08.02.2015 ATAELK Dkm

http://www.atacelik.com/model.html 1/3

ANASAYFA FRMA PROFL RNLERMZ NSAN KAYNAKLARI RTBAT DKMBLGS

Kum Dkm Model Tasarmnda Dikkat Edilecek Hususlar

a- malat (Konstrksiyon) resmi en iyi biimde okunarak modelin hatasz yaplmas salanmaldr. Dkm parasnn ltaml ve salkl kalplanabilmesi modelin l tamlna ve teknolojik kurallara gre yaplmasna baldr.b- Modelci ekonomik kalplama metodunu bulmak ve buna gre almak zorundadr.Modeli basit ve ksa zamanda yapacakekilde tasarlamaldr.c- Modeli elde veya makinede kalplayacak eleman kalifiye olmasa bile hatasz kalplayabilecei bir ekildedzenlenmelidir. d- Kalp dzenlenmesi yle olmaldr' ki ergimi maden yaplm kalp iine kolaylkla aksn ve hatasz katlasn.e- Dkmden sonra kalp ierisinde hava boluu ve curuf kalmayacak ekilde dizayn edilmelidir.1- Mala yzeyi seimi: Mala yzeyi:Kalbn ayrlma yzeyine mala yzeyi denir. Mala yzeyi kalbn alarak modelin kalbn ierisinden kmasntemin eder. Mala yzeyinin modelin hatasz kalplanmasn temin edecek yzeyden veya yzeylerden seilmesine dikkatedilmelidir. Ayrca mala yzeyi seiminde parann ekli kalplama teknii ile kalplama saysnn' da nemi byktr.

2- Kalplama says: Az sayda kalplanacak modeller genellikle ahap malzemelerden ve el iilii ile kalplanacak tarzda yaplr. Model enhatasz ve en ekonomik kalplamay salayacak tarzda mala yzeyi seilir ve gerekiyorsa model mala yzeyinden paralyaplr.ok sayda kalplanacak modeller (seri retim modelleri) genellikle plakaya bir veya birden fazla model balanarak eldeveya kalplama makinelerinde kalplanrlar. Bu modeller genellikle metal veya polimer malzemelerden yaplrlar, plakalarise kontrplak, alminyum veya dkme demirden yaplrlar.

3-Kalplanma ekli: Modeller yaplrken kalplama yapacak dkmhanenin teknik imkanlar ve kalplanma teknolojisi gznnde bulundurulmaldr.a- Elde kalplama: Modellerin metal veya yine modelcinin yapt derecelerle kum ile kalplanma ilemidir. Genelliklekupol veya indiksiyon ocaklarnda ergitilen maden kum kalplara dklr.b-Makinede kalplama: Plakalara balanm seri retim modellerinin standard derecelerle normal basnl kalplamamakineleri ile kalplanmas ilemidir. Bu ilem yksek basnl kalplama makineleri ile daha seri ve hatasz olarak yaplr.Dizamatik sistemle alan dkmhanelerde kalplanma ilemi son derece hzl ve hatasz olur.

Model ilaveleri: 1- Eim: Modelin kalplandktan sonra kalb bozmadan kalbn ierisinden karlabilmesi iin mala yzeyine dik olanyzeylere verilen adr.bu a tek yzeylere verildiinde eim karlkl (silindirik) yzeylere verildiinde koniklik adini alr.Modele trl eim verilebilir bunlar: 1-Art Eim: Eim as veya % miktar modelin zerine fazlalk olarak verilir. 2- Eksi eim:As veya % miktar model lsnden eksilterek verilir. 3- Ortalama eim: Model yzeyine yksekliin yarsnda ilave yarsndan sonra eksilterek verilir.

Eim ve koniklikler DIN e gre standard olup tabloda gsterilmitir

Model eimleri:

YKSEKLK

(mm)

EM

(Derece)

YKSEKLK

(mm)

EM

(mm)

10'a kadar 3 250'ye kadar 1,5

15'e kadar 2 320'ye kadar 2

30'a kadar 1.30 500'e kadar 3

50'ye kadar 1 800'e kadar 4,5

80'e kadar 0.45 1200'e kadar 7

180'e kadar 0.30 2000'e kadar 11

4000'e kadar 21

Eimlerin yarar ve zararlar: Modele verilen ar eim parann resme gre eklini bozar ayrca parann yerindealmasna engel olabilecei dnlmelidir. Modele az verilen eim ise modelim kumdan kmasn glendireceindendolay fazla takalamaya ihtiya gsterir bu ar takalama l deiikliine yol aar.ekme: Kalba yksek sda dklen maden souma esnasnda hacimce klmeye maruz kalr buna ekme denir.ekmeyi llerde meydana gelen klme ve ktlede meydana gelen klme olmak zere ikiye ayrabiliriz. Hermalzemenin ekme oran farkldr bu oran % olarak 100 mm de .....mm cinsinden ilave edilir. rnein dkme demir %1eker dolaysyla modeli yaparken lleri %1 byk yapmamz gerekir.

