APLAR±mda-Coğrafya-Cevaplar...Evlerin yapı malzemesi olarak karasal bölgelerde Kerpiç, bol...

20 A

dım

da

Coğra

fya

ETKİNLİK CEVAPLAR

353

01. ADIM1. Aşağıdakiresimlerdeyeralanunsurlarındoğalunsurmu

veyabeşeriunsurmuolduğunualtkısmınayazınız.

a) b)

c) d)

Doğal Unsur Beşeri Unsur

Doğal UnsurBeşeri Unsur

2. Aşağıdaki örneklerde verilen olayları doğanın insanaetkisiveya insanındoğayaetkisişeklindeörnektekigibikarşısındakikutucuklaraişaretleyiniz.

Doğanın insanaetkisi

İnsanın doğayaetkisi

aFabrikalardan çıkan gazların atmosferi kirletmesi n n

bKurak iklimlerde evlerin ker-piçten yapılması n n

cDağlık ve bol yağışlı iklim-lerde dağınık yerleşmelerin görülmesi

n n

dKıyıların doldurularak deniz-den toprak kazanılması n n

e

Ekvatoral bölgede nem ve sıcaklık fazla olduğu için insanların yüksek yerleri yer-leşim alanı olarak seçmesi

n n

3. Aşağıdaki örneklerin coğrafyanın ilkelerindenhangisineaitolduğunuörnektekigibikarşısınaişaretleyiniz.

Nedensellik Dağılış

İlgivebağıntı

aDeniz altında meydana gelen volka-nizma ve deprem tsunami oluşumu-na neden olur.

bDünyada fay hatları, sıcak su kay-nakları, deprem ve volkanizma alan-ları benzer alanlarda görülür.

cDünyanın en yağışlı yerleri Ekvatoral Bölge, Muson Asya’sı ve orta kuşak karalarının batı kıyılarıdır.

dTürkiye’de Akdeniz iklimi; Akdeniz kı-yıları, Kıyı Ege ve Güney Marmara’da yaygın görülür.

e

Akdeniz ikliminde kışların ılık geç-mesi ve güneşli gün sayısının fazla olması seracılığın gelişmesini sağ-lamıştır.

4. Aşağıdaki cümleleri doğru - yanlış olarak değerlendiriniz.

a. Doğayı oluşturan muhteşem dörtlü arasında mükemmel bir dayanışma ve denge vardır.

Doğru Yanlış

b. Teknoloji ve uygarlık seviyesi ilerledikçe insanların doğal çevreye bağımlılığı artar.

Doğru Yanlış

c. Dağlar, taşlar, vadiler, deprem, volkanizma gibi olaylar li-tosfer üzerinde oluşur.

Doğru Yanlış

d. İlk yerleşmelerin akarsu kenarlarında kurulması beşeri un-surların doğal unsurlara etkisine örnektir.

Doğru Yanlış

e. Deprem bölgelerinden insanların göç etmesini karşılıklı ilgi ilkesi açıklar.

Doğru Yanlış

f. Litosfer, taşküre üzerinde yapılan tarımsal etkinlikleri ince-ler

Doğru Yanlış

g. İç Anadolu Bölgesi’nde konutların yapı malzemesi olarak ahşap tercih edilir.

Doğru Yanlış

h. Genel olarak insanın doğal çevreye etkisi olumsuzdur.

Doğru Yanlış

20 A

dım

da

Coğra

fya

354

ETKİNLİK CEVAPLAR

5.

I

II

III

V

VI

IV

I’de → Yüksek sıcaklık ve nem

II’de → Kuraklık

III’te → Soğuk iklim şartları

IV’te → Kuraklık

V’te → Yükselti ve engebe

VI’da → Soğuk iklim şartları

6. Atmosfer Hidrosfer Litosfer Biyosfer

Kayaçlar n n n n

Okyanuslar n n n n

Deprem n n n n

Bulut n n n n

Bitkiler n n n n

Gelgit n n n n

Hayvanlar n n n n

7.

