Ataturk Ansiklopedisi 1 Cilt 2b Tr

8/14/2019 Ataturk Ansiklopedisi 1 Cilt 2b Tr

1/253


2/253


3/253


4/253

Harun Yahya mstear ismini kullanan yazar Ad-nan Oktar, 1956 ylnda Ankara'da dodu. lk, ortave lise renimini Ankara'da tamamlad. Daha son-ra stanbul Mimar Sinan niversitesi Gzel SanatlarFakltesi'nde ve stanbul niversitesi Felsefe Bl-m'nde renim grd. 1980'li yllardan bu yana,imani, bilimsel ve siyasi konularda pek ok eser ha-zrlad. Bunlarn yan sra, yazarn evrimcilerin sah-tekarlklarn, iddialarnn geersizliini ve Darwi-nizm'in kanl ideolojilerle olan karanlk balantlar-n ortaya koyan ok nemli eserleri bulunmaktadr.

Harun Yahya'nn eserleri yaklaflk 30.000 resminyer ald toplam 45.000 sayfalk bir klliyattr ve buklliyat 57 farkl dile evrilmifltir.

Yazarn mstear ismi, inkarc dflnceye karflmcadele eden iki peygamberin hatralarna hr-meten, isimlerini yad etmek iin Harun ve Yahyaisimlerinden oluflturulmufltur. Yazar tarafndan ki-taplarn kapanda Resulullah'n mhrnn kulla-nlmfl olmasnn sembolik anlam ise, kitaplarn ie-rii ile ilgilidir. Bu mhr, Kuran- Kerim'in Allah'nson kitab ve son sz, Peygamberimiz (sav)'in dehatem-l enbiya olmasn remzetmektedir. Yazar da,yaynlad tm alflmalarnda, Kuran' ve Resulul-lah'n snnetini kendine rehber edinmifltir. Bu suret-le, inkarc dflnce sistemlerinin tm temel iddiala-rn tek tek rtmeyi ve dine karfl yneltilen itiraz-lar tam olarak susturacak "son sz" sylemeyi he-deflemektedir. ok byk bir hikmet ve kemal sahi-

bi olan Resulullah'n mhr, bu son sz syleme

niyetinin bir duas olarak kullanlmfltr.Yazarn tm alflmalarndaki ortak hedef, Ku-

ran'n tebliini dnyaya ulafltrmak, bylelikle in-sanlar Allah'n varl, birlii ve ahiret gibi temelimani konular zerinde dflnmeye sevk etmek veinkarc sistemlerin rk temellerini ve sapkn uy-gulamalarn gzler nne sermektir.

Nitekim Harun Yahya'nn eserleri Hindistan'danAmerika'ya, ngiltere'den Endonezya'ya, Polon-ya'dan Bosna Hersek'e, spanya'dan Brezilya'ya,Malezya'dan talya'ya, Fransa'dan Bulgaristan'a veRusya'ya kadar dnyann daha pek ok lkesinde

beeniyle okunmaktadr. ngilizce, Franszca, Al-manca, talyanca, spanyolca, Portekizce, Urduca,Arapa, Arnavuta, Rusa, Boflnaka, Uygurca, En-

donezyaca, Malayca,Bengoli, Srpa,

Bulgarca, in-ce, Kishwahili(Tanzanya'dakullanlyor) ,Hausa (Afri-ka'da yaygnolarak kullan-

lyor), Dhivelhi( M a u r i t u s ' t akullanlyor) ,Danimarkacave svece gibi

pek ok dile evrilen eserler, yurt dflnda genifl birokuyucu kitlesi tarafndan takip edilmektedir.

Dnyann drt bir yannda olaanst takdirtoplayan bu eserler pek ok insann iman etmesine,pek ounun da imannda derinleflmesine vesile ol-maktadr. Kitaplar okuyan, inceleyen her kifli, bueserlerdeki hikmetli, zl, kolay anlafllr ve samimislubun, aklc ve ilmi yaklaflmn farkna varmak-tadr. Bu eserler sratli etki etme, kesin netice ver-me, itiraz edilemezlik, rtlemezlik zellikleri ta-flmaktadr. Bu eserleri okuyan ve zerinde ciddi bi-imde dflnen insanlarn, artk materyalist felsefe-yi, ateizmi ve dier sapkn grfl ve felsefelerin hi-

birini samimi olarak savunabilmeleri mmkn de-ildir. Bundan sonra savunsalar da ancak duygusal

bir inatla savunacaklardr, nk fikri dayanaklarrtlmfltr. amzdaki tm inkarc akmlar,Harun Yahya Klliyat karflsnda fikren malup ol-mufllardr.

Kuflkusuz bu zellikler, Kuran'n hikmet ve anla-tm arpclndan kaynaklanmaktadr. Yazarnkendisi bu eserlerden dolay bir vnme iinde de-ildir, yalnzca Allah'n hidayetine vesile olmayaniyet etmifltir. Ayrca bu eserlerin basmnda ve ya-ynlanmasnda herhangi bir maddi kazan hedef-lenmemektedir.

Bu gerekler gz nnde bulundurulduunda,insanlarn grmediklerini grmelerini salayan, hi-dayetlerine vesile olan bu eserlerin okunmasn tefl-vik etmenin de, ok nemli bir hizmet olduu orta-

ya kmaktadr.Bu deerli eserleri tantmak yerine, insanlarn zi-

hinlerini bulandran, fikri karmafla meydana geti-ren, kuflku ve tereddtleri datmada, iman kurtar-mada gl ve keskin bir etkisi olmad genel tec-rbe ile sabit olan kitaplar yaymak ise, emek ve za-man kaybna neden olacaktr. man kurtarma ama-cndan ziyade, yazarnn edebi gcn vurgulama-ya ynelik eserlerde bu etkinin elde edilemeyeceiaktr. Bu konuda kuflkusu olanlar varsa, HarunYahya'nn eserlerinin tek amacnn dinsizlii rt-mek ve Kuran ahlakn yaymak olduunu, bu hiz-

metteki etki, baflar ve samimiyetin aka grld-n okuyucularn genel kanaatinden anlayabilir-ler.

Bilinmelidir ki, dnya zerindeki zulm ve kar-maflalarn, Mslmanlarn ektikleri eziyetlerin te-mel sebebi dinsizliin fikri hakimiyetidir. Bunlar-dan kurtulmann yolu ise, dinsizliin fikren malupedilmesi, iman hakikatlerinin ortaya konmas veKuran ahlaknn, insanlarn kavrayp yaflayabile-cekleri flekilde anlatlmasdr. Dnyann gnden g-ne daha fazla iine ekilmek istendii zulm, fesatve kargafla ortam dikkate alndnda bu hizmetin

elden geldiince hzl ve etkili bir biimde yaplmasgerektii aktr. Aksi halde ok ge kalnabilir.Bu nemli hizmette nc rol stlenmifl olan Ha-

run Yahya Klliyat, Allah'n izniyle, 21. yzyldadnya insanlarn Kuran'da tarif edilen huzur ve ba-rfla, doruluk ve adalete, gzellik ve mutlulua tafl-

maya bir vesile olacaktr.

YAZAR ve ESERLER HAKKINDA


5/253

indekiler

Girifl ............................ 4

Atatrk'n Hayat ............ 8

Atatrk in Ne Dediler? ... 80

Atatrk'n Szleri ................... 110

Atatrk'n Anlar ...................... 174

Atatrk'n Eflyalar ....................... 208

Atatrk'n Arkadafllar ......... 218

Evrim Yanlgs .......... 252

kinci Bask: Nisan, 2006

ARAfiTIRMA YAYINCILIKTalatpafla Mah. Emirgazi Caddesi brahim Elmas flmerkezi

A Blok Kat 4 Okmeydan - stanbul Tel: (0 212) 2220088

Bask: Kelebek Matbaaclk, Adres: Litros Yolu, Nevzat Fikret Koru

Holding Binas No: 4/1-A Topkap-stanbul Tel: (0 212) 612 43 59

w w w. h a r u n y a h y a . o r g - w w w. h a r u n y a h y a . n e t


6/253


7/253

Girifl

H er milletin gemiflindednm noktas saylanbelirli tarihler, dnemlervardr. Bu nemli tarihleri belirleyen ise

genellikle o lkenin bamszlnn kaza-

nld bir savafl, bir antlaflma ya da baflka bir

nemli olay olabilir. Trk Milleti de tarihtengelen bamsz yaflama lks etrafnda bug-

ne kadar 16 devlet kurarak bamszlk karakteri-

ni gstermifltir. Asil Trk Milleti, dflman lkeler ta-

rafndan tarihe gmlmek istendii bir anda kendi ka-

nndan kahramann kartmfl, yok olmakta olan Os-

manl Devleti'nin zerine, yklmamak zere, 17. ba-

msz Trk Devleti'nin; bugn de iinde yaflad-mz Trkiye Cumhuriyeti'nin temellerini atmfltr.

flte bu nemli dnm noktalarna damgasn

vuran ok nemli flahsiyetler vardr.

~ 5 ~


8/253

Bu kitapta asil Trk Milleti'nin yzyllardr sregelen varln-

da yer almfl ok nemli bir flahsiyetten; Trkiye Cumhuriyeti'nin

kurucusu Mustafa Kemal Atatrk'ten bahsedeceiz.

Bu kitab hazrlamamzn en nemli nedeni ise, lise yllarndan

sonra sadece milli bayramlarda alfllagelmifl flekilde saygyla and-

mz, ama unutmaya baflladmz flanl tarihimizi ve Atatrk'n

dnyada efline az rastlanr hayatn, stn zelliklerini tekrar hatr-latmaktr. fiu anda okul hayat devam eden rencilerimize ise

baflucu kayna olacak bu eserde, dnyann en iyi liderleri srala-

masnda her zaman st srada olan Mustafa Kemal Atatrk' en iyi

flekilde anlatmaya alfltk.

Atatrk, Trk Milleti'nin yetifltirdii en eflsiz siyasi deha, en

gl devlet adam ve hi flphesiz en byk kumandandr. Gerek

doufltan sahip olduu yetenekler, gerekse hayat boyunca kazan-

~ 6 ~

Atatrk Ansiklopedisi


9/253

d zellikler asndan, ok stn ve sekin niteliklere sahiptir.

Onun stn askeri dehas, ileriyi grebilme, her zaman isabetli ka-

rarlar verebilme, cesaret, elik gibi bir irade, azim, kararllk ve g-

l bir sorumluluk anlayfl gibi zelliklerle kendini gsterir.

Yalnz burada dikkat etmemiz gereken, Atatrk'e ait olan bu

zellikleri bizim de rnek almamz ve bu konuda dier milletlere

rnek olmamzdr. Bunu salamann yolu ise, Atatrk', hayat, as-

kerlii, sosyal hayat, ahlakyla bir btn olarak tanmaktan geer.Atatrk' iyi anlamak; sadece onun flahsna ynelik vc konufl-

malar yapmak, szl olarak takdir etmekle deil, kendisinin mille-

tinden ne istediini anlamak, fikir yapsn ve ilkelerini hayata ge-

irmek demektir. Nitekim Mustafa Kemal Atatrk, kendisini anla-

mann, onun yolunda ilerlemenin nasl mmkn olacan yol ola-

rak bizlere flu flekilde belirtmifltir:

"Beni grmek demek, mutlaka yzm grmek demek deildir. Benim

fikirlerimi, benim duygularm anlyorsanz ve hissediyorsanz, bu kafi-

dir (yeterlidir.)" (Cemal Kutay, Ne Buldu, Ne Brakt, Yaflar Eitim ve

Kltr Vakf, zmir, s. 175)

flte bu eserde; doumundan okul yllarna, subaylktan baflko-

mutanla uzanan baflarl askerlik kariyerine, samimi bir

Mslman oluflundan, hareketli sosyal yaflantsna, ilkelerinden in-klaplarna, ksacas her ynyle Atatrk' okuyacak, Ona olan sev-

gi ve saygnzn arttna flahit olacaksnz. Gerekten de Mustafa

Kemal Atatrk, "bitti" denilen yerden bafllayarak lkeyi karanlk-

lardan aydnla karan eflsiz bir liderdir. fiimdi bizim zerimize

dflen ise, Onun bize brakt bu gzel lkeye en iyi flekilde sahip

kmak, ok alflarak lkemizi Atatrk'n deyimiyle "muasr

medeniyetler" seviyesine ulafltrmaktr.

~ 7 ~

Harun Yahya


10/253


11/253

1. blm

Atatrk'n Hayat

Mustafa Kemal Atatrk,

1881 ylnda Selanik'te

dodu. Babas Ali Rza

Efendi Selanik'in yerlilerindendir; nce-

leri gmrk memurluu yapmfl, daha

sonra kereste ticaretiyle ifltigal etmifltir. An-

nesi Zbeyde Hanm, Selanik yaknlarndaki

Langaza kasabasndandr ve eski bir Trk ai-lesine mensuptur. Mustafa Kemal Atatrk'n

gerek anne gerekse babasnn soyu, Rumeli'nin

fethinden sonra bu topraklara Anadolu'dan g

eden Yrk veya Trkmenlerden gelmektedir. 1870'de

evlenen Ali Rza Efendi ile Zbeyde Hanm'n alt o-

cuklar olmufltur. Mustafa ailenin drdnc ocuu-

dur; Fatma, Ahmet, mer ve Naciye adl kardefllerikk yafllarda salgn hastalklar nedeniyle vefat

etmifllerdir. 1893 ylnda Ali Rza Efendi'nin l-

mnn ardndan Mustafa'nn yetifltirilmesini

Zbeyde Hanm tek baflna stlenmifltir.

