ATLAS DOBRYCH PRAKTYK PROWADZONYCH NA RZECZ SENIORÓW W GMINIE ULANÓW

Stowarzyszenie Strefa

Edukacji i Kultury

„Wstęp Wolny” to orga-

nizacja pozarządowa

działająca na rzecz osób

starszych, realizująca

projekty aktywizacji

społecznej oraz testują-

ca nowe rozwiązania

społeczne korzystne dla

rosnącej grupy najstar-

szych mieszkańców gmi-

ny Ulanów. W ramach

projektu prowadzimy

trzy Strefy Seniora:

w świetlicach wiejskich

w Dąbrówce i Kurzy-

nie Wielkiej a także

w Gminnym Centrum

Kultury w Ulanowie.

W biuletynie:

Dobry klimat dla senio-

rów w gminie Ulanów

Tematy bliskie starszym

mieszkańcom

Brama Czasu

Kulinarny Skansen

Lasowiacki Kufer

Rady Strefy Seniora

Gminna Senioralna

Giełda Możliwości „W sieci współpracy i wsparcia ” - w kręgu zainteresowań etnograficznych

INICJATYWY DEDYKOWANE SENIOROM Cenną inicjatywą dedykowaną specjalnie seniorom jest działający od 2012 roku

Rządowy Program na rzecz Aktywności Społecznej Osób Starszych.

Mieszkańcy gminy Ulanów w wieku powyżej 60 lat już dwa razy mieli możliwość

uczestnictwa w projektach realizowanych z tego Programu przez Stowarzysze-

nia Podkarpacka Strefa Edukacji i Kultury „Wstęp Wolny”.

W edycji 2016 Programu ASOS uczestniczyło 60 mieszkańców z terenu całej

gminy, a projekt nosił tytuł „Etnologia dla zaawansowanych”. Zaś w edycji 2017

zatytułowanej „W sieci współpracy i wsparcia” udział brało 70 seniorów.

Celem naszych projektów jest poprawa jakości i poziomu życia osób starszych

w gminie Ulanów oraz zagospodarowanie ich potencjału poprzez umożliwienie

im aktywności społecznej oraz uczestnictwa w życiu publicznym. Działania słu-

żące rozwojowi różnych form wsparcia oraz zwiększenie dostępności usług

społecznych dla osób starszych - było możliwe dzięki zawiązaniu i podtrzymy-

waniu sieci wsparcia lokalnego, obejmującego samorząd lokalny, instytucje

kultury i współpracujące stowarzyszenia.

Działania realizowane w ramach naszych projektów bezpośrednio wpisują się w

kategorię aktywnego starzenia, w tym aktywizowania społecznego osób star-

szych oraz niesienia pomocy seniorom, będącym w potrzebie. Jednakże to

wciąż działania zaspokajające potrzeby jedynie niewielkiej grupy mieszkańców.

Biuletyn Stowarzyszenia Podkarpacka Strefa Edukacji i Kultury „Wstęp Wolny” Grudzień 2017

Autor opracowania: Alina Olszówka

Projekt współfinansowany za środków Rządowego Programu na rzecz Aktywności Społecznej Osób Starszych 2014-2020.

1

W niniejszym biuletynie

chcemy podzielić się

inspiracjami i doświad-

czeniami związanym

z realizacją projektu

„W sieci współpracy

i wsparcia”, a w szcze-

gólności z funkcjono-

wania powołanych

Stref Seniora. Strefy

są miejscem, w którym

starsza część społecz-

ności lokalnej może

znaleźć przestrzeń wła-

snej artykulacji, wła-

snego działania w kul-

turze, ekspresji własnej

osobowości. Są też

miejscem oferującym

przygotowanie do dzia-

łań społecznych i roz-

wój kompetencji oby-

watelskich osób 60+.

