YİBO Öğretmenleri (Fen ve Teknoloji-Fizik, Kimya, Biyoloji- ve Ma-tematik) Proje Danışmanlığı Eğitimi Çalıştayı

ATIK MADDELERDEN YAPILAN İNSAN MODELİNE FARKLI BİR BAKIŞ

(BİYOLOJİ)

GRUP ŞİBUMİ

İsmail KARACA Derya DENİZ

PROJE DANIŞMANLARI

Prof. Dr. Serpil Ünyayar Doç.Dr. Şükran Yalçın Özdilek

GEBZE ŞUBAT- 2010

Proje Adı : Atık maddelerden yapılan insan modeline farklı bir bakış PROJENİN AMACI Bu projenin amacı atık maddelerden yararlanarak okullarda kullanılabilecek insan vücu-

du modeli tasarlayabilmektir. Modelin temel özelliği içindeki organları arkadan öne doğru

gözlemleyebilme olanağı vermesidir.

GİRİŞ

Birçok zararlı gazı tutarak ederek oksijen ve besin üreten ormanlarımız akciğerimiz gö-

revini görmektedir. Aynı zamanda birçok ürünün ham maddesidir. Kâğıt üretimi, kereste ke-

simi ve bilinçsizlik yüzünden ormanlık alanlar tahrip edilmektedir. Sonuçta yeşillik alanları-

mız atık maddelere dönüşmektedir. Tüketilen birçok maddeyi tekrar kullanarak bu tehlikenin

önüne geçilebilir (Öztürk, 2005).

Her gün bilinçsizce çöp kutularını materyallerle doldurulmaktadır. Araştırmalar öğrenci-

lerin çevreye karşı tutumlarının düşük olduğunu ve bu konuda bilinçsiz kaldıklarını göster-

mektedir (Özmen ve ark. 2005). Atık maddeleri birçok alanda kullanarak ülkemiz ekonomisi-

ne de katkı sağlamak mümkündür (Demir 1995). Okullar kağıdın en çok tüketildiği alanlardan biri olduğu için öğrencilere kağıt tasarru-

fu ve kullanılmış diğer atıklardan yeni tasarımlar geliştirebilme bilinci uyandırmak kağıt ta-

sarrufu açısından önemlidir. Atık maddelerden birçok eğitim materyalleri geliştirilebilir. Bu

konu ile ilgili çalışmalar Milli Eğitim Bakanlığı’nın ilköğretim okullarına yönelik yaptığı bu

benim eserim çalışmalarında mevcuttur (MEB 2007).

Günümüzde uygulanan eğitim öğretimde çok sayıda etkinlikler mevcut olup buna uy-

gun materyaller bulunmamaktadır. Laboratuarlarda bulunan materyaller detay içermemekte-

dir. Birçok materyalde de görsel açıdan eksikler bulunmakta ve farklı açılardan öğrencilere

hitap edememektedir. İnsan vücudu maketi okullarda insan anatomisini anlatmada kullanılan

önemli materyallerden biridir. Bu maketler birçok okulda yoktur. Maketin bulunduğu okullar-

da ise maket sadece ön profilden incelendiği ve birkaç sistemle sınırlı olduğu için verimsiz

kalmaktadır. Örneğin hareket ve destek göstermekten uzaktır. Atık maddeler kullanılarak bu

maketlerden farklı olarak, iç organların yanı sıra bazı kaslar ile kemiklerin konumu ve yapısı

da tasarlanabilir. Üstelik bu modelde arkadan öne doğru omurga, kemik, kas ve iç organlar

gözlenebilir.

Bu çalışmada, boşaltım, dolaşım, sindirim, destek ve hareket sistemlerini bir arada bu-

lunduğu insan modeli tasarlanmak istenmiştir.

MATERYAL VE YÖNTEM:

Projede atık maddeler kullanılarak farklı bir insan modeli tasarlandı. Bu tasarımda; birer met-

re mor, pembe, sarı ip, 10 paket lastiği, toplamı 2 kg olan atık kağıt, gazete, karton ve benzeri

maddeler, 0,5 m2 şeffaf muşamba, 1 adet koli bandı, sarı ve kırmızı olmak üzere iki tüp guaj

boya, 2 adet orta boy fırça, 3 adet atık yumurta kolisi, 8 adet çengelli iğne, 3 adet büyük pet

şişe, makas, atık sünger, strafor, streç film, 1 metre küçük şeffaf hortum ve yarım metre ve 1

cm çapında büyük şeffaf hortum kullanıldı.

Öncelikle geri dönüşüm için kullanılan karton koli ile insan vücudunun gövdesi, kullanılmış

kağıtlarla da vücudu çevreleyen yağ tabakası ve deri tasarlandı. İnsan vücudunda bulunan

organları önden ve arkadan görebilmek için sırta ve karına olmak üzere 2 pencere açıldı. Or-

gan çıkarıp inceleyebilmek için de yan taraftan bir pencere açıldı. Görsellik açısından dış cep-

he boyandı (Şekil 1). Öğrencinin ilgisini toplamak ve dersi eğlenceli hale getirebilmek için

ilginç bir model tasarlanmış oldu.

