ACT A

IN COMPENDIUM OPPORTUNE REDACTAET ILLUSTRATASTUDIO ET CURA

PETRI AVANZINI ROMANI PRESBYTERIP H I L O S O P H I A E , THEOLOGIAE ET UTRIUSQUE I U R I S DOCTORIS SEU Acta iuridica et soleniniora ex Supremo Romano Pontifice immediate dimanantia: acta inter ea quae publici fieri possunt iuris, sive sint Decreta, sive Instructiones, sive Responsa, et alia huiusmodi: praesertim vero Causarum expositiones et resolutiones ex variis EE. Cardinalium Sacris Congregationibus, ad ecclesiastici iuris accuratam intelligentiam et observantiam conferentes, in compendium diligenti studia redactae: alia denique iuridica, quibus opportune illustrantur quae in expositis actis vel difficultatem parere possint, vel ad vigentis iuris notitiam ulterius conducant: in utilitatem eorum, qui in Ecclesiae legibus studiose dignoscendis, et in regimine christiani gregis, vel in calenda Domini vinea sedulo adlaborant

EDITIO

V. E S T E R E O T Y P A

ROMAETYPIS STEEEOTYPIS EX OFFICINA S. C. DE PROPAGANDA FIDE MDCCCLXXIIIus proprietatis vindicabitur

Reprinted with the permission of Libreria Editrice Vaticana JOHNSON REPRINT CORPORATION I l i Fifth Avenue, New York, N. Y. 10003 JOHNSON REPRINT COMPANY LTD. Berkeley Square House, London, W. 1

First reprinting, 1968, Johnson Reprint Corporation Printed in the United States of America

PROGRAMMA

Cum inter multiplices ephemerides una plane d e s i t , quae latine exarata solummodo insistat referendis utiliter ecclesiasticis Romanae Sedis actis, quae et referri queant et in plurium utilitatem cedant, cumque huiusmodi opus, consiliis i n i t i s , perutile esse noverimus; conscribere arbitrati sumus ad libelli formam hanc ephemeridem, quae quidem haud multa et otiosa, sed scitu dignissima, ex sapientibus Apostolicae Sedis actis contineat, et acta quae ratione materiae implexa sint, ita exhibeat, ut perexiguo labore intelligi possint ab Ecclesiasticis viris, qui Ecclesiae ministeriis assidue vacant. Nemo enim ignorat qui paulisper in Romana Curia sit versatus, ex ingenti negotiorum mole quae iugiter Romae expediuntur, plurima esse quae utpote fidelium conscientiam attingentia, vel aliis ex causis, secreta omnino m a n e n t ; proindeque huiusmodi acta, neque cognosci posse, neque referri. Plura insuper alia haberi quae licet publici fiant vel fieri possint iuris; tamen si in ephemeride scientifica cuiusmodi est praesens, exponerent u r , vix utilitatem aliquam legenti afferrent. Illorum enim interest haec acta noscere, propter quos peculiariter expediuntur. Verum praeter haec, habentur et alia, quae dum sapientem Sanctae Sedis praxim commostrant, vigens Ecclesiae ius manifestant

4

PROGRAMMA

et illustrant, cuiusmodi praesertim sunt authenticae dubiorum resolutiones quae per Sacras Emorum Cardinalium Congregationes fieri solent. Acta itaque selecta huius classis, praecipue referre intendimus. Crebro porro contingit , ut inter huiusmodi acta , talia reperiantur, quae propter suam prolixam materiem integra in ephemeride exponi nequirent, nec utiliter referrentur. Accidit enim saepe, ut quaestio ex sese non admodum implexa, ex documentis t a m e n , quae ad factum controversum demonstrandum hinc inde d e d u c u n t u r , ex copiosis defensorum a^egationibus, quibus ad trutinam quaestiones sive iuris sive facti revocantur, in magnam molem concrescat. Ad haec itaque declinanda incommoda, in referendis huius generis actis, hanc methodum sequi censuimus. Initio, quaestionis factum, diligenti s t u d i o , compendiose exponemus ; ita tamen , ut nec claritati , multoque minus facti veritati praeiudicium afferatur. Facto ita enarrato, compendiose pariter praecipua adiicientur defensionum capita , quae disputari contigerit, sive ex Officio, idest per respectivae Secretariae Praepositum, aliumve a S. tribunali deputatum; sive per Advocatorum defensiones, adiectis ad calcem dubiorum form u l i s , et authentica eorumdem solutione a respectiva S. Congregatione lata. Post haec omnia, pro re n a t a , haud omittemus legendum animos paulisper veluti excitare, ad nonnulla singillatim animadvertenda , sive theoretica, quae principium aliquod iuris illus t r e n t , sive practica quae regularem procedendi modum in similibus causis respiciant. Insuper, cum non raro contingat, ut causae ipsae, quaedam iuris placita solummodo indicata contineant, quantum ad scopum in causa attingendum sufficiat, quae notissima generatim non s u n t , et ceteroquin scitu utilia, ea ulterius exponere curabimus in adnotationibus causis ipsis adiectis ; quod si haec nimis amplam exigere videantur explanationem, eorum expositio in libelli %m> ad appendicis instar fiet, in qua etiam paullo fusiori ea-

PROGRAMMA

5

iamo de eo agemus, quod consentaneum actis in libello expositis, vel alibi exponendis, esse iudicabimus. Quocumque autem modo huiusmodi acta exponentur, illud constanter observabimus, videlicet : in actis quae a S. Sede publicata et promulgata non fuerint, omnia vera personarum et locorum nomina penitus subducentur, fictis nominibus illis opportune subrogatis, vel etiam alphabeticis uteris, *quae neque initiales sint eorumdem locorum et personarum, quae in actis referendis occurrunt: solliciti dumtaxat de exponenda facti specie, eo fere modo quoad hanc r e m , quo casus morales proponi solent. Satis enim est, ut dies et annus indicetur, titulus et forma, sub quibus acta prodierunt, et respectiva S. Congregatio, ut ea pro opportunitate possint allegari. Haec quidem de actis, quae ex variis Emorum Cardinalium Congregationibus prodeunt. Solemniora autem acta, quae immediate dimanant a Supremo Romano Pontifice, quamvis per publicas ephemerides satis ubique divulgentur: tamen ea praesertim, quae circa ecclesiasticum *us versantur, referre in hac ephemeride haud omittemus. Maxime enim interest, haec acta simul collecta h a b e r e , ut cum opportuna occasio sese offerat, ea statim valeant reperiri. Paucis itaque quae promittimus, sequenti veluti schemate colliges.A C T A EX IIS DECERPTA

QUAE APUD SANCTAM SEDEM GERUNTURIN COMPENDIUM OPPORTUNE REDACTA ET ILLUSTRATA SEU

Acta iuridica et solemniora ex Supremo Romano Pontifice immediate dimanantia: acta inter ea quae publici fieri possunt iuris, sive sint Decreta, sive Instructiones, sive Responsa, et alia huiusmodi; praesertim vero Causarum expositiones et re-

6

PROGRAMMA

solutiones, ex variis E E . Cardinalium Sacris Congregationi bus, ad ecclesiastici iuris accuratam intelligentiam et obser vantiam conferentes, in compendium diligenti studio redactae: alia denique iuridica, quibus opportune illustrantur quae in ex positis actis vel difficultatem parere possint, vel ad vigentis iuris notitiam ulterius conducant : i n u t i l i t a t e m e o r u m q u i in Ecclesiae legibus studiose dignoscendis, et in r e g i m i n e c h r i s t i a n i g r e g i s , vel in colenda Domini vinea sedulo adlaborant. Neque volumus silentio praeterire, ne quis in errorem induc a t u r , hoc q-ualecumque opus nulla publica auctoritate fulciri. Quamvis enim acta quae referentur, ex sese auctoritatem habeant si originalibus sint conformia (J), et quamvis diligenti studio curaturi s i m u s , ea vel concinnare, vel ex integro referre, prout eorum feret natura : tamen in hoc opere relata, non aliam sibi poterunt fidem auctoritatemque vindicare, praeter eam quae tribui solet iisdem , cum in privatis auctorum operibus reperiuntur.( l ) De auctoritate qua gaudent acta disceptatio. SS. Congregationum suo loco habebitur

7

X S, CONGREGATIONE CONCILII TRIDENTINI INTERPRETUM.VISITATIONIS SS LIMINUM W22 Febr. 1862. Sess. 22. Decret, de obser. in Sacri/. Miss.

Compendium Facti. Episcopus A in relatione status suae Dioecesis ad S. Sedem transmissa, haec exposuit: Ducentae cir1) citer Paroeciae in hac Dioecesi e x t a n t , quae aliam filialem y sibi adnexam habent, in qua Parochus diebus dominicis et * festis per annum secundam Missam celebrat : et circa hanc )) consuetudinem diversa dubia suboriuntur, super quibus decla rationem necessariam a S. Congregatione humiliter expostulo. Et primum animadvertere debeo, quod fidelium numerus iuxta - has ecclesias commorantium valde varius est : in aliquibus sunt quinque vel decem, in aliis ducenti, imo et sexcenti. Di stantia a matrice, modo ad milliarium non attingit, modo sunt y duo tria aut quatuor milliaria. Valde difficile foret , etiam - post exquisitam investigationem, definire utrum hae ecclesiae nunc filiales, fuerint aliquando ecclesiae matrices, seu verae paroeciae. Quatuor proinde dubia proponebat S. Concilii Congregationi, quae antequam solverentur, rogatus est Episcopus, ut magis praecise referret de omnimoda deficientia Sacerdotum ac mediorum, quibus per alium celebrari posset in filialibus ecclesiis ; et utrum ecclesiae modo filiales nuncupatae, dotem aliquam seu congruam distinctam a matrice haberent, perquisitis actis Curiae ac SS. Visitationum. A t , quae relata s u n t , sufficientia non erant ad integram quaestionem singillatim definiendam, quae ingentem paroeciarum numerum complectebatur. Relatum enim est de magna et generica presbiterorum deficientia, eorumque redituum paupertate, qui dum prius ex decimis alebantur, deinde his subtractis, assignata est pro quolibet parocho certa pensio, indipendenter omnino a populorum n u m e r o , vel parochiarum( i ) Hoc titulo indicari solent causae SEU d u b i a , quae S. Congregationi Coniii I I solvenda ab Episcopis proponunt tur, quando exhibent relationem status siuie Dioecesis S. Sedi.

8

DE MISSAE ITERAT. ET APPLICAT.

quas juilibet regit. Concinnata itaque fuerunt Episcopi dubiaprouti infra scribuntur.Disceptatio Syuontica.QUOAD MISSAE ITERATIONEM. E x officio, haec praecipua capita iuris proponebantur S. Congregationi. Praemissa nempe notione historica disciplinae, quae successive hanc missarum iterationem moderata est, allegabatur caput 3 de celebrat, missar. in quo ita sanxit Innocentius III. Excepto die Nativitatis Dominicae, nisi causa necessitatis suadeat, sufficit Sacerdoti semel in die unam Missam solummodo celebrare. Ubi verbum sufficit, non convenientiam aliquam commendat, sed verum praeceptum continet, ceu etiam docuit Benedict. XIV. in Const. Declarasti nobis. Quaenam porro debeat esse necessitas ab Innocentio indicata, licet disputaverint de ea Doctores, hodie, praesertim post hanc Benedicti XIV. Constitutionem, illa est (subiungebatur) qua reperitur presbiter qui duas habeat paroecias, et in alterutram nequeat. Populus convenire, nec alius habeatur presbiter praeter P a r o c h u m , qui missam possit celebrare. Et similis reputatur etiam casus, quo Parochus etsi non praesit duabus paroeciis, tamen vel duos regat inter se dissitos populos, quorum unus ob magnam locorum distantiam assistere non possit Parocho celebranti, vel etiam si una sit Ecclesia, quae universum Populum simul capere non possit. Extra huiusmodi necessitatis c a s u s , neque consuet u d o , etsi vetustissima, suffragari potest Missarum iterationi, ut S. C. C. in Dertusen. 20 Augusti 1768, et alibi censuit. Adnotabatur vero in facto, quod licet haberetur generica presbiterorum deficientia, tamen ex ea argui non poterat vera necessitas in qualibet paroecia.

