

78

AB M

evzu

atı

Mev

zuat

Ger

eklil

ikle

ri M

evzu

at U

yum

Dur

umu

Öng

örül

en

Uyu

mlaştırm

a/

Uyg

ulam

a Ta

rihi

Soru

mlu

Kur

um

Ulu

sal M

evzu

at

yürü

rlükt

en

kaldırı

lmıştır.

)

Çözü

cü d

eğişt

irme-

Düşü

k çö

zücü

iç

eren

mal

zem

eler

le y

er

değişim

inin

hazırl

anm

ası-

uygu

lam

a

Tita

nyum

Dio

ksit

Endü

stris

inde

n ka

ynak

lana

n atık

lar

hakkın

da K

onse

y Di

rekt

ifler

i (7

8/17

6/EE

C),

(82/

883/

EEC)

ve

(92/

112/

EEC)

(7 O

cak

2014

’den

iti

bare

n 20

10/7

5/AB

sa

yılı

Endü

striy

el

Emisy

onla

r Dire

ktifi

(E

ED) t

arafın

dan

yürü

rlükt

en

kaldırı

lmıştır.

)

U

yum

lu d

eğil

Üye

likle

birl

ikte

ÇŞ

B

Bahs

edile

n di

rekt

ifler

TiO

2 ür

etim

inde

n ka

ynak

lana

n atık

lar i

le il

gilid

ir. Ü

lkem

izde

titan

yum

dio

ksit

üret

imi

yapı

lmadığın

dan,

bu

konu

da

herh

angi

bir

yasa

l düz

enle

me

mev

cut d

eğild

ir.

1999

/13/

AT D

irekt

ifi,

2009

/112

/AT

ve

1137

/200

8 Tü

zükl

eriy

le

Değişt

irile

n Ba

zı Bo

ya,

Cila

ve

Araç

Yen

ilem

e Ü

rünl

erin

deki

Org

anik

Çö

zücü

lerd

en K

ayna

klı

Etki

n ya

ptırı

m v

e izl

eme

siste

min

in k

urul

ması

Uyu

mlu

değ

il

Uyu

mlaştırm

a:

2017

II. D

önem

ÇŞB

Tasla

k “B

elirl

i Boy

a ve

Ver

nik

ile A

raç

Yeni

lem

e Ü

rünl

erin

de

Kulla

nıla

n O

rgan

ik

Solv

entle

rden

Kay

nakl

anan

U

OB

Emisy

onla

rının

Sı

nırla

ndırı

lmasın

a İlişk

in

Yeni

form

ülle

rin, r

eçin

eler

in

geliş

tirilm

esi (

Ar&

Ge)

Çözü

cü a

zaltı

m m

aliy

etle

rinin

ne

tleşt

irilm

esi

79

AB M

evzu

atı

Mev

zuat

Ger

eklil

ikle

ri M

evzu

at U

yum

Dur

umu

Öng

örül

en

Uyu

mlaştırm

a/

Uyg

ulam

a Ta

rihi

Soru

mlu

Kur

um

Ulu

sal M

evzu

at

Uçu

cu O

rgan

ik B

ileşik

Em

isyon

ların

ın

Sını

rland

ırılm

asın

a İlişk

in 2

1 N

isan

2004

ta

rihli

ve 2

004/

42/A

T Sa

yılı

Avru

pa

Parla

men

tosu

ve

Kons

ey D

irekt

ifi

Boy

alar

da ç

özüc

ü m

adde

iç

eriğ

inin

piy

asa

göze

tim v

e de

netim

i"

Yöne

tmel

ik”

Ürü

nler

in e

tiket

lenm

esi:

Yeni

den

etik

etle

med

e an

a ih

tiyaç

‘’U

OB

test

i ve

ürün

an

alizi

dir’’

Tehl

ikel

i Mad

dele

r İç

eren

Büy

ük K

aza

Risk

lerin

in K

ontr

olün

e İlişk

in 9

6/82

/AT

Sayı

lı Ko

nsey

Dire

ktifi

ni

Değişt

iren

ve A

kabi

nde

Yürü

rlükt

en K

aldı

ran

4 Te

mm

uz 2

012

tarih

li ve

20

12/1

8/AB

sayı

lı Av

rupa

Par

lam

ento

su

ve K

onse

y Di

rekt

ifi

(SEV

ESO

III)

Araz

i kul

lanı

m p

lanl

aması,

çevr

e dü

zeni

pla

n re

vizy

onla

rı

Kısm

en u

yum

lu

2017

ÇŞB

Ç.S.

G.B.

-AF

AD,

24 N

isan

1930

tarih

li ve

148

9 sa

yılı

Resm

i Gaz

ete’

de

yayı

mla

nan

1593

num

aralı

“Um

umi H

ıfzsıh

ha K

anun

u”

19 O

cak

2002

tarih

li ve

246

45

sayı

lı Re

smi G

azet

e’de

ya

yım

lana

n 47

37 n

umar

alı

“End

üstr

i Böl

gele

ri Ka

nunu

”

15 N

isan

2000

tarih

li ve

240

21

sayı

lı Re

smi G

azet

e’de

ya

yım

lana

n 45

62 n

umar

alı

“Org

anize

San

ayi B

ölge

leri

Kanu

nu”

13 H

azira

n 20

10 ta

rihli

ve

2761

0 sa

yılı

Resm

i Gaz

ete’

de

yayı

mla

nan

5996

num

aralı

“Vet

erin

er H

izm

etle

ri, B

itki

Sağlığı,

Gıda

ve

Yem

Kan

unu”

10 A

ğust

os 2

005

tarih

li ve

25

902

sayı

lı Re

smi G

azet

e ’de

ya

yım

lana

n “İşy

eri A

çma

ve

Çalış

ma

Ruhs

atla

rına İlişk

in

Kuru

mla

r ara

sı ko

ordi

nasy

on

sağl

anm

ası i

çin

siste

m k

urul

ması

ÇŞB

MPG

M,

İçişl

eri B

.-AFA

D,

Bele

diye

ler,S

ağlık

Ba

kanlığı T

HSK

Haric

i Aci

l Dur

um P

lanl

arının

ha

zırla

nması v

e do

min

o et

kisi

olac

ak k

urul

uşla

rın b

elirl

enm

esi

(AFA

D İl

Afet

ve

Acil

duru

m M

üd.)

Güve

nlik

Rap

orla

rının

içer

ik v

e ye

terli

lik a

çısın

dan

değe

rlend

irilm

esi

ÇSG

B

Etki

ala

nlarının

bel

irlen

mes

i AF

AD

Dahi

li Ac

il Du

rum

Pla

nlarının

de

ğerle

ndiri

lmes

i (ÇŞ

B )

ÇŞB

80

AB M

evzu

atı

Mev

zuat

Ger

eklil

ikle

ri M

evzu

at U

yum

Dur

umu

Öng

örül

en

Uyu

mlaştırm

a/

Uyg

ulam

a Ta

rihi

Soru

mlu

Kur

um

Ulu

sal M

evzu

at

Rapo

rlam

a Si

stem

i ÇŞ

B

Yöne

tmel

ik”

10 E

ylül

200

8 ta

rihli

ve 2

6993

sa

yılı

Resm

i Gaz

ete ’

de

yayı

mla

nan

“Siv

il Ha

va

Ulaşım

ına

Açık

Ha

vaal

anla

rında

Yer

Ala

n Te

rmin

alle

r ile

Sıh

hi İş

yerle

ri iç

in İş

yeri

Açm

a ve

Çalışm

a Ru

hsat

ların

a İlişk

in

Yöne

tmel

ik”

17 Ş

ubat

201

1 ta

rihli

ve 6

359

sayı

lı “Ç

evre

ve

Topl

um

Sağlığını O

lum

suz

Etki

leye

bile

cek

Gayr

isıhh

î M

üess

esel

erin

Etr

afın

da

Bıra

kıla

cak

Sağlık

Kor

uma

Band

ı Mes

afes

inin

Be

lirle

nmes

i Hak

kınd

a Yö

nerg

e”

14 H

azira

n 20

14 ta

rihli

ve

2903

0 sa

yılı

Resm

i Gaz

ete’

de

yayı

mla

nan

“Mek

ansa

l Pla

nlar

Ya

pım

Yön

etm

eliğ

i”

Soru

mlu

Kur

um: Ç

evre

ve

Şehi

rcili

k Ba

kanlığı,

Sağlık

Ba

kanlığı,

Çalış

ma

ve S

osya

l Gü

venl

ik B

akan

lığı

30 A

ralık

201

3 ta

rihli

ve 2

8867

sa

yılı

Resm

i Gaz

ete’

de

yayı

mla

nan

“Büy

ük

Endü

striy

el K

azal

arın

81

AB M

evzu

atı

Mev

zuat

Ger

eklil

ikle

ri M

evzu

at U

yum

Dur

umu

Öng

örül

en

Uyu

mlaştırm

a/

Uyg

ulam

a Ta

rihi

Soru

mlu

Kur

um

Ulu

sal M

evzu

at

Önl

enm

esi v

e Et

kile

rinin

Az

altıl

ması H

akkı

nda

Yöne

tmel

ik”

31 M

art 2

016

tarih

li ve

296

70

sayı

lı Re

smi G

azet

e’de

ya

yım

lana

n “B

üyük

En

düst

riyel

Kaz

a Ri

skle

rinin

Az

altıl

masın

a Yö

nelik

Dah

ili

Acil

Duru

m P

lanı

Teb

liği”

24 O

cak

2015

tarih

li ve

292

46

sayı

lı Re

smi G

azet

e’de

ya

yım

lana

n “G

üven

lik R

apor

u Te

bliğ

i”

4 Ağ

usto

s 201

5 ta

rihli

ve

2943

5 sa

yılı

Resm

i Gaz

ete’

de

yayı

mla

nan

“Büy

ük K

aza

Önl

eme

Polit

ika

Belg

esi

Tebl

iği”

82

5.4.1. Amaçlar, Hedefler ve Stratejiler

Endüstri ve yakma tesislerinden kaynaklanan her türlü kirletici emisyonlarının sürdürülebilir kalkınma ilkeleri de göz önüne alınarak en aza indirilmesi temel amaçtır.

1 .Amaç : Tesislerin yatırım ihtiyaçları ve bu yatırımların gerçekleşme süresi de göz önüne alınarak ilgili sektöre ait direktifler iç mevzuata kazandırılacak ve etkin olarak uygulanacaktır.

Hedef : Endüstriyel ve yakma tesislerinden kaynaklanan her türlü kirletici emisyonlarının sürdürülebilir kalkınma ilkeleri de göz önüne alınarak en aza indirilmesi.

Strateji : Endüstriden alıcı ortamlara yapılan her türlü desarjın kontrolü, kirliligin önlenmesi ve atık yönetiminin bütüncül yaklasım çerçevesinde ele alınarak değerlendirilmesi

2. Amaç : Tesislere çevreyle ilgili izinlerin tek yetkili otorite tarafından verilmesine ve etkin bir izleme denetim sistemi kurulmasına yönelik yeterli ve gerekli kapasite olusturulacaktır.

Hedef : Sanayi tesisleri için izin veren veya koordine eden tek yetkili merci oluşturulması için ülkemizdeki çevre izinlerinin verilmesinden sorumlu kurumların yetki ve sorumluluk alanlarının bu izin prosedürü çerçevesinde yeniden tanımlanması.

Strateji : Direktiflerin uygulanması için kamu ve özel sektörün kurumsal yapılarının güçlendirilmesi

3. Amaç : Endüstriyel tesislerde ve büyük yakma tesislerinde mevcut en iyi tekniklerin uygulanmasına imkan verecek çalısmaların yapılması, ilgili tüm taraflarca işbirligi içerisinde yürütülecektir.

Hedef : Mevcut en iyi teknikler imalat sanayinin sektörlerine tanıtımı ve uygulamanın maliyetlerinin sektörel bazda belirlenmesi.

Strateji: Endüstriden alıcı ortamlara yapılan her türlü desarjın kontrolü, kirliligin önlenmesi ve atık yönetiminin bütüncül yaklaşım çerçevesinde ele alınarak değerlendirilmesi

4. Amaç : Endüstriyel tesislerden kaynaklanan kirletici salım ve taşımalarına ilişkin verilerin tesisler tarafından raporlanacak, Bakanlık tarafından değerlendirilecek ve halkın bilgiye ulaşımına imkan verecek kurumsal düzenleme ve altyapı oluşturulacaktır.

Hedef: Sanayi tesislerinden kaynaklanan her türlü kirletici salım ve taşımalarının izlenmesi, raporlanması, kamuoyu ile paylaşılacak bilgiler haline getirilmesi.

Strateji : Endüstriyel tesislere ve emisyonlara ilişkin verilerin tesisler tarafından raporlanmasına, Bakanlık tarafından değerlendirilmesine ve halkın bilgiye ulaşımına imkan verecek kurumsal düzenleme ve altyapı oluşturulmasına yönelik çalışmaların tamamlanması.

5. Amaç: Endüstriyel Emisyonlar Direktifinin iç mevzuata uyumlaştırılması için ayrıntılı maliyet analizlerini içeren uygulama planları hazırlanacaktır.

Hedef 1: Sanayi tesislerinde üretim tekniklerinin gelistirilmesi, ileri teknolojilerin uygulanması, enerjinin verimli kullanılması vb. çalısmalara yönelik yapılacak yatırımların programlaması

Hedef 2:Mevcut en iyi tekniklerin imalat sanayinin sektörlerine tanıtılması ve uygulama maliyetlerinin sektörel bazda belirlenmesi

Strateji: Mevcut en iyi tekniklerin sektör bazında tespiti, uygulanması ve bunun için kurumsal altyapının güçlendirilmesi

83

6. Amaç : Seveso III Direktifi çerçevesinde tesisleri işletenler ve yerel merciler tarafından acil durum planları hazırlanacaktır.

Hedef : 2023 yılına kadar büyük endüstriyel kazaların önlenmesine ilişkin kayıt sistemi ve tüm tesislerde acil durum planlarının oluşturulması

Strateji : Büyük kaza riski taşıyan tesislerin belirlenerek, bunların tesis dışı acil durum planlarının

hazırlanması

7. Amaç: Çözücü (solvent) kullanılan sanayi sektörlerinde çözücü kullanımının azaltılmasına yönelik çalısmalar ve petrol ürünlerinin depolanmasından kaynaklanan uçucu organik bilesiklerin emisyonlarının sınırlandırılması ile buna iliskin depolama standartlarının belirlenmesi için uygulama planları hazırlanacaktır.

Hedef : 2023 yılına kadar sanayide ve petrol depolama tesislerinde, çözücü salınımının azaltılmasına yönelik tekniklerin uygulanarak uçucu organik madde emisyonlarının azaltılması

Strateji 1: Çözücü salınımının azaltılmasına yönelik üretim islemlerinin iyilestirilmesi, çözücülerin degistirilmesi veya az çözücü içeren uygulamaların kullanılması, kayıp ve kaçakların azaltılması

Strateji 2:Petrol depolama tesislerinde, terminallerdeki yükleme-bosaltma teçhizatında, hareketli konteynırlarda ve servis istasyonlarındaki depolama tesislerinde uçucu organik madde emisyonları azaltma tasarımı yapılması ve isletme önlemlerinin alınmasının sağlanması

84

5.4.2. Öncelikler ve Önlemler

EKRY Sektörü için belirlenmiş olan öncelikli mevzuat ve alınması gereken önlemler Tablo 5.4.2’de verilmiştir.

Tablo 5.4.2 Endüstriyel Kirlilik ve Risk Yönetimi Sektörü Öncelikleri ve Önlemler10

Öncelikli Mevzuat Önlemler 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023

EED/EKÖK

Mevcut tesisler için sektörel uyum çalışmaları (Çimento, Otomotiv, Metal, Mineral ürün, Tekstil vb.)

EED/EKÖK EÇİ Yönetmeliğinin Yayınlanması

EED/EKÖK Sektörel Geçiş Takvimi yayınlanması

EED/EKÖK Pilot Uygulamalar

BOYALAR Mevzuatın yayınlanması

BOYALAR

Boyalarda çözücü madde içeriğini piyasa denetim gözetiminin yapılması

BOYALAR

Yeni formüllerin, reçinelerin geliştirilmesi (Ar&Ge)

BOYALAR Ürünlerin etiketlenmesi

EED/BYT

Mevzuatın yayınlanması-(yeni emisyon limit değerleri)

EED/BYT Uygulama başlangıcı

EED/ATIK YAKMA

Yeni yakma tesisi kurulumu

EED/ÇÖZÜCÜLER Mevzuatın yayınlanması

10 Sektör altında yer aldığı halde henüz veri üretilmeyen, mevzuat çalışması başlamamış ya da olgunlaşmamış Tüzük ve Direktifler öncelikler kapsamında değerlendirilmemiştir.

85

Öncelikli Mevzuat Önlemler 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023

EED/ÇÖZÜCÜLER

Temel salım yöntemi teknikleri- üretim işlemlerinin iyileştirilmesi

EED/ÇÖZÜCÜLER

Tesislerde atık azaltım tedbirlerinin alınması.

EED/ÇÖZÜCÜLER

Düşük çözücü içeren malzemelerle yer değişiminin hazırlanması

SEVESO

Güvenlik Raporlarının ve Dahili Acil Durum Planlarının değerlendirilmesi

SEVESO

Kurumlar arası koordinasyon sağlanması için sistem kurulması

SEVESO

Harici Acil Durum Planlarının hazırlanması ve domino etkisi olacak kuruluşların belirlenmesi

86

5.5. İklim Değişikliği

5.5.1. Mevcut Durum, Yasal ve Kurumsal Çerçeve

İklim değişikliğinin olumsuz etkilerinin geri döndürülemez bir düzeye ulaşmasını engellemek için küresel ortalama sıcaklık artışının Sanayi Devrimi öncesine kıyasla 2 0C’nin altında tutulması gerektiği uluslararası kamuoyu ve bilim çevreleri tarafından kabul edilmektedir. İklim değişikliği ile mücadeleye yönelik uluslararası alanda yürütülen çalışmalara liderlik eden AB, 2 0C’lik küresel eşiği temel alarak kendi sera gazı emisyonlarına ilişkin hedefler belirlemiştir. Bu kapsamda AB, 2020 yılına kadar sera gazı emisyonlarını 1990 seviyesine kıyasla %20 oranında azaltmayı amaçlamaktadır. AB’nin 2030 yılına yönelik emisyon hedefi ise yine 1990 referans yılına kıyasla %40 azaltım olarak belirlenmiştir.

İklim değişikliği ile mücadele konuları, Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi (BMİDÇS) tarafından küresel olarak ele alınmaktadır. BMİDÇS’ne 2004 yılında taraf olan Türkiye’nin Kyoto Protokolü kapsamında herhangi bir emisyon azaltım taahhüdü ve buna bağlı bir kamu yatırım ihtiyacı bulunmamaktadır. Ancak 22 Nisan 2016 tarihinde Paris Antlaşması’na imza atan Türkiye, referans senaryosuna göre sera gazı salımlarını 2030 yılında %21 oranına kadar azaltım taahhüdü veren Niyet Edilen Ulusal Olarak Belirlenmiş Katkı belgesini 30 Eylül 2015’te BMİDÇS Sekretaryasına sunmuştur. Türkiye’nin bu azaltım hedefine ulaşabilmesi için enerji, sanayi, ulaştırma, binalar ve kentsel dönüşüm, tarım, atık ve yutak alanlarında gerçekleştirmeyi öngördüğü politikalar ve tedbirler sunduğu raporda yer almaktadır.

İklim değişikliği AB müktesebatı incelendiğinde sera gazının emisyonlarının takibi, emisyon ticareti sistemi, emisyon ticareti sisteminin dışında kalan sektörlerden kaynaklanan sera gazı emisyonlarının azaltılması, karbon yakalama ve depolaması, F-gazlarının kontrolü ve ozon tabakasının korunması ile ilgili AB düzenlemelerinin bulunduğu görülmektedir. Türkiye’nin iklim değişikliği AB mevzuatına ilişkin mevcut ve uyum durumu Tablo 5.5.1’de ayrıntılı bir şekilde yer verilmektedir.

87

Tabl

o 5.

5.1 İk

lim D

eğişi

kliğ

i Sek

törü

Mev

cut D

urum

, Yas

al v

e Ku

rum

sal Ç

erçe

ve

AB M

evzu

atı

Mev

zuat

Ger

eklil

ikle

ri M

evzu

at U

yum

Du

rum

u

Öng

örül

en

Uyu

mlaştırm

a /U

ygul

ama

Tarih

i

Soru

mlu

Ku

rum

U

lusa

l Mev

zuat

510/

2011

/AT

Hafif

Tic

ari T

aşıtl

arın

dan

(N1

kate

goris

i) Çı

kan

CO2

Emisy

onla

rını A

zaltm

aya

Yöne

lik Y

eni H

afif

Tica

ri Ar

açla

rın E

misy

on

Perf

orm

ans

Stan

dart

ların

ı Oluşt

uran

(A

B) 5

10/2

011

sayı

lı Tü

zük

Yeni

haf

if tic

ari a

raçl

arının

her

yıl

belir

li bi

r yü

zdes

inin

hed

efle

nen

orta

lam

a CO

2 em

isyon

ların

ı yak

alam

ası.

Uyu

mlu

değ

il 20

19 I.

Dön

em

BSTB

Yeni

haf

if tic

ari a

raçl

arının

her

yıl

belir

li bi

r yü

zdes

inin

spes

ifik

emisy

on h

edef

lerin

e uy

gun

üret

ilmes

i.

1014

/201

0/AT

Yeni

Bin

ek A

raçl

arın

Te

scil

Veril

erin

in

Dene

tlenm

esi v

e Ra

porla

nmasın

a İlişk

in

(AT)

101

4/20

10 sa

yılı

Tüzü

k

Bine

k ar

aç k

ayıt

siste

min

in o

luşt

urul

ması.

Uyu

mlu

değ

il 2

019

BSTB

Kayı

t sist

emin

de ik

ili y

akıt

kulla

nan

bine

k ar

açla

rının

CO

2 em

isyon

değ

erle

rinin

ra

porla

nması.

Bine

k ar

aç k

ayıt

siste

mi i

çin

veri

doğr

ulam

a ve

de

netim

alt

yapı

sının

oluşt

urul

ması.

Topl

anan

ver

ilerin

her

yıl

kom

isyon

a ile

tilm

esi

için

sist

em e

nteg

rasy

onun

un sa

ğlan

ması.

Uyu

mlu

değ

il AB

üye

liği i

le

1005

/200

9/AT

Ozo

n Ta

baka

sını İ

ncel

ten

Mad

dele

rin

Azal

tılm

asın

a İlişk

in (A

T)

1005

/200

9 sa

yılı

Tüzü

k

Klor

oflo

roka

rbon

(CFC

) kul

lanı

mı 2

006

itiba

rı ile

sıfır

tona

indi

rilm

esi v

e zo

runl

u ku

llanı

m

alan

ları

da d

ahil

olm

ak ü

zere

tüm

itha

latın

ın

yasa

klan

ması.

Büyü

k öl

çüde

uy

umlu

ÇŞB

7 N

isan

2017

tarih

li ve

300

31 sa

yılı

Resm

i Gaz

ete’

de y

ayım

lana

n “O

zon

Taba

kasın

ı İnc

elte

n M

adde

lerin

Az

altıl

masın

a İlişk

in Y

önet

mel

ik”

1/

1/20

16 ta

rihin

den

itiba

ren

halo

nların

ku

llanı

mının

tam

amen

yas

akla

nması.

1/1/

2015

tarih

inde

n iti

bare

n se

rvis

amaç

lı

88

AB M

evzu

atı

Mev

zuat

Ger

eklil

ikle

ri M

evzu

at U

yum

Du

rum

u

Öng

örül

en

Uyu

mlaştırm

a /U

ygul

ama

Tarih

i

Soru

mlu

Ku

rum

U

lusa

l Mev

zuat

kulla

nım

ları

hariç

Hid

rokl

orof

loro

karb

on

(HCF

C) it

hala

tına

son

veril

mes

i.

Ozo

n ta

baka

sını i

ncel

ten

mad

dele

ri ith

al e

den

ithal

atçı

firm

alar

a Ko

ntro

l Bel

gesi

düze

nlen

mes

i.

“O

zon

Taba

kasın

ı İnc

elte

n M

adde

ler T

akip

Si

stem

i” p

rogr

amının

hazırl

anm

ası.

Kont

rol a

ltına

alın

an m

adde

lerin

ger

i kaz

anım

ı, ge

ri dö

nüşü

mü

ve im

ha e

dilm

esi i

le il

gili

çalış

an p

erso

nelle

r içi

n m

inim

um n

itelik

lerin

be

lirle

nmes

i.

Ozo

n Ta

baka

sını İ

ncel

ten

Mad

dele

r ile

ilgi

li ul

usal

üre

tim v

e tü

ketim

in k

ontr

ol a

ltına

alın

ması v

e bi

r tak

vim

çer

çeve

sinde

aşa

malı

olar

ak k

ulla

nım

ların

a so

n ve

rilm

esi.

Yöne

tmel

ik k

apsa

mın

da A

vrup

a Ko

misy

onu

ile

habe

rleşm

eyi s

ağla

yaca

k sis

tem

in k

urul

ması.

Uyu

mlu

değ

il AB

üye

liği i

le

Usu

lsüz y

olla

rla ta

şınan

kon

trol

altı

na a

lınan

m

adde

lerle

ilgi

li diğe

r ülk

eler

in d

enet

lem

e ist

ekle

rine

ceva

p ve

rece

k bi

r sist

emin

ku

rulm

ası.

443/

2009

/AT

Hafif

Hizm

et

Taşıt

ların

dan

(M1

Yeni

bin

ek o

tom

obill

erin

in 2

020

yılın

dan

itiba

ren

kilo

met

re b

aşın

a 95

gra

m C

O2 e

misy

on

hede

fine

uygu

n ür

etilm

esi.

Uyu

mlu

değ

il 20

19 I.

Dön

em

BSTB

, MB

“Kam

u M

ali Y

önet

imi v

e Ko

ntro

l Ka

nunu

ile

Bazı

Kanu

nlar

da v

e Ka

nun

Hükm

ünde

Kar

arna

med

e

89

AB M

evzu

atı

Mev

zuat

Ger

eklil

ikle

ri M

evzu

at U

yum

Du

rum

u

Öng

örül

en

Uyu

mlaştırm

a /U

ygul

ama

Tarih

i

Soru

mlu

Ku

rum

U

lusa

l Mev

zuat

kate

goris

i) Çı

kan

CO2

Emisy

onla

rını A

zaltm

aya

Yöne

lik Y

eni B

inek

O

tom

obill

erin

in E

misy

on

Perf

orm

ans

Stan

dart

ların

ı Oluşt

uran

(A

T) 4

43/2

009

sayı

lı Tü

zük

Mot

orlu

taşıt

lard

a se

ra g

azı e

misy

onla

rını

sınırl

andı

rmayı t

emel

ala

n bi

r ver

gile

ndirm

e ve

fiy

atla

ndırm

a sis

tem

inin

oluşt

urul

ması.

Değişik

lik Y

apılm

ası H

akkı

nda

Kanu

n Ta

sarısı”

Kam

u ku

rum

ve

kuru

luşla

rı ile

öze

l şirk

etle

rin

tem

iz ya

kıt v

e te

miz

araç

tekn

oloj

isi iç

eren

ara

ç fil

oları o

luşt

urm

aların

a yö

nelik

teşv

ik e

dici

yö

ntem

ve

mek

anizm

aların

gel

iştiri

lmes

i.

Kent

sel u

laşım

da ö

zel a

raç

kulla

nıcı

ları

ile ti

cari

araç

filo

ları

için

tem

iz ya

kıt v

e te

miz

araç

te

knol

ojile

rinin

kul

lanı

mının

öze

ndiri

lmes

i.

842/

2006

/AT

Bazı

Flor

lu S

era

Gazla

rına

İlişk

in (A

T) 8

42/2

006

sayı

lı Tü

zük

İthal

atın

kon

trol

edi

lmes

i ve

rapo

rlanm

ası.

Uyu

mlu

değ

il

Uyu

mlaştırm

a:

2017

Uyg

ulam

a:

2020

ÇŞB

Ba

zı Fl

orlu

Ser

a Ga

zların

a İlişk

in

(AB)

517

/201

4 sa

yılı

Tüzü

k’ün

uy

gula

nabi

lmes

i içi

n ön

ce m

ülga

(A

T) 8

42/2

006

sayı

lı Tü

zük’

ün

yürü

rlülüğe

kon

ulm

ası

gere

kmek

tedi

r.

Ülk

e iç

i tek

nik

pers

onel

eği

timin

in sa

ğlan

ması.

517/

2014

/AB

(AT)

842

/200

6 sa

yılı

Tüzü

ğü Y

ürür

lükt

en

Kaldıra

n, B

azı F

lorlu

Ser

a Ga

zların

a İlişk

in (A

B)

517/

2014

sayı

lı Tü

zük

Aşam

alı o

lara

k flo

rlu se

ra g

azı k

ulla

nımının

so

nlan

dırıl

ması.

Uyu

mlu

değ

il Be

lirle

nmem

iştir

ÇŞB

Bu Y

önet

mel

iğin

ve

uygu

lam

a te

bliğ

lerin

in

hükü

mle

rinin

ihla

li ha

linde

cez

ai iş

lem

lerin

in

uygu

lana

bilm

esi i

çin

siste

m k

urul

ması.

2009

/31/

AT

Karb

ondi

oksit

Yak

alam

a ve

Dep

olam

aya İlişk

in

(AT)

200

9/31

sayı

lı

CO2 y

akal

ama

için

ruhs

at a

lma

pros

edür

ünün

ol

uştu

rulm

ası.

Uyu

mlu

değ

il B

elirl

enm

emişt

ir ÇŞ

B

CO2 d

epol

ama

için

ruhs

at a

lma

pros

edür

ünün

ol

uştu

rulm

ası.

90

AB M

evzu

atı

Mev

zuat

Ger

eklil

ikle

ri M

evzu

at U

yum

Du

rum

u

Öng

örül

en

Uyu

mlaştırm

a /U

ygul

ama

Tarih

i

Soru

mlu

Ku

rum

U

lusa

l Mev

zuat

Dire

ktif

Depo

nun

içer

iği,

tadi

lat v

e so

nlan

dırm

a işl

emle

ri iç

in ru

hsat

pro

sedü

rü iç

in ih

tiyaç

ların

be

lirle

nmes

i.

İzle

me

ve ra

porla

ma

için

sist

em k

urul

ması.

Sonl

andı

rma

ve so

nlan

dırm

a so

nrası a

lınac

ak

tedb

irler

e ilişk

in h

üküm

ve

yönt

emle

rin

belir

lenm

esi.

Göre

v de

ğişim

ine

ilişk

in h

üküm

ve

yönt

emle

rin

belir

lenm

esi.

Mal

i güv

enlik

ve

dest

ek iç

in g

erek

li dü

zenl

emel

erin

ger

çekl

eştir

ilmes

i.

Uyu

şmaz

lığın

çöz

ümle

nmes

i içi

n yö

ntem

lerin

be

lirle

nmes

i.

CO2 j

eolo

jik o

lara

k de

pola

nması h

akkı

nda

bilg

ilend

irme

siste

min

in o

luşt

urul

ması.

2003

/87/

AT

Emisy

on T

icar

et

Sist

emin

e Yö

nelik

Usu

l ve

Esa

sların

Be

lirle

nmes

ine İlişk

in

(AT)

200

3/87

sayı

lı Di

rekt

if

Sera

gazı e

misy

on ti

care

ti sis

tem

ini

oluş

turm

aya

yöne

lik g

erek

li al

tyapının

ol

uştu

rulm

ası.

Uyu

mlu

değ

il 20

19

ÇŞB

17 M

ayıs

2014

tarih

li ve

290

03 sa

yılı

Resm

i Gaz

ete’

de y

ayım

lana

n “S

era

Gazı

Emisy

onla

rının

Tak

ibi H

akkı

nda

Yöne

tmel

ik”

22 T

emm

uz 2

014

tarih

li ve

290

68

sayı

lı Re

smi G

azet

e’de

yayım

lana

n “S

era

Gazı

Emisy

onla

rının

İzle

nmes

i ve

Rap

orla

nması H

akkı

nda

Tebl

iğ”

Sera

gaz

ların

a ilişk

in k

ayıt

işlem

lerin

in

gerç

ekleşt

irilm

esi.

Yere

l bir

yöne

ticin

in a

tanm

ası.

Etki

n bi

r izle

me,

rapo

rlam

a ve

doğ

rula

ma

siste

min

in k

urul

ması.

Büyü

k öl

çüde

uy

umlu

91

AB M

evzu

atı

Mev

zuat

Ger

eklil

ikle

ri M

evzu

at U

yum

Du

rum

u

Öng

örül

en

Uyu

mlaştırm

a /U

ygul

ama

Tarih

i

Soru

mlu

Ku

rum

U

lusa

l Mev

zuat

Kom

isyon

a bi

lgi s

ağla

mak

am

acıy

la b

ir ra

porla

ma

siste

mi v

e ve

ri ta

banı

nın

kuru

lması.

Uyu

mlu

değ

il AB

üye

liği i

le

2 N

isan

2015

tarih

li ve

293

14 sa

yılı

Resm

i Gaz

ete’

de y

ayım

lana

n “S

era

Gazı

Emisy

on R

apor

ların

ın

Doğr

ulan

ması v

e Do

ğrul

ayıcı

Kuru

luşla

rın Y

etki

lend

irilm

esi

Tebl

iği”

1999

/94/

AT

Karb

ondi

oksit

Em

isyon

u ve

Yakıt

Tüke

timi

Konu

sund

a Tü

ketic

inin

Bi

lgile

ndiri

lmes

ine İlişk

in

(AT)

199

9/94

sayı

lı Di

rekt

if

Her y

eni o

tom

obild

e, a

racı

n ya

kıt t

üket

imi v

e ka

rbon

diok

sit e

misy

onun

un b

ir et

iket

le

göst

erilm

esi.

Büyü

k öl

çüde

uy

umlu

BSTB

28 A

ralık

200

3 ta

rihli

ve 2

5330

sayı

lı Re

smi G

azet

e’de

yayım

lana

n “Y

eni

Bine

k O

tom

obill

erin

Yakıt

Ekon

omisi

ve

CO2 E

misy

onu

Konu

sund

a Tü

ketic

ilerin

Bi

lgile

ndiri

lmes

ine İlişk

in

Yöne

tmel

ik”

Gere

k sa

tılık

ger

ek k

iralık

ara

çların

yakıt

tüke

timi v

e em

isyon

ora

nların

a ilişk

in v

erile

ri iç

eren

pos

terle

r, sa

tış n

okta

ların

da tü

ketic

inin

gö

züne

çar

paca

k şe

kild

e se

rgile

nmes

i.

Tasa

rruf

lu b

enzin

kul

lanı

mı h

akkı

nda

çeşit

li fo

rmat

lard

a bi

lgile

ndirm

eler

in y

apılm

ası.

Asga

ri bi

rer y

ıllık

dön

emle

r hal

inde

yakıt

ekon

omisi

ve

CO2 e

misy

onu

ile il

gili

bir k

ılavu

z ha

zırla

nması.

98/7

0/AT

Benz

in v

e M

otor

in

Yakı

tların

Kal

itesin

e İlişk

in (A

T) 9

8/70

sayı

lı Di

rekt

if

Ulu

sal y

akıt

kalit

esi v

erile

ri iç

in b

ir ve

ri ta

banı

ol

uştu

rulm

ası.

Büyü

k öl

çüde

uy

umlu

ÇŞB,

EPDK

30 K

asım

201

3 ta

rihli

ve 2

8837

sayı

lı Re

smi G

azet

e’de

yayım

lana

n “E

gzoz

Ga

zı Em

isyon

u Ko

ntro

lü İl

e Be

nzin

Ve

Mot

orin

Kal

itesi

Yöne

tmel

iği”

20/1

2/20

03 ta

rihli

ve 2

5322

sayı

lı Re

smi G

azet

e’de

yayım

lana

n 5

015

sayı

lı Pe

trol

Piy

asası K

anun

u

Kurş

unsu

z ben

zinin

paz

arla

nması i

le il

gili

gere

kli a

dım

ların

atıl

ması.

Kara

yolu

dışı

nda

kulla

nıla

n ha

reke

tli m

akin

e,

trak

tör v

b. a

raçl

arda

yal

nızc

a sü

lfür i

çeriğ

i 10

mg/

kg’d

an a

z ola

n ga

z yağ

ların

ın p

azar

lanm

ası

ile il

gili

gere

kli a

dım

ların

atıl

ması.

92

AB M

evzu

atı

Mev

zuat

Ger

eklil

ikle

ri M

evzu

at U

yum

Du

rum

u

Öng

örül

en

Uyu

mlaştırm

a /U

ygul

ama

Tarih

i

Soru

mlu

Ku

rum

U

lusa

l Mev

zuat

Benz

in ö

zelli

kler

i ola

rak

Ek-1

’de

yer a

lan

krite

rleri

sağl

ayac

ak ü

retim

in sa

ğlan

ması.

10/0

9/20

04 ta

rihli

ve 2

5579

sayı

lı Re

smi G

azet

e’de

yayım

lana

n Pe

trol

Pi

yasa

sında

Uyg

ulan

acak

Tek

nik

Krite

rler H

akkı

nda

Yöne

tmel

ik

19 A

ralık

201

5 ta

rihli

ve 2

9567

Sayılı

Re

smi G

azet

e’de

yayım

lana

n Ha

m

Petr

ol, A

kary

akıt,

İhra

kiye

, Mad

eni

Yağ,

Baz

Yağ

ve

Petr

olle

İlişk

ili

Mad

dele

re D

air K

arar

5 O

cak

2006

tarih

li ve

260

44 sa

yılı

Resm

i Gaz

ete’

de y

ayım

lana

n Be

nzin

Tü

rlerin

in Ü

retim

i, Yu

rtdışı

ve

Yurt

içi K

ayna

klar

dan

Tem

ini v

e Pi

yasa

ya A

rzın

a İlişk

in T

ekni

k Dü

zenl

eme

Tebl

iği

30 A

ralık

200

5 ta

rihli

ve 2

6039

sayı

lı Re

smi G

azet

e’de

yayım

lana

n M

otor

in T

ürle

rinin

Üre

timi,

Yurt

dışı

ve Y

urtiç

i Kay

nakl

arda

n Te

min

i ve

Piya

saya

Arzın

a İlişk

in T

ekni

k Dü

zenl

eme

Tebl

iği

29 O

cak

2015

tarih

li ve

292

51 s

ayılı

Re

smi G

azet

e’de

yayım

lana

n M

otor

in v

e be

nzin

türle

rinde

31

/12/

2015

tarih

ine

kada

r “m

anga

n iç

eriğ

i” p

aram

etre

sinin

ar

anm

amasın

a ilişk

in K

arar

Dize

l yakıtl

arın

Ek

-2’d

e be

lirtil

en k

riter

leri

sağl

ayac

ak şe

kild

e ür

etim

inin

sağl

anm

ası.

TS E

N 2

28 v

e TS

EN

590

stan

dart

ların

a uy

gun

olar

ak ö

lçüm

ü ya

pılm

ış ya

kıtla

r içi

n TS

EN

14

274

stan

dardın

a uy

gun

bir y

akıt

kalit

e izl

eme

ve ra

porla

ma

siste

min

in k

urul

ması.

Met

alik

kat

kıla

rın k

ontr

ol a

ltınd

a tu

tulm

ası v

e izl

enm

esi.

Topl

anan

ver

ilerin

ve

uygu

nluk

ra

porla

mal

arının

3 yıld

a bi

r kom

isyon

a ile

tilm

esi i

çin

siste

m e

nteg

rasy

onun

un

sağl

anm

ası.

Her b

ir ya

kıt t

üren

e gö

re b

irim

ene

rji ü

retim

i es

nasın

da o

luşa

n se

ra g

azı e

tkisi

nin

yaşa

m

döng

üsü

anal

izini

n ya

pılm

ası.

Uyu

mlu

değ

il Be

lirle

nmem

iştir

Biyo

yakı

t üre

tim te

sisle

rinin

kur

ulm

ası.

93

AB M

evzu

atı

Mev

zuat

Ger

eklil

ikle

ri M

evzu

at U

yum

Du

rum

u

Öng

örül

en

Uyu

mlaştırm

a /U

ygul

ama

Tarih

i

Soru

mlu

Ku

rum

U

lusa

l Mev

zuat

525/

2013

/AT

Sera

Gazı E

misy

onla

rının

İz

lenm

esi v

e Ra

porla

nması H

akkı

ndak

i M

ekan

izma

ile İk

lim

Değişik

liğiy

le il

gili

Ulu

sal

ve B

irlik

Düz

eyin

deki

Di

ğer B

ilgile

rin

Rapo

rlanm

asın

a İlişk

in

(AB)

525

/201

3 sa

yılı

Tüzü

k

Kyot

o Pr

otok

olü

kaps

amın

da y

er a

lan

sera

gazı

emisy

onla

rının

izle

nmes

i içi

n m

ekan

izma

kuru

lması.

Uyu

mlu

değ

il 20

18

ÇŞB,

TÜİK

,

BSTB

,

ETKB

,

UDH

B,

GTHB

,

OSİ

B

Ulu

sal k

ayıt

ve e

nvan

ter s

istem

inin

ol

uştu

rulm

ası.

406/

2009

/AT

Sera

Gazı E

misy

on

Azal

tım H

edef

lerin

e İlişk

in (A

T) 4

06/2

009

sayı

lı Ka

rarı

Ulu

sal d

üzey

de se

ra g

azı e

misy

on a

zaltı

m

hede

flerin

in b

elirl

enm

esi.

Uyu

mlu

değ

il

AB ü

yeliğ

i ile

ÇŞB

U

lusa

l düz

eyde

sera

gazı e

misy

onu

sınırl

andı

rmay

a yö

nelik

pol

itika

ların

ve

ölçü

lerin

bel

irlen

mes

i içi

n bi

r mek

anizm

a ge

liştir

ilmes

i.

94

AB M

evzu

atı

Mev

zuat

Ger

eklil

ikle

ri M

evzu

at U

yum

Du

rum

u

Öng

örül

en

Uyu

mlaştırm

a /U

ygul

ama

Tarih

i

Soru

mlu

Ku

rum

U

lusa

l Mev

zuat

Dene

tlem

e sa

ğlam

ak v

e ra

porla

ma

yükü

mlü

lüğü

get

irmek

için

bir

mek

anizm

a ku

rulm

ası.

529/

2013

/AT

AKAK

DO A

ktiv

itele

ri So

nucu

nda

Oluşa

n Se

ra

Gazı

Emisy

onun

un

Hesa

plam

a Ku

ralla

rı Ve

Bu

Akt

ivite

lere

Yön

elik

Bi

lgile

re İl

işkin

(AT)

52

9/20

13 sa

yılı

Kara

rı

AKAK

DO il

işkin

akt

ivite

pla

nı h

azırl

anm

ası v

e uy

gula

nması.

Uyu

mlu

değ

il Be

lirle

nmem

iştir

OSİ

B,

OGM

AKAK

DO k

ayna

klı s

era

gazı

azal

tımın

a yö

nelik

de

vam

etm

ekte

ola

n ve

gel

ecek

te p

lanl

anan

ak

tivite

ler h

akkı

nda

bilg

ilend

irmel

erin

ya

pılm

ası v

e AB

Kom

isyon

u’na

rapo

rlanm

ası.

95

5.5.2. Amaçlar, Hedefler ve Stratejiler

Türkiye’nin iklim değişikliğiyle küresel mücadele kapsamında temel amacı, iklim değişikliğini önlemeye yönelik uluslararası taraflarla işbirliği içerisinde, tarafsız ve bilimsel bulgular ışığında belirlenmiş küresel çabalara, sürdürülebilir kalkınma politikalarına uygun olarak Türkiye’nin özel şartları çerçevesinde katılmaktır.

Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi’nin “ortak fakat farklılaştırılmış sorumluluklar” ilkesine uygun olarak ve özel koşulları çerçevesinde; iklim değişikliğiyle mücadele ve uyum politikaları ile önlemlerini, ulusal kalkınma planlarına dâhil etmek, Sera gazı emisyonlarının azaltılması gayesiyle geliştirilen küresel politikalar ve önlemlere kendi imkânları ölçüsünde, sürdürülebilir kalkınma ilkeleriyle uyumlaştırılmış kalkınma programını sekteye uğratmadan, sera gazı emisyon artış hızını sınırlayarak katkıda bulunmak, Küresel iklim değişikliğinin olumsuz etkilerini azaltma ve bu etkilere uyum sağlama doğrultusunda, ulusal hazırlık seviyesi ve kapasitesini artırmak; bu çabalarda elde edeceği tecrübe ve kazanımlarını bölge ülkeleri ile paylaşmak ve azaltım ve uyuma yönelik ikili ve çok taraflı ortak araştırma projeleri geliştirmek, Azaltım, uyum, teknoloji transferi ve finansman ana başlıklarındaki küresel stratejik amaçların, tarafların sorumlulukları göz önünde bulundurulması suretiyle tasarlanması ve yürütülmesine uyum sağlamak ve uluslararası faaliyetlerde etkin rol oynamak, Azaltım ve uyum faaliyetlerini yürütebilmek için ihtiyaç duyulan mali kaynaklara erişimi artırmak, Mevcut teknoloji ve kalkınma düzeyimiz göz önüne alınarak temiz üretime yönelik Ar-Ge ve inovasyon kapasitesini geliştirmek, bu alanda rekabet ve üretimin artırılmasını sağlayacak ulusal ve uluslararası finansman kaynaklarını ve teşvik mekanizmalarını oluşturmak, İklim değişikliği ile mücadele ve uyum kapsamındaki faaliyetleri, etkin ve sürekli eşgüdüm sağlayarak, şeffaf, katılımcı ve bilimsel çalışmalara dayanan karar alma süreçleri ile geliştirmek, Kamu, özel sektör, üniversite, sivil toplum kuruluşları gibi tüm kesimlerin ortak çabaları ile tüketim kalıplarının iklim dostu olacak şekilde değiştirilebilmesi için kamuoyu bilincini artırmak, Ulusal iklim değişikliği çalışmalarında, bilgi akışını ve paylaşımını artırmak amacıyla bütüncül bir bilgi yönetim sistemini oluşturmaktır.

96

5.5.3. Öncelikler ve Önlemler

İklim Değişikliği AB müktesebatı ile beraber Türkiye’nin niyet ettiği ulusal katkıyı yerine getirebilmesi için gerekli plan ve politikalar da dikkate alınarak belirlenen önlemler senelere göre Tablo 5.5.2’de verilmektedir.

Tablo 5.5.2 İklim Değişikliği Sektörü için Önlemler

Önlemler 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023

Sera gazı emisyonlarının (referans senaryoya göre) 2030 yılında %21 oranına kadar azaltılması.11

Kyoto Protokolü kapsamında yer alan sera gazı emisyonlarının izlenmesi için mekanizma kurulması.12

11 BMİDÇS Sekretaryasına sunulan Niyet Edilen Ulusal Olarak Belirlenmiş Katkı belgesi kapsamında Türkiye sera gazı salımını referans senaryoya göre 2030 yılında %21 oranına kadar azaltmayı öngörmektedir. 12 525/2013/AT sayılı Avrupa Parlamentosu ve Konsey Direktifi’ne ilişkin bir öncelik.