Wykład inauguracyjny profesora dr hab. Ludwika Habudy

DOBRY KLIMAT DLA SENIORÓW

Jednym z założeń programowych Stowarzyszenia Podkarpacka Strefa Eduka-

cji i Kultury „Wstęp Wolny” jest wzmacnianie współpracy międzysektorowej

w celu sprawnego funkcjonowania miejsc przyjaznych seniorom w istniejących

na terenie gminy strefach publicznych - świetlicach wiejskich. Dzięki wsparciu

Gminy i Miasta Ulanów oraz Gminnego Centrum Kultury w postaci udostępnio-

nych baz lokalowych oraz wyposażenia znajdującego się w tych lokalach -

Strefy Seniora miały szansę dobrze funkcjonować.

Chcemy wspólnie stworzyć dobry klimat dla seniorów, chcemy przekonać

wszystkich, którzy mają możliwość działania na rzecz starszych mieszkańców,

że warto podejmować różne inicjatywy na rzecz seniorów. Chcemy także zmie-

nić spojrzenie samych uczestników 60+ na starość, na dojrzałość, na starzeją-

cych się siebie i innych.

Ten etap tak jak i poprzednie etapy rozwoju psychospołecznego może być

czasem nowych wyzwań, zadań rozwojowych, którym człowiek próbuje spro-

stać na tyle dobrze, na ile pozwalają mu na to zdobyte wcześniej kompetencje i

jego środowisko społeczne. Człowiek rozwija się w perspektywie całego życia,

nie ma takiego etapu w życiu, który byłby mniej ważny, który można by z jakie-

goś powodu lekceważyć. Do dobrego przeżywania okresu starości można i

trzeba się przygotować. Wszak wielu dorastało w świecie zupełnie różnym od

tego, w którym przyszło mu się zestarzeć, jednocześnie nie zdołało rozwinąć w

sobie wystarczających kompetencji adaptacyjnych do tego etapu rozwojowego

w życiu.

I chociaż społeczeństwa nie zawsze potrafią docenić starość, to jednak warto

zdobyć się na refleksję wokół niej, nie tylko ze względu na proces starzenia się

społeczeństw i konieczność adaptacji do tej nowej rzeczywistości.

2

BLISKIE TEMATY

Słowa „tradycja” i „dziedzictwo” obecnie stały się

modne. Kojarzą się z tym, co dawne, co odziedzi-

czone po przodkach, co wartościowe i w związku z

tym warte podtrzymywania.

Konwencja UNESCO o ochronie dziedzictwa nie-

materialnego z 2003 roku mówi, że dziedzictwo

niematerialne to „praktyki, wyobrażenia, przekazy,

wiedza i umiejętności – jak również związane z nimi

instrumenty, przedmioty, artefakty i przestrzeń kul-

turowa – które wspólnoty i grupy [...] uznają za

część własnego dziedzictwa kulturowego. To nie-

materialne dziedzictwo kulturowe, przekazywane z

pokolenia na pokolenie, jest stale odtwarzane przez

wspólnoty i grupy w relacji z ich otoczeniem, od-

działywaniem przyrody i ich historią oraz zapewnia

im poczucie tożsamości i ciągłości”.

W projekcie „W sieci współpracy i wsparcia” oparli-

śmy się na tym, co można nazwać dziedzictwem

i tradycjami wynikającymi z naszej lokalności, z te-

go, skąd jesteśmy i w związku z tym, kim jesteśmy.

Wizyta w nieodległym Muzeum Etnograficznym -

Zagrodzie Guciów miała dać impuls uczestnikom,

by zająć się odtworzeniem najciekawszych elemen-

tów lokalnej kultury, przypomnieć dawne wydarze-

nia, przyśpiewki, zwyczaje, obrzędy, potrawy.

Wśród dawnych sprzętów

Uczestniczki projektu w strojach rzeszowskich

Zagroda Guciów - sierpień 2017

3

Rzeszowianki nosiły białe

koszule z haftami, zdobio-

ne kołnierzykami. Wkła-

dały spódnice zakrywają-

ce kolana, w różnych od-

cieniach granatu lub ziele-

ni, zdobione u dołu ta-

siemkami. Na koszulę

zakładano czarny, sznu-

rowany gorset, który był

ozdabiany różnokształtny-

mi i barwnymi cekinami.