Caeterum observabatur, distantiam Ecclesiarum quae filiales nuncupabantur, a Parochiali Ecclesia ab uno circiter lapide usque ad tria et quatuor passuum millia protendi: et fideles in multis Ecclesiis usque ad biscentum et sexcentum ascendere, quamvis in nonnullis non nisi quinque vel decem tantum reperiantur. Ob quas peculiares circumstantias, exponebatur responsio S. C. in casu non absimili, proposito per Summaria precum die 12 Ianuarii 1847 in Lingonen. In eo enim pariter agebatur I. de consuetudine qua nonnulli animarum Pastores Missam i t e r

DE MISSAE ITERAT ET APPLICAT.

9

rabant eodem die ; II. aderat quaedam Communitas uno circiter lapide a Parochiali Ecclesia separata constans viginti circiter personis. Et S. C. respondit: Scribatur Episcopo ut concedat bis Missam celebrandi licentiam, quatenus eae circumstantiae, et praecisae necessitatis casus concurrant, quos Benedict. XIV. in sua Const. Declarasti nobis, requirit; in casu vero quem idem orator proponit, (seu in secundo casu) licentiam esse conce dendam. QUANDO APPLICANDA NON EST SECUNDA MISSA PRO POPULO. Quod attinet vero ad applicationem secundae Missae pro populo, afferebatur Resolutio S. C. C. in Lucen, applicationis Missarum 12 Martii 1774 in qua proposito dubio : An Parochi duabus Ecclesiis parochiali libus praepositi , teneantur Dominicis aliisque Festis diebus Missam in unaquaque Ecclesia, sive per* se sive per alios, app l i c a r e pro populo in casu responsum prodiit: Affirmative, exceptis tantum parochiis unitis unione plenaria et extinctiva, et scribatur Episcopo iuxta instructionem. Instructio vero continebat : S. Congregationem - nunquam dubitasse, quod Parochi teneantur applicationi supradictae Missae pro populo singulis diebus Dominicis et Festis in unaquaque ex Ecclesiis Parochialibus, quae vel aeque principaliter, vel subiective coniunctae sunt atque incorporatae; cum applicatio unius tantummodo Missae pro populo, locum habeat in iis parochialibus, quae invicem adeo unitae et coniunctae atque incorporatae sunt, ut ex duabus una prorsus cum extinctione tituli alterius evaserit.In praesenti autem facto quamvis ex deductis non poterat certo determinari natura unionis, a n i m a d v e r t e b a m tamen non deesse indicia, quae videbantur excludere plenariam et extinctivam unionem. Caeterum subiungebatur, si Parochi iterare Missam deber e n t , non ratione duplicis Paroeciae, sed solummodo ratione necessitatis, quamvis secundam Missam ad libitum applicare possent, nullam tamen pro hac celebratione recipere posse eleemosynam; quod dici etiam debet de quolibet Sacerdote qui nullam habeat animarum curam, ceu omissis ceteris, definitum fuit in Cameracen. Missae pro Populo 25 Sef mb. 1858.t>

10

DE MISSAE ITERAT. ET APPLICA T cerdote. Ut autem menti fundatorum, quantum fieri p o t e s t , 3) satisfiat, Parochi obtenta binandi facultate, diebus dominicis et festis, binam dicunt Missam, Sacrum matutinale et Sacrum }) summum pro populo, et in utroque Sacro traditur homilia * sive instructio cathechetica, pro quo peculiari labore sive in dustria, Parochi hucusque ex eiusmodi fundationibus certam percipiunt remunerationem. Sunt et alii Parochi, qui diebus dominicis et festis binam dicunt Missam, partim in ecclesiis v parochialibus, partim in filialibus, quia necessitas moralis id D exigit. Non pauci Parochi ad ecclesias dissitas, per vias aspe r a s , tempore aestus frigoris et nivis tendunt, qui infra sa enim simul tradunt doctrinam christianam. Quaeritur igitur: I. Utrum Parochi qui, ut menti fundatoi> rum fiat satis, diebus dominicis et festis, binam dicunt Mis(1) Summaria precum est quaedam dicendi formula penes S.Congregationem Concilii adhibita, qua indicatur non agi de aliquo gravi dubio formiter s o l v e n d o , v e l de causa contentiosa: (haec enim alia forma pertractantur quae dicitur in Folio, quorum exempla habes in antecedenti et sequenti causa ) sed agi t a n t u m m o d o de precibus Romanae Sedi exhibitis, vel ad leve dubium solvendum, vel ut plerumque contingit ad gratiam obtinend a m , quae involvit aliquam difficultatem, puta circa existentiam causarum quae gratiae concessionem suadeant, vel n o n ; sive circa modum quo exaudiri preces mereantur. Cum summarie haec exponantur et pertractentur, ideo ria precum. Huiusmodi dicuntur summaquaestiunculae

non multis abhinc annis typis traduntur; antea enim Secretarius supplices hos l i bellos in S. Congregatione voce exponebat.Cum citantur huiusmodi causae,oportet adiungere per summaria precum ut a ceteris distinguantur.

ii

ELEEMOSYNAE MISSARUM.

d

sam, et pro fundatoribus Primissariarum applicant, salarium ex fundo Primissariarum, pro peculiari labore, percipere possint. IL Utrum Parochi qui, pro necessitate circumstantiarum, diebus dominicis et festis, sive in Ecclesia parochiali, sive filiali dis> sita, bis celebrant, tradita simul doctrina christiana, pro poculiari labore et industria, certum salarium annuum a parochiae nis oblatum, percipere valeant. Disceptatio optica.

EA QUAE OBSTABANT AFFIRMATIONI. Animadvertebatur ex officio, vetitum esse Parochis binandi facultate donatis, pro secunda Missa eleemosynam recipere, ceu S. C. C. definivit in cit. Cameracen. Missae pro Populo, et pluries alibi decrevit praesertim in Vintimilien. 19 Decembris 1835. Imo ad rem afferebatur responsio quaedam S. G. data in Brixien, die 3 Martii 1855 per sum. precum. Consuetudo enim invaluerat in ea dioecesi, ut a quibusdam piis Sodalitiis aut Praefectis fabricae ecclesiae, retribueretur Parocho p e culiaris eleemosyna pro Missa, diebus dominicis aut festis de praecepto, celebranda vel canenda ; idque aliquando sine onere specialis applicationis. Hinc quaerebat Episcopus: utrum haec praxis, ubi ab immemorabili consuetudine firmata invenitur, tolerari possit, saltem pro diebus quibus offertur eleemosyna absque obligatione determinatae obligationis. Sacra autem C. censuit rescribendum : Consuetudinem iuxta exposita esse reprobandam, et servandam esse constitutionem Benedicti XIV aCum semper oblatas. EA QUAE SUFFRAGABANTUR. Caeterum observabatur ad casum propositum quod attinet cum eleemosyna non ratione celebrationis aut applicationis secundae Missae rependatur, sed titulo remunerationis pro speciali labore et industria, superesse decernendum Sacrae Congregationi, an prohibitio de qua supra, comprehenderet etiam id quod ex huiusmodi titulo afferri solet. Nec videbatur opponi allegata Brixien, in qua casus erat non de secunda Missa, sed de Missa parochiali, et eleemosyna rependebatur pro celebratione Missae eiusdem. E contra vero S. C. R i t u u m , titulo remunerationis pro speciali l a b o r e , quibusdam Parochis qui Sacrum necessitate exigente iterabant, in locis a parochiali ecclesia remotis, receptionem cuiusdam stipendii cen8 ii t posse permitti. Monasterien, ii Iunii 1845.

ELEEMOSYNAE MISSARUM.

15

RESPONSIO. S. Congregatio Concilii die 23 Maii 1 8 6 1 in hac causa per summaria precum exposita censuit respondendum : Posse permitti, prudenti arbitrio Episcopi, remunerationem intuitu laboris et incommodi, exclusa qualibet eleemosyna pro applicatione Missae. Quare perspicis ob rationes tantum extrnsecas, laboris nempe et incommodi permitti interdum posse aliquam remunerationem, firma manente prohibitione recipiendi aliquid intuitu eleemosynae pro Missae applicatione.

MATRIMONII. M27 Jvg. 1864. Sess. 24. c. 6. de Reform. Matr.

Compendium facti. Etsi Caia uxor Titii e maritali domo legitime expulsa fuisset; concessum tamen eidem fuerat , ut filii qui sub potestate Titii manserant, matrem suam invisere interdum possent. Hac circumstantia abusa est mater ut filiam suam Agnetem sequenti ratione proderet. Cum enim nubilis Agnes in paterna domo degeret in civitate A. et conversandi causa ad quandam frequentatami domum interdum accederet, contigit ut vir quidam Sempronius iam vid u u s , amore Agnetis corriperetur. Tum Titius adulescentulae p a t e r , tum ipsa adolescentula Agnes, Sempronii instantiis ad conciliandas nuptias porrectis, non semel restiterunt ; donec Sempronius hanc legitimam viam sibi praeclusam praesentiens, aliam prorsus inauditam, sibi aperiendam curavit. Sane (prouti ex actis eruimus) cum Caia Agnetis mater, in quadam ora maritima B. longe a civitate A., ad balnea ratione valetudinis degeret, et Titius Agnetis p a t e r , eodem t e m p o r e , ratione sui officii discessisset e sua civitate A., Agnes cum famula educatrice aliaque sorore iuniori eumdem locum B. petiit, suamque matrem invisit in publico diversorio habitantem. Mansit ibi(1) Titulos causarum constanter referemus prouti in S S . Congregationum actis reperiuntur, ut possint pro opportunitate causae allegari. Solent poni tituli iuxta SS. CC. praxim hoc casu o b l i q u o , quia subintelligitur Causa.

16

NULLITT. MATRIMONII EX CAPITE RAPTUS.

dem Agnes nonnullis diebus, donec mater praetextu melioris habitationis, ficto a n i m o , filiae suasit se conduxisse commodiorem domum eadem in terra, ad quam semet paratam exhibuit ducendi Agnetem. Reapse Caia mater simul cum praedicta educatrice duxerunt Agnetem in quandam remotiorem domum, quam ingressae, prius Caia, deinde educatrix, aliquas causas abeundi praetexentes, discesserunt, sola ibi relicta veluti in propria domo Agnete. Cum ita res se haberet, ex improviso prodiit Sempronius, qui exterrefactae tunc Agneti, patefecit eam in sua domo et potestate reperiri. Coacta fuit Agnes in ea remota Sempronii domo manere per partem diei et integram sequentem noctem, in qua, ut ipsa deposuit, et clamavit et fugam tentavit inutiliter. Sequenti d i e , tarda licet h o r a , rediit educatrix, cui Agnes promptam manifestavit voluntatem, eadem ipsa die paternam domum redeundi. At mater (quae ex condicto cum Sempronio agere, satis apparebat) antequam filia discederet, una cum Educatrice exterritae adhuc puellae suaserunt, ne domum Patris repeteret, ut paternam i r a m , propter ea quae acciderant, declinaret; sed potius ad aliquod publicum diversorum in eadem civitate A. se conferret, ut ibi opportunius deliberaretur quid post haec esset agendum. Praeteriri heic silentio non d e b e t , quod Sempronius ante haec, sibi proposuerat Agnetem abducere in aliam longinquam rffiAnm t cum ea matrimonium liberius contraheret : at hoc ropositum effectum suum sortitum non fuerat, ex eo quod ipse nomen suum et puellae abducendae navis gubernatori eos traiecluro dare noluerat. Itaque importunae suasioni Matris et educatricis , Agnes p a r u i t , et eodem die Agnes et educatrix, viae ferreis assibus stratae sese commiserunt ut redirent in suam civitatem A. Verum cum ad Stationem quandam devenerunt, en comparet iterum Sempronius, qui eumdem currum ingreditur ubi Agnes consid e b a t , quae tanto horrore praesentia Sempronii perculsa e s t , tantosque clamores extulit, ut curruum gubernator intervenerit, indixeritque Sempronio, ut ab eo curru recederet. Quod quidem deinde praestitit Sempronius. suadente altero viro C, qui eodem in curru considebat.? u

NULLITT, MATRIMONII RX r.kWTV FUP-TS.