~ 9 ~


12/253

Mustafa Kemal ilk renimine Hafz Mehmet Efendi'nin ma-

halle mektebinde bafllad; ancak daha sonra adafl bir eitim prog-

ram uygulayan fiemsi Efendi Mektebi'ne geti ve ilkokul eitimini

bu okulda tamamlad. Ne var ki babasnn 12 yaflndayken vefat et-

mesi, eitim hayatna ksa bir sre ara vermesine neden oldu. Zira

Zbeyde Hanm, onu da yanna alarak, subafl olan kardefli Hse-

yin Efendi'nin grev yapt Selanik yaknlarndaki Rapla iftli-

i'ne yerleflti. Dolaysyla Mustafa Kemal'in renimi iftlik hayat

nedeniyle bir mddet aksad. Bir mddet sonra Selanik'te ikamet

eden halasnn yanna taflnd ve renimini srdrd.

renim HayatMustafa Kemal, fiemsi Efendi Mektebi'nden mezun olduktan

sonra Selanik Mlkiye Rfltiyesi'ne devam etti. 1894 ylnn Temmuz-

Austos aylarnda kendi karar ile Askeri Rfltiye'ye bafllad. Okul

dneminde Selanik'te, yaz aylarnda ise iftlie giderek days Hse-

yin Efendi'nin yannda kalyordu. retmenleri Mustafa Kemal'in

zeki ve yetenekli bir gen olduunu hemen fark ettiler ve ona byk

bir sevgi ve ilgi gsterdiler.

~ 10 ~


Annesi Zbeyde Hanm ve Mustafa Kemal


13/253

Gen Mustafa'nn, "Kemal" ismini almas ise, ad geen okulda

gerekleflti. Matematik retmeni Yzbafl Mustafa Efendi, yetenek-leri ve zekas ile dikkat eken Mustafa'y snftaki

dier Mustafalardan ayrt etmek iin, rencisinin

adnn sonuna "Kemal" ismini ekledi. Bylece gen

renci tm dnyann tand yeni ismiyle anl-

maya baflland: Mustafa Kemal.

Mustafa Kemal, Selanik Askeri Rfltiyesi'ni

bitirdikten sonra 1896'da Manastr Askeridadisi'ne girdi. Burada mer Naci ve

Ali Fethi (Okyar) ile arkadafl oldu.

Mustafa Kemal, hem askerlik eitimi-

ne devam ediyor hem de Franszca

dersleri alarak yabanc dil eitimine

byk nem veriyordu.

Mustafa Kemal, Manastr As-

keri dadisi'ni baflar ile bitirerek, 13

Mart 1899 tarihinde stanbul'da

Harp Okulu'na girdi. ylda Harbi-

ye renimini tamamlayp 10 fiubat

1902'de bu okulu temen rtbesiyle bi-

tirdi ve renimine Harp Akademisin-

de devam etti. 1903 ylnda stemen

oldu. 11 Ocak 1905 tarihinde de kurmayyzbafl rtbesiyle Harp Akademisi'n-

den mezun oldu.

Burada flu gerein zerinde zel-

likle durmak gerekir: Mustafa Kemal sz

konusu okullarda stn kiflilii ve seciye-

siyle herkesin sevgisini, saygsn kazan-

mfltr. Harbiye ve Harp Akademisi'nde

~ 11 ~

Harun Yahya

Mustafa Kemalstanbul'da

Harp Okulurencisiyken(1899 - 1902)


14/253

okuduu srada, Osmanl mparatorluu'nun iinde bulunduu

durumla yakndan ilgilenmifl ve lkenin zorluklarn stesinden ge-

lebilmesi iin zm nerileri retmifltir. Osmanl mparatorlu-

u'nun ali menfaatleri asndan bir an nce yaplmas gerektiine

inand dzenlemeleri byk bir itenlikle savunmufltur. Dahas,

grfl ve dflncelerini her ortamda dile getirmekten ekinmemifl-

tir. 5 fiubat 1905 tarihinde fiam'a atanmas ise, askeri hayatnda yeni

bir dnemin bafllangc olmufltur.

Askerlik Hayatfiam'da yer alan 5. Ordu'daki grevi, Mustafa Kemal'e mpara-

torluk snrlar iindeki aksaklklar, hem devlet ynetimindeki

hem de ordudaki hata ve eksiklikleri daha yakndan grmesini sa-

lad. Bu zor durumdan kurtulufl ve kfl yollar aramaya bafllad.

1906 ylnn Ekim Ay'nda baz arkadafllaryla gizli olarak Vatan veHrriyet Cemiyeti'ni kurdu; cemiyetin Beyrut, Yafa ve Kuds'te r-

gtlenmesini gereklefltirdi. Daha sonra Selanik'e giderek, burada

Vatan ve Hrriyet Cemiyeti'nin bir flubesini at ve tekrar fiam'a

dnd.

Mustafa Kemal 20 Haziran 1907 tarihinde Kolaas, yani g-

nmzdeki adyla kdemli yzbafl oldu. 13 Ekim'de ise merkezi

Manastr'da bulunan 3. Ordu Karargah'na atand ve bu ordununSelanik'teki blmnde greve bafllad. Ayrca 22 Haziran 1908'de,

3. Ordu Karargah'ndaki grevine ek olarak skp-Selanik demir-

yolu mfettifllii de kendisine verildi.

Mustafa Kemal o gnlerde Rumeli'de nemli bir faaliyet gs-

teren ttihat ve Terakki Cemiyeti'ne katld. Bu cemiyetin o sradaki

bafllca hedefleri, 1876 Anayasas'nn tekrar yrrle konmasn ve

kapal durumdaki Meclis-i Mebusan'n yeniden toplanmasn sa-

~ 12 ~



15/253


16/253

~ 14 ~


13 Nisan 1909 tarihinde stanbul'da, 31 Mart Vakas olarak bi-

linen byk bir ayaklanma patlak verdi. Mustafa Kemal, iflte bu

olumsuz geliflme zerine Rumeli'de kurulan Hareket Ordusu'nun

Kurmay Baflkanlna getirildi ve bu orduyla birlikte 19 Nisan

1909'da stanbul'a geldi. Hareket Ordusu'nun stanbul'a geliflinin

ardndan yaplan aklamay kaleme ald ve sz konusu isyann

bastrlmasnda etkili oldu. Ordunun kontrol tamamen ele geir-mesinden sonra Sultan Abdlhamit tahttan indirildi ve yerine Sul-

tan Reflat geirildi. Mustafa Kemal, 16 Mays 1909'da tekrar Sela-

nik'teki grevinin baflna geri dnd.

Mustafa Kemal'in Selanik'e dnfl ttihat Terakki Cemiyeti

ile olan grfl ayrln daha da n plana karr. 22 Eyll 1909'da

ttihat Terakki Kongresi'nde ordunun siyasete karflmas ve bunun

douraca muhtemel olumsuz sonular zerine bir konuflma ya-

Hareket Ordusu subaylar ile birlikte (Selanik, 1909)


17/253

~ 15 ~

par. ttihat ve Terakki Cemiyeti'nin izledii siyasetin yanlfl oldu-

una ve lke yararna olmadna kanaat getirir. Tm vaktini or-

dudaki grevine ayrr.

Mustafa Kemal Selanik'teki grevini srdrd dnemde,

Eyll 1910'da gzlemci sfatyla Fransa'daki Pikardi Manevralar'na

gnderildi. Daha nce nemini fark ederek ald Franszca eitimi

kendisine byk kolaylk salamflt. 1911'in Mart aynda ise, Arna-

vutluk'ta kan isyan bastrmak zere oluflturulan Harbiye Nazr

Mahmut fievket Pafla'nn komutasndaki birlikte yer ald. 3. Ordu

Karargah'nn ardndan srasyla 5. Kolordu Karargah ve 38. Piya-

de Alay'nda grev ald. Aslnda bu grevler ile baz evreler Onu

ypratmak, flevk ve heyecann krmak istiyorlard. Dier bir deyifl-

le, hedeflenen, Mustafa Kemal'in ykselmesini engellemekti. Fakat

O, btn grevlerinde olduu gibi, burada da baflarl oldu; alflma

Pikardi (Picardie) Manevralar'nda (Fransa, 1910)

Harun Yahya


18/253

~ 16 ~


arkadafllarnn ve kumandanlarnn takdirlerini toplad.

Vatan sathnda yapmfl olduu grevler Mustafa Kemal'in ye-

niliki ve inklap dflncelerini olgunlafltrmfl ve etrafnda birok

gen subayn toplanmasn salamflt. Fakat bu yeni yaplanma Os-

manl Devleti'nin kimi kesimleri tarafndan tehlikeli grlyordu.

Nitekim onun, 27 Eyll 1911 tarihinde stanbul'da bulunan Genel-

kurmay Baflkanlna tayin edilmesi, bu arpk bakfl asnn bir so-

nucu oldu. 1908 Meflrutiyeti'nden sonra baz Osmanl birliklerinin

buradan ayrlmas ve askeri gcn zayflamasn frsat bilen tal-yanlar, 1911'in son aylarnda

Trablusgarp' a saldrdlar.

Mustafa Kemal bu geliflme-

nin ardndan Tobruk ve Der-

ne Blgeleri'nde gnll ma-

halli kuvvetlerin baflna, son-

ra Derne Komutanlna

atand. 27 Kasm 1911 tari-

hinde Binbaflla terfi etmesi

de sz konusu dnem iinde

gerekleflti.

Mustafa Kemal'in n-

derliindeki Trk birlikleri-

nin ve yerli halkn kahra-

manca karfl koymas nede-niyle talyanlar ancak kyda

tutunabilmifllerdi. Fakat bu

srada Balkanlar'da bafllayan karflklk nedeniyle buradaki mca-

dele sona erdi ve 15 Ekim 1912 tarihinde Ufli Barfl imzaland. Bu-

nun sonucunda Osmanl Devleti Afrika'daki son topraklarn da

kaybetmifl oldu.

1912 ylnn Ekim aynda Balkan Harbi'nin bafllamas zerine

Kzlay Heyeti ile birlikte (Derne, 1912)


19/253

Harun Yahya

~ 17 ~

Mustafa Kemal, 24 Ekim 1912'de Trablusgarp'tan ayrlarak stan-

bul'a geldi. 21 Kasm 1912'de Gelibolu'da bulunan Bahr-i Sefid (Ak-

deniz) Boaz Kuvay- Mrettebesi Komutanl Harekt fiubesi

Mdrlne atand. Bu srada Selanik dflmfl, Bulgar Ordusu

Babaeski-Lleburgaz Savafl'n kazanarak atalca'ya kadar gelmifl-

ti. Osmanl adeta Avrupa'dan itilip Asya'ya srlmek isteniyordu.

ttihatlarn ynetimindeki Osmanl Hkmeti, 30 Mays 1913'de

Midye-Enez hattn kabul etmek zorunda kalmflt. Osmanl miras-

n paylaflmada anlaflamayan Balkanllar Bulgaristan'a karfl savafla

tutuflmufllard. Bu srada Trk Ordusu hemen harekete geti. Mus-tafa Kemal ise Bolayr Kolordusu Kurmay Baflkanlna getirildi;

Dimetoka ve Edirne'nin dflmandan geri alnmasnda olduka

emei geti.

Balkan Harbi'nin neticelenmesinden sonra 27 Ekim 1913 tari-

hinde Sofya Ataflemiliterliine atand; ayn zamanda Belgrad ve

etine Askeri Ataflelii grevini de stlendi. 1915 ylnn Ocak ay-

na kadar sren bu grevi srasnda yarbayla terfi etti.

Bedevi Kuvvetleri ile birlikte (Derne, 1912)


20/253

~ 18 ~

Derne Komutan Kurmay Yzbafl (1912)



21/253

Harun Yahya

~ 19 ~

Askeri atefle iken yaplankostml baloda (Sofya, 1914)


22/253

I. Dnya Savafl'nda AtatrkMustafa Kemal'in Sofya'da yarbay olarak bulunduu dnem,

aslnda I. Dnya Savafl'nn arifesiydi. Mustafa Kemal, geliflen olay-

lar dikkatle gzlemliyor ve Osmanl mparatorluu'nun izlemesi

gereken stratejiyi Harbiye Nezareti'ne (Milli Savunma Bakanlna)

zenle bildiriyordu. Onun yaknda patlak vermesi kuvvetle muhte-

mel kanl savafl hakkndaki dflnceleri akt: "Katlma zorunlu ha-

le gelmedike Osmanl Devleti bu byk savafln dflnda kalmaly-d." nk Atatrk ileriyi grebilme zellii ile Osmanl'nn bu sa-

vafl kaldramayacan anlamflt.