97

5.6.Gürültü Yönetimi

5.6.1. Mevcut Durum, Yasal ve Kurumsal Çerçeve

Gürültü Yönetimi Sektörü altında yer alan 2002/49/AT sayılı Çevresel Gürültü Direktifi, kişilerin beden ve ruh sağlığını, huzur ve sükûnunu gürültü ile bozmayacak bir çevrenin geliştirilmesi için, çevresel gürültüye maruz kalmanın etkileriyle mücadele etmeye yönelik esas ve kriterlerin belirlenmesi ve bu kriterlerin gürültü kaynakları bazında uygulanması için çeşitli kaynaklardan yayılan gürültü emisyonuna sınırlamalar getirmiştir. Direktif uyarınca; yerleşim yerleri, karayolları, demiryolları ve hava alanları için gürültü düzeylerini ve bu düzeylere maruz kalan konut, okul, hastane ve etkilenen kişi sayısını gösteren gürültü haritalarının hazırlanması ve bu harita sonuçları esas alınarak, özellikle çevresel gürültüye maruz kalma seviyelerinin insan sağlığı üzerinde zararlı etkilere yol açtığı yerler ile çevresel gürültü seviyesinin aşılmamasının gerekli olduğu yerlerde, gürültünün kontrol altına alınmasına yönelik eylem planları hazırlanarak uygulamaya konulması öngörülmektedir. IPA fonlarından ve ulusal kaynaklardan istifade edilerek gerçekleştirilen projeler kapsamında, gürültü haritası hazırlama çalışmaları ve haritalama sonuçlarına göre belirlenen problemli alanlarda kısa, orta ve uzun vadede ne tür kontrol tedbirlerinin alınacağına dair yürütülen eylem planı çalışmalarında; veri toplanması, gürültü haritalarının hazırlanması, problemli alanların belirlenmesi, kontrol tedbirlerinin seçilmesi ve eylem planlarının hazırlanmasına yönelik eğitimler gerçekleştirilmiş ve bu çalışmalarla haritalar ile eylem planlarının hazırlanmasından sorumlu kurum/kuruluşların kapasitesi güçlendirilmiştir.

Bu direktifle ilgili mevcut durum, yasal çerçeve ve kurumsal çerçeve bilgileri Tablo 5.6.1’de yer almaktadır. Gürültü yönetimi sektöründe, direktif içerisinde uygulama adımlarına göre finansman stratejisi belirlenmiş ve yatırım ihtiyaçları önceliklendirilmiştir.

98

Tabl

o 5.

6.1

Gürü

ltü Y

önet

imi A

B M

evzu

atı U

yum

Dur

umu

AB M

evzu

atı

Mev

zuat

Ger

eklil

ikle

ri M

evzu

at U

yum

Dur

umu

Öng

örül

en

Uyu

mlaştırm

a/U

ygul

ama

Ta

rihi

Soru

mlu

Kur

um

Ulu

sal M

evzu

at

25/6

/200

2 ta

rihli

2002

/49/

AT s

ayılı

Çe

vres

el

Gürü

ltü

Dire

ktifi

Yıld

a el

li bi

nden

faz

la

iniş/

kalkışı

n ya

pıldığı

hava

al

anla

rında

gü

rültü

öl

çüm

/kon

trol

/izle

me

siste

mi k

urul

ması

Büyü

k öl

çüde

uyu

mlu

31/1

2/20

16

(Yön

etm

elik

te

veril

en ta

rih)

DHM

İ, HE

AŞ

04/0

6/20

10

tarih

li ve

27

601

sayı

lı Re

smi

Gaze

te’d

e ya

yım

lana

n “Ç

evre

sel

Gürü

ltünü

n De

ğerle

ndiri

lmes

i ve

Yö

netim

i Yön

etm

eliğ

i”

18/1

1/20

15

tarih

li ve

29

536

sayı

lı Re

smi

Gaze

te’d

e ya

yım

lana

n “Ç

evre

sel

Gürü

ltünü

n De

ğerle

ndiri

lmes

i ve

Yö

netim

i Yö

netm

eliğ

inde

De

ğişik

lik

Yapı

lmasın

a Da

ir Yö

netm

elik

”

Soru

mlu

Kur

uluş

: ÇŞB

Stra

tejik

gü

rültü

ha

rital

arının

ha

zırla

nması

30/0

6/20

18

Bele

diye

ler,K

GM,

TCDD

, DH

Mİ,

ÇŞB(

onay

için

)

Eyle

m

plan

ların

ın

hazır

lanm

ası

18/0

7/20

19

Bele

diye

ler

ve

il öz

el

idar

eler

inin

ön

derli

ğind

e KG

M,

DHM

İ, TC

DD,

ÇŞB

ve

diğe

r ilg

ili k

urum

ve

kur

uluş

lar”

99

5.6.2. Amaçlar, Hedefler ve Stratejiler

İnsanların huzur ve sükununu, beden ve ruh sağlığını korumak için gürültünün önlenmesi ve sessiz alanların korunmasına yönelik gerekli tedbirlerin alınması temel amaçtır.

1. Amaç : Gürültü haritaları hazırlanacak ve çevresel gürültüye maruz kalma belirlenecektir.

Hedef 1: 250 binden fazla yerleşik nüfusu olan yerleşim alanları, yılda 6 milyondan fazla aracın geçtiği ana karayolları, yılda 60 binden fazla trenin geçtiği ana demiryolu güzergahları ile yılda 50 binden fazla hareketin gerçekleştiği ana havaalanları için stratejik gürültü haritaları 2016 yılı Aralık ayı sonuna kadar, 100 binden fazla nüfusu olan yerleşim alanları, 3 milyondan fazla aracın geçtiği ana karayolları ve 30 binden fazla trenin geçtiği ana demiryolları için stratejik gürültü haritaları 2018 yılı Haziran ayı sonuna kadar hazırlanacak ve 5 yılda bir güncellenecektir.

Strateji 1: Gürültü haritalarının hazırlanması için görevli kurum ve kuruluşların kurumsal yapılarının güçlendirilmesi çalışmalarına devam edilecektir.

Strateji 2: Stratejik gürültü haritalarının hazırlanması için gürültü kaynakları bazında (karayolları, demiryolları, havaalanları ve endüstri) gerekli veriler toplanacak ve güncelleme çalışmaları devam edecektir.

2.Amaç: Gürültü kirliliğiyle mücadele için eylem planları hazırlanacaktır.

Hedef 1:250 binden fazla yerleşik nüfusu olan yerleşim alanları, yılda 6 milyondan fazla aracın geçtiği ana karayolları, yılda 60 binden fazla trenin geçtiği ana demiryolu güzergahları ile yılda 50 binden fazla hareketin gerçekleştiği ana hava alanları için 2017 yılı sonuna kadar, 100 binden fazla nüfusu olan yerleşim alanları, 3 milyondan fazla aracın geçtiği ana karayolları ve 30 binden fazla trenin geçtiği ana demiryolları için 2019 yılına kadar, stratejik gürültü haritaları sonuçları göz önüne alınarak eylem planları hazırlanacak ve 5 yılda bir güncellenecektir.

Strateji 1: Eylem planlarının hazırlanması için görevli kurum ve kuruluşların kurumsal yapılarıgüçlendirilecektir.

Strateji 2: Arazi kullanım planlaması, trafik planlaması, gürültü kaynaklarında teknik önlemler, daha az gürültü üreten kaynakların seçilmesi, ses yayımının azaltımına yönelik düzenleyici veya ekonomik nitelikli önlemlere yönelik eylem planları oluşturulacaktır.

3.Amaç : Çevresel gürültü ve etkileri hakkında kamuoyu bilgilendirilecektir.

Hedef : Stratejik gürültü haritaları ve eylem planlarının hazırlanması sırasında kamuoyunun bilgilendirilmesi ve kararlara katılımı sağlanacaktır.

Strateji 1: Gürültü haritalarının ve eylem planlarının hazırlanması ve halkı bilgilendirmeye yönelik görevli kurum ve kuruluşların kurumsal yapıları güçlendirilecektir.

Strateji 2: Stratejik gürültü haritaları ve eylem planları hazırlanması sırasında kamuoyu bilgilendirilecek ve katılımları sağlanacaktır.

5.6.3. Öncelikler ve Önlemler

Gürültü Yönetimi Sektörü kapsamında bir adet mevzuat bulunmaktadır. Tablo 5.6.2’de mevzuat kapsamındaki önlemler ve faaliyetlerin planlanan tamamlanma takvimi verilmiştir.

100

Tablo 5.6.2 Gürültü Yönetimi Sektörü için Önlemler

Önlemler 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023

Yılda elli binden fazla iniş/kalkışın yapıldığı hava alanlarında gürültü ölçüm/kontrol/izleme sistemi kurulması

Stratejik gürültü haritalarının hazırlanması ve güncellenmesi13

Eylem planlarının hazırlanması

13 Stratejik gürültü haritaları ve eylem planları 5 yıllık periyotlarla hazırlanacağından, Yönetmelikte belirtilen tarihlere göre 2023 yılı itibari ile periyodu tamamlanan illerin 2. Stratejik gürültü haritaları da hazırlanmış olacaktır.

101

5.7.Kimyasalların Yönetimi

5.7.1. Mevcut Durum, Yasal ve Kurumsal Çerçeve

Kimyasallar Yönetimi Sektörü altında ele alınan mevzuat insan sağlığı ve çevrenin, kimyasalların olumsuz etkilerinden yüksek düzeyde korunmasını, diğer bir ifadeyle, sanayicilerin maddelerini, insan sağlığı ve çevrenin olumsuz etkilenmesine sebebiyet vermeden, üretmesini, ithal etmesini ya da piyasaya arz etmesini amaçlamaktadır. Avrupa Birliği’nde kimyasallar yönetimine ilişkin birçok mevzuatı tek bir çatı altında toplayan REACH Tüzüğü (Kimyasalların Kaydı, Değerlendirilmesi, İzni ve Kısıtlanması Hakkında Tüzük) 2006 yılında yayımlanmış ve 2007 yılında yürürlüğe girmiştir. Gümrük Birliği kapsamında ülkemiz ile AB arasında ticarete konu kimyasallara ilişkin pazara giriş kurallarını belirleyen bir teknik düzenleme olması nedeniyle REACH Tüzüğünün AB’de yürürlüğe girmesi itibari ile Gümrük Birliği kapsamında ürünlere ilişkin AB teknik mevzuatına uyum yükümlülüğümüzün bir sonucu olarak ülkemizde de bu tüzüğün uyumlaştırılması, kimyasallar yönetimine ilişkin nihai bir hedef haline gelmiştir. REACH tüzüğünün ulusal mevzuata aktarılması kapsamında “Kimyasalların Kaydı, Değerlendirilmesi, İzni ve Kısıtlanması (KKDİK) Hakkında Taslak Yönetmelik” 23/06/2017 tarihli ve 30105 (Mükerrer) sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır. Öte yandan, söz konusu Yönetmelik teknik hükümleri itibariyle REACH Tüzüğü’yle birebir uyumlu olmakla birlikte ülkemizin Avrupa Ekonomik Alanı (AEA) üyesi “Avrupa Serbest Ticaret Birliği” ülkeleri gibi Avrupa Kimyasallar Ajansı’na üye olmayışından kaynaklı olarak birtakım idari hükümleri itibariyle REACH Tüzüğü’nden ayrışmaktadır. Bu durumun gerek her iki tarafın da iktisadi işletmecileri üzerinde yaratabileceği olumsuz etkilerinin giderilmesi gerekse AB ile Gümrük Birliği ilişkimize en yakın model olması nedeniyle Avrupa Komisyonu ile halihazırda ülkemiz arasında bu mevzuat özelinde AEA modeline benzer bir yapının kurulması yoluyla anılan mevzuatın ticaret önünde teknik engel olmaktan çıkarılması imkanları araştırılmaktadır. Bununla birlikte, AB’de 2004 yılında yürürlüğe giren 850/2004/AAT sayılı Kalıcı Organik Kirleticler Tüzüğü’nün ülkemizde uyumlaştırılması amacıyla AB Katılım Öncesi Mali İşbirliği 2010 (IPA 2010) yılı programlamasına ait “Kalıcı Organik Kirleticiler Tüzüğü’nün Uygulanması İçin Teknik Destek Projesi” yürütülmüş olup proje ile kurumsal ve teknik kapasitenin arttırılması amacıyla çalışmalar gerçekleştirilmiş Ulusal Uygulama Planı güncellenmiş, taslak mevzuat hazırlanmış ve taslak mevzuatın uygulanmasına dair Sektörel ve Düzenleyici Etki Analizleri hazırlanmıştır.

“Kimyasalların Kaydı, Değerlendirilmesi, İzni ve Kısıtlanması (KKDİK) Hakkında Yönetmelik” ile ilgili maliyetlerin %99’u özel sektör tarafından sağlanması gereken maliyetler olup, bu miktarın %89’u izin ve kısıtlama listesindeki maddeler için alternatif madde arayışı, formülasyon değiştirme, üretim prosesini değiştirme/iyileştirme maliyetidir.

2013-2015 yılları arasında yürütülmüş olan “Kalıcı Organik Kirleticiler Tüzüğü’nün Uygulanması İçin Teknik Destek Projesi’nin (POPs Projesi)” amacı, sosyal ve ekonomik etkiler dikkate alınarak ulusal ve bölgesel düzeyde Türkiye’de AB KOK Tüzüğü’nün etkin bir şekilde uygulanması için gerekli kapasiteyi sağlamaktır. Proje kapsamında kapasite geliştirme faaliyetleri çerçevesinde, eğitimler, çalışma ziyaretleri, bilgilendirme ve bilinçlendirme aktiviteleri gerçekleştirilmiştir.

Kimyasalların yönetimine ilişkin mevzuat ile ilgili mevcut durum, yasal çerçeve ve kurumsal çerçeve bilgilerine Tablo 5.7.1’de yer verilmiştir.

102

Tabl

o 5.

7.1

Kim

yasa

llar Y

önet

imi M

evcu

t Dur

um, Y

asal

ve

Kuru

msa

l Çer

çeve

AB M

evzu

atı

Mev

zuat

Ger

eksi

nim

leri

Mev

zuat

Uyu

m D

urum

u Ö

ngör

ülen

U

yum

laştırm

a /

Uyg

ulam

a Ta

rihi

Soru

mlu

Ku

rum

U

lusa

l Mev

zuat

Tehl

ikel

i kim

yasa

lların

ih

raca

tı ve

itha

latın

a ilişk

in 4

Tem

muz

201

2 ta

rihli

ve 6

49/2

012

(AT)

sayı

lı Av

rupa

Pa

rlam

ento

su v

e Ko

nsey

Tüz

üğü

İthal

at&İh

raca

t

Ek-I

kim

yasa

lların

ihra

catın

ı kon

trol

etm

ek iç

in

Ulu

sal Y

etki

li M

erci

lerin

Bel

irlen

mes

i

Uyu

mlu

değ

il

Uyu

mlaştırm

a:

2018

II. D

önem

ÇŞB

ÇYGM

; AB

Baka

nlığı;

EB;

GTB;

GTH

B; S

B

Kasım

201

5’te

baş

lamış

olan

24

ay

süre

li “T

ehlik

eli

Kim

yasa

lların

İtha

latı

ve

İhra

catı

Tüzü

ğü’n

ün

Uyg

ulan

ması İ

çin

Tekn

ik

Dest

ek P

roje

si” IP

A pr

ojes

i (IP

A-20

11) k

apsa

mın

da ta

slak

yöne

tmel

ik h

azırl

anac

aktır

.

İhra

cat b

ildiri

m si

stem

i oluşt

urm

a

Tüzü

ğün

ekin

de y

er a

lan

kim

yasa

lları

ithal

ve

ihra

ç ed

en fi

rma

enva

nter

i

Ulu

sal Y

etki

li M

erci

i tar

afın

dan İh

raca

tçıla

ra

rehb

erlik

hizm

eti v

erilm

esi i

çin

bir m

ekan

izma

oluş

turu

lması.

Kim

yasa

lların

ve

Karışım

ların

Sı

nıfla

ndırı

lması,

Etik

etle

nmes

i ve

Amba

lajla

nmasın

a ilişk

in 1

6 Ar

alık

200

8 ta

rihli

ve 1

272/

2008

(A

T) sa

yılı

Avru

pa

Parla

men

tosu

ve

Kons

ey T

üzüğ

ü Sı

nıfla

ndırm

a,

Amba

lajla

ma,

Et

iket

lem

e

Tüm

mad

de v

e ka

rışım

ların

yön

etm

eliğ

e uy

gun

sını

fland

ırılm

ası v

e za

rarlı

ola

nların

yö

netm

eliğ

e uy

gun

olar

ak e

tiket

lenm

esi v

e am

bala

jlanm

asının

sağl

anm

ası

Büyü

k öl

çüde

uyu

mlu

ÇŞB

ÇYGM

26 A

ralık

200

8 ta

rihli

ve 2

7092

sa

yılı

Resm

i Gaz

ete’

de

yayı

mla

nan

“Teh

likel

i M

adde

lerin

ve

Müs

tahz

arla

rın

Sını

fland

ırılm

ası,

Amba

lajla

nması v

e Et

iket

lenm

esi H

akkı

nda

Yöne

tmel

ik”

1 Ha

ziran

201

6’da

kal

dırıl

mış

olup

bu

yöne

tmel

iğin

yer

ini

11 A

ralık

201

3 ta

rihli

ve 2

8848

sa

yılı

Resm

i Gaz

ete’

de

yayı

mla

nan

“Mad

dele

rin v

e Ka

rışım

ların

Sınıfl

andı

rılm

ası,

Etik

etle

nmes

i ve

Amba

lajla

nması H

akkı

nda

Yöne

tmel

ik”

almıştır.

Zara

rlılık

sını

fland

ırılm

asının

değ

erle

ndiri

lmes

i iç

in a

ltyap

ı kap

asite

sinin

gel

iştiri

lmes

i Za

rarlı

mad

dele

re d

air

bild

irim

lerin

de

ğerle

ndiri

lmes

i son

ucu

sınıfl

andı

rma

ve

etik

etle

me

enva

nter

inin

oluşt

urul

ması

İlgili

Kur

um v

e Ku

ruluşla

rda

Dene

tim v

e Ya

ptırı

m M

ekan

izmasının

Oluşt

urul

ması

Kom

isyon

a ra

por s

unm

ak iç

in m

ekan

izma

oluş

turu

lması

Üye

liği m

ütea

kip

103

AB M

evzu

atı

Mev

zuat

Ger

eksi

nim

leri

Mev

zuat

Uyu

m D

urum

u Ö

ngör

ülen

U

yum

laştırm

a /

Uyg

ulam

a Ta

rihi

Soru

mlu

Ku

rum

U

lusa

l Mev

zuat

Kim

yasa

l Mad

dele

rin

Kaydı,

Değe

rlend

irilm

esi, İz

ni

ve Kısı

tlanm

asın

a ilişk

in 1

8 Ar

alık

200

6 ta

rihli

ve 1

907/

2006

(A

T) sa

yılı

Avru

pa

Parla

men

tosu

ve

Kons

ey T

üzüğ

ü RE

ACH

14

Yöne

tmel

iğin

ger

eklil

ikle

rini y

erin

e ge

tirec

ek

uzm

an p

erso

nelin

sağl

anm

ası

(firm

alar

için

kur

um iç

i per

sone

l ve

KOBİ

’ler i

çin

tekn

ik h

izmet

sağl

anm

ası)

Büyü

k öl

çüde

uyu

mlu

Uyu

mlaştırm

a:

2017

Uyg

ulam

a:

2017

’den

ba

şlam

ak ü

zere

Öze

l Sek

tör

“Kim

yasa

lların

Kay

dı,

Değe

rlend

irilm

esi, İz

ni v

e Kı

sıtla

nması (

KKDİ

K) H

akkı

nda

Yöne

tmel

ik”

23/0

6/20

17

tarih

li ve

301

05 (M

üker

rer)

sa

yılı

Resm

i Gaz

ete’

de

yayı

mla

nmıştır

Kim

yasa

llar K

ayıt

Süre

cini

n O

luşt

urul

ması v

e Yü

rütü

lmes

i

(Kayıt

dosy

asının

hazırl

anm

ası,

Güv

enlik

Bilg

i Fo

rmla

rının

hazırl

anm

ası,

Firm

alar

da u

zman

pe

rson

el ih

tiyacının

sağl

anm

ası)

Öze

l Sek

tör

Gere

kli d

urum

lard

a ki

mya

salın

öze

lliği

ne il

işkin

sa

nayi

cile

r tar

afın

dan

yapı

lmak

iste

nen

test

ler

için

test

tekl

if do

syal

arının

hazırl

anar

ak

Baka

nlığ

a su

nulm

ası (

Üre

tilen

/itha

l edi

len

mad

deni

n ist

enen

mad

de ö

zelli

kler

ine

sahi

p ol

duğu

nu d

oğru

lam

ak iç

in te

mel

test

lerin

ya

pılm

ası,

AB R

EACH

için

ger

ekli

veril

erin

ol

uştu

rulm

ası)

Öze

l Sek

tör

Kayd

a yö

nelik

ve

ri al

mak

am

acıy

la

bilg

i er

işim

inin

(LoA

) sağ

lanm

ası

Öze

l Sek

tör

Kısıt

lam

a Sü

reçl

erin

in y

ürüt

ülm

esi

(alte

rnat

if m

adde

ar

ayışı

, fo

rmül

asyo

n Ö

zel S

ektö

r

14 İl

gili

mev

zuatın

Çev

re F

aslı

altın

da u

yum

laştırı

laca

k m

evzu

at o

lmasının

yanı sıra

aynı z

aman

da ü

lkem

iz ile

AB

arasın

da m

alla

rın s

erbe

st d

olaşım

ını t

esis

eden

Güm

rük

Birli

ği b

ağla

mın

da ta

rafla

r ar

asın

da t

icar

ette

te

knik

eng

elle

rin k

aldı

rılm

ası a

macıy

la ü

lkem

izce

uyum

laştırı

lma

taah

hüdü

bul

unan

AB

tekn

ik m

evzu

atı g

rubu

ara

sında

da

yer a

lması n

eden

iyle

, AB’

ye ta

m ü

yeliğ

i bek

lem

eksiz

in, A

B üy

esi o

lmay

an a

ncak

mev

zuatın

te

knik

ve

idar

i boy

utla

rı iti

bariy

le A

B üy

e ül

kele

ri ile

eşit

mua

mel

eye

tabi

tut

ulan

Avr

upa

Ekon

omik

Ala

nı m

odel

inde

n ha

reke

tle s

istem

e AB

üye

si ül

ke s

tatü

sünd

e en

tegr

e ol

unm

ası k

apsa

mın

da A

vrup

a Ko

misy

onu,

Çe

vre

ve Ş

ehirc

ilik

Baka

nlığı v

e Ek

onom

i Bak

anlığı a

rasın

da h

alih

azırd

a yü

rütü

len

tekn

ik ç

alışm

aların

net

ices

inde

, öng

örül

en u

yum

takv

imin

de b

irtakım

değ

iş ikl

ikle

r söz

kon

usu

olab

ilece

ktir.

104

AB M

evzu

atı

Mev

zuat

Ger

eksi

nim

leri

Mev

zuat

Uyu

m D

urum

u Ö

ngör

ülen

U

yum

laştırm

a /

Uyg

ulam

a Ta

rihi

Soru

mlu

Ku

rum

U

lusa

l Mev

zuat

değişt

irme,

ür

etim

pr

oses

ini

değişt

irme/

iyile

ştirm

e)

İzin

Sür

eçle

rinin

yür

ütül

mes

i

(İzne

Tab

i Mad

dele

r içi

n İz

in P

rose

dürü

nün

işlet

ilmes

i, al

tern

atif

mad

de a

rayışı,

fo

rmül

asyo

n de

ğişt

irme,

üre

tim p

rose

sini

değişt

irme/

iyile

ştirm

e)

Öze

l Sek

tör

Yöne

tmel

iğin

uyg

ulan

masın

da g

erek

li iş

ve

işlem

leri

yerin

e ge

tirec

ek in

san

kayn

akla

rının

sa

ğlan

ması

(Eği

tim ih

tiyacı,

uzm

an p

erso

nel

sağl

anm

ası)

ÇŞB,

ÇYG

M

Yöne

tmel

iğin

uyg

ulan

masın

a Yö

nelik

Den

etim

M

ekan

izmasının

Gel

iştiri

lmes

i ve

Uyg

ulan

ması

ÇŞB,

ÇED

GM

Baka

nlığın

gel

en te

st te

klifl

erin

i de

ğerle

ndirm

esi

ÇŞ

B,ÇY

GM

Baka

nlığın

Mad

de v

e Do

sya

Değe

rlend

irmes

i ÇŞ

B,ÇY

GM

Ri

sk A

zaltm

a Te

dbirl

erin

in B

elirl

enm

esi i

çin

Ulu

sal K

apas

iteni

n ye

terli

olu

p ol

mad

ığının

de

ğerle

ndiri

lmes

i ÇŞ

B,ÇY

GM

Baka

nlığın

yap

ılan

değe

rlend

irme

sonu

cuna

gö

re il

gili

Kuru

luşla

r ile

koo

rdin

eli o

lara

k kı

sıtla

may

a ve

yas

akla

may

a ilişk

in sü

reçl

eri

yürü

tmes

i (çe

vres

el, s

osya

l, ek

onom

ik v

e te

knik

yö

nler

den

kim

yasa

lların

kısı

tlanm

ası v

e ya

sakl

anm

asının

değ

erle

ndiri

lmes

i)

ÇŞB,

ÇYG

M,İl

gili

Kuru

luşla

r

Baka

nlık

ça İ

zne

tabi

kim

yasa

lların

bel

irlen

mes

i ve

izin

süre

cini

n yü

rütü

lmes

i ÇŞ

B,ÇY

GM

Kalıcı o

rgan

ik

kirle

ticile

re il

işkin

ve

79/1

17/A

AT D

irekt

ifini

Ulu

sal Y

etki

li M

erci

lerin

bel

irlen

mes

i U

yum

lu d

eğil

Uyu

mlaştırm

a:

2017

ÇŞB

ÇYGM

Düze

nley

ici v

e Se

ktör

el E

tki

Anal

izler

i ile

ilgi

li Ta

slak

Yöne

tmel

ik h

azırl

anmıştır.

Ü

retim

inin

kon

trol

ü, p

iyas

aya

arzı

ve

kulla

nımının

yas

akla

nması/k

ısıtl

anm

ası

105

AB M

evzu

atı

Mev

zuat

Ger

eksi

nim

leri

Mev

zuat

Uyu

m D

urum

u Ö

ngör

ülen

U

yum

laştırm

a /

Uyg

ulam

a Ta

rihi

Soru

mlu

Ku

rum

U

lusa

l Mev

zuat

değişt

iren

29 N

isan

2004

tarih

li (A

T) N

o 85

0/20

04 sa

yılı

Avru

pa

Parla

men

tosu

ve

Kons

ey T

üzüğ

ü

KOK

Yeni

KO

K bi

leşik

lerin

in e

nvan

terin

in çık

arılm

ası

İzin

/Lisa

ns iş

lem

lerin

i içe

ren

alte

rnat

if sü

reç

pros

edür

ü Et

kin İz

lem

e ve

Den

etim

Sist

emi

Bilg

ilend

irme

faal

iyet

leri

ile v

e eğ

itim

pr

ogra

mla

rının

düz

enle

nmes

i

Uzm

an p

erso

nel i

htiy

acı (

Pers

onel

eği

tim

mod

ülü

hazır

lanm

ası;

Piya

sa d

enet

im v

e gö

zetim

i içi

n ta

şra

ve m

erke

zdek

i per

sone

lin

eğiti

mi)

2010

/63

(AT)

sayı

lı ve

22

Eyl

ül 2

010

Tarih

li Bi

limse

l Am

açla

rla

Kulla

nıla

n Ha

yvan

ların

Ko

runm

ası D

air

Yöne

tmel

ik

Hayv

an D

eney

leri

Araş

tırm

a ye

tkili

kur

uluş

ların

ın

ruhs

atla

ndırı

lması,

bu y

erle

rin şa

rtla

ra u

ygun

ku

rulm

ası

Büyü

k öl

çüde

uyu

mlu

OSİ

B, G

THB

13 A

ralık

201

1 ta

rihli

ve 2

8141

sa

yılı

Resm

i Gaz

ete’

de

yayı

mla

nan

“Den

eyse

l ve

Diğe

r Bili

mse

l Am

açla

r içi

n Ku

llanı

lan

Hayv

anla

rın R

efah

ve

Kor

unm

asın

a Da

ir Yö

netm

elik

”

15 Ş

ubat

201

4 ta

rihli

ve 2

8914

sa

yılı

Resm

i Gaz

ete’

de

yayı

mla

nan

“Hay

van

Dene

yler

i Etik

Kur

ulla

rının

Ça

lışm

a U

sul v

e Es

asla

rına

Dair

Yöne

tmel

ik”

Hayv

an

yerin

e ku

llanı

labi

lece

k al

tern

atif

met

odun

gel

iştiri

lmes

i Ba

kım

, Ba

rınm

a ve

N

akill

erin

de

Gen

el

Stan

dart

lar,

Hayv

an

Refa

h Bi

rimin

in

Oluşt

urul

ması

Üre

tici,

Teda

rikçi

, Ku

llanı

cı

ve

Araş

tırm

aya

Yetk

ili K

urul

uşla

rla İl

gili

Yetk

ilend

irme

Nes

li te

hlik

ede

olan

türle

r iç

in k

ontr

ol b

irim

inin

ku

rulm

ası

Hayv

anla

rın a

ile y

anın

a ve

rilm

esi

veya

ser

best

bı

rakı

lması i

çin

prog

ram

Pe

rson

elin

ge

nel

yetk

i ve

so

rum

lulu

klarını

içer

en eği

timle

r Ba

kanlık

bu

Yö

netm

eliğ

in

uygu

lanm

asın

dan

soru

mlu

kam

u ku

rum

ları

dışın

da,

yetk

ili ö

zel

otor

itele

r bel

irley

ebili

r Ta

m u

yum

laştırm

a

106

AB M

evzu

atı

Mev

zuat

Ger

eksi

nim

leri

Mev

zuat

Uyu

m D

urum

u Ö

ngör

ülen

U

yum

laştırm

a /

Uyg

ulam

a Ta

rihi

Soru

mlu

Ku

rum

U

lusa

l Mev

zuat

87/2

17 (A

AT) s

ayılı

ve

19.0

3.19

87 ta

rihli

Asbe

stle

Çalışm

alar

da

Sağlık

ve

Güve

nlik

Ö

nlem

leri

Hakkın

da

Yöne

tmel

ik

Asbe

st

Asbe

st m

aruz

iyet

ine

yöne

lik ri

sk

değe

rlend

irmes

i yap

abile

n uz

man

kap

asite

sinin

ol

uştu

rulm

ası

Büyü

k öl

çüde

uyu

mlu

ÇSG

B, ÇŞB

26 A

ralık

200

8 ta

rih v

e 27

902

sayı

lı Re

smi G

azet

e’de

ya

yım

lana

n yö

netm

elik

ile

diğ

er tü

rleri

yasa

klan

an a

sbes

tin h

er

türü

nün

çıka

rılm

ası,

işlen

mes

i, sa

tılm

ası v

e ith

alatı;

asbe

st iç

eren

her

türlü

ürü

nün

ithal

atı v

e sa

tılm

ası v

e as

best

ür

ünle

rinin

vey

a as

best

ilav

e ed

ilmiş

ürün

lerin

üre

timi v

e işl

enm

esi 2

9.08

.201

0 ta

rihin

de y

asak

lanm

ıştır.

25 O

cak

2013

tarih

li ve

285

39

sayı

lı Re

smi G

azet

e’de

ya

yım

lana

n “A

sbes

tle Ç

alışm

alar

da S

ağlık

Ve

Güv

enlik

Ö

nlem

leri

Hakkın

da

Yöne

tmel

ik”

107

AB M

evzu

atı

Mev

zuat

Ger

eksi

nim

leri

Mev

zuat

Uyu

m D

urum

u Ö

ngör

ülen

U

yum

laştırm

a /

Uyg

ulam

a Ta

rihi

Soru

mlu

Ku

rum

U

lusa

l Mev

zuat

1882

/200

3 sa

yılı

Tüzü

k ve

20

06/5

0/AT

, 20

06/1

40/A

T ve

20

09/1

51/A

T sa

yılı

Dire

ktifl

erle

De

ğişt

irile

n Bi

yosid

al

Ürü

nler

in

Piya

saya

Sü

rülm

esin

e İlişk

in 1

6 Şu

bat

1998

tar

ihli

ve

98/8

sa

yılı

Avru

pa

Parla

men

tosu

ve

Ko

nsey

Dire

ktifi

Biyo

sidal

Ü

rünl

erin

Pi

yasa

da

Bulu

ndur

ulm

ası

ve

Kulla

nımın

a

İlişk

in

İlişk

in 2

2 M

ayıs

2010

Kapa

site

güçl

endi

rme

Kı

smen

Uyu

mlu

Uyu

mlaştırm

a:

2019

Uyg

ulam

a:

Üye

likle

Birl

ikte

15

SB

31 A

ralık

200

9 ta

rihli

ve 2

7449

sa

yılı

Resm

i Gaz

ete’

de

yayı

mla

nan

“Biy

osid

al Ü

rünl

er

Yöne

tmel

iği”

4. M

üker

rer o

lara

k ya

yınl

anmıştır.

(AB

) 98/

8 Di

rekt

ifine

uyu

m

tam

amla

nmışk

en, (

AB)

528/

2012

Reg

ulas

yonu

na

tam

amen

uyu

mlaştırm

a ça

lışm

ası S

B ta

rafın

dan

yürü

tülm

ekte

dir.

15 G

ümrü

k Bi

rliği

’nin

gün

celle

nmes

i çalışm

aları E

kono

mi B

akan

lığı t

arafın

dan

yürü

tülm

ekte

dir.

Bura

dan

çıka

cak

sonu

ca g

öre

üye

olun

mad

an d

a ta

m u

yum

müm

kün

olab

ilece

ktir.

108

AB M

evzu

atı

Mev

zuat

Ger

eksi

nim

leri

Mev

zuat

Uyu

m D

urum

u Ö

ngör

ülen

U

yum

laştırm

a /

Uyg

ulam

a Ta

rihi

Soru

mlu

Ku

rum

U

lusa

l Mev

zuat

tarih

li ve

52

8/20

12

sayı

lı Av

rupa

Pa

rlam

ento

su

ve

Kons

ey T

üzüğ

ü

Mev

cut

Biyo

sidal

Akt

if M

adde

lerin

Gö

zden

Ge

çiril

mes

ine

İlişk

in

04 A

ğust

os 2

014

tarih

li ve

10

62/2

014

sayı

lı Av

rupa

Pa

rlam

ento

su

ve

Kons

ey

Tüzü

ğü

Biyo

sida

l Ürü

nler

AB/1

060/

2014

sayı

lı Tü

zük

ile A

B/52

8/20

12

sayı

lı T

üzüğ

e uy

um il

e ol

uşac

ak d

eğişi

klik

lerin

, pi

yasa

ve

konu

nun

tara

fların

ı ne şe

kild

e et

kile

yece

ğini

n de

ğerle

ndiri

lmes

i am

açla

nmak

tadı

r.

109

5.7.2. Amaçlar, Hedefler ve Stratejiler

1. Amaç: Bu sektörde, kimyasalların toksikolojik, ekotoksikolojik ve fizikokimyasal özelliklerini içerir kimliklerinin tespiti, zararlılık özelliğine bağlı risklerinin ortaya konulması, gerekli güvenlik önlemlerinin belirlenmesi ve üretiminden bertarafına kadar geçen sürede kontrollü kullanımlarına yönelik politika ve programların uygulanması temel amaçtır.

Hedef: Ülkemizde üretilen veya ithal edilen kimyasalların kayıt altına alınmasına, değerlendirilmesine, gerekirse izne veya kısıtlamaya tabi tutulmasına ilişkin bütüncül bir sistemin kurulmasına yönelik çalışmaların yapılması

Faaliyet 1: Yılda 1 ton ve üzeri miktarda kendi halinde, karışım içerisinde veya eşya içerisinde üretilen veya ithal edilen maddelerin kayıt altına alınması.

Faaliyet 2: Sanayiciler tarafından online olarak yapılan kayıtların Bakanlıkça değerlendirilmesi.

Faaliyet 3: Riskleri kontrol altına alınabilecek olan kimyasalların kısıtlama çalışmalarının ÇŞB koordinasyonunda ilgili kurumlar ile işbirliği içerisinde belirlenmesi ve ilgili mevzuata dâhil edilmesi

Faaliyet 4:Riskleri kontrol altına alınamayacak kimyasalların izin sürecinin yürütülmesi

Faaliyet 5:Kurulan sistemin etkinliğinin sağlanması için gerekli denetim mekanizmalarının belirlenmesi ve yürütülmesi

Strateji 1: Kimyasalların Kaydı Değerlendirmesi İzni ve Kısıtlanması Hakkında Yönetmelik”in (KKDİK Yönetmeliği) 2017 yılı içerisinde yayımlanması.

Strateji 2: Yönetmeliğin uygulanabilmesi için Kimyasallar Kayıt Sisteminin tüm modüllerinin kullanıma açılması.

Strateji 3: Yönetmeliğin uygulanması ve denetiminin etkin bir şekilde yapılabilmesi için personelin bilgi kapasitesinin artırılması.

2. Amaç: Türkiye’de Kalıcı Organik Kirleticilerin etkin yönetiminin sağlanması

Hedef: KOK Stoklarının (HCH ve PCB) bertaraf edilmesi, ana endüstriyel sektörlerde üretimde istenmeden ortaya çıkan KOK salımlarının azaltılması ve konuya ilişkin kurumsal, düzenleyici ve teknik kapasitenin güçlendirilmesi

Strateji 1: Mevcut KOK Stoklarının ve Atıklarının Bertaraf Edilmesi

Strateji 2: PCB Stoklarının Çevreyle Uyumlu Etkin Yönetimi için Planlama Yapılması

Strateji 3: İstenmeden Üretilen KOK Salınımlarının Azaltılması

Strateji 4: KOKlarla kontamine olmuş sahaların yönetimi

Strateji 5: KOK’lar ve Çevreyle Uyumlu Kimyasal Yönetimi için Kurumsal ve Düzenleyici Kapasitenin Güçlendirilmesi için eğitim, çalıştay, seminer vb. etkinliklerin düzenlenmesi.

3. Amaç: Uluslararası ticarette yasaklanmış kimyasal maddelerin yasa dışı trafiğinin önlenmesinin yanında ithalat ve ihracat sırasında kimyasalların zararlarına ilişkin bilgiler içeren etiket ve güvenlik bilgi formları sayesinde bu kimyasal maddelerin insan sağlığı ve çevreyi tehdit etmeden Türkiye’de daha güvenli bir biçimde kullanılmasının sağlanması

110

Hedef: Ön Bildirimli Kabul Sisteminin ülkemizde uygulanması için yasal adımların atılması ve paydaşların kurumsal kapasitelerinin arttırılması

Strateji 1: Konuya ilişkin eğitim ve çalışma ziyaretleri ile kurumsal kapasitenin geliştirilmesi

Strateji 2: Ulusal profilin tanımlanması vasıtasıyla (SWOT analizi, DEA ve YBA) AB’deki uygulamalar doğrultusunda Türkiye’de ulusal ithalat ve ihracat bildirim prosedürünün yapısının oluşturulması ve taslak mevzuat hazırlanması ve konu hakkında çalıştaylar düzenlenmesi

Strateji 3: Bilgilendirme faaliyetleri (web sitesi ve broşür) ve pilot çalışmaların yapılması

Strateji 4: Zararlı maddelerin ithalat ve ihracatı hakkındaki farkındalığın arttırılmasına yönelik rehberlerin hazırlanması

Strateji 5: Proje dâhilinde oluşturulacak ihracat bildirim sisteminin test edilmesi için seçilen ihracatçılarla pilot çalışmaların yürütülmesi

5.7.3. Öncelikler ve Önlemler

Tablo 5.7.2 Kimyasallar Yönetimi Sektörü Öncelikleri ve Önlemler

Öncelikli Mevzuat Önlemler 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023

İthalat & İhracat

Yönetmeliğin uygulanmaya başlanması

KOK’lar

Taslak yönetmeliğin yürürlüğe girmesi

Yönetmeliğin uygulanmaya başlanması

KKDİK

Yönetmeliğin yürürlüğe girmesi

Kısıtlamalara ilişkin sürecin yürütülmesi

Kimyasalların kaydının yapılması

Yönetmelik kapsamında dosyaların ve maddelerin değerlendirmesi16

İzin sürecinin yürütülmesi17

16 KKDİK’in uygulanması kapsamında dosyaların değerlendirilmesine 2024 yılında başlanacaktır. 17 KKDİK’in uygulanması kapsamında izin sürecinin yürütülmesi 2024 yılından itibaren yapılacaktır.

111

5.8.Yatay Sektör

5.8.1. Mevcut Durum, Yasal ve Kurumsal Çerçeve

Yatay sektör mevzuatın önemli bölümü; izin usullerinin ve onay sürecinin belirlenmesi, verilerin toplanması ve paylaşılması ve farklı çevresel alanlarda uygulanmakta olan diğer mevzuat ile ilgili usullerin belirlenmesini kapsamaktadır. Bu bağlamda, tüm çevre alanına uygulanabilen, yönetim ve planlama süreçlerine yönelik olarak geniş kapsamlı çevresel standartlar oluşturma hususuna odaklanmaktadır (Çevre Hakkında AB Müktesebat Rehberi, 2012).

Yatay sektör mevzuatı usule ilişkin düzenlemeleri içeriyor olmasından dolayı, hava kalitesi, su kalitesi, atık yönetimi, doğa koruma, endüstriyel kirliliğin kontrolü, kimyasallar, iklim değişikliği ve gürültü alanındaki diğer sektör direktiflerinin mevzuat açısından etkin uygulamasına yönelik düzenlemeleri de içermektedir. Bu nedenle geniş kapsamlıdır ve tüm çevre sektörlerini doğrudan ya da dolaylı olarak etkilemeye yönelik hukuksal ve teknik yöntem ve mekanizmaları kapsamaktadır.

Yatay Sektör mevzuatı kısaca; yeni gelişmelerin ve faaliyetlerin, tüm çevre sektörü hedefleri ve standartları ile uyumlu olması için gerekli önleyici adımların atılmasının sağlamayı da hedeflemektedir.

2007 yılında yayımlanan UÇES kapsamında sadece 3 direktif ve AÇA Tüzüğü değerlendirilmiştir. Güncel UÇES belgesi kapsamında yatay sektör 8 tane direktif, 1 tane tavsiye kararını ve 1 tane konsey tüzüğünün değerlendirilmesini içermektedir.

Yatay mevzuat kapsamında toplanan verilerin ve bilgilerin, kurumlar arasında organizasyonu ve koordinasyonu, halk ile paylaşımı konuları önem arz etmektedir. Örneğin 2007/2/AT sayılı INSPIRE Direktifi kapsamında toplanan çevresel bilgi ve verilerin, 91/692/AET sayılı Raporlama Direktifi ile dokümantasyonunun yapılması, 2003/35/AT sayılı Halkın Katılımı ve 2003/4/AT sayılı Çevresel Bilgiye Erişim Direktifleri kapsamında bilginin erişilebilir olması, halka duyurulması ve yaygınlaştırılmasına yönelik teknik altyapı ve idari usullerin belirlenmesi önemlidir.

Yatay sektör kapsamında belirtilen mevzuatın uygulamaya geçmesi için temel konu; kurumsal kapasitenin oluşturulması ve geliştirilmesidir. Ayrıca, gerekli idari usullerin uygulamaya konulması için gerekli hukuki araçların belirlenmesi de önemlidir. Mevzuat genel olarak, yeni idari usullerin uygulamaya konulması ve izleme sisteminin geliştirilmesi ile ilgilidir. Ancak aday ülkelerin, mevcut idari yapılanma üzerinde bir ihtiyaç değerlendirmesi yaparak, yeni hukuki araçları uygulamaya almasında gereken alanları net bir şekilde belirlemesi gerekmektedir.

AB Müktesebatı’na uyum, adaylık ile başlayan ve üyelikten sonra devam eden bir süreçtir. Müktesebat uyumu, mevzuat uyumlaştırmasıyla sınırlı değildir; uyumlaştırılmış mevzuatın tam olarak uygulanmasını da gerektirir. Bu şartlar altında en gerçekçi planlama ancak Avrupa Komisyonu’nun tarafımıza üyelik tarihi vermesiyle yapılabilecektir. Bu durum özellikle Yatay Sektör açısından kritiktir. Yatay Sektör açısından sadece AB mevzuatı ile uyumlaştırmak yeterli değildir, aynı zamanda gerekli idari yapıların kurulması ve verimli uygulamanın sağlanması da gerekmektedir.

Yatay Sektör’ün geneline bakıldığında daha çok kurumsal kapasite geliştirmesi ihtiyacı bulunduğu, 2011/92/AB sayılı ÇED, 2001/42/AT sayılı SÇD, 2003/4/AT sayılı Çevresel Bilgiye Erişim ve 2007/2/AT sayılı INSPIRE Direktifleri için altyapı yatırımından bahsedilebileceği görülmektedir. Sektör toplantıları kapsamında; 401/2009 sayılı AÇA tüzüğü, 2003/4/AT sayılı Bilgiye Erişim, 2003/35/AT sayılı Halkın Katılımı, 2004/35/AT sayılı Çevresel Sorumluluk, 2008/99/AT sayılı Çevresel Suç Direktifleri ve

112

2001/331/AT sayılı Çevre Denetimleri için Minimum Kriterler Tavsiye Kararı (RMCEI) ile ilgili yüksek maliyetli yatırım gerekmediği görüşülmüştür. Bu nedenle yatay mevzuatın uygulamaya konulması, çevre mevzuatının diğer başlıkları ile kıyaslandığında, çok daha az sermaye yatırımı gerektirdiği için önemli bir avantaja sahiptir. Sektör ile ilgili olarak, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından 2001/42/AT sayılı SÇD Direktifi ve 2004/35/AT sayılı Çevresel Sorumluluk Direktifi kapsamındaki proje çalışmaları ve 2007/2/AT sayılı INSPIRE Direktifinin uygulanmasına yönelik altyapı ihtiyaçları yatırım açısından değerlendirilmiştir.

Yatay mevzuat uyumlaştırma faaliyetler kapsamında;

Başlangıç maliyetleri olarak; özellikle halkın bilgiye erişimi ve bilgi üretimi kapsamında veri toplama, depolama ve veriye erişim standart ve usullerinin düzenlenmesi, iletişim ve bilginin yayılması yöntemlerinin iyileştirilmesi, veri tabanları, bilgi ağları ve web sitelerine yönelik bilgi teknolojilerine yönelik yazılım, donanım ve personel altyapısının iyileştirilmesi, Devam eden maliyet olarak; özellikle kirleten öder ve çevresel zararın izlenmesi ve denetlenmesi kapsamında raporlama ve izleme sistemlerinin geliştirilmesi, personel ve bilgi teknolojileri alt yapısının güncellenmesi gerekmektedir.

2011/92/AB sayılı ÇED Direktifi yatay mevzuat içerisinde öncelik taşımaktadır. ÇED Direktifi ile büyük ölçüde uyumlu olan ÇED Yönetmeliği 24 yılı aşkın süredir ülkemizde uygulanmaktadır. Tüzükler, üye devletler için Avrupa Birliği’ne kabul edildikleri tarih itibarıyla geçerli olacaktır, 2003 yılında “Avrupa Çevre Ajansı” üyesi olunmuş olup, bu kapsamda sorumluluklar yerine getirilmektedir. Ayrıca, 2009 yılında yürürlüğe giren Çevre Denetimi Yönetmeliği güncellenirken, 2001/331/AT sayılı Çevre Denetimleri için Minimum Kriterler Tavsiye Kararı (RMCEI)’den büyük ölçüde yararlanılmıştır. Üye devletlerin yerine getirmesi gereken raporlama faaliyetleri kapsamında gerekli düzenlemeler kuran bir çerçeve Direktifi olmasından dolayı 91/692/AET sayılı Raporlama Direktifi, birçok çevre direktifine atıfta bulunmakta olup uyum durumu tüm çevre mevzuatı ile beraber değerlendirilmelidir. Bu direktif kapsamında belirtilen tüm direktiflerin uyumlaştırılması ile 91/692/AET sayılı Raporlama Direktifi’nin uyumlaştırılması tamamlanmış olacaktır.

