Aukaverkanir NSAID lyfja

Ingi Karl Reynisson

læknanemi

Inngangur

• Rúmlega 17 milljónir Bandaríkjamanna nota NSAID lyf daglega– 17 þúsund Íslendingar?

• 5-7% innlagna á spítala eru vegna aukaverkana lyfja– 30% vegna NSAID lyfja

Sagan

• Fyrsta NSAID lyfið uppgötvað 1763– Sodium salicylate

• Mörg form af salicylötum notuð í framhaldinu– Aukaverkanir frá magaslímhúð

• Phenylbutazone kom á markað 1950– Aukaverkanir á beinmerg

• Indomethacin á markað 1960– Notað til að loka fósturslagrás síðan 1976

• Í dag til a.m.k. 20 lyf úr 6 meginflokkum

Verkunarmáti NSAID lyfja

• NSAID lyf hemja ensímið cyclooxygenasa • 2 mismunandi form ensímsins

– Cyclooxygenasi 1 (COX1) – Cyclooxygenasi 2 (COX2)

• Mismikil hömlun á ensímin milli mismunandi tegunda lyfja

• Engar rannsóknir til sem tengja hömlun cyclooxygenasans við klíníska virkni í sjúklingi

COX1 og COX2

• COX1– Finnst í flestum vefjum

líkamans– Oft nefnt

“housekeeping enzyme”

– Stýrir eðlilegri frumustarfsemi í magaslímhúð, nýrum, blóðflögum og æðum

– Örvað af hormónum og vaxtarþáttum

• COX2– Eykst í bólgusvörun– Finnst í bólgufrumum,

nýrum, beinum, heila og æxlunarfærum kvenna

– Sterar hemja

Meltingarfæri

• Meltingarónot• Sár• Blæðing

Event UK USA Canada

Annual NSAID prescriptions

25 million 70 million 10 million

NSAID-related admissions

12,000 100,000 3,900

NSAID-related deaths

2,600 16,500 365

Nýru

• Bráð nýrnabilun

• Acute interstitial nephritis

• Nephrotic syndrome

• Langvinn nýrnabilun

Hjarta- og æðakerfi

• Háþrýstingur

• Truflar blóðþynnandi áhrif aspirins

• Versnun á hjartabilun

Lifur

• Hækkun á lifrarensímum

• Lifrarskemmd– Væg og gengur langoftast algjörlega tilbaka

Öndunarfæri

• Bronchospasmi – Aspirin induced asthma

• Lungnaíferðir með eosinophiliu

Blóð

• Neutropenia– Hærri tíðni hjá indomethacin

• Hindrar samloðun blóðflagna– Forðast notkun hjá einstaklingum með galla í

blóðflögum eða blóðflagnafæð

Miðtaugakerfi

• Aseptiskur meningitis

• Geðraskanir

• Cognitiv röskun

• Tinnitus

Húð

• Toxic epidermal necrolysis (TEN)

• Stevens-Johnson syndrome

• Morbilliform útbrot

• Urticaria

• Pseudoporphyria

Meðganga og brjóstagjöf

• Aukin tíðni fósturláta– Sérstaklega ef tekin nálægt getnaði eða lengur en

viku

• Aukin tíðni á snemmbærri lokun á fósturslagrás– Algjör frábending eftir 32 vikna meðgöngu

• Indomethacin var notað til að koma í veg fyrir ótímabærar fæðingar með góðum árangri– Jók tíðni PDA, NEC, nýrnabilun og heilablæðingu

• NSAID lyf skiljast út í brjóstamjólk – Talin hættulaus í venjulegum skömmtum

Long-Term Effects of Indomethacin Prophylaxis in Extremely-Low-Birth-Weight Infants

New England Journal of Medicine júní 2001

• Fyrirbyggjandi gjöf indomethacins dregur úr tíðni PDA og alvarlegrar heilablæðingar í léttburum (<1500g)

• Bætir indomethacin horfur án neurosensoriskra galla?

• 1202 léttburar sem vógu á bilinu 500-999g fengu annaðhvort indomethacin (0,1mg/kg/dag í 3 daga) eða placebo

Útkomur sem voru skoðaðar

• Primary outcome– Dauði– Heilalömun– Andleg þroskaskerðing– Heyrnarleysi – Blinda

• Secondary outcome– Hydrocephalus– Flogaköst– Microcephaly

• Secondary short-term outcome– PDA– Lungnablæðingar– Krónískur lungnasjúkdómur– Heilaskemmd– NEC– Retinopathia

Primary Outcome of Death or Neurosensory Impairment

Schmidt B et al. N Engl J Med 2001;344:1966-1972

Schmidt B et al. N Engl J Med 2001;344:1966-1972

Að lokum...

• NSAID lyf eru frábær gegn ýmsum kvillum og hafa auðveldað líf milljónir manna um allan heim, fullorðinna jafnt sem barna

• Aukaverkanir þarf að setja í samhengi við horfur og líðan sjúklinga