J

J

J

H

E

E

O

O O

O O

O OR FM

M NL

L

L

O

J

İ

İ

İ

İ

D

R S E

R

E

Ş

O

O

Ğ

R

A

F

Y

A

N O G R A

R

I

M

T

F Y A

O

G

R

A

F

Y

AB

B

O T

M T O

O

L

L L A R

O J İ

C

C

K L İ

I

I

P

N

N

İ K

20 A

dım

da

Coğra

fya

355

ETKİNLİK CEVAPLAR

8. Aşağıdaverilenkavramlarıörnekteolduğugibieşleştiriniz.

Klimatoloji

Jeoloji

Jeomorfoloji

Pedoloji

Litoloji

Hidroloji

Limnoloji

Oseonografya

Demografi

Sosyoloji

Zooloji

Meteoroloji

Kartografya

Astronomi

Yerşekilleri bilimi

Taş bilimi

Sular bilimi

İnsan ırkları bilimi

Nüfus bilimi

Harita bilimi

Uzay bilimi

İklim bilimi

Yer bilimi

Okyanus bilimi

Toplum bilimi

Toprak bilimi

Hayvan bilimi

Göl bilimi

Etnoloji

Hava durumu Bilimi

02. ADIM1. Yer kürenin kendine özgü olan kutuplardan basık Ekvator-

dan şişkince olmasından kaynaklanmaktadır.

2. • Yerel saat farkları ortaya çıkar

• Gece gündüz meydana gelir.

• Coğrafi yönler belirir.

• Güneş ışınlarının gün içindeki geliş açısı değişir.

3. Dünyanın kendi ekseni etrafındaki dönüşüdür.

4. Çizgisel hız ekvatorlardan kutuplara doğru azalmaktadır. Bu nedenle;

Zonguldak

Az

Fazla

Ankara

Antakya

5. a. Doğuda saat ileridir.

b. Doğuda güneş erken doğar.

c. Sürekli rüzgarlar Kuzey Yarım Küre’de sağa, Güney Ya-rım Küre’de sola sapar.

6. a. Yer çekimi kutuplarda fazladır.

b. Ekvator çevresi kutup çevresinden daha uzundur.

c. Kutuplar yerin merkezine daha yakındır.