Çevre ve Şehircilik Bakanlığı 2014-2020 dönemi yatırım programında; 2007/2/AT sayılı INSPIRE direktifine uygun ulusal coğrafi bilgi sistemi veri ve erişim standartlarının belirlenmesi, mekânsal veri alışverişinin geliştirilmesi ve mekânsal veri altyapısının oluşturulması ve uygulama yazılımlarının geliştirilmesi çalışmaları yer almıştır. 2011 yılında Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Coğrafi Bilgi Sistemleri Genel Müdürlüğü’nün kurulması ile 2007/2/AT sayılı INSPIRE direktifi ve uygulama esasları da dikkate alınarak Ulusal Coğrafi Bilgi Sistemi Altyapısının Oluşturulması faaliyetlerinin Genel Müdürlük tarafından yürütülmesi kararı alınmıştır. Bu kapsamda; 2007/2/AT sayılı INSPIRE Direktifi’nin uygulanmasına yönelik olarak, 2012 yılında Ulusal Coğrafi Bilgi Altyapısı Kurulumu ve Kent Bilgi Sistemleri Standartlarının Belirlenmesi Projeleri, yerel ve merkezi kurum ve kuruluşların katılımları ile tamamlanmıştır. Bu projelerin sonucunda 10 temel veri standartlarına ilişkin veri tanımlama dokümanları ve uygulama şemaları hazırlanmıştır. 2015 yılında “Ulusal Coğrafi Bilgi Sisteminin Kurulması ve Yönetilmesi Hakkında Yönetmelik” yayınlanmış ve yürürlüğe girmiştir.

Yatay Sektör AB müktesebatının mevcut durumu, yasal çerçevesi ve kurumsal çerçevesi Tablo 5.8.1’de özetlenmiştir.

113

Tabl

o 5.

8.1

Yata

y Se

ktör

AB

Mev

zuatı M

evcu

t Dur

um, Y

asal

ve

Kuru

msa

l Çer

çeve

AB M

evzu

atı

Mev

zuat

Ger

eklil

ikle

ri M

evzu

at U

yum

Dur

umu

Öng

örül

en U

yum

laştırm

a /U

ygul

ama

Tarih

i So

rum

lu K

urum

U

lusa

l Mev

zuat

85/3

37/A

ET sa

yılı

Dire

ktif

ve

97/1

1/AT

, 200

3/35

/AT

ve

2009

/31/

AT sa

yılı

Dire

ktifl

eri

Değişt

iren

Belir

li Ka

mu

ve Ö

zel

Proj

eler

in Ç

evre

sel E

tkile

rinin

De

ğerle

ndiri

lmes

i Hak

kınd

a 20

11/9

2/AB

ve

13 A

ralık

201

1 ta

rihli

Kons

ey D

irekt

ifi (k

odifi

ye e

dile

n).

Not

: 201

4/52

/AB

Dire

ktifi

ile

değişt

irilm

iştir.

(201

1/92

/AB

ÇED

(E

IA) –

13

Aralık

201

1)

ÇED

Yöne

tmel

iği A

vrup

a Bi

rliği

uyu

m

çalış

mal

arı v

e ül

kem

izin

ihtiy

açla

rı do

ğrul

tusu

nda

birk

aç k

ez re

vize

edi

lmişt

ir.

Yöne

tmel

ikte

hal

kın

katılım

ı sür

eci d

aha

da

güçl

endi

rilm

iş ve

yön

etm

elik

sını

r aşa

n hu

susla

r har

iç A

B ÇE

D Di

rekt

ifi il

e bü

yük

ölçü

de u

yum

lu h

ale

getir

ilmişt

ir.

2014

tarih

inde

Dire

ktif

günc

elle

nmiş

olup

20

14/5

2/AB

‘ye

göre

göz

den

geçi

rme

çalış

mal

arın

a 20

16 yılı

nda

başla

nmıştır.

Üye

De

vlet

ler’i

n en

geç

16

Mayıs

2017

ta

rihin

den

itiba

ren

bu k

ural

ları

uygu

lam

ası

bekl

enm

ekte

dir.

Büyü

k öl

çüde

uyu

mlu

Uyg

ulam

a: Ü

yelik

le b

irlik

te

(Birl

eşm

iş M

illet

ler A

vrup

a Ek

onom

ik K

omisy

onu

tara

fında

n ha

zırla

nan

“Sınır

aşan

Çev

rese

l Etk

i De

ğerle

ndirm

esi

Sözle

şmes

i” (E

SPO

O

Sözle

şmes

i) ta

m ü

yelik

pe

rspe

ktifi

çer

çeve

sinde

de

ğerle

ndiri

lece

ktir.

)

ÇŞB,

ÇE

D İz

in v

e De

netim

Ge

nel M

üdür

lüğü

26 M

ayıs

2017

tarih

li ve

300

77 sa

yılı

Resm

i Gaz

ete’

de y

ayım

lana

n “Ç

evre

sel E

tki D

eğer

lend

irmes

i Yö

netm

eliğ

inde

Değ

işikl

ik

Yapı

lmasın

a Da

ir Yö

netm

elik

” 25

Kasım

201

4 ta

rihli

ve 2

9186

sayı

lı Re

smi G

azet

e ’de

yayım

lana

n “Ç

evre

sel E

tki D

eğer

lend

irmes

i Yö

netm

eliğ

i”

7 Şu

bat 1

993

tarih

li ve

214

89 sa

yılı

Resm

i Gaz

ete ’

de y

ayım

lana

n “Ç

evre

sel E

tki D

eğer

lend

irmes

i Yö

netm

eliğ

i”

23 H

azira

n 19

97 ta

rihli

ve 2

3028

sa

yılı

Resm

i Gaz

ete’

de y

ayım

lana

n “ Ç

evre

sel E

tki D

eğer

lend

irmes

i Yö

netm

eliğ

i”

6 Ha

ziran

200

2 ta

rihli

ve 2

4777

sayılı

Re

smi G

azet

e’de

yayım

lana

n “Ç

evre

sel E

tki D

eğer

lend

irmes

i Yö

netm

eliğ

i”

16 A

ralık

200

3 ta

rihli

ve 2

5318

sayı

lı Re

smi G

azet

e ’de

yayım

lana

n “Ç

evre

sel E

tki D

eğer

lend

irmes

i Yö

netm

eliğ

i”

17 T

emm

uz 2

008

tarih

li ve

269

39

sayı

lı Re

smi G

azet

e ’de

yayım

lana

n “Ç

evre

sel E

tki D

eğer

lend

irmes

i Yö

netm

eliğ

i”

3 Ek

im 2

013

tarih

li ve

287

84 sa

yılı

Resm

i Gaz

ete’

de y

ayım

lana

n “ Ç

evre

sel E

tki D

eğer

lend

irmes

i Yö

netm

eliğ

i, 30

Haz

iran

2011

tarih

li ve

279

80

sayı

lı Re

smi G

azet

e’de

yayım

lana

n

114

AB M

evzu

atı

Mev

zuat

Ger

eklil

ikle

ri M

evzu

at U

yum

Dur

umu

Öng

örül

en U

yum

laştırm

a /U

ygul

ama

Tarih

i So

rum

lu K

urum

U

lusa

l Mev

zuat

“Çev

rese

l Etk

i Değ

erle

ndirm

esi

Yöne

tmel

iğin

de D

eğişi

klik

Ya

pılm

asın

a Da

ir Yö

netm

elik

” 14

Nisa

n 20

11 ta

rihli

ve 2

7905

sayı

lı Re

smi G

azet

e ’de

yayım

lana

n “Ç

evre

sel E

tki D

eğer

lend

irmes

i Yö

netm

eliğ

inde

Değ

işikl

ik

Yapı

lmasın

a Da

ir Yö

netm

elik

” 19

Ara

lık 2

009

tarih

li ve

274

37 sa

yılı

Resm

i Gaz

ete ’

de y

ayım

lana

n “Ç

evre

sel E

tki D

eğer

lend

irmes

i Yö

netm

eliğ

inde

Değ

işikl

ik

Yapı

lmasın

a Da

ir Yö

netm

elik

” 9 Şu

bat 2

016

tarih

li ve

296

19 sa

yılı

Resm

i Gaz

ete’

de y

ayım

lana

n “Ç

evre

sel E

tki D

eğer

lend

irmes

i Yö

netm

eliğ

inde

Değ

işikl

ik

Yapı

lmasın

a Da

ir Yö

netm

elik

” 4

Tem

muz

201

1 ve

279

84 sa

yılı

Resm

i Gaz

ete’

de y

ayım

lana

n “Ç

evre

ve

Şeh

ircili

k Ba

kanlığının

Teş

kila

t ve

Göre

vler

i Hak

kınd

a Ka

nun

Hükm

ünde

Kar

arna

me”

3

Ekim

201

3 ta

rihli

ve 2

8784

sayı

lı Re

smi G

azet

e’de

yayım

lana

n “Ç

evre

sel E

tki D

eğer

lend

irmes

i Yö

netm

eliğ

i”

Belir

li pl

an v

e pr

ogra

mla

rın ç

evre

üz

erin

deki

etk

ilerin

in

değe

rlend

irmes

i üze

rine

27 H

azira

n 20

01 ta

rihli

ve 2

001/

42/A

T sa

yılı

Avru

pa P

arla

men

tosu

ve

Kons

ey

Dire

ktifi

(200

1/42

/AT

SÇD

(SEA

) – 2

7 Ha

zira

n 20

01)

Kam

u Ku

rum

ları

tara

fında

n ha

zırla

nan

belir

li pl

an v

e pr

ogra

mla

ra ç

evre

sel

unsu

rların

ent

egre

edi

lmes

i am

acıy

la

uygu

lam

aya

ilişk

in te

crüb

e ka

zanı

lması,

ayrıc

a ye

tkili

kur

umla

rın k

apas

itesin

in

güçl

endi

rilm

esi v

e ku

rum

sal y

apıla

ndırm

a ça

lışm

alarının

tam

amla

nması

hede

flenm

ekte

dir.

Tam

uyu

m k

apsa

mın

da

İhtiy

aç d

uyul

an b

aşlık

lar;

Ba

kanlık

ve

kuru

mla

rın S

ÇD u

ygul

ama

kapa

sites

inin

gel

iştiri

lmes

i,

SÇD

Yöne

tmel

iği

sınıra

şan

husu

slar h

ariç

AB

SÇD

Dire

ktifi

ile

büyü

k öl

çüde

uy

umlu

dur.

(Tam

uyu

mun

; AB’

ye

katılım

dan

2 yı

l önc

e ta

mam

lanm

ası

öngö

rülm

ekte

olu

p, u

yum

ve

uyg

ulam

anın

tam

üye

lik

ile b

irlik

te o

lması

hede

flenm

ekte

dir.)

Bi

rleşm

iş M

illet

ler A

vrup

a Ek

onom

ik K

omisy

onu

ÇŞB,

ÇE

D İz

in v

e De

netim

Ge

nel M

üdür

lüğü

8 N

isan

2017

tarih

li ve

300

32 sa

yılı

Resm

i Gaz

ete ’

de y

ayım

lana

n “S

trat

ejik

Çev

rese

l Değ

erle

ndirm

e Yö

netm

eliğ

i”

115

AB M

evzu

atı

Mev

zuat

Ger

eklil

ikle

ri M

evzu

at U

yum

Dur

umu

Öng

örül

en U

yum

laştırm

a /U

ygul

ama

Tarih

i So

rum

lu K

urum

U

lusa

l Mev

zuat

SÇD

Yöne

tmel

iği h

akkı

nda

bi

lgile

ndirm

e fa

aliy

etle

rinin

dü

zenl

enm

esi

SÇD

Yöne

tmel

iği u

yarın

ca S

ÇD’y

e ta

bi

plan

/pro

gram

lara

SÇD

süre

cini

n uy

gula

nmasın

a da

ir de

stek

ver

ilmes

i, İlg

ili k

urum

ve

kuru

luşla

rın

farkın

dalık

ların

ın a

rttırılm

asıdır.

tara

fında

n ha

zırla

nan

“Sınır

aşan

Çev

rese

l Etk

i De

ğerle

ndirm

esi

Sözle

şmes

i” (E

SPO

O

Sözle

şmes

i) ta

m ü

yelik

pe

rspe

ktifi

çer

çeve

sinde

de

ğerle

ndiri

lece

ktir.

Avru

pa Ç

evre

Aja

nsının

ve

Avru

pa

Çevr

e Bi

lgi v

e Gö

zlem

Ağı

nın

Kuru

lması H

akkı

nda

23 N

isan

2009

ta

rih v

e 40

1/20

09 sa

yılı

Kons

ey

Tüzü

ğü (A

T/40

1/20

09 A

ÇA (E

EA) –

23

Nis

an 2

009 )

Tür

kiye

, 200

3 yı

lında

“Av

rupa

Çev

re

Ajan

sı” ü

yesi

olm

uştu

r. 14

-15

Ekim

201

4 ta

rihle

rinde

Ank

ara’

da

gerç

ekleşt

irile

n üs

t düz

ey to

plan

tıda;

AÇA

ile

uzu

n va

deli

verim

li bi

r işb

irliğ

inin

sa

ğlan

masın

a yö

nelik

çalışm

alar

ele

alın

mış

olup

ÇŞB

ve

AÇA

arasın

da b

ir işb

irliğ

i do

küm

anı h

azırl

anmıştır.

Büyü

k öl

çüde

uyu

mlu

ÇŞ

B,

ÇED

İzin

ve

Dene

tim

Gene

l Müd

ürlüğü

28 O

cak

2003

ve

2500

7 sa

yılı

Resm

i Ga

zete

’de

yayı

mla

nan

4794

nu

mar

alı “

Avru

pa Ç

evre

Aja

nsın

a ve

Av

rupa

Bilg

i ve

Gözle

m A

ğına

Tü

rkiy

e Cu

mhu

riyet

inin

Katılı

mı i

le

İlgili

Ola

rak

Avru

pa T

oplu

luğu

ve

Türk

iye

Cum

huriy

eti A

rasın

da

Yapı

lan

Anlaşm

anın

Kab

ul E

dilm

esi

ile İl

gili

Müz

aker

eler

in N

ihai

Se

nedi

nin

ve T

ürki

ye C

umhu

riyet

i ile

Av

rupa

Top

luluğu

Ara

sında

Tür

kiye

Cu

mhu

riyet

inin

Avr

upa

Çevr

e Aj

ansı

ve A

vrup

a Bi

lgi v

e Gö

zlem

Ağı

na

Katılım

ı Anl

aşm

asının

O

nayl

anm

asının

Uyg

un

Bulu

nduğ

una

Dair

Kanu

n”

Çevr

eye İlişk

in B

azı D

irekt

ifler

in

Uyg

ulan

masın

a İlişk

in R

apor

ların

St

anda

rt v

e Ra

syon

el H

ale

Getir

ilmes

i Hak

kınd

a 23

Ara

lık 1

991

tarih

li ve

91/

692/

AET

sayı

lı Ko

nsey

Di

rekt

ifi (

91/6

92/A

ET R

apor

lam

a –

23 A

ralık

199

1 )

Üye

Ülk

eler

in R

apor

lam

a Di

rekt

ifi’n

i iç

huku

ka a

ktar

ma

soru

mlu

luğu

yok

tur.

Bu

Dire

ktif

ile Ü

ye Ü

lkel

er A

vrup

a Ko

misy

onu’

na ra

porla

ma

yapm

a yü

küm

lüğü

get

irilm

ekte

dir.

Avru

pa K

omisy

onun

a çe

şitli

dire

ktifl

er

hakkın

da y

apıla

cak

ulus

al ra

porla

mal

arın

dü

zenl

enm

esi v

e uy

gula

masın

a ai

t dü

zenl

emel

erdi

r. Bu

Dire

ktifi

n Av

rupa

Çe

vre

Ajan

sı ile

ilgi

li m

evzu

at il

e bi

rlikt

e de

ğerle

ndiri

lmes

i ger

ekm

ekte

dir.

Türk

iye

Avru

pa Ç

evre

Aja

nsı ü

yesi

olar

ak A

jans

’a

Kısm

en u

yum

lu

(Tür

kiye

’nin

Avr

upa

Çevr

e Aj

ansı’

na ü

yeliğ

i se

bebi

yle)

ÇŞ

B,

ÇED

İzin

ve

Dene

tim

Gene

l Müd

ürlüğü

116

AB M

evzu

atı

Mev

zuat

Ger

eklil

ikle

ri M

evzu

at U

yum

Dur

umu

Öng

örül

en U

yum

laştırm

a /U

ygul

ama

Tarih

i So

rum

lu K

urum

U

lusa

l Mev

zuat

bilg

i sağ

lam

akta

ve

AÇA

üyel

iği s

ebeb

i ile

zo

runl

u ol

an h

ava,

su, b

iyol

ojik

çeşit

lilik

ko

nula

rında

AÇA

’ya

düze

nli o

lara

k ra

porla

ma

yapm

akta

dır.

Avru

pa P

arla

men

tosu

ve

Kons

eyi 4

N

isan

2001

tarih

ve

2001

/331

/AT

sayı

lı Çe

vre

Dene

timle

ri İç

in

Min

imum

Krit

erle

r Tav

siye

Kara

rı (R

MCE

I) (2

001/

331/

AT R

MCE

I - 4

N

isan

200

1)

Üye

Devl

etle

rin Ç

evre

sel

Dene

timle

rde

Kulla

naca

kları A

sgar

i Ö

lçüt

leri

Belir

leye

n 4

Nisa

n 20

01

Tarih

li ve

200

1/33

1/AT

Sayılı

Avr

upa

Parla

men

tosu

ve

Kons

ey T

avsiy

e Ka

rarı

Bir ö

neri

nite

liğin

dedi

r, ba

ğlayıcılığı

yok

tur.

AB ü

yesi

ülke

lerin

süre

çler

ini b

irbiri

yle

uyum

laştırm

ak v

e sü

rekl

iliği

sağl

amak

am

acı t

aşım

akta

dır,

bu n

eden

le iç

huk

uka

akta

rım y

erin

e çe

vre

dene

tim v

e iz

lem

e ile

ilg

ili u

lusa

l mev

zuatın

öne

riler

i uyg

ulam

ada

karşıla

yıp

karşıla

madığı k

ritik

tir.

Çevr

e de

netim

lerin

e ilişk

in m

evzu

at R

MCE

I ta

vsiy

eler

ini b

üyük

ölç

üde

kaps

amak

tadı

r. Ku

rum

sal k

apas

iteni

n ge

liştir

ilmes

i içi

n kı

saca

ihtiy

aç d

uyul

an fa

aliy

etle

r;

Elek

tron

ik o

rtam

a alın

an ç

evre

de

netim

lerin

e ilişk

in y

azılı

mın

sü

rdür

üleb

ilirli

ğini

n sa

ğlan

ması v

e ge

rekl

i ha

llerd

e re

vize

edi

lmes

i, De

netim

le a

laka

lı yı

llık

eğiti

m

prog

ram

ların

ın a

rttırılm

ası v

e he

r de

netim

gör

evlis

inin

mut

laka

yıld

a bi

r kez

eğ

itim

alm

alarının

sağl

anm

asıdır.

Büyü

k öl

çüde

uyu

mlu

ÇŞ

B,

ÇED

İzin

ve

Dene

tim

Gene

l Müd

ürlüğü

21 K

asım

200

8 ta

rihli

ve 2

7061

sayı

lı Re

smi G

azet

e’de

yayım

lana

n “Ç

evre

De

netim

i Yön

etm

eliğ

i ”

Çevr

e De

netim

i Yön

etm

eliğ

i gü

ncel

leni

rken

RM

CEI’d

en b

üyük

öl

çüde

yar

arla

nılm

ıştır.

Halkın

Çev

rese

l Bilg

iye

Erişi

mi

Hakkın

da 2

003/

4/AT

sayı

lı ve

28

Oca

k 20

03 ta

rihli

Avru

pa

Parla

men

tosu

ve

Kons

ey D

irekt

ifi

(200

3/4/

AT Ç

evre

sel B

ilgiy

e Er

işim

–

28 O

cak

2003

)

Ülk

emizd

e 49

82 sa

yılı

Bilg

i Edi

nme

Hakkı

Kanu

nu ç

erçe

vesin

de b

irçok

hük

üm, i

lgili

AB

Dire

ktifi

ile

uyum

ludu

r.

Kısm

en u

yum

lu

(Tür

kiye

Aar

hus

Sözle

şmes

i’ne

tara

f de

ğild

ir. A

arhu

s Sö

zleşm

esin

i uyg

ulam

a ve

uyu

m ta

m ü

yelik

pe

rspe

ktifi

çer

çeve

sinde

de

ğerle

ndiri

lece

ktir.

)

Ulu

sal M

evzu

at g

enel

ola

rak

2003

/4/A

T sa

yılı

Dire

ktif

ile

uyum

lu o

lup,

tam

uyu

mun

AB

’ye

k atılım

dan

2 se

ne

önce

tam

amla

nması

öngö

rülm

ekte

dir.

ÇŞB

24 E

kim

200

3 ta

rihli

ve 2

5269

sayı

lı Re

smi G

azet

e ’de

yayım

lana

n 49

82

num

aralı “

Bilg

i Edi

nme

Kanu

nu”

22 K

asım

200

5 ta

rihli

ve 2

6001

sayı

lı Re

smi G

azet

e’de

yayım

lana

n 54

32

num

aralı “

Bilg

i Edi

nme

Hakkı

Kanu

nund

a De

ğişik

lik Y

apılm

asın

a Da

ir Ka

nun”

T.

C. A

naya

sası

– M

adde

40,

56

ve 7

4 13

Haz

iran

2006

tarih

li ve

261

67

sayı

lı Re

smi G

azet

e ’de

yayım

lana

n 54

91 n

umar

alı “

Çevr

e Ka

nunu

nda

Değişik

lik Y

apılm

asın

a Da

ir Ka

nun”

11

Oca

k 20

03 ta

rihli

ve 2

4990

sayı

lı

117

AB M

evzu

atı

Mev

zuat

Ger

eklil

ikle

ri M

evzu

at U

yum

Dur

umu

Öng

örül

en U

yum

laştırm

a /U

ygul

ama

Tarih

i So

rum

lu K

urum

U

lusa

l Mev

zuat

Resm

i Gaz

ete’

de y

ayım

lana

n 47

78

num

aralı “

Çeşit

li Ka

nunl

arda

De

ğişik

lik Y

apılm

asın

a İlişk

in K

anun

” 10

Kasım

198

4 ta

rihli

ve 1

8751

sayı

lı Re

smi G

azet

e ’de

yayım

lana

n 30

71

num

aralı “

Dile

kçe

Hakkının

Ku

llanı

lmasın

a İlişk

in K

anun

” 27

Nisa

n 20

04 ta

rihli

ve 2

5445

sayı

lı Re

smi G

azet

e’de

yayım

lana

n “B

ilgi

Edin

me

Hakkı K

anun

unun

U

ygul

anm

asın

a ilişk

in E

sas v

e U

sulle

r Hak

kınd

a Yö

netm

elik

” 18

Şub

at 2

014

tarih

li ve

289

17 sa

yılı

Resm

i Gaz

ete ’

de y

ayım

lana

n “T

BMM

Baş

kanlığı B

ilgi E

dinm

e Ha

kkı U

ygul

ama

Yöne

tmel

iği”

Avru

pa T

oplu

luğu

’nda

Mek

ânsa

l Bilg

i İç

in A

ltyapı O

luşt

urul

masın

a İlişk

in 1

4 M

art 2

007

tarih

li ve

200

7/2/

AT sa

yılı

Avru

pa P

arla

men

tosu

ve

Kons

ey

Dire

ktifi

(200

7/2/

AT IN

SPIR

E

- 14

Mar

t 200

7 )

Ulu

sal C

oğra

fi Bi

lgi S

istem

i kap

samın

daki

co

ğraf

i ver

i tem

aları i

le b

unla

ra a

it ta

nım

ve

kaps

amla

rın, A

vrup

a M

ekân

sal V

eri

Alty

apısı

(IN

SPIR

E) D

irekt

ifi v

e uy

gula

ma

esas

ları

da d

ikka

te a

lınar

ak b

elirl

enm

esi

gere

kmek

tedi

r. Bu

kap

sam

da D

irekt

if ile

uyu

mlu

Ulu

sal

Coğr

afi B

ilgi S

istem

i alty

apısı

kur

ulum

u ça

lışm

aların

da;

Veri

tanı

mla

ma

dokü

man

ların

ın

hazır

lanm

ası v

e ve

ri de

ğişim

fo

rmat

ların

ın b

elirl

enm

esi,

Coğr

afi v

erile

rin y

ayım

lanm

ası i

le il

gili

ağ

serv

isler

ine

ilişk

in e

sasla

rın b

elirl

enm

esi,

Re

smi v

e öz

el k

urum

ve

kuru

luşla

rca

üret

ilen

coğr

afi v

erile

rin b

elirt

ilen

çerç

eved

e su

nulm

ası,

veri

yayı

n

Kısm

en u

yum

lu

Türk

iye

Coğr

afi B

ilgi

Stra

tejis

i ve

Eyle

m P

lanı

: 20

18 I

I. Dö

nem

i

ÇŞB,

Co

ğraf

i Bilg

i Sist

emle

ri Ge

nel M

üdür

lüğü

4 Te

mm

uz 2

011

tarih

li ve

279

84

sayı

lı Re

smi G

azet

e’de

yayım

lana

n “ Ç

evre

ve Şe

hirc

ilik

Baka

nlığı’nın

Te

şkila

t ve

Göre

vler

i Hak

kınd

a Ka

nun

Hükm

ünde

Kar

arna

me ”

2

0 M

art 2

015

tarih

li ve

293

01 sa

yılı

Resm

i Gaz

ete ’

de y

ayım

lana

n “U

lusa

l Co

ğraf

i Bilg

i Sist

emin

in K

urul

ması v

e Yö

netil

mes

i Hak

kınd

a Yö

netm

elik

”,

Baka

nlar

Kur

ulun

un 2

9.12

.201

4 ta

rihli

2014

/717

9 sa

yılı

kara

rı ile

on

ayla

nmış

ve y

ürür

lüğe

girm

iştir.

118

AB M

evzu

atı

Mev

zuat

Ger

eklil

ikle

ri M

evzu

at U

yum

Dur

umu

Öng

örül

en U

yum

laştırm

a /U

ygul

ama

Tarih

i So

rum

lu K

urum

U

lusa

l Mev

zuat

birim

lerin

in c

oğra

fi ve

riyi c

oğra

fi bi

lgi

tekn

oloj

ilerin

e da

yalı

olar

ak su

nmasının

sa

ğlan

ması,

U

lusla

rara

sı ve

ri pa

ylaşım

ağl

arın

a ka

tılım

sağl

anm

ası,

Ve

ri ya

yın

birim

lerin

in p

aylaşa

cağı

ver

iler

için

met

a-ve

riler

in h

azırl

anm

ası v

e ka

yded

ilmes

i, U

lusa

l Coğ

rafi

Bilg

i Sist

emi k

ulla

nımı

yaygın

laştırı

lması h

usus

ların

a ye

r ve

rilm

esi g

erek

mek

tedi

r.

Çevr

e ile

ilgi

li be

lirli

plan

lar v

e pr

ogra

mla

rın h

azırl

anm

asın

da h

alkı

n ka

tılım

ının

sağl

anm

ası v

e ha

lkın

ka

tılım

ı ve

yargıy

a er

işim

ile

ilgili

85

/337

/AET

ve

96/6

1/AT

sayı

lı ko

nsey

dire

ktifl

erin

de d

eğişi

klik

ya

pılm

ası h

akkı

nda

26 M

ayıs

2003

ta

rihli

ve 2

003/

35/A

T sa

yılı

Avru

pa

Parla

men

tosu

ve

Kons

ey D

irekt

ifi

(200

3/35

/AT

Halkın

Katılı

mı –

3

Mayıs

200

3)

ÇED

Yöne

tmel

iği h

alkı

n ka

tılım

ını ş

art

koşm

akta

dır.

Anca

k Bi

lgiy

e Er

işim

Di

rekt

ifi’n

de sö

z kon

usu

oldu

ğu g

ibi A

arhu

s Sö

zleşm

esi t

emel

li ba

zı hu

susla

rın iç

hu

kuka

akt

arılm

ası t

am ü

yelik

per

spek

tifi

çerç

eves

inde

değ

erle

ndiri

lece

ktir.

Çe

vres

el E

tki D

eğer

lend

irmes

i (ÇE

D) v

e St

rate

jik Ç

evre

sel D

eğer

lend

irme

(SÇD

) Ha

lkın

Katılı

mı D

irekt

ifi il

e ilişk

ilidi

r ve

bu

Dire

ktifl

erin

uyg

ulam

aya

geçi

rilm

esin

de

önem

li bi

r yer

e sa

hipt

ir.

Ayrıc

a, ç

evre

dire

ktifl

eri k

apsa

mın

da

hazır

lana

n pl

an v

e pr

ogra

mla

ra h

alkı

n er

ken

ve e

tkin

katılı

mı v

e bi

lgile

ndiri

lmes

i sa

ğlan

malıdır.

Kısm

en u

yum

lu

(Tür

kiye

Aar

hus

Sözle

şmes

i’ne

tara

f de

ğild

ir. A

arhu

s Sö

zleşm

esin

i uyg

ulam

a ve

uyu

m ta

m ü

yelik

pe

rspe

ktifi

çer

çeve

sinde

de

ğerle

ndiri

lece

ktir.

)

ÇŞ

B

11 A

ğust

os 1

983

tarih

li ve

181

32

sayı

lı Re

smi G

azet

e’de

yayım

lana

n 28

72 n

umar

alı “

Çevr

e Ka

nunu

” 13

Haz

iran

2006

tarih

li ve

261

67

sayı

lı Re

smi G

azet

e ’de

yayım

lana

n 54

91 n

umar

alı “

Çevr

e Ka

nunu

nda

Değişik

lik Y

apılm

asın

a Da

ir Ka

nun”

ÇE

D sü

reci

ne h

alkı

n ka

tılım

ı rev

ize

edile

n ÇE

D Yö

netm

eliğ

i ile

uy

gula

nmak

tadı

r. “

Stra

tejik

Çev

rese

l Değ

erle

ndirm

e (S

ÇD) Y

önet

mel

iği”

ile

kam

u ku

rum

ları

tara

fında

n ha

zırla

nan

belir

li pl

an v

e pr

ogra

mla

r a h

alkı

n ka

tılım

ının

sağl

anac

aktır

. Çe

vre

kanu

nu u

yarın

ca Ç

ED so

nucu

alın

an k

arar

ların

uyg

ulan

ması i

çin

yargıla

ma

usul

ünün

bel

irlen

mes

i 20

Oca

k 19

82 ta

rihli

ve 1

7580

sayı

lı

119

AB M

evzu

atı

Mev

zuat

Ger

eklil

ikle

ri M

evzu

at U

yum

Dur

umu

Öng

örül

en U

yum

laştırm

a /U

ygul

ama

Tarih

i So

rum

lu K

urum

U

lusa

l Mev

zuat

Resm

i Gaz

ete’

de y

ayım

lana

n 25

77

num

aralı “

İdar

i Yar

gıla

ma

Usu

lü

Kanu

nu”

11

Ağu

stos

198

3 ta

rihli

ve 1

8132

sa

yılı

Resm

i Gaz

ete’

de y

ayım

lana

n 28

72 n

umar

alı “

Çevr

e Ka

nunu

” (3

0.

Mad

de il

e “B

ilgi E

dinm

e ve

Baş

vuru

Ha

kkı”

) ÇE

D yö

netm

eliğ

inin

9. M

adde

si ile

“H

alkı

n Ka

tılım

ı Top

lantıla

rı”

yapı

lmak

tadı

r.

Çevr

enin

Cez

a Hu

kuku

Ara

cılığı İ

le

Koru

nması 2

008/

99/A

T sa

yılı

19

Kasım

200

8 ta

rihli

Avru

pa

Parla

men

tosu

ve

Kons

ey D

irekt

ifi

(200

8/99

/AT

Çevr

esel

Suç

– 1

9 Ka

sım 2

008)

Türk

mev

zuatın

da, ç

evre

nin

ceza

huk

uku

aracılığı

ile

koru

nmasın

a yö

nelik

bazı

hükü

mle

r bul

unm

akla

birl

ikte

tam

uyu

m

için

ilav

e hü

küm

lere

ihtiy

aç b

ulun

mak

tadı

r.

Dire

ktifi

n uy

um d

üzey

i kon

usun

daki

ça

lışm

a ve

değ

erle

ndirm

eler

Çev

re v

e Şe

hirc

ilik

Baka

nlığı H

ukuk

Müş

avirl

iğin

ce

yürü

tülm

ekte

olu

p, u

yum

laştırı

lması

konu

sund

aki ç

alışm

aların

Ada

let B

akan

lığı

ile b

erab

er y

apılm

ası g

erek

mek

tedi

r.

Kısm

en u

yum

lu

ÇŞB,

Hu

kuk

Müş

avirl

iği

Adal

et B

akan

lığı

12 E

kim

200

4 ta

rihli

ve 2

5611

sayı

lı Re

smi G

azet

e’de

yayım

lana

n 52

37

num

aralı “

Türk

Cez

a Ka

nunu

”

2006

/21/

AT v

e 20

09/3

1/AT

sayı

lı Di

rekt

ifler

le D

eğişt

irile

n Çe

vres

el

Zara

rın Ö

nlen

mes

i ve İy

ileşt

irilm

esi

İle İl

gili

Çevr

esel

Sor

umlu

luk

Hakkın

da 2

004/

35/A

T sa

yılı

21 N

isan

2004

tarih

li Av

rupa

Par

lam

ento

su v

e Ko

nsey

Dire

ktifi

Ce

za h

ukuk

u ar

acılığı

yla

çevr

enin

ko

runm

asın

a ilişk

in 1

9 Ka

sım 2

008

tarih

li ve

200

8/99

/AT

sayı

lı Av

rupa

Pa

rlam

ento

su v

e Ko

nsey

Dire

ktifi

(2

004/

35/A

T Çe

vres

el S

orum

lulu

k –

21 N

isan

200

4 )

Dire

ktifi

n ge

rekl

ilikl

eri kısa

ca şu

nlar

dır;

• Çe

vres

el so

rum

lulu

k ka

psam

ında

ye

r ala

cak

faal

iyet

lerin

ve

zara

r ölç

eğin

in

belir

lenm

esi,

bu fa

aliy

etle

r ile

çev

rese

l za

rara

sebe

p ol

an iş

letm

eler

in b

u za

rarın

iy

ileşt

irilm

esin

den

mal

i ola

rak

soru

mlu

tu

tulm

ası,

•

Çevr

esel

zara

rın o

luşu

p ol

uşm

adığını v

e işl

etm

enin

soru

mlu

olu

p ol

madığını t

espi

t ede

bilm

ek iç

in

kulla

nıla

cak

değe

rlend

irme

yönt

emle

rinin

be

lirle

nmes

i, D

irekt

if ‘in

uyg

ulan

masın

da

soru

mlu

luğu

bul

unan

yet

kili

mak

amın

vey

a m

akam

ların

bel

irlen

mes

i,

• Çe

vres

el ri

skin

ve

zara

rın

Kısm

en u

yum

lu

2018

II. D

önem

ÇŞ

B,

Huku

k M

üşav

irliğ

i

Ulu

sal m

evzu

atta

çev

rese

l so

rum

luluğa

ilişk

in m

evcu

t dü

zenl

emel

er:

Anay

asanın

56.

ve

125.

Mad

dele

ri 11

Mar

t 200

5 ta

rihli

ve 2

5752

sayı

lı Re

smi G

azet

e’de

yayım

lana

n 53

12

num

aralı “

Deni

z Çev

resin

in P

etro

l ve

Diğe

r Zar

arlı

Mad

dele

rle

Kirle

nmes

inde

Aci

l Dur

umla

rda

Müd

ahal

e ve

Zar

arla

rın T

azm

ini

Esas

ların

a Da

ir Ka

nun”

25

77 sa

yılı İd

ari Y

argı

lam

a U

sulü

Ka

nun

ve A

naya

sanı

n 12

5.

Mad

desin

e gö

re g

erçe

k ve

tüze

l kişil

erin

idar

i işle

mle

rin, y

etki

, şek

il,

120

AB M

evzu

atı

Mev

zuat

Ger

eklil

ikle

ri M

evzu

at U

yum

Dur

umu

Öng

örül

en U

yum

laştırm

a /U

ygul

ama

Tarih

i So

rum

lu K

urum

U

lusa

l Mev

zuat

be

lirle

nmes

i ile

zara

rın iy

ileşt

irilm

esi

süre

cine

ilişk

in u

sul k

ural

ların

ın

oluş

turu

lması v

e dü

zenl

eyic

i / ö

nley

ici

faal

iyet

lerin

uyg

ulan

ması i

çin

yönt

emle

rin

belir

lenm

esi,

• Fa

aliy

et sa

hipl

erin

in b

u Di

rekt

iften

kay

nakl

anan

yük

ümlü

lükl

eri

karşıla

mal

arını s

ağla

yaca

k sig

orta

gib

i fin

ansa

l güv

ence

lerin

oluşt

urul

masını t

eşvi

k ed

ecek

bir

düze

nlem

e ya

pılm

ası,

• So

rum

lu fa

aliy

et sa

hibi

yü

küm

lülü

kler

ini y

erin

e ge

tirm

ediğ

i ta

kdird

e, y

etki

li m

akam

ın g

erek

lilik

leri

yerin

e ge

tirm

esin

den

doğa

n m

aliy

etle

ri fa

aliy

et sa

hibi

nden

tazm

in e

debi

lmes

i içi

n bi

r usu

lün

oluş

turu

lması,

• Ye

tkili

mak

amın

kar

arla

rının

, ey

lem

lerin

in v

e ey

lem

de b

ulun

mam

asının

in

cele

nmes

ine

yöne

lik b

ir us

ulün

ol

uştu

rulm

ası,

• Za

rar g

ören

çev

reni

n es

ki h

alin

e ge

tirilm

esin

e ilişk

in y

ürüt

ülen

faal

iyet

lerin

de

netle

nmes

ine

ilişk

in u

sulü

n be

lirle

nmes

i, •

Sını

r öte

si işb

irliğ

i ve

danışm

a fa

aliy

etle

ri iç

in d

üzen

lem

e ya

pılm

ası.

sebe

p, k

onu

ve m

aksa

t yön

lerin

den

huku

ka u

ygun

luğu

nun

dene

tlenm

esi

için

mah

kem

eye

başv

urm

a ha

kkı

vardır.

Kişi

sel h

akla

rı za

rar g

ören

ler

de ta

zmin

at ta

l ebi

ile

mah

kem

eye

başv

urab

ilir.

4 Şu

bat 2

011

tarih

li ve

278

36 sa

yılı

Resm

i Gaz

ete’

de y

ayım

lana

n 60

98

num

aralı “

Türk

Bor

çlar

Kan

unu”

(41

ve 5

0. M

adde

ler)

11

Ağu

stos

198

3 ta

rihli

ve 1

8132

sa

yılı

Resm

i Gaz

ete ’

de y

ayım

lana

n 28

72 n

umar

alı “

Çevr

e Ka

nunu

” (3

/g

Mad

desi,

13.

15.

28.

30. M

adde

leri)

13

Haz

iran

2006

tarih

li ve

261

67

sayı

lı Re

smi G

azet

e ’de

yayım

lana

n 54

91 n

umar

alı “

Çevr

e Ka

nunu

nda

Değişik

lik Y

apılm

asın

a Da

ir Ka

nun”

24

Şub

at 2

011

tarih

li ve

278

36 sa

yılı

Resm

i Gaz

ete’

de y

ayım

lana

n 61

02

num

aralı “

Türk

Tic

aret

Kan

unu”

11

Mar

t 200

5 ta

rihli

ve 2

5752

sayı

lı Re

smi G

azet

e ’de

yayım

lana

n 53

12

num

aralı “

Deni

z Çev

resin

in P

etro

l ve

Diğe

r Zar

arlı

Mad

dele

rle

Kirle

nmes

inde

Aci

l Dur

umla

rda

Müd

ahal

e ve

Zar

arla

rın T

azm

ini

Esas

ların

a Da

ir Ka

nun ”

21

Eki

m 2

006

tarih

li ve

263

26 sa

yılı

Resm

i Gaz

ete ’

de y

ayım

lana

n “D

eniz

Çevr

esin

in P

etro

l ve

Diğe

r Zar

arlı

Mad

dele

rle K

irlen

mes

inde

Aci

l Du

rum

lard

a M

üdah

ale

ve Z

arar

ların

Ta

zmin

i Esa

sların

a Da

ir Ka

nunu

n U

ygul

ama

Yöne

tmel

iği”

121

5.8.2. Amaçlar, Hedefler ve Stratejiler

1. Amaç : Çevre Bilgi Sisteminin oluşturulması ve çevresel bilgiye erişimi sağlamak, ileri seviyede çevre korumayı hedefleyen bir çevre yönetim sisteminin geliştirilmesi amacıyla Türkiye Çevresel Bilgi Değişim ağının oluşturulması ve Çevresel Bilgiye erişimin sağlanması

Hedef : Çevre Bilgi Sisteminin kurulması, geliştirilmesi, yayınlaştırılması ve kurumsal kapasitenin geliştirilmesi, halkın bilgilendirilmesi için gerekli araçların geliştirilmesi

Strateji 1. Kurumlar arasında bir çevre bilgi değişim ağının kurulması

Strateji 2. Çevre Bilgi Sisteminin dinamik yapısının korunmasını sağlamak

Strateji 3. Halkı çevresel bilgiye erişim konusunda bilinçlendirmek ve Çevresel konularda karar

verme sürecine halkın katılımının sağlanması,

Strateji 4. Çevresel bilginin sürekli olarak üretilmesini ve sisteme girişini sağlamak.

Strateji 5. Kurumlar arasında çevresel bilgi değişimi ve paylaşımının yasal zemin üzerine oturtulması.

Strateji 6. Çevresel performansın izlenmesi

2. Amaç : ÇED’nin etkin uygulanmasını sağlamak

Hedef : Mevcut kurumsal yapının güçlendirilmesi ve ÇED sürecine dahil tüm ilgi gruplarının kapasitesinin geliştirilmesi.

Strateji 1. Hedef ilgi gruplarının etki değerlendirme teknikleri konusunda eğitimler düzenlenmesini sağlamak.

Strateji 2. Sektörel rehberlerin uygulaması, güncellenmesi ve söz konusu rehberlere yönelik

eğitimlerin düzenlenmesini sağlanmak.

Strateji 3. Bakanlığın ÇED alanında kapasitesinin güçlendirilmesini sağlamak.

Strateji 4. ÇED izleme ve raporlama ile ilgili kurumsal kapasitenin geliştirilmesini sağlamak.

3. Amaç : SÇD’nin uygulanabilirliğini sağlamak.

Hedef : Mevcut kurumsal yapının güçlendirilmesi ve SÇD sürecine dahil tüm ilgi gruplarının

kapasitesinin geliştirmesi.

Strateji 1. Bakanlık ve kurumların SÇD uygulama kapasitesinin geliştirilmesi,

Strateji 2. SÇD Yönetmeliği hakkında bilgilendirme faaliyetlerinin düzenlenmesi,

Strateji 3. SÇD Yönetmeliği uyarınca SÇD’ye tabi plan/programlara SÇD sürecinin uygulanmasına dair

destek verilmesi,

Strateji 4. İlgili kurum ve kuruluşların farkındalıklarının arttırılması

çalışmaları yürütülecektir.

5.8.3. Öncelikler ve Önlemler

Türkiye’nin Avrupa Birliği’ne üye olabilmesi için AB’nin taraf olduğu sözleşmeler çerçevesinde işbirliğine gitmesi, 2003 senesinde kabul edilen Türkiye Katılım Ortaklığı Belgesinde dile getirilmiştir

122

(Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı, 2011). “Sınır aşan Çevresel Etki Değerlendirmesi Sözleşmesi’ne (ESPOO Sözleşmesi) göre komşu Üye Ülkeler ile bilgi değişimi programları düzenlenmesi gerekecektir. Ayrıca, Avrupa Birliği 2005 senesinden beri Aarhus Sözleşmesine taraftır. Bu sözleşmenin üç temel prensibi bulunmaktadır: bilgiye erişim, halkın katılımı ve yargıya erişim. İlk iki prensip, 2003/4/AT sayılı Bilgiye Erişim Direktifi ve 2003/35/AT sayılı Halkın Katılımı Direktifi ile mevzuata geçirilmiştir. Yargıya erişim prensibi ise Aarhus Sözleşmesinin uygulanmasına dair 1367/2006 sayılı tüzük ile kabul edilmiştir. Türkiye Aarhus Sözleşmesi’ne taraf değildir, Aarhus Sözleşmesi tam üyelik perspektifi çerçevesinde değerlendirilecek olup Müzakere Pozisyon Belgemizde de belirtildiği gibi Aarhus Sözleşmesine uyum ve uygulamanın AB’ye katılım ile başlaması hedeflenmektedir.

AB Müktesebatının Üstlenilmesine İlişkin Türkiye Ulusal Programı (2008) kapsamında belirlenen öncelikler; idari kapasitenin güçlendirilmesinin yanı sıra, özellikle sınır aşan durumları da içeren yatay mevzuatın ve uluslararası çevre sözleşmeleri ile ilgili müktesebatın iç hukuka aktarılmasına ve uygulanmasına yönelik çalışmaların devam edilmesi olarak belirlenmiştir. Yatay Sektör açısından Ulusal Programda çevre müktesebatının kademeli olarak iç hukuka aktarılması birinci öncelik olarak benimsenmiştir.

Yatay mevzuatın geneli için geçerli olan ve bu bağlamda önceliklendirilen faaliyetler kısaca şunlardır:

• Kurumsal kapasite geliştirilmesi ve eğitim

o Mevcut deneyim, personel, çalışma şart ve kaynaklarının gözden geçirilmesi

o Yeni veya güncellenen hukuki araçların uygulamaya konulması,

o Yeni Mevzuatın projelere uygulanması için rehberlerin hazırlanması

• Veri ve bilgi yönetim sistemleri altyapısı

o Çevresel bilginin paylaşılması ve etkin karar verme süreçlerinin sağlanması için altyapının geliştirilmesi,

• Rapor hazırlanması ve yaygınlaştırılması, halkın bilgilendirilmesi

o Direktiflerin uygulanması konusunda raporlama yapılabilmesi için gerekli altyapının oluşturulması,

o Ulusal düzeyde çevre durum raporlarının hazırlanması (ayrıca kurum/kuruluşların çevresel zararın durumu, etkisi ve sonuçları konusunda hazırladığı raporlar).

Yatay mevzuat kapsamında 2007/2/AT sayılı INSPIRE, 2004/35/AT sayılı Çevresel Sorumluluk ve 2001/42/AT sayılı SÇD Direktifleri ileriye dönük planlamada stratejik öncelik taşıyan direktiflerdir. 2007/2/AT sayılı INSPIRE Direktifi için birincil mevzuat çalışması 2015 I. Döneminde tamamlanmış olup, ikincil mevzuat çalışmaları devam etmektedir. 2004/35/AT sayılı Çevresel Sorumluluk Direktifi için ulusal mevzuat çalışmaları tamamlanmak üzeredir. 2001/42/AT sayılı SÇD Direktifi ile ilgili olarak, 64. Hükümet Eylem Planı 165 numaralı eylemde; Stratejik Çevresel Değerlendirme çalışmalarına ilişkin ikincil mevzuat düzenlemelerinin 2016 yılı sonuna kadar tamamlanacağı hususu yer almaktadır. Ayrıca, SÇD Direktifi AB UEP 2014 / 2016 kapsamında ve ÇŞB Stratejik Planı (2015-2017) Altyapının güçlendirilmesi ve kapasite geliştirilmesi hedefi altında yer almaktadır. “Stratejik Çevresel Değerlendirme Yönetmeliği” 8 Nisan 2017 tarihli ve 30032 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmış ve yürürlüğe girmiştir. Mevzuat uyumlaştırılması açısından

123

2001/42/AT sayılı SÇD Direktifi öncelikli olarak kabul edilmiştir. Ayrıca, 2004/35/AT Çevresel Sorumluluk ve 2007/2/AT sayılı INSPIRE Direktifleri de benzer öneme sahiptir.