17

Praestat heic partem referre testimonii eiusdem viri C, qui liaec sub iuramenti fide deposuit: Firmiter scio in itinere ex ora maritima B., ad civitatem A., me reperiisse cum qiiada adolescentula quae flebat, alia iuvene comitata. Contigit ut e dem curru nos reperiremur. Ad sequentem stationem, quida iuvenis Sempronius v e n i t , et consedit in curru in quo nos considebamus. Ad cuius adspectum Agnes extulit clamores tales, ut conductor curruum venerit ad observandum quid accideret, ) Iuvenis socia (educatrix) quae videbatur habere praedominium super Agnete, curavit silentium Agneti indicere Iudicavi y> suadere Sempronio, se melius facturum si alium ingred retur currum ad auferendam Agneti causam doloris. Tu ipse secreto collocutus est mihi, enarrans se seduxisse illa iuvenem ut ab ea amaretur. Ipse a me postulavit ut curam illius ( Agnetis ) susciperent, et ut impedirent quominus ipsa rediret apud Patrem suum. Denique Sempronius indicans mihi iuvenem sociam ( educatricem) mihi dixit, quod illa particeps erat secreti et negotii... Ego ducebam Agnetem eiusque sociam in Diversorum D., apud quod egomet divertere consueverant, tf Itaque Agnes pervenit ad Diversorum publicum D. in sua d vi t a t e , ex suasione viri C, nec non educatricis quae particeps erat consiliorum Sempronii. Haec porro sunt adiuncta quae in hoc Diversorio contigerunt. Cubiculum assignatum fuit Agneti, studio educatricis, ad quod nonnisi per ipsius educatricis cubiculum dabatur accessus; et fenestras habebat, quae non viam publicam, sed atrium tantummodo introrsum respiciebant. Quare nullus exeundi aditus puellae patebat sine educatricis venia, quae tam caute tamque arcte eam custodiebat, ut quoties domo exiret, toties cubiculum clavibus obseraret et firmaret. Mansit Agnes tres hebdomadas eo in diversorio, quo tempore bis exiit, constanter tamen ab educatrice concomitata, primo cum ad Confessarium accessit, secundo ad quendam Advocatum consulendum. Hic tamen secundus exitus firmiter ab educatrice Agneti prohibebatur. Quare ita altercare et clamarecoperunt, ut Diversorii famuli adfuerint, quorum auxilio Agnes egredi potuit. Adiit autem lurisconsultum non procul a Diversorio commorantem (comitante Educatrice) eidemque conditionem suam apeAcla, tom. I, fase. 1. 1

i8

MILLITAJ. MATRIMONII E,X CAPITE- RAPTUS^

ruit, ac expostulavit QUID SIBI agendum esse putaret. Iuris ille consultus, nullum aliud huic malo superesse respondit remedium, praeter matrimonium, et ad Titium AGNETIS Patrem epistolium misit, quo rerum eventu narrato, matrimonium necessarium esse concludebat. Titius indignatus nunquam ad filian, accessit, neque ab ea aspici deinde passus est; tamen re perpensa ex se , et ex aliorum consilio , licet invitus in filiae matrimonium cum Sempronio consensit; et quidem ex ea ratione, quae videbatur actum esse de filiae suae fortuna. Fama enim de hoc facto late diffusa e r a t , et opera ipsius Sempronii, uti asserebatur, publicae ephemerides facti notitiam evulgarunt. Interea Sempronius non praetermittebat ad Diversorum praefatum accedere, et cum educatrice sermones protrahere, -quem tamen Agnes, vel a se repulit, vel tandem invita recepit. Manens itaque Agnes in eo publico Diversorio, ex quo his tantum exierat, sub pracdominio educatricis, ex cura et mandato Sempronii, et animadvertens sibi tantummodo manere electionem inter monasterium et matrimonium cum Sempronio, hoc tandem praetulit, quia religiosa vocatione se carere scntiebat. Quare omnibus paratis, tandem exiit Agnes ad matrimonium celebrandum; quod ita initum fuit, ipso testante parocho, ut non nuptiae, sed potius funus peragi videretur. Agnes tristis externa consensus signa praestitit, eiusque pater qui filiam suam in hoc etiam actu neque aspicere dignatus e s t , pene stupens actum ipsum, more illius regionis, obsignavit. Eodem die Sempronius secumferens uxorem Agnetem longissima itinera aggressus e s t ; et fere iugiter per quadriennium quo simul habitarum quamvis animo aversi, ut asserebatur, varias longinquas regiones p e r a g r a r u n t , donec in quodam reditu in civitatem A., Agnes nacta occasionem qua Sempronius novum iter aggressurus erat, aegram se fingens, a viro sequendo se exemit; et simul ac ille digressus est, ad patrem convolavit, eodemque suadente, monasterium ingressa est. Ex hoc accidit quod Sempronius quaesierit obtinueritque divortium; Agnes insuper hoc haud contenta, institit tum apud Curiam, tum deinde apud S. Sedem pro declaratione nullitatis matrimonii. Itaque processu in Curia peracto secundum formam Const. Benedicti XIV* Dei

NULLITT. MATRIMONII EX CAPITE RAPTUS.

19

miseratione, eoque transmisso ad S. C. Concilii, causa discussa fuit sub dubio: an constaret de nullitate matrimonii in casu.Disceptatio Synoptica.

Dumtaxat delibabimus praecipua capita eorum quae per defensores copiose et erudite disputata sunt. Defensor vinculi matrimonialis contendens hoc matrimonium esse undequaque validum, conabatur ostendere illud dici irritum non posse, neque ex capite vis et m e t u s , neque ex capite raptus. Ad primum quod attinet animadvertebat, Agnetem nulla causa e x t e r n a , non phisica v i , neque morali violentia, per minas nempe et gravem m e t u m , ad coniugium ineundum fuisse inductam. Ct enim ex hoc capite matri* monium sit nullum exigitur ( aiebat ) ut obiectum m e t u s , sit damnum grave, et metum incutiens possit vel saltem putetur posse minas exequi, et ut istae minae non facile devitari possint per recursum ad superiores, parentes vel amicos : haec omnia porro in casu non verificabantur, cum Agnes electione propria, et facti consideratione ut proprio honori consuleret matrimonium contraxit.DEFENSIO VINCULI MATRIMONIALIS.

Contendens insuper excludere raptus impedimentum, praeter alia quae in facto adnotaverat, praemissa auctorum doctrina d o centium: duo debere concurrere ad raptus impedimentum constituendum, renuentiam nempe mulieris, et phisicam abductionem eiusdem de loco ad locum a raptore perpetratam; contendebat ostendere utrumque extremum in hac causa deficere. Deficiebat violentia ex parte viri, siquidem Agnes matri et educatrici consentiens ad domum Sempronii initio accessit, et non fuit Sempronius qui vim Agneti i n t u l i t , ut in propriam domum eam transferret. Proindeque contendebat deesse initium raptus, quod omnino in his causis inspici debet. Snchez L 7 disp. 13 n. % de matrim. Dato insuper, prosequebatur, quod mater Agnetis tanquam Sempronii mandataria, filiam dolo induxerit ad viri domum, non tamen verificaretur raptus, ex eo quod tractatus de ineundo matrimonio praecesserint, quo in casu, citatis auctoribus, ratio raptus

2)

NULLITT. MATRIMONII EX CAPITE RAPTUS.

xulet oportet. Qui tractatus si effectum sortiti non fuerant apud patrem, hunc sortiti sunt apud matrem. Sed admisso etiam per hypothesim initio r a p t u s , purificatum hunc esse censebat, praesertim ex eo quod mulier separata fuerat a Sempronii potestate, et in loco tuto libera manserat. Hoc evenisse contendebat, tum in itinere quo cum ceteris communem currum habuit, in quo valuit etiam virum e suo conspectu expellere, tum in sua Civitate quam libere petiit, tum in diversorio, quod libere elegit ut declinaret patris iram, in quo educatricis iugum excussit quoties voluit, ut cum ad Iurisconsultum accessit etc. Neque demum in ipsa matrimonii celebratione ullam vim sive phisicam sive moralem intercessisse animadvertebat, quia et Agnetis pater adstabat, et ipsa libere consensus signa praestitit. Postremo proponebat canonistarum doctrinam docentium quadriennalem cohabitationem plusquam satis esse ad matrimonium ratihabendum, quoties invalidum ex vi et metu contractum fuisset. Etenim tam diuturna vitae consuetudo inducit praesumptionem iuris et de iure mulierem libere consensisse. Imo cum praesens coniugium iuxta formam tridentinam celebratum sit, ipsis actibus coniugalibus sine alia forma, etiam exteriori revalidatum censebat ; praesertim cum toto quatriennio Agnes contra matrimonii vinculum nunquam reclamaverit. DEFENSIO AGNETIS PRO MATRIMONII NULLITATE. - E contra mulieris Orator contendebat ostendere matrimonii nullitatem, praesertim ex capite raptus. Animadvertebat Agnetem fuisse abductam de loco ad locum, et raptus impedimentum locum habere, etiamsi mulier raptui consensisset. Etenim quando non praecedunt tractatus de matrimonio contrahendo, seu sponsalia, si mulier contra eos sub quorum potestate extat, voluntarie etiam abducatur, haec voluntas praesumitur extorta fraudibus et machinationibus viri, et ideo cum iniuria irrogetur tum ipsi mulieri, tum iis sub quorum potestate mulier est, verificatur ratio raptus. Confirmabat autem hanc doctrinam auctoritate Card. De Luca par. 2discept. 5 de matrimon. 10 et sqq., aliorumque. Praesertim vero sequentibus resolutionibus S. Cong. C. Cum enim eidem Congregationi propositum fuisset dubium : an raptores mulierum quae raptui consenserint, comprehendantur quoad poenam et matrimonii prohibitionem decreto Concilii Tridentini cap. 6" sess. 24 de reform.matrim. Sacra

NULLITT. MATRIMONII EX CAPITE RAPTUS.

21

Congreg, audito Iurisconsulti voto, (i) die 24 Ianuarii 1608 censuit respondere Concilium procedere etiam in muliere volente, dum tamen sit raptus iuxta terminos iuris civilis (2). Proposito insuper casu eidem S. Congr. his verbis expresso Felix de Ga gliarda laicus, decem aut duodecim hominibus armatis associa t u s , Orsettam filiam Clementis Thealdjni in domo Angeli Masy> sini et sub eius tutela degentem ad hoc tamen ea consentiente, eduxit, et matrimonium cum ea contraxit. Modo idem Angelus in constitutione et assignatione dotis praedictae Orsettae, eam ipsumque Felicem, poenis in decretis Sac. Concilii Tridentini sess. 24 c. 6 in raptores comminatis, illaqueari praetendit. Quaeri ritur, an stante ipsius Orsettae consensu, dictus Felix poenis adstrictus existat, dictumque matrimonium subsistat, dictaque dos ei assignari debeat. Sacra Congregatio etc., censuit huius modi raptorem, secundum ea quae proponuntur comprehendi tum quoad poenas, quam matrimonii prohibitionem, Decreto dicti cap. 6 sess. 24 de refor. matr. Quam decisionem refert Riganti in reg. cancell. 49. Et secundum hanc S. Cong. doctrinam S. Rota (aiebat) pluries iudicavit, uti videre est in Decis. 250 part. 16 n. 3 et alibi. Atqui, subsumebat Agnetis defensor, in praesenti c a s u , non solum Agnes raptui non consensit, sed talis vis machinatio et fraus contra ipsam ordinata est, ut in Sempronii potestatem d e v e n i r e t , cui resistere nulla ratione poterat. In hac autem violentia nunquam dubitatum est quin obtineret veri raptus ratio. Dato etiam, subiungebat Orator, quod non ex mandato Sempronii, Mater in Sempronii domum duxerit Agnetem, demonstrabat, eamdem violentiam illatam censeri, tam ei qui e domo propria violenter deiicitur, quam ei qui e sua domo discessus, vi detinetur. Cicero pro Cecina. Ulpianus const. in 1.1. . 24 ff. de vt. Porro Agnes quae Sempronium naturali instinctu repudiaverat, e domo fraudibus extrahi tur, eaque ducta in potestatem Sempronii ab eo iugiter quamvis per educatricem dolosis machinationibus detinetur. Perinde autem est haec per s e , vel per alium tacere. Reg. Il de reg. in 6.(1) Vid. Riganti ad regulam 49 c a n c e l l . n. 71 seqq, (2) Vid. append. II. in qua ample haec S. C. C. resolutio declaratur, adiecta praxi eiusdem S. G.

22

NLLLITAT. MATRIMONII EX CAPITE RAPTUS.