7. Cevap E

8. Cevap E

9. Cevap D

10. Cevap D

20 A

dım

da

Coğra

fya

356

ETKİNLİK CEVAPLAR

11. Aşağıdakietkinliğiuygunşekildeişaretleyiniz. GeoidşekliKüreselşekil

Günlükhareket

Ekseneğikliği

Yörüngeninelipsolması

n n n n

2. Ekvatordan kutuplara sıcaklığın azalması n n n n

3. Çizgisel hızın değişmesi n n n n

4. Doğu ve batı yönlerinin oluşması n n n n

5. Dünyanın yörüngedeki hızının değişmesi n n n n

6. Yıllık sıcaklık farkının oluşması n n n n

7. Yerçekiminin kutuplarda fazla olması n n n n

8. Haritalardaki bozulmalar n n n n

9. Meltem rüzgarlarının oluşması n n n n

10. Gece gündüz süresinin değişmesi n n n n

11 Paralel boylarının kısalması n n n n

12. Güneş ışınlarının geliş açısının değişmesi n n

13. Kutup yıldızının görünüm açısının değişmesi n n n n

14. Sürekli rüzgarlarda sapmalar n n n n

15. Günlük sıcaklık farkının oluşması n n n n

16. Kutuplarda sıcaklığın az olması n n n n

17. Gece - gündüzün ardalanması n n n n

18. Mevsim sürelerinin farklı olması n n n n

19. Aydınlanma çemberinin yer değiştirmesi n n n n

20. Dinamik basınç kuşaklarının oluşması n n n n

21. Gölge boylarının değişmesi n n

22. Güneşin doğuş - batış sürelerinin değişimi n n n n

23. Fiziksel (Mekanik) çözünmenin gerçekleşmesi n n n n

24. Muson rüzgarlarının oluşumu n n n n

25. Şubat ayının 28 gün olması n n n n

26. Matematik iklim kuşaklarının oluşumu n n n n

27. Eylül ekinoksunun iki gün gecikmesi n n n n

28. Meridyen aralıklarının eşit olmaması n n n n

29. 0 ve 90 enlemlerinde termik basınçların oluşması n n n n

30. Okyanus akıntılarının halkalar oluşturması n n n n

20 A

dım

da

Coğra

fya

357

ETKİNLİK CEVAPLAR

12. Matematik konuma göre dört mevsimin belirgin yaşandığı Orta kuşakta yer almasıdır.

13. Yörüngenin elips şeklinde olmasından dolayı Dünya’nın Güneş etrafındaki dönüş hızı değişmektedir. Bu da yarım kürelerde mevsim sürelerinin farklı olmasına neden olur.

14. Dünya üzerinde Güneş ışınlarının dik açıyla geldiği yerler; güneyde 23° 27’ enleminde bulunan Oğlak dönencesi ile kuzeyde 23° 27’ enleminde bulunan Yengeç dönencesi ara-sıdır. Türkiye’nin matematik konumu nedeniyle Yengeç Dö-nencesi’nin kuzeyinde bulunması Güneş ışınlarını dik açıyla almasını engellemektedir.

15. Cevap D

03. ADIM

1. a K.Y.K de güneş ışınlarının en son dik geldiği yer.

23° 27’ enleminde yer alan Yengeç Dönencesi

b 21Haziranda24saatgündüzünyaşandığıyer. Kuzey Kutup dairesi

c 21 Aralıkta gölge boyunun oluşmadığı yer.

Güney Yarımkürede yer alan Oğlak Dönencesi

d Gece – gündüz süresinin yıl boyunca eşit olduğu yer.

Ekvatorda yıl boyunca gece - gündüz süreleri eşittir.

2. En uzun gündüz = 21 Haziran

En uzun gece = 21 Aralık

3. En uzak olduğu tarih = 4 Temmuz (Günöte)

En yakın olduğu tarih = 3 Ocak (Günberi)

4. 23 Eylül 6 aylık gece başlangıcıdır.

21 Mart 6 aylık gündüz başlangıcıdır.

5. 21 Aralık

6. Kuzey yarım küre = Yengeç Dönencesi 23° 27’ K enleminde yer alır.

Güney yerımküre = Oğlak Dönencesi 23° 27’ G enleminde yer alır.

7. Yaz mevsimi daha uzun sürmektedir.

8. Cevap B

9. Cevap C

20 A

dım

da

Coğra

fya

358

ETKİNLİK CEVAPLAR

10. 54° derecelik açıyla gelir.

11. Kuzey yönü gösterir

12. a. Dönencelerinenlemderecesi23° 27’ dir.

b.Kutupdairelerininenlemderecesi66° 33’dir.

c. YengeçdönencesiKYK‘de,OğlakdönencesiGYK’dedir.

d.OğlakdönencesineveYengeçDönencesineyılda birkez Güneşışınlarıdikgelir.

e.Kuzeykutupdairesiüzerinde21Haziranda24saatgün-düzyaşanırken21Aralıkta24saatgeceyaşanır.

g.DönencelerarasındakalanyerlereGüneşışınlarıyıldaikidefadikgelir.