64. Hükümet Eylem Planı 172 numaralı eylem ve 2015-2018 Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Planı kapsamında Türkiye Coğrafi Bilgi Stratejisi ve Eylem Planı, Kalkınma Bakanlığı koordinasyonunda 2016 Yatırım Programında yer almıştır. Ayrıca, 2007/2/AT sayılı INSPIRE Direktifi’nin uygulanmasına yönelik olarak kapasitenin artırılması için Avrupa Birliği ve Türkiye Cumhuriyeti tarafından finanse edilen “Yatay Sektörde INSPIRE Direktifinin Uygulanmasına İlişkin Kapasite Geliştirilmesi için Teknik Yardım Projesi” başlatılmıştır.

2001/42/AT sayılı SÇD Direktifi ile ilgili olarak ÇŞB ÇED İzin ve Denetim Genel Müdürlüğü tarafından 2023 yılının sonuna kadar sektörler için hazırlanan plan ve programlara çevresel unsurların entegre edilmesi amacıyla uygulamaya ilişkin tecrübe kazanılması, yetkili kurumların kurumsal kapasitesinin güçlendirilmesi ve kurumsal yapılandırma çalışmalarının tamamlanması hedeflenmektedir. Bu Direktif ile ilgili olarak Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ÇED, İzin ve Denetim Genel Müdürlüğü tarafından IPA Kapasite Geliştirme projeleri kapsamında 2018 yılında başlamak üzere projesi önerisi geliştirilmiştir. Söz konusu Teknik Yardım 2001/42/AT sayılı SÇD Direktifi’nin etkin uygulanabilirliğinin sağlanması bakımından önemlidir.

Ulusal mevzuat 2004/35/AT sayılı Çevresel Sorumluluk Direktifi ile kısmen uyum içinde olup çalışmalar sürmektedir. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Hukuk Müşavirliği tarafından (Adalet Bakanlığı ve Orman ve Su İşleri Bakanlığı ana paydaş kurumlar) Avrupa Birliği ve Türkiye Cumhuriyeti tarafından finanse edilen “Yatay Sektörde Çevresel Sorumluluk Direktifinin Uygulanmasına İlişkin Kapasite Geliştirilmesi için Teknik Yardım Projesi” başlatılmıştır. Avrupa Birliği’ne Katılım İçin Ulusal Eylem Planı’nda çevresel zararın önlenmesi ve iyileştirilmesi ile faaliyetlerinden dolayı çevresel zarara sebebiyet veren işletmelerin bu zararın iyileştirilmesinden mali olarak sorumlu tutulması amacı ile birincil mevzuat olarak 2018 yılının II. Döneminde Çevresel Sorumluluk Kanunu’nun çıkarılması hedeflenmektedir. Bu hususlar gözetildiğinde Direktif ’in uyumlaştırılması kapsamında gerekli faaliyetler ise şu şekilde özetlenebilir:

Çevresel sorumluluk kapsamında yer alacak faaliyetlerin ve zarar ölçeğinin belirlenmesi, bu faaliyetler ile çevresel zarara sebep olan işletmelerin bu zararın iyileştirilmesinden mali olarak sorumlu tutulması,

Çevresel zararın oluşup oluşmadığını ve işletmenin sorumlu olup olmadığını tespit edebilmek için kullanılacak değerlendirme yöntemlerinin belirlenmesi, Direktif ‘in uygulanmasında sorumluluğu bulunan yetkili makamın veya makamların belirlenmesi,

Çevresel riskin ve zararın belirlenmesi ile zararın iyileştirilmesi sürecine ilişkin usul kurallarının oluşturulması ve düzenleyici / önleyici faaliyetlerin uygulanması için yöntemlerin belirlenmesi,

Faaliyet sahiplerinin bu Direktiften kaynaklanan yükümlülükleri karşılamalarını sağlayacak sigorta gibi finansal güvencelerin oluşturulmasını teşvik edecek bir düzenleme yapılması,

Sorumlu faaliyet sahibi yükümlülüklerini yerine getirmediği takdirde, yetkili makamın gereklilikleri yerine getirmesinden doğan maliyetleri faaliyet sahibinden tazmin edebilmesi için bir usulün oluşturulması,

124

Yetkili makamın kararlarının, eylemlerinin ve eylemde bulunmamasının incelenmesine yönelik bir usulün oluşturulması,

Zarar gören çevrenin eski haline getirilmesine ilişkin yürütülen faaliyetlerin denetlenmesine ilişkin usulün belirlenmesi,

Çevresel sorumluluğun uygulanmasına yönelik gerek merkez gerekse taşra teşkilatındaki ilgili personelin eğitimi, ayrıca, ilgili sektörün bilinçlendirilmesine yönelik eğitimlerin düzenlenmesi

Bir izleme ve değerlendirme sistemi kurulması ve işletilmesi faaliyetleri

Sınır ötesi işbirliği ve danışma faaliyetleri için düzenleme yapılması.

2011/92/AB sayılı ÇED Direktifi 2014 yılında 2014/52/AB Direktifi olarak değiştirilmiş ve bu değişim ile Direktif’in yasal ve teknik bağlamda geliştirilmesi hedeflenmiştir. Üye Devletler’in en geç 16 Mayıs 2017 tarihinden itibaren bu kuralları uygulaması beklenmektedir. Bu kapsamda Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ÇED İzin ve Denetim Genel Müdürlüğü tarafından 2007-2013 Çevre Operasyonel Programı kapsamında “Çevresel Etki Değerlendirmesi Alanında Kapasite Geliştirme Projesi” hazırlanmıştır. Proje kapsamında güncellenen Direktife uyum kapsamında aşağıdaki çalışmaların tamamlanması hedeflenmektedir;

ÇED Raporu Değerlendirmesine İlişkin Faaliyetler Mevzuat Çalışmaları (Mevzuat karşılaştırması) Kapasite Geliştirme Faaliyetleri PTD Değerlendirme ve Seçme-Eleme Kriterlerine İlişkin Faaliyetler (kılavuzların hazırlanması) İzleme Bilgi Sisteminin kurulması

2001/331/AT sayılı Çevre Denetimleri için Minimum Kriterler Tavsiye Kararı kurumsal kapasitenin geliştirilmesi için ihtiyaç duyulan faaliyetler; elektronik ortama alınan çevre denetimlerine ilişkin yazılımın sürdürülebilirliğinin sağlanması ve gerekli hallerde revize edilmesi, denetimle alakalı yıllık eğitim programlarının arttırılması ve her denetim görevlisinin mutlaka yılda bir kez eğitim almalarının sağlanmasıdır.

Tablo 5.8.2 Yatay Sektör Öncelikleri ve Önlemler

Öncelikli Mevzuat Önlemler 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023

SÇD Direktifi

Ulusal mevzuatın çıkarılması (TAMAMLANDI) Kapasite Geliştirme Kapsamında;

Bakanlık ve kurumların SÇD uygulama kapasitesinin geliştirilmesi

SÇD Yönetmeliği hakkında bilgilendirme faaliyetlerinin düzenlenmesi

SÇD Yönetmeliği uyarınca SÇD’ye tabi plan/programlara SÇD sürecinin uygulanmasına dair destek verilmesi

İlgili kurum ve kuruluşların farkındalıklarının arttırılması

Çevresel Sorumluluk Direktifi

Ulusal mevzuatın çıkarılması ve yetkili makamın belirlenmesi

Kapasite Geliştirme Kapsamında; Çevresel zararın oluşup oluşmadığına yönelik tespitin yapılabilmesine yönelik teknik altyapının sağlanması Çevresel zarardan sorumlu faaliyet sahibinin yükümlülüklerini yerine getirmemesi halinde yetkili makamın gereklilikleri yerine getirmesinden doğacak

125

Öncelikli Mevzuat Önlemler 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023

maliyetlerin karşılayabilmesine yönelik usullerin belirlenmesi Bir izleme ve değerlendirme sistemi kurulması Yeni rehberlerin yayınlanması

İlgili sektörün bilinçlendirilmesine yönelik faaliyeti

Yeni uzman personel alımı ve eğitim Faaliyetleri Mevzuat uyumlaştırması sonrasında çevresel zararın tespiti ve iyileştirilmesi ile Sigorta Sistemine yönelik altyapı çalışmalarının tamamlanması

INSPIRE Direktifi

Türkiye Coğrafi Bilgi Stratejisi ve Eylem Planının yayınlanması. Bu dökümana göre kurum ve kuruluşların coğrafi veri uyumlaştırılması çalışmalarını tamamlanması.

Türkiye Ulusal Coğrafi Bilgi Sistemi Altyapısının Kurulumu kapsamında Kapasite Geliştirme Kapsamında;

Ulusal Coğrafi Bilgi Sistemi kurulum faaliyetleri (Veri tanımlama dokümanlarının hazırlanması, veri değişim formatlarının belirlenmesi, Coğrafi verilerin yayımlanması ile ilgili ağ servislerine ilişkin esasların belirlenmesi, veri yayın birimlerinin paylaşacağı veriler için meta-veriler dokümanlarının hazırlanması

Ulusal Coğrafi Bilgi Sistemi kullanımının yaygınlaştırılması Faaliyetleri (yeni uzman personel alımı ve eğitim Faaliyetleri dahil)

Kurum ve Kuruluşların coğrafi veri uyumlaştırma faaliyetleri

5.9.Doğa Koruma

5.9.1. Mevcut Durum, Yasal ve Kurumsal Çerçeve

Doğa Koruma Sektörü altında yer alan AB Mevzuatı, tür ve habitatların korunması ile birlikte çeşitli amaçlarla yakalanan veya ticareti yapılan hayvanların istismar edilmesinin önlenmesini hedefleyen tüzük ve direktiflerden oluşmaktadır. Sektöre ait AB mevzuatı, 4 farklı direktif ve 10 farklı tüzüğün oluşturduğu 9 farklı konuda oluşmaktadır. Tüzük ve Direktiflere ait mevcut durum ve yasal çerçeve Tablo 5.9.1’de özetlenmiştir.

Doğa Koruma sektöründe yer alan direktif ve tüzüklerle ilgili yasal süreç ve uyum çalışmalarının başlatıldığı mevzuatta koordinasyondan sorumlu ve başlıca yetkili kurum Orman ve Su İşleri Bakanlığı olarak belirlenmiştir. Ancak, Yasadışı Kereste ve FLEGT Tüzükleri ile ilgili yetkili kurumlar henüz belirlenmemiş olup uyumla ilgili herhangi bir çalışma başlamamıştır.

126

Tabl

o 5.

9.1

Doğa

Kor

uma

Sekt

örü

Mev

cut D

urum

, Yas

al v

e Ku

rum

sal Ç

erçe

ve

AB M

evzu

atı

Mev

zuat

Ger

eklil

ikle

ri M

evzu

at

Uyu

m

Duru

mu

Öng

örül

en

Uyu

mlaştırm

a /

Uyg

ulam

a Ta

rihi

Soru

mlu

Kur

um

Ulu

sal M

evzu

at

Yaba

ni F

auna

ve

Flor

a ile

Ha

bita

tların

ın

Koru

nmasın

a İlişk

in

92/4

3/AE

T sa

yılı

Dire

ktif

Habi

tat D

irekt

ifi

Yetk

ili

otor

iteni

n ta

nım

lanm

ası

Kısm

en

uyum

lu

Uyu

mlaştırm

a:

2017

Uyg

ulam

a:

2017

sonu

OSİ

B

Tasla

k “T

abia

tı ve

Bi

yolo

jik

Çeşit

liliğ

i Kor

uma

Kanu

nu”

11

Ağus

tos

1983

ta

rihli

ve

1813

2 sa

yılı

Resm

i Ga

zete

’de

yayı

mla

nan

2872

nu

mar

alı

“Çev

re K

anun

u” (

3/g

Mad

desi,

13

. 15.

28.

30. M

adde

leri)

13

Hazir

an

2006

ta

rihli

ve

2616

7 sa

yılı

Resm

i Ga

zete

’de

yayı

mla

nan

5491

nu

mar

alı

“Çev

re

Kanu

nund

a De

ğişik

lik

Yapı

lmasın

a Da

ir Ka

nun”

11

Ağus

tos

1983

ta

rihli

ve

1813

2 sa

yılı

Resm

i Ga

zete

’de

yayı

mla

nan

2873

nu

mar

alı

“Mill

i Par

klar

Kan

unu”

13 K

asım

198

9 ta

rihli

ve 2

0341

sa

yılı

Resm

i Ga

zete

’de

yayı

mla

nan

“Öze

l Çe

vre

Koru

ma

Bölg

eler

ine

İlişk

in

Kanu

n Hü

kmün

de K

arar

nam

e”

23

Tem

muz

19

83

tarih

li ve

18

113

sayı

lı Re

smi

Gaze

te’d

e ya

yım

lana

n 28

63

num

aralı

Ulu

sal

Alan

Li

stes

inin

ha

zırla

nması

(pSC

A- M

adde

4)

Öze

l M

uhaf

aza

Alan

ların

ın

(SAC

) bel

irlen

mes

i

Öze

l M

uhaf

aza

Alan

ların

ın

Yöne

timin

in P

lanl

anm

ası

Habi

tat

ve

türle

rin

koru

nması

ve i

zlenm

esi

için

bi

r sist

emin

gel

iştiri

lmes

i

Belir

li ha

yvan

tü

rlerin

in

avla

nması/ö

ldür

ülm

esin

in

yasa

klan

ması

ve

izlem

e sis

tem

inin

gel

iştiri

lmes

i

Halkın

/top

lum

un

ve

payd

aşla

rın b

ilinç

lend

irilm

esi

127

AB M

evzu

atı

Mev

zuat

Ger

eklil

ikle

ri M

evzu

at

Uyu

m

Duru

mu

Öng

örül

en

Uyu

mlaştırm

a /

Uyg

ulam

a Ta

rihi

Soru

mlu

Kur

um

Ulu

sal M

evzu

at

“Kül

tür

ve

Tabi

at

Varlı

klarını

Koru

ma

Kanu

nu”

1 Te

mm

uz

2004

ta

rihli

ve

2550

9 sa

yılı

Resm

i Ga

zete

’de

yayı

mla

nan

5199

nu

mar

alı

“Hay

vanl

arı K

orum

a Ka

nunu

”

11

Tem

muz

20

03

tarih

li ve

25

165

sayı

lı Re

smi

Gaze

te’d

e ya

yım

lana

n 49

15

num

aralı

“Kar

a Av

cılığı K

anun

u”

4 N

isan

1971

tar

ihli

ve 1

3799

sa

yılı

Resm

i Ga

zete

’de

yayı

mla

nan

1380

num

aralı

“Su

Ürü

nler

i Kan

unu”

14 N

isan

2016

tar

ihli

ve 2

9684

sa

yılı

Resm

i Ga

zete

’de

yayı

mla

nan

“Av

ve

Yaba

n Ha

yvan

ların

ın

ve

Yaşa

m

Alan

ların

ın

Koru

nması,

Zara

rlıla

rıyla

Müc

adel

e U

sul v

e Es

asla

rı Ha

kkın

da Y

önet

mel

ik”

Yaba

ni

Kuşla

rın

Koru

nmasın

a İlişk

in

2009

/147

/AT

sayı

lı Di

rekt

if

Yetk

ili

otor

iteni

n ta

nım

lanm

ası

Kısm

en

uyum

lu

-

OSİ

B

Tasla

k “T

abia

tı ve

Biy

oloj

ik

Çeşit

liliğ

i Kor

uma

Kanu

nu”

14 N

isan

2016

tar

ihli

ve 2

9684

sa

yılı

Resm

i Ga

zete

’de

EK1

de y

er a

lan

kuş t

ürle

rinin

de

ğerle

ndiri

lmes

i ve

göçm

en

türle

rin

düze

nli

bir

şeki

lde

izlen

mes

i

128

AB M

evzu

atı

Mev

zuat

Ger

eklil

ikle

ri M

evzu

at

Uyu

m

Duru

mu

Öng

örül

en

Uyu

mlaştırm

a /

Uyg

ulam

a Ta

rihi

Soru

mlu

Kur

um

Ulu

sal M

evzu

at

Öze

l Ko

rum

a Al

anla

rının

(S

PA) b

elirl

enm

esi

yayı

mla

nan

“Av

ve

Yaba

n Ha

yvan

ların

ın

ve

Yaşa

m

Alan

ların

ın

Koru

nması,

Zara

rlıla

rıyla

Müc

adel

e U

sul v

e Es

asla

rı Ha

kkın

da Y

önet

mel

ik”

11

Tem

muz

20

03

tarih

li ve

25

165

sayı

lı Re

smi

Gaze

te’d

e ya

yım

lana

n 49

15

num

aralı

“Kar

a Av

cılığı K

anun

u”

4 N

isan

2014

tar

ihli

ve 2

8962

sa

yılı

Resm

i Ga

zete

’de

yayı

mla

nan

“Sul

ak

Alan

ların

Ko

runm

ası Y

önet

mel

iği”

11

Ağus

tos

1983

ta

rihli

ve

1813

2 sa

yılı

Resm

i Ga

zete

’de

yayı

mla

nan

2873

nu

mar

alı

“Mill

i Par

klar

Kan

unu”

8 Ka

sım 2

004

tarih

li ve

256

37

sayı

lı Re

smi

Gaze

te’d

e ya

yım

lana

n “Y

aban

Ha

yatı

Koru

ma

ve

Yaba

n Ha

yatı

Geliş

tirm

e Sa

hala

rı ile

İlg

ili

Yöne

tmel

ik”

SPA’

lar

için

ku

ş po

püla

syon

ların

ın v

arlık

ların

ı sü

rdür

ebilm

esin

e yö

nelik

uy

gun

ölçü

de

gere

kli

tedb

irler

in a

lınm

ası

Ek 1

de

yer

alan

tür

lerin

ve

göçm

en

türle

rin

habi

tatla

rının

kor

unm

ası i

çin

özel

ko

rum

a te

dbirl

erin

in

alın

ması

Bütü

n ya

bani

kuş

tür

lerin

e yö

nelik

ge

nel

bir

koru

ma

siste

min

in o

luşt

urul

ması

mua

fiyet

vey

a ist

isnal

ar i

çin

izin

siste

mi o

luşt

urul

ması

Etki

li de

netim

ve

ya

sal

siste

mle

rin o

luşt

urul

ması

Kom

isyon

a gö

nder

ilece

k ra

porla

rın s

ağla

nabi

lmes

i içi

n bi

lgi s

istem

inin

oluşt

urul

ması

Yaba

ni

Hayv

an

Yetk

ili o

torit

enin

ta

nım

lanm

ası

Büyü

k Ö

lçüd

e U

yum

lu

Uyg

ulam

a:

Ek

lerd

e be

lirle

nmiş

türle

rin

ithal

at v

e ih

raca

tı, k

ontr

ol v

e

129

AB M

evzu

atı

Mev

zuat

Ger

eklil

ikle

ri M

evzu

at

Uyu

m

Duru

mu

Öng

örül

en

Uyu

mlaştırm

a /

Uyg

ulam

a Ta

rihi

Soru

mlu

Kur

um

Ulu

sal M

evzu

at

ve

Bitk

i Tü

rlerin

in,

Tica

retin

Dü

zenl

enm

esi

Yolu

yla

Koru

nmasın

a ilişk

in

338/

97/A

T sa

yılı

Kons

ey

Tüzü

ğü

CITE

S Tü

züğü

Yaba

ni

Hayv

an

ve

Bitk

i Tü

rlerin

in,

Tica

retin

Dü

zenl

enm

esi

Yolu

yla

Koru

nmasın

a ilişk

in

338/

97/A

T sa

yılı

Kons

ey

Tüzü

ğü’n

ün

Uyg

ulan

masın

a ilişk

in

Kura

lları

Belir

leye

n 86

5-20

06

No’

lu

onay

ları

ile il

gili

pros

edür

lerin

uyg

ulan

ması

için

ger

ekli

düze

nlem

eler

in

sağl

anm

ası

Ta

m u

ygul

ama

üyel

ikle

birl

ikte

ge

rçek

leşe

cekt

ir.

OSİ

B, G

THB

27 A

ralık

200

1 ta

rihli

ve 2

4623

sa

yılı

“Nes

li Te

hlik

e Al

tında

O

lan

Yaba

ni

Hayv

an v

e Bi

tki

Türle

rinin

U

lusla

rara

sı Ti

care

tine

İlişk

in

Sözle

şmen

in

Uyg

ulan

masın

a Da

ir Yö

netm

elik

”

06.0

8.20

04

tarih

li ve

25

545

sayı

lı Re

smi

Gaze

te’d

e ya

yım

lana

n ve

27

.12.

2001

ta

rihli

ve

2462

3 sa

yılı

Resm

i Ga

zete

’de

yayı

mla

nan

yöne

tmel

iği r

evize

ede

n “C

ITES

Tü

züğü

nün

Uyg

ulan

masın

a İlişk

in Y

önet

mel

ik”

27

Tem

muz

20

14

tarih

li ve

29

073

sayı

lı Re

smi

Gaze

te’d

e ya

yım

lana

n “N

esli

Tehl

ike

Altın

da O

lan

Yaba

ni H

ayva

n ve

Bi

tki

Türle

rinin

Dı

ş Ti

care

tine

Ona

y ve

izi

nler

iç

in

bir

siste

min

gel

iştiri

lmes

i

İnce

lem

e, d

eğer

lend

irme

ve

danışm

anlık

ların

ye

rine

getir

ilmes

ini

müm

kün

kıla

n bi

r sis

tem

in

geliş

tirilm

esi-

bilim

sel

otor

iteni

n ta

nım

lanm

ası

Topl

uluk

(AB)

iç

erisi

ndek

i tic

aret

ve

ha

reke

tler

için

ge

rekl

i pr

osed

ür

ve

otor

izasy

onun

sağl

anm

ası

İlgili

fo

rmla

rın

kulla

nılm

ası

için

pr

osed

ürle

rin

oluş

turu

lması

İhra

cat i

zinle

rinin

izle

nmes

ini

sağl

ayac

ak

bir

siste

min

ge

liştir

ilmes

i

Güm

rük

nokt

aların

daki

ha

lkın

bilg

ilend

irilm

esi

130

AB M

evzu

atı

Mev

zuat

Ger

eklil

ikle

ri M

evzu

at

Uyu

m

Duru

mu

Öng

örül

en

Uyu

mlaştırm

a /

Uyg

ulam

a Ta

rihi

Soru

mlu

Kur

um

Ulu

sal M

evzu

at

Tüzü

k

Uyu

mun

izle

nmes

i ve

gere

kli

oldu

ğund

a ya

sal

yolla

ra

başv

urul

abilm

esi

için

et

kin

bir

dene

tlem

e,

izlem

e ve

ya

ptırı

m

siste

min

in

geliş

tirilm

esi

CITE

S O

fisle

rinin

ku

rulm

ası O

SİB,

GT

HB v

e Gü

mrü

k ve

Ti

care

t Bak

anlığı

tara

fında

n be

lirle

nece

ktir.

İlişk

in T

ebliğ

”

Öne

mli

güm

rük

nokt

aların

da

CITE

S of

isler

inin

kur

ulm

ası v

e işl

etilm

esi

İhla

l du

rum

unda

ge

rekl

i ya

ptırı

mla

rın

uygu

lanm

asını

sağl

amak

iç

in

gere

kli

tedb

irler

in a

lınm

ası

Baca

ktan

Ya

kala

yan

Tuza

kların

ve

in

sani

st

anda

rtla

rda

olm

ayan

tu

zakl

arın

To

plul

ukta

Ku

llanı

mını

ve

Bu

Tuza

kların

Ku

llanı

ldığı

Ülk

e M

enşe

ili

Bazı

Yaba

ni

Hayv

an

Yetk

ili

kuru

mun

ta

nım

lanm

ası

Büyü

k Ö

lçüd

e U

yum

lu

Uyg

ulam

a:

31/1

2/20

20

OSİ

B

11

Tem

muz

20

03

tarih

li ve

25

165

sayı

lı Re

smi

Gaze

te’d

e ya

yım

lana

n 49

15

num

aralı

“Kar

a Av

cılığı K

anun

u”

Baca

ktan

ya

kala

ma

tuza

klarının

yas

akla

nması

Dire

ktif

Ek 1

ve E

k 2

ye u

ygun

ya

saklı

tür

liste

lerin

in

bilim

sel

dest

ek

alın

arak

ha

zırla

nması

97/6

02/E

C no

lu

kons

ey

kara

rının

ek’

inde

list

elen

miş

ülke

ler v

e yi

ne li

sted

e ve

rilen

ül

kele

rle

ilişk

ili

yaba

n ha

yvan

ların

a ai

t po

st

ve

diğe

r ür

ünle

rinin

ith

alatın

a

131

AB M

evzu

atı

Mev

zuat

Ger

eklil

ikle

ri M

evzu

at

Uyu

m

Duru

mu

Öng

örül

en

Uyu

mlaştırm

a /

Uyg

ulam

a Ta

rihi

Soru

mlu

Kur

um

Ulu

sal M

evzu

at

Türle

rine

Ait

Deri

ve İşle

nmiş

Ürü

nler

in

Topl

uluğ

a So

kulm

asını

Yasa

klay

an

3254

/91/

AET

sayı

lı Ko

nsey

Tü

züğü

izin

veril

mes

ini

sağl

ayan

ge

rekl

i dü

zenl

emen

in

oluş

turu

lması

97/6

02/E

C no

lu

kons

ey

kara

rının

ek’

inde

list

elen

miş

ülke

ler

dışın

daki

ülk

eler

den

yaba

ni h

ayva

nlar

a ai

t pos

t ve

diğe

r ür

ünle

rinin

ith

alatının

ya

sakl

anm

ası

için

ge

rekl

i dü

zenl

emen

in o

luşt

urul

ması

Etki

n bi

r izl

eme

ve y

aptırım

sit

emin

in g

elişt

irilm

esi

Yaba

ni

Hayv

anla

rın

Hayv

anat

Ba

hçel

erin

de

Barın

dırıl

masın

a ilişk

in

29

Mar

t 19

99

tarih

ve

99

/22/

AT

sayı

lı Ko

nsey

Dire

ktifi

Bü

yük

Ölç

üde

Uyu

mlu

OSİ

B –

DKM

PGM

11

Ağus

tos

2007

ta

rihli

ve

2661

0 sa

yılı

Resm

i Ga

zete

’de

yayı

mla

nan

“Hay

vana

t Ba

hçel

erin

in

Kuru

luşu

ile

Ça

lışm

a U

sul

ve

Esas

ları

Hakkın

da Y

önet

mel

ik”

28

Mar

t 19

83

tarih

li ve

83

/129

/AET

sa

yılı

Belir

li Ya

vru

Fokl

arın

Kü

rkle

rinin

ve

Yetk

ili

kuru

mun

ta

nım

lanm

ası

Büyü

k Ö

lçüd

e U

yum

lu

GT

HB

22

Ağus

tos

2008

ta

rihli

ve

2697

5 sa

yılı

Resm

i Ga

zete

’de

yayı

mla

nan

“Bel

irli

Yavr

u Fo

kların

Kü

rkle

rinin

ve

Bu

nlar

dan

Elde

Ed

ilen

Ürü

nler

in

İthal

atının

Grön

land

fo

ku

(Pag

ophi

lus

groe

nlan

dicu

s)

ve

balo

nlu

fok

(Cys

toph

ora

crist

ata)

tü

rlerin

in y

avru

ların

dan

elde

132

AB M

evzu

atı

Mev

zuat

Ger

eklil

ikle

ri M

evzu

at

Uyu

m

Duru

mu

Öng

örül

en

Uyu

mlaştırm

a /

Uyg

ulam

a Ta

rihi

Soru

mlu

Kur

um

Ulu

sal M

evzu

at

Bunl

arda

n El

de

Edile

n Ü

rünl

erin

Ü

ye

Devl

etle

re

İthal

ine

İlişk

in

Kons

ey T

üzüğ

ü

edile

n ür

ünle

rin

ithal

atının

ya

sakl

anm

ası

Yasa

klan

masın

a İlişk

in

Yöne

tmel

ik”

Yasa

l çe

rçev

enin

ta

nım

lanm

ası

Fok

Ürü

nler

inin

Ti

care

ti’ni

n Dü

zenl

enm

esin

e Yö

nelik

10

07/2

009

(EC)

N

o’lu

Dü

zenl

emen

in

Uyg

ulan

masın

a İlişk

in

Kura

lları

Belir

leye

n 73

7/20

10

Sayı

lı Ko

nsey

Tüz

üğü

Yetk

ili

kuru

mun

ta

nım

lanm

ası

Uyu

mlu

değ

il Be

lirle

nmem

iştir

Tanı

mlı

deği

l -

Dire

ktift

e be

lirtil

en

fok

ürün

lerin

in

ithal

atının

ya

sakl

anm

ası

için

ya

sal

altlığı

n ol

uştu

rulm

ası

Dene

tim,

kont

rol

ve

ceza

land

ırma

mek

anizm

alarının

ta

nım

lanm

ası

Konu

ile

ilg

ili

süre

ce

dahi

l ol

acak

per

sone

lin v

e

Tica

ret

yapa

n fir

mal

arın

eğ

itim

i

133

AB M

evzu

atı

Mev

zuat

Ger

eklil

ikle

ri M

evzu

at

Uyu

m

Duru

mu

Öng

örül

en

Uyu

mlaştırm

a /

Uyg

ulam

a Ta

rihi

Soru

mlu

Kur

um

Ulu

sal M

evzu

at

20

Ekim

20

10

tarih

li ve

99

5/20

10

sayı

lı Pi

yasa

ya

Kere

ste

ve

Kere

ste

Ürü

nler

i Sü

ren

İşle

tmec

ilerin

Yü

küm

lülü

kler

ine İlişk

in T

üzük

995/

2010

sa

yılı

Tüzü

ğün

Uyg

ulan

ması

Kaps

amın

da

İzle

me

Kuru

luşla

rının

Ta

nınm

ası

ve

İpta

li ile

ilg

ili

Kura

llara

İlişk

in

23 Şu

bat

2012

ta

rihli

ve

363/

2012

sa

yılı

Tüzü

k

995/

2010

sa

yılı

Tüzü

ğün

Uyg

ulan

ması

Konu

sund

a İz

lem

e Ku

ruluşla

rının

Yetk

ili

otor

iteni

n be

lirle

nmes

i ve

yasa

l altlığın

ol

uştu

rulm

ası

Uyu

mlu

değ

il Be

lirle

nmem

iştir

Tanı

mlı

deği

l -

Yasa

dışı

Kere

ste

Tica

retin

in

önle

nmes

i sis

tem

inin

ge

liştir

ilmes

i

Dene

tim

ve

Kont

rol

siste

min

in g

elişt

irilm

esi

Eğiti

m,

bilin

çlen

dirm

e ve

fa

rkın

dalık

ar

tırm

a ça

lışm

aları

134

AB M

evzu

atı

Mev

zuat

Ger

eklil

ikle

ri M

evzu

at

Uyu

m

Duru

mu

Öng

örül

en

Uyu

mlaştırm

a /

Uyg

ulam

a Ta

rihi

Soru

mlu

Kur

um

Ulu

sal M

evzu

at

Kont

rolle

ri ve

Ge

rekl

i Ö

zen

Sist

emi

ile İ

lgili

de

taylı

kura

lları

üzer

ine

6 Te

mm

uz

2012

ta

rihli

ve

607/

2012

sa

yılı

Tüzü

k

2173

/200

5-

20

Aralık

20

05

tarih

li ve

21

73/2

005

sayı

lı AB

’ye

Kere

ste

İthal

atın

a ilişk

in

FLEG

T Li

sans

lam

a Si

stem

inin

Ku

rulm

asın

a Da

ir Tü

zük

1024

/200

8 –

2173

/200

5 sa

yılı

Tüzü

ğün

Uyg

ulan

ması

Konu

sund

a Ay

rıntılı

Önl

emle

ri

Yetk

ili

otor

iteni

n be

lirle

nmes

i ve

yasa

l altlığın

ol

uştu

rulm

ası

Uyu

mlu

değ

il

Belir

lenm

emişt

ir

Tanı

mlı

deği

l

-

FLEG

T lis

ansla

ndırm

a sis

tem

inin

gel

iştiri

lmes

i

Taki

p ve

izl

eme

siste

min

in

kuru

lması

FLEG

T lis

ansın

a sa

hip

olm

ayan

ker

este

lerin

itha

lat/

ih

raca

tının

ön

lenm

esi

için

ya

ptırı

m

siste

min

in

kuru

lması

FLEG

T lis

ansın

a sa

hip

olan

ke

rest

eler

in

ithal

at/

ihra

catın

ın

sağl

anm

ası

için

te

şvik

m

ekan

izmasının

ol

uştu

rulm

ası

135

AB M

evzu

atı

Mev

zuat

Ger

eklil

ikle

ri M

evzu

at

Uyu

m

Duru

mu

Öng

örül

en

Uyu

mlaştırm

a /

Uyg

ulam

a Ta

rihi

Soru

mlu

Kur

um

Ulu

sal M

evzu

at

Ort

aya

Koya

n 17

Ek

im

2008

ta

rihli

ve

1024

/200

8 sa

yılı

Tüzü

k

Eğiti

m,

bilin

çlen

dirm

e ve

fa

rkın

dalık

ar

tırm

a ça

lışm

aları

136

AB’nin Doğa Koruma sektörü kapsamında en önemli mevzuatı, NATURA 2000 olarak adlandırılan koruma ağlarının kurulması yoluyla biyolojik çeşitliliğin korunmasını hedefleyen Habitat ve Kuş Direktifleri ile nesli tehlikede olan yabani hayvan ve bitki türlerinin ticaretinin düzenlenmesini hedefleyen CITES Tüzüğüdür. Habitat ve Kuş Direktifleri, biyolojik çeşitliliğin korunması amacı ile öncelikli olarak Özel Muhafaza Alanları (Special Areas of Conservation –SACs / Habitat Direktifinde)’nın, Özel Koruma Alanları (Special Protected Area – SPA /Kuş Direktifi)’nın belirlenmesi gerekmektedir.

Türkiye, biyolojik çeşitliliğin korunması, biyolojik kaynakların sürdürülebilir kullanımını hedefleyen ve genetik kaynakların adil paylaşımı ilkeleri üzerine geliştirilmiş “Biyolojik Çeşitlilik Sözleşmesi (BÇS)”ni 1992’de imzalamış ve 29 Ağustos 1996 tarih ve 4177 sayılı Kanun ile onaylamıştır. Mevcut yasal süreç içerisinde Habitat ve Kuş Direktiflerindeki uygulamalar ve bazı gereklilikler;

• Çevre Kanunu (2872 – 11.08.1983)

• Milli Parklar Kanunu (2873-09.08.1983),

• Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu (2863-1983),

• Kara Avcılığı Kanunu (4915- 11.07. 2003)

• Su Ürünleri Kanunu (1380 – 4.04.1971)

• Özel Çevre Koruma Kurumu Başkanlığı Kurulmasına Dair Kanun Hükmünde Kararname (2863, 23.07.1983)

• Av ve Yaban Hayvanlarının ve Yaşam Alanlarının Korunması, Zararlarıyla Mücadele usul ve esasları hakkında Yönetmelik (25976 -24.10.2005),

• Sulak Alanların Korunması Yönetmeliği ( 28962 – 4.04.2014)

hükümleri içerisinde genel olarak yer bulmakla birlikte, tüm bu mevzuat direktiflerin gerekliliklerini tam olarak karşılayamamaktadır.

Türkiye’de çeşitli mevzuatla farklı statülerde korunan alan (kara ve deniz) sayısı 2016 itibari ile 2832 olup, 6.202.969 ha ile korunan alanların ülke yüzölçümüne oranı %7.95’tir (Tablo 5.9.2). Kara üzerindeki korunan alan büyüklüğü ise 4.687.045 ha olup, ülke yüzölçümüne oranı %6,01’dir.

137

Tablo 5.9.2 Korunan Alanlar

Orman ve Su İşleri Bakanlığı Korunan Alanlar Sayısı (Adet) Alanı (ha) Milli Park 42 845.814 Tabiat Parkı 209 99.378 Tabiatı Koruma Alanı 30 47.244 Tabiat Anıtı 111 7.142 Yaban Hayatı Geliştirme Sahası 81 1.189.293 Sulak Alanlar (Ramsar Alanları) 14 184.487 Muhafaza Ormanı 38 469.830 Şehir (Kent) Ormanı 6 1.602 Gen Koruma Ormanı (in-situ) 55 251.548 Tohum Meşceresi (in-situ) 145 10.550 Tohum Bahçesi (ex-situ) 295 39.732 TEK YÜZEY HALİNE GETİRİLMİŞ TOPLAM 1.543 3.104.928 Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Korunan Alanlar Sayısı (Adet) Alanı (ha) Özel Çevre Koruma Alanları 16 2.460.041 Doğal Sit 1.273 1.322.748 TEK YÜZEY HALİNE GETİRİLMİŞ GENEL TOPLAM 2.832 6.202.969

Kaynak: Tabiatı Koruma Durum Raporu, 2016

Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü tarafından Biyolojik Çeşitlilik Sözleşmesi “Korunan Alanlar İş Programı” kapsamında İş programının maksadına uygun olarak; kapsamlı, etkin yönetilen ve ekolojik temsile dayanan ulusal ve bölgesel korunan alan sistemlerinin kurulması ve sürdürülmesi desteklenmektir. Bu maksat doğrultusunda 2873 sayılı Milli Parklar Kanunu ve yönetmeliği çerçevesinde çalışmalar yürütülmekte, mali ve teknik kaynakların sağlanması, hem merkez hem de taşra teşkilatının kapasite geliştirme çalışmaları ile birlikte izleme ve değerlendirme gibi destekleyici faaliyetler de gerçekleştirilmektedir.

Korunan alanların kaynak değerlerinin korunarak, bozulmadan gelecek nesillere bırakılabilmesi ile mevcut kaynakların koruma-kullanma dengesi içinde devamlılığının sağlanmasına yönelik olarak bu alanlarda her türlü kullanım kararlarının belirlendiği Uzun Devreli Gelişme Planı ve Gelişme Planları hazırlanmaktadır. Bu çerçevede 37 Mili Parkta Uzun Devreli Gelişme Planı ve 76 Tabiat Parkında Gelişme Planı hazırlanmış olup korunan alanlardaki uygulamalar bu planlara uygun olarak gerçekleştirilmektedir.

5.9.2. Amaçlar, Hedefler ve Stratejiler

Biyolojik çeşitliliğin korunmasını ve sürdürülebilir kullanımını sağlamak, flora ve fauna ile bunların doğal yaşam ortamlarının muhafaza edilmesi ve geliştirilmesi yoluyla biyolojik çeşitlilik kaybının önlenmesi temel amaçtır.

Amaç: Mevcut doğa koruma sisteminin güçlendirilmesi için AB Müktesebatına uyum sağlanacaktır.

Hedef 1: Doğa koruma ile ilgili AB müktesebatının etkin uygulanabilmesi için idari ve kurumsal altyapı ihtiyaçları belirlenecek ve personelin eğitimi sağlanarak kapasite güçlendirilecektir.

138

Hedef 2:Mevcut korunan alan statüleri gözden geçirilerek uygun kriterleri taşıyan alanlar potansiyel Natura 2000 alanları olarak belirlenecek, yönetim ve/veya koruma planları hazırlanarak uygulamaya geçirilecektir.

Hedef 3:Habitat ve türlere yönelik envanter tamamlanacak ve bunlara ilişkin olarak AB’de yaygın olarak kullanılan sistem esas alınarak kılavuzların hazırlanması ile birlikte habitat sınıflandırması ve haritalama çalışmaları yapılacaktır.

Hedef 4:Alan ve türlerdeki mevcut durumu ve değişimleri tespit ederek gerekli müdahaleleri yapmak üzere biyolojik çeşitliliği izleme sistemleri oluşturulacaktır.

Hedef 5: CITES türleri için kurtarma merkezleri yaygınlaştırılacaktır.

Hedef 6: CITES ile ilgili mevzuatın uygulanabilmesi için CITES Ofisi kurulacaktır.

Hedef 7: Ülkemizde sürdürülebilir avcılığın sağlanması maksadıyla tesis edilen avlaklarda avcı kuruluşları ile işbirliği içerisinde daha sağlıklı etüt ve envanter çalışmaları yaparak avına izin verilen türlerin yıllık avlanma kotalarını belirlenmesi sağlanacaktır.

Hedef 8: Halkın bilgilendirilmesi ve bilinçlendirilmesi ve karar verme mekanizmalarına etkin katılımı sağlanacaktır.

Strateji 1: Biyolojik çeşitlilik ve Tabiatı ve Biyolojik Çeşitliliği Koruma Kanununu çalışmalarının tamamlanarak yürürlüğe konulması.

Strateji 2: Biyolojik çeşitliliğe ilişkin Tabiatı ve Biyolojik Çeşitliliği Koruma Kurulu ile Mahalli Kurulların kurulması.

Strateji 3: Mevcut korunan alanların statülerinin gözden geçirilmesi, korunan alanların biyotop/habitat sınıflandırma ve haritalama çalışmalarının yapılması ve potansiyel Natura 2000 alanlarının değerlendirilmesi.

Strateji 4:Uygulamaya dönük idari ve kurumsal altyapının güçlendirilmesi kapsamında yeni personel istihdamı ve teknik altyapının geliştirilmesi.

Strateji 5: İlgi gruplarına yönelik bilgilendirme ve bilinçlendirme kampanyalarının düzenlenmesi.

Strateji 6: Biyolojik çeşitliliği izleme sistemlerinin kurulması kapsamında gerekli teknik altyapının oluşturulması, izlemeye yönelik göstergelerin belirlenmesi.

Strateji 7: Korunan alanların idaresi ile ilgili olarak ilgi grupları arasındaki iletişim, işbirliği ve bilgi akışı/paylaşımı gibi hususların ne şekilde sağlanacağının belirlenmesi, etkin koordinasyonun sağlanması.

Strateji 8: Biyolojik çeşitliliğin azalmasına yol açan etmenlerin belirlenmesi ve azaltılmasına yönelik önlemlerin alınması.

Strateji 9: Koruma alanlarının yönetimi ile ilgili uygun finans mekanizmalarının oluşturulması.

Strateji 10: Sektörel bazdaki politika, plan ve projelerle ilgili karar verme mekanizmalarına korunan alanlarla ilgili etki değerlendirmelerinin entegre edilmesi / geliştirilmesi.

Strateji 11: Biyolojik çeşitliliğin korunmasına yönelik teşvik ve tedbirlerin belirlenerek, uygulamaya geçmesi.

139

5.9.3. Öncelikler ve Önlemler

Doğa Koruma sektöründe AB mevzuatına uyum süreci içerisinde Türkiye’deki mevcut durum değerlendirildiğinde sektörde öncelikli olarak belirlenmiş direktif ve tüzükler ile ilgili öncelikli olarak değerlendirilen faaliyetler ve bu faaliyetlerle ilgili 2023 yılına kadar olası planlama Tablo 5.9.3’te verilmiştir.

Tablo 5.9.3 Doğa Koruma Sektörü Öncelikleri ve Önlemler

Öncelikli Mevzuat Önlemler 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023

Habitat/Kuş Direktifleri

Yasal Altyapının hazırlanması

Özel Muhafaza / Koruma Alanlarının (SAC ve SPA) belirlenmesi ile ilgili çalışmalar

Veri tabanının hazırlanması/ iyileştirilmesi

Özel Muhafaza Alanları Yönetiminin Planlanması

Halkın/toplumun ve paydaşların bilinçlendirilmesi

140

6. AB MÜKTESEBATINA UYUM SAĞLAMAK İÇİN GEREKLİ YATIRIM İHTİYACI VE FİNANSMANI

6.1. Planlanan ve Gerçekleşen Yatırımların Karşılaştırılması

AB Çevre Müktesebatına uyum sağlanması süreci üç bileşenden oluşmaktadır: Mevzuatın uyumlaştırılması (direktifler için iç hukuka aktarım), mevzuatın uygulamaya geçirilmesi ve mevzuattaki müeyyidelerin uygulanması (Human Dynamics Consortium, 2011). Ulusal mevzuat ile AB Müktesebatı arasında gerçekleştirilen fark analizini takiben AB Müktesebatının uygulamaya geçirilmesi için gerekli finansman ihtiyacının belirlenmesi ve ekonomik fark analizinin yapılması gerekmektedir. Finansman ihtiyacının genel bütçe ile mevzuatın uygulanmasından sorumlu olan kurum ve kuruluşların özkaynakları arasında mevzuatın içeriğine göre dengeli bir paylaşımının yapılması uyum çalışmalarını hızlandıracaktır. Özellikle yüksek maliyetli altyapı yatırımları söz konusu olduğunda ilgili mevzuat için ayrılması mümkün olan bütçe miktarı ve altyapının tamamlanabileceği süre göz önüne alınarak gerçekçi bir planlama yapılmalıdır.

Mevzuat fark analizi, mevcut durum, yasal ve kurumsal çerçeve ile sektörel öncelikler her bir sektör için 5. Bölümde verilmiştir. 6. Bölümde ise hâlihazırda uyum sağlanmış olan veya yakın tarihte uyum sağlanması planlanan mevzuatın uygulamaya geçirilebilmesi için gerekli finansman ihtiyacı verilmektedir.

AB Müktesebatına uyum, adaylık ile başlayan ve üyelikten sonra devam eden bir süreçtir (Human Dynamics Consortium, 2011). Avrupa Birliği, aday ülkelerin Çevre Müktesebatı ile tam uyumu kısa vadede gerçekleştirmelerinin mümkün olamayacağının bilinciyle aday ülkelerden öncelikli alanların belirlenmesini ve kalıcı uyum sağlanmasını öngören uzun vadeli stratejilerin geliştirilmesini beklemektedir. Müktesebat uyumu, mevzuat uyumlaştırmasıyla sınırlı değildir; uyumlaştırılmış mevzuatın tam olarak uygulamaya geçirilmesini de gerektirir (Human Dynamics Consortium, 2011). Bu şartlar altında en gerçekçi planlama ancak Avrupa Komisyonu’nun tarafımıza üyelik tarihi vermesiyle yapılabilecektir. Yeni adaylık statüsü almış, tarama sürecini yeni tamamlamış ülkeler için üyelik tarihinin belli olmaması, planlama açısından bir sorun teşkil etmeyebilir. Ancak ülkemizde tarama süreci 2006 senesinde tamamlanmış, Ulusal Çevre Entegre Uyum Stratejimiz 2007 senesinde Yüksek Planlama Kurulu (YPK) tarafından onaylanmış ve Çevre Faslı 2009 senesinde müzakerelere açılmıştır. Uyum sürecinde dikkate değer mesafe katedilmiş bulunmaktadır. Geldiğimiz noktada üyelik tarihinin belli olmaması ve bu kapsamda Avrupa Birliği tarafından taahhüt verilmemiş olması, uyum sürecinin planlanmasında ister istemez bazı hususların muallak kalmasına sebep olmaktadır.

Bu Bölümde (6.1), UÇES Belgesinin hazırlandığı tarihte yürürlükte olan AB Çevre Müktesebatına uygun olarak belirlenmiş olan yatırım ihtiyaçları, 2007-2015 dönemi için sektörel gerçekleşmeler, 2016-2023 dönemi için ise güncellenmiş öngörüler verilmekte ve karşılaştırma yapılmaktadır. Mevzuata ve finans kaynaklarına göre hazırlanmış olan yatırım ihtiyaçları arasında 5. Bölümde belirlenmiş önceliklerden öne çıkanlar için gerekli finansman ihtiyaçları tablolar halinde Bölüm 6.2’de verilmiştir. Finansman kaynaklarına göre ve mevzuata göre yatırım ihtiyaçları ise sırasıyla 6.3 ve 6.4’te açıklanmıştır.

Sektörlerin özellikleri birbirinden farklıdır. Her sektör kendi özelliklerine uygun olarak öncelik belirleme çalışması gerçekleştirmiştir. Su Kalitesi ve Atık Yönetimi gibi yoğun altyapı yatırımı

141

gerektiren sektörlerin yanı sıra, Yatay Sektör gibi idari düzenleme ağırlıklı sektörler bulunmaktadır. Sektörlerin uyum sürecinde bulundukları nokta da önceliklerini etkilemektedir. İklim Değişikliği Sektörü UÇES içinde yeni bir sektördür ve mevzuat uyumlaştırma çalışmaları devam etmektedir. Bu yatırım ihtiyaçları genel çerçeveyi belirlemektedir.