Baz metallerin ekme miktarlar:

DKM GEREC EKME (%) OLABLECEK SAPMA DEER

Dkme demirler:

Lamel grafitliKresel grafitli TavlanmamKresel grafitli tavlanm

1.01.20.5

0.5...0.30.8...20.0...0.8

elik dkmSert mangan elii

2.02.3

1.5...252.3...2.8

Temper dkm:

Beyaz temper dkm (GTW)Siyah temper dkm (GTS)

1.60.5

1.0...20.0...15

Alminyum dkm alamlar 1.2 1.0...1.5

Magnezyum dkm alamlar 1.2 1.0...1.5

Bakr dkmler (Eloktrolit)Bakr kalay alam (Bronz)Bakr inko alam (Pirin)Bakr inko kalay alam (Kzl dkm)

1.91.51.21.3

1.5...2.10.8...2.00.8...1.80.8...1.6

http://www.atacelik.com/mailto:atacelik@atacelik.comhttp://www.atacelik.com/index.htmlhttp://www.atacelik.com/firma.htmlhttp://www.atacelik.com/dokum.htmlhttp://www.atacelik.com/hr.htmlhttp://www.atacelik.com/dokumhane.htmlhttp://www.atacelik.com/teknik_bilgi.htmlhttp://www.atacelik.com/teknik_bilgi.html

08.02.2015 ATAELK Dkm

http://www.atacelik.com/model.html 2/3

zel Pirin Dkm (Cu-Zn-Mn-Fe-Al) 2.0 1.8...2.3

ok gereli alminyum bronzuinko dkm alamlar

2.11.3

1.9...2.31.1...1.5

Beyaz metal (kurun-kalay) 0.5 0.4...0.6

ekmeye etki eden faktrler:a) Parann ekli: nce ve dz paralar en byk deerde ekmelerle kar karyadr, girintili kntl ve kark ekilliparalarda ekme daha az olur.b) Parann kalnlklar: Kaln bir paradaki ekme ince paraya gre daha az olur; fakat i boluklar veya ince kesitlerdeatlamalar grlebilir. Bunlar besleyici koymak veya model konstrksyonunda kesit dzenlemeleri ile ortadankaldrlabilir.c) Kalbn ekli: Maal kalplarda ekme daha az oranda grlebilir.

3-Yolluk ve besleyiciler: Potann azndan dklen ergiyik madenin kalp boluuna dolmasn salayan yola yolluk denir.Yolluk sistemi be paradan meydana gelir.1-Dik yolluk: Potadan dklen madenin sakin olarak curufluk ve memelere aktlmas iin kullanlr.2- Diplik: Madenin kalp dibinden kum koparmasn ve turbulans nlemek amacyla kullanlr.3- Memeler: Madenin kalba veya besleyiciye aktarlmasn salar. 4- Curufluk: Madenin curuflarnn tutulduu boluklara curufluk denir.5- Besleyici:Kalptaki kaln kesitleri nlemek amacyla kullanlr.

Yolluk sisteminin zellikleri:1- Sistem maden ile gelen ve madenin dalm srasnda ortaya kan curuf, tortu, kalp kumu vs. tutacak ve kalbabunlardan arnm temiz madenin girmesini salayacak nlemleri iermelidir.2- Sistem dkm verimini artrmal ve scaklk dalm yaratmaldr.3- Yolluk sistemi kalplanmas kolay ve arlk asndan ekonomik olmaldr.4- Sv maden ak sakin, sabit debili ve en alt seviyede trblansl olmaldr bylece kalp gazlarnn sv madendeemilmesi, madenin oksitlenmesi ve kalbn erozyonu nlenmi olur.5-Sv maden kalp boluuna katlamaya balamadan dolmaldr.

4-leme Paylar: a- Tanm:leme yzeyi ve ileme pay imalat resmi zerinde belirtilen iaret o yzeyin dkmden kt gibi deildkmden sonra zel bir ilemeye tabi olacan gsterir. Bu yzeylere ileme yzeyleri denir. leme pay: lenecek yzeylere yzey llerine ve kalitesine bal olarak modele verilen fazlala ileme pay denir.