Na szyi noszono czerwo-

ne korale. Przepasywało

się białym fartuchem z

naszytymi kolorowymi

koronkami (Wikipedia).

Chleb flisacki dawniej

zwany chrupackim - pod

taką nazwą ten wyrób

piekarniczy został wpi-

sany w 2005 roku na

listę produktów tradycyj-

nych. Jego pełny opis

znajduje się na stronie

Ministerstwa Rolnictwa

i Rozwoju Wsi.

BRAMA CZASU

Flisackie opowieści

Mój tato był flisakiem. Do dzisiaj w pamięci utkwiły mi jego fascynujące

opowieści o tym, jak spławiał drewno rzeką do Gdańska.

- Tydzień wcześniej na Tanwi zbijaliśmy tratwy, budowaliśmy na nich domki,

w których można było się zdrzemnąć – wspominał tato. Zbijanie tratwy nazy-

wało się bindugą.

Kiedy tato był na bindudze, mama przygotowywała jedzenie na flis. Robiła

makaron, który trzeba było kroić i suszyć, żeby nie spleśniał. Tato pakował

go w lniane woreczki, które wcześniej uszyła mama. Smażone mięso trzeba by-

ło zawekować. Stopioną ze skwarkami słoninę zlewało się do słoika.

– Potem mieliśmy czym posmarować chleb – wspominał tato.

Opowiadał dużo o przygodach, które spotykały ich na flisie. Na noc dobijali

do brzegu, rozpalali ognisko i spożywali kolację.

Wstawali skoro świt. Każdy dzień rozpoczynali od pieśni „Kiedy ranne wstają

zorze”, po śniadaniu wypływali w dalszą drogę. Tak było przez 2-3 tygodnie,

w zależności od warunków atmosferycznych.

Lidia Pietruszyńska (uczestniczka projektu)

Chleb flisacki - produkt wpisany na ministerialną listę produktów tradycyjnych

„Chleb flisacki – jego oryginalna historyczna nazwa to chleb

chrupacki – łączył się bezpośrednio z wykonywaniem zawodu

flisaka i jest przypisany do jednej miejscowości – Ulanowa. Ula-

nów od XVII do XIX wieku był bardzo silnym ośrodkiem flisac-

twa w Polsce i jest jedynym obecnie miejscem gdzie kultywuje

się polskie tradycje flisackie. Odtworzony według receptury

sprzed co najmniej 150 lat chleb stanowi część tradycji flisac-

kiego Ulanowa i jest obecny na organizowanych uroczysto-

ściach i spławach flisackich” - fragmenty informacji o produkcie

znajdujące się na stronie Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi.

4

Podczas zajęć z zakresu pisarstwa uczestnicy spisywali swoje wspomnienia, ujmowali w

słowa krążące tu legendy, przedstawiali zwyczaje, obrzędy i wierzenia. Utrwalili cząstkę

świata, który odchodzi w zapomnienie. Przedstawiamy kilka fragmentów prac uczestników:

BRAMA CZASU

cykliczne zajęcia z zakresu pisar-stwa

prowadzący: Konrada Sinica

miejsce spotkań: Gminne Centrum Kultury w Ulano-wie

Fałszywy donos

Trwała II wojna światowa. Sąsiad poszedł na policję

i zgłosił, że mój tata – Wojtek – przetrzymuje

u siebie Żydów. Po tym donosie został wciągnięty na

listę osób przeznaczonych do rozstrzelania, jeżeli

ta informacja się potwierdzi.

Sołtys wsi przeczytał tę listę i natychmiast po-

szedł ostrzec tatę, aby uciekał, ponieważ Niemcy

idą sprawdzić ten donos. Jego żona, a moja mama

Stefania, była w tym czasie w ciąży. Nie zważając

na to, tata szybko się spakował i uciekł. Później

okazało się, że niemiecka policja nie znaleźli

w jego gospodarstwie żadnych Żydów.

Policjanci udali się do sąsiada, który go oskarżył.