Sektör önceliklerinin belirlenmesi esnasında halen devam etmekte olan faaliyetlerin halihazırda öncelikli görülmüş olduğu kabul edilmiştir. Yatırımların gerçekleştirilmesinde sektör mevzuatının önceliğinden çok Ülkemizin ihtiyacı belirleyici olmaktadır. Bu sebeple Öncelikler ve Önlemler tablolarında 2016 senesini de kapsayan faaliyetler de bulunmaktadır. Bölüm 6.2’de verilen “Önceliklere ve Önlemlere Göre Yatırım İhtiyaçları”, sektörlerin finansman gerektiren önceliklerini kapsamaktadır. Önceliklerin belirlenmesi, mevzuatın uyumlaştırılmasından ve uygulamasından sorumlu olan Kurumların görüşleri doğrultusunda gerçekleştirilmiştir.

2007-2015 dönemi içinde gerçekleştirilen yatırımların %77’si Su Kalitesi Sektörü için yapılmıştır. Su Kalitesi Sektörünün ardından Atık Yönetimi ve Hava Kalitesi Sektörleri gelmektedir. Çoğu yatırımların finansmanı kamu sektörü, özelikle de merkez kaynaklarından yapılmaktadır. 2007 senesinde yayımlanan UÇES Belgesinde ise kamu yatırımlarında yerel idarenin payının daha yüksek olması öngörülmüştür. Ancak gerçekleşmeler göstermektedir ki yerel yönetimler kendileri için planlanan öngörüleri yerine getirebilecek kurumsal ve finansal kapasiteye sahip değildir. AB üyesi ülkeler, özellikle su ve atık sektörlerinde konusunda uzmanlaşmış, özel sektör kurumlarına ya da kamu-özel sektör ortaklıklarına ağırlık vermektedirler. Çevre koruma harcamaları kapsamında AB üyesi ülkeler ve Ülkemiz arasında yapılan karşılaştırma Bölüm 4.1.1’de verilmiştir. Sonuç olarak gelecek dönem içinde yatırımların finansmanı hususunda dikkat edilmesi gereken birkaç ana unsur bulunmaktadır.

Öncelikle yerel idarelerin kurumsal ve finansal kapasitelerinin arttırılması gerekmektedir. AB Çevre Müktesebatı yerel idarelerin çevre yönetimindeki katkısını yüksek tutmakta, mevzuat bu şekilde belirlenmektedir. Toplumun ihtiyaçlarını karşılayabilmek için merkezi idarenin müdahalesi ancak belirli bir destek sağlamaktadır. Yapılan yatırımların sürdürülebilir olabilmesi, yerel idarelerin finansal yönetim konusunda güçlenmesine bağlıdır. Bu kapsamda kapasite geliştirme projelerinin önemi yüksektir.

İkinci olarak AB üyesi ülkelerde olduğu gibi özellikle yatırımı yüksek olan su ve atık sektörlerinde özel sektörün payının artacağı öngörülmektedir. Her ne kadar UÇES Belgesi kapsamında ilk yatırım, yenileme, bakım ve onarım maliyetleri çalışılmakta ise de işletme maliyetlerinin yüksek olduğu atıksu arıtma tesisleri ve entegre atık yönetim tesislerinde özel sektör ya da özel-sektör kamu ortaklıkları kamu sektörü üzerindeki finansman yükünü azaltacaktır.

UÇES 2007’de Atık Yönetimi Sektörü uyumlaştırma çalışmaları kamu yatırımı ağırlıklı olarak verilmiştir. Güncel AB Atık Yönetimi Mevzuatı, atık miktarının azaltılması, geri kazanım ve yeniden kullanım prensipleri üzerine oturtulmuştur. Her alanda belirleyici olan döngüsel ekonomi yaklaşımına göre hedef sıfır atık olarak belirlenmiştir (European Commission, 2014). Sanayide kaynak yönetimini de öngören bu düzende, özel sektörün ağırlığı daha fazladır. Ülkemizde de AB’nin Döngüsel Ekonomi Paketi kapsamında getirilmesi planlanan yasal düzenlemeler yakinen takip edilmektedir.

Son olarak ülkemiz Paris Antlaşmasını imzalayarak sera gazı emisyonlarını referans senaryoya göre 2030 yılında %21 oranına kadar azaltmayı öngörmüştür. İklim Değişikliği kapsamına giren bu alanda da ağırlık özel sektörde olacaktır.

142

İdeal şartlarda Çevre Mevzuatının Uyumlaştırılması ile ilgili yatırımların merkezi idareden yerel idareye, kamu sektöründen özel sektöre kayması beklenmelidir. Bu noktada, özellikle sanayi kuruluşlarını ilgilendiren mevzuatın uygulanması kapsamında, AB üyesi ülkelerin de uyum konusunda yavaş hareket ettiklerinin belirtilmesi gerekmektedir. Bunun sebebinin ülkelerin küresel ekonomide sanayilerinin rekabet gücünün azalmasından çekinmeleri olduğu söylenebilir (COWI, 2011).

UÇES 2007 Belgesinde; Su Kalitesi, Katı Atık (Atık Yönetimi), Hava Kalitesi, Endüstriyel Kirlilik Kontrolü ve Doğa Koruma sektörleri için finansman ihtiyacı tahmini yapılmıştır. Günümüzde müzakereleri Çevre Faslı kapsamında gerçekleştirilen İklim Değişikliği Sektörü yeni bir sektördür ve ilk defa olarak yeni UÇES Belgesinde yer almaktadır. Gürültü ve Kimyasalların Yönetimi Sektörleri için ilk UÇES Belgesinde öngörüde bulunulmamış, Yatay Sektör kapsamında ise ÇED ve SÇD direktiflerine dair metin içinde öngörü yapılmış olsa da yatırım ve izleme tablolarında sektöre yer verilmemiştir.

6. Bölüm dahilinde verilen maliyetlerin tamamı 2016 fiyatlarıdır. Maliyetler milyon Avro olarak verilmiştir.

143

Tabl

o 6.

1.1

2007

-201

5 Pl

anla

nan

Fina

nsm

an İh

tiyacı (

UÇE

S 20

07)

Mily

on A

VRO

U

ÇES

2007

(2

016

Fiya

tları)

To

plam

20

07

2008

20

09

2010

20

11

2012

20

13

2014

20

15

Su S

ektö

rü

17.3

02

1.54

7 1.

645

1.77

2 1.

860

1.92

6 1.

977

2.03

9 2.

153

2.38

3 Ka

tı Atık

Sek

törü

* 4.

843

232

332

448

555

556

620

651

709

739

Hava

Sek

törü

(KİT

lerle

) 57

8 40

42

47

56

69

74

79

82

86

Gü

rültü

Sek

törü

-

- -

- -

- -

- -

- Ki

mya

salla

r Sek

törü

-

- -

- -

- -

- -

- EK

K** S

ektö

rü

5.59

3 61

17

7 61

2 65

7 71

2 76

6 80

9 86

9 93

0 Do

ğa K

orum

a Se

ktör

ü 12

2 4

8 12

12

14

16

17

19

19

G

enel

Top

lam

28

.438

1.

884

2.20

5 2.

891

3.14

2 3.

277

3.45

4 3.

596

3.83

2 4.

156

*Atık

ların

ber

eber

yak

ma

ve y

akm

a te

sisle

rinde

ger

i ka

zanı

mı

Endü

striy

el E

misy

onla

r Di

rekt

ifi a

ltınd

a ye

r al

mak

la b

irlik

te b

eled

iye

atık

ların

ın b

erta

rafı

için

ilk

yatırı

m m

aliy

etle

ri Ka

tı Atık

Sek

törü

altı

nda,

reh

ablil

tasy

on m

aliy

etle

ri

ise E

KRY

altın

da d

eğer

lend

irilm

iştir.

Atık

Yön

etim

i Sek

törü

, 200

7 U

ÇES

Belg

esin

de “

Katı

Atık

Sek

törü

” ol

arak

ifad

e ed

ilmişt

ir.

** K

ayna

ktan

alın

tı ol

duğu

için

UÇE

S 20

07’d

e ku

llanı

ldığı ş

ekliy

le v

erilm

iştir.

Aynı s

ektö

r gün

ümüz

de E

KRY

olar

ak is

imle

ndiri

lmek

tedi

r. U

ÇES

2016

’da

EKRY

ola

rak

kulla

nılm

ıştır

, kar

şılaş

tırm

a ta

blol

arın

da d

a EK

RY o

lara

k ge

çmek

tedi

r.

Tabl

o 6.

1.2

2007

-201

5 Ge

rçek

leşm

eler

(UÇE

S 20

16)

Mily

on A

VRO

U

ÇES

2016

(2

016

Fiya

tları)

To

plam

20

07

2008

20

09

2010

20

11

2012

20

13

2014

20

15

Su S

ektö

rü

21.1

67

2.64

3 2.

476

1.82

1 1.

952

1.63

6 2.

189

2.59

7 2.

711

3.14

3 Atık

Yön

etim

i Sek

törü

***

5.08

0 29

3 40

7 41

0 72

9 52

6 61

3 60

1 58

9 91

1 Ha

va S

ektö

rü

1.00

4 10

5 88

99

24

2 12

8 17

8 12

9 15

19

Gü

rültü

Sek

törü

12

,50

- 1,

69

- -

1,50

0,

07

0,67

4,

42

4,15

Ki

mya

salla

r Sek

törü

8,

95

- -

- 0,

32

1,05

1,

32

1,92

0,

82

3,52

EK

RY S

ektö

rü

306

15,1

8 6,

50

0,45

4,

80

4,60

19

,09

46,1

7 10

0,71

10

8,02

Do

ğa K

orum

a Se

ktör

ü 1,

74

0,00

0,

00

0,00

0,

00

0,00

0,

79

0,69

0,

00

0,26

Ya

tay

Sekt

ör!

43

9,28

2,

35

1,20

2,

76

9,92

2,

83

3,04

1,

92

9,58

G

enel

Top

lam

27

.622

3.

065

2.98

1 2.

332

2.93

1 2.

307

3.00

5 3.

379

3.42

3 4.

199

***

Atık

ların

ber

eber

yak

ma

ve y

akm

a te

sisle

rinde

ger

i kaz

anım

ı End

üstr

iyel

Em

isyon

lar D

irekt

ifi a

ltınd

a ye

r alm

akla

birl

ikte

bel

ediy

e atık

ların

ın b

erta

rafı

için

ilk

yatırım

mal

iyet

leri

Atık

Yön

etim

i Sek

törü

altı

nda,

reha

blilt

asyo

n m

aliy

etle

ri ise

EKR

Y al

tında

değ

erle

ndiri

lmiş

tir.

! 2009

- 20

11 d

önem

inde

Mül

ga Ç

evre

ve

Orm

an B

akan

lığı B

ilişim

Tek

nolo

ji Da

ire B

aşka

nlığı,

ilgili

Bak

anlık

kap

samın

da ü

retil

en v

erile

rin

INSP

IRE

Dire

ktifi

ile

uyum

laştırı

lması k

apsa

mın

da k

i tüm

çalış

mal

arı y

ürüt

müş

tür.

Ayrıc

a, 2

011

yılın

a ka

dar,

Mül

ga B

ayın

dırlı

k ve

İska

n Ba

kanlığı d

önem

inde

IN

SPIR

E ve

TU

CBS

çalış

mal

arı;

Tapu

ve

Kada

stro

Gen

el M

üdür

lüğü

ile

Biliş

im v

e CB

S Da

ire B

aşka

nlığı t

arafın

dan,

"20

06-2

010

Bilg

i Top

lum

u St

rate

jisi"

kaps

amın

da y

ürüt

ülm

üştü

r. 20

11 yılı

ndan

son

ra,

644

sayı

lı KH

K ile

Çev

re v

e Şe

hirc

ilik

Baka

nlığı C

BS G

enel

Müd

ürlüğü

tara

fında

n IN

SPIR

E Di

rekt

ifi il

e uy

um ç

alışm

aları y

ürüt

ülm

ekte

dir.

144

2007 senesinde yayımlanan UÇES Belgesinde 2007-2015 dönemine ait finansman ihtiyacı Tablo 6.1.1’de, aynı döneme ait gerçekleşmeler Tablo 6.1.2’de verilmiştir. Sektörel açıdan incelendiğinde gerçekleşme oranlarının Su Kalitesi için %122, Atık Yönetimi için %105 ve Hava Kalitesi için %174 olduğu görülmektedir (

Tablo 6.1.3). Yüksek maliyetli bir sektör olan EKRY Sektöründe gerçekleşme oranı düşük kalmıştır. Buna rağmen toplam gerçekleşme %97 oranında olmuştur.

Tablo 6.1.3 2007-2015 Öngörülen Finansman İhtiyacı ile Gerçekleşmelerin Karşılaştırılması

2007-2015 Planlanan (UÇES 2007)

Gerçekleşen (UÇES 2016)

Sektör İçinde Gerçekleşme

Oranı Milyon Avro Milyon Avro % Su Kalitesi Sektörü 17.302 21.167 %122 Atık Yönetimi Sektörü 4.843 5.080 %105 Hava Kalitesi Sektörü 578 1.004 %174 Gürültü Yönetimi Sektörü - 12 - Kimyasalların Yönetimi Sektörü - 9 - EKRY Sektörü 5.593 306 %5,5 Doğa Koruma Sektörü 122 2 %1,4 Yatay Sektör - 43 - Genel Toplam 28.438 27.622 %97

Sektörlerin toplam içindeki payları Tablo 6.1.4’te verilmiştir. 2007 senesinde Su Kalitesi için %60,8 olarak belirlenen oran %76,63 olarak gerçekleşmiştir. %19,7 oranında pay öngörülen EKRY’de belirlenebilen harcama oranı ise %1,11’dir.

Tablo 6.1.4 2007-2015 Toplam Gerçekleşme İçinde Sektör Oranları

2007-2015 Planlanan (UÇES 2007)

Gerçekleşen (UÇES 2016)

Milyon Avro % % Milyon Avro Su Kalitesi Sektörü 17.302 %60,8 %76,63 21.167 Atık Yönetimi Sektörü 4.843 %17,0 %18,39 5.080 Hava Kalitesi Sektörü 578 %2,0 %3,63 1.004 Gürültü Yönetimi Sektörü - - %0,05 12 Kimyasalların Yönetimi Sektörü - - %0,03 9 EKRY Sektörü 5.593 %19,7 %1,11 306 Doğa Koruma Sektörü 122 %0,5 %0,01 2 Yatay Sektör - - %0,16 43 Genel Toplam 28.438 - - 27.622

145

Tabl

o 6.

1.5

2016

-202

3 Pl

anla

nan

Fina

nsm

an İh

tiyacı (

UÇE

S 20

07)

Mily

on A

VRO

U

ÇES

2007

(2

016

fiyat

ları)

Topl

am

2016

20

17

2018

20

19

2020

20

21

2022

20

23

Su S

ektö

rü

22.1

40

2.53

2 2.

648

2.71

9 2.

798

2.86

5 2.

748

2.92

7 2.

902

Katı

Atık

Sek

törü

* 6.

257

739

740

740

797

797

797

797

849

Hava

Sek

törü

(KİT

lerle

) 84

3 88

93

97

10

2 10

8 11

3 11

7 12

3 Gü

rültü

Sek

törü

-

- -

- -

- -

- -

Kim

yasa

llar S

ektö

rü

- -

- -

- -

- -

- EK

K Se

ktör

ü**

11.5

39

864

1.31

0 1.

372

1.44

5 1.

517

1.59

4 1.

675

1.76

0 Do

ğa K

orum

a Se

ktör

ü 18

4 20

21

23

24

21

22

26

28

G

enel

Top

lam

40

.963

4.

243

4.81

2 4.

952

5.16

8 5.

308

5.27

5 5.

543

5.66

2 *A

tıkla

rın b

ereb

er y

akm

a ve

yak

ma

tesis

lerin

de g

eri

kaza

nımı

Endü

striy

el E

misy

onla

r Di

rekt

ifi a

ltınd

a ye

r al

mak

la b

irlik

te b

eled

iye

atık

ların

ın b

erta

rafı

için

ilk

yatırı

m m

aliy

etle

r Atık

Yön

etim

i Se

ktör

ü al

tında

de

ğerle

ndiri

lmişt

ir. A

tık Y

önet

imi S

ektö

rü, 2

007

UÇE

S Be

lges

inde

“Ka

tı Atık

Sek

törü

” ol

arak

ifad

e ed

ilmişt

ir.

**Ka

ynak

tan

alın

tı ol

duğu

için

UÇE

S 20

07’d

e ku

llanı

ldığı ş

ekliy

le v

erilm

iştir.

Aynı s

ektö

r gü

nüm

üzde

EKR

Y ol

arak

isim

lend

irilm

ekte

dir.

UÇE

S 20

16’d

a EK

RY o

lara

k ku

llanı

lmış,

kar

şılaş

tırm

a ta

blol

arın

da d

a EK

RY o

lara

k ge

çmek

tedi

r. Ta

blo

6.1.

6 20

16-2

023

Günc

elle

nen

Fina

nsm

an İh

tiyacı (

UÇE

S 20

16)

Mily

on A

VRO

U

ÇES

2016

(2

016

fiyat

ları)

Topl

am

2016

20

17

2018

20

19

2020

20

21

2022

20

23

Su K

alite

si Se

ktör

ü

16.8

94

2.21

0 2.

741

2.27

7 1.

920

2.34

1 1.

819

1.83

1 1.

755

Atık

Yön

etim

i Sek

törü

***

6.16

0 34

7 78

5 83

0 1.

016

1.06

1 69

8 72

5 69

8

Hava

Kal

itesi

Sekt

örü

628

21

76

74

116

87

87

90

77

Gürü

ltü Y

önet

imi S

ektö

rü

19,6

4 6,

57

3,86

3,

73

1,62

3,

52

0,11

0,

11

0,11

Kim

yasa

lların

Yön

etim

i S.

1.19

3 58

15

8 16

1 16

1 11

0 18

4 18

1 18

0

EKRY

Sek

törü

28

.844

4.

287

3.41

4 3.

784

3.71

8 3.

476

3.49

9 3.

499

3.16

8

Doğa

Kor

uma

Sekt

örü

42,7

9 7,

52

7,52

6,

07

3,76

5,

78

4,92

4,

34

2,89

İklim

Değ

işikl

iği S

ektö

rü

6.55

2 83

1 79

0 79

7 83

5 84

4 84

8 81

3 79

3

Yata

y Se

ktör

13

,08

6,31

1,

34

3,22

1,

60

0,60

0,

00

0,00

0,

00

Gen

el T

opla

m

60.3

47

7.77

3 7.

976

7.93

7 7.

773

7.93

0 7.

141

7.14

3 6.

674

***A

tıkla

rın b

ereb

er y

akm

a ve

yak

ma

tesis

lerin

de g

eri k

azanım

ı End

üstr

iyel

Em

isyon

lar D

irekt

ifi a

ltınd

a ye

r alm

akla

birl

ikte

bel

ediy

e atık

ların

ın b

erta

rafı

için

ilk

yatırım

mal

iyet

ler A

tık Y

önet

imi S

ektö

rü a

ltınd

a de

ğerle

ndiri

lmişt

ir.

146

2007 senesinde yayımlanan UÇES Belgesinde 2016-2023 dönemine ait finansman ihtiyacı Tablo 6.1.5’te, aynı döneme ait gerçekleşmeler Tablo 6.1.6’da verilmiştir. 2016-2023 dönemi için güncellenmiş olan finansman ihtiyacı, 2007 senesinde yayımlanmış olan UÇES Belgesi’nde 2016-2023 dönemi için öngörülen finansman ihtiyacına göre %47 artış göstermektedir (Tablo 6.1.7). Bu durumun ana sebebi EKRY Sektörüne ait finansman ihtiyacının güncel değerlendirmelere göre 2007 senesinde tahmin edilenin 2,5 katı olmasıdır.

Tablo 6.1.7 2016-2023 Planlanan Finansman İhtiyacı ile Güncel Finansman İhtiyacının Karşılaştırılması

2016-2023 Planlanan (UÇES 2007)

Güncel (UÇES 2016) Fark

Milyon AVRO Milyon AVRO %

Su Kalitesi Sektörü 22.140 16.894 (%24)

Atık Yönetimi Sektörü 6.257 6.160 (%2)

Hava Kalitesi Sektörü 843 628 (%26)

Gürültü Yönetimi Sektörü - 20 -

Kimyasalların Yönetimi Sektörü - 1.193 -

EKRY Sektörü 11.539 28.844 %150

Doğa Koruma Sektörü 184 43 (%77)

İklim Değişikliği Sektörü - 6.552 -

Yatay Sektör - 13 -

Genel Toplam 40.963 60.347 %47

2007-2015 dönemi için gerçekleşmelerin planlamadan yüksek olduğu Su Kalitesi, Atık Yönetimi ve Hava Kalitesi Sektörleri için 2016-2023 dönemi finansman ihtiyacında azalma görülmekteyse de bu durum genel çerçeveyi etkilememektedir. Buna karşılık UÇES’e yeni eklenmiş olan İklim Değişikliği Sektörünün toplam içindeki payı %10,86 olmuştur. EKRY Sektörünün payı ise %47,80’e yükselmiştir (Tablo 6.1.8).

Tablo 6.1.8 2016-2023 Toplam İçinde Sektör Oranları

2016-2023 Planlanan (UÇES 2007)

Güncel (UÇES 2016)

Milyon AVRO % % Milyon AVRO Su Kalitesi Sektörü 22.140 %54,0 %27,99 16.894 Atık Yönetimi Sektörü 6.257 %15,3 %10,21 6.160 Hava Kalitesi Sektörü 843 %2,1 %1,04 628 Gürültü Yönetimi Sektörü - - %0,03 20 Kimyasalların Yönetimi Sektörü - - %1,98 1.193 EKRY Sektörü 11.539 %28,2 %47,80 28.844 Doğa Koruma Sektörü 184 %0,5 %0,07 43 İklim Değişikliği Sektörü - - %10,86 6.552 Yatay Sektör - - %0,02 13 Genel Toplam 40.963 - - 60.347

147

AB üyesi ülkelerin bazılarının EKRY Sektörü mevzuatına uyumun küresel rekabet güçlerini azaltabileceği çekincesi göz önüne alınarak söz konusu sektörü toplam dışında bırakılmış olarak inceleme yapıldığında toplam ihtiyaçta sadece %7’lik bir artış olacağı görülmektedir (Tablo 6.1.9). Sektörlerin toplam finansman ihtiyacı içindeki payları ise 2007 senesinde yayımlanmış olan UÇES Belgesi’ne yakınlaşmaktadır (Tablo 6.1.10).18

Tablo 6.1.9 EKRY Sektörü Hariç 2016-2023 Planlanan Finansman İhtiyacı ile Güncel Finansman İhtiyacının Karşılaştırılması

2016-2023 Planlanan (UÇES 2007)

Güncel (UÇES 2016) Fark

Milyon AVRO Milyon AVRO %

Su Kalitesi Sektörü 22.140 16.894 (%24)

Atık Yönetimi Sektörü 6.257 6.160 (%2)

Hava Kalitesi Sektörü 843 628 (%26)

Gürültü Yönetimi Sektörü - 20 -

Kimyasalların Yönetimi Sektörü - 1.193 -

Doğa Koruma Sektörü 184 43 (%77)

İklim Değişikliği Sektörü - 6.552 -

Yatay Sektör - 13 -

Genel Toplam 29.424 31.503 %7

Tablo 6.1.10 EKRY Sektörü Hariç 2016-2023 Toplam İçinde Sektör Oranları

2016-2023 Planlanan (UÇES 2007)

Güncel (UÇES 2016)

Milyon AVRO % % Milyon AVRO Su Kalitesi Sektörü 22.140 %75,24 %53,64 16.894 Atık Yönetimi Sektörü 6.257 %21,26 %19,56 6.160 Hava Kalitesi Sektörü 843 %2,87 %1,99 628 Gürültü Yönetimi Sektörü - - %0,06 20 Kimyasalların Yönetimi Sektörü - - %3,79 1.193 Doğa Koruma Sektörü 184 %0,63 %0,14 43 İklim Değişikliği Sektörü - - %20,80 6.552 Yatay Sektör - - %0,04 13 Genel Toplam 29.424 - - 31.503

2016 fiyatları ile gerçekleştirilen karşılaştırma sonucunda 2007-2015 döneminde Su Kalitesi ve Hava Kalitesi Sektörleri için gerçekleşmelerin 2007 senesinde öngörülenden farklı olduğu görülmektedir. Karşılaştırma yapılırken geçen süre içinde Avrupa Birliğinin çevre politikasında değişiklik olduğu ve bu

18 Büyük Yakma Tesisleri Direktifi 2007 senesinde Atık Yönetimi Sektörü kapsamındadır. Günümüzde ise EKRY kapsamına alınmıştır. Güncel UÇES Belgesi’nde söz konusu direktif için 2007-2015 dönemindeki gerçekleşmeler ve 2016-2023 dönemi için güncellenmiş olan finansman ihtiyacı, sürekliliği sağlamak amacıyla belediye atıklarının bertarafı için Atık Yönetimi Sektörü kapsamında verilmiştir. Maliyet karşılaştırmalarında bu husus unutulmamalıdır.

148

durumun mevzuata yansıdığı göz önüne alınmalıdır. Bunun yanı sıra seneler içinde bütçenin Ülkemizin acil ihtiyaçlarına göre belirlenmiş olduğu da düşünülmelidir. UÇES 2007 Belgesinde, Hava Kalitesi Sektörü KİT’ler için maliyet öngörüleri ayrı olarak verilmiştir. Güncel UÇES Belgesi kapsamında yapılan karşılaştırma için KİT’ler için öngörülen maliyetler Hava Kalitesi Sektörü altına eklenmiş, KİT’ler ayrı tutulmamıştır. Ayrıca UÇES 2007 Belgesinde, taş ocaklarından kaynaklı toz emisyonlarının maliyet öngörüleri bulunmamakta olup güncel UÇES Belgesinde Hava Kalitesi Sektörü Temiz Hava (CAFE) direktifi yatırım ihtiyaçlarına dahil edilmiştir.

AB Atık Yönetimi Sektöründe geçtiğimiz seneler içerisinde gerçekleşen değişiklikler mevzuat güncellemelerinin ötesine geçmiş olup, atık yönetimine yönelik Avrupa Birliği politikaları değişiklik göstermiş ve özel sektör ağırlıklı yönetim modeli ağırlık kazanmıştır.

Endüstriyel Kirlilik ve Risk Yönetimi Sektöründe ağırlık özel sektör üzerindedir. Bu sektördeki mevzuat uyumu çalışmalarının gelmiş olduğu nokta ilgili bölümde sunulmuştur. Özel sektör verilerine erişimde ticari gizlilik söz konusudur. Bu durum AB’de de farklı değildir ve mevcut durumun analiz edilmesi hususunda zorluk teşkil etmektedir (COWI, 2011).

Geçmiş döneme ait gerçekleşmelerin ve öngörülerinin karşılaştırılması sonucu elde edilen sonuçlar, 2016-2023 dönemi öngörülerinin güncellenmesine ışık tutmuştur (Şekil 6.1.1). Güncellenen öngörüler, İklim Değişikliği Sektöründe uyum sağlanmasının da maliyetini yansıtmaktadır. Bunun yanı sıra EKRY Sektörü için öngörülen maliyetler 2007 senesinde yapılan tahminlerin iki buçuk katına çıkmıştır (Şekil 6.1.2).

Her bir sektör için hazırlanmış olan tablolar EK 3 2007 – 2015 dahilinde verilmiştir.

149

Şekil 6.1.1 2007-2015 gerçekleşmeleri ile UÇES 2007’de planlanan finansman ihtiyacının karşılaştırılması

Şekil 6.1.2 2016-2023 güncellenen finansman ihtiyacı ile UÇES 2007’de planlanan finansman ihtiyacının karşılaştırılması

0

500

1.000

1.500

2.000

2.500

3.000

3.500

4.000

4.500

2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

mily

on €

Toplam Çevre Yatırımı 2007-2015

Planlanan

Gerçekleşen

0

1.000

2.000

3.000

4.000

5.000

6.000

7.000

8.000

9.000

2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023

mily

on €

Toplam Çevre Yatırımı 2016-2023

Planlanan

Güncel

150

Tabl

o 6.

1.11

200

7-20

23 P

lanl

anan

Fin

ansm

an İh

tiyacı (

UÇE

S 20

07)

Mily

on A

VRO

U

ÇES

2007

(2

016

fiyat

ları)

Topl

am

2007

20

08

2009

20

10

2011

20

12

2013

20

14

2015

20

16

2017

20

18

2019

20

20

2021

20

22

2023

Su

Sek

törü

39

.442

1.

547

1.64

5 1.

772

1.86

0 1.

926

1.97

7 2.

039

2.15

3 2.

383

2.53

2 2.

648

2.71

9 2.

798

2.86

5 2.

748

2.92

7 2.

902

Katı

Atık

Sek

törü

*

11.0

99

232

332

448

555

556

620

651

709

739

739

740

740

797

797

797

797

849

Hava

Sek

törü

43

3

3 3

3 3

2 2

2 2

2 2

2 2

2 2

1 1

Hava

(KİT

ler)

1.

378

37

39

44

53

66

72

77

80

84

86

91

95

100

106

111

116

122

Gürü

ltü S

ektö

rü

- -

- -

- -

- -

- -

- -

- -

- -

- -

Kim

yasa

llar S

ektö

rü

- -

- -

- -

- -

- -

- -

- -

- -

- -

EKK

Sekt

örü*

* 17

.132

61

17

7 61

2 65

7 71

2 76

6 80

9 86

9 93

0 86

4 1.

310

1.37

2 1.

445

1.51

7 1.

594

1.67

5 1.

760

Doğa

Kor

uma

Sek.

30

6 4

8 12

12

14

16

17

19

19

20

21

23

24

21

22

26

28

Gen

el T

opla

m

69.4

01

1.88

4 2.

205

2.89

1 3.

142

3.27

7 3.

454

3.59

6 3.

832

4.15

6 4.

243

4.81

2 4.

952

5.16

8 5.

308

5.27

5 5.

543

5.66

2 *

Atık

Yön

etim

i Sek

törü

, 200

7 U

ÇES

Belg

esin

de “

Katı

Atık

Sek

törü

” ol

arak

ifad

e ed

ilmiş

tir.

** E

KRY

Sekt

örü,

200

7 U

ÇES

Belg

esin

de “

EKK

Sekt

örü”

ola

rak

ifade

edi

lmişt

ir.

Tabl

o 6.

1.12

200

7-20

23 G

erçe

kleş

en v

e Gü

ncel

lene

n Fi

nans

man

İhtiy

acı (

UÇE

S 20

16)

Mily

on A

VRO

U

ÇES

2016

(2

016

fiyat

ları)

To

plam

20

07

2008

20

09

2010

20

11

2012

20

13

2014

20

15

2016

20

17

2018

20

19

2020

20

21

2022

20

23

Su K

alite

si Se

ktör

ü

38.0

61

2.64

3 2.

476

1.82

1 1.

952

1.63

6 2.

189

2.59

7 2.

711

3.14

3 2.

210

2.74

1 2.

277

1.92

0 2.

341

1.81

9 1.

831

1.75

5

Atık

Yön

etim

i Sek

törü

11

.240

29

3 40

7 41

0 72

9 52

6 61

3 60

1 58

9 91

1 34

7 78

5 83

0 1.

016

1.06

1 69

8 72

5 69

8

Hava

Kal

itesi

Sekt

örü

1.63

2 10

5 88

99

24

2 12

8 17

8 12

9 15

19

21

76

74

11

6 87

87

90

77

Gürü

ltü Y

önet

imi S

ek.

32

- 1,

69

- 0,

00

1,50

0,

07

0,67

4,

42

4,15

6,

57

3,86

3,

73

1,62

3,

52

0,11

0,

11

0,11

Kim

yasa

llar Y

ön.

Sek.

1.

202

- -

- 0,

32

1,05

1,

32

1,92

0,

82

3,52

58

15

8 16

1 16

1 11

0 18

4 18

1 18

0

EKRY

Sek

törü

29

.150

15

,18

6,50

0,

45

4,80

4,

60

19,0

9 46

,17

100,

71

108,

02

4.28

7 3.

414

3.78

4 3.

718

3.47

6 3.

499

3.49

9 3.

168

Doğa

Kor

uma

Sekt

örü

45

- -

- -

- 0,

79

0,69

-

0,26

7,

52

7,52

6,

07

3,76

5,

78

4,92

4,

34

2,89

İklim

Değ

işikl

iği S

ek.

6.55

2 -

- -

- -

- -

- -

831

790

797

835

844

848

813

793

Yata

y Se

ktör

56

9,

28

2,35

1,

20

2,76

9,

92

2,83

3,

04

1,92

9,

58

6,31

1,

34

3,22

1,

60

0,60

0,

00

0,00

0,

00

Gen

el T

opla

m

87.9

69

3.06

5 2.

981

2.33

2 2.

931

2.30

7 3.

005

3.37

9 3.

423

4.19

9 7.

773

7.97

7 7.

937

7.77

3 7.

937

7.14

1 7.

143

6.67

4

151

Tabl

o 6.

1.13

EKR

Y Se

ktör

ü Ha

riç 2

007-

2023

Pla

nlan

an F

inan

sman

İhtiy

acı (

UÇE

S 20

07)

Mily

on A

VRO

U

ÇES

2007

(2

016

fiyat

ları)

Topl

am

2007

20

08

2009

20

10

2011

20

12

2013

20

14

2015

20

16

2017

20

18

2019

20

20

2021

20

22

2023

Su

Sek

törü

39

.442

1.

547

1.64

5 1.

772

1.86

0 1.

926

1.97

7 2.

039

2.15

3 2.

383

2.53

2 2.

648

2.71

9 2.

798

2.86

5 2.

748

2.92

7 2.

902

Katı

Atık

Sek

törü

*

11.0

99

232

332

448

555

556

620

651

709

739

739

740

740

797

797

797

797

849

Hava

Sek

törü

43

3

3 3

3 3

2 2

2 2

2 2

2 2

2 2

1 1

Hava

(KİT

ler)

1.

378

37

39

44

53

66

72

77

80

84

86

91

95

100

106

111

116

122

Gürü

ltü S

ektö

rü

- -

- -

- -

- -

- -

- -

- -

- -

- -

Kim

yasa

llar S

ektö

rü

- -

- -

- -

- -

- -

- -

- -

- -

- -

Doğa

Kor

uma

Sek.

30

6 4

8 12

12

14

16

17

19

19

20

21

23

24

21

22

26

28

Gen

el T

opla

m

52.2

69

1.82

4 2.

028

2.27

9 2.

484

2.56

5 2.

688

2.78

7 2.

963

3.22

7 3.

379

3.50

2 3.

580

3.72

3 3.

791

3.68

1 3.

868

3.90

1 *

Atık

Yön

etim

i Sek

törü

, 200

7 U

ÇES

Belg

esin

de “

Katı

Atık

Sek

törü

” ol

arak

ifad

e ed

ilmiş

tir.

** E

KRY

Sekt

örü,

200

7 U

ÇES

Belg

esin

de “

EKK

Sekt

örü”

ola

rak

ifade

edi

lmişt

ir.

Tabl

o 6.

1.14

EKR

Y Se

ktör

ü Ha

riç 2

007-

2023

Ger

çekl

eşen

ve

Günc

elle

nen

Fina

nsm

an İh

tiyacı (

UÇES

201

6)

Mily

on A

VRO

U

ÇES

2016

(2

016

fiyat

ları)

Topl

am

2007

20

08

2009

20

10

2011

20

12

2013

20

14

2015

20

16

2017

20

18

2019

20

20

2021

20

22

2023

Su K

alite

si Se

ktör

ü

38.0

62

2.64

3 2.

476

1.82

1 1.

952

1.63

6 2.

189

2.59

7 2.

711

3.14

3 2.

210

2.74

1 2.

277

1.92

0 2.

341

1.81

9 1.

831

1.75

5

Atık

Yön

etim

i Sek

törü

11

.239

29

3 40

7 41

0 72

9 52

6 61

3 60

1 58

9 91

1 34

7 78

5 83

0 1.

016

1.06

1 69

8 72

5 69

8

Hava

Kal

itesi

Sekt

örü

1.63

1 10

5 88

99

24

2 12

8 17

8 12

9 15

19

21

76

74

11

6 87

87

90

77

Gürü

ltü Y

önet

imi S

ek.

32

- 1,

69

- 0,

00

1,50

0,

07

0,67

4,

42

4,15

6,

57

3,86

3,

73

1,62

3,

52

0,11

0,

11

0,11

Kim

yasa

llar S

ektö

rü

1.20

2 -

- -

0,32

1,

05

1,32

1,

92

0,82

3,

52

58

158

161

161

110

184

181

180

Doğa

Kor

uma

Sekt

örü

45

- -

- -

- 0,

79

0,69

-

0,26

7,

52

7,52

6,

07

3,76

5,

78

4,92

4,

34

2,89

İklim

Değ

işikl

iği S

ek.

6.55

1 -

- -

- -

- -

- -

831

790

797

835

844

848

813

793

Yata

y Se

ktör

56

9,

28

2,35

1,

20

2,76

9,

92

2,83

3,

04

1,92

9,

58

6,31

1,

34

3,22

1,

60

0,60

0,

00

0,00

0,

00

Gen

el T

opla

m

58.8

19

3.05

0 2.

975

2.33

1 2.

926

2.30

2 2.

985

3.33

3 3.

322

4.09

1 3.

487

4.56

3 4.

152

4.05

5 4.

454

3.63

3 3.

644

3.50

7

152

2007 senesinde yayımlanan UÇES Belgesi’nde 2007-2023 dönemine ait finansman ihtiyacı 2016 fiyatlarıyla Tablo 6.1.11’de verilmiştir. Mevcut durumun incelenmesi için, 2007-2015 dönemine ait gerçekleşmeler ile 2016-2023 dönemine ait güncellenen öngörüler Tablo 6.1.12’de bir araya getirilmiştir. Aynı tablolar EKRY Sektörü hariç sırasıyla Tablo 6.1.13 ve Tablo 6.1.14’te verilmiştir. Genel toplamın geçen süre içinde %26,7 artmış olduğu görülmektedir (Tablo 6.1.15). İklim Değişikliği Sektörünün eklenmesi ile EKRY Sektörünün ihtiyaçlarının değişmesi artışın başlıca sebepleridir. EKRY Sektörü hariç karşılaştırma yapıldığında ise ihtiyacın tahmin edilen genel toplama göre artışın %12,5 seviyesinde kaldığı görülmektedir ki bu miktar İklim Değişikliği Sektörünün eklenmesi ile uyumludur. (Tablo 6.1.16).

Tablo 6.1.15 Sektörlerin 2007-2023 Dönemi İçinde Dağılımı ve Genel Toplamdaki Fark

2007-2023 Planlanan UÇES 2007

Güncel UÇES 2016 Fark

Milyon AVRO % % Milyon AVRO %

Su Sektörü 39.442 %56,83 %43,27 38.061 (%4,5) Atık Yönetimi Sektörü 11.099 %15,99 %12,78 11.240 %1,3 Hava Sektörü 1.421 %2,05 %1,85 1.632 %14,8 Gürültü Sektörü - - %0,04 32 - Kimyasallar Sektörü - - %1,37 1.202 - EKRY Sektörü 17.132 %24,69 %33,14 29.150 %70,2 Doğa Koruma Sek. 306 %0,44 %0,05 45 (%85,5) İklim Değişikliği Sek. - - %7,45 6.552 - Yatay Sektör - - %0,06 56 - Genel Toplam 69.401 %100 %100 87.969 %26,7

Tablo 6.1.16 EKRY Sektörü Hariç Sektörlerin 2007-2023 Dönemi İçinde Dağılımı ve Genel Toplamdaki Fark

2007-2023 Planlanan UÇES 2007

Güncel UÇES 2016 Fark

Milyon AVRO % % Milyon AVRO %

Su Sektörü 39.442 %75,46 %64,71 38.061 (%3,5) Atık Yönetimi Sektörü 11.099 %21,24 %19,11 11.240 %1,3 Hava Sektörü 1.421 %2,72 %2,77 1.632 %14,8 Gürültü Sektörü - - %0,05 32 - Kimyasallar Sektörü - - %2,04 1.202 - Doğa Koruma Sek. 306 %0,59 %0,08 45 (%85,5) İklim Değişikliği Sek. - - %11,14 6.552 - Yatay Sektör - - %0,10 56 - Genel Toplam 52.269 %100 %100 58.819 %12,5

153

6.2.Öncelikler ve Önlemler Bazında Yıllara Göre Gerçekleştirilmesi Gereken Yatırım İhtiyacı

Her bir sektör için belirlenmiş olan Öncelikler ve Önlemler 5. Bölümde verilmiştir. Bu önlemler arasından öne çıkan ve özellikle yatırım gerektirenler ise Bölüm 6.2’de verilmektedir.

Su Kalitesi Sektörü mevzuatının büyük çoğunluğu uyumlaştırılmıştır ve uygulamaya geçilmiştir. Su ile ilgili AB mevzuatının önde gelen direktifi olarak bilinen Su Çerçeve Direktifi bir çok açıdan tam olarak uygulanmaktadır. Taslak Su Kanunu üzerinde ise çalışmalar devam etmektedir.

Mevzuat uyumlaşması büyük ölçüde tamamlanmış olduğu için sektörün finansman önceliği uygulamaya yöneliktir. Ülke çapında atıksu arıtma tesisleri, kanalizasyon, içme suyu tesisleri ve şebekelerinin tamamlanması, tarım kaynaklı nitrata hassas bölgeler için eylem planları hazırlanması ve planların uygulanması, Su Kalitesi Sektörünün öncelikli faaliyetlerinin başında gelmektedir (Tablo 5.1.2). Bu önceliklere uygun olarak alınması gereken önlemler Tablo 6.2.1’de yıllara sari olarak verilmiştir. Öncelikler ve önlemler altyapı ağırlıklı olup toplam finansman ihtiyacının %78’ine tekabül etmektedir.

Atık Yönetimi Sektörü mevzuatının çoğunluğu büyük oranda ya da kısmen uyumlaştırılmıştır ve uygulama çalışmaları devam etmektedir. Atık Yönetimi Daire Başkanlığı’nın görüşü ile bütün Atık Yönetimi Mevzuatı öncelikli kabul edilmiş ve Tablo 5.2.2’de ileriye dönük planlama verilmiştir. Tablo 6.2.2’de ise her bir mevzuatın öncelikli olarak uygulanması için önlemler verilmektedir. Haliyle önlemler için ihtiyaç duyulan ihtiyaç toplam finansman ihtiyacının %94’üne tekabül etmektedir. (Atık Yakma Tesisleri Direktifi maliyet açısından belediye atıkları için Atık Yönetimi Sektörü kapsamında değerlendirilmektedir.)

Hava Kalitesi Sektörü mevzuatı için uyumlaştırma çalışmaları devam etmektedir. Kısmen uyumlu olan Temiz Hava (CAFE) ve 4. Kardeş Direktifleri sektörün öncelikli mevzuatıdır (Tablo 5.3.2), tekabül eden ulusal mevzuat kapsamında yerine getirilmesi gereken faaliyetlerin 2020 senesine kadar tamamlanması hedeflenmektedir. 2016-2023 dönemi için belirlenen toplam ihtiyacın %11’i önceliklidir (taş ocakları kaynaklı toz emisyonları hariç)(Tablo 6.2.3).

Endüstriyel Kirlilik ve Risk Yönetimi Sektörü mevzuatı kapsamında SEVESO III ve Büyük Yakma Tesisleri Direktiflerinde kısmen mevzuat uyumlaştırması gerçekleşmiştir. Diğer mevzuat uyumlu değildir. Sektör altında yer aldığı halde henüz veri üretilmeyen, mevzuat çalışması başlamamış ya da olgunlaşmamış Tüzük ve Direktifler öncelikler kapsamında değerlendirilmemiştir ( EKRY Sektörü için belirlenmiş olan öncelikli mevzuat ve alınması gereken önlemler Tablo 5.4.2’de verilmiştir.) Son derece kapsamlı olan ve maliyeti ağırlıklı olarak özel sektör tarafından karşılanması gereken uyum çalışmaları Tablo 6.2.4’te verilmektedir. Finansman kaynağı özel sektör olduğu için maliyet belirlenen tüm faaliyetler arasında bir sıralama yapılamamış ve EKRY Sektörü’nün bütün maliyet kalemleri verilmiştir. (Atık Yakma Tesisleri Direktifi kapsam dışında tutulmuştur)

İklim Değişikliği Sektörü UÇES kapsamında yeni bir sektör olup mevzuat uyumlaştırma çalışmaları başlamıştır. Tablo 5.5.2’de verilmiş olduğu üzere sektör kapsamında iki adet öncelikli faaliyet bulunmaktadır. Uygulama esnasında maliyetlerin neredeyse tamamının özel sektör tarafından karşılanması gerekmektedir. Sera gazı emisyonlarının salımının (referans senaryoya göre) 2030 yılında %21 oranına kadar azaltılması faaliyeti kapsamında henüz bir maliyet öngörüsünde bulunulması mümkün olamamıştır(Tablo 6.2.5).

154

Gürültü Yönetimi Sektöründe mevzuat uyumlaştırması tamamlanmış ve uygulamaya geçilmiş bir tek direktif bulunmaktadır. Tablo 5.6.2’de uygulamanın tamamlanması amacıyla yerine getirilmesi gereken faaliyetler, Tablo 6.2.6’da ise finansman ihtiyacı verilmiştir. Tek bir direktif ve göreceli olarak küçük bir meblağ olduğu için ayrıca bir değerlendirme yapılmamıştır.

Kimyasalların Yönetimi Sektörü kapsamında mevzuat uyumlaştırma çalışmaları devam etmektedir. Maliyet açısından öne çıkan mevzuatlar REACH ve KOK Tüzükleridir. Öncelikli olarak yerine getirilmesi gereken faaliyetler Tablo 5.7.2’de verilmiştir. Ulusal mevzuat yürürlüğe girdiği zaman uygulamanın maliyeti özel sektör tarafından karşılanacaktır. REACH Tüzüğüne dair öncelikle yapılması gereken faaliyetler Tablo 6.2.7’de sunulmuştur. Öncelikli maliyetler REACH Tüzüğü uyum maliyetinin neredeyse tamamını, toplam finansman ihtiyacının ise %65’ini oluşturmaktadır.

Yatay Sektör için mevzuat uyumlaştırma çalışmaları mevcut durumda tamamlanmıştır. Uyumun tamamlanması üyelikten sonra gerçekleşecektir. Öncelikli mevzuat olarak belirlenmiş olan SÇD, Çevresel Sorumluluk ve INSPIRE Direktifleri kapsamında yapılması gerekenler Tablo 5.8.2’de; söz konusu mevzuatın uygulanması kapsamında gerçekleştirilmesi gereken kapasite geliştirme çalışmalarının maliyetleri Tablo 6.2.8’de verilmiştir.

Doğa Koruma Sektörü için 2007 senesinde yayımlanmış olan UÇES’te verilmiş olan maliyetin %47’si personel istihdamıdır. Doğa Koruma Sektörü için belirlenen yatırım ihtiyacı 42,79 milyon Avro’dur. Öncelikli mevzuat Habitat ve Kuş Direktifleri (Tablo 5.9.3)olup önlemler bir bütün oluşturduğu için yatırım ihtiyacı diğer sektörlerde olduğu gibi detaylandırılmamıştır (Tablo 6.2.9).

155

Tabl

o 6.

2.1

Su K

alite

si Se

ktör

ü Ö

nlem

lerin

in Y

atırı

m İh

tiyaç

ları

(Mily

on A

vro)

Topl

am

2016

20

17

2018

20

19

2020

20

21

2022

20

23

Kana

lizas

yon

yeni

lem

e+ y

eni

yapı

laca

k şe

beke

ler

6.34

2,3

1.01

1,4

1.14

0,9

663

694,

7 69

2,3

682,

4 71

3,3

744,

4

Atık

su a

rıtm

a sis

tem

leri

ile

ilgili

har

cam

alar

2.

