ARBEIDSREG Die kontrak – Beeindiging van...

T: 051 401 9111 [email protected] www.ufs.ac.za

ARBEIDSREGABR214

Lesing 10.2Die kontrak – Beeindiging van

kontraktuele verhoudingHoofstuk 9 (par 9.106-9.150) in Nagel CJ (ed) “Kommersiële Reg” 3de uitg,

LexisNexis Butterworths: Durban.


LESING 10.2 (LEERUITKOMSTE)

• Noem en bespreek volledig die verskillende wyses waarop ŉ kontraktuele verhouding beëindig kan word.

• Bespreek elk van die bogenoemde wyses individueel.


LESING 10.2 (ALGEMEEN)

• Kontraktuele verhouding kan beëindig word deur ŉ ontbindende termyn/voorwaarde of deur terugtrede o.g.v. kontrakbreuk.

• Verskeie ander wyses van beëindiging sal ook bespreek word.


LESING 10.2 (ONTBINDENDE VOORWAARDE/TERMYN)

• Kontrak kan vir ŉ spesifieke tydperk gesluit wees. By die aanbreek van die tyd, sal die kontrak tot ŉ einde kom.


LESING 10.2 (TERUGTREDE)

• Indien ŉ party ŉ terugtredingsreg het, sal die regte en verpligtinge in terme van ŉ kontrak tot ŉ einde kom.


LESING 10.2 (VOLDOENING I)

Algemeen• Voldoening is ŉ tweesydige handeling.• Indien al die partye doen wat ingevolge kontrak

van hulle verwag word (lewer prestasies en voer prestasies uit soos deur hulle beoog), voldoen hulle aan hulle verpligtinge en kom die kontrak natuurlikerwys tot ŉ einde.


LESING 10.2 (VOLDOENING II)

Partye by voldoening• Skuldenaar moet teenoor die skuldeiser presteer. • Egter moontlik dat iemand namens die skuldenaar presteer (selfs sonder sy wete of

teen sy wil), mits sodanige persoon bedoel om skuldenaar se verpligting uit te wis. • Bogenoemde is egter nie moontlik nie indien die skuldeiser daarop aandring dat die

skuldeiser, vanweë sy bekwaamhede/talent, self presteer. • Prestasie moet aan skuldeiser of gemagtige verteenwoordiger geskied.• Skuldeiser kan ook ŉ derde aanwys teenoor wie die skuldenaar moet presteer

(solutionis causa adiectus). Prestasie teenoor so ŉ adiectus wis die verpligting uit.


LESING 10.2 (VOLDOENING III)

Wyse van voldoening• Prestasie moet volledig wees. Gebrekkige prestasie het nie voldoening van die kontrak tot gevolg nie. • Skuldenaar moet ten volle presteer en mag nie in paaiemente presteer nie, tensy daarop ooreengekom of tensy

die skuldeiser daartoe toestem.• Indien prestasie bestaan uit ŉ saak wat gelewer moet word, moet die saak voldoen aan al die vereistes insake die

toestand, kwaliteit en kwantiteit daarvan. • Indien prestasie bestaan uit ŉ handeling wat verrig moet word, moet die voorgeskrewe handeling verrig word en

nie ŉ soortgelyke handeling nie. • Indien prestasie bestaan uit die betaling van ŉ geldsom moet dit d.m.v. ŉ wettige geldmiddel geskied. Skuldenaar

is geregtig op ŉ kwitansie.• Gedeeltelike prestasie wis gewoonlik nie die verpligting uit nie en word daar dus nie aan die kontrak voldoen nie.

Wanneer skuldenaar die woorde “in volle en finale vereffening” gebruik met gedeeltelike prestasie, kan dit die verpligting uitwis (sien par 9.113-9.114).