Okazało się, że to on ukrywał Żydów w komórce. Nie-

stety, Żydów rozstrzelano. Sąsiad został postrzelo-

ny, kiedy uciekał przez okno.

Tata, nie wiedząc o niczym, uciekł do Niemiec.

W drodze spotkał znajomą. Dogadali się, że w Niem-

czech znajdą pracę i przeczekają wojnę. Najpierw

pracowali w gospodarstwie, później przenieśli się

do fabryki, w której produkowano broń.

Pewnego dnia był nalot bombowców na fabrykę. Jedna

z bomb spadła niedaleko taty. Przysypał go wał zie-

mi, ale był na tyle silny, że się spod niego wydo-

stał. Zaczął szukać koleżanki. Okazało się, że nie

miała tyle szczęścia co on i nie przeżyła nalotu.

Tata spędził w Niemczech dwa lata zanim wrócił do

Polski, do żony i córki. Na szczęście, dla moich

rodziców wojna skończyła się dobrze.

Zofia Krajanowska (uczestniczka projektu)

Ważne wydarzenia z życia rodzin przekazywane są kolejnym pokoleniom

5

BRAMA CZASU

Dawne zwyczaje wigilijne

24 grudnia należał do najbardziej pracowitych dni. Wierzono, że przebieg

dnia wigilijnego jest zapowiedzią całego nadchodzącego roku. Od samego rana

należało się odpowiednio zachowywać. Trzeba było bardzo wcześnie wstać, by

potem nie przespać całego roku. Starano się niczego nie pożyczać, bowiem

wierzono, że pożyczonych produktów będzie brakowało. A jeśli ktoś miał dłu-

gi, to należało je spłacić.

Najbardziej cieszyli się mieszkańcy tego domu, do którego przyszedł z same-

go rana młody i zdrowy chłopiec. Zwiastowało to zdrowy przyszły rok. Z ko-

lei wizyta kobiety oznaczała kłopoty w nadchodzącym nowym roku.

Przed wieczerzą myto się w misce z zimną wodą, w której zanurzone były mo-

nety. Czynność ta miała zapewnić dostatek. Do mieszkania przynoszono do

mieszkania snop żytniej słomy, stawiając go w kącie. Czyniono to z myślą

o tym, iż Chrystus narodził się w stajni.

Centralne miejsce na stole zajmował bochen chleba, a na nim kładziono opła-

tek. Obok leżały główki czosnku, które, jak wierzono, miały oddalać choroby

od domowników przez cały rok. Stół nakrywano białym odświętnym obrusem. Pod

obrusem rozkładano siano. Miało to zagwarantować urodzaj w roku przyszłym.

Spożywano dwanaście potraw, każdej z nich należało spróbować, by nie zabra-

kło jej w następnym roku. Pierwsza zawsze musiała być kapusta z grochem

i chlebem, gdyż starsi mówili „Bodaj chleb i kapusta rodziły się na kamie-

niu”. Tak spożywano potrawy jedną po drugiej, a musiał być i karp,

i wszystko postne, bez tłuszczu. Tak więc wszystkie potrawy wigilijne były

na oleju. Ale broń Boże, by ktoś w czasie wieczerzy odłożył łyżkę na stół.

Wróżyło to chorobę. Jedynie gospodyni mogła to czynić w trakcie podawania

kolejnych potraw.

Po wieczerzy pozostawiano łuski karpi w portfelu, by zapewnić sobie szczę-

ście i dostatek. Następnie zapalano świeczki na choince i śpiewano kolędy.

Zwyczaj to ustalona forma zachowania się w określonych sytuacjach przyjęta przez daną zbiorowość społeczną

6

Legenda o Rozdole

Działo się to dawno temu, kiedy rządził władca, o którym mówiono „za

króla Sasa jedz, pij i popuszczaj pasa”. Były to czasy zabawy i pi-

jaństwa. W okresie karnawału okoliczna szlachta zjeżdżała się na po-

lowanie. Rozległe lasy pełne były dzikiej zwierzyny: jeleni, dzików

i zajęcy. Rosłe sosny, buki i dęby dawały schronienie dla zwierząt.