Dier taraftan Osmanl mparatorluu'nun o dnemdeki y-

neticileri, Mustafa Kemal'in deerli grfllerini gz nne alacak

kadar anlayfll deillerdi. Bu kifliler arasnda Alman taraftarl

"moda" haline gelmiflti. Oldu-bittilerin birbirini izledii bu dnem-

de ngiltere ve Rusya'ya savafl aan Almanlar, Osmanl mparator-

luu'nun kendi yanlarnda savafla girmesini istiyorlard. Bu srada

iki Alman savafl gemisi Karadeniz'e karak Rusya'nn Sivastopol,

Odesa ve baz Rus limanlarna saldrd. Enver Pafla ve Almanlarn

ortak gelifltirdikleri senaryo "baflaryla" uygulanyordu. Atatrk'n

~ 20 ~


Yavuz Zrhls


23/253


24/253

anakkale Geilmez!Dflman birlikleri Seddlbahir ve Arburnu blgesinde ilk -

karma hareketini bafllattklarnda tarih, 25 Nisan 1915'i gsteriyor-

du. Ancak Mustafa Kemal'in komutasndaki vatansever kahraman

askerlerin karfllarna kacaklarn bilmiyorlard. Daha dorusu ne

ile karfl karflya geleceklerini tam olarak hesap etmemifllerdi. Mus-

tafa Kemal, karma bafllar bafllamaz kuvvetlerini Bigal'dan Conk-

bayr'na sevk etti. Karaya kan ngiliz kuvvetlerine karfl Mustafa

Kemal'in nderliindeki 19. Tmen kuvvetleri kahramanca mca-dele ettiler ve onlar geri pskrttler. Elbette bu zafer, Mustafa Ke-

mal'in stn liderlik ve yneticilik zelliklerinin de ak bir gster-

gesidir. Byk Komutan, ordusunu gereklefleceine kesin olarak

inand zafer iin yreklendirmifl ve onlara flu emri vermiflti:

"Ben, size taarruz emretmiyorum; lmeyi emrediyorum! Biz lnceye

kadar geecek zaman zarfnda yerimize baflka kuvvetler ve kumandanlar

geebilir!"


~ 22 ~

anakkale Deniz Savafl'n anlatan bir tablo (Tahsin Bey)


25/253

Verdikleri ar kayplara ramen, dflman kuvvetleri kolay

kolay pes etmemekte kararlyd. 26 ve 27 Nisan 1915 gnleri de n-gilizlerin karma giriflimlerine sahne oldu. Ancak bunlar kahra-

man Trk askerinin baflarl savunmasyla durduruldu. anakkale

Cephesi'nde elde edilen zaferler sonucunda, Mustafa Kemal 1 Ha-

ziran 1915'de Albayla terfi etti.

Dflman kuvvetleri

Austos aynn baflnda

daha da gl olarak sal-drya baflladlar. Mustafa

Kemal'in ynlendirdii

Trk askerinin kahraman-

ca mdafaas neticesinde

bu taarruz da durduruldu.

Ancak ngilizler, 6 Aus-

tos akflam anakkale'nin

gney kylarna asker -

karmaya baflladlar. Byle-

ce Anafartalar Blgesi'nde

tehlikeli bir durum olufltu.

Sz konusu durumu

iyi analiz eden Liman von

Sanders, yerinde bir m-

dahalede bulunarak Ana-fartalar Grubu Komutanl-

na Albay Mustafa Kemal'i

atad. Komutay derhal ele

alan Mustafa Kemal ve yiit askerleri ilerleyen ngiliz kuvvetlerinin

zerine atldlar ve dflmanlar durdurdular. Askerimizin kahra-

manca arpflmalar sonucunda Anafartalar ksa srede dflman as-

kerinden arndrld.

Harun Yahya

~ 23 ~

18 Mart 1915 anakkale DenizSavafllar'nda 215 okkalk (275 kg)

top mermisini srtnda taflyan er Seyit.


26/253

Anafartalar Grubu Komutan iken muharebe arkadafllar ile


~ 24 ~

Bu muharebeler srasnda askerleriyle yan yana atefl hattndabulunan Mustafa Kemal'e isabet eden bir mermi cebindeki saate

arpmfl; bu sayede byk komutan lmle sonulanabilecek bir

tehlikeden kurtulmufltur. Bundan sonra O, "Anafartalar Kahrama-

n" olarak anlmaya bafllanmfltr. Baflarlar ve cesareti, nnn her

yerde duyulmasn salamfltr.

Sonu olarak, anakkale'yi geemeyen ve umduklarn bula-

mayan dflman kuvvetleri 1915 ylnn sonunda geri ekildiler. Bu

zafer, stanbul'un dflmanlar tarafndan iflgal edilme tehlikesini ve

ngilizlerin Boazlar kanalyla Rusya ile balant kurma imkann

ortadan kaldrmfltr. Burada zerinde durulmas gereken bir nokta

ise, dflmanlarn asker says, silah, cephane ve teknoloji bakmn-

dan Trklerden daha stn olmalardr. flte bu gerek dikkate aln-

dnda, anakkale'de yazlan destann arkasnda Trk askerinin

olaanst kahramanl ve Mustafa Kemal'in rnek komutanl-

nn bulunduu daha iyi anlafllr.


27/253

eflitli CephelerdeMustafa Kemal, 10 Aralk 1915 tarihinde

anakkale'deki grevini Fevzi akmak'a

devrederek stanbul'a gitti. 27 Ocak

1916'da Edirne'deki 16. Kolordu Komu-

tanlna atand. Ksa bir sre sonra Ko-

lordu Komutan olarak Diyarbakr-Bit-

lis-Mufl Cephesi'nde grevlendirildi. 1Nisan 1916 ise, Mustafa Kemal'in gen

yaflta General olduu tarihtir.

1916 yl, Mustafa Kemal ve komu-

tasndaki askerlerin Ruslarla gs g-

se arpflt bir dnemdir. Bu zaman

zarfnda Mufl ve Bitlis, Rus kuvvetlerinin

iflgalinden kurtarlmfltr.

~ 25 ~

Harun Yahya

anakkale'de savaflan 3. Kolordu erkan

Mareflal Fevzi akmak


28/253

Vekaleten yrtt 2. Ordu Komutanl srasnda Mustafa

Kemal, bu ordunun Kurmay Baflkan olan Albay smet nn ile ta-

nflr. Bylelikle ileride kurulacak olan Trkiye Cumhuriyeti'nin te-

melini atan iki byk devlet adam ilk defa biraraya gelmifl olurlar.

Mustafa Kemal 14 fiubat 1917'de Hicaz Ordu Komutanlna

atand ve Sina Cephesi'ni teftifl etti. 5 Mart 1917 tarihinde Diyarba-

kr'daki 2. Ordu'ya vekaleten komutan olarak atand; 16 Mart

~ 26 ~


Anafartalar'da askerlerle beraber


29/253

1917'de ise 2. Ordu Komutanlna asaleten getirildi. 5 Temmuz'da

Halep'teki 7. Ordu'nun baflna getirildi. Ancak birka ay sonra, Ha-lep cephesinin genel idaresini stlenen General Falkenhein ile ara-

snda bafl gsteren baz grfl ve uygulama farkllklar nedeniyle

Mustafa Kemal, bu grevinden ayrlmak durumunda kald.

Mustafa Kemal 7 Kasm 1917'de stanbul Genel Kararga-

h'ndaki grevine bafllad. Veliaht Vahdettin Efendi ile birlikte Al-

manya'y ziyaret etti; Alman

Genel Savafl Karargah'n veAlman Cephelerini gezdi. Al-

man mparatoru II. Wilhelm ve

tannmfl komutanlarla grfl-

t; onlara savafln sonular

hakkndaki grfllerini anlatt.

Mustafa Kemal Pafla, s-

tanbul'a dndkten sonra bb-

reklerinden rahatszland; teda-

vi olmak amacyla Viyana ve

Karlsbad'a gitti. Seyahat dn-

fl, General Falkenhein'in ye-

nik olarak brakt Yldrm

Ordular Grubu Komutanlna

getirilmifl olan General Liman

von Sanders'in emrindeki 7.Ordu'ya Austos 1918'de tekrar komutan oldu. 15 Austos 1918 g-

n Halep'e ulaflt ve emrindeki kuvvetleri ngiliz kuvvetleri karfl-

snda mdafaa savafl yaparak Halep'e kadar ekmeyi baflard. Bu

esnada Vahdettin'in zel istei dorultusunda yaverlie getirildi.

Almanya gezisi srasnda Vahdettin'in Mustafa Kemal'in dflnce-

lerinden etkilenmesi, Onun yaver oluflunda nemli bir etken ol-

mufltu.

~ 27 ~

Harun Yahya

Tmgeneral rtbesi ile


30/253

Subay arkadafllar ile Halep'te (1917)

Veliaht Vahdettin ile birlikte Alman Karargah'nda (1917-18)

~ 28 ~



31/253

ttifak Devletleri'nin aleyhine devam eden savaflta, 29 Eyll

1918'de Bulgaristan savafltan ekildi; 4 Ekim 1918'de de Almanyaateflkes talebinde bulundu. stanbul'da, bu askeri geliflmeler ve Al-

manya'nn malubiyeti sonucunda siyasi durum deiflti; istifa eden

Talat Pafla'nn yerine Ahmet zzet Pafla hkmet kurmakla grev-

lendirildi. Bu flartlar iinde, her ne kadar Mustafa Kemal Pafla -

zm yollar reterek devlet yetkililerine bildirmiflse de grfllerine

gereken deer verilmedi. Milyonlarca insann hayatn kaybettii

byk savafln sonunda Osmanl, 30 Ekim 1918'de Alman mpara-torluu ile maluplar safnda yer alarak Mondros Mtarekesi'ni

imzalad ve I. Dnya Savafl'ndan byk bir ykmla ayrld.

Mustafa Kemal, I. Dnya Savafl ncesinde ve savafl sresince,

hatta savafln en zorlu zamanlarnda, Osmanl Devleti'nin aleyhine

olabilecek kararlar ve uygulamalara karfl kmfl, fikirlerini devleti

ve Trk Milleti adna korkmadan cesurca ifade etmifltir. Bu dnem-

de birok yerde grev almfl, devletinin gnderdii her cephedekahramanca savaflmfl, lkenin iinde bulunduu kt durumdan

kurtulmas iin elinden gelen herfleyi yapmfltr. Bu tarihten sonray-

sa asl mcadelesi bafllayacak, tarihin akfln deifltirecek olaylara

ve byk baflarlara imza atacaktr.

Atatrk Milli Birlii KuruyorMustafa Kemal Pafla, Mondros Mtarekesi'nin imzalanmasn-

dan bir gn sonra Yldrm Ordular Grubu Komutanlna getiril-

mesinin ardndan, 7 Kasm 1918'de bu komutanln kaldrlmasy-

la 13 Kasm 1918'de stanbul'a geri dnd. O gnlerde Ateflkes flart-

lar gereince ordumuz datlmfl, silah ve cephanesi elinden aln-

mflt. Tarihin en byk devletlerinden biri olan Osmanl mpara-

torluu galip devletler tarafndan paylafllmaktayd. Anadolu top-

ra ngilizler, talyanlar, Franszlar ve Yunanllar tarafndan iflgal

~ 29 ~

Harun Yahya


32/253

edilmiflti. anakkale Savafl'nda kahraman Trk Ordusu'nu gee-

meyen dflman gemileri, Boazlar' ve stanbul'u iflgal etmifllerdi.

stanbul Hkmeti tamamen tilaf Devletleri'nin kontrol altna

girmiflti. tilaf Devletleri subay ve ajanlar, Anadolu'nun hemen her

yerinde aznlklar kflkrtyorlard. Ksacas, I. Dnya Savafl sonra-

snda Osmanl topraklarnda efline daha nce rastlanmamfl bir ka-

rflklk hkm sryordu.

lkenin iine dflt olumsuz flartlar, aslnda Mustafa Ke-

mal Pafla'nn daha nceden tahmin ettii geliflmelerdi. Byk n-der, 5 Kasm 1918'de ordularn terhis edilmesi hakknda, Sadrazam

Ahmet zzet Pafla'ya bir uyar mahiyetindeki flu telgraf ekmiflti:

"Ciddi olarak arz ederim ki, gereken tedbirleri almadka orduyu terhis

etmeyiniz! fiayet ordular terhis edecek ve ngilizlerin her dediine bo-

yun eecek olursak dflman ihtiraslarnn nne gemeye imkan kalma-

yacaktr."1

Bu telgraf Mustafa Kemal'in kifliliinde mitsizlie asla yer ol-madnn da bir kantdr. Vatann dflmanlar tarafndan tamamen

iflgal altnda olduu zor flartlar iinde dahi O, inancn kaybetme-

mifl, kurtulufl areleri aramaya bafllamflt. Fakat ayn kararll s-

tanbul Hkmeti gsteremiyordu.

Dnemin Osmanl Hkmeti dflmana karfl ne kadar teslimi-

yeti ise, halk da o kadar tepkili idi. Yzyllardr Trklere vatan ol-

mufl Osmanl topraklarn iflgale yeltenenler karfllarnda mahallikuvvetleri buluyorlard. Taraflar arasnda kanl arpflmalar cereyan

ediyordu. Trakya ve Anadolu'nun her blgesinde kurulan teflkilatla-

rn bafllca amac, Trk topraklarn dflmanlar ve iflgalcilerden te-

mizlemekti. Bunlar Mdafaa-i Hukuk, Muhafaza-i Hukuk, Redd-i l-

hak gibi isimler altnda toplanmfllard. Ancak milli teflkilatlarn bir-

lik ve beraberlik iinde deil, dank kuvvetler fleklinde hareket et-

meleri, Milli Mcadele'de arzu edilen nihai baflary getirmiyordu.

~ 30 ~



33/253

Bu hareketlerin yan sra zellikle stanbul'da kurtuluflu ngi-

liz, Fransz veya Amerikan mandas altnda arayan, byk devlet-

lerin himayesinden medet uman, ngiliz Muhipleri Cemiyeti, Wil-

son Prensipleri Cemiyeti, Trk-Fransz Muhipleri Cemiyeti, Cemi-

yet-i Akvam, Mzaheret Cemiyeti gibi birtakm teflkilatlar tremifl-

ti. Ad geen cemiyetlere mensup pek ok insan Anadolu'dan doa-

cak milli bir harekete inanmyordu.