LESING 10.2 (VOLDOENING IV)

Plek en tydstip van voldoening• Prestasie moet geskied op die plek waarop ooreengekom is. Indien geen plek bepaal is of afgelei kan word nie, is dit die plek waar

kontraksluiting plaasgevind het.• Prestasie moet aangebied word op die tydstip waarop ooreengekom is of wat deur ŉ aanmaning bepaal is. • Indien ŉ bepaalde dag vasgestel is, is daar tyd tot middernag van daardie dag of tot besigheidsure verstryk op daardie dag. Indien die

bepaalde dag ŉ dag is waarop besigheid gesluit is, is dit die eerskomende besigheidsdag. • Indien prestasie binne ŉ sekere tyd betaal moet word na die eerste dag van die maand, word die eerste dag nie ingereken nie. Indien dit

egter bepaal word dat prestasie gelewer moet word binne ŉ sekere aantal dae na die dag van kontraksluiting, word die eerste dagingereken.

• Daar kan gewoonlik presteer word voordat ŉ bepaalde dag vir prestasie aanbreek.• Indien ŉ skuldenaar meer as een bedrag uit hoofde van verskillende kontrakte aan dieselfde skuldeiser verskuldig is, en dan ŉ betaling

maak wat nie voldoende is om alles uit te wis nie, en sonder om te spesifiseer vir watter skuld dit aangewend moet word, kan dieskuldeiser ŉ toedeling maak, onderhewig aan die volgende rangorde:o Rente moet voor kapitaal gedelg word. o Afdwingbare skuld voor ŉ onafdwingbare skuld.o Sekere skuld voor ŉ onsekere skuld.o Swaarder skuld voor ŉ ligte skuld.o Ouer skuld voor ŉ nuwe skuld.o Andersins, proporsioneel.


LESING 10.2 (KONTRAK)

• Bestaande kontrak kan beëindig word deur die sluiting van ŉ nuwe kontrak, en wel by wyse van kwytskelding, skikking en skuldvernuwing:o Kwytskelding ŉ Tweesydige handeling gebaseer op wilsooreenstemmig

tussen skuldeiser en skuldenaar. Geskied deurdat ŉ aanbod van kwytskelding deur skuldeiser gemaak word. Sodanige aanbod hoef nie noodwendig met ŉ skenkingsbedoeling gepaard te gaan nie en partye kan mekaar oor en weer in ruil van hul verpligtinge kwytskeld.

o Skikking ŉ Ooreenkoms waardeur ŉ bestaande geskil opgelos word. So ŉ skikking vervang dan die kontrak ten opsigte waarvan dit aangegaan is.

o Skuldvernuwing ŉ Nuwe kontrak tot ŉ bestaande en geldige kontrak, met die bedoeling om die bestaande kontrak uit te wis en dit met ŉ nuwe kontrak te vervang.


LESING 10.2 (SKULDVERGELYKING)

• Wanneer partye mekaar oor en weer geld skuld, behoort sodanige bedrae oor en weer teen mekaar verreken te kan word.

• Skuldvergelyking het die uitwissing, in die geheel/gedeeltelik, van verbintenisse tot gevolg.• Daar moet aan die volgende vereistes voldoen word alvorens skuldvergelyking kan

plaasvind:o Skulde moet gelyksoortig wees Skuldvergelyking vind gewoonlik net t.o.v. geld

plaas, maar kan ook tussen goedere van dieselfde kwaliteit plaasvind. Dit kan egter nie tussen geld en goedere of tussen goedere van verskillende kwaliteit geskied nie.

o Skulde moet opeisbaar wees Beide skulde moet reeds opeisbaar wees. o Skulde moet gelikwideerd wees Die omvang van die skuld moet vasstaan of maklik

vasgestel kan word. Albei skulde moet gelikwideerd wees. o Skulde tussen dieselfde persone in dieselfde hoedan ighede Persone wat in

amptelike hoedanighede kan nie skuldvergelyking t.a.v. persoonlike skulde aanwend nie.


LESING 10.2 (SKULDVERMENGING)

• As dieselfde persoon skuldeiser en skuldenaar van dieselfde vordering word, vind skuldvermenging plaas en word die verbintenis uitgewis.


LESING 10.2 (ONMOONTLIKWORDING VAN PRESTASIE)

• As prestasie onmoontlik word sonder die skuld van enige party, gaan die verbintenis tot niet en word partye van verpligtinge bevry.

• Let daarop om onderskeid te tref tussen onmoontlikheid van prestasie by kontraksluiting, onmoontlikwording van prestasie by kontraksluiting en onmoontlikmaking van prestasie, deur skuldenaar, na kontraksluiting.