Post haec autem ad alterum caput demostrandum descendebat Agnetis orator; videlicet ostendere contendebat, raptum nunquam fuisse purgatum. Praemissa enim erudita h storia de E c clesiae oeconomia circa raptum mulierum habita, quem semper Ecclesia odio habuit; quamvis ante Tridentinum non distingueretur raptus ab impedimento vis et metusj tamen exigebatur ut mulier rapta in loco tuto et libero poneretur* priusquam iniret coniugium cum raptore cap. 14 de spons. et cap. 10 de procur. Et quamvis ex cap. 7 de rapt, rapta puella, legitime contrahere potuisset cum raptore si prior dissensio transiisset in consensum, tamen in Concilio Trid. sancitum e s t : i n t e r raptorem et raptam quamdiu ipsa in potestate raptoris many> serit, nullum posse consistere matrimonium. Quod si rapta a raptore separata et in loco tuto ac libero constituta illum in }> virum habere consenserit, eam raptor in uxorem habeat. Conc. Trid. sess. 24 c. 6 de reform, matr. Ex iis autem quae superius in facti compendio adumbravimus ostendere defensor studebat, Agnetem mansisse iugiter sub Sempronii potestate per Educatricem quae erat Sempronii mandataria: neque positam fuisse in loco luto et libero. Ad diversorium enim pervenerat Agnes ex praeordinata machinatione quod neque tutum erat utpote publicum; neque liberum in quo detinebatur ad instar carceris sub Educatricis custodia, et liber aditus e contra Sempronio patebat ad illud accedendi. Difficultati praeterea quam sibi proponebat defensor, scilicet quod Agnes poterat ad paternam domum redire, inter cetera respondebat, non esse heic locum quaerendi quid facere poterat Agnes, sed dumtaxat quid factum fuerit. Ex indole enim loci in quo rapta puella ponitur, post Tridentinam legem, pendet consensus validitas. Cum itaque de facto Agnes non fuerit a raptore separata, neque in loco tuto ac libero constituta sive ipsa hoc omiserit, sive alii, matrimonium sic contractum, irritum est censendum. Neque obiicias, subiungebat defensor, quod Agnes nonnullos actus libere exercuit eo quod accesserit ad Confessarium, A Advocatum. Etenim conciliaris sanctio, quae exigit locum liberum, non considerat aliquos actus liberos qui interdum emitti possunt etiam ab "s qui sunt ad triremcs damnati, quin idcirco in loco

NULLITT. MATRIMONII EX CATITE RAPTUS.

2B

libero dicantur constituti. Ex quo fit etiam, quod quaelibet rapta puella in loco non tuto neque libero posita, etiamsi in matrimonium libere consentirei, ipsum tamen non subsisteret. Repellebat denique obiectionem ex mutua cohabitatione quatriennali depromptam, tum ex eo quod puella itineribus defatigata , semper manserat in Sempronii potestate, tum praecipue ex eo, quod convalidari non potest matrimonium ex vi et metu contractum, ubi viget lex tridentina, quando impedimentum est publicum. Giraldi ius noviss. part. I sect. 658, qui referens doctrinam S. C. C. ait a Sacra etc. saepius respondit, hodie post D Concilium Tridentinum , matrimonium metu contractum, et purgato metu per cohabitationem cum carnali copula aliosque actus, non convalidari, nisi iterum contrahatur adhibita ruri> sus eiusdem concilii forma. Nec aliter refertur in Rotali decisione 900 in princ. cor. Seraphin. in qua legitur Quaesitum fuit quid servandum in iis qui per vim et metum , adhibitis omnibus solemnitatibus a Sacro Concilio Tridentino sess. 24 cap. I. de reformat, contraxerunt. Congregatio (Concilii) res* pondit, si huiusmodi impedimentum sit occultum, et partes postea in matrimonio sic contracto permanere libere consenui tiunt, consuevisse Papam ex stylo Poenitentiariae, quamvis matrimonium sit nullum, ratione etiam occulti impedimenti, ita ut de novo possint inter se contrahere non adhibitis, seu * repetitis solemnitatibus a Concilio requisitis, si vero impediri mentum sit manifestum, iterum contrahendum e s t , repetitis omnibus solemnitatibus in primo contractu adhibitis. Dubium.

An constet de nullitate matrimonii in casu. Sacra Cong. Concilii, causa discussa die 2 5 Iunii 1864 censuit matrimonium esse irritum respondendo ad propositum dubium affirmative quae sententia fuit iterum confirmata, die 27 Augusti eiusdem anni.RESOLUTIO DUBII. Ex ns FAS EST COLLIGERE:

I. Perinde esse rapere vi puellam e propria domo, ac dolo eam circumvenire ut in manus meditantis rapinam inscia deveniat. II. Imo perinde esse videtur, rapere puellam e propria domo

24

NULLITT. MATRIMONII EX CAPITE RAPTUS.

ac fraudibus eam circum venire ne ad suam redeat domum, posi eaquam libere exiverit HI. Neque interest an puella his fraudibus consentiat. Consen-r sus enim fraudibus extortus apertae violentiae aequiparatur (1). IV. In hoc autem statu raptus puellam manentem, inhabilem ex iure esse, ad contrahendum cum raptore. V. Posse tamen habilem fieri, si a Raptoris potestate separetur, et in loco tuto ac libero constituatur. VI. Nihilominus non censeri puellam ab ea potestate separat a m , si raptor potius per alium, quam per s e , potestatem im puellam exerceat. VII. Neque locum censeri tutum qui publicus s i t , neque libe* rum, quamvis in eo nonnulli actus libere exerceri posse videantur. VIII. Neque valere matrimonium hoc in statu contractum , etiamsi ante celebrationem prudenter praevideretur, quod puella in idem matrimonium consensisset licet in loco tuto ac libera constitueretur. IX. Quare ex indole loci in quo rapta ponitur pendet matrimonii validitas. X. Denique e r u e s , matrimonium sic invalide contractum non convalidari, ubi viget lex tridentina, per longam cohabitationem (2).(1) Vid. app. I i . (2) Ex eo patet coniugium, raptus impedimento c o n t r a c t u m , convalidari per cohabitationem non posse; quia tale i m pedimentum cessare non potest nisi nuv lier legitime separetur a raptore. Porro per cohabitationem manet iugiter in p o testate raptoris.

n S, C 0 1 8 E 6 A T I 0 1 BPISCOPORDM ET IHDdJUHH.RESTITUTIONIS ETMe 12 Augusti

IN INTEGRUM PROFESSIONIS.

NULLITATIS1864.

C o m p e n d i u m facti.

TITIUS

PAUPERIBUS

ORTUS

PARENTIBUS -

IISQUE AB INFANTIA ORBATUS, IN AVUNCULORUM DOMO EXCEPTUS FUIT C U M ADOLESCERET, ET A UTERIS ADDISCENDIS ESSET ALIENUS, CONTENDITUR EOS VIOLENTIA COEGISSE NEPOTEM UT REGULARIS FIERET ORDINIS A., QUAMVIS IPSE EUM VITAE STATUM ABHORRERE PATEFECISSET. RELIGIONEM ITAQUE TITIUS INGRESSUS EST, ET NON DEFUERUNT ITERA* TAE QUERELAE PROBATIONIS TEMPORE, QUO DICTITABAT SE NEC EX DIVINA VOCATIONE NEQUE SPONTE ILLUM VITAE STATUM AMPLECTI; NIHILOMINUS TEMPORE NOVITIATUS EXPLETO, ANNO 1834. ET AETATIS SUAE 17 MEDIANTE, SOLEMNEM PROFESSIONEM EMISIT. DUOBUS ELAPSIS ANNIS AB HAC PROFESSIONE EMISSA, OCCASIONE SUPPRESSIONIS SUI ORDINIS PER POLYTICAS VICISSITUDINES IN REGNO B . , CUM CETERIS E CLAUSTRO EXPULSUS , NULLITATE MECHANICAE ARTI SESE MANCIPAVIT. ANNO 1848 PETIIT A SUO EPISCOPO UT CAUSA INSTITUERETUR SUPER PROFESSIONIS EX VI ET METU EMISSAE. SED INUTILITER ; CUM QUINQUENNIUM AD RECLAMANDUM UTILE STUDUIT IAMDIU SANE PRAETERISSET. NE ET T A -

TAMEN OPPORTUNA PROBATIO PRO HAC CAUSA DEPERIREI, CONCINNARE

duo interrogatoria SUPER QUIBUS CORAM PAROCHO

BELLIONE, SEX TESTES FUERUNT INTERROGATI; NEMPE TRES TITII FRATRES; GERMANI QUI PRIMUM INTERROGATORIUM ( QUOD CIRCA VIOLENTIAS EXTRA CLAUSTRUM ILLATAS VERSABATUR ) INTERPOSITO IURAMENTO, CONFIRMARUNT; ET TRES CONRELIGIOSI, QUI DEPOSUERUNT, PARITER SUB IURAMENTI RELIGIONE, CIRCA SECUNDUM INTERROGATORIUM, DE EO SCILICET QUOD EVENERIT TEMPORE NOVITIATUS. TITIUS ITAQUE UT AGERE SUPER HAC CAUSA POSSET, ANNO 1 8 4 9 A S. SEDE PETIIT BENEFICIUM RESTITUTIONIS IN INTEGRUM, CUIUS TAMEN PRECES PRO INFORMATIONE AD ORDINARIUM, LICET REMISSAE, PRO SUSPENSAE (QUA DE CAUSA IGNORATUR) MANSERUNT; DONEC ITERATIS PRECIBUS AN. 1 8 6 2 , IISQUE AD EPISCOPUM DE MORE REMISSIS INFORMATIONE ET VOTO CT UT REFERRET DE CAUSIS RESTITUTIONIS IN

INTEGRUM ET NULLITATIS PROFESSIONIS, AUDITIS SI FIERI POSSIT SUPE*

26

RESTITU. IN INTEGR. ET NULLIT. PROF.

rioribus regularibus, respondit: Unum tantum seniorem ReliD giosum presbiterum audire potui, qui eum (Titium) cognovit D in novitiatu, et asseruit frequentissime punitum fuisse eo quod regulam non servabat, nec praeceptis magistri obediebat, et palam dictitabat, se expelli desiderare, quoniam contra 'suam voluntatem habitum induerat. Emisit insuper votum favore restitutionis in integrum Titio concedendae. Neque ex parte Ordinis huic voto aliquid obstitit. Ulterioribus itaque a S. C. adhibitis diligentis ut, quantum fieri possit, processus regularis institueretur, et in irritum cess i s , obtentis actis supra enunciatis in forma authentica, SSmus benigne annuit ut, non obstante lapsu termini canonici, et mora Oratoris extra claustra ( 1 ) in habitu laicali, ob regni B. circumstantias, causa posset definiri super transmissis actis licet incompletis, et praescriptis formis carentibus (2), sola rei veritate inspecta, summarie et oeconomice, non obstante const. Benedicti XIV: Si datam: aliisque contrariis quibuscumque. Proposita itaque haec causa fuit ex mandato SSmi S. C. E E . et RR. et discussa sub dubiis in calce positis.Disceptatio ynoptica.DEFENSIO TITII QUOAD PRIMUM DUBIUM. Titius per defensorem quem sibi constituere censuit, contendebat initio decretum Con. Tridentini sess. 35 c. 19 sancientis - quicumque Regularis praetendat se per vim et metum ingressum esse religionem....non audiatur nisi intra quinquennium - praesumpsissc Religiosum eo ipso quod intra quinquennium non reclamaverit, ratam voluisse(1) N u l l u s enim regularis adversus suam professionem reclamare potest, nisi intra suae Religionis claustra existat, et habitu regulari reassumpto si ipsum ant e a deposuerit. C o n s t , 5 / datam et Concil, trid. sess. 2 5 , de regular, c. 15. Quare S. C. in huiusmodi causis, cum Religiosus orator habitum deposuerit, saepe respondit : Rassumt habitum, redeat ad claustrum, et postea supplicet. (2) Bened. XIV in const. Si datant praescribens m o d u m omnino servandum in conficiendo processu harum causarum reprobat extraiudiciales attestationes hisce verbis De probationibus vero, licet non i g n o r e m u s , apud Superiores regulares Ordinariosque locorum usu receptum fuisse in re tanti momenti, iudicia sua fundare in e x t r a i u d i c i a l e s attestatio n i b u s , quantumvis iuramento firmatis quae ad perpetuam ( ne pereat probatio morte testium ) dicuntur ; volentes , atque districte mandantes,ut ad adstru endas probationes in huiusmodi causis necessarias verus iudicialis processus o m n i n o conficiatur...

RESTITU, IN INTEGR. ET NULL. PROF.