Myśliwi całymi dniami tropili zwierzynę, a wieczorem ucztowali

w dworku z sosnowego drewna. Godzinami popijali, tańczyli i głośno

śpiewali.

Jednego roku przeciągnęło się za karnawał. Otumanieni hulanką myśliwi

nie zauważyli, że zaczął się Wielki Post. W tym pijaństwie nie przy-

szło im do głowy, żeby zajrzeć do dworskiej kaplicy, pomodlić się

i dziękować za udane łowy, co wcześniej było tradycją. Pijackie krzy-

ki już od rana rozchodziły się po lesie, a przecież Wielki Piątek

każdy katolik obchodzi uroczyście ze względu na mękę i śmierć Chry-

stusa.

Mieszkańcy okolicznych wiosek truchleli ze zgrozy i lali łzy rozpa-

czy. Chyba i sam Pan Bóg miał już tego dość, bo gdy w kościele w Bie-

linach ksiądz zaczął czytać o męce Pańskiej, w lesie rozpętała się

straszna nawałnica. Wiatr szarpał potężne drzewa, błyskawice raz po

raz rozdzierały niebo i lały się strumienie wody.

Nagle ziemia zadrżała, rozstąpiła się i pochłonęła drewniany dworek

razem z biesiadnikami. Nawałnica, jak nagle się rozpoczęła, tak nagle

ucichła.

Po dworku został tylko dół rozdzielający ziemię na dwie części,

a z boku wytrysnęło źródełko, które aż do dziś zasila bieliniecką

Jarugę i płynącą obok Ulanowa Strugę.

Ludzie powiadają, że podczas mszy rezurekcyjnej można usłyszeć w Roz-

dole dochodzące spod ziemi bicie dzwonów z dawnej dworskiej kaplicy.

Julia Pacyna (uczestniczka projektu)

Legendy wywodzą się z ustnej tradycji, niekiedy przekazywanej z pokolenia na pokolenie

7

KULINARNY SKANSEN

cykliczne zajęcia z zakresu trady-cyjnego przygoto-wywania potraw

prowadząca: Maria Łabęcka

miejsce spotkań: Świetlica Wiejska w Dąbrówce

Proziaki

ok.2 kg mąki; 1,5 l kefiru (mąki tyle, ile zabierze ke-

fir); szczypta soli; łyżka cukru; 3 łyżki sody;

Proziaki to popularne w naszym region pieczywo na sodzie

(prozie), wypiekane na blasze pieca lub na patelni na

szybko, gdy w domu zabrakło chleba. Najlepsze są jeszcze

ciepłe posmarowane masłem albo z twarogiem ze szczy-

piorkiem, choć i wersji na słodko z konfiturą i szklanką

zimnej maślanki smakują rewelacyjnie. Cały sekret ich

przygotowania tkwi w konsystencji ciasta, które musi być

dość luźne, by bułeczki ładnie wyrosły. Amoniaki

1/2 kg mąki; 15 dag cukru

kryształu; 10 dag masła;

2 żółtka; 1 całe jajko; 1 dag

amoniaku; 1 cukier waniliowy;

1/2 szklanki śmietany 18%; do

posmarowania rozbite białko

oraz cukier do posypania

(według uznania)

Amoniaczki to kruche ciasteczka

posypane cukrem, które spulch-

nione są dzięki dodaniu do ciasta amoniaku. Składnik ten

nadaje miękkim ciasteczkom charakterystycznej chrupkości.

Amoniaczki długo pozostają świeże, a ich kruchość nie

ulega zmianie. Niegdyś pieczono je u nas bardzo często.

10 -15 minut w piecu i gotowe.