Byk nder Mustafa Kemal ise, lkenin iinde bulunduukarmakarflk durumdan tek bir kfl yolu olduuna inanyordu:

Milli egemenlik esas zerine kurulmufl tam bamsz yepyeni bir

Trk Devleti. Nitekim Atatrk'e gre nemli olan: "Trk Milleti'nin

haysiyetli ve flerefli bir millet olarak yaflamasyd. Ne kadar zengin ve refah

iinde olursa olsun, istiklalden mahrum bir millet, medeni insanlk karfl-

snda uflak olmak mevkiinden yksek bir muameleye layk grlemezdi.

Yabanc bir milletin himaye ve efendiliini kabul etmek, insanlk

~ 31 ~

Harun Yahya

Yunan askerleri zmir'de


34/253

vasflarndan yoksunluu, acizlik ve miskinlii itiraftan baflka bir fley de-

ildi. Halbuki Trk'n haysiyet ve gururu ok yksek ve bykt. Byle

bir millet esir yaflamaktansa mahvolsun daha iyiydi."2 Bundan byle ger-

ek kurtuluflu isteyen Milli Mcadele'nin parolas flu olacakt: "Ya is-

tiklal ya lm!"

Gerekten de yklmfl bir imparatorluun enkazndan milli ve

bamsz bir devlet infla etmek iin baflka bir zm yolu yoktu.

Atatrk'n dflncesi, baflarszla uramakla teki kararlara bo-

yun emek arasnda fark olmadyd. Dahas, Hkmet ve stanbulbasn Ateflkes Antlaflmas'n verken, Mustafa Kemal dnemin Ge-

nelkurmay Baflkanlna bir rapor gnderdi. Raporda Byk Os-

manl Devleti'nin, bu antlaflma ile kendini hibir koflula bal ol-

makszn dflmanlarna teslim etmeyi kabul ettiini, dahas lkeyi

ele geirmesi iin yardm ettiini sylyordu.

Dflmanlar tarafndan lmeye mahkum bir hasta olarak gr-

len memleketin kurtuluflu iin artk Anadolu'ya geerek Milli M-cadele bayran amak bir zorunluluk haline gelmiflti. flte bu sra-

larda, Hkmet Mustafa Kemal'in beklenmedik bir hareket yapma-

sndan korkuyor ve Ona flpheyle bakyordu. Atatrk' stan-

bul'dan uzaklafltrmak amacyla, kendisine 9. Ordu Mfettifllii

teklif edildi. Mustafa Kemal Pafla, kendisine genifl imkanlar tanyan

bu grevi hemen kabul etti. nk bu yetki ile Sivas'ta bulunan 3.

Kolordu, Erzurum'daki 15. Kolordu'yu ve dier baz askeri birlikle-

ri kontrol altna alabilecekti. Atama kararnamesi Takvim-i Vaka-yi'de yaymland.

Bu grev ve yetkileri alan Mustafa Kemal flu szleri sylyordu:

"Talih bana yle uygun flartlar hazrlamflt ki, kendimi onlarn kucan-

da hissettiim zaman ne kadar mutluluk duydum tarif edemem. Nezaret-

ten karken, heyecanmdan dudaklarm srdm hatrlyorum. Kafes

almfl, nnde genifl bir alem, kanatlarn rparak umaa hazrlanan

bir kufl gibiydim."3

~ 32 ~



35/253

Osmanl Hkmeti Mustafa Kemal'i Ordu Mfettifli olarak

buraya gnderirken, kendisinden, Anadolu halknn Ateflkes ko-flullarna uymasnn salamasn istemiflti. nk bu blgede Mav-

ri Mira Cemiyeti adnda, Pontus Rum Devleti kurma idealinde

olan bir grup Trklere bask yapyor, onlar bu blgeden karma-

ya alflyordu. Trk halk da bunlara karfl stn bir mcadele ser-

giliyordu. Aslnda sadece Karadeniz Blgesi'nde deil, lkenin ifl-

gal altndaki her yerinde bir karfl koyma hareketi bafllamflt. zel-

likle Yunanllarn zmir'i iflgali bu hareketlerin bir gibi byme-sini salad.

Mustafa Kemal Pafla'nn dflnceleri ise, Hkmet'in grflle-

ri ile taban tabana ztt. stanbul'dan ayrlmadan nce gerek niyeti-

ni baz arkadafllarna flu szlerle ifade etti: "Dflman sngs altnda

milli birlik olamaz. Ancak hr vatan topraklarnda memleketin istiklali ve

milletin hrriyeti iin alfllabilir. Bu gayeyi tahakkuk ettirmek zere

Anadolu'ya gidiyorum." Sonunda Mustafa Kemal Pafla Kurtulufl Sa-

vafl iin ilk ve en nemli adm atarak 16 Mays 1919 gn Bandr-

ma vapuru ile stanbul'dan ayrld. 19 Mays 1919'da Samsun'a

ayak bast ve zerinde tafld sfatn avantaj ile kurtulufl plann

gereklefltirmek iin hemen harekete geti. Anadolu'nun eflitli yer-

lerine telgraflar ekiyor, mitingler ve gsteriler dzenliyordu. 21

Mays 1919'da Kazm Karabekir'e ektii telgrafta flyle diyordu:

"Umum durumumuzun ald vahim flekilden pek mteessirim. Millet

ve memlekete borlu olduum en son vicdani vazifeyi yakndan mflte-rek alflma ile en iyi flekilde yerine getirmek mmkn olaca kanaati ile

bu son memuriyeti kabul ettim."4

Mustafa Kemal'in Samsun'a vardktan sonraki birka gn iin-

de stanbul'a gnderdii telgraf ve raporlar, Hkmet ve iflgalci ti-

laf Devletleri grevlileri tarafndan hofl karfllanmad. Zira bunlar,

onun milli iradeye dayanarak birlii yeniden salamak iin faaliyet

gstereceinin ilk iflaretleriydi. Milli Mcadele'nin ancak Atatrk

~ 33 ~

Harun Yahya


36/253

~ 34 ~

Samsun'a kt Bandrma Vapuru

gibi bir lider sayesinde baflarya ulaflabilecei de bir gerekti. stan-bul'a ulaflan raporlardaki ifadeler, o srada 38 yaflnda bir general

olan Mustafa Kemal'in siyaset bilimine iliflkin engin bilgilerini de

ortaya koymaktayd.

lkenin her yannda olduu gibi stanbul'da da mitingler d-

zenlenmeye bafllanmflt. flgali protesto amacyla okullar, maaza-

lar ve baz kurulufllar gn sreyle kapatlmflt. Tm bu geliflme-

ler zerine stanbul'daki Hkmet Mustafa Kemal'i geri ard.

Amasya GenelgesiNe var ki, Milli Mcadele Atatrk'n nderliinde artk baflla-

mflt; stanbul Hkmeti ve iflgalci devletlerin bu flanl direnifli

durdurmalar ise mmkn deildi. Trk Milleti tarihe yn verecek

yeni bir giriflimi bafllatmflt bir kere. Mustafa Kemal Hkmet'in

yanlfl arsna uymay reddetti ve 22 Haziran'da Amasya'da, milli



37/253

bamszlk hareketini yaymak, Erzurum ve Sivas'ta kongreler top-

lamak amacyla bir genelge hazrlad. Amasya Tamimi olarak bili-

nen bu genelge ile kendisinin nderliinde bafllatlan Kurtulufl Ha-

reketi'nin ana hatlar belirlenmifl oldu:

1. Vatann btnl, milletin istiklli tehlikededir.

2. stanbul Hkmeti, zerine ald sorumluluu yerine getire-

memektedir. Bu hal, milletimizi deta yok olmufl gstermekte-dir.

3. Milletin istikllini, yine milletin azim ve karar kurtaracaktr.

4. Milletin iinde bulunduu bu duruma gre harekete gemek

ve haklarn yksek sesle cihana iflittirmek iin her trl tesir

ve denetimden uzak milli bir heyetin varl zaruridir.

5. Anadolu'nun her bakmdan emniyetli yeri olan Sivas'ta bir

kongre toplanacaktr.

~ 35 ~

Harun Yahya

stanbul Hkmeti temsilcisi Bahriye Nazr Salih Hulisi Pafla ilegrflmek zere Amasya'ya giderken Tokat'ta karfllanfl

(17 Ekim 1919)


38/253

6. Bunun iin her ilden milletin gvenini kazanmfl temsilci-

nin mmkn olduu kadar abuk yetiflmek zere yola karl-mas gerekmektedir. Bu temsilciler, Mdafaa-i Hukuk, Redd-i

lhak cemiyetleri ve belediyeler tarafndan seilecektir.

7. Her ihtimale karfl, bu meselenin bir milli sr halinde tutulmas

ve temsilcilerin, lzum grlen yerlerde, seyahatlerini kendi-

lerini tantmadan yapmalar lazmdr.

8. Dou illeri iin, 10 Temmuz'da Erzurum'da bir kongre topla-

nacaktr. Bu tarihe kadar dier illerin temsilcileri de Sivas'a ge-lebilirlerse; Erzurum Kongresi'nin yeleri, Sivas Genel Kong-

resi'ne katlmak zere hareket edecektir.

Erzurum KongresiMustafa Kemal Pafla Amasya'dan sonra Sivas'ta bir gn kald

ve burada yaplacak olan kongrenin alflmalarn gzden geirdi. 3Temmuz 1919 gn Erzurum'a ulaflt ve flehirde halkn byk des-

teini arkasna alarak alflmalarna bafllad. Bu srada Dahiliye Na-

zr ( flleri Bakan), Mustafa Kemal Pafla'nn grevden alndn

ve kendisiyle hibir resmi grflmenin yaplmayacan duyurmufl-

tu. O da 8-9 Temmuz 1919'da "sine-i millette bir ferd-i mcahit olarak

alflmak zere" grevinden istifa etti. Artk sorumluluk sahibi bir

vatandafl olarak grev yapacakt. Ancak sahip olduu maddi im-

kanlar ok yetersizdi. yle ki, istifa ettii zaman yannda giyeceksivil elbisesi bile yoktu. niformasn kard gn giydii elbiseyi

Erzurum Valisi Mnir Bey'den, baflna takt fesi ise Mfit Bey'den

almflt. Erzurumlular kendisine asla unutmayaca bir sevgi gs-

terdiler ve onu Vilayat- fiarkiye Mdafaa-i Hukuk-u Milliye Cemi-

yeti Erzurum fiubesi Baflkan ilan ettiler.

Erzurum Kongresi, 23 Temmuz 1919'da 62 delegenin katl-

myla topland ve 14 gn boyunca faaliyetlerini srdrd. Yaplan

~ 36 ~



39/253

oylama sonucunda Mustafa Kemal baflkan seildi. Kongre yerinin

zellikle Erzurum olarak belirlenmesi bilinli bir tercihti. nkDou Anadolu'nun tamamn kapsayan bir "Ermenistan" kurulma-

ya alfllyordu. Elbette Trk halk byle bir olufluma asla gz yu-

mamazd. flte hem kabul edilemez bu giriflime hem de Trk top-

raklarnn iflgaline karfl birlik ve beraberlik iinde mcadele yrt-

mek iin Erzurum nemli bir merkezdi.

stanbul Hkmeti'nin kesinlikle karfl kmasna, dahas

kongreyi engellemek iin baz valilere bask yapmasna ramentoplanan Erzurum Kongresi'nde flu kararlar alnmflt:

1. Milli snrlar iinde vatan blnmez bir btndr; parala-

namaz.

2. Her trl yabanc iflgal ve mdahalesine karfl millet top ye-

kn kendisini savunacak ve direnecektir.

3. Vatan korumay ve istiklali elde etmeyi stanbul Hkmeti

salayamad takdirde, bu gayeyi gereklefltirmek iin geicibir hkmet kurulacaktr. Bu hkmet yeleri Milli Kongrece

seilecektir. Kongre toplanmamflsa, bu seimi Temsil Heyeti

yapacaktr.

4. Kuva-y Milliye'yi tek kuvvet tanmak ve milli iradeyi hakim

klmak temel esastr.

5. Hristiyan aznlklara siyasi hakimiyet ve sosyal dengemizi

bozacak ayrcalklar verilemez.6. Manda ve himaye kabul edilemez.

7. Milli Meclis'in derhal toplanmasn ve hkmet ifllerinin Mec-

lis tarafndan kontrol edilmesini salamak iin alfllacaktr.

8. Milli irade padiflah ve halifeyi kurtaracaktr.

Yukardaki maddelerin anlam fludur: Erzurum Kongresi,

memleketin btnn ilgilendiren tarihi kararlaryla blgesel bir

kongre olmaktan kmfl, kendisinden sonra geliflecek tm olaylar

~ 37 ~

Harun Yahya


40/253

byk lde etkilemifl bir oluflumdur. Daha sonra yaplan SivasKongresi kararlar, Erzurum Kongresi kararlarna dayandrlmfl,

Misak- Milli'nin temelinde Erzurum Kongresi kararlar yer almfltr.

Dahas, Trkiye Byk Millet Meclisi'nin toplanfl ve alfl gerekesi

Erzurum Kongresi kararlarndan kaynaklanmaktadr. Yine Mudan-

ya ve Lozan Antlaflmalar'nn bamszl savunan maddelerinin

dayana Erzurum Kongresi'dir. Tm bunlarn yan sra Atatrk in-

klplarnn tohumlar da Erzurum Kongresi'nde atlmfltr.Atatrk 24 Nisan 1920'de TBMM'deki konuflmasnda Kongre

kararlarndan bahsetmifl ve flunu zellikle belirtmifltir:

"Erzurum Kongresi'nin milliyet esasndan birisi, iflbu hududu milli da-

hilindeki idarenin hakimiyeti milliye esasna mstenit olmasdr."5

Erzurum Kongresi, 7 Austos 1919 gn 9 kiflilik bir Temsil

Heyeti seerek alflmalarna son verdi; bu heyeti ve baflkann b-

yk bir grev bekliyordu.

