ATOMUN TARHSEL GELM

nsanolu en eski alardan itibaren maddenin balangcn, kkenini ve zn aklamaya almlardr. Eskiden her eyin bir tek ana maddeden geldii dncesi vard. zellikle Yunan filozoflar kainatn karkln az sayda ana maddeye indirgemeye almlard.

Thales (M. 640-546) Eski Yunan ve Avrupa felsefesinin byk dnr Thales, maddenin ilk esi (arkhe) olarak suyu ileri srmtr. lk e olduundan dolay topran suyun zerinde bulunduunu ve dnyann su tarafndan tandn sylemitir. phesiz Thales'e gre mevcut olan ey, sis, su ve toprak ekillerini alabilmelidir. Thales ana madde olarak suyu almakla, akclk zelliinde kinatn esas vasfn dnm. Bu niteliin aralksz deimesiyle de maddenin gaz, likid ve solid gibi ayr fiziksel halinin meydana gelebileceini ifade etmek istemitir.

Anaksimandros(M. 610-546) Thalesin rencisi Anaksimandrosa gre, Her eyin balangc olan ana madde somut bir ey olarak dnlmemelidir. Onun bir tek vasf vardr ki oda sonsuz ve snrsz oluudur. demitir.

Anaximenes(M.. 585 525?) Anaksimandrosun rencisi Anaximenese gre ise, ana madde hava idi. "bir hava (soluk) olan ruhumuz bizi nasl ayakta tutuyorsa, bunun gibi, btn evreni (kosmos) de soluk ve hava sarp tutar" demitir.

Heraclitos(M.. 535? - 475) Heraclitos ise, ana maddenin ate olduunu ne srerek, nesnelerin kendisinden gelip, kendisine gittikleri ilk maddenin ate olduunu sylemitir. Ona gre dnyamz sonsuz canl ateten deimeyle meydana gelmitir ve bir vakit gelecek sonunda tm-atee girecektir, bylece ak yeniden balayacaktr demitir.

Empedocles(M. 490-430) Empedoclesin ise; iki nemli dncesi vardr: Bunlarn ilki, temel enin birden fazla olduunu kabul etmesidir. Kendisinden nceki dnrlerin ne srd temel elersu,havaveateti. Empedocles ise bunlara bir detoprakesini eklemitir. kinci zgn dncesi ise bu temel elerin birleip ayrlmas iin birhareket ettirici golmas gerektiidir. Empedocles bu gcsevgivenefretgibi iki tanrsal kuvvet ile aklamtr.Sevgi, eleri birletirir,nefretise bunlar birbirinden ayrr. Ayrca Empedocles, temel elerin niteliksel olarak deitirilemeyecein tezini savunmutur.

Leukippos(M. ?-430) Bu drt temel e Leukipposun ellerinde biraz daha gelierek yerine her eyin grlemeyecek ve hissedilemeyecek kadar kk paracklardan olutuu gr arlk kazanmaya balamtr.

Democritus, (M.. 460-370 ) Leukipposun rencisi Demokritos ise bu dnceye birde paralanamazlk zellii eklemitir. Demokritos, Hilikten hibir ey olumaz. Demitir. Atom szc Yunanca da blnmez anlamndaki atomas szcnden gelir.

Aristoteles(M. 384-321) Drt temel enin yan sra drt de temel nitelik vard: Scaklk, soukluk, slaklk ve kuruluk. Her enin yaps, Aristonun ikili birleim dedii biimde, bu niteliklerden olumaktayd. Yani toprak, soukluk ve kuruluktan. Su, soukluk ve slaklktan, Hava, scaklk ve slaklktan, ate ise scaklk ve kuruluktan olumaktayd. te Ortaada pek byk rol oynam olan Aristonun drt element teorisinin balangc budur. phesiz bunlar bugnk manada birer element deildirler. Zira bugnk manada bir element baka cisimlerin birleiminde bulunan cisimlerdir.

Ortaada(476-1453) ark Simyaclar Aristonun 4 elementine cva, kkrt ve tuz gibi elementleri de ilave etmilerdir. Yalnz bunlarla bugn ayn ad tayan cisimler arasnda hibir iliki yoktur. Ortaya atlan bu teorilerden dolay ilim tarihinde karanlk bir devre olarak yer almtr.

Robert Boyle(1626-1691) lmi btn bunlardan ilk defa kurtaran ve kimyasal elementin modern mnasn ilme sokan Robert Boyle olmutur. Boyle denel temelden yoksun bir hipotezi kabul etmeyi kesin olarak reddetmitir. Madde kavramyla dnen bir bilgindir. Ona gre elementleri zellik olarak deil madde olarak almak lzmdr. Element demek, sadece daha basit maddelere ayrlamayan madde demektir. teki cisimler bunlarn bileikleridir. Bu bakmdan Boyle'a ilk kimyac gzyle baklabilir. Boyle bir atomistikidir.