27

iabere suam professionem, origine forsan nullam. Quae cum sit iuris praesumptio, eliditur per contrarii probationem. Pigliateli. consuli. 173 tom. 9 n. 10. et 32 ubi ait si protestatus fuit (Heligiosus) ante et post professionem, ex hoc tollitur praesumptio ratifiD cationis, quae fundatur dumtaxat in praesumpta voluntate. Prae> sumptio enim legis cessat, dum constat de clara et expressa ?> voluntate. Quam doctrinam aliis auctoritatibus confirmans Defensor, subiungebat ex actis constare repetitas adfuisse querelas. Tres enim tests conreligiosi deposuerunt, Titium iteratis vicibus in suo novitiatu manifestasse se contra propriam voluntatem Religio sum Ordinem amplecti, et ad id induci, ne experiret rigores - avunculorum ; et ab iisdem oppressum, se obligari ad cedendi dum eorum voluntati, et per violentiam profiteri. Unus praeterea ex dictis testibus deposuit/Titium quadam nocte e claustro aufugere determinasse, et deinde, ob praevisa temporalia mala, ab hoc proposito abstinuisse. Quibus defensor adiungebat alia subsequentia indicia eiusdem Titii voluntatis, idest promptum exitum e claustro; interrogatoria exhibita; repetitas preces. Ex quibus omnibus censebat satis constare Titium ratam numquam suam professionem habuisse. Quod si huiusmodi defuissent querelae, ex alio etiam capite (contendebat) in integrum restitutio eidem concedenda foret. Ignoranti enim et legitime impedito tempora non currunt. Porro in themate agitur de viro, qui rudis et literarum ignarus, in adolescentia professionem emisit, quique mansit in infima Conversi conditione, adeoque noscere haud poterat quae iure canonico de quinquennio sancita sunt. Et quamvis ignorantia iuris fion excuset, excipitur tamen casus quo quis aetate minor exi? tat I. 9 ff. de,iur. et fact. ignor., vel si maior extitisset, cum agatur non de lucro captando; sed de damno vitando, eadem iuris ignorantia posset allegari I. 8 ff. eod. Quibus si adiungas temporum circumstantias, nempe dispersionis; locorum, nempe magnae a S. Sede distantiae; personae, quae destituta quoque erat mediis ad ipsam vitam substentandam ; iam habes sufficiens ad reclamandum impedimentum. Unde etiam Episcopus votum s u u m Titio favorabile emisit: ob ignorantiam iuris canonici y> super hac materia eo quod nimis iuvenis et absque studiis esset; et quam primum certior factus est, nempe anno 1849,

28

RESTITU, IN INTEGR. ET NULL. PROF.

suas preces ad S. Sedem direxit, ut de lapsu quinquennii di spensaretur. QUOAD SECUDNUM DUBIUM. Ad alterum insuper deveniens du^ b i u m , praemisso iuris indubitato principio, nempe quod religiosa professio emissa per vim et metum cadentem in constantem virum irrita e s t , et praemissa Cardinalis De Luca auctoritate De Regii, diseurs. 44 n. 4 ubi pondrt nonnisi ex individuis casuum adiunctis gravitatem vis et timoris diiudicari posse: contendebat defensor hanc vim et gravem metum ex testium depositionibus, demonstrare, qui in interrogatorio deposuerunt, avnculos affecisse Titium in ea tenera aetate, molestiis, minis, obiurgationibus, colaphis et gravioribus percussionibus ; ipsumque terruisse timore expulsionis in longinquam regionem aliisque similibus, et quidem eo animo, ut Defensor arguebat, ut Titius Regularis Ordinis A. fieret. Accedit quod alter Titii avunculus cum esset eiusdem religiosae domus superior, concurrebat etiam minis et suasionibus, ex aliorum mandato, ut Titius induceretur ad illum Ordinem amplectendum. Conabatur praeterea Defensor duplicem refellere obiectionem* depromptam tum ex testibus utpote qui erant Titii fratres, tum ex eorum depositionibus* quasi testati non essent hanc vim et metuit) ad finem profitendi fuisse incussum. Animadvertebat enim quoad primam, quod, cum agitur de coactione quae locum habet intra domesticos parietes, sufficiunt leviores probationes, imo indicia, coniecturae, et admittuntur etiam testes singulares sanguine et amicitia iuncti. Pignat. loc. cit. n. 46. Rota decis. 9 coram Arguelles. . 74 et 76 etc. Excludere curabat alteram cum haec in depositio-, nibus habebantur: Avunculi sibi proposuerunt Titium fieri debere religiosum Ordinis A. quamvis ipse aperte resisteret - et a l i b i ipsi (avunculi) loquuti sunt eodem tempore cum Superiore ut eum reprehendere! et induceret ad amplectendam religionem qui ( superior) minatus est, . . , si avunculis non compiacerei. statum religiosum amplectendo. Proinde concludebat, c u m agatur de reverentiali timore, m i n i s , percussionibus, aliisque coniuncto, sufficiens debet existimari ut professio religiosa irritai censeatur. Pignatel. loc. citat, aliique.QUOAD TERTIUM DUBIUM. Contendens insuper praestitum a Titio consensum in professionem religiosam fuisse etiam simula-

RESTITUI*. IN INTEGR. ET MULL. PROF

2$

t u m , ad tertium deinde descendebat dubium implorans a S. Sde saltem dispensationem ex supra allegatis causis, ex conditione praesenti in qua Titius reperitur, propositis S. C. aliis dispensationis concessae exemplis. DEFENSIO PROFESSIONIS RELIGIOSAE QUOAD PRIMUM DUBIUM.-E contra Defensor Religiosae professionis in causae merito contendens Jocum non habere beneficium restitutionis in integrum, et praeminens praeter Tridentinam sanctionem, id quod Benedict. XIV declaravit in const. Si datam scilicet omnem aditum ad recla mandum professis interclusum esse.... post quinque annos ab emissa professione ; etenim ut observat Reiffenstuel I. 3 tit. 31 n. 201 decr. alias non obviaretur litibus., nec religioD nes gauderent tranquillitate , quod fuit praecipua mens et - intentio Tridentini, adnotabat praetrlapsum fuisse, non quinquennium t a n t u m , sed tria circiter quinquennia a professione emissa ad primam reclamationem. Quamvis autem ille qui impeditus est legitime intra quinquennium, allegatis deinde causis impedimenti legitimi, restitui possit; Reiffenst. /. 1 tit. 21 . 1, tamen in praesenti themate, huiusmodi causas aiebat desiderari. Causa enim haec non est iuris i g n o r a t a , quae non admittitur. Neque defectus studiorum et culturae, neque loci distantia eludere possunt, quae iure sunt sancita. Aetatis insuper Titius erat qua, intra longum quinque annorum spatium, consilium petere ab eruditis viris facile potuisset. Neque carentia mediorum allegari valet, cum intra illud spatium potuisset simplici supplicatione et querelarum enarratione exhibita, tum Ordinario loci, tum Superioribus regularibus, sine expensis facile reclamare^ vel si extra coenobium fuisset, sufficiebat ut preces ad S. Sedem dumtaxat mitteret, quibus actio perpetuabatur. Quibus levibus curis non habitis, concludebat, indicium satis grave enasci de expiscata postea causa nullitatis, et aliunde potius quam ex propria nullitatis persuasione.QUOAD SECUNDUM DUBIUM. Suppositis praeterea etiam iustis causis propter quas Titius reclamare non potuerit (prosequebatur) post Constitutionem Si datam, tunc conceditur in integrum restitutio , cum clara ita appareat probatio nullitatis, ut illa coneessa, censeatur causa veluti definita; quam claram probationem nullitatis contendebat nullimode adduci. Vis enim et metus cum

SO

RESTITU, IN INTEGR. ET NULL. PROF.

sint res facti non praesumuntur, sed concludenter probari debentI. cum te I. metum C. de his quae vi. Innocen. III in cap. Causam de off. Deleg. Mascard, de prob, conclus. 1051. Excipiebat porro contra testes eorumque depositiones dicendo, primum i n t e r r o gatorium simpliciter a testibus confirmatum fuisse, quin formiter adducerent causam scientiae, prouti oporteret cap. 36 de test~ et attestt. Et cum ex actis non eruatur eos cum Titio convixisse, ipsi videbantur reduci ad testes de auditu, qui multo minus fidem facerent, si illud quod testabantur ab ipsomet Titio recepissent. Nullus enim idoneus testis in re sua intelligitur. /. 10 ff. de test. Praesertim cum ipsi essent Titii fratres, qui eo ipso quod tales extiterint, eorum depositio suspecta est. Voet ad Pand. L XXII tit. V . 4 etc. Intime vero depositionibus inspectis, eruebat causam percussionum et timoris incussi ab avunculis, eo tendisse ut Titius in literas incumberet a quibus abhorrebat. Porro huiusmodi castigationes et minae etiamsi fuissent gravissimae, s i n o n fuerint illatae ad illum praecise finem extorquendi consensum, vel professionem, non sunt in consideratione habendae, neque irritant professionem, ceu in casu duriori ponderavit Rota decis. 798 n. 58 59. Unde etiam illud in iure exploratum h a b e t u r , quod si quis Religionem profiteatur ad evitandum malum aliquod, etiam praegrande, quod in saeculo immineret, valide profitetur, licet alias professurus non fuisset, ceu S. C. C. in Carduben. Null, praef. 28 Iulii 1731 . at. et Fagnanus in cap. si quis 82 de Regul. Animadvertens insuper quod reliqui testes (qui de eo quod tempore novitiatus evenerit deponebant ) vim et m e t u m , novitiatus tempore Titio incussum non testabantur, arguebat potuisse libere omnino Titium se determinare ad profitendum, et ita se determinasse erui posse censebat ex iugi silentio per quindecim annos circa huiusmodi professionem observato. QUOAD TERTIUM DUBIUM. . Quare concludebat, cum nullimode constet de vi et metu ad profitendum illato, deficiente qualibet alia causa, quae ceteroquin gravissima ad dispensandum super hac re esse debet, Mascat in ins. Can. I. 3 tit. 3 n. 29. Snchez de matrim, lib. 8 disp. 8. . 8. locum haud esse apostolicae dispensationis. Desiderium enim acquirendi pristinam libertatem, faculta

RESTITUI. IN INTEGR. ET NULL. PROF.

3f

ducendi uxorem, nunquam existimatae sunt causae sufficientes ad hoc vinculum relaxandum.Dubia.

I. An sit locus restitutioni in integrum in casu. J. An constet de nullitate professionis in casu. Et quatenus negative ad II. HI. An consulendum sit SSmo pro dispensatione in casu. SOLUTIO DUBIORUM. Sacra Cong. E E . et RR. causa discussa die 12 Augusti 1864 censuit respondere: ad I. H. et III. negativeEx IIS INTER CAETERA COLLIGES.

I. Regularem agentem contra suam professionem audiri noiv debere a iudicibus ordinariis, si elapsum sit quinquennium al> emissa professione. II. Quare ut agere possit pro professionis nullitate debet a S. Sede implorare extraordinarium beneficium restitutionis in integrum adversus lapsum quinquennii. III. Hoc beneficium vero non concedi, nisi constet de causis legitimis, propter quas intra utile quinquennium reclamare Regularis non potuerit, et maxime si non constet de bono iure,, quo ipse uti valeat contra suam professionem, posteaquam hoc beneficium restitutionis obtinuerit (1). IV. Colliges etiam, irritam declarari non debere professionem religiosam ex vi et metu, nisi duo haec simul firmis probationibus demonstrentur, nempe a) vim et metum fuisse gravem,, et cadentem in constantem virum, (2) et b) incussum fuisse prae(1) Secundum Constitutionem Si datam, cum a S. Sede conceditur in i n t e grum restitutio, censetur causa super professionis nullitate quasi definita; iudices tamen ordinarii, quibus causa remittitur, deberent super nullitate iudicare. Verum quando praeter restitutionem in integrum petitur a S.Sede etiam dispensatio, prouti in c a s u , S. Sedes ad se integram avocat causam. Item cum aliae concurrant extraordinariae rationes causam integram avo E T I A M IN M U L I E R E V O L E N T E , D U M TA M E N SIT R A P T U S I U X T A T E R M I N O S I U R I S

velle

mulierum qui

ab me-

hominis inducitur :DE

CIVILIS ; Q U A E R E N D U M EST A D Q U O S N A M CASUS H A E C DOCTRINA IN P R A X I R E FERATUR.