Opracowanie przepisów:

Krystyna Sarzyniak (uczestniczka projektu)

8

Kuchnia lasowiacka

Najczęściej używane produkty w kuchni lasowiackiej to ziemniaki,

kapusta, kasza, groch. Ich cechą wspólną jest stosunkowo łatwa

uprawa na niezbyt urodzajnych glebach oraz możliwość przecho-

wywania i używania tych produktów przez cały rok. Były bazą więk-

szości starych, ludowych dań, wzbogacanych sezonowo tym, co

dał las i pole. Owoce leśne, grzyby, zioła to cenne dla lasowiackich

gospodyń składniki, dzięki którym potrafiły przygotować wiele róż-

norodnych dań dysponując bardzo skromnymi zasobami. Laso-

wiacka kuchnia nie mogła się obyć również bez mleka, jaj i mięsa.

Jednak mięso przyrządzane było od święta, a jego obecność na

stole świadczyła o zamożności gospodarza, lub wysokiej randze

uroczystości.

Kuchnia lasowiacka wykorzystuje również zboża, z mąki przygoto-

wywano wiele potraw. Podczas naszych spotkań sporą część po-

święciliśmy na przypomnienie przepisów potraw wykonywanych

głównie z użyciem mąki.

Ruskie pierogi to sztandarowe danie tutejszej kuchni. Teoretycznie

wszędzie przygotowuje się je tak samo, ale w praktyce w każdym

domu smakują one trochę inaczej. Sekret tkwi w cieście i w farszu.

Ciasto musi być cienkie i miękkie, a farsz odpowiednio wilgotny i

ma być go dużo. Nie ma jednych konkretnych proporcji na farsz,

zależą one od upodobań. My na 1,5 kg ziemniaków wzięliśmy 0,8

kg sera, 2 cebule zeszklone na maśle, sól i pieprz. Do farszu na

pierogi ruskie dodawało się w naszych stronach tradycyjnie miętę,

ale nie każdemu smakuje, więc ograniczyliśmy się tylko do wyko-

nania części pierogów z dodatkiem mięty.

Między tradycją a współczesnością

Nasz region kojarzony jest

ze zdrową, naturalną żywno-

ścią (z dala od wielkich miast

i zanieczyszczeń). Ale to

trudny do uprawy teren, o

mało urodzajnych glebach.

Trzeba było włożyć wiele siły,

by tę ziemię uczynić przyja-

zną dla człowieka. Kulinarne

tradycje lasowiackie w spo-

sób naturalny ulegają zmia-

nom i stopniowo zanikają.

Jednak obecnie coraz czę-

ściej mieszkańcy przypomi-

nają i utrwalają jej bogactwo.

Wyrób na podstawie dawnych receptur

„Etnologia dla zaawansowanych” - diagnoza potrzeb w Kurzynie Wielkiej

Kulinarny Skansen - pierogi ruskie

9

LASOWIACKI KUFER

cykliczne zajęcia z zakresu obrzę-dów i zwyczajów dawnej wsi

prowadząca: Aleksandra Otto

miejsce spotkań: Świetlica Wiejska w Kurzynie Wielkiej

BRAMA CZASU

Przyśpiewki

Mili muzykanci zagrajcie poleczkę,

To se potańcujem chociażby troszeczkę.

Wesele, wesele u sąsiada mego,

Wydaje on córkę za chłopca młodego.

Za chłopca młodego, bardzo spokojnego,

Będą mu podrywać młodą żonkę jego.

A Ty, panie młody, po co żeś się żenił,

Mogłeś jeszcze hulać do drugiej jesieni.

Do drugiej jesieni, do drugiego roczku,

Teraz będziesz bawił dzidziusia w wózeczku.

Już żeś się ożenił, już żeś po kłopocie,

Już żeś kawalerkę powiesił na płocie.

Poznasz Ty Marysiu obowiązki żony,

Lak Ci Jasiu powie - rosół przesolony.

Dzisiaj jest wesele, jutro poprawiny,

Za dziewięć miesięcy przyjdziemy na chrzciny.

10

Przyśpiewki

Teściowie, teściowie, długie nosy mają,

I we wszystko prawie ciągle się wtrącają.

Szła teściowa przez las, ją żmije,

Żmije pozdychały, a teściowa żyje.