~ 38 ~

Tarihi kararlarn alnd Erzurum'daki Kongre Binas



41/253

~ 39 ~

Sivas Kongresiflgal kuvvetlerinin tm lkede hzla ilerledii ve Trk Milleti'-

nin byk hakszlklara maruz kald bir dnemde, Mustafa Kemal

Pafla Erzurum'dan Sivas'a geldi ve 4 Eyll 1919'da Kongre'yi bu fle-

hirde bafllatt. Erzurum gibi Sivas da zellikle seilen bir flehirdi. Zira

Sivas hem iflgal edilmemifl durumdayd hem de ulaflm asndan

nispeten uygun bir konumdayd. Ayrca Mustafa Kemal, Sivas'n ko-laylkla iflgal edilemeyeceini dflnyordu ve bu ngrsnde de

hakl kt.

Sivas Kongresi ok byk zorluklar altnda toplanmfltr. stan-

bul'daki ynetim Mustafa Kemal hakknda tutuklama emri karmfl,

delege seimlerini ve seilen delegelerin kongreye katlmlarn engel-

lemek iin her yola baflvurmufltur. ngiliz ve Franszlar ise, Sivas' ifl-

gal etme tehditleri savurmufllardr. Ancak tm bu giriflimler Mustafa

Harun Yahya

Erzurum Kongresi yeleri ile toplu halde


42/253

Kemal'in azmi, hedefe ynelik kararll ve isabetli uygulamalar

sayesinde sonusuz kalmfltr. Dolaysyla Sivas Kongresi Bat, Orta

ve Dou Anadolu'dan gelen temsilcilerin katlmyla toplanmfltr.

Mustafa Kemal'in baflkanln yapt Sivas Kongresi kararla-

r flu flekilde zetlenebilir:

1. Milli snrlar iinde vatan blnmez bir btndr; parala-namaz.

2. Her trl yabanc iflgal ve mdahalesine karfl millet top ye-

kn kendisini savunacak ve direnecektir.

3. stanbul Hkmeti, harici bir bask karflsnda memleketimi-

zin herhangi bir parasn terk mecburiyetinde kalrsa, vatann

bamszln ve btnln temin edecek her trl tedbir

ve karar alnmfltr.

~ 40 ~


Sivas Kongresi yeleri ile beraber


43/253

~ 41 ~

4. Kuvay Milliye'yi tek kuvvet tanmak ve milli iradeyi hakim

klmak temel esastr.

5. Manda ve himaye kabul olunamaz.

6. Milli iradeyi temsil etmek zere, Meclis-i Mebusan'n derhal

toplanmas mecburidir.

7. Ayn gaye ile, milli vicdandan doan cemiyetler, "Anadolu veRumeli Mdafaa-i Hukuk Cemiyeti" ad altnda genel bir tefl-

kilat olarak birlefltirilmifltir.

8. Genel teflkilat idare ve alnan kararlar yrtmek iin kongre

tarafndan Temsil Heyeti seilmifltir.

Sivas Kongre Heyeti tarafndan alnan kararlar Damat Ferit

Pafla Hkmeti'ne, tilaf Devletleri Temsilcileri'ne ve Trk Milleti'-

ne duyuruldu. Bu durum toplumun her kesiminde byk yank

Sivas Kongresi'nden Rauf Orbay ve Ali Fuat Cebesoy'la (1919)

Harun Yahya


44/253

uyandrd. Bundan byle tm Trkler tek bir vcut halinde iflgalci-

lere ve dflmanlara karfl koyacakt.

Mustafa Kemal, stanbul Hkmeti'nin talebi zerine 20-22

Ekim 1919 tarihlerinde Amasya'da hkmet temsilcileriyle grfl-

t. Bu grflmelerin sonucunda Mustafa Kemal'in amac gereklefl-

mifl, bir millet meclisinin toplanmasna karar verilmiflti. Mustafa

Kemal, stanbul'da toplanacak bir meclisin iflgal kuvvetleri tarafn-

dan mutlaka bir tuzaa urayacan dflnmesine ve Anadolu'da

toplanmasn istemesine ramen, Meclis 12 Ocak 1920'de stan-bul'da topland. Birok milletvekili Mustafa Kemal Pafla'ya sz ver-

melerine ramen, Milli Mcadele'den yana bir grup oluflturamad-

lar. Atatrk bu durumdan flyle bahsetmifltir:

"Bu grubu kurmay vicdan borcu, millet borcu bilmek durum ve kabili-

yetinde bulunan efendiler inansz idiler!.. Korkak idiler!.. Cahil idiler!..

nansz idiler, nk milli davann ciddiliine ve kesinliine ve bu da-

vann dayana olan Milli teflkilatn salamlna inanmyorlard. Kor-kak idiler, nk tek kurtulufl dayanann millet olduunu ve olacan

takdir edemiyorlard. Padiflah'a dalkavukluk ederek, yabanclara hofl g-

rnerek, yumuflak ve nazik davranarak byk gayelerin gereklefltirile-

bilecei gafletini gsteriyorlard."6

Bu meclisin kayda deer tek faaliyeti, Erzurum ve Sivas Kong-

releri'nin esaslarn Misak- Milli olarak kabul etmek olmufltur.

Kurtulufl Savafl ve AtatrkMustafa Kemal, Temsil Heyeti yeleriyle birlikte 27 Aralk

1919'da Ankara'ya geti ve Milli Mcadele'yi buradan ynetmeye

bafllad. Bu srada Anadolu'daki direnifl tm hzyla devam ediyor-

du. Sivil halk kahramanca vatan topraklar iin mcadele ediyordu.

Yurdun her yannda cepheler almflt; Yunan iflgaline karfl Ege

Cephesi, Fransz iflgaline karfl Gney Cephesi, Ermeni iflgaline kar-

~ 42 ~



45/253

fl Kuzeydou Cephesi almfl durumdayd.

Mustafa Kemal 16 Mart 1920'de stanbul'un tamamen iflgalin-

den sonra, Ankara'da bir meclis toplamak iin yeni temsilcilerin se-

ilmesini istedi. Bylece tm lkeden gelen halkn temsilcileriyle 23

Nisan 1920'de Trkiye Byk Millet Meclisi ald. Mustafa Kemal,

milleti temsil etmesi iin 110 delegenin oybirlii ile baflkan seildi.

Bylece temelleri atlan yeni Trk Devleti'nin de lideri belli oluyor-

du. Yine Trk Milletinin lm-kalm savaflnn, varolufl-yokolufl

mcadelesinin, yani Kurtulufl Savafl'nn lideri seiliyordu. Kurta-rlmay bekleyen vatan iin mevcut son derece kstl imkanlar an-

cak Mustafa Kemal gibi bir nderin

sorumluluuna verilebilirdi.

Bu geliflmeler karfl-

snda stanbul Hkmeti

bofl durmuyor; Milli M-

cadele'yi engellemek da-

ha dorusu ortadan kal-

drmak iin her yola bafl-

vuruyordu. Bu amala baflta

Mustafa Kemal olmak zere

Milli Mcadele'ye katlanlar idama

mahkum etti. Bu srada dflman iflgali olanca hzyla devam ediyor,

Anadolu'da kan i isyanlar dflmanla gs gse arpflan ma-

halli kuvvetler ve gnlllerin iflini daha da zorlafltryordu. Tmzorluklara ve yetersizliklere ramen Trk Milleti eflitli cephelerde

savaflyor, nemli baflarlara imza atyordu. Bunlardan biri Dou

Cephesi'ydi. 15. Kolordu Komutan Kazm Karabekir komutasnda-

ki kuvvetlerimiz, Ermenilere karfl mcadele vererek 29 Eyll

1920'de Sarkamfl', 30 Ekim 1920'de Kars' iflgalden kurtardlar.

Trklerin tarihe geen savunmas karflsnda aresiz kalan Ermeni-

ler barfl istediler; 2-3 Aralk 1920'de Gmr Antlaflmas imzaland

~ 43 ~

Harun Yahya


46/253

ve bylece Trkiye ile Ermenistan Cumhuriyeti arasndaki savafl

durumuna son verildi. 18 maddeden oluflan bu antlaflma ile Trki-

ye-Ermenistan snr belirlendi ve iki lke arasndaki sorunlar z-

me baland.

Gney Cephesi'nde Franszlar ve onlara destek veren Ermeni-

lerle cesurca savaflan Kuvay Milliye birlikleri, iflgalcileri 12 fiubat1920'de Marafl'tan, 11 Nisan'da ise Urfa'dan kovmay baflardlar. 21

Ekim 1921'de yaplan Ankara Antlaflmas ile iflgal altndaki Adana,

Mersin, Gaziantep gibi flehirlerimiz zgrlne kavufltular. Ayrca

Hatay iin zel bir idare kurularak resmi dilinin Trke olmasna izin

verilecekti. Bylece Fransa Misak- Milli'yi resmen tanmfl oluyordu.

1920 ylnn yaz aylarnda yeni kurulmufl olan Hkmet An-

kara'da ifl baflndayd. flte bu srada Trk Ordusu'nun elinde ol-

~ 44 ~


Yunan askerlerinin gemiyle zmir'e gelifli


47/253

duka yetersiz silah, cephane, ara ve gere olmasn frsat bilen Yu-

nanllar, 22 Haziran 1920'de elinden gelen herfleyi yapan Kuvay

Milliye'yi afltlar; 8 Temmuz'da Bursa'y, 29 Austos'da ise Uflak'

ele geirdiler. Yine bu dnemde stanbul Hkmeti tilaf Devletle-

ri'yle Sevr Antlaflmas'n imzalad. Bylece Babali'deki Hkmet

Trk Milleti'nin yok oluflu anlamna gelen bir kararn altna imzaatarak tarihi bir hata yapt.

Yunanllar Bat'da hzla ilerliyor ve buna karfl blge kuvvetle-

ri yetersiz kalyordu. Bu duruma artk bir son verilmeliydi. Mustafa

Kemal hemen harekete geti ve cephe komutanlar Fevzi akmak

ve smet nn ile biraraya gelerek onlara bulduu zm yolunu

iletti. Bu zm ise dank ve disiplinsiz hareket eden gnlllerin

birlefltirilerek dzenli bir ordunun kurulmasyd.

~ 45 ~

Harun Yahya

Kongrelerden sonra Ankara'ya dnfl


48/253

Kadn, ocuk, gen, ihtiyar demeden oluflturulan milli ordu-

nun ats altnda toplanmay reddeden baz gruplar da olmufltu.

Bunlardan biri nceleri baz baflarlar kazanan, ama sonra kendi ba-

flna hareket eden erkez Ethem ve kardeflleriydi. Onlarn yapt,

milli hkmete karfl bir isyan nitelii taflyordu. Bu yzden sz ko-

nusu durumun ortadan kalkmas iin, 29 Aralk 1920'de Bat Cep-

hesi Komutan smet Bey ile Gney Cephesi Komutan Refet Bey

harekete getiler. Trk kuvvetlerinin srarl takibi zerine erkez

Ethem ve yandafllar nce Gediz'e, daha sonra Simav'a ekilmek zo-

runda kaldlar. Bu kovalamaca lehimize gibi grnse bile aslnda

durum aleyhimize dnebilirdi. nk Trk askerinin cepheden

~ 46 ~


Kurtulufl Savafl'nda mermi hazrlayan kadnlarmz


49/253

uzaklafltn fark eden Yunanllar, doan frsattan faydalanmay

dflnmfl ve 6 Ocak 1921 gn Bursa ve Uflak'tan harekete ge-

mifllerdi. Bylece Trk birliklerini ani bir basknla aflmay, Eskiflehirve Afyon'u alarak Ankara'ya ulaflmay hedefliyorlard.

Ksacas, hem asiler hem de iflgalci Yunan kuvvetlerine karfl

mcadele veriyor, Kurtulufl Savaflmzn en zorlu dnemini yafl-

yorduk. Ayn gnlerde Mustafa Kemal, TBMM'de flu szlerle bafla-

rya olan inancn dile getiriyordu: "Efendiler! Dahilde ve hariteki

dflmanlarmz ister ok, ister az olsun, faaliyetlerinin genifllii ne olursa

olsun, kesin baflar, son baflar meflru bir ama izleyenlerde olacaktr."

~ 47 ~

Harun Yahya

erkez Ethem ve arkadafllar Mustafa Kemal ile beraber


50/253

Birinci ve kinci nn SavafllarBaflgsteren tehlike zerine, Albay smet Bey ve arkadafllar,

hemen erkez Ethem'i brakarak orduyu nn ve Dumlupnar'a

sevk etmeye karar verdiler. Fakat bir sorun vard; Gediz ve Ktah-

ya yreleri ile nn arasndaki 3 gnlk yol daha ksa srede afll-

malyd. nk Yunanllar, bizden daha nce nn'ye ulaflrlarsa

fazla glk ekmeden Eskiflehir'e varacaklard. Dnemin zor flart-

lar iinde nn'ye doru yolculuk bafllad. Bu arada ordunun g-cn arttrmak iin, Ankara'da yeni kurulan 4. Tmen de cepheye

arld.