Dkme demirler iin standard ileme paylar:

300 e

kadar

300-600

aras

600-1000

aras

1000-1500

aras

1500-2000

aras

2000-3000

aras

D ksmSilindirik ksm

2.5

3

3

5

5

7

6

8

8

10

10

12

st ksm

Uzunluk Yan Ksm

Alt Ksm

4~5

3~5

2.5~5

5~7

6~7

4~5

7~10

6~7

5~6

10~12

7~9

6~7

12~15

9~11

7~9

15~20

11~15

9~12

Dkme elikler standard tesviye paylar

MAX. UZUNLUK

(mm)

EN AZ (mm) ORTALAMA (mm)

Alt ksm Yan ksm st ksm Alt ksm Yan ksm st ksm

100 mm.ye kadar

100-200

200-400

400-800

800-1600

1600-3150

3150-6300

3

3.5

5

7

9

12

15

4

4.5

6

8

11

14

17

6

6.5

8

10

13

16

19

4

4.5

6

8

11

13

16

5

5.5

7

9

12

15

18

7

8

10

12

16

20

25

leme kolaylklar: lemeyi kolaylatrmak iin alnan nlemlerin amac:1- in tezgaha balanmasn kolaylatrmak a) iki punta arasnda tur edecek silindirik paralarn eik ksmlarna tezgahabalanabilmeleri ve punta havalar alabilmesi iin knt paralar eklenir.b) gen veya kresel biimli paralarn tezgaha balanabilmeleri iin ayaklar veya kulaklareklenmelidir.2- Baz ilemlerin devamn salamak (delme, raybalama ve di ama gibi)3- Tezgaha balanmas g ve pahalya mal olacak ilerin balanmasn kolaylatrmakamacyla ilenecek yzeyleri bir araya toplamak.4- Kk paralarn dklmesini ve ilenmesini kolaylatrmak iin sonradan ayrma ileminiuygulamak zere bir araya getirmektir.

leme payna etki eden faktrler: 1- Dklecek malzemenin cinsi: Dklecek malzeme dkme demir veya elik ise ya kalplara dkm sonucunda yzeysert olur. Yzeyin sert tabakasnn altndan ileme yapmak gerekeceinden en az 3 mm.ileme pay vermek gerekir.2- lenecek yzeylerin bykl: lenecek yzeyler el takmlar ile ilenecekse yzeylere 2 mm. leme vermek yeterliolabilir byk yzeyler ilenecekse bu yzeyin dkmden sonra deforme olaca dikkate alnarak 8~12 mm ileme payverilebilir.3- Makine veya elde yaplmas: El takm ile ilenecek yzeylere ileme pay az verilir; makinede ilenecek yzeylereyzeyin ilenme hassasiyeti gz nne alnarak 3 mm. Veya daha fazla ileme pay verilebilir.

Dkm gere sembolleri: GG, GGL- TS:DDL (DIN 1691) Lamel grafitli dkme demir: Genellikle makine gvdelerinin yapmnda kullanlr, ar ykekme ve basmaya kar mukavimdir fakat ani darbelere kar krlgandr.GGG-DDK- TS:DDK (DIN 1693) Kresel grafitli dkme denir: Ani darbelere kar mukavimdir, esnektir ve krlganlkzellii azdr tavlanm ve tavlanmam olarak kullanlr.Dkme elik: Ergime derecesi 1450 derecedir, modelcilikte seri kalplanan maa sandklarnn yapmnda, vakummodellerinin yapmnda, kokil dkm kalplarnn yapmnda ve kopya modellerinde kullanlr.

Takalama: Modellerin kum kalp ierisinden karlabilmeleri amacyla yaplan ilemdir. Modele balanan takalamademirine taklan takalama ubuuna eitli ynlerden vurularak kalp boluu geniletilebilir.-Ar takalama kalpta l deiikliine yol aaca iin tercih edilmez.Az takalamada ise model skk olaca iin karlrken kum kalb krabilir ve kalp bozulabilir.

MAALI MODELLERDESTANDARD ALT VE STMAA BAI LLER

ST MAA BAI ALT MAA BAID D2 H D D2 H25 22 20 25 24 3030 27 25 30 29 3535 32 25 35 34 4040 37 25 40 39 4545 42 30 45 44 5050 47 30 50 49 5055 52 35 55 54 5560 57 35 60 59 6065 62 40 65 64 60

08.02.2015 ATAELK Dkm

http://www.atacelik.com/model.html 3/3

70 67 40 70 69 6075 72 40 75 74 6080 77 40 80 79 60

Anasayfa | Firma Profili | rnlerimiz | nsan Kaynaklar | rtibat

Copyright 2000 , Ataelik Dkmhanesi. Design by A.O.K

http://www.atacelik.com/index.htmlhttp://www.atacelik.com/firma.htmlhttp://www.atacelik.com/dokum.htmlhttp://www.atacelik.com/hr.htmlhttp://www.atacelik.com/dokumhane.htmlhttp://www.oygar.com/