TOPTONEat the

Üst yönetim, yönetim kurulları ve denetim komitelerine yönetişim ile ilgilikonularda özet bilgilerSayı 68 | Haziran 2014

TONE AT THE TOP | Haziran 2014

1

BİR ETİK KÜLTÜRÜNÜ SÜRDÜRMEKGüçlü bir etik kültür, örgüt içinde ve dışında beklentileri

açıkça karşılayan kabul edilebilir yürütme ve iyi yönetişim

için temel bir zorunluluktur. Bununla birlikte, etik davranış,

etik kodlardan çok daha fazlasını kapsamaktadır. Denetim

komitesi, bir örgütün kültürünün kendi davranış kurallarıyla

aynı hizada olmasında; davranışların en üstten en alta kadar

tutarlı olmasında ve kurumsal değerlerin örgütün genelinde

ses bulmasında hayati bir rol oynar. Fakat denetim komitesi

örgüt hakkında bilgi almak için en çok hesap verme

durumunda olan üst yönetime dayandığı/güvendiği hallerde

o örgütün etik kültürünü gerçekten anlamak zor olabilir.

KPMG’nin 2014 Küresel Denetim Komitesi Anketi’ne

göre, denetim komitelerinin yaklaşık % 90’ı CEO, CFO ve

diğer üst düzey çalışanlarla sık sık gayriresmi iletişim

kurarak şirketlerinin tarzı ve etik kültürünü algılıyor.

Sadece % 45’i C-takımının (CEO, CFO gibi) altındaki

çalışanlarla etkileşime giriyor ve % 26’sı çalışan anketleri

yapıyor. Gerçekten de üst yönetimin bakış açısına aşırı

güvenme istenilmeyen riskler yaratabilir.

Tone at the Top’ın bu sayısında, donanımlı profesyoneller,

denetim komitelerinin bu riski azaltmalarına yardımcı olacak

ve örgütün etik kültürünü arttıracak beş ipucu sunmaktadır.

1 Net Beklentiler OluşturunEthisphere Enstitüsü’nün yıllık dünyanın en etik

şirketleri listesinde yer alan bir gıda ve ilaç perakendecisi

olan Safeway Inc. Şirketinde İç Denetim Yöneticisi (CAE)

olan John Lewis, denetim komitesinin bir yönetişim

çerçevesi olmalıdır, diyor. Safeway’in yönetişim çerçevesi

altta yatay yönetim, ortada yönetim kurulu ve yönetici

kadro ve en üstte hissedarlar olmak üzere bir piramite

benziyor. Safeway’in yönetişim modeli şeffaflık ve

iletişim, ölçme ve hesap verme ve iç ve dış denetimin

kontrol güçleri tarafından sarılmış durumda.

Lewis’e göre, Safeway etik riskine herhangi bir riske

yaklaştığı gibi yaklaşıyor. Lewis, “Çerçevenin içinde

iletişim mekanizmalarının -hile ve suistimal raporlama

eşiği ve bir ihbar hattı- yerinde olduğundan emin olmak

istersiniz.” demektedir. Rüşvet karşıtlığı ve yozlaşma,

kumar, müşteri mahremiyeti, rekabetçi haber alma ve

para aklama dikkate alınması gereken tüm bileşenleri

oluşturmaktadır, ifadesinde bulunmaktadır.

Lewis, hangi politika ve prosedürlerin yerleşik olduğuna

ve risk yönetim programının nasıl yürütülmesi gerektiğine

TONE AT THE TOP | Haziran 2014

ilişkin olarak, kurumsal bir yönetişim çerçevesinde nelerin

dikkate alınması gerektiğini keşfetmek için iç denetimin

en iyi uygulamaları geniş bir gözden geçirmesini tavsiye

etmektedir.

İç denetim, en iyi uygulamalara dayanan bir kurumsal

yönetişim çerçevesinin geliştirilmesi için tavsiyelerde

bulunarak değerli girdiler sağlayabilir. İç denetim aynı

zamanda, programı desteklemek için olması gereken şirket

içi resmi politika ve prosedürleri belirleyebilir ve risk

yönetim programının hayata geçirilmesi hakkında

tavsiyelerde bulunabilir.

2 Orta seviyedeki tarzı kontrol edinKurumsal Direktörler Ulusal Derneği’nin yönetici

direktörü ve Finans Direktörü (CFO) olan Peter Gleason,

orta kademe yöneticileri işin içine katarak ve çalışan

anketlerini ve ihbar raporlarını gözden geçirerek

C-takımının ötesine ulaşmaları konusunda denetim

komitelerini teşvik etmektedir. Oluşan izlere ve

anormalliklere bakarak, denetim komiteleri şirkette daha

yakın denetim dikkati isteyen alanları açığa çıkarabilirler.

“Peter Gleason, “Çalışan dönüş oranları gibi istatistiklere

bakarak başlayabilirsiniz” tavsiyesinde bulunuyor ve

devam ediyor: “Eğer düzenli olarak işten ayrılan çok sayıda

orta seviye yöneticileriniz varsa, o zaman bu insanların

üstündeki seviyede olan ve insanların gelişmesine izin

vermeyen bir sorunla karşı karşıya olabilirsiniz.”