Bu srada Yunanllar da bofl durmamfl, 8 Ocak 1921 gn iv-

ril ve Pazarck', 9 Ocak sabah da Bilecik ve Bozyk' ele geir-

mifllerdi. Ayn gn leden sonra Yunanllar Bozyk istikametin-

den saldrya getiler; bylece ok fliddetli bir savafl bafllad. Trk

askeri Yunanllarn tm giriflimlerine olaanst karfl koyuyor,

dflmann ilerlemesine frsat vermiyordu. Bylesine bir karfl koyufl

Yunanllarn hi beklemedii bir hareketti. 10 Ocak'ta savafla bizzat

katlan ve bu savafltaki baflarsndan tr soyadn bu savafltan

alan Albay smet Bey ve askerlerimiz, vatann kurtulmas uruna

canlarn ortaya koymaktan ekinmiyorlard. Bu azmin karflsnda

daha fazla duramayan Yunanllar ikinci gnn sonunda geri ekil-

meye karar verdiler. 11 Ocak sabah Bursa'ya doru ekilme hareke-

ti bafllamfl oldu. Mustafa Kemal 11 Ocak 1921'de bir telgraf ekerekBat Cephesi'nin tm subay ve erlerini tebrik etti; kazanlan baflar-

nn kesin zafer iin "hayrl bir bafllang olmasn Allah'tan diledi".

Kazanlan bu zafer Milli Mcadele'nin dnm noktasn tefl-

kil etmifltir. Ayrca daha sonra kazanlacak olan zaferlerin ncs

olmufl, cann difline takan Trk halknn flevk ve heyecann, kur-

tulufl umudunu artrmfltr. Srann kendisine geldiini anlayan

erkez Ethem, ileri harekata geen Trk kuvvetlerinin karflsnda

~ 48 ~



51/253

Harun Yahya

~ 49 ~

Birinci nn Muharebesi'nin krokisi


52/253

~ 50 ~


kinci nn Muharebesi'ne ait kroki


53/253

~ 51 ~

Harun Yahya


54/253


~ 52 ~

dayanamayarak Yunanllara snmfltr. Bylece blgedeki i isyan

da baflaryla bastrlmfl ve tam bir birlik salanmfltr. Tm dnyaordumuzun gcne flahit olmufltur.

Birinci nn, askeri bir zaferle birlikte siyasi bir zaferi de ge-

tirmifltir: Yabanc devletlere artk, Milli Hkmetin gz ard edil-

memesi gereken bir oluflum olduunu gstermifltir. Nitekim tilaf

Devletleri bu zaferin getirdii askeri ve siyasi geliflmeler karflsnda,

1921'in fiubat ayndaki Londra Konferans'na hem stanbul hem de

Ankara Hkmetini davet etmifltir. Bylece, bir anlamda Ankarahkmeti byk devletler tarafndan resmen tannmfltr. Konfe-

ransn hemen ardndan 16 Mart 1921'de Rusya ile Moskova Antlafl-

mas imzalanmfltr. Bu ise, TBMM'nin devletleraras alanda sz sa-

hibi olduunu bir kere daha kantlamfltr.

Yunanllar, kaybettikleri mevzileri ve itibar geri kazanma

midiyle, 23 Mart'ta ayn cephelerden tekrar taarruza getiler. An-

cak ilk savaflta olduu gibi, nn'deki mevzileri geemediler veTrk kuvvetlerinin karfl taarruzu karflsnda 31 Mart 1921'de geri

ekilmeye baflladlar. Yunanllarn 1 Nisan'da ar kayplar vererek

savafl alann terk etmeleriyle, tarihe kinci nn Zaferi olarak ge-

en bir baflar daha kazanld.

Baflkomutan Mustafa KemalZafer inancyla cepheden cepheye koflan Trk askerleri, ksa

bir sre sonra toplanarak harekete geen Yunanllarla tekrar karfl

karflya geldiler. Temmuz aynn bafllarnda, Bat Cephesi'nin eflitli

yerlerinde geen fliddetli arpflmalar srasnda Trk Ordusu zor-

lanmaya bafllamflt. Zira Yunanllar asker says, silah ve cephane

gc asndan Trklere kyasla ok stn konumdaydlar. Bu

avantajlarn iyi deerlendirerek baz blgeleri ele geirdiler. Afyon,

Eskiflehir, Ktahya ve Bilecik dflmanlarca iflgal edildi.


55/253

Bu olumsuz geliflmeler zerine Ankara'da bulunan Mustafa

Kemal, derhal Karacahisar'daki Bat Cephesi Karargah'na geldi.Trk Ordusu'na gre imkanlar ok genifl olan Yunanllara karfl

farkl bir strateji gelifltirmeyi uygun grd ve bunu smet Pafla'ya

bildirdi. Atatrk'e gre, "Orduyu, Eskiflehir'in kuzey ve gneyinde top-

ladktan sonra, dflman ordusuyla araya bir mesafe koymak lazmdr ki,

orduyu derleyip toparlamak ve glendirmek mmkn olabilsin. Bunun

iin Sakarya'nn dousuna kadar ekilmek yerindedir!" Bylece Trk

kuvvetleri Sakarya'nn dousuna kadar ekildiler.Gerekten de bu, verilebilecek en doru karard. nk says

azalan kuvvetlerimizin kendilerinden olduka avantajl durumdaki

Yunan Ordusu'na karfl dayanabilmesi uzun srmeyecekti, ki bu

byk kayplara neden olabilirdi. Ktahya-Eskiflehir Savafllar ola-

rak bilinen geri ekilme ve mcadelede yaklaflk krk bin flehit veril-

di; byk miktarda askeri malzeme ve mhimmat kaybedildi.

Geliflen tehlikeli durum karflsnda baz tedbirler almak gere-kiyordu. rnein Hkmet Merkezi'nin Ankara'dan Kayseri'ye ta-

flnmas dflnlmflt. Ama Trk'n yksek onur ve seciyesi bek-

lenen cevab verdi: "Biz buraya kamaya m geldik, yoksa dflmanla d-

vflmeye mi?" Sonu olarak, milletin temsilcileri kanlarnn son

damlasna kadar savaflma ve sonuna kadar mcadele etme gerekli-

liini savundular; Ankara'nn savunulmas iin yaplmas gereken

alflmalarn hzlandrlmasna karar verdiler.

Mustafa Kemal zafere dair inancn hibir zaman kaybetme-

mifl, her zaman flerefli bir gemifle sahip olan Trk halkn bu ko-

nuda yreklendirmiflti. Dahas ordumuzun belirledii noktada

dflmann yok edilmesi iin geri ekilme hareketinin gerekesini

her frsatta dile getirmiflti. Fakat baz kesimler geri ekilmeyi yenil-

gi olarak kabul edip, Ordumuzun, Meclis'in ve halkn kaypta ol-

duunu sylyorlard. Bunun sonucunda lkede bir tedirginlik

baflgsterince Mustafa Kemal yeni bir giriflimde daha bulundu ve

~ 53 ~

Harun Yahya


56/253

ordunun baflna geti. 5 Austos 1921'de karlan bir kanunla ken-

disine Baflkomutanlk grevi verildi. Mustafa Kemal Pafla ayn gn

Meclis krssnden flu aklamay yapt:

"Efendiler! Zavall milletimizi esir etmek isteyen dflmanlar, Allah'n

yardmyla behemehal malup edeceimize dair olan emniyet ve itima-

dm bir dakika olsun sarslmamfltr. Bu dakikada bu kesin inancm

yksek heyetinize karfl, btn millete karfl ve btn aleme karfl ilan

ederim."

Baflkomutan ayn gn ordu ve millete de bir bildiri yaymlad.

Bu bildiride ise flu cmleler yer alyordu:

"... Bana bu vazifeyi tevdi etmifl olan Meclis ve bu Meclis'te beliren mil-

letin kesin iradesi, hareket tarzmn mihrakn teflkil edecektir. Hibir se-

bep ve suretle deifltirilmesine imkan olmayan bu kesin irade, her ne

olursa olsun dflman ordusunu imha etmek ve btn Yunanistan'n si-

lhl kuvvetlerinden oluflan bu orduyu, anayurdumuzun mukaddes oca-

nda boarak kurtulufla ve bamszla kavuflmaktr."7

Bylece Mustafa Kemal tekrar askeri kimliine kavuflmufl olu-

yordu. Ayrca bu grevle Osmanl'da bir ilki daha gereklefltirmifl

oldu. nk o zamana kadar padiflaha ait olan baflkomutanlk g-

revi, milletin seimiyle halktan birine verilmiflti.

Baflkomutan Mustafa Kemal Pafla'nn liderliinde tarihte efline

az rastlanr bir seferberlik bafllad. Bu yle bir seferberlikti ki, Trk

Milleti ve Ordusu el ele vermifl, neyi varsa ortaya koyarak bir lm-kalm mcadelesine giriflmiflti.

Sakarya Meydan SavaflMustafa Kemal'in Polatl'daki karargaha ulaflt 1921 Austo-

su'nun ortalarnda, Yunanllar, Sakarya'ya doru harekete getiler;

hedefleri Ankara'y ele geirmekti. Getikleri yerdeki birok flehir ve

~ 54 ~



57/253

kasabay iflgal ederek sonunda Sakarya'ya Trk Ordusu'nun karfls-

na gelmifllerdi. Bu savaflta, ngilizler tarafndan her bakmdan des-teklenen Yunanllara karfl, ayanda ark bile olmayan askerlerin,

adafl silahlardan yoksun Trk Halk'nn, srtnda bebeini taflyan

kahraman Trk kadnlarnn verdii mcadele sz konusuydu.

23 Austos 1921'de Yunan Ordusu'nun taarruzu ile Sakarya

Meydan Muharebesi bafllad. Savafl ok etin geiyor, Trk askeri g-

rlmemifl bir baflar sergiliyordu. Kimi zaman top sesleri Ankara'dan

bile duyuluyor, buna karfllk dflman kuvvetleri ar kayplar verdi-rilerek durduruluyordu. Trk kuvvetleri her noktada inancn bir an

olsun kaybetmeden azimle mevzilerini koruyor, ne pahasna olursa

olsun dflmann ilerlemesini engelliyorlard. Baflkomutan'n bu sa-

vafltaki stratejisini yanstan flu szler olduka manidardr:

"Hatt- mdafaa yoktur, sath- mdafaa vardr. O sath btn vatandr.

Vatann her karfl topra, vatandafln kanyla slanmadka terk oluna-

maz. Onun iin, kk byk her birlik bulunduu mevziden atlabilir.Fakat kk, byk her birlik, ilk durabildii noktada, tekrar dflmana

karfl cephe teflkil edip muharebeye devam eder. Yanndaki birliin ekil-

mek zorunda kaldn gren birlikler, ona tabi olamaz. Bulunduu mev-

zide sonuna kadar dayanmaa ve mukavemete mecburdur."

Mustafa Kemal'in bu ifadesini herkes dstur olarak benimse-

di. Savafln ilerledii gnlerde dflman kuvvetleri mevzilerinden

uzaklafltlar. Mustafa Kemal Pafla'nn en baflta istedii fley gerek-

leflmifl, dflman kendi istedii yere doru gelmeye bafllamflt. 10Eyll 1921'de onun plan dorultusunda Trkler karfl saldrya

getiler. Dflman kesin bir yenilgiyle karfl karflya geldi ve bu taar-

ruzla birlikte batya doru ekilmeye bafllad. Elbette bu zaferde

Baflkomutan Mustafa Kemal Pafla'nn mkemmel planlamasnn

yannda, savafln her aflamasna bizzat katlmfl olmasnn pay da

bykt.

Yunanllarn "Byk Yunanistan", Trklerin ise "Vatan lk-

~ 55 ~

Harun Yahya


58/253

~ 56 ~



59/253

~ 57 ~

Harun Yahya

Sakarya Muharebesi'ne ait kroki


60/253

s" iin arpflt savafl tam 22 gn devam ederek 13 Eyll 1921'de

sona erdi. Dflman kuvvetleri byk bir yenilgiye uratldlar. MilliMcadele tarihi iinde bu baflarnn anlam ok bykt. Baflkomu-

tan Mustafa Kemal Pafla, Trkiye Byk Millet Meclisi tarafndan

Mareflal rtbesi ve Gazi nvan ile onurlandrld. Yine askeri alan-

da kazanlan baflar beraberinde siyasi baflary da getirdi. Ekim

aynda Franszlarla Ankara Antlaflmas, Kaf-

kas Cumhuriyetleri ile Kars Antlaflma-

s imzaland. Bylece dflman bir-liklerinin elinde stanbul ve Boaz-

lar ile Gemlik-Eskiflehir-Afyon-iv-

ril-Nazilli genel hattnn bats ile Do-

u Trakya kalmfl oluyordu.

Byk TaarruzBu ar yenilgiden sonra Yunanllar,

Afyon-Eskiflehir hattna kadar geri ekildiler

ve savunmaya getiler. Sahip olduklar bu ge-

nifl hatta kolordular vard ve buradan -

kacak olurlarsa savafl kaybettiklerini kabul et-

mek zorunda kalacaklard. Ama buna pek ihti-

mal vermiyorlard. nk Trk Ordusu'nun za-

ten yetersiz olan kaynaklarnn iyice tkenmesi,kfl mevsiminin olumsuzluklar gibi nedenlerin

Trkleri kanlmaz bir yenilgiye mahkum ede-

ceini dflnyorlard. Bunun tarihi bir yanlg

olduunu anlamalar ise ok uzun srmedi.