LESING 10.2 (REHABILITASIE NA INSOLVENSIE)

• Rehabilitasiebevel van ŉ insolvent veroorsaak dat alle verbintenisse wat voor insolvent se sekwestrasie ontstaan het, uitgewis word.


LESING 10.2 (VERJARING - ALGEMEEN)

• Onderskei tussen verkrygende verjaring (eiendomsreg op iemand anders se saak word verkry na verloop van 30 jaar) en bevrydende verjaring (verbintenisse kom tot ŉ einde a.g.v. ŉ tydsverloop).

• Die Verjaringswet van 1969 is van toepassing op skulde wat na 1 Desember 1970 ontstaan het. Skulde voor hierdie datum word gereël deur die Verjaringswet van 1943.


LESING 10.2 (VERJARING – EFFEK VAN VERJARING)

• Verjaringswet van 1943 het vir swak verjaring voorsiening gemaak (skuld het deur tydsverloop onafdwingbaar geword het).

• Verjaringswet van 1969 maak vir sterk verjaring voorsiening (skuld word na afloop van die verjaringstermyn uitgewis).

• Daar is 2 uitsonderings op die algemene reël dat die skuld uitgewis word:o Indien skuldenaar nogtans skuld betaal, geld dit as voldoening van

die skuld en sal nie met ŉ verrykingsaksie teruggevorder kan word nie.

o Verjaring sal slegs intree indien die skuldenaar hom op verjaring beroep.


LESING 10.2 (VERJARING – VERJARINGSTERMYNE)

Die volgende verjaringstermyne is van toepassing:• 30 jaar

o skuld wat deur ŉ verband verseker iso vonnisskuldo skuld t.o.v. belasting gehefo skuld aan die staat wat verband hou met ontginning en myn van minerale en ander stowwe

• 15 jaaro skuld aan die Staat wat ontstaan uit voorskot/lening/verkoop/verhuring van grond deur die

Staat aan die skuldenaar• 6 jaar

o skuld t.o.v. ŉ wissel of ander verhandelbare dokumento skuld t.o.v. ŉ notariële kontrak

• 3 jaaro ander skulde


LESING 10.2 (VERJARING – AANVANG VAN VERJARINGSTERMYNE)

• Verjaring neem ŉ aanvang wanneer ŉ skuld opeisbaar word (die oomblik wat vordering by wyse van ŉ hofbevel afgedwing kan word en is normaalweg die dag waarop skuldenaar moet presteer) of wanneer kontrakbreuk plaasgevind het of met kansellasie van ŉ kontrak.

• Indien skuldeiser egter nie van die bestaan van die skuld bewus was nie, is dit eers op die oomblik wat die skuldeiser bewus word van die skuld.


LESING 10.2 (VERJARING – STUITING VAN VERJARING)

Verjaring kan gestuit (vorige tydperk hou op loop en begin van nuuts af loop) word deur:• Erkenning van aanspreeklikheid deur

skuldenaar Uitdruklike/stilswyende erkenning.• Bediening van prosesstuk deur skuldeiser

om voldoening van die skuld te vorder


LESING 10.2 (VERJARING – UITSTEL VAN VERJARING)

Verjaring kan uitgestel word met een jaar onder die volgende omstandighede (1 jaar nadat die omstandighede opgehou het om te bestaan):• Skuldeiser is handelingsonbevoeg.• Skuldenaar is buite RSA.• Skuldeiser en skuldenaar is met mekaar getroud.• Skuldeiser en skuldenaar is vennote en skuld het uit vennootskap ontstaan.• Skuldeiser is ŉ regspersoon en die skuldenaar ŉ bestuurslid van sodanige

regspersoon.• Skuld is voorwerp van geskil wat vir arbitrasie verwys is.• Skuld is voorwerp van ŉ eis teen die boedel van oorledene of insolvent.• Skuldeiser of skuldenaar is oorlede en eksekuteur is nog nie vir boedel

aangestel nie.

ARBEIDSREG Die kontrak – Beeindiging van...

Documents

Transcript of ARBEIDSREG Die kontrak – Beeindiging van...