Şekil 1. İnsan vücudu gövdesindeki deri ve yağ dokusunun hazırlanma aşamaları

İç oganların ve sistemlerin tasarımı yapılıp üç boyutlu görüntüsü incelenip, orijinal

boyutlarına göre gerekli çizimler yapıldı. İç organlar için süngerler kesildi boyandı ve her bir

organ mezenterium (bir çeşit bağ doku) yerine geçen streç film ile sarıldı. Sarılan organlar da

konumlarına uygun olarak tekrar bir araya getirildi.

Yumurta kolisi kullanılarak omurga ve kaburga modelleri yapıldı. Şeffaf hortum kullanılarak

yapılan omurilik omurga içine yerleştirildi. İp ve pet şişe kullanılarak kürek kemiği ve omur-

gaya bağlı kaslar tasarlandı. Omurların aralarına sünger kullanılarak diskler yerleştirildi. Bü-

tün bu çalışmalar bir araya getirilerek arkadan ve önden gözlenebilen destek ve hareket siste-

minin bir bölümü tasarlandı (Şekil 2).

Şekil 3. İnsan vücudu gövdesindeki kaburga, omur, omurilik ve kasların yapılma aşamaları

SONUÇLAR VE TARTIŞMA:

Yaklaşık 1 metre boyunda, başlıca sindirim (yemek borusu, mide, ince bağırsak, kalın

bağırsak, anüs, karaciğer, pankreas, safra kesesi), boşaltım (böbrekler, üreter, idrar kesesi,

üretra), solunum (akciğer, soluk borusu), dolaşım (kalp, dalak), iskelet (omurga, kaburgalar ve

kürek kemikleri), kaslar (sırt kasları) ve sinir (omurilik) sistemlerini içeren bir maket tasar-

lanmıştır (Şekil 4). Maket iki kişi tarafından iki günde tamamlanmıştır.

Okullar için hazırlanan bu insan modelinde boşaltım, dolaşım, sindirim, solunum ve

destek-hareket sistemleri bir arada birbiriyle uyumlu olarak tasarlanmıştır. Böylece öğrencile-

rin sistemleri tek tek değil de bütün halinde önden ve arkadan üç boyutlu incelemelerinin sağ-

lanabileceği söylenebilir.

Okullarda kullanılan kâğıtları tekrar kullanarak çevreye ve doğaya katkı sağlayacak bir

maket hazırlanmıştır. Benzer malzemeler ile insan vücudunun değişik kısımları tasarlanabilir.

Bu tasarı fen ve teknoloji dersi öğretmenlerine model oluşturarak öğrencilerini de buna benzer

modeller yapmaya teşvik edebilir.

Atık maddelerle yapılan insan modeli ile okullarda bulunan materyallerin eksikliği gi-

derebileceği söylenebilir.

Eğer sınıfta uygulanırsa çok vakit alabilir. Bu nedenle performans görevi olarak make-

tin çeşitli bölümleri takım çalışması yaptırılabilir.

Kaynakça

Demir A. 1995. Atık kağıdın geri dönüşümü ve ülke ekonomisine net katkıları. Ekoloji Der-

gisi sayı:15

MEB 2007. İlköğretim okullarına yönelik matematik ve fen bilimleri projesi çalışması proje

bankası, http://mebbis2.meb.gov.tr/bubenimeserim/projebankasi.aspx erişim tarihi 07.02.2010

Özmen D. Çakmakçı Çetinkaya A. , Nehir S. 2005. Üniversite öğrencilerinin çevre sorunları-

na yönelik tutumları. TSK Koruyucu hekimlik bülteni 4 (6) : 330 -344

Öztürk M., 2005. Müsteşar Yardımcısı, (Kullanılmış kağıtların geri kazanılması kullanılmış

kağıttan kağıt üretimi), Çevre ve Orman Bakanlığı (web:cevreorman.gov.tr), 2005 (3)

ÖZGEÇMİŞLER

DERYA DENİZ

1984 Ankara doğumludur. 2002 yılında Çanakkale On sekiz Mart Üniversitesi Eğitim

Fakültesi Fen ve Teknoloji Öğretmenliğini okuyup 2006 yılında mezun oldu. 2007 yılının 1.

Döneminde Balıkesir’in Edremit ilçesinde ücretli öğretmen olarak çalıştı. 2007 şubat ayında

Tunceli’nin Mazgirt İlçesi’nde bulunan Bulgurcular YİBO’ ya atandı. Halen bu okulda görev

yapmaktadır.

İSMAİL KARACA

1980 yılında Antalya’nın Serik ilçesinde doğdu. İlköğretimi Karataş Köyü’nde, Orta Öğre-

timi ve Liseyi Serik’te tamamladı. 2003 yılında Konya Selçuk Üniversitesi Eğitim Fakültesi

Fen Bilgisi Öğretmenliği Bölümünden mezun oldu. 2 yıl Özel sektörde çalıştıktan sonra Anta-

lya’nın Kaş ilçesine atandı. Halen Kaş ilçesinde bulunan Kasaba Şehit Yusuf Polat YİBO’ da

Fen ve Teknoloji Öğretmeni olarak görevine devam etmektedir.