Yunanllarn zannnn aksine, Baflko-

mutan Mustafa Kemal taarruz hazrlklarn

hzlandrmflt. Dflmanlar Trk toprakla-


~ 58 ~

Kocatepe'de


61/253

rndan tamamen skp atacak nihai saldrya iliflkin plann byk

bir gizlilikle uyguluyordu. Ancak taarruzun zaman ve ynteminedair hi kimseye bilgi vermiyordu. Onun bu bekleyifli muhalefeti

kzdrmaya bafllamfl, daha neyin beklendii konusunda tartflmala-

ra yol amflt. Oysa Byk Komutan bu srada tm imkanlar bira-

raya getirmek iin aba gsteriyordu. Sonunda 27 Temmuz gecesi

Akflehir'e ard ordu komutanlarna plann aklad; 6 Austos

1922'de ise taarruza hazrlk emrini verdi.

Kalan imkanlar dahilinde btn lke seferber olmasna ra-men Yunanllar her bakmdan stndler. Bir konu hari; Trk'n

sahip olduu yksek manevi g...

Byk Taarruz topularmzn atefliyle 26 Austos 1922'de Ko-

catepe'den bafllad ve ksa srede Afyon-Konya demiryolu hatt bo-

yunca baflaryla geliflti. Bu hattn gneyinden taarruz eden 1. Or-

du'ya Nurettin Pafla, kuzeyinden saldran 2. Ordu'ya ise Yakup fiev-

ki Pafla komuta ediyordu. Svari Kolordusu'nun baflnda Fahrettin(Altay) Pafla bulunuyordu. Genelkurmay Baflkan Fevzi (akmak)

Pafla, Bat Cephesi Komutan smet (nn) Pafla idi. Baflkomutan

Mustafa Kemal Pafla ise Byk Taarruz'u, tartflmasz bir cesaret r-

nei sergileyerek atefl hattndan ynetiyordu.

Yunan kuvvetleri son derece sratli geliflen Trk taarruzunu

beklemiyorlard; flaflknlk iinde geri ekilmeye baflladlar. 27

Austos 1922'de ordumuz Afyon'a girince Yunan Ordusu da Dum-

lupnar'a doru ekilmeye bafllad. Bunun zerine hemen giriflimdebulunun Trk kuvvetleri 30 Austos'ta Dumlupnar'da 200.000 as-

kerden oluflan Yunan Ordusu'nu kuflatma altna aldlar. Dflmanla-

rn kayplar byk oldu. Ayn gece Ktahya da dflman iflgalinden

kurtarld.

Tm bu geliflmelerin ardndan dflman ile Trk kuvvetleri

arasnda amansz bir kovalamaca bafllad. Baflkomutan, 1 Eyll

1922'de flu emri veriyordu: "Ordular! lk hedefiniz Akdenizdir, ileri!"

~ 59 ~

Harun Yahya


62/253

Bu emri alan Trk askeri, 1 Eyll'de Uflak', 2 Eyll'de Eskifle-

hir'i, 3 Eyll'de Nazilli, Simav, Salihli, Alaflehir ve Grdes'i, 6 Ey-

ll'de Balkesir ve Bilecik'i, 7 Eyll'de Aydn', 8 Eyll'de de Mani-

sa'y kurtardlar. Bu srada 1. Yunan Ordusu Komutan General Tri-

kopis ile 2. Yunan Ordusu Komutan General Diyenis ve baz yk-

sek rtbeli Yunan subaylar esir dfltler. Trk kuvvetleri en sonun-

da 9 Eyll 1922'de zmir'i dflman iflgalinden kurtardlar ve kesin

zafer salanmfl oldu.

Bu zaferle dflmann btn mitleri yklmfl, Trk'n yksek

manevi gc ve zekas tm dnya tarafndan bir kere daha anlafll-

mfl oldu. Bu baflary krkleyen ise, Mustafa Kemal baflta olmak

zere aziz Trk Milleti'nin "Kaytsz flartsz bamsz yeni bir Trk

Devleti" istei oldu.

Trk Milleti artk yeni bir dneme adm atyordu. 11 Ekim

1922'de tilaf Devletleri'yle Mudanya Mtarekesi imzaland ve si-

lahlar brakld; Trk ve Yunan kuvvetleri arasndaki arpflmalara

son verildi. Yunanllar Edirne ve Dou Trakya'dan vazgetiler. s-

tanbul ve Boazlar baz flartlarla idaremize brakld.


~ 60 ~

Trk Ordusu zmir'e giriyor (9 Eyll 1922)


63/253

26 Austos 1922 Harekat'na ait kroki

Harun Yahya

~ 61 ~


64/253

Lozan Barfl KonferansTrkiye Byk Millet Meclisi'nce alnan bir kararla 1 Kasm

1922'de saltanat ile hilafet birbirinden ayrld ve saltanat kaldrld.

Bundan byle, Atatrk'n ifadesiyle, "Milletin saltanat ve hakimiyet

makam yalnz ve ancak Trkiye Byk Millet Meclisi olacakt." Bu

nemli geliflmenin ardndan 20 Kasm 1922'de Lozan Konferans

topland. Lozan'da yaplan sadece bir barfl antlaflmas deildi; bu-

rada Trk Milleti ile dnemin byk devletleri arasnda gemifltengelen anlaflmazlklar da bir karara balanacakt. Birka ay srecek

olan grflmelere TBMM'yi temsilen smet Pafla katlyordu. En so-

nunda 24 Temmuz 1923'te imzalanan, bir nsz, befl blm ve 143

maddeden oluflan antlaflma ile bamsz Trk Devleti'nin varl

btn dnyaca onaylanmfl oldu.

Bu antlaflmada yeni snrlarmz flyle belirlenmifltir: Gneyde

Ankara Antlaflmas'nda belirlenen snrlar kabul edilmifl; fakat Irak

snr sorunu zlemeyip, 9 ay sonraya braklmfltr. Bat snr ola-

rak Meri Nehri kabul edilmifl; Karaaa ve evresi, Ege Denizi'nde

Bozcaada ve mroz Trkiye'ye braklmfltr. Yunanllarn elinde ka-

lan Anadolu kysna yakn adalar ise, askersiz hale getirilmifltir.

Aznlklarn himayesi konusundaki geliflmelere gelince, Trk

tebaasndan saylan gayrimslimlerin kanun ve hukuk dzeni

nnde eflitlii salanmfltr. Bylece Patrikhanelerin eflitsizlik ve

adaletsizlie yol aan yetkileri ortadan kaldrlmfltr.Lozan Konferans'nda karara balanan nemli dier bir konu

ise kapitlasyonlara iliflkindir. Osmanl miras olan kapitlasyonlar

kaldrlmfl ve bylece yeni Trk Devleti ar bir ykten kurtulmufl-

tur.

Lozan Barfl Antlaflmas Trk tarihinin nemli dnm noktala-

rndan biridir. Bylece Kurtulufl Savafl'nda elde edilenler ve Trk

Milleti'nin haklar gvence altna alnmfltr. Savafl alannda kazan-

~ 62 ~



65/253

lan baflarlar diplomasi alannda teyit edilmifltir. Atatrk'n deyi-

fliyle Lozan Antlaflmas, "Trk Milleti aleyhine asrlardan beri hazrlan-

mfl ve Sevr Antlaflmas'yla tamamland zannedilmifl byk bir suikas-

tn yklfln ifade eden bir vesikadr... Bu sebeple Osmanl devrine ait ta-

rihte benzeri grlmemifl bir siyasi zafer eseridir."

Dier taraftan Lozan Antlaflmas dnya barflna da byk

hizmet etmifltir. Zira stratejik adan dnyann en scak blgelerin-

den birinde, uzun yllar boyunca barfl ve gvenlik ortamn ayakta

tutmak bu sayede mmkn olmufltur.

~ 63 ~

Harun Yahya

smet nn'nn Lozan dnfl


66/253

zmir ktisat KongresiAtatrk'n byk nem verdii zmir ktisat Kongresi, 1135

delege ile 17 fiubat-4 Mart 1923 tarihleri arasnda topland. zmir k-

tisat Kongresi'nde Yeni Trkiye'nin ekonomik sorunlar tartflld ve

zm nerileri gzden geirildi. Ayrca, Lozan'da devam edilmesi

istenen kapitlasyonlarn ve dier ayrcalklarn kabul edilemeyece-

i dile getirildi. Bu kritik devrede, ekonomik sorunlar dzenlemek

iin kararlar alan zmir ktisat Kongresi'nin bafllca amac, savafllar-dan yorgun kan halka ve ekonomiye yn verilmesi ve yurdun kal-

knmas iin yaplmas gerekenlerin belirlenmesiydi. Bu kongrenin

sonunda, oybirlii ile Misak- ktisadi kabul edildi; Atatrk'n gs-

terdii hedefler dorultusunda modern ve kalknmfl bir Trkiye

iin canla baflla alflmaya baflland. Kongrede ;

Hammaddesi yurt iinde olan endstri kollarnn kurulmasna,

zel giriflimcilerin desteklenmesine,

Yatrmclara kredi salayacak bankalarn kurulmasna,

Gnlk tketim mallarna ncelik verilmesine,

nemli kurulufllarn millilefltirilmesine,

Sanayii teflvik edici yasalarn karlmas, zellikle gmrk tari-

felerinin milli sanayiin kalknma ihtiyalarna gre deifltirilmesine,

Yerli mallarn karada ve denizde ucuz tarife ile taflnmasna,

Sanayi bankas kurulmasna karar verildi.

Trkiye Cumhuriyeti'nin Kurucusu Atatrk13 Ekim 1923'de Ankara, Trkiye Byk Millet Meclisi karary-

la, Trkiye Devleti'nin Hkmet Merkezi oldu. Artk ynetime ismi-

nin verilmesinin zaman gelmiflti. Sonunda 29 Ekim 1923 akflam, ya-

plan bir anayasa deifliklii ile Cumhuriyet ilan edildi. Yaplan de-

ifliklikler 364 numaral kanunda flyle belirtiliyordu:

~ 64 ~



67/253

Harun Yahya

~ 65 ~


68/253

Madde 1) Hakimiyet kaytsz flartsz milletindir. dare usul

halkn kendi ynetimini bizzat ve fiili olarak idare etmesine daya-nr. Trkiye Devleti'nin hkmet flekli Cumhuriyet'tir.

Madde 4) Trkiye Devleti, TBMM tarafndan idare olunur.Meclis hkmeti meydana getiren bakanlklar, bakanlar kuruluvastasyla idare eder.

Madde 10) Trkiye Cumhurbaflkan, TBMM genel kurulu ta-rafndan ve kendi yeleri arasndan bir seim dnemi iin seilir.

Bu grev, yeni cumhurbaflkannn seimine kadar devam eder. Tek-rar seilmek mmkndr.

Madde 11) Trkiye Cumhurbaflkan, devletin baflkandr. Bu s-fatla gerek grldke meclise ve bakanlar kuruluna baflkanlk eder.

Madde 12) Baflbakan, cumhurbaflkan tarafndan ve meclisyeleri arasndan seilir. Dier bakanlar, baflbakan tarafndan yinemeclis yeleri arasndan seildikten sonra, bakanlar kurulu cum-hurbaflkan tarafndan meclisin onayna sunulur. Meclis toplant

halinde deil ise, onaylama meclisin toplanmasna braklr.Milletvekilleri Cumhuriyet'in ilann ayakta alkfllayarak ve

"Yaflasn Cumhuriyet!" fleklinde duygularn ifade ederek kutladlar.Hemen ardndan Cumhurbaflkanl seimi yapld ve Ankara Mil-letvekili Mustafa Kemal Pafla, oy birlii ile Trkiye Cumhuriye-ti'nin ilk cumhurbaflkan seildi. lk kabine smet Pafla tarafndankuruldu ve Meclis Baflkanlna da Fethi Bey (Okyar) getirildi.

TBMM'nin 1921 tarihli ilk anayasas sadece 3 yl yrrlktekalabildi. nk nemli eksiklikleri vard ve yetersizdi. Bu sebepleyeni anayasa hazrlklarna giriflildi ve Cumhuriyet dneminin ilkanayasas, 20 Nisan 1924'de TBMM'de byk bir ounlukla kabuledildi. Bu anayasa gler birlii esasna dayandrld. 105 madde-den olufluyordu; siyasi partilerin kurulmasna ve dolaysyla de-mokrasiye akt; klasik hak ve zgrlklere yer veriyordu. 1924Anayasas zaman iinde yaplan deifliklik ve dzenlemelerle aa

uygun bir hale getirildi.