IDQUE

PROCEDIT UT

IURE C A N O N I C O IN cap. placuit

PROBAT

TEXTUS

(1) Datum non est in archivio S. C C . reperire hanc resolutionem, quamvis diligenter in illam iuquisivimus. (2) Hoc votum refert Riganti loc. supra cit.

APPEN* caus. 36 q. 2 ibi aut qui rapiunt ET * foeminas, furantur seducunt,

IX

II.RATIONEM CONCILII IN

55EA

CESSARE

Q U A E ASSENTITUR R A P T U I , C U M P O S T E A

cap. de raptor i bus caus. 36 q- I,*> ET ITA E X P R E S S E TENET A B B A S E T C . ET * RATIO EST UNICA QUAM HIS REDDIT TEXTUS IN

> D I S S E N T I R E T M A T R I M O N I O . I T A Q U E VIDETUR R E S P O N D E N D U M ,

R A P T O R E M M U L I E R I S VOLENTIS I N C L U D I DECRETO ETIAM de rapt. CONCILII, SICUT IN SPECIE tit.

* LEGE

V E R B I S nisi enim

* raptor * artibus

eam

sollicitaverit non

nisi facit

odiosis eam

SENTIT INAVARRUS const. 2 , lib. 5 IN

circumveneril

HANC SENTENTIAM

velle in

tantum dedecus

sese prodere:

CITANS S . T H O M A M , Q U I AIT E S S E R E C E P T U M . E T Q U O D D I C T U M EST D E I N A TRIMONIO, HENDAT UT CONCILIUM RAPTOREM EST COMPREMULIERI' ETIAM DE

I D E O Q U E M U L I E R RAPTA S E M P E R P R A E ET DECEPTA. A B IURIS-

SUMITUR SEDUCTA, *

B A S E T C . E T P O S T ALIA I D E M .

ETIAM

CONSULTUS P R O S E Q U E B A T U R : * HAUE OPINIONEM

DENIQUE

VOLENTIS,

DICENDUM

C O N F I R M A T TEXTUS

P O E N I S OB E A S D E M RATIONES. HAEC A U T E M O M N I A ITA S U N T I N -

* cap. cum causa, Q U O M A N I F E S T E P R O * BATUR R A P T U M C O M M I T T I E T I A M C U M VOLENTE, D U M REQUIRIT A D

T E L L I G E N D A , C U M VERE R A P T U S I N T E R -

MULIERE

VENIT,

qui

requirit

aliquam

violen-

E X C L U D E N D A M R A P T U M , U T ANTEA D E N U P T I I S A C T U M S I T , ET ITA non sujfi,-

liam: A D E O UT R A P T U S N O N TOLLATUR CUM PER SI ABEST VIOLENTIA ET ABDUCTIO

cit consensus puellae

nisi

praecedat

CONSENSUM VIOLENTIA

MULIERIS ( I ) , SECUS INTERCEDERET, ET

* tractatus de matrimonio, UT I B I S E N *> T I U N T C O M M U N I T E R AUCTORES QUOD SI OBIICIATUR S. CONCILIUM AC

NON

M U L I E R ESSET S U I I U R I S , I D E S T N E Q U E I N POTESTATE P A R E N T U M , NEQUE TU-

*> R E S P E X I S S E L I B E R T A T E M P U E L L A E , * MATRIMONIUM SI NULLUM DONEC HANC SI

TORIS, NEQUE SIMILIUM, NEQUE P R O -

DECREVISSE, EST IN PO-

LI M I S S I O N I B U S , VEL ALIIS ARTIBUS E S S E T DEDUCTA, UT B E N E P E R M A S C A R D , de

CONTRAHATUR RAPTORIS, CESSARE

TESTATE TIONEM

AUTEM RARAPTUI RE-

prob. vol. 3 conclus. pina n. 2 0 .

1 2 5 3 verb. lia-

PUELLA

- *

CONSENSERIT: SPONDETUR

HUIC

OBIECTIONI

I N Q U O IURISCONSULTI V O T O , Q U A M V I S NONNULLA DUM HABEANTUR NON ADMOPO-

PRIMO,

Q U O D consensus'

PUELLAE ad raptum P R A E S U M I T U R E X TORTUS A V I R O P E R D O L U M , IUXTA D I C T . LEG. 1. R E S P O N D E T U R S E C U N D O , ESSE QUOD aliud est ra-

DETERMINATA, PROPTER RAPTUM,

T A M E N RATIO QUAM

TISSIMA

CONSENSUS RAPTUS

PUELLAE I N NON

INDOLEM

CONSIDERANDUM

D E S T R U I T , E X E O REPETITUR Q U O D

plui

consentire, Et

et

aliud

consentire

HIC CONSENSUS AB INSIDIIS N E Q U I S S I M I HOMINIS CITUR, RAPINAM MEDITANTIS INDU-

matrimonio. su ad

praeterea ex consennon inferri consen-

raptum,

ET IDEO

VIOLENTIA I P S I M U L I E R I CONSEN-

* sum ad matrimonium,

ATQUE

ITA N O N

INFERTUR,

Q U A M V I S VIDEATUR

( 1 ) idest solus consensus puellae in raptum non sufficit, ut mulier non dicatur rapta.

56tire. Ex quo puellae consensu

APPENDIX II.ita civilis C. de , videlicet virg. in iuxta quae legem unterapt. ideo gravismulieri (sunt v e r mulierum, meenim.

extorto, qui raptus naturam n o n destruit, tiam a consequitur viro etiam, violen-

simas

poenas

raptores

inferri illis s u b q u o r u m extat. Subtrahitur

volentis b a legis) ab

c o m m i n a t u r , quia hoc ipsum velle

potestate

puella

e n i m puella a p a r e n t u m potestate, et in m a n u m raptoris dolo hos traducitur.

insidiis

nequissimi

hominis qui nisi

ditatur raptor artibus velle in

rapinam eam

inducitur:

Porro

iuxta

terminos censebat ut aiunt ra-

sollicitaverit non

nisi odiosi* facit sese eam prodere.

consultor, ptum minos, si

formalem

circumvenerit tantum

verificari. qui

Dixi iuxta hos terimmutarentur, matrimonio e n i m in racon-

dedecus

omnino

Ad quae tendisse criterium das

verba legis S.

maxime at-

tractatus de ineundo Consensus a

videtur

C . e a q u e veluti* ad discernenquae sub

praecessissent. ptum absolute

tradidisse

Iurisconsulto

abductiones decreto

puellae,

sideratur, puellae aliud est sentire in

et praescindit a matrimonium. consentire, etc.

consensu Ait aliud enim concasus

Concilii

comprehenduntur. materia habere-

Praestat in hac prae quae sae oculis post sunt,

raptui matrimonio in

exempla

decisionum emis-

Quare

hanc

resolutionem

fingi tur,

quo

rapina vel furtum

usque ad nostra tempora. resolutio sa-

mulieris a raptore intenditur, ut inde mulier, hac ratione a potestate paet in c r .

Reperitur quaedam C. C. in

Mediolanen. 1661 cuius

Matrimonii sequens

rentum et tutorum subtracta m a n u m m o n i u m iuxta raptoris

diei 2 0 augusti

deducta, in matricogatur. facile Porro quisque

erat facti species P a u l u s C l e m e n s a P o r t a et A n n a M a r i a a T u r r e sup-

consentire terminos huiusmodi

hos

plices h u i c S. C o n g r e g , alias n a r contracta per inter se de fuisse futuro.

concedet creto

raptum sub de-

rabant

Concilii hanc

comprehendi. sententiam cedere viC. verbis

sponsalia Post vero nes in

verba

Et in

factas tres denunciatioviri, et duas in

detur allegata resolutio S. illis: In Concilium

Parochia

procedere etiam in

Parochia mulieris, pater et A n n a ipsa

Gaspar Annaee i u s d e m patris* sponsa-

m u l i e r e v o l e n t e dum tamen s i t r a ptus iuxta terminos iuris civilis. animadvertendae dum tamen, q u a e non

impulsu, pro lium

rescissione

qua definitione

coram Ordinario

institerunt.

s u n t particulae illae c u m omnes sint

Quare cum resin longum traheretur, Anna misso obtulit d o m o , nuncio sese si ad C!e-

exclusivae, eids\iin\ii e a n t

abductiones sub sed

mulieris volendecreto Coneas raiuris

mentem

discessuram ipse eam s e -

tis, c o m p r e h e n d i cilii tridentini ; abductiones ptus

a paterna

solummodo

c u m a d d u c t u r u s , certo constituto* prope d o m u m suam

comprehendi, quae iuxta terminos

tempore ,

dicuntur

praestolatus esset. Quapropter as.

APPENDIX II. condicto, Anna cum Clemente priv m a m circa noctis h o r a m aufugit, qua ita exponitur instituta factum praetensi

57Inquiraptus

sitioue

>. seseque in aedes, q u a s in parochia S. Stephani ipsa A n n a ante diebus , ad annum (1). nonnullis conduxePostridie eius pacon-

puellae Cesareae Fucile, Ianuarii testes

de m e n s e

anni prope elapsi, plures episcopali qui

formiter in Curia desuper

rat

receperunt accersito

interrogati

fuerant,

vero

Parocho

univoce deposuerunt: diei 30 iam Decem. dicta

s u m m o maiter facum eius

rochiae, quasi sacramentalis

ne

1712

fessio cuiusdam i n f u m i esset excicoram se eo per verba de

cente

puella

pienda, praesenti runt,

matertera, Roccum Sanctem pereeam abripuisse, sororis adspor-

invicem

desponsadixit se nolle,

grinum repentino ac d o m u m suae

q u i b u s ille rei

auditis esse

huius ac et

conscium

tasse. Interea, ut testes ipsi p r o s e quuntur, magnos vero praenominata clamores matertera Puella pertur-

murmurans matrimonium

aufugit.

Post haec

consummatum ,

edidit. quidem

et proles iam suscepta est. Et q u o niam Vicarius generalis ArchiepiMediolan, huiusmodi m a -

nec verbum

li bati a n i m i p r o t u l i t . M o n i t i o n e ita que expedita sub die 7 Ianuarii, dies, quorum ac ul-

scopi

t r i m o n i u m , ut supra c o n t r a c t u m , esse contendit : ideo

quatenus infra tres

invalidum *

singuli pro primo secundo timo respective idem ad termino Rocchus

ipsi c o n i u g e s , supplices petunt p e r h a n c S. C o n g r e g a t i o n e m declarari I. An quo conste agitur. U. i de E t An raptu ad effectum n o n matrile-

compuiudicio causam ,

tarentur, sisteret

allegaudam

de

quatenus supradictum

quare censuris obnoxius declarari non deberet, quae contra rapto-

constet, monium gitimo

contractum fuerit S.

coram

res c o m m i n a n t u r in Sac. Trid. S y nodo c. 6, sess. 24 de reform.

Parocho. negative. Ad

C . respondit affirmative.

ad I.

II.

Incusataque

contumaciali absentia diebus

Quo in cesserat Item Censurarum de i n

casu, uti o b s e r v a s , p r a e matrimonio u n a 3 Ruben. tractatus. Raptus et in

semel iterum ac tertio, sub 9.10.11

praefati mensis, postridie fu-

e x c o m u n i c a t i o n i s edicta affixa

diei

Martii

1 7 1 4 ,

ere. Statim i a m d i c t u s R o c c h u s c o n -

( i ) Exposuerat etiam in sua relatione Episcopus S. C. Annam quaesivisse d e clarationem nullitatis sponsalium ex causa disparitatis conditionis , sed in l o n gum Vicarius generalis protraxerat iudicium , sperans A n n a m esse in matrimonium consensuram. Vetuerat etiam Episcopus viro accedere ad Annae d o m u m , ut libere pro solutione sponsalium ipsa agere posset. Deinde vero vir c o n s e n s u m A n n a e in sponsalia iterum o b t i n u i t , hoc obtento spreto praecepto ( s u n t verba Episcopi) de non accedendo ad e a m , armata manu dictam Annam Mariam abduxit D invitis parentibus confugiens ad locum i m m u n e m , et inde fuit querelatus in utroque foro.

33 * fugium habuit ad S. Congr.

APPEN i x pro

II

substineantur spondit: absolvendum Quamvis dubii nihil ad

* o p p o r t u n a absolutione, ut coniugii * foedus elia, et inire EE. posset c u m dicta puVestris ut placuit re-

in casu. i. non obstare.ad ex cautelam.

S.