Choć byś Ty dziewczyno złote wianki wiła,

To teściowa powie, żeś nic nie robiła.

A jeszcze Ci powie, żebyś wczas wstawała,

Bo ona się przecież dość napracowała.

Jeśli jest kawaler, szuka sobie żony,

To niech wnet przyjedzie w te kurzyńskie

strony.

Ej, goście weselni, proszę się nie gniewać,

Bo to na weselu wszystko można śpiewać.

Dziękuję muzyce za to piękne granie,

A Wam mili goście za to tańcowanie.

Fragmenty przyśpiewek wykonywanych

przez uczestników z Kurzyny podczas

inscenizacji dawnego wesela (oczepiny)

Oczepiny to dawny obrzęd

weselny, podczas którego

panna młoda symbolicznie

przechodziła ze stanu pa-

nieńskiego w zamężny. Na-

zwa pochodzi od czepca,

nakrycia głowy, jakie nosiły

mężatki w miejsce panień-

skiego wianka. Oczepiny od-

bywały się o północy, kiedy

to pannę młodą prowadzono

do bocznej izby, śpiewając

przy tym pieśń „Oj, chmielu,

chmielu”. Potem druhny zdej-

mowały z głowy panny mło-

dej wianek, ścinano jej war-

kocz, a starsze kobiety na-

kładały czepiec. (Wikipedia)

Dawne wesele - oczepiny

„Etnologia dla zaawansowanych” - diagnoza potrzeb w Kurzynie Wielkiej

Lasowiacki Kufer - występy w GCK w Ulanowie

11

Różne aktywności

Aktywność fizyczna - aktywność społeczna

Aktywność fizyczna w naszym projekcie bezpośrednio przekłada się także na

aktywność społeczną. Dobrze jest mieć towarzystwo w czasie spacerów nordic

walking, razem się pogimnastykować. W kontekście sportu i rekreacji relacje

nawiązują się w sposób naturalny i wiążą się z samymi pozytywnymi emocjami,

które pomagali utrzymać instruktorzy – Lucyna Garbacz i Jurek Bryła.

12

Wspieranie aktywności osób 60+

Planując działania aktywizujące osoby starsze trzeba wziąć pod

uwagę wiele barier. Niezbędne jest wypracowanie mechani-

zmów aktywizacji poprzez działania integracyjne, otwarte spo-

tkania, przedstawianie dobrych praktyk.

Nasze stowarzyszenie realizujące projekt „W sieci współpracy i

i wsparcia” uważa, że Senioralna Giełda Możliwości, będąca

wydarzeniem kulturalnym - może być przykładem dobrej prakty-

ki i powinna stać się wydarzeniem cyklicznym w gminie Ulanów.

Jest to wydarzenie kulturalne, zrealizowane przez samych se-

niorów, którzy zostali zmotywowani i ukierunkowani przez reali-

zatorów projektu, którymi byli:

1. Elżbieta Olszówka - koordynator

2. Agnieszka Kamińska

3. Maria Łabęcka

4. Konrad Sinica

5. Aleksandra Otto

6. Lucyna Garbacz

7. Jurek Bryła

8. Danuta Tarnawska

9. Agnieszka Siembida

10. Alina Olszówka

Partnerzy projektu:

Gmina i Miasto Ulanów - burmistrz Stanisław Garbacz

Gminne Centrum Kultury w Ulanowie - dyrektor Mirosław Kus

Możliwości lingwistyczne grupy z Dąbrówki

Realizatorzy, partnerzy, liderzy Stref Seniora

Możliwości taneczne grupy z Kurzyny

13

PODUMOWANIE PROJEKTU

Możliwości muzyczne grupy z Ulanowa

Gminna Senioralna Giełda Możliwości

Wsparcie

Rada Strefy Seniora

Rada Strefy Seniora jest w projekcie organem doradczym i inicjatywnym,

wybranym przez uczestników podczas spotkania inauguracyjnego. Rada

uczestniczy w spotkaniach z koordynatorem, informuje o potrzebach i ocze-

kiwaniach swojej grupy, współpracuje przy rozstrzyganiu istotnych kwestii

dla realizacji projektu. W skład Rady wchodzą przedstawiciele każdej grupy.