315,

8 32

0,6

292,

2 31

2 38

4,1

363,

9 28

9,8

230,

2 12

3

İçm

esuy

u - s

tand

artla

ra

uyul

madığı d

urum

da ö

zel

arıtı

m

779

730

7 7

7 7

7 7

7

Havz

a ko

rum

a ey

lem

pl

anla

rının

neh

ir ha

vzası

yöne

tim p

lanl

arın

a dö

nüşt

ürül

mes

i -çev

rese

l he

def s

u ka

ynak

ları

pota

nsiy

el k

ulla

nım

56

7 7

7 7

7 7

7 7

Yera

ltı su

ların

ın k

irlen

mey

e ve

boz

ulm

aya

karşı

koru

nması h

akkı

nda

yöne

tmel

iğin

uyg

ulan

ması

ve ö

nlem

ler

152,

9 30

28

,5

26

13,7

13

,7

13,7

13

,7

13,7

Nitr

ata

Hass

as B

ölge

ler i

çin

Eyle

m P

rogr

amla

rının

O

luşt

urul

ması,

Önl

emle

r ve

uygu

lam

alar

1.38

6,1

11,9

45

0,9

450,

2 0,

4 44

7,2

8,4

8,5

8,6

Taşkın

Yön

etim

Pla

nlarının

(T

YP) t

üm h

avza

lar i

çin

hazır

lanm

ası v

e uy

gula

nması

124,

5 0,

7 7,

6 7,

9 8,

2 5,

2 5,

2 44

,8

44,8

Gen

el T

opla

m

11.1

56,7

2.

111,

6 1.

934,

1 1.

473,

2 1.

115,

1 1.

536,

3 1.

013,

4 1.

024,

5 94

8,4

156

Tabl

o 6.

2.2

Atık

Yön

etim

i Sek

törü

Önl

emle

rinin

Yatırı

m İh

tiyaç

ları

(Mily

on A

vro)

To

plam

20

16

2017

20

18

2019

20

20

2021

20

22

2023

Atık

ların

Taşınım

ı Tüz

üğü

Dene

timle

rinin

Yür

tülm

esi

(Taşıt,

Yazılı

m v

e Do

nanı

m)

0,24

0,

24

- -

- -

- -

-

Atık

ların

Taşınım

ı Tüz

üğü

Yazılım

ve

Dona

nım

Al

tyapısı

nın

Geliş

tirilm

esi

0,15

0,

15

- -

- -

- -

-

RoHS

Piy

asa

Dene

tim v

e Ko

ntro

lü

0,88

0,

88

- -

- -

- -

-

Atık

tan

Türe

tilm

iş Ya

kıt

(ATY

) Hazırl

ama

Tesis

lerin

in

Kuru

lum

u 20

4 24

24

24

24

36

36

36

-

Bele

diye

Atık

ları

Atık

Yak

ma

ve E

nerji

Üre

timi T

esisl

erin

in

Kuru

lum

u 98

3,22

-

110,

81

190,

81

190,

81

190,

81

100

100

100

Atık

Get

irme

Mer

kezle

rinin

Ku

rulu

mu

398

122,

80

158,

40

116,

80

- -

- -

-

Atık

Mad

eni Y

ağla

rdan

Baz

Ya

ğ Ge

ri Ka

zanı

m

Tesis

lerin

in K

urul

umu

180,

24

30,0

4 30

,04

120,

16

- -

- -

-

Hayv

ansa

l Atık

Bi

yom

etan

izasy

on

Tesis

lerin

in K

urul

umu

630

70

70

70

70

70

70

105

105

Atık

Akü

Ger

i Kaz

anım

Tes

is M

oder

niza

syon

u 2

2 -

- -

- -

- -

Atık

Pil

Geri

Kaza

nım

Te

sisle

rinin

Kur

ulum

u 4,

50

1,50

1,

50

1,50

-

- -

- -

Yeni

Mad

en A

tığı B

erta

raf

Tesis

lerin

in İn

şası

53,7

3 11

,4

19,4

3 22

,90

-

- -

-

Atık

Ele

ktrik

li ve

Ele

ktor

nik

Eşya

İşle

me

Tesis

lerin

in

Kuru

lum

u (1

. ve

3. G

rup)

14

,40

2,40

-

3 -

- 3

3 3

157

Topl

am

2016

20

17

2018

20

19

2020

20

21

2022

20

23

ÖTA

İşle

me

Tesis

lerin

in

Mod

erni

zasy

onu

41,6

0 5,

20

5,20

5,

20

5,20

5,

20

5,20

5,

20

5,20

Yeni

Düz

enli

Depo

lam

a Te

sisle

rinin

Kur

ulum

u 1.

176

27

255

202

281

320

28

33

30

Düze

nsiz

Depo

lam

a Sa

hala

rının

Reh

abili

tasy

onu

1.88

4,72

-

- -

376,

94

376,

94

376,

94

376,

94

376,

94

PCB/

PCT

ve K

onta

min

e Atık

Arın

dırm

a/Be

rtar

af

Tesis

lerin

in K

urul

umu

3,87

0,

86

0,43

0,

43

0,43

0,

43

0,43

0,

43

0,43

Amba

laj A

tıkla

rı To

plam

a Ar

aç v

e Ek

ipm

an S

ayıla

rının

Ar

ttırı

lması

168,

64

- 68

,62

29,2

2 19

,6

10,6

22

,6

5,2

12,8

Ayırm

a ve

Ger

i Dön

üşüm

Te

sisle

rinin

Kur

ulum

u 12

,71

12,7

1 -

- -

- -

- -

Arıtm

a Ça

mur

u Ak

redi

te

Labo

ratu

var A

ltyapısı

nın

Kuru

lum

u 0,

16

0,02

0,

02

0,02

0,

02

0,02

0,

02

0,02

0,

02

Gem

i Ger

i Dön

üşüm

Te

sisle

rinin

Mod

erni

zasy

onu

16,6

0 7,

7 8,

9 -

- -

- -

-

Gen

el T

opla

m

5.77

5,66

31

8,9

752,

35

786,

04

968

1.01

0 64

2,19

66

4,79

63

3,39

158

Tabl

o 6.

2.3

Hava

Kal

itesi

Önl

emle

rinin

Yatırı

m İh

tiyaç

ları

(Mily

on A

vro)

Topl

am

2016

20

17

2018

20

19

2020

20

21

2022

20

23

Tem

iz Ha

va M

erke

zlerin

in (T

HM) K

urul

ması

22,4

8 7,

01

7,95

6,

07

1,45

-

- -

- Ye

rel e

misy

on e

nvan

terle

rinin

oluşt

urul

ması

ve ra

porla

nması

3,37

0,

96

1,68

0,

72

- -

- -

-

Göst

erge

ölç

üm m

etot

ları:

Tem

iz ha

va

mer

kezle

ri iç

in ö

n de

ğerle

ndirm

e ça

lışm

alarının

yapılm

ası

0,74

0,

74

- -

- -

- -

-

Hava

kal

itesi

mod

elle

mes

i: M

odel

lem

e,

eğiti

m v

e do

nanı

m ih

tiyacı

0,10

-

- 0,

03

0,03

0,

03

- -

-

Hava

kal

itesi

plan

ları

(tem

iz ha

va p

lanl

arı)

ve

eyle

m p

lanl

arının

hazırl

anm

ası

0,03

-

- -

0,03

-

- -

-

Gen

el T

opla

m

26,7

2 8,

70

9,64

6,

83

1,52

0,

03

- -

-

159

Tabl

o 6.

2.4

Endü

striy

el K

irlili

k ve

Risk

Yön

etim

i Sek

törü

Önl

emle

rinin

Yatırı

m İh

tiyaç

ları

(Mily

on A

vro)

Topl

am

2016

20

17

2018

20

19

2020

20

21

2022

20

23

Mev

cut t

esisl

er iç

in S

ektö

rel U

yum

U

ygul

amal

arının

Tam

amla

nması

(Çim

ento

, Oto

mot

iv, M

etal

, Min

eral

ür

ün, T

ekst

il vb

.)

17.5

62,9

6 2.

964,

62

2.08

5,62

2.

085,

62

2.08

5,62

2.

085,

62

2.08

5,62

2.

085,

12

2.08

5,12

EÇİ Y

önet

mel

iğin

in Y

ayın

lanm

ası,

uygu

lam

aya

geçiş

256,

30

51,7

3 53

,71

50,3

8 20

,30

20,3

0 20

,30

19,8

0 19

,80

24 sa

hada

mev

cut 5

5 ad

et B

YT te

sisi i

çin

ilave

yatırı

m y

apılm

ası;

20 sa

hada

m

evcu

t 20

adet

BYT

tesis

i içi

n ile

ri de

rece

alty

apı y

atırı

mı y

apılm

ası

8.99

9,83

1.

245,

81

1.24

5,81

1.

245,

66

1.24

5,65

1.

004,

35

1.00

4,35

1.

004,

10

1.00

4,10

Yeni

lisa

nslı

katı

atık

yak

ma

tesis

leri

kuru

lum

u (3

ade

t); y

eni l

isans

lı te

hlik

eli

atık

yak

ma

tesis

i kur

ulum

u (5

ade

t)

46,3

7 12

,88

14,9

8 12

,98

1,57

3,

37

0,36

0,

11

0,11

Ürü

nler

de so

lven

t içe

riğin

in a

zaltı

lması-

su b

azlı

boya

lara

geç

iş 20

0,04

-

- 40

,15

15,2

8 15

,28

43,1

1 43

,11

43,1

1

Org

anik

çöz

ücül

erde

n ka

ynak

lana

n uç

ucu

orga

nik

bileşik

em

isyon

ların

ın

azal

tılm

ası

1.65

2,44

-

- 33

0,49

33

0,49

33

0,49

33

0,49

33

0,49

-

Seve

so u

yum

u iç

in ö

zel s

ektö

rün

kapa

site

güçl

endi

rmes

i (de

pola

ma,

em

niye

t, ta

tbik

at v

b.);

haric

i aci

l dur

um

plan

ları,

güv

enlik

rapo

rların

ın

oluş

turu

lması

38,0

4 4,

18

5,71

5,

61

6,02

4,

73

3,12

4,

46

4,21

Tasla

k Ki

rletic

i Salım

ve

Taşım

a Ka

ydı

Yöne

tmel

iği Y

ayım

ı 14

,65

1,92

2,

05

1,84

1,

84

1,84

1,

72

1,72

1,

72

160

Topl

am

2016

20

17

2018

20

19

2020

20

21

2022

20

23

EMAS

için

yer

el m

evzu

at o

luşt

urm

a pr

ojes

i (AB

Pro

jesi)

15

,41

4,25

3,

95

1,50

1,

50

1,13

1,

03

1,03

1,

03

Ulu

sal Ç

evre

Etik

etle

me

Mek

anizm

ası

Kuru

lması

54,3

7 0,

75

0,75

9,

40

8,69

8,

69

8,69

8,

69

8,69

Ülk

emizd

e ku

llanı

lan

civa

mik

tarın

ın

belir

lenm

esi (

GEF

Pro

jesi)

5

1 1

1 1

0,25

0,

25

0,25

0,

25

Gen

el T

opla

m

28.8

44,4

0 4.

287,

15

3.41

3,58

3.

784,

38

3.71

7,70

3.

476,

80

3.49

9,78

3.

498,

87

3.16

8,14

161

Tabl

o 6.

2.5 İk

lim D

eğişi

kliğ

i Sek

törü

Önl

emle

rinin

Yatırı

m İh

tiyaç

ları

(Mily

on A

vro)

To

plam

20

16

2017

20

18

2019

20

20

2021

20

22

2023

Sera

ga

zı em

isyon

ların

ın

salım

ının

(r

efer

ans

sena

ryoy

a gö

re)

2030

yılı

nda

%21

ora

nına

kad

ar a

zaltı

lması.

* -

- -

- -

- -

-

Kyot

o Pr

otok

olü

kaps

amın

da y

er a

lan

sera

gazı

emisy

onla

rının

izle

nmes

i iç

in

mek

anizm

a ku

rulm

ası.

1,39

0,

70

0,70

-

- -

- -

0,00

005

Gen

el T

opla

m*

- -

- -

- -

- -

-

* M

aliy

eti h

enüz

bel

irlen

mem

iştir.

Bu

nede

nle İk

lim D

eğişi

kliğ

i sek

törü

önl

emle

rinin

topl

am y

atırı

m ih

tiyaç

ları

sunu

lam

amak

tadı

r.

Tabl

o 6.

2.6

Gürü

ltü Y

önet

imi S

ektö

rü Ö

nlem

lerin

in Y

atırı

m İh

tiyaç

ları

(Mily

on A

vro)

To

plam

20

16

2017

20

18

2019

20

20

2021

20

22

2023

Yıld

a el

li bi

nden

fazla

iniş/

kalkışı

n ya

pıldığı h

ava

alan

ların

da g

ürül

tü

ölçü

m/k

ontr

ol/iz

lem

e sis

tem

i kur

ulm

ası

0,25

0,

25

- -

- -

- -

-

Stra

tejik

gür

ültü

har

itala

rının

ha

zırla

nması

12,2

8 3,

34

2,32

2,

43

0,32

3,

52

0,11

0,

11

0,11

Eyle

m p

lanl

arının

hazırl

anm

ası (

Mal

iyet

he

sapl

aması d

aha

sonr

a ya

pıla

caktır)

7,

11

2,98

1,

53

1,30

1,

30

- -

- -

Gen

el T

opla

m

19,6

4 6,

57

3,86

3,

73

1,62

3,

52

0,11

0,

11

0,11

162

Tabl

o 6.

2.7

Kim

yasa

lların

Yön

etim

i Sek

törü

Önl

emle

rinin

Yatırı

m İh

tiyaç

ları

(Mily

on A

vro)

To

plam

20

16

2017

20

18

2019

20

20

2021

20

22

2023

RE

ACH-

Kim

yasa

l Mad

de K

aydı

7

4,50

- -

-

0

,56

0

,56

2

4,87

24,

87

2

3,65

REAC

H-Ki

mya

sal

Mad

dele

rin İ

zne

tabi

ol

ması v

e kı

sıtla

nması

698

,35

-

99,

66

9

9,68

99,

70

9

9,72

99,

83

9

9,86

99,

90

Gen

el T

opla

m

772,

84

-

99,6

6 99

,68

100,

26

100,

26

104,

70

104,

73

10

3,65

Tabl

o 6.

2.8

Yata

y Se

ktör

Önl

emle

rinin

Önc

elik

lere

Gör

e Da

ğılım

ı (M

ilyon

Avr

o)

Topl

am

2016

20

17

2018

20

19

2020

20

21

2022

20

23

SÇD

Ulu

sal m

evzu

atın

çık

arılm

ası

sonr

asın

da u

ygul

amal

ar v

e ka

pasit

e ge

liştir

me

çalış

mal

arı

1,67

0,

35

- 0,

66

0,63

0,

03

- -

-

ÇSD

Ulu

sal m

evzu

atın

çık

arılm

ası,

izlem

e ve

de

ğerle

ndirm

e sis

tem

inin

kur

ulm

ası e

sas v

e us

ulle

re il

işkin

rehb

erle

rin y

ayın

lanm

ası v

e ka

pasit

e ge

liştir

me

çalış

mal

arı

2,06

0,

57

0,57

0,

46

0,43

0,

03

- -

-

Türk

iye

Coğr

afi B

ilgi S

trat

ejisi

ve

eyle

m

planının

yayın

lanm

ası i

le; e

sas v

e us

ulle

re

ait r

ehbe

rlerin

yayın

lanm

ası v

e ya

ygın

laştırı

lması (

kapa

site

geliş

tirm

e ça

lışm

aları)

9,12

5,

38

0,53

2,

11

0,55

0,

55

- -

-

Gen

el T

opla

m

12,8

5 6,

30

1,29

2,

76

1,17

0,

77

0,19

0,

19

0,19

Ta

blo

6.2.

9 Do

ğa K

orum

a Se

ktör

ü Ö

nlem

lerin

in Ö

ncel

ikle

re G

öre

Dağı

lımı (

Mily

on A

vro)

To

plam

20

16

2017

20

18

2019

20

20

2021

20

22

2023

Do

ğa K

orum

a (G

enel

) 42

,79

7,52

7,

52

6,07

3,

76

5,78

4,

92

4,34

2,

89

Gen

el T

opla

m

42,7

9 7,

52

7,52

6,

07

3,76

5,

78

4,92

4,

34

2,89

163

6.3.Finansman Kaynakları Bazında Yıllara Göre Gerçekleştirilmesi Gereken Yatırım İhtiyacı

Ülkemizde AB Çevre Müktesebatına uyum ile ilgili yatırımların karşılandığı belli başlı kaynaklar merkezi idare, yerel idare, AB fonlarından sağlanan hibeler ve özel sektör kaynaklarıdır. İller Bankası tarafından yerel idarelerin çevre altyapı yatırımlarına uygun koşullarda kredi sağlanmakta ve KÖYDES, BELDES, SUKAP gibi hibe destek programları yürütülmektedir. Bu bölümde Yerel İdare, Merkezi İdare, Hibeler ve Özel Sektör yatırımları tablolarda her sektör için verilmektedir.

2007 senesinde yayımlanan UÇES Belgesi’nde 2007-2015 seneleri arasında planlanan yatırımların kaynaklara dağılım oranları Tablo Tablo 6.3.1’de verilmiştir.19 UÇES 2007’de AB Çevre Müktesebatı ile uyumlu olarak belirlenen kaynak dağılımına ağırlık yerel idarelerdedir. Bu plana göre yerel idarelerin yatırımlarının yarıdan fazlasını özkaynakları ile karşılamaları öngörülmüştür. Ancak gerçekleşmeler incelendiğinde yatırımların ağırlıklı olarak merkezi idare tarafından yapılmış olduğu görülmektedir. Yerel idare yararına yatırım yapılsa dahi bütçe çoğunlukla yerel idarenin özkaynaklarından sağlanmamıştır.

Tablo 6.3.1 2007-2023 Planlanan Yatırım Oranları (UÇES 2007)

Kaynak (2007-2023) Kaynaklara Dağılım oranı Yerel İdare Dağılım Oranı

1-Merkezi İdare %13 -

2-Yerel İdare %37 -

Belediye özkaynakları - %59,70

İller Bankası - %32,00

Dış Krediler - %4,55

KÖİ (PPP) - %3,75

3-Özel Sektör %26 -

4- KİT %2 -

5-Fonlar (AB+Diğ.Hibe) %22 -

19 Belediye özkaynakları, İller Bankası kredileri ve dış krediler ile kamu özel sektör ortaklıkları UÇES kapsamında Yerel İdare kaynağı olarak belirlenmiştir. Fonlar ise AB ve diğer hibeleri işaret etmektedir. UÇES Belgesi güncellenirken aynı sistem takip edilmiştir. Merkezi İdare tarafından verilen hibeler Merkezi İdare kaynağı kapsamındadır. Karşılaştırma yapıldığı için aynı sistemin takip edilmesi önem arzetmektedir.

164

Tablo 6.3.2 2007-2015 Planlanan ve Gerçekleşen Yatırım Oranları

Kaynak (2007-2015) Planlanan Yatırım (UÇES 2007)

Gerçekleşen Yatırım (UÇES 2016)

1-Merkezi İdare %19 %42

2-Yerel İdare %46 %36

3-Özel Sektör (4-KİT dahil) %22 %13

5-Fonlar (AB+Diğ.Hibe) %13 %9

Yerel İdare kaynakları, öz kaynaklardan, vergi gelirlerinden, cezalardan, hizmet bedellerinin tahsilatından ve hibelerden oluşmaktadır. Belediyelerin öz kaynakları söz konusu olduğundatam maliyet (tüm maliyet kurtarımı) prensibinin ülkemiz genelinde uygulanması gerektiği unutulmamalıdır. Özellikle su, atıksu ve atık alanlarında yerel idare tarafından verilen hizmetin mümkün mertebe karşılığının alınması, projelerin finansmanı ve mevcut hizmet ağının artan nüfusa göre genişletilmesi açısından önem arz etmektedir. Geçen dönem içinde küçük çaplı yerel yönetimlerin her hâlükârda kurumsal kapasitelerinin yetersiz kalması söz konusu olmuştur. Yeni büyükşehir belediyeleri kurulması ve bazı büyükşehir belediyelerinin sınırlarının genişletilmesini de kapsayan 6 Aralık 2012 tarihinde yayınlanmış 6360 sayılı kanun ile yerel idarelerin güçlendirilmesi amaçlanmıştır.

AB üyeliğine aday bir ülke olarak Avrupa Komisyonu tarafından mali yardımların kullanılmasına yönelik IPA (Instrument for Pre-Acession/Katılım Öncesi Mali Araç) Programından 2007-2013 seneleri arasında yararlanılmıştır. 2014-2020 seneleri arasını kapsayan IPA II Programı için ise 644,6 milyon Avro ayrılmıştır.

Özel sektör tarafından AB Çevre Müktesebatına uyum kapsamında geçtiğimiz dönemde ayrılan bütçe için TÜİK kaynaklarından yararlanılmıştır. Ancak ticari gizlilik sebebiyle istenilen bütün verilerin istenildiği şekilde alınması mümkün değildir. Bunun yanı sıra özel sektörün çevre ile ilgili yaptığı bazı yatırımları operasyonel yatırım olarak sınıflandırmasından dolayı ayrım yapılması oldukça güçtür.

Sektörlerin finans kaynaklarına göre yatırım gerçekleşmelerinin dağılımları EK 3 2007 – 2015 dahilinde verilmiştir.

Tablo 6.3.3 2016-2023 Öngörülen ve Güncellenen Yatırım Oranları

Kaynak (2016-2023) Planlanan Yatırım (UÇES 2007)

Güncellenen Yatırım (UÇES 2016)

1-Merkezi İdare %18 %10,55

2-Yerel İdare %28 %20,50

3-Özel Sektör (4-KİT dahil) %29 %63,60

5-Fonlar (AB+Diğ.Hibe) %25 %5,35

165

2016-2023 döneminde yatırım ihtiyacının kaynaklar arasında dağılımı EKRY ve İklim Değişikliği Sektörlerindeki Özel Sektör ağırlığından etkilenmiştir. Geçen dönemde yerel yönetimler planlandığı şekliyle kendi yatırımlarını gerçekleştirme olanağı bulamamışlar ve merkezi yönetim tarafından desteklenmiştir. Buna rağmen geleceğe yönelik planlar güncellenirken ulusal mevzuatımıza göre su kalitesi kapsamındaki su ve atıksu hizmetlerinin yerel idareler tarafından karşılanması gerekliliğine istinaden ağırlık Merkezi İdareye verilmemiştir.

Sektörlerin finans kaynaklarına göre 2016-2023 yatırım ihtiyaçları, bu Bölümdeki tablolarda verilmektedir.

166

Tabl

o 6.

3.4

Su K

alite

si Se

ktör

ü Ka

ynak

lara

Gör

e Ya

tırım

İhtiy

acı (

Mily

on A

vro)

To

plam

20

16

2017

20

18

2019

20

20

2021

20

22

2023

M

erke

zi İd

are

5.

551

543

970

968

508

955

517

544

545

Yere

l İda

re

9.42

7 1.

380

1.46

3 1.

087

1.17

2 1.

154

1.08

5 1.

074

1.01

2 Diğe

r fon

lar

1.91

6 28

7 30

8 22

2 24

0 23

2 21

7 21

2 19

8 Ö

zel S

ektö

r -

- -

- -

- -

- -

Gen

el T

opla

m

16.8

94

2.21

0 2.

741

2.27

7 1.

920

2.34

1 1.

819

1.83

1 1.

755

Tabl

o 6.

3.5

Atık

Yön

etim

i Sek

törü

Kay

nakl

ara

Göre

Yatırı

m İh

tiyacı (

Mily

on A

vro)

To

plam

20

16

2017

20

18

2019

20

20

2021

20

22

2023

Mer

kezi

İdar

e* 39

9,3

21,8

3 56

,60

92,3

6 11

3,03

87

,82

9,54

9,

93

8,24

Ye

rel İ

dare

3.

904,

7 15

2,44

31

9,1

421,

14

728,

72

644,

80

542,

37

546,

85

549,

32

Diğe

r fon

lar

224,

3 -

30,7

8 -

- 19

3,55

-

- -

Öze

l Sek

tör

1.63

2 17

2,62

37

8,36

31

6,36

17

4,45

13

5,30

14

6,49

16

8,13

14

0,31

G

enel

Top

lam

6.

160

346,

9 78

4,8

829,

9 1.

016,

2 1.

061,

5 69

8,4

724,

9 69

7,9

* KAP

kaps

amın

da sa

ğlan

acak

hib

eler

mer

kez k

ayna

klı o

lması s

ebeb

iyle

Mer

kezi

İdar

e ya

tırım

ı ola

rak

değe

rlend

irilm

iştir.

Tabl

o 6.

3.6

Hava

Kal

itesi

Yöne

timi S

ektö

rü K

ayna

klar

a Gö

re Y

atırı

m İh

tiyacı (

Mily

on A

vro)

To

plam

20

16

2017

20

18

2019

20

20

2021

20

22

2023

Mer

kezi

İdar

e 10

6,53

20

,67

22,2

2 20

,04

10,7

7 9,

75

10,2

0 12

,85

0,03

Ye

rel İ

dare

-

- -

- -

- -

- -

Diğe

r fon

lar

- -

- -

- -

- -

- Ö

zel S

ektö

r 52

1,28

-

54,1

7 54

,17

105,

04

76,9

7 76

,97

76,9

7 76

,97

Gen

el T

opla

m

627,

82

20,6

7 22

,22

20,0

4 61

,64

32,5

5 33

35

,65

22,8

3

167

Tabl

o 6.

3.7

Endü

striy

el K

irlili

k ve

Risk

Yön

etim

i Sek

törü

Kay

nakl

ara

Göre

Yatırı

m İh

tiyacı (

Mily

on A

vro)

To

plam

20

16

2017

20

18

2019

20

20

2021

20

22

2023

M

erke

zi İd

are

277,

83

56,1

3 58

,44

54,6

1 23

,55

22,0

2 21

,30

20,7

4 21

,05

Yere

l İda

re

0,60

0,

30

0,30

-

- -

- -

- Diğe

r fon

lar

30,1

1 5,

46

5,46

3,

45

3,25

3,

25

3,25

3

3 Ö

zel S

ektö

r 28

.535

,86

4.22

5,26

3.

349,

39

3.72

6,32

3.

690,

90

3.45

0,53

3.

474,

23

3.47

5,14

3.

144,

08

Gen

el T

opla

m

28.8

44,4

0 4.

287,

15

3.41

3,58

3.

784,

38

3.71

7,70

3.

475,

80

3.49

8,78

3.

498,

87

3.16

8,14

Ta

blo

6.3.

8 İk

lim D

eğişi

kliğ

i Sek

törü

Kay

nakl

ara

Göre

Yatırı

m İh

tiyacı (

Mily

on A

vro)

To

plam

20

16

2017

20

18

2019

20

20

2021

20

22

2023

M

erke

zi İd

are

14,9

7 3,

75

3,73

3,

66

0,82

0,

75

0,75

0,

75

0,75

Ye

rel İ

dare

-

- -

- -

- -

- -

Diğe

r fon

lar

32,3

8 8,

77

9,33

8,

61

4,67

0,

25

0,25

0,

25

0,25

Ö

zel S

ektö

r 6.

504,

51

818,

72

777,

12

785,

10

829,

82

843,

33

846,

73

811,

91

791,

78

Gen

el T

opla

m

6.55

2 83

1 79

0 79

7 83

5 84

4 84

8 81

3 79

3 20

03/8

7/AT

sayı

lı Em

isyon

Tic

aret

i Sist

emi D

irekt

ifi iç

in sa

nayi

de y

apıla

cak

emisy

on a

zaltı

mın

a yö

nelik

yatırı

mla

r dah

il ed

ilmem

iştir.

Tabl

o 6.

3.9

Gürü

ltü Y

önet

imi S

ektö

rü K

ayna

klar

a Gö

re Y

atırı

m İh

tiyacı (

Mily

on A

vro)

To

plam

20

16

2017

20

18

2019

20

20

2021

20

22

2023

M

erke

zi İd

are

3,19

1,

00

0,79

0,

78

0,21

0,

08

0,11

0,

11

0,11

Ye

rel İ

dare

16

,45

5,57

3,

07

2,95

1,

42

3,44

-

- -

Diğe

r fon

lar

- -

- -

- -

- -

- Ö

zel S

ektö

r -

- -

- -

- -

- -

Gen

el T

opla

m

19,6

4 6,

57

3,86

3,

73

1,62

3,

52

0,11

0,

11

0,11

168

Tabl

o 6.

3.10

Kim

yasa

lların

Yön

etim

i Sek

törü

Kay

nakl

ara

Göre

Yatırı

m İh

tiyacı (

Mily

on A

vro)

Topl

am

2016

20

17

2018

20

19

2020

20

21

2022

20

23

Mer

kezi

İdar

e 8

,97

0

,06

1

,08

1

,24

1

,29

1

,20

1

,32

1

,37

1

,42

Ye

rel İ

dare

-

-

-

-

-

-

-

-

-

Diğe

r fon

lar

29,

92

3

,10

3

,45

6

,28

6

,03

3

,90

4

,45

1

,35

1

,35

Ö

zel S

ektö

r 1

.154

,50

5

7,54

157

,98

1

60,9

6

161

,47

1

10,3

1

184

,08

1

81,1

9

179

,86

G

enel

Top

lam

1.

193,

39

5

7,54

157

,98

1

60,9

6

161

,47

1

10,3

1

184

,08

1

81,1

9

179

,86

Ta

blo

6.3.

11 Y

atay

Sek

tör K

ayna

klar

a Gö

re Y

atırı

m İh

tiyacı (

Mily

on A

vro)

To

plam

20

16

2017

20

18

2019

20

20

2021

20

22

2023

M

erke

zi İd

are

5,34

3,

90

0,77

0,

26

0,20

0,

20

- -

- Ye

rel İ

dare

-

- -

- -

- -

- -

Diğe

r fon

lar

7,74

2,

41

0,57

2,

96

1,40

0,

40

- -

- Ö

zel S

ektö

r -

- -

- -

- -

- -

Gen

el T

opla

m

13,0

8 6,

31

1,34

3,

22

1,60

0,

60

- -

- Ta

blo

6.3.

12 D

oğa

Koru

ma

Sekt

örü

Kayn

akla

ra G

öre

Yatırım

İhtiy

acı (

Mily

on A

vro)

To

plam

20

16

2017

20

18

2019

20

20

2021

20

22

2023

M

erke

zi İd

are

37,5

9 5,

78

5,78

4,

34

3,76

5,

78

4,92

4,

34

2,89

Ye

rel İ

dare

-

- -

- -

- -

- -

Diğe

r fon

lar

5,20

1,

73

1,73

1,

73

- -

- -

- Ö

zel S

ektö

r -

- -

- -

- -

- -

Gen

el T

opla

m

42,7

9 7,

52

7,52

6,

07

3,76

5,

78

4,92

4,

34

2,89

169

6.4.

Mev

zuat

Bazın

da Yıll

ara

Göre

Ger

çekl

eştir

ilmes

i Ger

eken

Yatırı

m İh

tiyacı

Tabl

o 6.

4.1

Su K

alite

si Se

ktör

ü M

evzu

ata

Göre

Yatırı

m İh

tiyacı (

Mily

on A

vro)

SU

SEK

TÖRÜ

MEV

ZUAT

I To

plam

20

16

2017

20

18

2019

20

20

2021

20

22

2023

Çe

vre

Kalit

e St

anda

rtla

rı *

1,43

0,

72

0,72

-

- -

- -

- De

niz S

trat

ejisi

10

,79

2,54

2,

32

0,99

0,

99

0,99

0,

99

0,99

0,

99

Taşkın

12

4,54

0,

72

7,62

7,

91

8,24

5,

20

5,20

44

,82

44,8

2 Ye

r altı

suyu

15

2,93

30

,04

28,4

6 26

,03

13,6

8 13

,68

13,6

8 13

,68

13,6

8 Yü

zme

suyu

16

,00

2,16

1,

62

1,62

1,

91

1,91

2,

27

2,27

2,

27

Su Ç

erçe

ve D

irekt

ifi**

6.

209,

41

776,

18

776,

18

776,

18

776,

18

776,

18

776,

18

776,

18

776,

18

Lim

an A

tık A

lımla

rı 11

5,58

25

,91

12,2

9 11

,96

12,3

2 12

,69

13,0

7 13

,46

13,8

7 N

itrat

1.

386,

11

11,8

8 45

0,93

45

0,24

0,

45

447,

23

8,37

8,

46

8,55

Ke

ntse

l Atık

su

8.65

8,17

1.

332,

00

1.43

3,09

97

5,00

1.

078,

75

1.05

6,19

97

2,20

94

3,54

86

7,40

İç

me

Suyu

21

9,08

27

,38

27,3

8 27

,38

27,3

8 27

,38

27,3

8 27

,38

27,3

8 G

enel

Top

lam

16

.894

2.

209,

53

2.74

0,62

2.

277,

31

1.91

9,88

2.

341,

45

1.81

9,34

1.

830,

78

1.75

5,13

*E

rgen

e, S

usur

luk,

Aka

rçay

, Sak

arya

ve

Gedi

z Ha

vzal

arı:

5 h

avza

için

izle

me

mal

iyet

i KDV

dah

il 4.

774.

870

TL/yıl;

Kızı

lırm

ak, M

arm

ara,

Ant

alya

, Küç

ük M

ende

res

ve K

onya

Kap

alı:

5 ha

vza

için

izle

me

mal

iyet

i KDV

dah

il 4.

850.

000

TL/yıl’

dır.

Diğe

r hav

zala

rın iz

lenm

e pr

ogra

mı t

amam

land

ığın

da m

aliy

et ö

ngör

ümle

rinin

gün

celle

nmes

i ger

ekm

ekte

dir.

** B

asın

çlı s

ulam

aya

geçiş i

le iç

me

suyu

tesis

ve şe

beke

leri

mal

iyet

leri

Su Ç

erçe

ve D

irekt

ifi k

apsa

mın

da v

erilm

iştir.

170

Tabl

o 6.

4.2

Atık

Yön

etim

i Sek

törü

Mev

zuat

a Gö

re Y

atırı

m İh

tiyacı (

Mily

on A

vro)

ATI

K SE

KTÖ

RÜ M

EVZU

ATI

Topl

am

2016

20

17

2018

20

19

2020

20

21

2022

20

23

Atık

Çer

çeve

* 2.

395,

4 24

6,8

393,

2 52

1,8

284,

8 29

6,8

206

241

205

Düze

nli D

epol

ama

3.06

0,6

26,8

25

4,5

201,

8 65

8,2

696,

6 40

5,3

410,

1 40

7,3

Amba

laj A

tıkla

rı 18

1,30

12

,7

68,6

29

,2

19,6

10

,6

22,6

5,

2 12

,8

AEEE

14

,40

2,4

- 3

- -

3 3

3 Ö

TA

41,6

0 5,

2 5,

2 5,

2 5,

2 5,

2 5,

2 5,

2 5,

2 Ge

mi G

eri D

önüş

ümü

16,5

9 7,

7 8,

89

- -

- -

- -

Atık

Pill

er

6,50

3,

5 1,

5 1,

5 -

- -

- -

Mad

en A

tıkla

rı 53

,73

11,4

19

,43

22,9

-

- -

- -

Arıtm

a Ça

mur

u

(Top

rakt

a Ku

llanı

m)

385,

16

28,2

33

,06

44,0

7 47

,94

51,8

8 55

,9

59,9

7 64

,14

RoHS

0,

88

0,88

-

- -

- -

- -

Atık

ların

Taşınım

ı 0,

39

0,39

-

- -

- -

- -

PCB/

PCT

3,87

0,

86

0,43

0,

43

0,43

0,

43

0,43

0,

43

0,43

G

enel

Top

lam

6.

160

346,

9 78

4,8

829,

9 1.

016,

2 1.

061,

5 69

8,4

724,

9 69

7,9

*Bel

ediy

e atık

ların

ın b

ertr

afı i

çin

plan

lana

n Atık

Yak

ma

Tesis

leri

yatırım

ları,

Atık

Çer

çeve

Dire

ktifi

altı

nda

yer a

lmak

tadı

r.

171

Tabl

o 6.

4.3

Hava

Kal

itesi

Sekt

örü

Mev

zuat

a Gö

re Y

atırı

m İh

tiyacı (

Mily

on A

vro)

HAV

A SE

KTÖ

RÜ M

EVZU

ATI

Topl

am

2016

20

17

2018

20

19

2020

20

21

2022

20

23

Tem

iz Ha

va (C

AFE)

a 40

6,17

8

.71

6

3.84

61.

04

5

5.72

54.

24

5

4.21

54.

21

5

4.21

4. K

arde

şb -

-

-

-

-

-

-

-

-

Ulu

sal E

misy

on T

avan

ları

(NEC

)c -

-

-

-

-

-

-

-

-

Sıvı

Yakıtl

arda

Kük

ürt İ

çeriğ

i -

-

-

-

-

-

-

-

-

Petr

ol F

az Id

146,

10

12

1

3

13

4

5

17

1

8

21

8

Petr

ol F

az II

d 75

,55

-

-

-

1

5

15

1

5

15

1

5

Gen

el T

opla

m

627,

82

20,6

7 76

,39

74,2

1 11

5,81

86

,73

87,1

8 89

,82

77,0

1

a 200

4/10

7/AT

sayı

lı 4.

Kar

deş D

irekt

ifi k

apsa

mın

daki

yatırı

m m

aliy

etle

ri de

dah

il ed

ilmişt

ir. T

aş o

cakl

arın

dan

kayn

aklı

toz e

misy

onla

rının

önl

enm

esi m

aliy

eti d

e da

hil e

dilm

iş ol

up d

iğer

kirl

etic

i kay

nakl

arının

önl

enm

esi

mal

iyet

i (ısı

nma

vb.)

belir

lend

iği z

aman

yatırı

m ih

tiyacı g

ünce

llene

cekt

ir.

b Bu

Dire

ktif

için

pla

nlan

an y

atırı

m m

aliy

etle

ri CA

FE D

irekt

ifine

dah

il ed

ilmişt

ir.

c Bu

Dire

ktif

için

fina

nse

edilm

iş ya

tırım

mal

iyet

leri

Endü

striy

el K

irlili

k ve

Risk

Yön

etim

i Sek

törü

altı

nda

(BYT

ve

Çözü

cüle

r ka

psam

ında

) yer

alm

akta

dır (

tarım

sek

törü

nde

emisy

on a

zaltı

mı i

çin

belir

len

0,43

mily

ar T

L ha

riç tu

tulm

uştu

r).

d İşle

tme

mal

iyet

leri

dahi

l edi

lmem

iştir.

172

Tabl

o 6.

4.4

Endü

striy

el K

irlili

k ve

Risk

Yön

etim

i Sek

törü

Mev

zuat

a Gö

re Y

atırı

m İh

tiyacı (

Mily

on A

vro)

EKR

Y M

EVZU

ATI

Topl

am

2016

20

17

2018

20

19

2020

20

21

2022

20

23

Eko-

etik

et

54,3

7 0,

75

0,75

9,

40

8,69

8,

69

8,69

8,

69

8,69

EM

AS

15,4

1 4,

25

3,95

1,

50

1,50

1,

13

1,03

1,

03

1,03

Ci

va

5 1

1 1

1 0,

25

0,25

0,

25

0,25

E-

PRTR

14

,65

1,92

2,

05

1,84

1,

84

1,84

1,

72

1,72

1,

72

EED

17.8

19,2

6 3.

016,

35

2.13

9,33

2.

136,

00

2.10

5,92

2.

105,

92

2.10

5,92

2.

104,

92

2.10

4,92

EK

ÖK

- -

- -

- -

- -

- U

OBl

er -

boya

lar

200,

04

- -

40,1

5 15

,28

15,2

8 43

,11

43,1

1 43

,11

Büyü

k Ya

kma

Tesis

leri*

* 8.

999,

83

1.24

5,81

1.

245,

81

1.24

5,66

1.

245,

65

1.00

4,35

1.

004,

35

1.00

4,10

1.

004,

10

Atık

Yak

ma*

45

,37

12,8

8 14

,98

12,7

3 1,

32

3,12

0,

11

0,11

0,

11

UO

Bler

- çö

zücü

ler*

* 1.

652,

44

- -

330,

49

330,

49

330,

49

330,

49

330,

49

- Se

veso

III

38,0

4 4,

18

5,71

5,

61

6,02

4,

73

3,12

4,

46

4,21

G

enel

Top

lam

28

.844

,40

4.28

7,15

3.

413,

58

3.78

4,38

3.

717,

70

3.47

5,80

3.

498,

78

3.49

8,87

3.

168,

14

* Ve

rilen

mal

iyet

mev

cut a

tık y

akm

a te

sisle

rinin

reha

bilit

asyo

n m

aliy

etid

ir. Y

eni a

tık y

akm

a te

sisle

ri , A

tık Ç

erçe

ve D

irekt

ifi m

aliy

etle

ri ka

psam

ında

ver

ilmişt

ir.

** D

irekt

if EE

D ka

psam

ında

olm

asın

a ra

ğmen

, yazıla

n m

aliy

etle

r EED

uyu

mu

için

sekt

ör iç

inde

hes

apla

nan

uyum

mal

iyet

lerid

ir. B

ir ba

şka

deyişle

, EED

uyu

mu

için

sekt

ör iç

inde

oluşa

cak

mal

iyet

ler (

pros

es d

eğişi

kliğ

i,

ham

mad

de d

eğişi

kliğ

i vb.

), EE

D ‘y

e uy

um iç

in h

arca

naca

k ge

nel m

aliy

etle

rden

fark

lıdır .

173

Tabl

o 6.

4.5 İk

lim D

eğişi

kliğ

i Sek

törü

Mev

zuat

a Gö

re Y

atırı

m İh

tiyacı (

Mily

on A

vro)

İKLİ

M D

EĞİŞİK

LİĞİ M

EVZU

ATI

Topl

am

2016

20

17

2018

20

19

2020

20

21

2022

20

23

Yeni

Haf

if Ti

cari

Araç

ların

Em

isyon

Per

form

ans

Stan

dart

ların

ın B

elirl

enm

esi (

510/

2011

/AT)

24

3,42

28

,28

30,4

2 29

,65

31,8

3 33

,34

33,4

7 29

,23

27,2

0

Yeni

Bin

ek A

raçl

arın

Tes

cil V

erile

rinin

Den

etle

nmes

i ve

Rapo

rlanm

ası (

1014

/201

0/AT

) 0,

00

0 0

0 0

0 0

0 0

Ozo

n Ta

baka

sını İ

ncel

ten

Mad

dele

rin A

zaltı

lması

(100

5/20

09/A

T)

8,79

2,

96

2,96

2,

88

0 0

0 0

0

Yeni

Bin

ek O

tom

obill

erin

in E

misy

on P

erfo

rman

s St

anda

rtla

rının

Bel

irlen

mes

i (44

3/20

09/A

T)

5.97

3,68

74

4,68

72

0,02

72

5,89

76

5,53

77

4,64

77

6,46

74

2,99

72

3,45

Bazı

Flor

lu S

era

Gazla

rı-I (

842/

2006

/AT)

5,

28

0,65

0,

65

0,65

0,

72

0,65

0,

65

0,65

0,

65

Bazı

Flor

lu S

era

Gazla

rı-II

(517

/201

4/AB

) 89

,61

2,31

5,

00

7,90

10

,79

13,0

1 14

,46

17,3

5 18

,79

Karb

ondi

oksit

Yak

alam

a ve

Dep

olam

a (2

009/

31/A

T)

3,00

0,

38

0,38

0,

38

0,38

0,

38

0,38

0,

38

0,38

Em

isyon

Tic

aret

Sist

emi*

(200

3/87

/AT)

20

9,59

46

,54

25,4

4 25

,44

25,4

4 21

,69

21,6

9 21

,69

21,6

9 Ka

rbon

diok

sit E

misy

onu

ve Y

akıt

Tüke

timi K

onus

unda

Bi

lgile

ndirm

e (1

999/

94/A

T)

0,00

0

0 0

0 0

0 0

0

Benz

in v

e M

otor

in Y

akıtl

arın

Kal

itesi

(98/

70/A

T)

3,00

0,

38

0,38

0,

38

0,38

0,

38

0,38

0,

38

0,38

Se

ra G

azı E

misy

onla

rını İ

zlem

e (5

25/2

013/

AT)

1,39

0,

70

0,70

0

0 0

0 0

0 Se

ra G

azı E

misy

on A

zaltı

m H

edef

leri

(406

/200

9/AT

) 2,

00

0,25

0,

25

0,25

0,

25

0,25

0,

25

0,25

0,

25

AKAK

DO K

ayna

klı S

era

Gazı

Emisy

onu

(529

/201

3/AB

) 12

,09

4,12

3,

98

3,98

0

0 0

0 0

Gen

el T

opla

m

6.55

2 83

1 79

0 79

7 83

5 84

4 84

8 81

3 79

3 *

2003

/87/

AT sa

yılı

Emisy

on T

icar

eti S

istem

i Dire

ktifi

için

sana

yide

yap

ılaca

k em

isyon

aza

ltımın

a yö

nelik

yatırı

mla

r dah

il ed

ilmem

iştir.

Tabl

o 6.

4.6

Gürü

ltü S

ektö

rü M

evzu

ata

Göre

Yatırı

m İh

tiyacı (

Mily

on A

vro)

GÜ

RÜLT

Ü M

EVZU

ATI

Topl

am

2016

20

17

2018

20

19

2020

20

21

2022

20

23

Çevr

esel

Gür

ültü

19

,637

3 6,

5669

3,

8560

3,

7308

1,

6250

3,

5211

0,

1125

0,

1125

0,

1125

G

enel

Top

lam

19

,637

3 6,

5669

3,

8560

3,

7308

1,

6250

3,

5211

0,

1125

0,

1125

0,

1125

174

Tabl

o 6.

4.7

Kim

yasa

lların

Yön

etim

i Sek

törü

Mev

zuat

a Gö

re Y

atırı

m İh

tiyacı (

Mily

on A

vro)

KİM

YASA

LLAR

MEV

ZUAT

I To

plam

20

16

2017

20

18

2019

20

20

2021

20

22

2023

RE

ACH

779

,33

-

1

00,2

4

101

,46

1

02,0

4

100

,86

1

25,2

8

125

,32

1

24,1

3

KOK'

lar

406

,07

5

7,14

5

7,44

5

8,45

5

7,29

7

,64

5

7,10

5

5,57

5

5,43

İT

HALA

T-İH

RACA

T 5

,00

0

,40

0

,30

1

,05

1

,15

0

,80

0

,70

0

,30

0

,30

Bİ

YOSİ

DAL

3,0

0

-

-

-

1,0

0

1,0

0

1,0

0

-

-

Gen

el T

opla

m

1.1

93,3

9

57,

54

157

,98

1

60,9

6

161

,47

1

10,3

1

184

,08

1

81,1

9

179

,86

Ta

blo

6.4.

8 Ya

tay

Sekt

ör M

evzu

ata

Göre

Yatırı

m İh

tiyacı (

Mily

on A

vro)

YAT

AY S

EKTÖ

R M

EVZU

ATI

Topl

am

2016

20

17

2018

20

19

2020

20

21

2022

20

23

Çevr

esel

Etk

isini

n De

ğerle

ndiri

lmes

i 0,

24

- 0,

24

- -

- -

- -

Stra

tejik

Çev

rese

l Değ

erle

ndirm

e

1,67

0,

35

- 0,

66

0,63

0,

03

- -

- Av

rupa

Çev

re A

jansı

0,01

0,

01

- -

- -

- -

- Ra

porla

ma

- -

- -

- -

- -

- RM

CEI

-

- -

- -

- -

- -

Çevr

esel

Bilg

iye

Erişi

mi

- -

- -

- -

- -

- IN

SPIR

E

9,

12

5,38

0,

53

2,11

0,

55

0,55

-

- -

Halkın

Katılı

mı

- -

- -

- -

- -

- Çe

vres

el S

uç

- -

- -

- -

- -

- Çe

vres

el S

orum

lulu

k

2,05

0,

57

0,57

0,

46

0,43

0,

03

- -

- G

enel

Top

lam

13

,08

6,31

1,

34

3,22

1,

60

0,60

-

- -

Tabl

o 6.