Boyle sayesinde neticeye epeyce yaklalm iken XVIII. Yzyl kimyaclar, mevcut vaklar hi dnmeden ve stelik bunlarla elime halinde olmasna ramen eski Yunandan kalma bir zihniyet mirasyla genel fikirler bavurmulardr. XVIII. Yzyl flogiston devridir. . eyrek yzyl zarfnda kimyaya hkim olan bu teori, element kavramnn gelimesine hi de msait deildi ; zira maddenin temel zellii olan ktleyi hi gz nne almyordu.

LAVOISIER(1743-1794) Yeni kimyann kurucusu byk lim LAVOISIER ile kantitatif kimya a domu ve flogiston teorisi ortadan kalkmtr. Lavoisier ile madde gerek mansn alm ve elementin kantitatif tarifi verilmitir. Lavoisier iin element, eldeki vastalarla ayrtrlamayan cisimdir. Ancak maddenin gerek anlam anlaldktan ve elementin gzlem ve denemeye uygun doru bir tarifi verildikten sonradr ki modern atomistik'in douu beklenebilirdi ve gerekten de yle olmutur.

Yeni Atom Teorisi

Eskilerin atomistik kavrayyla bugnk arasnda byk fark vardr. Eskisi tamamiyle felsefydi ve hibir deneye dayanmyordu.. Halbuki bugn biz atom iin, iinde kark bir tekilt, kark kuvvet alanlar, daha kk tanecikler ve bunlarn arasnda byk boluklar bulunan bir yap olarak kabul ediyoruz.

JOHN DALTON(1766-1844) Atomistik'in ilm kimliiyle ilimde yer alabilmesi, kimyaclar sayesinde mmkn olmutur. Bizim iin modern atom teorisinin ba kurucusu, kimyann ilerlemesinde byk rol olan JOHN DALTON (1803)'dur. 19. yzyln balarnda atom konusunda ilk bilimsel yaklam yapan atomcudur.Ona gre atomlar ileri dolu ve paralanamayan sert kat krelere benzemektedir. John Dalton, maddeleri ok kk yap talarnn topluluu halinde bulunduu fikrini ileri srd.

John DALTONa gre maddeler atomlardan olumu ii dolu sert krelerden olutuunu ve paralanamaz olduunu sylemitir. Dalton'un ortaya att bu model atomun i yapsn aklayamam ancak bundan sonraki modellerin gelitirilmesinde nemli rol oynamtr.

Thomson(1856-1940) 1897 ylnda deiik gazlarda yapm olduu deneylerle her atomunelektronyknn ktlesine orann hesaplayarak elektronu kefetmitir. Elektron veren atomun art (+, pozitif) ykl olacan ispatlam, atom ierisinde proton ve elektronunhomojenolarak daldn tanmlamtr. Bu yzden bu modelezml kekmodeli de denilmektedir. Thomson atom modelinin en byk baars, atomun yapsndaki elektronlarn kefi olmutur.

Ernest Rutherford (1871-1937)

1909 ylnda Thomson modelinin doru olup olmadn anlamak iin bir deney dzenei gelitirmitir. 1911 ylnda Rutherford kendi atom modelini ileri srmtr.Rutherforda gre pozitif yklerin tamam ekirdek denilen merkezlerde toplanmtr.ekirdek etrafnda byk boluklar vardr ve elektronlar bu boluklarda ekirdek etrafnda dairesel yrngede hareket ederler.Atomun ktlesinin tamam ekirdek etrafnda toplanmtr.Bylelikle Rutherford atom modelini gne sistemine benzetmitir.

Niels Hendrik Bohr(1885-1962) 1913 ylnda kendinden ncekiRutherford Atom Modelinden yaralanarak yeni bir atom modeli fikrini ne srd. Bohr atom modeline gre, ekirdee en yakn enerji seviyesine dairesel hareket yapanelektronkararldr, k yaymaz. Bohr atom modeli ncesi dier atom modellerinde, atomun ekirdeinde, (+) ykl proton ve yksz ntronlarn bulunduu, ekirdein etrafnda dairesel yrngelerde elektronlarn dolat ifade edildi. Bugnk bilgilerimize gre; Bohr kuramnn, elektronlarn dairesel yrngelerde hareket ettikleri ifadesi yanltr.

Modern Atom Teorisi

1924 ylnda Fransz Louis de BROGLE(1892-1987), maddenin k gibi hem dalga hem de parack zellii gsterdiini ileri srd..

1925 ylnda Alman fiziki Werner HESENBERG(1901-1976) belirsizlik prensibini ortaya atmtr. Bu prensibe gre,Bir elektronun bulunduu yeri ve o yerdeki hzn ayn anda lmek mmkn deildir. Bu prensib Bohr modelindeki atomun yerinin bilinmesi teorisini rtmtr.

1926 ylnda Avusturyal fiziki SCHRDNGER(1887-1961),teorileri birletirerek, atomun dalga mekanii modelini yani modern atom teorisini gelitirmitir.