~ 66 ~



69/253

nklap ve Reformcu AtatrkCumhuriyet'in ilannn ardndan, yine Mustafa Kemal'in n-

derliinde, devlet rgt ve toplum ynetiminin de adafl anlayfl

ile uyumlu duruma getirilmesi iin byk inklaplar gereklefltiril-

mifltir. Daha sonra ayrntlaryla iflleyeceimiz inklaplarn isimleri-

ni burada ksaca belirtelim:

I. Siyasi Alanda Yaplan nklaplar:

1- Saltanatn Kaldrlmas (1 Kasm 1922)

2- Cumhuriyet'in lan (29 Ekim 1923)

3- Halifeliin Kaldrlmas (3 Mart 1924)

II. Sosyal Hayatn Dzenlenmesi:

1- fiapka Kanunu (25 Kasm 1925)

2- Tekke ve Zaviyelerle Trbelerin Kapatlmas ve Trbedar-

lklar ile Birtakm nvanlarn Kaldrlmas (30 Kasm 1925)

3- Milletleraras Saat ve Takvim Hakkndaki KanunlarnKabul (26 Aralk 1925)

4- Milletleraras Rakamlarn Kabul (20 Mays 1928)

5- llerin Deifltirilmesi (1 Nisan 1931)

6- Lakap ve nvanlarn Kaldrlmas (26 Kasm 1934)

7- Klk-Kyafet Deifliklii (3 Aralk 1934)

8- Soyad Kanunu (21 Haziran 1934)9- Mustafa Kemal'e Atatrk Soyad Verilmesi (24 Kasm 1934)

10- Kadnlarn Medeni ve Siyasi Haklara Kavuflmalar:

a) Medeni Kanun'la salanan haklar (17 fiubat 1926)

b) Belediye seimlerinde kadnlara seme ve seilme hakktanyan kanunun kabul (3 Nisan 1930)

c) Anayasa'da yaplan deiflikliklerle kadnlara milletvekili

seme ve seilme hakknn tannmas (5 Aralk 1934)

~ 67 ~

Harun Yahya


70/253

III. Hukuk Alannda Yaplan nklaplar:1- fieriye Mahkemeleri'nin Kaldrlmas ve Yeni MahkemelerTeflkilat'nn Kurulmas Kanunu (8 Nisan 1924)

2- Trk Medeni ve Borlar Kanunu (17 fiubat 1926)

3- Ceza Kanunu (1926)

4- Hukuk Muhakemeleri Usul Kanunu (1927)

5- Ceza Muhakemeleri Usul Kanunu (1929)

6- cra ve flas Kanunu (1932)7- Kara ve Deniz Ticareti Kanunu (1926, 1929)

IV. Eitim ve Kltr Alannda Yaplan nklaplar:

1- Tevhid-i Tedrisat (retimin Birlefltirilmesi) Kanunu

(3 Mart 1924)

2- Yeni Trk Harflerinin Kabul (1 Kasm 1928)

3- Trk Tarihi Tetkik Cemiyeti'nin Kuruluflu (12 Nisan 1931)

Cemiyet daha sonra Trk Tarih Kurumu adn almfltr.

(3 Ekim 1935)

4- Trk Dili Tetkik Cemiyeti'nin Kuruluflu (12 Temmuz 1932)

Cemiyet daha sonra Trk Dil Kurumu adn almfltr.

(24 Austos 1936)

5- stanbul Darlfnunu'nun kapatlmasna, Milli Eitim

Bakanlnca yeni bir niversite kurulmasna dair kanun.

(31 Mays 1933) stanbul niversitesi 18 Kasm 1933 gnretime almfltr.

Ne var ki, Trk Milleti'ni adafl uygarlk seviyesine taflyan

bu geliflmeler karflsnda, saylar az da olsa baz muhalif gruplar

ortaya kmfltr. Hatta Byk nder'e suikast girifliminde buluna-

cak kadar ileri gitmifllerse de baflarl olamamfllardr. Trk Milleti

tek bir vcut olarak Mustafa Kemal Atatrk'n yannda yer almfl;

gerek kendisine gerekse inklaplarna gnlden destek vermifltir.

~ 68 ~



71/253

Mustafa Kemal Atatrk, bir taraftan da Milli Mcadele'yi ve

Trkiye Cumhuriyeti'nin kuruluflunu anlatan Nutuk adl eserini ka-leme almfl ve bunu 1927 ylnda, Parti Kongresi'nde alt gn sren

unutulmaz bir sylevle okumufltur. Bilim adamlar ve uzmanlarn

ortak kanaatiyle, "Deerli tahlil ve tenkitlerle dolu olan bu eser,

Trk tarihinin olduu kadar Trk edebiyatnn da lmez eserleri

arasnda yerini almfltr."

Cumhuriyet Dnemi'nde Dfl SiyasetTrkiye Cumhuriyeti Devleti'nin kurulmasyla, devlet olma-

nn temel zelliklerinden biri olan, devletleraras iliflkiler dnemi

bafllar.

24 Temmuz 1923 ylnda imzalanan Lozan Barfl Antlaflmas

sonras antlaflma salanamayan ve ilerde zlmek zere aksayan

ynlerin dzeltilmesi iin bir dizi alflmalar yaplr. Bu konularnbafllcalar;

Musul SorunuMondros Mtarekesi gereince savaflan birliklerin bulunduk-

lar yerlerde kalmas hkmne ngiliz birlikleri uymayarak ve m-

tareke kararlarn hie sayarak haksz bir flekilde Musul'u iflgal

ederler. flgal sonras Musul'da yaflayan taraflar dahi Ankara Hk-

meti'ne destek vererek tutumlarn belirtmifllerdir.8

Byk nder Mustafa Kemal Atatrk 1920 tarihli Musul me-

selesi hakknda Meclis'te yapmfl olduu yukardaki konuflmayla

konunun nemini flyle belirtmifltir:

"Hep kabul ettiimiz esaslardan birisi ve belki birincisi olan hudut me-

selesi tayin ve tespit edilirken, hudud-u millmiz, skenderun'un cenu-

bundan geer, flarka doru uzanarak Musul'u, Sleymaniye'yi, Ker-

kk' ihtiva eder. flte hudud-u millmiz budur dedik!"9

~ 69 ~

Harun Yahya


72/253

Lozan grflmeleri ok etin tartflmalarla gemesine ramen,

bu konuda mutabakat salanamaz ve grflmeler ileri bir tarihe er-telenir. Konunun Millet Meclisi'nde tartfllmas da fliddetli olur ve

Trkiye'nin ierisinde bulunduu durum ve muhtemel bir ngiliz

savafl tehlikesine karfllk meselenin zmne erteleme karar -

kar. "Musul meselesinin hallini muharebeye girmemek iin bir sene son-

raya talik etmek demek, ondan sarf- nazar etmek demek deildir. Belki, bu-

nun istihsali iin daha kuvvetli olabileceimiz bir zamana intizardr...

Musul meselesini bugnden halledeceiz, ordumuzu yrteceiz, bugn

~ 70 ~


lk Baflbakan smet nn ile beraber


73/253

alacaz dersek; bu mmkndr. Musul'u gayet kolaylkla alabiliriz. Fakat

Musul'u aldmz mteakip muharebenin hemen hitam bulacana kaniolamayz."10

Trkiye'nin ngiltere tarafndan itildii zmszlk proble-

mi ve ngiltere'nin Milletler Cemiyeti zerindeki etkisi sebebiyle, 5

Haziran 1926 ylnda Misak- Milli snrlar iinde kabul edilen Mu-

sul'u ok istememize ramen snrlarmzn dflnda brakarak bu-

gnk snrlar kabul etmifl olduk.

Trk-Yunan liflkileri

Bu iliflkilerin en nemli konusu Kurtulufl Savafl srasnda heriki devlet snr iinde kalan karfllkl aznlklarn mbadelesidir.

Dnemin flartlar ve Yunanistan'n ifli zora sokmas neticesinde du-

rum bir ara bozulur olsa da, Trkiye'nin hakl istekleri ve ortaya

koyduu kararl tutum neticesinde Bat Trakya'daki Trklerle, s-

tanbul'daki Rumlar mbadelenin dflnda tutularak 30 Ekim 1930

ylnda yaplan antlaflmayla birlikte grfl birliine varlr.

~ 71 ~

Harun Yahya

Trk Yunan mbadelesi


74/253

Boazlar SorunuKaradeniz'e kys bulunan lkelerin dnya denizleri ile ba-lantsn salayan stanbul ve anakkale Boazlar nemli bir yer

teflkil etmektedir. Osmanl mparatorluu'nun I. Dnya Savafl'nda

yenilmesi sonucu Boazlar dflman devletleri tarafndan iflgal edi-

lir. Sevr Antlaflmas hkmlerince Boazlar silahszlandrlacak, sa-

vafl srasnda dier devletlerin savafl gemilerine ak olacak ve Bo-

azlar'n ynetimi ise Osmanl Devleti'nin iinde olmad bir dev-

letler aras komisyona braklacakt.

Lozan grflmelerinde de dayattrlan ve Trkiye'nin aleyhi-

ne olacak flartlar sonucunda Boazlar sorunu tam bir zme ka-

vuflturulamaz.

Yaklaflan Dnya Savafl yllarnda dnya siyasetinin iine gir-

mifl olduu tehlikeli hal Boazlar sorununu tekrar gndeme getirir.

20 Temmuz 1936 ylnda svire'nin Montreux flehrinde yaplan ant-

laflmayla Lozan da Boazlar iin konulan btn maddeler iptal edi-lerek, Boazlar'n savunma hakk tamamen Trkiye Cumhuriyeti

Devleti'ne geer. Bu flartlar ksaca; Trkiye'nin tarafsz kald bir

savaflta, savaflan taraflarn savafl gemileri Boazlar' kullanamaya-

cak, eer savafl tehlikesi varsa ya da savafl karsa Boazlar' istedi-

i gibi kullanacaktr, fleklinde belirtilmifltir.11

Hatay Sorunu20 Ekim 1920 tarihinde imzalanan Ankara Antlaflmas hkm-

leri gereince Franszlarla yaplan savafl sona ermifl, skenderun ve

Hatay'a zel stat verilerek snr izilmiflti. Fakat Fransa'nn artan

siyasi bunalm neticesinde Suriye ile bir antlaflma yapmas, sken-

derun ve Hatay'n bamszl tehlikeye dflmfl oluyordu.

Trkiye'nin hakl ve srarl tavrlar neticesinde ngiltere'nin

~ 72 ~



75/253

arabuluculuu ile 24 Ekim 1937 ylnda Fransa'yla imzalanan ant-

laflma ile Hatay'a Suriye'den ayr yar-bamsz bir devlet stats

tannarak n almfl oldu. Fakat uygulama aflamasnda Fransa ifl-

leri ardan alarak geciktirmeye alflt. Atatrk Franszlarn bu

gayri-siyasi hareketine karfllk gney snrlarmza bir seyahat d-

zenleyip, konuya olan hassasiyetini ve ilgisini gstererek ordumu-

zu denetlemesi Franszlarn bu hareketlerine son verdirdi.

Bafllayan siyasi bunalm ve savafl sebebiyle Fransa'nn Trkiye

ile iliflkilerini dzeltmek ve arttrmak istemesi neticesinde 23 Hazi-

ran 1939 ylnda yaplan antlaflmayla Milli Misak snrlar iirisinde

bulunan Hatay, Trkiye Cumhuriyeti Devleti'ne katlarak, Ata-

trk'n istei gereklefltirilmifl oldu.

Milletler Meclisi'ne Kabul:

Trkiye kurduu yeni devlet ve yapt antlaflmalarla kendinidnya siyasetinde gstermeye bafllad.

1930'lu yllarda Avrupa devletlerinin kendi aralarndaki grup-

laflmalar yine kendi barfllarnn tehlikeye girmesine neden oldu.

Avrupal devletler, kilit lke durumuna ykselen Trkiye'yi kendi

aralarnda grmek istediler. Sonuta Trkiye 6 Temmuz 1932 yln-

da yaplan bir antlaflmayla Milletler Meclisi'ne kabul edildi.

Balkan AntantGerek Trkiye'nin gerek Trkiye'ye komflu lkelerin gvenli-

inin salanmas amacyla, sz konusu lkeler olan Yunanistan,

Romanya ve Yugoslavya'nn katlmyla 9 fiubat 1934 tarihinde Bal-

kan Antant imzaland.

~ 73 ~

Harun Yahya


76/253

Sadabat PaktYaklaflan savafl tehlikesine, zellikle de talya tehdidine karfl,

Trkiye, ran, Irak ve Afganistan tarafndan, kendi snrlarn koru-

ma, ortak karlarda ortak hareket etme ve saldrmazlk prensipleri

gz nnde bulundurularak, 8 Temmuz 1937 tarihinde Tahran'daki

Sadabat Saray'nda Sadabat Pakt imzaland.

Trkiye Cumhuriyeti Antlaflmalar (1923-1938)Byk nder Atatrk, lkesinin gelecei, gvenlii ve mede-

ni devletler arasnda yerini alabilmesi iin, zor zamanlarda yaplan

bu antlaflmalarla dfl siyasetteki yolu tespit ederek, lkemizi bizlere

emanet etmifltir.

~ 74 ~


Yugoslavya Kral ile birlikte


77/253

~ 75 ~

Harun Yahya

ran fiah Rza Pehlevi ile beraber

rdn Kral Abdullah ile birlikte


78/253

24 Temmuz 1923Lozan Barfl imzaland.10 Aralk 1923Trkiye Cumhuriyeti ile AvusturyaHkmeti arasnda Ankara'da DostlukAntlaflmas imzaland.15 Aralk 1923Trkiye ile Arnavutluk arasnda ka-met Mukavelesi imzaland.

15 Aralk 1923Trkiye-Macaristan Dostluk Antlaflma-s stanbul'da imzaland.28 Ocak 1924Trkiye-Avusturya Dostluk, Ticaret vekamet Antlaflmalar stanbul'da imza-land.31 Mays 1924Trkiye Cumhuriyeti ile sve Kraliye-

ti arasnda Dostluk Antlaflmas imza-land.4 Austos 1924Lozan Antlaflmas yrrle girdi.21 Eyll 1924Samsun-arflamba Demiryolu'nun te-meli Cumhurbaflkan Mustafa KemalAtatrk tarafndan atld. Gazi Musta-fa Kemal, trende yapt konuflmada

'Bu memlekete iki fley gerek: Yol veokul.' dedi.27 Eyll 1924Trkiye-spanya Dostluk AntlaflmasAnkara'da imzaland.11 Ekim 1924Trkiye-ekoslavakya Dostluk Antlafl-mas Ankara'da imzaland.

1 Aralk 1924Trkiye ile Estonya arasnda DostlukAntlaflmas imzaland.9 Aralk 1924Trkiye-Finlandiya Dostluk Antlaflma-s imzala

Ataturk Ansiklopedisi 1 Cilt 2b Tr

Documents

Transcript of Ataturk Ansiklopedisi 1 Cilt 2b Tr