4.9

Doğa

Kor

uma

Sekt

örü

Mev

zuat

a Gö

re Y

atırı

m İh

tiyacı (

Mily

on A

vro)

DOĞA

KO

RUM

A M

EVZU

ATI

Topl

am

2016

20

17

2018

20

19

2020

20

21

2022

20

23

Doğa

Kor

uma

(Gen

el)

42,7

9 7,

52

7,52

6,

07

3,76

5,

78

4,92

4,

34

2,89

G

enel

Top

lam

42

,79

7,52

7,

52

6,07

3,

76

5,78

4,

92

4,34

2,

89

175

7. ULUSAL ÇEVRE ENTEGRE UYUM STRATEJİSİNİN UYGULANMASI

7.1. Uygulamanın Sağlanması İçin Gereken Yönetim ve Kontrol Yapısı

AB mevzuatına uyum çalışmalarının önemli bir bölümünü oluşturan Çevre Mevzuatı uyum çalışmaları, içerdiği çok sayıda mevzuat ve bu mevzuatın uygulanmasından sorumlu çok sayıda kurum olması nedeni ile oldukça karmaşık bir süreçtir. Bu nedenle, mevzuatımızın AB’ye uyumlaştırılması çalışmalarının yönlendirilmesi amacıyla “UÇES Yönlendirme Kurulu”nun oluşturulması hedeflenmiştir. Bu Kurul; Başbakanlık, Kalkınma Bakanlığı, Hazine Müsteşarlığı, Dışişleri Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı, Avrupa Birliği Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı, Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı, Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı, Orman ve Su İşleri Bakanlığı, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Ekonomi Bakanlığı, Maliye Bakanlığı, İller Bankası Genel Müdürlüğü ile Türkiye İstatistik Kurumu üst düzey temsilcilerinden oluşturulacaktır.

Yönlendirme Kurulu UÇES’in uygulanmasından, koordinasyonundan, sonuçların izlenmesinden ve ihtiyaç duyulduğunda revize edilerek Yüksek Planlama Kurulu’na (YPK) sunulmasından sorumludur. “UÇES Yönlendirme Kurulu”nun sekretarya hizmetleri Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından sağlanacaktır. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı bu doğrultuda kuruluşlar arası koordinasyonu sağlamak, UÇES’te yer alan amaçları gerçekleştirilmesine yönelik yıllık faaliyet planlarını hazırlamak, izleme ve raporlama yapmak ve sonuçları UÇES Yönlendirme Komitesine bildirmekten sorumludur. Ancak, UÇES'te yer alan amaçların ve hedeflerin gerçekleştirilmesi sorumluluğunun pek çok farklı kurumda bulunması nedeni ile kurumlar arası koordinasyonun sağlanması ve sürecin takibi zorlaşmaktadır. Bu nedenle, yüksek maliyet gerektiren kamu yatırımları gerektiren mevzuat uyumu çalışmalarının kim tarafından ve nasıl yapılacağının, gelinen durum ve mali kaynak kullanımı gibi ihtiyaç duyulan bilgilerin takibinin yapılabileceği, diğer bir deyişle UÇES'te yer alan hedeflerin gerçekleştirilmesinin takip edilebileceği bir yazılım oluşturulacaktır. Böylece ilgili kurumların kendilerini ilgilendiren verileri yazılıma girerek sürecin takibinin kolaylaştırılması amaçlanmaktadır. Bunun yanı sıra bir İzleme ve Değerlendirme Rehberi hazırlanarak uyum sağlanması gereken her bir mevzuat için belirlenen göstergeler üzerinden uyumlaştırma çalışmalarının takibi yapılacaktır. AB Müktesebatının değişmesi durumunda Rehberin güncellenmesi için gerekli değerlendirme “UÇES Yönlendirme Kurulu” tarafından yapılacaktır. Yönlendirme Kurulu yılda en az bir defa toplanarak UÇES’in uygulanması hakkındaki gelişmeleri değerlendirecektir. Bu toplantılara UÇES Web Tabanlı Yazılımı tarafından hazırlanan yıllık değerlendirme raporları sunulacaktır.

7.2. İzleme ve Değerlendirme Mekanizması

Çevre müktesebatımızın AB’ye uyumlaştırılması için ülkemizde izleme, değerlendirme ve raporlama konularında kurumsal yapıların güçlendirilmesine ihtiyaç duyulmasından dolayı izleme yazılımının geliştirilmesi ve bir rehberin yayınlanması hedeflenmiştir. Bu yazılım ve rehber ile uyumlaştırma faaliyetlerinin güncelliğinin sistematik izlenmesi sağlanmıştır. İzleme ve değerlendirme mekanizmasına ve yöntemine ait detaylı bilgileri içeren ayrıca bir rehber döküman hazırlanmıştır.

Kısaca; UÇES Belgesi ile beraber AB mevzuatına ait uyum ve yatırım ihtiyacının gerçekleşme oranlarının yıl bazında tespiti ve izleme ve değerlendirme mekanizmasının oluşturulması için bir UÇES Web Tabanlı UÇES Karar Destek Sistemi (KDS) Yazılımı geliştirilmiştir. Ayrıca, faaliyetlerin etkili,

176

ekonomik ve verimli olarak gerçekleştirilmesinde ve olumsuzlukların giderilmesinde; yönetime destek olan etkin bir şekilde izlenmesi ve değerlendirilmesi için sorumlulara yardımcı olmak amacıyla İzleme ve Değerlendirme Rehberi hazırlanmıştır. Bu rehber ile, güncellenen UÇES Belgesinde belirlenen hedefler ve stratejiler doğrultusunda 2016-2023 döneminde mevzuat uyumu ve yatırım ihtiyacının gerçekleşme oranlarının yıl bazında tespiti, uyum sürecindeki gelişmelerin izlenebilmesi için bir mekanizmasının hazırlanması amaçlanmıştır.

UÇES Belgesinde yer alan mevzuat için hazırlanan bu rehber aşağıdaki hususları içermektedir;

Sektör Bazında Toplanacak Verilerin ve Veri Toplama Mekanizmasının Belirlenmesi Sektör Bazında Göstergelerin Belirlenmesi Mevzuat Uyumunun İzlenmesi ve Yatırımların İzlenmesi için Yöntemin Oluşturulması İzlenen İlerlemelerin Hedef ve Stratejiler Kapsamında Değerlendirilmesi

Söz konusu rehber bütün AB Çevre Mevzuatı kapsamındaki uyum gelişmelerinin takibi amacıyla kullanılacaktır. 2016 yılında uygulamaya alınan UÇES Web Tabanlı KDS Yazılımı ve kullanım kılavuzu bu rehberin tamamlayıcı dokümanlarıdır. UÇES Web Tabanlı KDS Yazılımı ile özellikle farklı kurum ve kuruluşlar tarafından uyum amacıyla yapılmakta olan yatırımların gerçek zamanlı takibinin yapılması hedeflenmektedir. Bu yazılım ile UÇES in sürekli güncellemesi sağlanarak izlenebilirliği sağlanabilecektir. Yazılım; AB mevzuatına uygun olarak gerçekleştirilecek olan çevre yatırımlarının izlenmesine ve planlamasına yönelik olarak, değerlendirme ve raporlama desteğine de sahip karar destek sistemi olarak tasarlanmıştır. Bu şekilde halen uyum sağlanması gereken hususlar ve ihtiyaç duyulan yatırım miktarı da eş zamanlı olarak takip edilebilecektir.

İzleme ve Değerlendirme Rehberi kapsamında her sektör için UÇES Belgesi ile orta ve uzun vadeli belirlenecek olan stratejik hedefler doğrultusunda “sektörel hedefler” ve “kritik göstergeler” belirlenmiştir. Bu göstergeler stratejik amaç ve hedeflere ulaşmak amacıyla yürütülen faaliyetlerin sonuçlarını ölçmek, izlemek ve değerlendirmek için kullanılan araçlar olark tasarlanmıştır. Göstergelerin karşılaştırılabilir ve güvenilir olması; doğru ve güncel verinin toplanmasına ve ortak veri standartlarının belirlenmesi ile sağlanmaktadır. UÇES Web Tabanlı KDS Yazılımı ile bu sağlanacaktır. UÇES belgesinin onaylanması ile yazılım sektör sorumlularının kullanımına açılacaktır.

İzleme ve Değerlendirme Rehberi kısaca aşağıdaki süreçleri içermektedir;

UÇES Belgesi ile belirlenen hedef ve stratejiler doğrultusunda tarafsız ve doğrulanabilir kritik göstergelerin belirlenmesi ve planlanması, göstergelerin izlenmesi ve değerlendirmesi, 2016-2023 döneminde ulusal çevre mevzuatı ve AB Müktesebatı uyumlaştırma faaliyetlerinin ve yatırım gerçekleşmelerinin izlenmesi, Her bir sektöre ait gerçekleşmelerin takibi için gerekli veriler ve bilgilerin toplanması

Rehber özellikle yazılım için de gerekli olan veri ihtiyaçlarının tanımlanması ve veri toplama araçlarının tasarlanmasından veri yönetimi, analiz edilmesi ve belirli aralıklarla raporlanmasına kadar tüm süreçlere ait tanımları içermektedir.

UÇES kapsamında çevre mevzuatı ve AB Müktesebatı doğrultusunda takip edilecek sektörler yapısal olarak birbirinden çok farklılık göstermektedir. Bu neden ile sektörler kapsamında laboratuvar altyapısının, hazırlanan harita veya plan sayısının, bertaraf edilecek atık miktarlarının izlenmesi, Ar-Ge faaliyetlerin gerçekleşmelerinin, eğitim sayısı, ilan sayısı, paydaş toplantısı veya uzman kadro sayısı vd. birbirinden farklı birçok gösterge belirlenmiştir. Sektörlerin takibi; sadece faaliyet sayılarına bağlı,

177

ayrıntıya girmeksizin yapılan işleri gösteren basit göstergelerden, bazıları ise endeks, oran, birim başına ölçü şeklindeki karşılaştırmalı ifadelerden oluşan kapsamlı göstergeler ile sağlanacaktır.

“UÇES Yönlendirme Kurulu” ve sorumlu/uygulayıcı kurum ve kuruşlar arasında iletişimin sağlanması, UÇES’in uygulanması, koordinasyonu, sonuçların izlenmesi ve ihtiyaç duyulduğunda güncellemesi UÇES Web Tabanlı KDS Yazılımı ile takip edilecektir. UÇES ile beraber AB Çevre Mevzuatı içinde uyumlaşma amacıyla yüksek maliyetli yatırım gerektiren sektörler ve direktifler belirlenmiştir. UÇES web tabanlı yazılım, bu belirlenen yüksek maliyet gerektiren kamu yatırımları için hazırlanmıştır.

AB müzakere sürecinde Çevre Faslının uyumlaştırılmasından sorumlu kuruluş Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’dır. Bununla birlikte uyum amacıyla birçok kurum ve kuruluş tarafından çalışmalar yapılmakta, projeler gerçekleştirilmektedir. Web tabanlı yazılım ile özellikle farklı kurum ve kuruluşlar tarafından uyum amacıyla yapılmakta olan bu yatırımların da gerçek zamanlı takibi hedeflenmektedir. Bu şekilde halen uyum sağlanması gereken hususlar ve ihtiyaç duyulan yatırım miktarı da eş zamanlı olarak takip edilebilecektir. Özellikle veri üretimi, kullanımı ve gösterge belirlenmesi konularında ilgili diğer kurum ve kuruluşlar ile beraber TÜİK'in de katılımın sağlanması hedeflenmiştir.

UÇES Web Tabanlı KDS Yazılımı Coğrafi Bilgi Sistemi tabanlı olarak geliştirilmiştir. Böylece, faaliyetlerin ve yatırımların hangi idari sınırlar ( illerde gibi) ve/veya coğrafi sınır (havza sınırları gibi) içinde yapıldığı, kaynakların (Kalkınma Bakanlığı, IPA, yerel yönetimler, özel kuruluş vd.) nereden sağlandığı, hangi idari birim/ler (merkez veya taşra teşkilatı, belediye vd.) tarafından faaliyetin gerçekleştirildiği ve izlendiği gibi faaliyetlerin coğrafik dağılımlarına göre takibi yapılabilinecektir. Uygulamanın ana sayfasında üzerinde gerçekleşen faaliyetlerin gösterildiği Türkiye haritası, planlanan ve gerçekleşen faaliyetlere ilişkin istatistiksel grafikler vb yer alacaktır. Böylece; karar vericilere yönelik olarak hızlı izleme ve değerledirmeyi kolaylaştıracak bir arayüz tasarlanmıştır (Şekil 7.2.1)

Şekil 7.2.1 UÇES Web Tabanlı KDS Yazılımı Ana Sayfa Ekranı

UÇES Web Tabanlı KDS Yazılımı aşağıdaki modüllerden oluşmaktadır (Şekil 7.2.2) :

Veri Girişi (UÇES belgesinde yer alan mevzuatın uyumu, yatırım ihtiyaçlarının gerçekleşme durumlarının tespiti ve izleme-değerlendirme mekanizması oluşturulması amacıyla sisteme girdi sağlayacak olan verilerin aktarılacağı; AB Mevzuatı ve Gereklilikler, Planlama Faaliyetleri ve Gerçekleşme Faaliyetleri şeklinde 3 panelden oluşacaktır). İzleme ve Değerlendirme (İzleme ve Değerlendirme modülünde, UÇES belgesinde belirlenen mevzuat uyumu ve yatırımların fiziki/mali gerçekleşmelerinin belirlenen hedef

178

ve stratejiler doğrultusunda değerlendirilmesine imkan sağlayacak sorgulamalar yer alacaktır). Raporlama (AB mevzuatı, sektör, yıl, il/havza ve finans kaynağı gibi filtreler kullanılarak kurum tarafından ihtiyaç duyulan çeşitli raporlar elde edilebilecektir). Sistem Yönetimi (Sistem Yönetimi menüsü, uygulama içerisinde veri girişi aşamasında kullanıcı kolaylığı ve veri kontrolü sağlamak amacıyla hazır veri listelerinin içeriğinin sisteme aktarılması için kullanılacaktır). Kullanıcı Yönetimi (Sistemi kullanacak olan Çevre ve Şehircilik Bakanlığı yetkililerinin kurum içi ve dışı kullanıcıları ve kullanıcı gruplarını yönetebildiği, farklı yetkiler atayabildiği modüldür).

Şekil 7.2.2 UÇES Web Tabanlı KDS Yazılımı Uygulama Bileşenleri

İzleme ve değerlendirme sisteminin bir parçası olarak UÇES Web Tabanlı KDS Yazılımı kapsamında raporlar da belirlenmiştir. Uygulama içerisinde görüntülenecek raporların Excel ve PDF formatlarında çıktısı alınabiliyor olacaktır. Bu raporlar;

Tanımlı periyotlarda (3 ay) / Faaliyetin %100 gerçekleşmesi durumunda / Yatırımın %100 gerçekleşmesi durumunda / Tam uyumun sağlanması durumunda / Dış etkenlere veya değişikliklere bağlı (sorumluların veya AB mevzuatının değişmesi gibi) güncelleme gereken durumlarda / Durdurma veya kapatma durumlarında hazırlanacak olan; Durum Tespiti ve Güncelleme Raporu Yöneticiler ve“UÇES Yönlendirme Kurulu” için gerekli özet bilgiyi içerecek olan; Yıl sonu İzleme ve Değerlendirme Raporu

Temel olarak hem mevzuat bazında hem de sektör bazında gerçekleşen toplam yatırıma ilişkin raporlama yapılması gerekli görülmektedir. Aşağıda belirtilen ihtiyaçlar çerçevesinde belirlediğimiz UÇES uygulaması kullanılarak izleme ve değerlendirme, raporlama anlamında elde edilebilecek sonuçlar kısaca şunlardır;

Planlanan faaliyetlerin gerçekleşip gerçekleşmediği Planlananlardan hangi faaliyetlerin gerçekleştiği İl/bölge bazında hangi faaliyetlerin gerçekleştiği İl/bölge bazında planlanan faaliyetlerin sektörlere göre dağılımı İl/bölge bazında gerçekleşen faaliyetlerin sektörlere göre dağılımı

179

Planlanan tüm uyum faaliyetleri için belirlenen bütçe toplamı (sektörlere göre dağılım olabilir) Yıllık sektör bazlı gerçekleşmeler Yıllık sektör bazlı harcamalar Belirli tarih aralıklarında yapılan planlamalar Planlanan ve gerçekleşen faaliyetlerin türlerine göre dağılımı Planlanan ve gerçekleşen faaliyetlerin ilgili sorumlu kurumlara göre dağılımı Kritik faaliyetlerin son durumları Planların genel olarak yıllık gerçekleşme durumları Tüm bu sonuçların belirlenen aralıklarda farklı formatlarda raporlanması

180

EKLE

R

EK 1

GZF

T AN

ALİZİ

Ana

Bölg

e Al

t Böl

ge

Güç

lü Y

önle

r Za

yıf Y

önle

r

Hukuki

AB Av

rupa

Birl

iği M

ükte

seba

tı iç

huk

uka

akta

rım v

e uy

um sü

reci

nin

deva

m e

tmes

i. U

yum

süre

ci d

evam

etm

ekle

ber

aber

uyu

mlaştırı

lması

gere

ken

çok

sayı

da m

evzu

at b

ulun

ması

Yüks

ek M

aliy

etli

Çevr

e Ya

tırım

ların

ın P

lanl

anm

ası P

roje

si ka

psam

ında

18

dire

ktif

için

hes

apla

ma

yönt

emle

rini d

e iç

eren

Di

rekt

ife Ö

zgü

Uyg

ulam

a Pl

anla

rı’nı

n ha

zırla

nmış

olm

ası

AB Ç

evre

Mük

tese

batı’

na u

yum

sağl

amanın

yük

sek

mal

iyet

i.

2007

sene

sinde

yayın

lanm

ış ol

an A

B En

tegr

e U

yum

Str

atej

i Bel

gesi

(200

7-20

23)’n

in (U

ÇES)

Yük

sek

Plan

lam

a Ku

rulu

tara

fında

n on

ayla

nmış

olm

ası

2007

’de

yayı

mla

nan

UÇE

S’te

bel

irlen

en y

atırı

m

prog

ramın

daki

aks

amal

ar v

e çe

vre

yatırım

ların

ın

plan

lanm

asın

da U

ÇES’

te b

elirl

enen

yatırı

m p

rogr

amın

a uy

gunl

uğun

izle

nmem

esi.

UÇE

S Be

lges

i’nin

201

6 se

nesin

de y

ayın

lanm

ak ü

zere

gü

ncel

lenm

ekte

olm

ası.

Bazı

alan

lard

a Dü

zenl

eyic

i Etk

i Ana

lizi (

DEA)

rapo

rların

ın

hazır

lanm

ış ol

ması.

AB’y

e ka

tılım

için

Ulu

sal E

ylem

Pla

nı’nın

hazırl

anmış

olm

ası

Ulusal

2014

-201

8 yı

lların

ı kap

saya

n 10

. Kal

kınm

a Pl

anı’nın

ona

ylan

ması.

Veril

erin

kay

nağı

nda

topl

anıp

arş

ivle

nmem

esi v

e ve

ri ye

ters

izliğ

i Ye

ters

iz izl

eme,

den

etle

me

ve y

ürüt

me;

. Su

Çer

çeve

Dire

ktifi

ile

uyum

kap

samın

da il

gili

mev

zuatın

uy

gula

may

a ko

nulm

uş o

lması.

Çevr

e al

anın

da k

urum

sal y

apıd

a sık

ça y

apıla

n de

ğişik

likle

r.

Ba

zı ka

psam

lı m

evzu

at iç

in d

üzen

leyi

ci e

tki a

naliz

inin

ha

len

yapı

lmam

ış ol

ması.

181

Ana

Bölg

e Al

t Böl

ge

Güç

lü Y

önle

r Za

yıf Y

önle

r

Su Y

önet

imi K

oord

inas

yon

Kuru

lu’n

un k

urul

muş

olm

ası.

Su Ç

erçe

ve

Dire

ktifi

ve

Havz

a Ko

rum

a Ey

lem

Pla

nları’nın

uyg

ulan

masın

a yö

nelik

Hav

za Y

önet

im H

eyet

lerin

in T

eşek

külü

, Gör

evle

ri, Ç

alışm

a U

sul v

e Es

asla

rı Ha

kkın

da T

ebliğ

yayın

lanm

ıştır.

Mev

zuatın

uyg

ulan

masın

da y

aşan

an zo

rlukl

ar.

Sekt

örel

Str

atej

i Eyl

em P

lanl

arı h

azırl

anmıştır.

M

evzu

atın

ilgi

li se

ktör

değ

erle

ndiri

lmey

e ta

bi tu

tulm

adan

ve

ya a

ltyapı ç

alışm

aları t

amam

lanm

adan

yür

ürlüğe

ko

nulm

ası.

Kırs

al a

lanl

arda

uyg

ulan

abili

rliği

nin

zor o

lması.

Tekn

oloj

ik A

fetle

r Yol

Har

itası

Belg

esi’n

in y

ayım

lanm

ış ol

ması.

Sü

reçl

erde

pay

daşla

rın ç

okluğu

ve

herk

esin

süre

ce

katıl

amam

ası.

Do

ğal A

fetle

r Yön

etim

i Str

atej

i Dok

üman

ı ve

Doğa

l Afe

tlere

Pla

nı

ilgili

mak

amla

r tar

afın

dan

kulla

nılıy

or o

lması.

Ulu

sal E

misy

on Y

önet

im S

istem

i” o

luşt

urul

ması ç

alışm

aları

yürü

tülm

ekte

dir.

Ente

gre

bir ç

evre

sel i

zin b

eyan

sist

emin

in h

alen

mev

cut

olm

aması.

İklim

Değ

işikl

iği v

e Ha

va Y

önet

imi K

oord

inas

yon

Kuru

lu’n

un

kuru

lması.

Atık

Bey

an S

istem

i çev

rimiç

i ola

rak

yürü

rlükt

e ol

ması.

İklim

Değ

işikl

iği E

ylem

Pla

nı’nın

hazırl

anm

ası.

Su k

alite

sinin

izle

nmes

ine

ilişk

in so

rum

lulu

kların

fark

lı ku

rum

lara

pay

laştırı

lmış

olm

ası.

Hava

Yön

etim

i Pol

itika

ların

ın g

üçle

ndiri

lmes

i içi

n ça

lışm

aları y

ürüt

ülen

“U

lusa

l Em

isyon

Yön

etim

Si

stem

i”ni

n sü

rdür

üleb

ilirli

ğini

n sa

ğlan

ması i

çin

don

anım

al

t yapısı

nın

geliş

tirilm

esi g

erek

mek

tedi

r. Su

Yön

etim

i Koo

rdin

asyo

n Ku

rulu

, Hav

za Y

önet

imi M

erke

z Kur

ulu,

Ha

vza

Yöne

tim H

eyet

leri

ve İl

Su

Yöne

timi K

oord

inas

yon

Kuru

lları’

nın

oluş

turu

lması.

Tüm

mal

iyet

istir

dadı

nın

(tüm

mal

iyet

kur

tarım

ı) ha

len

uygu

lanm

aması.

Ye

terli

sayı

da e

lver

işli g

eri d

önüş

üm si

stem

inin

ku

llanı

mda

olm

aması.

İk

lim d

ostu

tüke

tim a

nlayışı

nın

insa

nlar

a ka

zand

ırmak

am

acıy

la y

apıla

cak

kam

uoyu

bili

nçle

ndirm

e ça

lışm

alarının

ye

terli

şeki

lde

gerç

ekleşe

mem

esi.

182

Ana

Bölg

e Al

t Böl

ge

Güç

lü Y

önle

r Za

yıf Y

önle

r

Do

ğa k

orum

aya

yöne

lik y

önet

im p

lanl

arının

uy

gula

nmasın

da k

apas

iteni

n ye

ters

iz ka

lması.

Ko

rum

a al

anla

rını

ilişk

in d

üzen

lem

eler

in v

e so

rum

luluğu

n bi

rden

fazla

kur

umun

yet

kisin

de o

lması v

e bu

ndan

dol

ayı

kayn

akla

nan

koor

dina

syon

eks

ikliğ

i.

Kurumsal

İnsan Kaynakları Çe

vre

duya

rlılığı v

e ha

ssas

iyet

ini ö

zelli

kle

yeni

nes

ilde

artış

ta o

lması

Bazı

mer

kezi

idar

e bi

rimle

rinde

ve

yere

l ida

rele

rde

çevr

e st

rate

jiler

inin

ve

yatırım

pla

nlarının

uyg

ulan

ması i

çin

gere

kli k

urum

sal k

apas

iteni

n bu

lunm

aması

Sekt

örde

kal

ifiye

ve

tecr

übel

i per

sone

l sayısı

nda

artış

olm

ası.

Sını

rlı sa

yıda

bel

ediy

ede

çevr

e yö

netim

ine

yöne

lik h

izmet

ve

ren

birim

lerin

ve

konu

uzm

anı p

erso

nelin

bul

unm

ası

Yete

rli sa

yıda

kal

ifiye

bili

m in

sanı

ve

tekn

ik p

erso

nelin

doğ

a ko

rum

a al

anın

da is

tihda

m e

dilm

iş ol

ması

Kim

yasa

lların

yön

etim

inde

de ç

alışa

n ye

terli

sayı

da k

alifi

ye

bilim

insa

nı v

e te

knik

per

sone

lin b

ulun

mam

ası.

Coğr

afi B

ilgi S

istem

leri

Gene

l Müd

ürlüğü

’nün

kur

ulm

uş o

lması,

“Ulu

sal C

oğra

fi Bi

lgi S

istem

inin

Kur

ulm

ası v

e Yö

netil

mes

i Hak

kınd

a Yö

netm

elik

”in

yayı

nlan

ması,

Ulu

sal C

oğra

fi Bi

lgi S

istem

i Str

atej

isi v

e Ey

lem

Pla

nı’nın

pla

nlan

ması

Bilg

i tek

nolo

jiler

i ve

coğr

afi b

ilgi s

istem

leri

alan

ların

da

konu

ya v

akıf

taşr

a te

şkila

tı pe

rson

elin

in e

ksik

olm

ası

Tür

kiye

Su

Enst

itüsü

’nün

kur

ulm

uş o

lması

Sivi

l top

lum

kur

uluş

ları

ve ü

nive

rsite

lerle

işbi

rlikl

erin

ye

ters

iz se

viye

de k

alm

ası.

Ka

pasit

e ge

liştir

me

faal

iyet

lerin

kur

umsa

llaştırı

lmam

ış ol

ması.

Kı

rsal

ala

nlar

da y

eter

li sa

yıda

uzm

an b

ulun

mam

ası.

Pe

rson

el d

eğişi

mi v

e bu

na b

ağlı

olar

ak te

knik

ve

kuru

msa

l bi

lgin

in k

aybo

lması.

Kurumsal

Altyapı

Sermaye Yatırımı

Yete

rli se

viye

de u

lusa

l kay

nak

ayrıl

ması.

Çevr

esel

alty

apı y

atırı

mla

rına

ayrıl

an fi

nans

al k

ayna

klar

ye

ters

iz se

viye

de k

alıp

yük

sek

mal

iyet

li ya

tırım

ları

karşıla

yam

aması.

Yasa

l koş

ulla

rın h

azır

olm

ası.

GSYİ

H’ni

n ul

usal

ort

alam

anın

altı

nda

kaldığı b

ölge

lerd

e ye

r ala

n ye

rel y

önet

imle

r, al

tyapı p

roje

yatırı

mla

rının

de

vam

lılığını s

ağla

mak

ta zo

rlanm

aları.

183

Ana

Bölg

e Al

t Böl

ge

Güç

lü Y

önle

r Za

yıf Y

önle

r

AB’

nin

finan

sal v

e te

knik

des

tek

imka

nı sa

ğlam

ası.

Atık

yön

etim

i, atık

su y

önet

imi v

e ha

va k

alite

sinin

izl

enm

esin

de a

ltyap

ının

yet

ersiz

kal

ması.

Hukuki

AB

Mek

ansa

l ver

i pay

laşım

ı sta

ndar

tları

oluş

turu

lmasın

a ba

şlanm

ış ol

ması.

AB M

ükte

seba

tının

din

amik

yap

ısı

AB

Mük

tese

batı

konu

sund

a uy

gula

yıcı

ların

bilg

i ye

ters

izliğ

i

AB

Mük

tese

batın

ın ta

mam

ıyla

uyg

ulan

abilm

esin

in ç

ok

yüks

ek m

aliy

etli

olm

ası v

e ul

usal

kay

nakl

ar il

e diğe

r hib

e ka

ynak

ların

ın b

u m

aliy

eti k

arşıl

amasının

müm

kün

olm

aması.

Ta

m ü

yelik

için

tarih

inin

bel

li ol

mam

ası

Ulusal

Çevr

e ko

rum

ada

kara

r ver

me

ve h

ukuk

i yap

tırım

kon

uların

da

çalış

an ç

evre

org

aniza

syon

ların

ın (s

ivil

topl

um k

urul

uşla

rı da

hil)

sayı

sında

artış

olm

ası.

Çevr

esel

ihtiy

açla

rın ta

rım, e

nerji

, tur

izm, u

laşım

vb.

se

ktör

lerin

pol

itika

ların

a ye

terli

sevi

yede

ent

egre

ed

ilem

emes

i.

Kam

u Ö

zel S

ektö

r Ort

aklığı v

eya

Öze

l Sek

törü

n Ka

tılım

ının

çev

re

yatırım

ları

ve ç

ağda

ş çev

rese

l yön

etim

pre

nsip

leri

için

teşv

ik

edilm

esi

AB M

ükte

seba

tı’nı

n di

nam

ik y

apısı

ve

tam

üye

lik ta

rihin

in

belli

olm

aması s

ebeb

iyle

uyu

m v

e fin

ansm

an p

lanl

arının

ta

m o

lara

k ya

pıla

mam

ası.

Türk

iye’

nin

AB ü

yeliğ

ine

aday

olm

ası.

Uyu

mlaştırm

ası t

amam

lana

n AB

Mük

tese

batı’

nın

değişm

esiy

le y

enid

en u

yum

çalışm

ası g

erek

mes

i.

Sürd

ürül

ebili

r gel

işim

, ikl

im d

eğişi

kliğ

i ve

afet

yön

etim

i kon

uların

da

bilin

cin

artm

ası.

Türk

iye’

nin

doğa

l afe

tler k

arşı

savu

nmasız

kalm

ası.

Tü

rkiy

e’ni

n co

ğraf

i kon

umu

sebe

biyl

e ik

lim d

eğişi

kliğ

ine

karşı s

avun

masız

kalm

ası

İn

san

kayn

aklı

afet

lerd

e ar

tış g

özle

mle

nmes

i.

184

Ana

Bölg

e Al

t Böl

ge

Güç

lü Y

önle

r Za

yıf Y

önle

r

Kurumsal

İnsan Kaynakları

AB’n

in k

apas

ite g

elişt

irme

ve eşle

ştirm

e (t

win

ning

) pro

jele

rine

dest

ek v

erm

esi.

Öze

l sek

törü

n su

nduğ

u iş

olan

akla

rının

çek

irdek

per

sone

li ka

mud

an u

zakl

aştır

masın

a se

bep

olm

ası.

Ulu

sal b

ilim

ve

araş

tırm

a ku

rum

ların

ın ç

alıştık

ları

konu

lard

a uz

man

laşm

aları i

çin

elle

rinde

fırs

at b

ulun

ması.

Kuru

msa

l yapı v

e yö

netim

değ

işikl

ikle

ri

Bilg

i tek

nolo

ji ile

ilgi

li ko

nula

rda

bilin

ci a

rtm

ası v

e kı

rsal

ala

nlar

daki

pe

rson

ele

uzak

tan

eğiti

m sa

ğlan

abilm

esi.

Kuru

msa

l yapının

değ

işmes

i seb

ebiy

le p

roje

lerin

sahi

psiz

kalm

ası

Kuru

mla

rda

iç d

enet

lem

e m

ekan

izmasının

gel

işm

e sü

reci

nde

olm

ası.

Kuru

mla

rın (A

B ve

diğ

er o

rgan

lard

an sa

ğlan

an) t

ekni

k bi

lgiy

i ve

dest

ekle

ri tr

ansf

er e

debi

lece

k se

viye

de o

lmal

arı.

Altyapı

Sermaye Yatırımı

Gerç

ekçi

çev

rese

l tar

ifele

r, ve

rgile

r ve

harç

ların

kes

ilmes

i ile

uzu

n va

deli

plan

lam

a, iş

letm

e, b

akım

ve

yatırım

alty

apı ç

alışm

alarının

ge

rçek

leşt

irilm

esi fırs

atının

eld

e ed

ilmes

i.

Fiya

t artışl

arının

(enf

lasy

on) r

iskin

in m

evcu

t ve

gele

cek

yatırım

lara

olu

msu

z etk

isini

n sü

rdür

mes

i.

Alty

apı y

atırı

mla

rının

yur

tdışı

ndak

i don

örle

rinin

dik

katin

i çek

mes

i. Be

klen

med

ik e

kono

mik

kriz

lerin

etk

isiyl

e ba

nkal

arın

ye

terin

ce ç

evre

kon

uların

a eğ

ilim

gös

term

emes

i.

185

Ana

Bölg

e Al

t Böl

ge

Güç

lü Y

önle

r Za

yıf Y

önle

r

İş d

ünya

sının

çev

re k

orum

a fa

aliy

etle

rine

daha

fazla

katılı

mı

sağl

anab

ilmes

i. Ba

nkal

ar v

e diğe

r fin

ansa

l kur

umla

r tar

afın

dan

çevr

e al

tyap

ı çalışm

alarının

bire

r yatırı

m a

racı

ola

rak

değe

rlend

irilm

emes

i.

Kam

u Ö

zel S

ektö

r Ort

aklığı ü

zerin

den

geliş

tirile

n al

tyap

ı pro

jele

rinin

be

lirli

bir d

erec

ede

kend

i ken

dine

fina

nse

edeb

ilme

pota

nsiy

eli.

Kend

ilerin

e sa

ğlan

an h

ibel

erin

ger

i öde

mes

iz dü

şünü

lmes

i son

ucu

proj

eler

in d

aha

ilk sa

fhal

arın

da

bele

diye

lerin

aşırı t

alep

lerd

e bu

lunm

aları v

e pr

ojel

erin

, be

ledi

yele

rdek

i geç

ici g

örev

sür

eler

i gib

i diğ

er e

tken

lerin

de

etk

isiyl

e ta

mam

lana

mam

ası.

Doğa

kor

uma

proj

eler

inin

çok

sayı

da d

onör

tara

fında

n ul

usal

ve

ulus

lara

rası

plat

form

lard

a de

stek

lenm

esi v

e fo

nlan

ması.

UDH

B De

niz v

e İç

sula

r Düz

enle

me

Gene

l Müd

ürlüğü

tara

fında

n Ac

il M

üdah

ale

Mer

kezl

erin

in K

urul

ması P

roje

si bu

lunm

akta

dır.

“Aci

l M

üdah

ale

mer

kezl

erin

in K

urul

ması v

e De

nizle

rimizd

e M

evcu

t Du

rum

un T

espi

ti Pr

ojes

i” il

e Te

kird

ağ’d

a U

lusa

l Den

iz Em

niye

ti ve

Ac

il M

üdah

ale

Mer

kezi’

nin

2016

’da

tam

amla

naca

k ol

masıv

e tü

m

acil

müd

ahel

e sis

tem

inin

201

7 yı

lı so

nund

a hi

zmet

e gi

rmes

i. U

DHB

için

Pet

rol v

e diğe

r zar

arlı

mad

dele

rle o

luşa

n de

niz k

irliliği

ne

müd

ahal

e am

açlı

coğr

afi b

ilgi s

istem

i tab

anlı

kara

r des

tek

siste

mi

(YAK

AMO

S) si

stem

inin

kur

ulm

uş o

lması

Kırs

al a

lanl

arda

n şe

hirle

re g

erçe

kleş

en g

öçle

rin a

rtm

ası

sonu

cu a

ltyap

ı çalışm

aları i

çin

plan

lana

ndan

dah

a fa

zla e

k ya

tırım

a ih

tiyaç

duy

ulm

ası.

IPA

kaps

amın

da fo

nların

bir

kısm

ının

pla

nlan

an sü

re

dahi

linde

kul

lanı

lam

aması

İşletme

Çevr

e ko

nula

rına

ilişk

in b

eled

iyel

erde

art

an d

uyar

lılık

ve

bilg

i dü

zeyi

, bun

a ba

ğlı o

lara

k do

ğan

alty

apı g

elişt

irme

ihtiy

acı.

Su v

e kı

yı a

lanl

arın

da g

erçe

kleş

en k

irlili

kler

in b

ir kı

smın

a Tü

rkiy

e’ni

n ko

ntro

lü dışı

nda

kala

n (K

arad

eniz,

Akd

eniz

gibi

) kay

nakl

ar se

bep

olm

akta

dır.

Katı

atık

yön

etim

i içi

n ge

ri dö

nüşü

m sa

nayi

sinin

gel

işmes

i Bi

limse

l ara

ştırm

a, d

eğer

lend

irme

ve iz

lem

e ya

pmad

an

gerç

ekleşt

irile

n ko

ntro

lsüz a

tık y

önet

imi.

186

Ana

Bölg

e Al

t Böl

ge

Güç

lü Y

önle

r Za

yıf Y

önle

r

6360

sayı

lı ya

sa il

e bü

yükş

ehir

bele

diye

lerin

in k

urul

ması s

onuc

u kü

çük

bele

diye

lerin

kap

asite

lerin

i gel

iştirm

esin

e ve

atık

su a

rıtm

a te

sisle

ri işl

etm

eler

ini i

yileşt

irmel

erin

e ol

anak

sağl

aması.

“Tem

iz Ü

retim

” ve

“Sa

nayi

de E

ko-v

erim

lilik

” pr

ensip

lerin

in

Verim

lilik

Gen

el M

üdür

lüğü

tara

fında

n ön

celik

kab

ul e

dilm

esi.

Bele

diye

lerin

alty

apıla

rı işl

etm

ede

yaşa

dığı

zorlu

klar

, lis

anssız

atık

topl

ama

ve b

erta

raf t

esis

ve

hizm

etle

rinin

va

rlığı

. Ko

ntro

lsüz g

öç n

eden

iyle

alty

apının

yet

ersiz

se

viye

de k

alm

ası.

187

EK 2 AVRUPA BİRLİĞİ ÇEVRE MÜKTESEBATI

SU KALİTESİ AB MÜKTESEBATI

2008/105/AT

Çevresel Kalite Standartları

82/176/AET, 83/513/AET, 84/156/AET, 84/49 l/AET, 86/280/AET sayılı Konsey Direktiflerini Değiştiren ve Akabinde Yürürlükten Kaldıran ve 2000/60/AT sayılı Avrupa Parlamentosu ve Konsey Direktifini Değiştiren 16 Aralık 2008 tarihli ve 2008/105/AT sayılı Su Politikası Alanında Çevresel Kalite Standartlarına İlişkin Avrupa Parlamentosu ve Konsey Direktifi.

2013/39/AB

Öncelikli Maddeler Açısından Çevresel Kalite Standartları Direktifi

Su Politikası Alanında Öncelikli Maddeler Açısından 2000/60/AT Sayılı Direktifi ve 2008/105/EC Sayılı Direktifi Değiştiren 2013/39/AB Sayılı Direktif

2008/56/AT

Deniz Stratejisi Çerçeve Direktifi

2010/477/AB

İyi Çevresel Durum Standartları

Deniz Çevresi Politikası Alanında Topluluk Düzeyinde Eylem Çerçevesi Oluşturulmasına İlişkin 17 Haziran 2008 tarihli ve 2008/56/AT sayılı Avrupa Parlamentosu ve Konsey Direktifi.

Deniz Sularının İyi Çevresel Durumu İçin Kriterler ve Metodolojik Standartlara İlişkin 1 Eylül 2010 tarihli ve 2010/477/AB saylı Konsey Kararı

2007/60/AT

Taşkın Direktifi Taşkın Risklerinin Değerlendirmesi ve Yönetimine İlişkin 23 Ekim 2007 tarihli ve 2007/60/AT sayılı Avrupa Parlamentosu ve Konsey Direktifi.

2006/118/AT

Yeraltı Suyu Yeraltı Suyunun Kirlenmeye ve Bozulmaya Karşı Korunmasına İlişkin 12 Aralık 2006 tarihli ve 2006/118/AT sayılı Avrupa Parlamentosu ve Konsey Direktifi.

2006/7/AT

Yüzme Suyu

76/160/AET sayılı Direktifini Değiştiren ve Akabinde Yürürlükten Kaldıran 15 Şubat 2006 tarihli ve 2006/7/AT sayılı Yüzme Suyu Kalitesinin Yönetimine İlişkin Avrupa Parlamentosu ve Konsey Direktifi (596/2009 sayılı Tüzük ile değişik).

2000/60/AT

Su Çerçeve Direktifi

2455/2001/AT sayılı Komisyon Kararı ve 2008/32/AT, 2008/10/AT ve 2013/39/AB sayılı Direktiflerle Değiştirilen Su Politikası Alanında Topluluk Eylem Çerçevesinin Oluşturulması Hakkında 23 Ekim 200 tarihli ve 2000/60/AT sayılı Avrupa Parlamentosu ve Konsey Direktifi.

2000/59/AT

Liman Kabul Tesisleri

Gemilerin Ürettiği Atıklar ve Yük Artıkları İçin Kullanılan Liman Atık Alım Tesisleri Hakkında 27 Kasım 2000 tarihli ve 2000/59/AT sayılı Avrupa Parlamentosu ve Konsey Direktifi.

98/83/AT

İçme Suyu

1882/2003 ve 596/2009 sayılı Tüzükler ile Değiştirilen İnsani tüketime yönelik suyun kalitesine ilişkin 3 Kasım 1998 tarihli ve 98/83/AT sayılı Konsey Direktifi. Su Sektörü Direktifi ile ilgili Ankete İlişkin 95/337/AT sayılı Komisyon Kararı.

91/676/AET

Nitratlar

1882/2003 ve 1137/2008 sayılı Tüzüklerle Değiştirilen Tarımsal Kaynaklı Nitratın Neden Olduğu Kirliliğe Karşı Suların Korunmasına İlişkin 12 Aralık 1991 tarihli ve 91/676/AET sayılı Direktif.

91/271/AET

Kentsel Atıksu Arıtımı

98/15/AT sayılı Direktif, 1882/2003 sayılı Tüzük, 1137/2008 sayılı Tüzük ve 91/271/AET sayılı Direktifin 17 nci Maddesinde öngörülen ulusal programların takdimi için oluşturulacak formata ilişkin 93/481/AET sayılı Komisyon Kararıyla Değiştirilen Kentsel Atıksu Arıtımına İlişkin 21 Mayıs 1991 tarihli ve 91/271/AET sayılı Konsey Direktifi.

2009/90/EC

Analiz ve İzleme

2000/60/EC Sayılı sayılı Avrupa Parlementosu ve Konsey Direktifi uyarınca hazırlanan 31 Temmuz 1990 tarihli ve 2009/90/EC sayılı Kimyasal Analiz ve Su Statüsünün İzlenmesi için Teknik Özellikler Direktifi

188

ATIK YÖNETİMİ AB MÜKTESEBATI

EC/1013/2006

Atıkların Taşınımı

1379/2007, 669/2008, 219/2009 ve 308/2009 Tüzükleri ile 2009/31/AT sayılı Direktifle Değiştirilen 14 Haziran 2006 tarihli ve 1013/2006 sayılı Atıkların Taşınımına İlişkin Tüzük.

1013/2006 sayılı Tüzüğün Ek III veya IIIA’sında listelenen bazı atıkların geri kazanım için, atıkların sınır ötesi hareketlerinin kontrolüne ilişkin OECD Kararının uygulanmadığı ülkelere ihraç edilmesine ilişkin hükümler hakkında 740/2008 ve 967/2008 sayılı Tüzüklerle Değiştirilen 29 Kasım 2007 tarihli ve 1418/2007 sayılı Komisyon Tüzüğü.

2011/65/EU

RoHS

8 Temmuz 2011 tarihli ve 2011/65/EU sayılı Elektrik ve Elektronik Eşyalarda (EEE) Bazı Tehlikeli Maddelerin Kısıtlanmasına İlişkin (yeniden gözden geçirilmiş) Avrupa Parlamentosu ve Konsey Direktifi.

2008/98/EC

Atık Çerçeve Direktifi

Bazı direktifleri yürürlükten kaldıran ve Atığa ilişkin 2008/98/EC sayılı Direktif (Atık Çerçeve Direktifi)

2006/66/EC

Atık Pil 91/157/EEC sayılı Direktifi yürürlükten kaldıran, piller ve akümülatörler ile atık piller ve akümülatörlere ilişkin 2006/66/EC sayılı Direktif

2006/21/EC

Maden Atıkları Maden Çıkartma ve İşleme Endüstrisinden Kaynaklanan Atıkların Yönetimine ilişkin 2006/21/EC sayılı Direktif

2002/96/EC

AEEE

2012/19/EU

AEEE

AEEE Direktifinin 11(2) Maddesi Gereğince Elektrik ve Elektronik Ekipmanların İşaretlenmesi hakkında EN 50419 Avrupa Standardı ile 2003/108/EC, 2008/34/EC ve 2008/112/EC sayılı Direktiflerle Değiştirilen Atık Elektrikli ve Elektronik Ekipmanlara (AEEE) İlişkin 27 Ocak 2003 tarihli ve 200296/EC sayılı Avrupa Parlamentosu ve Konsey Direktifi (15 Şubat 2014 tarihinde itibaren yürürlükten kalkacaktır).

2002/96/EC Direktifini Yürürlükten Kaldıracak 4 Temmuz 2012 tarihli ve 2012/19/EU sayılı Atık Elektrikli ve Elektronik Ekipmanlara (AEEE) İlişkin Avrupa Parlamentosu ve Konsey Direktifi.

2000/53/EC

ÖTA

2002/525/EC, 2005/63/EC, 2005/437/EC, 2005/438/EC, 2005/673/EC, 2008/689/EC, 2010/115/EC sayılı Konsey Kararları ve 2008/33/EC ile 2008/112/EC sayılı Direktiflerle Değiştirilen 18 Eylül 2000 tarihli ve 2000/53/EC sayılı Ömrünü Tamamlamış Araçlara İlişkin Avrupa Parlamentosu ve Konsey Direktifi.

1999/31/EC

Düzenli Depolama

1882/2003 ve 1137/2008 sayılı Tüzüklerle Değiştirilen 26 Nisan 1999 tarihli ve 1999/31/EC sayılı Atıkların Düzenli Depolanmasına İlişkin Konsey Direktifi.

1999/31/EC Direktifinin 16 ncı Maddesi ve Ek-II’sine İstinaden Düzenli Depolama Tesislerine Atık Kabul Kriterleri ve Prosedürlerinin Belirlenmesine İlişkin 19 Aralık 2002 tarihli Konsey Kararı.

96/59/EC

PCB/PCT 596/2009 sayılı Tüzükle Değiştirilen 16 Eylül 1996 tarihli ve 96/59/EC sayılı Poliklorlubifenil ve Poliklorlu Terfenillerin (PCB/PCT) Kontrolüne İlişkin Konsey Direktifi.

94/62/EC

Ambalaj Atıkları

1882/2003 ile 219/2009 sayılı Tüzükler ve 2004/12/EC ile 2005/20/EC sayılı Direktiflerle Değiştirilen 20 Aralık 1994 tarihli ve 94/62/EC sayılı Ambalaj ve Ambalaj Atıklarına İlişkin Avrupa Parlamentosu ve Konsey Direktifi.