C.

re-

Ad

il.esseprimi

resolutione

scribere prout de

Episcopo, iure ad

procederet

possit erui, q u o d ad r e m

declarationem

nostram faciat (constituta enim f u e rat nam, mulier ut apud honestam libertate non ad si matroper-

praetensi impedimenti raptus. Hinc

* orator ipse c o r a m iudice se consti tuit, ac ingenue * commisisse iam, - fassus fuit r a p t u m quin quo etIi-

omnimoda ideoque

frueretur , obstare monium raptus

amplius matriformalis aliquid

consentiente, puella,

poterat

raptus

proponente

contrahendum interfuisset) ;

bere exoptatam matrimonium coninvitis ipsius

tamen

trahere possent, vel

eruitur ex cuius

resolutione secundi dubii, pendebat praecise ab S. C.

*> consanguineis, qui t r a c t a t u m s p o n salium * inde constanter apud eiecerant. S u b matronam

resolutio

indole raptus. Eruitur scilicet non censuisse cadat ut sub

honestam

constare de raptu qui Concilii. Tamen

puella collocata fuit, ut o m n i m o d a perfrueretur, ac iureiu-

decreto

libertate * rando * vesano i n d u x i t

quodlibet

dubium

removeretur, publice deesse

interrogata, amore ut

deposuit quod oratorem

circa excomunicationem claratam absolvendum In qua incursam, ad

percita,

respondit:

seipsam

subduceret , re-

cautelam. habes exemraptus m u -

proindeque stitit.

nullatenus raptui

quaestione

Quibus sane perspectis, Vitandem Boc-

plum, quo non videtur lieris c o m m i t t i , si dolo ad invicem et exinde mulier

carius generalis definitive pronunciavit, nullum

vir et m u l i e r sine amore capiantur , imo

inter

c h u m et Cesaream intercedere i m -

consentiens ,

* pedimentum raptus, q u o matrimo n i u m verum prohiberi enim inter eos valeat,

raptum proponens abducatur, ex eo quod tractatus de ineundo matrimonio, ex oppositione parentum non

vero mox

super censuris dictus Vicarius oraS. C.

* fulminatis

potuerint cenda est

concludi. Quo in casu dipotius fuga mulieris c u m contra-

* interlocutus non fuit, iterum *> t o r * pro supplex rediit ad hanc

viro, ut libere matrimonium hant , quam raptus.

reportanda declaratione super insubsistentja, quapropter con-

earum * exhibito

Altera habetur decisio huius g e neris in Olomucen. Matrimonii die

actorum processu,

suetudinem fuisse sublatam. Quoad Canonicos, qui tempore divini officii confessiones aud i u n t , dicebatur eos non censeri praesentes in choro. Concilium enim Tridentinum sess. 24 c. 8 excepit solummodo Poenitentiarium, edicens: quidum confessiones in ecclesia audiet, interim praesens in choro censeatur. Et huiusmodi dispositio ad eos tantum Canonicos ampliata reperitur, qui pro muneris necessitate confessiones excipere tenentur. Ita S. Congregatio in Lucana 8 Martii i 635 censuit nempe : Oratori ita in locum Poenitentiarii ad audiendas confessiones ex necessitate, et legitima causa ab Episcopo deputato, dum tempore deputationis confessiones actu audit, deberi distributiones quotidianas, non secus ac si divinis in choro interesset, lib. Decre-

DISTRIBUTIONUM.

67

tor. 15/). 175 fi). Item, in Nullius Putignani 6 Martii 1741 ad dubium IV; et in Maceraten. 20 Decernb. 1768. Reiectis vero rationibus depromptis sive ex consuetudine, sive ex quodam Decreto Archiepiscopi N. (qui anno 1707 in S, Visitatione hanc consuetudinem confirmaverat) eo quod neque consuetudo , neque Episcopale decretum huic communi iuri derogare possunt, excepto casu mox enunciato, nec non casu m quo ex lege fundationis Canonici eximantur a punctaturis cum confessiones audiunt; in ceteris casibus, eisdem punctaturis subesse debent. Q U O A D S E C U N D U N D U B I U M . Praemissa diversitate sententiarum quae apud auctores reperitur, circa eos qui tempore divini officii Missam celebrant, siquidem Garzias de Benef. p. 3 cap. 2 . 1 n. 4 4 1 . Antonelii de cler.non resid. 1.3 c. 16 n. 25. Moneta de distrib.p. i quaest, ii n. 52. Scarfant. ad Ceccoper. lib. 3 tit. 2 n. 13 et 14 ubi hic cum aliis docet : posse ex iusta causa consuetudinem intro duci, qua Canonici tempore Divinorum celebrantes lucrentur di stributiones; nam totum est divinus cultus;alii vero huiusmodi consuetudinem reiiciendam esse dicunt; Covarruvias rarior, resolut, lib. 4 n. 3 a. 2. Gonzalez in lib. 4 decret. . 3 n. 18: subiungebatur' quamplurimos esse qui docent, Canonicos a choro discedentes ut Sacrum privatim absolvant distributiones amittere, nisi illa hora ad Sacrum peragendum, ab eo ad quem pertinet, compulsi fuerint. Fagnanus lib. 3 Decret, c. licet n. 118. Passerinus in cap. Consuetudinem de Chr. non resid. in 6 reg. 10 n. 163. Benedictus XIV. Instit. eccles. 107 n. 76. Quam sententiam iamdiu edocuit S. Congregatio; proposito enim dubio anno 1583 hisce verbis concepto : Quia quandoque cathedralibus et collegiatis sunt aliqui Canonici vel alii officia les, qui in eisdem habent capellanas vel in titulum vel tan quam mercenarii; quaeritur an eo tempore quo in dictis ca pellaniis celebrant distributiones recipere debeant, licet absint(1) Antiquiores resolutiones S. C. C. quae non extant in ea collectione, cui titulus Thesaurus resolutionum S. C. 6\, c u m citantur, praeter alia, indicatur etiam liber Decretorum, et pagina in qua extat resolutio in archivio S. C. Praesertim vero si antiquissimae sint, ut facilius possint. Huiusmodi scripti indicem non habent. reperiri

enim codices m a n u Thesaurus

vero resolutionum, qui factus est publics iuris a R. P. Benedicto XIV d u m in minoribus esset, incipit ab anno 1 7 1 8 .

Y w\ u& o >

^MJA&

O OU Cuwa o m m b , oo xUw . t , t

D E C R E T U M Summa Dei bonitas quae rdem illum adolescentem David de gregibus ovium sustulerat, ut regeret Israel haereditatem suam teneretque sceptrum regium in domo Iacob, eadem agrestem puellam Beatam Germanam Cousin ab ovium custodia sibi assumpsit, eamque virtutum splendore mire circumdans ad sublime aeternae gloriae solium evexit. Et quemadmodum Davidi dederat ut salutem in Israel afferret cum barbarum illum de terra tolleret, ita et Germanae tribuit, ut hominum aerumnis occurrens, ab aegris eorum corporibus indmitas expelleret infirmitates. Cum ergo Sacris tuendis Ritibus praeposita Congregatio de sanationibus, q u a e , Beata Germana interveniente post indultam venerationem, a Deo patratae ferebantur, accuratissimum instituisset experimentum, Sanctissimus Dominus Noster Pius P A P A IX Decreto septimo kalendas Martii anni huius evulgato, sancivit, constare de duobus miraculis, nempe de primo instantaneae perfectaeque sanationis Annae Mariae Noel a spontanea femoris luxatione; et de altero instantaneae perfectaeque sanationis Franciscae Huot in Religione sororis Iuliae Germanae a chronica medullae spinalis inflammatione. Post haec nil aliud in causa huiusmodi praeclarissima remanebat agendum, quo ad exitum quamprimum perduceretur, nisi postrema illa declaratio, qua tuta ad Canonizationis Ritum sterneretur via. Quare in Comitiis Generalibus apud aedes Vaticanas

112

DECRETUM

CANONIZ. B. GERMANAE

COUSIN.

sexto idus Aprilis vertentis anni coram eodem Sanctissimo Domino habitis Reverendissimus Cardinalis loseph Bofondi loco Reverendissimi Cardinalis Caroli Aloisii Monchini absentis, proposuit dubium a an tuto procedi possit ad solemnem Beatae Germanae Cousin Canonizationem? et omnes Reverendissimi Patres Cardinales simulque Consultores affirmativum dedere responsum. Verum Beatissimus Pater noluit illico suam pandere mentem, monuitque adstantes, ut secum enixius divinam exorarent Sapientiam, ut in lumine suo lumen ipse videret. Denique hodiernam designavit diem, Dominicam nempe septimam post Pentecosten. Proindeque Sanctitas Sua in Arce Gandulphi commorans, prius Salutari Hostia in privato aedium Pontificalium sacello piissime oblata, ad hanc parochialem eiusdem Arcis ecclesiam se contulit ; ibique postquam Sacro adstitisset ad se accersivit Reverendissimum Dominum Cardinalem Constantinum Patrizi Episcopum Portuensem et S. Rufinae, Sacrorumque Rituum Congregationi Praefectum, atque Reverendissimum Cardinalem Iosephum Bofondi Causae Relatorem una cum R. P. Petro Minetti Sanctae Fidei Promotore et me infrascripto Secretario, iisdemque adstantibus rite pronunciavit tuto procedi posse ad solemnem Beatae Germanae Cousin Canonizationem. Decretum hoc publici iuris fieri, in Sacrorum Rituum Congregationis acta referri, litterasque Apostolicas sub plumbo de solemniis Canonizationis in Patriarchali Rasilica Vaticana quandocumque celebrandis expediri mandavit, decimo kalendas Augusti anni MDCCCLXVs

C. Episcopus Portuen Praefectus.

et S. Rufinae Card.

PATRIZI

S. R.

C,

D . B A K T O U N I S . R . C . Secretarius.

naFORMULA BENEDICTIONIS TELEGRAPHI. Clerus vel a proximiori ecclesia, vel ab aliquo alio loco aa hoc parato, procedat usque ad stationem Telegraphi cancndo vel recitando Canticum : Benedictus Dominus Deus Israel, ubi Episcopus vel Sacerdos in aliqua ecclesiastica dignitate constitutus in'o~ nabit Antiphonam sequentem. Antiph. Benedictus es Domine qui ponis nubem ascensum t u u m , qui ambulas super pennas v e n t o r u m , qui facis Angelos tuos spiritus, et ministros tuos ignem urentem. Post eam Psal. 103, Hcnedic anima mea Domino, ut in sabato ad Matutinum; ac repetita Antiphona incipiet in hunc modum Benedictionem : ^. Adiutorium nostrum in nomine Domini. R J . Qui fecit caelum et terram. Dominus vobiscum. kJ. Et cum spiritu tuo. Oremus. Concede nos famulos tuos q u a e s u m u s , Domine Deus, perpetua mentis et corporis sanitate gaudere , et gloriosa Beatae Mariae semper Virginis intercessione, a praesenti liberari tristitia, et aeterna perfrui laetitia. Per Christum Dominum nostrum. RJ. Amen. Oremus. Deus qui ambulas super pennas ventorum, et facis mirabilia solus; concede, ut cum per vim huic metallo inditam fulmineo ictu celerius huc absentia, et hinc alio praesentia transmittis, ita nos inventis novis edocti, tua gratia opitulante, promptius et facilius ad te venire valeamus. Per Christum Dominum nostrum. R J . Amen. Deinde aspergat telegraphum aqua benedicta.

Acta,

tom.

i, Jasc.

11.

114 FORMULA BENEDICTIONIS VIAE F E R R E A E .

Clerus, vel a proximiori ecclesia, vel ab aliquo alio loco aa hoc parato procedat usque ad stationem viae ferreae canendo vel recitando. Antiph. In viam pacis et prosperitatis dirigat nos omnipotens, et misericors Dominus: et Angelus Raphael comitetur nobiscum in via, ut cum pace salute et gaudio revertamur ad propria. Cant. Benedictus Dominus Deus Israel etc. Ibi Episcopus vel Sacerdos in aliqua ecclesiastica dignitate: constitutus, repetita Antiphona, intonabit : Kyrie eleison, Christe eleison, Kyrie eleison. Pater noster secreto. ir. Et ne nos inducas in tentationem. R). Sed libera nos a malo. ^. Salvos fac servos tuos. R . Deus meus sperantes in te. 1 Mitte nobis Domine auxilium de Sancto. R. Et de Sion tuere eos. ^. Esto nobis Domine turris fortitudinis. R). A facie inimici. \f. Nihil proficiat inimicus in nobis. RJ. Et filius iniquitatis non apponat nocere nobis. Sr. Benedictus Dominus die quotidie. R J . Prosperum iter faciat Deus salutarium nostrorum. ^. Vias tuas Domine demonstra nobis. R J . Et semitas tuas edoce nos. ^. Utinam dirigantur viae nostrae. RJ. Ad custodiendas iustificationes tuas. V- Erunt prava in directa. R J . Et aspera in vias planas. ^. Angelis suis Deus mandavit de te. RJ. Ut custodiant te in omnibus viis tuis. ^. Adiutorium nostrum in nomine Domini. BJ. Qui fecit caelum et terram. ^. Domine exaudi orationem meam. R. Et clamor meus ad te veniat.