Skład Rady Strefy Seniora:

1. Elżbieta Habuda

2. Jadwiga Piskorowska

3. Halina Szoja

4. Felicja Otto

5. Maria Frączek

6. Barbara Wołoszyn

7. Danuta Kupiec

8. Zofia Krajanowska

9. Barbara Cyrana

10. Mieczysław Oleksak

11. Franciszek Uliński

12. Mieczysława Pałka

Przedstawiciele Rady uczestniczyli w planowaniu przyszłych działań, jakie

mogłoby podjąć nasze stowarzyszenie na rzecz osób 60+ z gminy Ulanów.

14

ATLAS DOBRYCH PRAKTYK

PROWADZONYCH DLA SENIORÓW W GMINIE ULANÓW

Stowarzyszenie Podkar-

packa Strefa Edukacji i

Kultury „Wstęp Wolny”

w niniejszym opracowa-

niu wykorzystało własne

badania oraz wnioski z

realizacji projektu „W

sieci współpracy i wspar-

cia” z Rządowego Pro-

gramu na rzecz Aktyw-

ności Społecznej Osób

Starszych — edycja

2017.

PPP

Bibliografia:

1. Brzezińska, A. I., Wilowska, J. A. (2010). Starość w kontekście psychologii pozytywnej. W: K. Wieczorowska-Tobis, D. Talarska (red.), Pozytywna sta-rość (s. 45-55). Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytety Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu

2. http://www.minrol.gov.pl/Jakosc-zywnosci/Produkty-regionalne-i-tradycyjne/Lista-produktow-tradycyjnych/woj.-podkarpackie/Chleb-flisacki-dawniej-zwany-chrupackim

3. https://pl.wikipedia.org/wiki/Stroj_rzeszowski

4. D.Bień, T.Kireńczuk, Nowy wiek kultury, Kraków 2012

5. Prognoza ludności na lata 2014-2050, GUS, Warszawa 2014

6. W.Borczyk, D.Jachimowicz, W.Nalepa, Gminne rady seniorów w praktyce, Nowy Sącz 2014

7. B.Tokarz, Stop dyskryminacji ze względu na wiek, Warszawa 2005

8. J.Wendt, Wymiar przestrzenny struktur i aktywności społeczeństwa obywa-telskiego w Polsce, Warszawa 2007

Z analizy badań poprojektowych wynika, że w gminie Ulanów jest coraz więcej seniorów, któ-

rzy chcą kształtować swoją przyszłość i decydować o najbliższym otoczeniu w ramach działań

organizowanych przez nasze stowarzyszenie. Realizowane inicjatywy kierowane są dla senio-

rów, którzy szukają możliwości, by uczestniczyć w interesujących projektach obywatelskich,

chcą się rozwijać, zdobywać nowe umiejętności, brać udział w debatach i konsultacjach spo-

łecznych.

Najlepiej wybrać sporty najmniej obciążające mięśnie i stawy. Bieganie,

szczególnie w podeszłym wieku, nie jest dobrym wyborem. Najlepiej postawić na

pływanie. Obciążenie jest minimalne, a do tego zbawienie dla kręgosłupa. Można

skorzystać z zajęć zorganizowanych, jak aquaaerobik lub wybrać się na basen

indywidualnie. Drugą opcją może być nordic walking. To łagodniejsza forma

biegania, ale równie dynamiczna i ogólnorozwojowa. Z pewnością też

pobudzająca krążenie, ale co najważniejsze idealna do spotkania z przyjaciółmi.

Podobne możliwości daje jazda na rowerze, a oprócz tego to świetna okazja do

zwiedzenia okolicy. Idealnym rozwiązaniem, zwłaszcza dla pań, mogą być

zajęcia grupowe, jak gimnastyka czy aerobik – dostosowane do możliwości

seniorów. Ulanów, grudzień 2017

15