86/278/EEC

Arıtma Çamuru

91/692/EEC Direktifi, 807/2003 ve 219/2009 sayılı Tüzüklerle Değiştirilen Arıtma Çamurunun Tarımda Kullanılması Halinde Çevrenin ve Özellikle Toprağın Korunması hakkında 12 Haziran 1986 tarihli ve 86/278/EEC sayılı Konsey Direktifi.

1257/2013

Gemi Geri Dönüşümü

20 Kasım 2013 tarih ve 1257/2013 sayılı Yönetmelikle Değiştirilen 1013/2006 ve 2009/16/EC sayılı Gemi Geri Dönüşümüne İlişkin Konsey Yönetmeliği

189

HAVA KALİTESİ AB MÜKTESEBATI

2008/50/AT

Temiz Hava (CAFE)

Dış Ortam Hava Kalitesi ve Avrupa İçin Daha Temiz Havaya İlişkin 21 Mayıs 2008 tarihli ve 2008/50/AT sayılı Avrupa Parlamentosu ve Konsey Direktifi

2004/107/AT

4. Kardeş

Dış Ortam Havası İçerisindeki Arsenik, Kadmiyum, Cıva, Nikel ve Polisiklik Aromatik Hidrokarbonlara İlişkin 15 Aralık 2004 tarihli ve 2004/107/AT sayılı Avrupa Parlamentosu ve Konsey Direktifi

2001/81/AT

Ulusal Emisyon Tavanları (NEC)

2006/105/AT Direktifi ve 219/2009 sayılı Tüzükle Değiştirilen Belirli Atmosferik Kirleticiler İçin Ulusal Emisyon Tavanlarına İlişkin 23 Ekim 2001 tarihli ve 2001/81/AT sayılı Avrupa Parlamentosu ve Konsey Direktifi

1999/32/AT

Sıvı Yakıtlarda Kükürt İçeriği

2012/33/AB

1882/2003 ve 219/2009 Tüzükleri ile 2005/33/AT ve 2009/30/AT Direktifleriyle Değiştirilen Bazı Sıvı Yakıtların Kükürt Oranının Azaltılmasına ve 93/12/AET sayılı Direktifin Değiştirilmesine Dair 26 Nisan 1999 tarihli ve 1999/32/AT sayılı Konsey Direktifi

1999/32/AT sayılı Direktifi Değiştiren Deniz Yakıtlarının Kükürt Oranına İlişkin 21 Kasım 2012 tarihli ve 2012/33/AB sayılı Avrupa Parlamentosu ve Konsey Direktifi

94/63/AT

Petrol Faz I

1882/2003 ve 1137/2008 sayılı Tüzüklerle Değiştirilen Petrolün Depolanması İle Petrol İstasyonlarına Dağıtılmasından Kaynaklanan Uçucu Organik Bileşik (UOB) Emisyonlarının Kontrolüne İlişkin 20 Aralık 1994 tarihli ve 94/63/AT sayılı Avrupa Parlamentosu ve Konsey Direktifi

2009/126/AT

Petrol Faz II

Petrol İstasyonlarında Motorlu Araçların Yakıt Dolumu Sırasında Ortaya Çıkan Petrol Buharının Geri Kazanımına (Faz II) İlişkin 21 Ekim 2009 tarihli ve 2009/126/AT sayılı Avrupa Parlamentosu ve Konsey Direktifi

190

ENDÜSTRİYEL KİRLİLİK VE RİSK YÖNETİMİ AB MÜKTESEBATI

AT/66/2010

Eko-etiket 25 Kasım 2009 tarihli ve 66/2010/AT sayılı AB Eko-Etiket Hakkında Avrupa Parlamentosu ve Konsey Tüzüğü.

AT/1221/2009

EMAS

2011/832/AT

EMAS Global

2013/131/EU

EMAS Users Guide

761/2001 Tüzüğü ve 2001/681/AT ve 2006/193/AT sayılı Komisyon Kararlarının Değiştiren 25 Kasım 2009 tarihli ve 1221/2009/AT Sayılı Topluluk Eko-Yönetim ve Tetkik Programına (EMAS) Kuruluşların Gönüllü Katılımına İlişkin Avrupa Parlamentosu ve Konsey Tüzüğü.

1221/2009/AT Sayılı Topluluk Eko-Yönetim ve Tetkik Programına (EMAS) Kuruluşların Gönüllü Katılımına İlişkin Avrupa Parlamentosu ve Konsey Tüzüğü Kapsamında AB Birleştirilmiş Kaydı, Üçüncü Ülkeler ve Global Kayıt Rehberi Hakkında Komisyon Kararı

1221/2009/AT Sayılı Topluluk Eko-Yönetim ve Tetkik Programına (EMAS) Kuruluşların Gönüllü Katılımına İlişkin Avrupa Parlamentosu ve Konsey Tüzüğü Kapsamında, EMAS’a Katılım İçin Atılacak Adımların Açıklandığı Kullanıcı Rehberinin Oluşturulmasına İlişkin Komisyon Kararı

AT/1102/2008

Civa

22 Ekim 2008 tarihli ve 1102/2008/AT Sayılı Metalik Cıva, Bazı Cıva Bileşikleri ve Karışımlarının İhracatının Yasaklanması ve Metalik Civanın Güvenli Bir Şekilde Depolanmasına İlişkin Avrupa Parlamentosu ve Konsey Tüzüğü.

AT/166/2006

E-PRTR 91/689/AAT ve 96/61/AT Direktiflerini Değiştiren 18 Ocak 2006 tarihli ve 166/2006 sayılı Avrupa Kirletici Salım ve Taşıma Kaydının Kurulmasına İlişkin Avrupa Parlamentosu ve Konsey Tüzüğü.

2010/75/AB

EED 24 Kasım 2010 tarihli ve 2010/75/AB Sayılı Endüstriyel Emisyonlara İlişkin (Entegre Kirlilik Önleme ve Kontrol) Avrupa Parlamentosu ve Konsey Direktifi.

2008/1/AT

EKÖK (EED Bölüm 2)

15 Ocak 2008 tarihli ve 2008/1/AT Sayılı Entegre Kirliliğin Önlenmesi ve Kontrolüne İlişkin Konsey Direktifi (7 Ocak 2014’den itibaren 2010/75/AB sayılı Endüstriyel Emisyonlar Direktifi (EED) ile yeniden düzenlenerek yürürlükten kaldırılmıştır).

2001/80/AT

Büyük Yakma Tesisleri (BYT) (EED Bölüm 3)

2006/105/AT ve 2009/31/AT Direktifleriyle Değiştirilen Büyük Yakma Tesislerinden Kaynaklanan Bazı Kirletici Emisyonlarının Sınırlandırılmasına İlişkin 23 Ekim 2001 tarihli ve 2001/80/AT Sayılı Avrupa Parlamentosu ve Konsey Direktifi. (1 Ocak 2016’dan itibaren 2010/75/AB sayılı Endüstriyel Emisyonlar Direktifi (EED) ile yeniden düzenlenen ilgili Bölümün yürürlüğe girmesi ile yürürlükten kaldırılmıştır).

2000/76/AT

Atık Yakma (EED Bölüm 4)

1137/2008 Tüzüğü ile Değiştirilen Atıkların Yakılmasına İlişkin 4 Aralık 2000 tarihli ve 2000/76/AT Sayılı Avrupa Parlamentosu ve Konsey Direktifi. (7 Ocak 2014’den itibaren 2010/75/AB sayılı Endüstriyel Emisyonlar Direktifi (EED) ile yeniden düzenlenerek yürürlükten kaldırılmıştır)

1999/13/AT

UOB Çözücüler (Solvent)(EED Bölüm 5)

Belirli Faaliyetlerde ve Tesislerde Kullanılan Organik Çözücülerden Kaynaklı Uçucu Organik Bileşik Emisyonlarının Sınırlandırılmasına İlişkin 11 Mart 1999 tarihli ve 1999/13/AT Sayılı Konsey Direktifi (7 Ocak 2014’den itibaren 2010/75/AB sayılı Endüstriyel Emisyonlar Direktifi (EED) ile yeniden düzenlenerek yürürlükten kaldırılmıştır)

(78/176/EEC), (82/883/EEC) ve (92/112/EEC) Titanyum (EED Bölüm 6)

Titanyum Dioksit Endüstrisinden kaynaklanan atıklar hakkında Konsey Direktifleri

2004/42/AT

UOB Boyalar (Dekoratif Boyalar)

1999/13/AT Direktifi, 2009/112/AT ve 1137/2008 Tüzükleriyle Değiştirilen Bazı Boya, Cila ve Araç Yenileme Ürünlerindeki Organik Çözücülerden Kaynaklı Uçucu Organik Bileşik Emisyonlarının Sınırlandırılmasına İlişkin 21 Nisan 2004 tarihli ve 2004/42/AT Sayılı Avrupa Parlamentosu ve Konsey Direktifi.

191

ENDÜSTRİYEL KİRLİLİK VE RİSK YÖNETİMİ AB MÜKTESEBATI

96/82/AT

Seveso II

2012/18/AB

Seveso III

2003/105/AT Direktifi ile 1882/2003 ve 1137/2008 Tüzükleriyle Değiştirilen Tehlikeli Maddeler İçeren Büyük Kaza Risklerinin Kontrolüne İlişkin 9 Aralık 1996 tarihli ve 96/82/AT sayılı Konsey Direktifi (1 Haziran 2015’den itibaren yürürlükten kaldırılmıştır).

Tehlikeli Maddeler İçeren Büyük Kaza Risklerinin Kontrolüne İlişkin 96/82/AT Sayılı Konsey Direktifini Değiştiren ve Akabinde Yürürlükten Kaldıran 4 Temmuz 2012 tarihli ve 2012/18/AB sayılı Avrupa Parlamentosu ve Konsey Direktifi.

192

İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ AB MÜKTESEBATI

510/2011/AT

Yeni Hafif Ticari Araçların Emisyon Performans Standartlarının Belirlenmesi

Hafif Ticari Taşıtlarından (N1 kategorisi) Çıkan CO2 Emisyonlarını Azaltmaya Yönelik Yeni Hafif Ticari Araçların Emisyon Performans Standartlarını Oluşturan (AB) 510/2011 sayılı Tüzük

1014/2010/AT

Yeni Binek Araçların Tescil Verilerinin Denetlenmesi ve Raporlanması

Yeni Binek Araçların Tescil Verilerinin Denetlenmesi ve Raporlanmasına İlişkin (AT) 1014/2010 sayılı Tüzük

1005/2009/AT

Ozon Tabakasını İncelten Maddelerin Azaltılması

Ozon Tabakasını İncelten Maddelerin Azaltılmasına İlişkin (AT) 1005/2009 sayılı Tüzük

443/2009/AT

Yeni Binek Otomobillerinin Emisyon Performans Standartlarının Belirlenmesi

Hafif Hizmet Taşıtlarından (M1 kategorisi) Çıkan CO2 Emisyonlarını Azaltmaya Yönelik Yeni Binek Otomobillerinin Emisyon Performans Standartlarını Oluşturan (AT) 443/2009 sayılı Tüzük

842/2006/AT

Bazı Florlu Sera Gazları-I Bazı Florlu Sera Gazlarına İlişkin (AT) 842/2006 sayılı Tüzük

517/2014/AB

Bazı Florlu Sera Gazları-II (AT) 842/2006 sayılı Tüzüğü Yürürlükten Kaldıran, Bazı Florlu Sera Gazlarına İlişkin (AB) 517/2014 sayılı Tüzük

2009/31/AT

Karbondioksit Yakalama ve Depolama

85/337/AET sayılı Konsey Direktifi, 2000/60/AT, 2001/80/AT, 2004/35/AT, 2006/12/AT, 2008/1/AT sayılı Avrupa Parlamentosu ve Konsey Direktifleri ve 1013/2006/AT sayılı Tüzüğü Değiştiren Karbon Dioksitin Jeolojik Olarak Depolanmasına İlişkin 23 Nisan 2009 tarihli ve 2009/31/AT sayılı Avrupa Parlamentosu ve Konsey Direktifi.

2003/87/AT

Emisyon Ticaret Sistemi

96/61/AT Direktifini Değiştiren ve 2004/101/AT, 2008/101/AT ve 2009/20/AT Direktifleri ve 219/2009 Tüzüğüyle Değiştirilen Topluluk İçerisinde Emisyon Ticaretine İzin Verilmesine İlişkin Program Oluşturulması Hakkında 13 Ekim 2003 tarihli ve 2003/87/AT sayılı Direktif.

1999/94/AT

Karbondioksit Emisyonu ve Yakıt Tüketimi Konusunda Bilgilendirme

Yeni binek otomobillerin pazarlanmasında yakıt ekonomisi ve karbondioksit salımına yönelik olarak tüketicilerin bilgilendirilmesinin sağlanmasına ilişkin 13 Aralık 1999 tarihli ve 1999/94/AT sayılı Avrupa Parlamentosu ve Konsey Direktifi.

98/70/AT

Benzin ve Motorin Yakıtların Kalitesi

93/12/EEC sayılı Konsey Direktifini Değiştiren, Benzin ve Motorin Yakıtların Kalitesine İlişkin 13 Ekim 1998 tarihli ve 98/70/EC sayılı Avrupa Parlamentosu ve Konsey Direktifi.

525/2013/AT

Sera Gazı Emisyonlarını İzleme

Sera Gazı Emisyonlarını İzleme ve Raporlama Mekanizmasına ve İklim Değişikliği ile İlgili Ulusal ve Avrupa Birliği Seviyesinde Diğer Bilgilerin Raporlanmasına İlişkin ve 280/2004/AT Sayılı Direktifin Yürürlükten Kaldırılması Hakkında 21 Mayıs 2013 tarihli ve 525/2013/AT sayılı Avrupa Parlamentosu ve Konsey Direktifi.

406/2009/AT

Sera Gazı Emisyon Azaltım Hedefleri

AB’nin 2020 Yılına Yönelik Emisyon Azaltım Hedefini Karşılamak Amacıyla Üye Ülkelerin Sera Gazı Emisyonlarını Düşürmeye Yönelik Çabalarına İlişkin 23 Nisan 2009 tarihli ve 406/2009/AT sayılı Avrupa Parlamentosu ve Konsey Kararı.

529/2013/AB

AKAKDO Kaynaklı Sera Gazı Emisyonu

Sera Gazı Emisyonu Ve AKAKDO Aktiviteleri Sonucu Oluşan Kayıplara İlişkin Muhasebe Kuralları Ve Bu Aktivitelere Yönelik Bilgiler Hakkında 21 Mayıs 2013 tarihli ve 529/2013/AB sayılı Avrupa Parlamentosu ve Konsey Kararı.

193

GÜRÜLTÜ YÖNETİMİ AB MÜKTESEBATI

2002/49/AT

Çevresel Gürültü

25/6/2002 tarihli 2002/49/EC sayılı Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Avrupa Parlamentosu ve Konsey Direktifi.

KİMYASALLARIN YÖNETİMİ AB MÜKTESEBATI

649/2012/AT

İthalat&İhracat 4 Temmuz 2012 tarihli ve 649/2012/EC sayılı Tehlikeli Kimyasalların İthalat ve İhracatına ilişkin Konsey Tüzüğü (1 Mart 2014’ten itibaren yürürlükte)

1272/2008/AT

Sınıflandırma,

Ambalajlama,

Etiketleme

1907/2006 sayılı Tüzüğü Değiştiren ve 67/548/AET ve 1999/45/AT sayılı Direktifleri Değiştirerek Yürürlükten Kaldıran Maddelerin ve Karışımların Sınıflandırılması, Etiketlenmesi ve Ambalajlanması Hakkında 16 Aralık 2008 tarihli ve 1272/2008 Sayılı Avrupa Parlamentosu ve Konsey Tüzüğü.

AT/1907/2006

REACH Tüzüğü

1999/45/AT sayılı Direktif ve 793/93 sayılı Konsey Tüzüğü ile 1488/94 Tüzüğünün Yanı Sıra 76/769/AET sayılı Konsey Direktifi ile 91/155/AET, 93/67/AET, 93/105/AT ve 2000/21/AT sayılı Komisyon Direktiflerini Değiştiren, Avrupa Kimyasallar Ajansını Kuran Kimyasalların Kaydı, Değerlendirilmesi, İzni ve Kısıtlanması Hakkında 18 Kasım 2006 tarihli ve 1907/2006 Sayılı Avrupa Parlamentosu ve Konsey Tüzüğü.

850/2004/AT

KOKlar

79/117/AET sayılı Direktifi ve 1195/2006, 172/2007, 323/2007, 219/2009 ve 304/2009 sayılı Tüzükleri Değiştiren Kalıcı Organik Kirleticilere ilişkin 29 Nisan 2004 tarihli ve 850/2004/AT sayılı Avrupa Parlamentosu ve Konsey Tüzüğü.

2010/63/AT

Hayvan Deneyleri Bilimsel amaçlarla kullanılan hayvanların korunmasına ilişkin 22 Ekim 2010 tarihli ve 2010/63 sayılı Avrupa Parlamentosu ve Konsey Direktifi.

98/8/AT

Biyosidal Ürünler

AB/528/2012

Biyosidal Ürünler

AB/1062/2014

1882/2003 sayılı Tüzük ve 2006/50/AT, 2006/140/AT ve 2009/151/AT sayılı Direktiflerle Değiştirilen Biyosidal Ürünlerin Piyasaya Sürülmesine İlişkin 16 Şubat 1998 tarihli ve 98/8 sayılı Avrupa Parlamentosu ve Konsey Direktifi.

Biyosidal Ürünlerin Piyasada Bulundurulması ve Kullanımına İlişkin İlişkin 22 Mayıs 2010 tarihli ve 528/2012 sayılı Avrupa Parlamentosu ve Konsey Tüzüğü.

Mevcut Biyosidal Aktif Maddelerin Gözden Geçirilmesine İlişkin 04 Ağustos 2014 tarihli ve 1062/2014 (AT) sayılı Avrupa Parlamentosu ve Konsey Tüzüğü

87/217/AET

Asbest

91/692/AET Direktifi ve 807/2003 Tüzüğü ile Değiştirilen Asbest Kirliliğinin Azaltılması ve Önlenmesine İlişkin 19 Mart 1987 tarihli ve 87/217 sayılı Konsey Direktifi.

194

YATAY SEKTÖR AB MÜKTESEBATI

2011/92/AB

Çevresel Etki Değerlendirmesi – ÇED

85/337/AET sayılı Direktif ve 97/11/AT, 2003/35/AT ve 2009/31/AT sayılı Direktifleri Değiştiren Belirli Kamu ve Özel Projelerin Çevresel Etkisinin Değerlendirilmesi Hakkında 2011/92/AB ve 13 Aralık 2011 tarihli Konsey Direktifi (kodifiye edilen). Not: 2014/52/AB Direktifi ile değiştirilmiştir.

2001/42/AT

Stratejik Çevresel Değerlendirme – SÇD

Belirli plan ve programların çevre üzerindeki etkilerinin değerlendirmesi üzerine 27 Haziran 2001 tarihli ve 2001/42/AT sayılı Avrupa Parlamentosu ve Konsey Direktifi

2001/331/AT RMCEI

Avrupa Parlamentosu ve Konseyi 4 Nisan 2001 tarih ve 2001/331/AT sayılı Çevre Denetimleri İçin Minimum Kriterler Tavsiye Kararı (RMCEI)

Üye Devletlerin Çevresel Denetimlerde Kullanacakları Asgari Ölçütleri Belirleyen 4 Nisan 2001 Tarihli ve 2001/331/AT Sayılı Avrupa Parlamen. ve Konsey Tavsiye Kararı

2003/35/AT

Halkın Katılımı

Çevre ile ilgili belirli planlar ve programların hazırlanmasında halkın katılımının sağlanması ve halkın katılımı ve yargıya erişim ile ilgili 85/337/AET ve 96/61/AT sayılı konsey direktiflerinde değişiklik yapılması hakkında 26 Mayıs 2003 tarihli ve 2003/35/AT sayılı Avrupa Parlamentosu ve Konsey Direktifi

AT/401/2009

AÇA

Avrupa Çevre Ajansının ve Avrupa Çevre Bilgi ve Gözlem Ağının Kurulması Hakkında 23 Nisan 2009 tarih ve 401/2009 sayılı Konsey Tüzüğü

91/692/AET Raporlama

Çevreye İlişkin Bazı Direktiflerin Uygulanmasına İlişkin Raporların Standart ve Rasyonel Hale Getirilmesi Hakkında 23 Aralık 1991 tarihli ve 91/692/AET sayılı Konsey Direktifi

2007/2/AT

INSPIRE

Avrupa Topluluğu’nda Mekânsal Bilgi İçin Altyapı Oluşturulmasına İlişkin 14 Mart 2007 tarihli ve 2007/2/AT sayılı Avrupa Parlamentosu ve Konsey Direktifi

2003/4/AT

Çevresel Bilgiye Erişim

Halkın Çevresel Bilgiye Erişimi Hakkında 2003/4/AT sayılı ve 28 Ocak 2003 tarihli Avrupa Parlamentosu ve Konsey Direktifi

2004/35/AT Çevresel Sorumluluk

2006/21/AT ve 2009/31/AT sayılı Direktiflerle Değiştirilen Çevresel Zararın Önlenmesi ve İyileştirilmesi İle İlgili Çevresel Sorumluluk Hakkında 2004/35/AT sayılı 21 Nisan 2004 tarihli Avrupa Parlamentosu ve Konsey Direktifi

Ceza hukuku aracılığıyla çevrenin korunmasına ilişkin 19 Kasım 2008 tarihli ve 2008/99/AT sayılı Avrupa Parlamentosu ve Konsey Direktifi

2008/99/AT Çevresel Suç

Çevrenin Ceza Hukuku Aracılığı İle Korunması 2008/99/AT sayılı 19 Kasım 2008 tarihli Avrupa Parlamentosu ve Konsey Direktifi

195

DOĞA KORUMA AB MÜKTESEBATI

92/43/AET

Habitat Direktifi

97/62/AT, 2006/105/AT Direktifleri ile 1882/2003 sayılı Tüzüğü Değiştiren 21 Mayıs 1992 tarihli ve 92/43/AET sayılı Yabani Fauna ve Flora ile Habitatlarının Korunmasına İlişkin Konsey Direktifi

2009/147/AET

Yabani Kuş Direktifi

30 Kasım 2009 tarihli ve 2009/147/AET sayılı Yaban Kuşlarının Korunmasına İlişkin Avrupa Parlamentosu ve Konsey Direktifi.(79/406/AET sayılı Direktif ile Bu Direktifi Değiştiren Direktiflerin Kodifiye Edilmiş Hali)

AT/338/97

CITES Tüzüğü

938/97, 2307/97, 2214/98, 1476/99, 2724/2000, 1579/2001, 2476/2001, 497/2003, 1882/2003, 834/2004, 252/2005, 1332/2005, 318/2008, 398/2009

ve 407/2009 sayılı Tüzüklerle Değiştirilen 9 Aralık 1996 tarihli ve 338/97 sayılı Yabani Hayvan ve Bitki Türlerinin, Ticaretin Düzenlenmesi Yoluyla Korunmasına İlişkin Tüzük

AT/865/06 338/97 sayılı Tüzüğün Uygulanmasına İlişkin Detaylı Kuralları Belirleyen 865/2006 sayılı Komisyon Tüzüğü

AET/3254/91

Bacaktan Yakalama Tuzakları

Bacaktan Yakalayan Tuzakların Toplulukta Kullanımını ve Bu Tuzakların Kullanıldığı Ülke Menşeili Bazı Yaban Hayvan Türlerine Ait Deri ve İşlenmiş Ürünlerin Topluluğa Sokulmasını Yasaklayan 4 Kasım 1991 tarihli ve AET/3254/91 sayılı Tüzük

1007/2009

Fok Ürünleri Ticareti 16 Eylül 2009 tarihli ve 1007/2009 sayılı Fok Ürünlerinin Ticaretine İlişkin Tüzük

737/2010 1007/2009 sayılı Tüzüğün Uygulanmasına İlişkin Ayrıntılı Kuralları Ortaya Koyan 10 Ağustos 2010 tarihli ve 737/2010 sayılı Tüzük

83/129/AET

Yavru Fok Ticareti 28 Mart 1983 tarihli ve 83/129/AET sayılı Belirli Yavru Fokların Kürklerinin ve Bunlardan Elde Edilen Ürünlerin Üye Devletlere İthaline İlişkin Direktif

1999/22/AT

Hayvanat Bahçeleri Yabani Hayvanların Hayvanat Bahçelerinde Barındırılmasına ilişkin 29 Mart 1999 tarihli ve 1999/22/AT sayılı Direktif

995/2010

Yasadışı Kereste Düzenlemesi

20 Ekim 2010 tarihli ve 995/2010 sayılı Piyasaya Kereste ve Kereste Ürünleri Süren İşletmecilerin Yükümlülüklerine İlişkin Tüzük

363/2012 995/2010 sayılı Tüzüğün Uygulanması Konusunda İzleme Müesseselerinin Tanınması ve İptali ile ilgili Kurallara İlişkin 23 Şubat 2012 tarihli ve 363/2012 sayılı Tüzük

607/2012 995/2010 sayılı Tüzüğün Uygulanması Konusunda İzleme Müesseselerinin Kontrolleri ve Gerekli Özen Sistemi ile ilgili detaylı kurallara ilişkin 6 Temmuz 2012 tarihli ve 607/2012 sayılı Tüzük

2173/2005

FLEGT tüzüğü 20 Aralık 2005 tarihli ve 2173/2005 sayılı AB’ye Kereste İthalatına ilişkin FLEGT Lisanslama Sisteminin Kurulmasına Dair Tüzük

1024/2008 2173/2005 sayılı Tüzüğün Uygulanması Konusunda Ayrıntılı Önlemleri Ortaya Koyan 17 Ekim 2008 tarihli ve 1024/2008 sayılı Tüzük

196

EK 3

200

7 –

2015

MAL

İYET

TAB

LOLA

RI

Su K

alite

si –

Yatırı

mla

rın m

evzu

ata

göre

dağılı

mı (

Mily

on A

vro)

To

plam

20

07

2008

20

09

2010

20

11

2012

20

13

2014

20

15

Çevr

esel

Kal

ite S

tand

artla

rı 4,

69

- -

- -

0,33

1,

41

1,27

0,

84

0,83

De

niz S

trat

eji

8,92

-

- 0,

02

0,19

0,

82

2,17

2,

03

2,30

1,

40

Taşkın

2,

69

- -

- -

- 0,

61

0,63

0,

61

0,84

Ye

raltı

Suy

u 24

,51

- -

- -

- -

0,03

3,

21

21,2

7 Yü

zme

Suyu

7,

54

- -

- 0,

81

0,68

0,

94

0,23

0,

50

4,38

SÇ

D 11

.751

,37

1.52

4,57

1.

388,

65

874,

58

1.32

2,31

1.

068,

59

1.20

9,66

1.

332,

56

1.34

4,46

1.

685,

99

Lim

an A

tık A

lım T

esisl

eri

147,

83

34,7

5 7,

26

8,88

13

,61

23,0

8 17

,23

15,7

6 13

,38

13,8

7 İç

me

Suyu

16

9,61

6,

63

9,47

7,

30

12,3

1 19

,63

22,8

3 30

,04

29,6

4 31

,77

Nitr

atla

r 11

3,60

13

,66

16,8

2 14

,41

16,5

7 13

,12

10,1

4 9,

77

8,31

10

,80

Kent

sel A

tıksu

Arıt

ma

8.93

5,97

1.

062,

94

1.05

3,63

91

5,75

58

6,27

50

9,54

92

4,11

1.

204,

37

1.30

7,80

1.

371,

57

Gen

el T

opla

m

21.1

66,7

3 2.

642,

54

2.47

5,84

1.

820,

93

1.95

2,06

1.

635,

80

2.18

9,09

2.

596,

70

2.71

1,04

3.

142,

71

Su K

alite

si –

Yatırı

mla

rın k

ayna

ğa g

öre

dağı

lımı (

Mily

on A

vro)

To

plam

20

07

2008

20

09

2010

20

11

2012

20

13

2014

20

15

Mer

kezi

İdar

e 9.

885,

81

906,

62

1.23

5,40

1.

077,

14

822,

72

733,

27

973,

89

946,

00

1.06

8,43

2.

122,

33

Yere

l İda

re

9.21

6,75

1.

541,

47

892,

73

625,

89

835,

37

817,

78

899,

32

1.18

7,99

1.

457,

06

959,

14

Diğe

r fon

lar

2.06

4,17

19

4,45

34

7,70

11

7,90

29

3,96

84

,76

315,

88

462,

71

185,

56

61,2

4 Ö

zel S

ektö

r -

- -

- -

- -

- -

- G

enel

Top

lam

21

.166

,73

2.64

2,54

2.

475,

84

1.82

0,93

1.

952,

06

1.63

5,80

2.

189,

09

2.59

6,70

2.

711,

04

3.14

2,71

197

SÇD

kaps

amın

da İç

me

Suyu

Arıt

ma

Tesi

sler

i (M

ilyon

Avr

o)

İçm

e Su

yu

Arıtı

m

Tesi

sler

i To

plam

20

07

2008

20

09

2010

20

11

2012

20

13

2014

20

15

Mer

kezi

İdar

e 1.

929

169

253

213

223

189

218

196

233

234

Yere

l İda

re

(İşle

tme

ve

Bakı

m

Mal

iyet

leri)

684,

37

42,3

4 95

,65

77,6

5 83

,78

61,0

3 77

,92

69,6

3 97

,43

78,9

3

Yere

l İda

re

(SU

KAP

Kred

i) 20

8 -

- -

- 1

23

37

121

26

Yere

l İda

re

4.75

1 90

8 59

0 22

9 37

0 39

3 43

2 56

2 41

2 85

6 Di

ğer F

onla

r 41

8 11

10

1 0

215

1 -

- 64

26

G

enel

To

plam

7.

306

1.08

9 94

3 44

3 80

7 58

3 67

3 79

5 83

0 1.

143

SÇD

kaps

amın

da B

asın

çlı S

ulam

a Si

stem

leri

(Mily

on A

vro)

Bası

nçlı

Sula

ma

Topl

am

2007

20

08

2009

20

10

2011

20

12

2013

20

14

2015

Mer

kezi

İdar

e 4.

446

436

445

432

515

485

537

537

514

543

198

Atık

Yön

etim

i – Y

atırı

mla

rın m

evzu

ata

göre

dağılı

mı (

Mily

on A

vro)

To

plam

20

07

2008

20

09

2010

20

11

2012

20

13

2014

20

15

Atık

Çer

çeve

2.

193

83,0

3 13

1,77

14

2,74

22

7,99

18

3,68

28

8,62

31

7,90

27

7,38

53

9,66

Düze

nli D

epol

ama

1.87

0 15

3,75

23

8,26

20

9,46

42

7,75

19

4,63

19

9,84

13

7,93

17

7,28

13

0,89

Amba

laj A

tıkla

rı 75

4 20

,58

17,2

9 40

,35

53,2

4 91

,85

115,

44

109,

67

102,

32

203,

68

AEEE

16

-

- -

1,11

2,

84

- 1,

15

9,32

1,

45

ÖTA

20

-

- -

2,01

1,

37

0,44

13

,99

- 2,

68

Gem

i Ger

i Dön

üşüm

ü 34

-

- -

- -

- 11

,00

12,9

8 10

,16

Atık

Pill

er

6 -

- -

-

2,20

-

1,13

-

2,78

Mad

en A

tıkla

rı 12

4 28

,22

12,6

9 17

,59

16,8

5 11

,42

8,20

8,

28

4,42

16

,68

Arıtm

a Ça

mur

u (T

opra

kta

Kulla

nım

) 58

7,

22

7,08

-

- 38

,45

- -

4,70

0,

51

RoHS

-

- -

- -

- -

- -

-

Atık

ların

Taşınım

ı -

- -

- -

- -

- -

-

PCB/

PCT

3,75

-

- -

- -

0,45

-

0,50

2,

80

Gen

el T

opla

m

5.08

0 29

2,80

40

7,09

41

0,14

72

8,96

52

6,44

61

2,98

60

1,04

58

8,90

91

1,30

Atık

Yön

etim

i – Y

atırı

mla

rın k

ayna

ğa g

öre

dağı

lımı (

Mily

on A

vro)

To

plam

20

07

2008

20

09

2010

20

11

2012

20

13

2014

20

15

Mer

kezi

İdar

e 48

6 61

,35

36,3

6 52

,52

73,0

9 68

,25

56,9

5 59

,97

42,8

9 34

,98

Yere

l İda

re

871

122,

08

176,

81

143,

99

70,6

4 97

,61

85,8

4 53

,24

58,2

2 62

,74

Diğe

r fon

lar

270

9,26

11

,53

27,2

1 33

,45

21,3

5 69

,19

33,1

2 20

,74

43,7

5 Ö

zel S

ektö

r 3.

453

100,

12

182,

39

186,

42

551,

78

339,

23

401,

00

454,

71

467,

05

769,

84

Gen

el T

opla

m

5.08

0 29

2,80

40

7,09

41

0,14

72

8,96

52

6,44

61

2,98

60

1,04

58

8,90

91

1,30

199

Hava

Kal

itesi

– Y

atırı

mla

rın m

evzu

ata

göre

dağılı

mı (

Mily

on A

vro)

To

plam

20

07

2008

20

09

2010

20

11

2012

20

13

2014

20

15

Tem

iz Ha

va (C

AFE)

51

,22

- 1,

06

4,66

6,

72

5,98

11

,38

7,01

6,

71

7,69

4.

Kar

deş

- -

- -

- -

- -

- -

Ulu

sal E

misy

on T

avan

ları

(NEC

) 51

2,83

10

5,15

55

,00

35,8

4 38

,25

14,8

8 13

2,54

11

3,80

6,

26

11,1

1 Sı

vı Y

akıtl

arda

Kük

ürt İ

çeriğ

i 43

9,64

-

31,6

2 58

,74

196,

93

106,

74

34,4

7 8,

18

2,35

0,

60

Petr

ol F

az I

- -

- -

- -

- -

- -

Petr

ol F

az II

-

- -

- -

- -

- -

- G

enel

Top

lam

1.

003,

69

105,

15

87,6

8 99

,25

241,

89

127,

60

178,

39

129,

00

15,3

3 19

,41

Hava

Kal

itesi

– Ya

tırım

ların

kay

nağa

gör

e da

ğılım

ı (M

ilyon

Avr

o)

To

plam

20

07

2008

20

09

2010

20

11

2012

20

13

2014

20

15

Mer

kezi

İdar

e 98

6,81

10

5,15

86

,62

95,4

1 23

7,68

12

4,55

17

6,00

12

7,12

15

,33

18,9

6 Ye

rel İ

dare

-

- -

- -

- -

- -

- Di

ğer f

onla

r 16

,87

- 1,

06

3,83

4,

21

3,05

2,

39

1,88

-

0,45

Ö

zel S

ektö

r -

- -

- -

- -

- -

- G

enel

Top

lam

1.

003,

69

105,

15

87,6

8 99

,25

241,

89

127,

60

178,

39

129,

00

15,3

3 19

,41

200

Endü

striy

el K

irlili

k ve

Ris

k Yö

netim

i – Y

atırı

mla

rın m

evzu

ata

göre

dağılı

mı (

Mily

on A

vro)

To

plam

20

07

2008

20

09

2010

20

11

2012

20

13

2014

20

15

Eko-

etik

et

0,21

-

- -

- -

- -

0,21

-

EMAS

-

- -

- -

- -

- -

- Ci

va

- -

- -

- -

- -

- -

E-PR

TR

- -

- -

- -

- -

- -

EED

0,29

-

- -

- -

- -

- 0,

29

EKÖ

K 4,

67

- -

- 2,

13

0,60

0,

82

0,70

0,

42

- U

OBl

er B

oyal

ar

- -

- -

- -

- -

- -

Büyü

k Ya

kma

Tesis

leri

129,

34

15,1

8 5,

98

- -

- -

- 0,

50

107,

68*

Atık

Yak

ma

94,4

3 -

- -

- -

3,16

25

,58

65,7

0 -

UO

Bler

Çöz

ücül

er

2,89

-

- -

- 0,

97

0,88

1,

04

- -

Seve

so II

I 73

,71

- 0,

52

0,45

2,

67

3,04

14

,23

18,8

5 33

,89

0,05

G

enel

Top

lam

30

5,53

15

,18

6,50

0,

45

4,80

4,

60

19,0

9 46

,17

100,

71

108,

02

*Tic

ari g

izlili

k se

bebi

yle

kesin

raka

ma

ulaşıla

madığı i

çin

ilgili

DEA

’ya

uygu

n ol

arak

var

sayı

mda

bul

unul

muş

tur.

Endü

striy

el K

irlili

k ve

Ris

k Yö

netim

i – Y

atırı

mla

rın k

ayna

ğa g

öre

dağı

lımı (

Mily

on A

vro)

To

plam

20

07

2008

20

09

2010

20

11

2012

20

13

2014

20

15

Mer

kezi

İdar

e 90

,20

15,1

8 6,

50

0,45

1,

07

1,81

12

,90

18,3

0 33

,59

0,39

Ye

rel İ

dare

-

- -

- -

- -

- -

- Di

ğer f

onla

r 10

8,15

-

- -

3,72

2,

79

6,18

27

,87

67,1

3 0,

45

Öze

l Sek

tör

107,

18

- -

- -

- -

- -

107,

18

Gen

el T

opla

m

305,

53

15,1

8 6,

50

0,45

4,

80

4,60

19

,09

46,1

7 10

0,71

10

8,02

201

Gür

ültü

Yön

etim

i – Y

atırı

mla

rın m

evzu

ata

göre

dağılı

mı (

Mily

on A

vro)

To

plam

20

07

2008

20

09

2010

20

11

2012

20

13

2014

20

15

Çevr

esel

Gür

ültü

12

,50

- 1,

69

- -

1,50

0,

07

0,67

4,

42

4,15

G

enel

Top

lam

12

,50

- 1,

69

- -

1,50

0,

07

0,67

4,

42

4,15

G

ürül

tü Y

önet

imi –

Yatırı

mla

rın k

ayna

ğa g

öre

dağı

lımı (

Mily

on A

vro)

To

plam

20

07

2008

20

09

2010

20

11

2012

20

13

2014

20

15

Mer

kezi

İdar

e 4,

71

- 0,

04

- -

1,47

0,

01

0,28

1,

08

1,84

Ye

rel İ

dare

0,

81

- -

- -

0,04

0,

07

0,37

0,

13

0,20

Di

ğer f

onla

r 6,

99

- 1,

65

- -

- -

0,03

3,

20

2,11

Ö

zel S

ektö

r -

- -

- -

- -

- -

- G

enel

Top

lam

12

,50

- 1,

69

- -

1,50

0,

07

0,67

4,

42

4,15

202

Kim

yasa

lların

Yön

etim

i – Y

atırı

mla

rın m

evzu

ata

göre

dağılı

mı (

Mily

on A

vro)

To

plam

20

07

2008

20

09

2010

20

11

2012

20

13

2014

20

15

REAC

H 3,

56

- -

- -

1,05

1,

32

1,19

-

- PO

Ps

5,08

-

- -

- -

- 0,

74

0,82

3,

52

CLP

0,32

-

- -

0,32

-

- -

- -

Gen

el T

opla

m

8,95

-

- -

0,32

1,

05

1,32

1,

92

0,82

3,

52

Kim

yasa

lların

Yön

etim

i – Y

atırı

mla

rın k

ayna

ğa g

öre

dağı

lımı (

Mily

on A

vro)

To

plam

20

07

2008

20

09

2010

20

11

2012

20

13

2014

20

15

Mer

kezi

İdar

e -

- -

- -

- -

- -

- Ye

rel İ

dare

-

- -

- -

- -

- -

- Di

ğer f

onla

r 8,

95

- -

- 0,

32

1,05

1,

32

1,92

0,

82

3,52

Ö

zel S

ektö

r -

- -

- -

- -

- -

- G

enel

Top

lam

8,

95

- -

- 0,

32

1,05

1,

32

1,92

0,

82

3,52

203

Yata

y Se

ktör

– Y

atırı

mla

rın m

evzu

ata

göre

dağılı

mı (

Mily

on A

vro)

To

plam

20

07

2008

20

09

2010

20

11

2012

20

13

2014

20

15

Çevr

esel

Etk

isini

n De

ğerle

ndiri

lmes

i 2,

65

0,17

0,

17

0,37

0,

18

0,17

0,

63

0,58

0,

04

0,34

St

rate

jik Ç

evre

sel D

eğer

lend

irme

0,

80

- 0,

12

- -

- -

- 0,

38

0,30

Av

rupa

Çev

re A

jansı

0,01

-

- -

- -

- -

0,01

-

Rapo

rlam

a -

- -

- -

- -

- -

- RM

CEI

-

- -

- -

- -

- -

- Çe

vres

el B

ilgiy

e Er

işim

i 0,

41

- 0,

20

- -

- -

- 0,

21

- IN

SPIR

E

38

,05

8,82

1,

86

0,83

2,

42

9,75

2,

20

2,46

1,

27

8,44

Ha

lkın

Katılı

mı

0,44

0,

28

- -

0,16

-

- -

- -

Çevr

esel

Suç

-

- -

- -

- -

- -

- Çe

vres

el S

orum

lulu

k

0,50

-

- -

- -

- -

- 0,

50

Gen

el T

opla

m

42,8

7 9,

28

2,35

1,

20

2,76

9,

92

2,83

3,

04

1,92

9,

58

Yata

y Se

ktör

– Y

atırı

mla

rın k

ayna

ğa g

öre

dağı

lımı (

Mily

on A

vro)

To

plam

20

07

2008

20

09

2010

20

11

2012

20

13

2014

20

15

Mer

kezi

İdar

e 38

,26

8,28

2,

12

0,99

2,

64

9,81

2,

72

2,93

0,

97

7,80

Ye

rel İ

dare

-

- -

- -

- -

- -

- Di

ğer f

onla

r 4,

62

1,00

0,

24

0,21

0,

11

0,11

0,

11

0,11

0,

94

1,78

Ö

zel S

ektö

r -

- -

- -

- -

- -

- G

enel

Top

lam

42

,87

9,28

2,

35

1,20

2,

76

9,92

2,

83

3,04

1,

92

9,58

204

Doğa

Kor

uma

– Ya

tırım

ların

mev

zuat

a gö

re d

ağılı

mı (

Mily

on A

vro)

To

plam

20

07

2008

20

09

2010

20

11

2012

20

13

2014

20

15

HABİ

TAT

0,26

-

- -

- -

- -

- 0,

26

KUŞ

- -

- -

- -

- -

- -

CITE

S 1,

48

- -

- -

- 0,

79

0,69

-

- G

enel

Top

lam

1,

74

- -

- -

- 0,

79

0,69

-

0,26

Do

ğa K

orum

a –

Yatırım

ların

kay

nağa

gör

e da

ğılım

ı (M

ilyon

Avr

o)

To

plam

20

07

2008

20

09

2010

20

11

2012

20

13

2014

20

15

Mer

kezi

İdar

e 0,

11

- -

- -

- 0,

06

0,05

-

- Ye

rel İ

dare

-

- -

- -

- -

- -

- Hi

be, k

redi

, vs,

1,63

-

- -

- -

0,74

0,

64

- 0,

26

Öze

l Sek

tör

- -

- -

- -

- -

- -

Gen

el T

opla

m

1,74

-

- -

- -

0,79

0,

69

- 0,

26

205

KAYNAKÇA

COWI. (2011). The costs of not implementing the environmental acquis.

Erkan, D. (2014). REACH Tüzüğünün Türkiye’de Uygulanabilirliği, Uzmanlık Tezi. Ankara: ÇŞB.

European Central Bank. (2016). Statistical Warehouse European Central Bank. Eylül 29, 2016 tarihinde European Central Bank: https://sdw.ecb.europa.eu/browseExplanation.do?node=qview&SERIES_KEY=320.MNA.A.N.I7.W2.S1.S1.B.B1GQ._Z._Z._Z.IX.D.N&trans=N adresinden alındı

European Commission. (2014). Communication from the Commission to the European Parliament, the Council, the European Economic and Social Committee and the Committee of the Regions; Towards a circular economy: A zero waste Programme for Europe/*COM/2014/0398 final/.

European Commission. (2016, 12 06). European Neighbourhood Policy And Enlargement Negotiations- Glossary. Retrieved 07 26, 2017, from https://ec.europa.eu/neighbourhood-enlargement/policy/glossary_en

European Union. (2017, 07 26). Official Site of the European Union - EU Law. Retrieved 07 26, 2017, from https://europa.eu/european-union/law_en

EUROSTAT a. (2016, Haziran 14). Environmental protection expenditure in Europe - detailed data (NACE Rev. 2). Eylül 29, 2016 tarihinde EUROSTAT Your Key to European Statistics: http://appsso.eurostat.ec.europa.eu/nui/show.do?dataset=env_ac_exp1r2&lang=en adresinden alındı

EUROSTAT b. (2016, Haziran 14). Environmental protection expenditure in Europe - EUR per capita and % of GDP. Eylül 29, 2016 tarihinde EUROSTAT Your Key to Environmental Statistics: http://appsso.eurostat.ec.europa.eu/nui/show.do?dataset=env_ac_exp2&lang=en adresinden alındı

EUROSTAT c. (2008). NACE Rev.2 Statistical classification of economic activites in the European Community. Aralık 30, 2016 tarihinde EUROSTAT Methodologies and Working Papers: http://ec.europa.eu/eurostat/documents/3859598/5902521/KS-RA-07-015-EN.PDF adresinden alındı

Human Dynamics Consortium. (2011). "Monitoring Transposition and Implementation of the EU Environmental acquis" MANUAL 2011. Avrupa Komisyonu.

Nederland B.V. (NL), DHI Water, Environment, Health (DK), Trasys S.A. (BE), KMO Bilgi Sistemleri (TR) ve ICC Danışmanlık (TR). (2013). REACH Tüzüğünün Uygulanması İçin Teknik Destek Projesi. Düzenleyici Etki Analizi, Ankara.

(2013). REACH Kimyasallar Projesi.

T. C. Adalet Bakanlığı Avrupa Birliği Genel Müdürlüğü. (2007). Avrupa Birliği Hukukunun Kaynakları. Ekim 11, 2016 tarihinde T. C. Adalet Bakanlığı Avrupa Birliği Genel Müdürlüğü E- Kütüphane: http://www.abgm.adalet.gov.tr/e-kutuphane/e-kutuphane.html adresinden alındı

206

T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı. TEMEL AB TERİMLERİ. Aralık 30, 2016 tarihinde T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı: http://www.ab.gov.tr/files/rehber/10_rehber.pdf adresinden alındı

T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı. (2015). Sector Operational Programme Environment and Climate Change. Ankara.

T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı. (2016, Mayıs 15). Atıksu Arıtımı Eylem Planı (2015-2023). http://www.csb.gov.tr/db/cygm/editordosya/Atiksu_Aritimi_Eylem_Plani.pdf adresinden alınmıştır

T.C. Kalkınma Bakanlığı. (2013). Onuncu Kalkınma Planı 2014-2015. Ankara.

T.C. Maliye Bakanlığı. (2016, Ocak). Yıllık Ekonomik Rapor 2015. Ağustos 2016 tarihinde https://www.maliye.gov.tr/Documents/YILLIK%20EKONOM%C4%B0K%20RAPOR%202015.pdf adresinden alındı

TÜİK a. Türkiye İstatistik Kurumu. 10 27, 2016 tarihinde www.tuik.gov.tr adresinden alındı

TÜİK b. (2015, Aralık 23). Çevre İstatistikleri. Eylül 29, 2016 tarihinde Türkiye İstatistik Kurumu: http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1019 adresinden alındı

Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı. (2011). Avrupa Birliği ile Su Konusu. Eylül 29, 2016 tarihinde T.C. Dışişleri Bakanlığı: http://www.mfa.gov.tr/avrupa-birligi-ile-su-konusu-.tr.mfa adresinden alındı

World Economic Forum. (2016). Global Competitiveness Report. 2016 tarihinde http://reports.weforum.org/global-competitiveness-report-2015-2016/economies/#economy=TUR adresinden alındı

207

208

T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü koordinasyonunda, Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu Marmara Araştırma Merkezi tarafından

ilgili kurum ve kuruluşların katkısıyla hazırlanmıştır.

209