Şirkette tüm yöneticilerle ve çalışanlarla konuşmak,

denetim komitesi üyelerinin örgütü, faaliyetlerini ve

insanlarını bütünsel anlamalarını sağlayabilir. Pek çok

durumda, tarzı belirleyen çalışanın doğrudan bağlı olduğu

yöneticisidir. Çalışanlar yöneticilerinin yönlendirmesine

göre hareket ederler. Bu nedenle, orta seviye, örgütün etik

dokusundaki yırtıkların işaretlerini aramak için iyi bir

yerdir.

3 Etiği bir öncelik haline getirinÜst yöneticiler, etik davranışı ve üst seviyedeki tarzı

bir öncelik haline getirmelidirler. Bu hem sözde hem de

özde olan bir benimseyi gerektirir. Çalışanlar tarz ve

eylemler arasındaki ince farklılıkları dahi fark ederler. Etik

Kaynak Merkezi’ne göre, misilleme korkusu, çalışanlarca

sorunların dile getirilmemesinin bir numaralı sebebidir.

Basitçe, bağımsız olarak izlenen, isimsiz bir ihbar hattı

kurmanın ötesinde, üst yöneticiler çalışanların sorularını

ve endişelerini dile getirirken kendilerini emniyette

hissedecekleri açık-kapı politikası olan çalışma ortamını

sürekli olarak desteklemelidirler.

Denetim komiteleri üst yönetim tarafından belirlenen etik

tarzı etkilemek için eşsiz bir konumdadırlar ve bunu da

kendileri etik davranış modeli olarak yapabilirler. Genel

Müdür (CEO) ve üst seviye yöneticilerin hesap vermesine

dayanan ve yönetim kurulundan ve denetim

komitesinden kaynaklanan güçlü bir etik kültür, üstte doğru

tarzın yerleşmesine hizmet edecektir. Üstteki dürüstlük

ortada güçlü bir tarzı cesaretlendirir ve destekler; bu da

sonuç olarak sağlam ve samimi bir etik kültürü yükseltir.

Kanada Sayıştay Başkanlığı’nın kıdemli müdürü Bruce

Sloan “Denetim komitelerinin cevaplanmasını istedikleri

ve aradıkları şeylere ilişkin bir soru listesi olmalıdır” diyor

ve ekliyor: “Örgütün şirketiçi resmi bir etik ve değerler

politikası var mı? Bir etik önderi var mı? Çalışanlara

düzenli etik eğitimi veriliyor mu? İnsanlar değerler ve etik

hakkında düzenli olarak konuşuyorlar mı? Bu tür şeyler

sağlıklı bir etik kültürünün vekilleridir.”

4 Davranış kurallarını kuvvetlendirin ve teşvik edin

Doğruya doğru: davranış kuralları bir örgütün her

seviyesinde uygulanmalı ve kuvvetlendirilmelidir. İstisnalar

olamaz. Özel muameleyi andıran herhangi bir şey çalışan

moralini zayıflatabilir ve başka istisnalara mazeret olmaya

hizmet edebilir. Bir kere gedik açıldığında çalışan

güveninin yeniden tesisi zor olabilir.

“Bir etik yöneticisi olarak ben yöneticilerin eylemleri

karşısında sıkça hayal kırıklığına uğradım.” diye hatırlıyor

eski bir ombudsman ve etik ve uyum yöneticisi çalışanı

olan Catherine Henry. “İşler sorunsuz biçimde yürürken

söylediklerini yaparlar; ancak çıkacak sonuçta kişisel bir

payları varsa, çoğu kez doğru şeyi yapacak cesaretten

yoksun oluyorlar.”

2

TONE AT THE TOP | Haziran 2014

Sıra etiği ve dürüstlüğü desteklemeye geldiğinde, bu

durum, ceza kabilinden olmak zorunda değildir. Etiği teşvik

ederek ve şirket değerlerini destekleyerek ve özendirerek

bir anahtar başarı göstergesi haline getirerek, şirketler kendi

etik ve uyum girişimlerini külfetten marka standardına

yükseltebilirler. Örneğin, üst düzey örgütlerde, şirket

liderleri bir kişinin dürüstlüğünün şirketin esas değerlerinin

parlayan bir yıldızı olduğu durumları öne çıkarırlar.

5 İç denetime bakışEtik Kaynak Merkezi’nin 2014 Ulusal İş Etiği

Anketi’ne göre, kötü yönetimin nedeni çoğunlukla herhangi

bir yönetim sorumluluğu taşıyan kişilere atfedilmektedir.

Üstelik, bu kötü yönetim vakalarının yaklaşık dörtte biri üst

düzey yönetim tarafından gerçekleştirilmektedir.

Denetim komiteleri, örgütün etik kültürünü değerlendirmek

ve tarafsızca raporlayabilmek için ilave bir gözetim

mekanızması olarak gerekli eğitime ve bağımsızlığa

sahip iç denetim fonksiyonlarından faydalanabilirler.