F O R M U L A E B E N E D I C T . VIAE F E R R E A E

\#-

Dominus vobiscum. R). Et cum spiritu tuo. Oremus Omnipotens sempiterne Deus, qui omnia elementa ad tuam gloriam utilitatemque hominum condidisti : dignare quaesumus hanc Viam ferream , eiusque instrumenta bene "ffa dicere, et benigna semper tua providentia tueri ; ut dum famuli tui velociter properant in via, in lege tua ambulantes, et viam mandatorum tuorum currentes, ad caelestem patriam feliciter pervenire valeant. Per Christum Dominum nostrum. RJ. Amen. Oremus. Propitiare Domine Deus supplicationibus nostris, et bene ffa dic Currus istos dextera tua sancta, adiunge ad ipsos sanctos Angelos t u o s , ut omnes qui in eis vehentur, liberent et custodiant semper a periculis universis: et quemadmodum viro Aethiopi super currum suum sedenti, et sacra eloquia legenti per Levitam tuum Philippum fidem et gratiam con tulisti; ita famulis tuis viam salutis ostende, qui tua gratia adiuti, bonisque operibus iugiter intenti, post omnes viae et vitae huius varietates aeterna gaudia consequi mereantur. Per Christum Dominum nostrum, R). Amen. Deinde aspergit viam et currus aqua benedicta. Post utramque Benedictionem dicitur Te Deum cum oratione Deus cuius misericordiae etc.BRUNDUSINA ET OSTUNEN.

Sanctissimus Dominus noster Pius Papa IX. clementer d e ferens supplicibus votis Revmi Domini Raphaelis Ferrigno Archiepiscopi Brundusini, et Administratoris Dioeceseos Ostunensis, a Substituto Secretariae Sacrorum Rituum Congregationis relatis, indulsit ut, in utraque Dioecesi sua, suprascriptae Benedictionum formulae a sacra Rituum Congregatione iam approbatae pro Benedictione Telegraphi et Viae Ferreae adhiberi valeant. Contrariis non obstantibus quibuscumque. Die 6 Aprilis 1865.

16 1

EX S, CONGREGATIONE INDULGENTIARUM.CONGREGATIONIS S. BENEDICTI IN GALLIA

D E C R E T U M . In generalibus Comitiis Sacrae huius Indulgentiarum Congregationis, habitis die 29Februarii 1864-, sequentia dubia per Ioannem Baptistam Nicolas Monachum Congregationis Gallicae Sancti Benedicti proposita fuere. 1. Cum ex diversis Decretis S. Congregationis Indulgentiarum iam liceat plures Plenarias Indulgentias eadem die l u c r a r i , solutis scilicet conditionibus, quaeritur an dictum Decretum respiciat solas Indulgentias in una die occurrentes propter festivitatem , vel potius etiam illas quas unusquisque ob suam devotionem tali, per hebdomadam aut mensem, diei adxerit. 2. Qui Decreto ipso uti voluerit, an teneatur Ecclesiam vel publicum Oratorium visitare ( quando nempe requiritur talis visitatio ) totidem vicibus, quot sunt Indulgentiae lucrifaciendae Et quatenus Affirmative. 3. An sufficiat, ut in una eademque Ecclesia tot preces seu visitationes repetantur, quot sunt Indulgentiae lucrandae, quin de Ecclesia post quamlibet visitationem quis egrediatur, et denuo in eam ingrediatur. Hisce itaque ab Eminentissimis Patribus mature discussis, Votisque Consultorum perpensis, respondendum esse statuerunt < Ad primum Affirmative. Ad Secundum Affirmative. Ad Tertium Negative. Datum Romae ex Secretaria S. Congregationis Indulgentiarum die 29 Februarii 1864.

L c g3 Signi oo

F.

ANTONIUS

MARIA

Card.

PANEBIANCO

Praefectus.

A. COLOMBO Secretariug.

D E C R . CONGREG. S. BENEDICTI IN GALLIA

U7

Tota Consultorum tit compendium redacta.

Coniungimus duo Consultorum vota, quae plene simul consentiebant, ex utroque decerpentes quae maxime ad rem faciunt. Q U O A D P R I M U M D U B I U M . Censebant Consultores ad primum dubium esse respondendum affirmative. Decreta enim a S. Congregatione Indulgentiarum emissa, quae declarant quemlibet plures plenarias distinctas Indulgentias eodem die lucrari posse, nullam faciunt distinctionem inter plenarias Indulgentias, quae simul occurrant eodem die propter aliquam festivitatem, et illas quas unusquisque ob suam devotionem tali diei adfixerit. Satis enim esse Consultoribus videbatur, ut a d i m p l e a n t u r conditiones praescriptae pro qualibet indulgentia lucrifacienda, quae eodem die iterabiles sint. Ubi enim lex non distinguit, neque nos distinguere debemus. De re enim agitur in qua non apparet sufficiens ratio, propter quam haec distinctio induci debeat ; imo e contra constat RR. Pontifices, qui hanc veniam dedere Christifidelibus statuendi diem pro lucranda Indulgentia, tanta voluisse potiri fideles libertate, ut nullam unquam exceptionem in variis indultis de hac re apposuerint. Ad rem insuper afferebatur resolutio S. C. I. diei 4 Decembris 1843. Siquidem Episcopus Boiacensis in Gallia pro sua dioecesi obtinuerat Indultum, vi cuius Christifideles illius dioecesis, qui infra unam vel duas hebdomadas (1) sacramentalem Confessionem peragerent, frui possent eodem temporis intervallo plenariis Indulgentiis in qualibet Ecclesia seu publico Oratorio : et cum quaesitum fuisset an in praefato Indulto ageretur de indulgentiis localibus t a n t u m , aut de Indulgentiis plenariis quibuscumque responsum fuit a S. C. 1. Intelligendum esse de omnibus Indidgentiis tam localibus quam personalibus, pro quibus sacramentalis Confessio tanquam iniuncta conditio requiritur Q U O A D S E C U N D U M D U B I U M . Ad secundum dubium eodem modo pro affirmativa sententia stabant Consultores. Sane cum ex S. C. decretis sive resolutionibus adimplendae sint conditiones prae( 1 ) In hoc consistebat privilegium i n dui t u m , ut non intra u n a m , ut a s s o l e t , sed intra duas hebdomadas sacramentalis confessio perageretur.

1 18

D E C R . C O N G R E G . S. B E N E D I C T I IN GALLIA.

scriptae pro qualibet Indulgentia lucranda; si pro qualibet visitatio praescripta s i t , tot erunt repetendae visitationes, quot sunt Indulgentiae lucrifaciendae. Visitatio enim est conditio, quae eodem die iterari potest. Quod si Sacra Congregatio ad dubium propositum die 29 Martii 1841, a n eodem die lucrari possint plures Indulgentiae plenariae, quando pr,o unaquaque praescripta est perceptio S. Eucharistiae responderit affirmative servatis tamen respective aliis appositis conditionibus ; ideo receptio S. Eucharistiae pro singulis distributive sufficere censuit, quia non est eodem die opus iterabile. Debent tamen servari aliae appositae et respectivae conditiones. QUOAD "TERTIUM DUBIUM. Observabatur circa tertium dubium non posse aequiparari Visitationes Ecclesiae, et repetitas in ecclesia preces singulis visitationibus respondentes. Etenim quamvis sub nomine visitationis comprehendantur preces, non tamen solae preces significantur, sed directe significatur accessus ad ecclesiam. Et ceteroquin opera iniuncta pro lucrandis Indulgentiis peragi debent eo modo et forma qua praescripta fuerunt, neque ad proprium cuiusque ingenium commutanda aut fingenda. Ad rem autem animadvertebatur cum Suarez: visitationem pro lucranda indulgentia esse accessum ad locum sacrum, ex fide et religione procedentem, cum intentione ibidem colendi Deum, vel in se ipso, vel in aliquo Sancto. Atqui huic complexae conditioni non satisfaceret ille, qui solas preces, toties in ecclesia repeteret, quot essent visitationes faciendae. Quibus assentit Bcnaccina qui in tractat, de Indulgen, disput. G . 1 par. 5 n. 32 ait ex quo se quitur eum qui saepius eadem die visitat ecclesiam, toties indulgentiam consequi, quoties prudenter et devote adit Ecclesiam quibus addit secus si tantummodo ecclesiam ingrediatur et statim exeat. Quae verba, iuxta illud quod docuit Suarez, demonstrant, nomine visitationis intelligi opus complexum, adeo ut eidem operi neque ille satisfaciat qui solas repetit visitationum p r e c e s , neque alter satisfaceret, qui suam praesentiam tantum in ecclesia exhiberet. Denique ad haec ulterius confirmanda, animadvertebatur non esse alienum a consuetudine populi christiani repetere ingressus et regressus ab ecclesia pro repetenda visitatione in finem de qua agimus. Hoc enim contingit die secunda Augusti quoli-

D E C R . CONGREG. S. BENEDICTI IN GALLIA.

119

bet anno circa celeberrimam Indulgentiam, quae dicitur Portiunculae; quae consuetudo maxime Romae servatur. Imo ipsem e t Benedictus XIV. tom. 14 editionis pratensis an. 1845 . 26 de Indulgentia Portiunculae haec habet : (t Ad Portiunculae In- dulgentiam quod spectat, haud improbatur pia illa atque antiqua consuetudo qua Christifideles saepenumero in Sacram - Aediculam, vel in alias ecclesias ad quas praedicta Indulgentia patet ingrediuntur, existimantes posse se pluries eam con1) sequi. Et revera cum ab Episcopo quodam S. Congregationi - Concilii expositum fuisset Fratres Reformatos Ordinis S. Fran* cisci provinciae Carniolae populo persuadere ut saepius eodem o) die ingressum illum rptrent.... et cum quaesitum fuisset, num id tolerari posset; S. Congregatio die 17 Iulii 1700 ita ~ respondit: S. Cong. Emorum S. R. E. Cardinalium Conc. Trid. Interpretum, audita relatione Procuratoris Generalis et Ministri - Provincialis, censuit servandum esse solitum.)) Quare ad tertium dubium opinabantur Consultores respondendum esse negative.EXINDE COLLIGES :

1. Plures distinctas (1) plenarias Indulgentias posse eodem die quemlibet lucrari, sive hae sint personales, sive locales, d u m modo tamen pro singulis Indulgentiis singulae iniunctae c o n ditiones serventur. H. Quod si eaedem pro qualibet Indulgentia sint conditiones iniunctae, hae toties eodem die iterari debent, si iterabiles s i n t , quoties sunt Indulgentiae lucrifaciendae.(1) Una eademque plenaria indulgentia eodem die lucrifieri non potest. Hoc -declaratum fuit in Decreto diei 7 Maitii 1678 quod incipit: Delatae saepius, fciuus Decreti verba ad rem facientia, haec sunt : Semel autem dumtaxat in die Plenariam Indulgentiam in certos dies Ecclesiam visitantibus concessam vel txliudpium opus peragentibus lucrifieri. Excipi tamen debet Indulgentia celeberrima Portiunculae, vel si quae sint aliae adinstar Portiunculae concessae. Ad 4ianc enim indulgentiam quod s p e c t a t , cum dubium fuisset propositum in Valentinen, die 22 Februarii 1 8 4 7 hisce verbis conceptum: An visitantes Ecclesias Or d i n i s S . Francisci die secunda Augusti lucrentur Indulgentiam plenariam toti ties quoties in eas ingrediuntur et pa rumper ibi orant: et an requiratur ut communio fiat in eadem Ecclesia. S a cra C. I. respondere censuit: affirmative ad primam partem, negative ad secundam. Quare eiusmodi Indulgentiam quis eo