Gerçekten de iç denetim etikle ilgili amaçları, programları

ve faaliyetlerin tasarımını, uygulanmasını ve etkililiğini

değerlendirmede anahtar bir rol oynayabilir.

Denetim yönetmeliği, iç denetimin örgütün günlük işlerine

kendi doğasından gelen aşinalığı ile birleştiğinde, iç

denetçileri etik kültürü daha sağlam ve güzel idare edilen

değerlendirme arayışında olan denetim komiteleri için

özellikle değerli hale getirmektedir.

Etiğe yatırım yapmakEtiği ve uyumu bir öncelik haline getirerek, orta seviyenin

tarzını kontrol etmek için C-takımının ötesine bakarak,

örneklerle liderlik ederek ve iç denetim kaynaklarını

etkili kullanarak, denetim komitesi üyeleri denetledikleri

şirketlerdeki etik iklimi daha fazla anlayabilirler. Çünkü,

üstteki tarz, güçlü bir etik kültürü ve bu ikisini destekleyen

değerler, etkili bir risk ve kontrol çevresi için asli

önemdedir. Bu yönde biraz daha fazla çaba ile yönetim

kurulları ve denetim komiteleri işlerini uzun vadede daha

iyi yapacaklardır.

3

Denetim Komitelerinin Sorması Gereken Sorular

■ Kurumdaki tüm seviyelerden bilgi topluyor muyuz?

■ En son ne zaman ihbar hattımız ve ilgili politikalarımız ve prosedürlerimiz hakkında bir değerlendirme aldık?

■ İç denetim planı şirket kültürünün ve etik risklerin incelenmesini içeriyor mu?

■ Örgütün şirket içi resmi bir etik politikası var mı ve çalışanlar uygun şekilde eğitildiler mi?

■ İç Denetim Yöneticisinin (İDY) şirketin etik, kültür ve değerleri hakkında görüşlerini paylaşmasını istedik mi?

? ?

Hızlı Anket SorusuKurumunuz etik kararlarının nasıl verilmesi gerektiği hususunda eğitim veriyor mu?

Cevaplamak için aşağıdaki sayfayı ziyaret ediniz ve diğerlerinin cevaplarını görünüz.

www.theiia.org/goto/quickpoll

247 Maitland Ave. Altamonte Springs, FL 32701-4201 USA

TOPTONEat the

TONE AT THE TOP | Haziran 2014

IIA HakkındaInstitute of Internal Auditors (Uluslararası İç Denetçiler Enstitüsü) 190 ülkede 180.000 üyesi bulunan küresel bir mesleki birliktir. IIA, iç denetim mesleğinin savunucusu, uluslar arası standartların düzenleyicisi, baş araştırmacı ve eğiticisidir. www.globaliia.org

Ücretsiz Abonelik Ücretsiz abonelik için;

www.globaliia.org/Tone-at-the-Top sitesini ziyaret ediniz ya da +1-407-937-1111 numarasını arayınız.

Okuyucu Görüşleri tone@theiia.org adresine görüş ve yorumlarınızı gönderiniz.

İçerik Danışma Kurulu Üst yönetim ve yönetim kurullarındaki deneyimleriyle birlikte, aşağıda belirtiler saygıdeğer uzmanlar, bu yayının içeriğine doğrudan katkı sağlamaktadırlar.

Martin M. Coyne II Nancy A. Eckl Michele J. Hooper Kenton J. Sicchitano

Uluslararası İç Denetçiler Enstitüsünün (Institute of Internal Auditors Inc., ‘’ IIA ‘’ ) Telif Hakkı © 2013 kesinlikle saklıdır. IIA isminin veya logosunun çoğaltılmasında ABD federal

ticari marka tescil sembolü olan ® kullanılacaktır. Bu materyalin hiçbir kısmı IIA tarafından öncesinde yazılı izin verilmeksizin çoğaltılamaz.

Değiştirildiği onaylanmadıkça tüm maddi yönlerden orijinali ile aynı olan bu çevirinin yayınlanması için telif hakkı sahibi olan Uluslararası İç Denetçiler Enstitüsü ( Institute

of Internal Auditors Inc. , ‘’ IIA ‘’ ) 247 Maitland Avenue, Altamonte Springs, Florida 32701-4201, ABD isimli kurumdan izin alınmıştır. Bu belgenin hiçbir kısmı IIA tarafından

öncesinde yazılı izin verilmeksizin çoğaltılamaz, bir geri alma sisteminde depolanamaz, veya hiçbir formda veya elektronik, mekanik, fotokopi, kaydetme veya başka bir şekilde

hiçbir suretle aktarılamaz.

İşbu belge Türkiye İç Denetim Enstitüsü tarafından 15/06/2014 tarihinde çevrilmiştir.

*574 Yanıt esas alınmıştır. Katılımcılara yalnızca bir yanıt seçme hakkı tanınmıştır.

Hızlı AnketSonuçları: Kurumunuzun üçüncü taraf (taşeron) riskleri üzerinde yeterince durduğundan ne kadar eminsiniz?

HİÇ EMİN DEĞİLİM BİRAZ EMİNİM TAMAMEN EMİNİM

%39 %53 %8