13. Kuzey yarımkürededir

14. Gölge Boyu

I II III IV

21 A

ralık

21 M

art

21 H

azira

n

23 E

ylül

15. 24

saat

12

I

IIIII

IV21 Haziran

23 Eylül21 Mart

21 Aralık

16. 90°

I

60°

30°

II

III

IV

21 Haziran

23 Eylül21 Mart

21 Aralık

17. Cevap C

18. Cevap B

Değerlendirme Adımı 01

1. Atmosfer (Hava Küre)

Hidrosfer (Su Küre)

Litosfer (Taş Küre)

Biyosfer (Canlı Küre)

2. • Dağılış İlkesi

Türkiye’de yoğun nüfuslu yerler

• Nedensellik ilkesi

İstanbul’un jeopolitik konumu ve iklimin sanayileşmeye ve ticarete uygun olması İstanbul’un göç alarak yoğun nüfuslu olmasını sağlamıştır.

• İlgi ve Bağlılık ilkesi

İstanbul’un fazla nüfuslu olması yakın çevresinde kü-mes hayvancılığının gelişmesini sağlamıştır.

20 A

dım

da

Coğra

fya

359

ETKİNLİK CEVAPLAR

3. Doğal unsurlar, oluşumunda insanların etkili olmadığı un-surlardır. İklim, sıcaklık, yağış, depremler, volkanik faaliyet-ler bunlara örnek gösterilebilir.

4.

Olaylar

21 M

art

21 H

azira

n

23 E

ylül

21 A

ralık

KuzeyYarımKüredeyazmevsimininbaşlan-gıcıdır.

Dünyanınheryerindegece-gündüzsüresibirbirineeşittir.

GüneşışınlarıOğlakDönencesinedikdüşer.

KuzeyYarımKüredeenuzungece,enkısagündüzyaşanır.

KuzeyYarımKüredebutarihtensonragündüzlergecelerdenuzunolma-yabaşlar.

5. a. Matematik iklim kuşaklarının oluşumunda eksen eğikliği etkili olmuştur.

b. Şubat ayının 28 gün olmasının nedeni Yörüngenin şekli-dir.

c. Kuzey Yarım Kürede kış mevsimi 21 Aralık - 21 Mart tarihleri arasında yaşanır.

d. Güneş ışınlarının dik açıyla düştüğü alanlar dönenceler arasıdır.

e. 21 Aralık günü Türkiye’de güney yöne doğru gidildikçe gündüz süresi uzar.

6. a. Tropikal, Orta ve Kutup kuşağına matematik iklim ku-şakları denir.

b. Dünyanın yörünge hızının değişmesinin nedeni yörün-genin elips şeklinde olmasıdır.

c. Kuzey Yarımküre’de yaz mevsimi 21 Haziran - 23 Eylül tarihleri arasında yaşanır.

d. Altı ay gece ve gündüzün yaşandığı alanlar kutuplar dır.

e. 21 Haziran günü Türkiye’de Kuzey yöne doğru gidildikçe gündüz süresi uzar.

7. Ekinoks, Gece - gündüz eşitliği olan 21 mart - 23 eylül tarih-leridir.

Tüm Dünyada gece - gündüz eşit olur. Aydınlanma çemberi kutup noktalarından geçer.

8. Güneşışınlarıyengeçdönencesinedikgelir. Kuzeyyarımküredeyazmevsimiyaşanır. Aydınlanmaçemberikutupdairelerindenteğetgeçer. Ekvatordankuzeyegidildikçegünleruzar,güneyegidildik-

çegünlerkısalır.

9. Meltemrüzgarlarınınoluşması Dünya’nın günlük hareketi

Rüzgarlarınsapmayauğraması Dünya’nın günlük hareketi

Sonbaharekinoksunun2güngecikmesi Yörünge’nin elips olması

Dünyanınyarısınınaydınlıkyarısınınkaranlıkolması Dünya’nın şekli

Mevsimlerinoluşması Dünya’nın yıllık hareketi

20 A

dım

da

Coğra

fya

360

ETKİNLİK CEVAPLAR

04. ADIM

1. Aşağıdakiboşluklarıuygunşekildedoldurunuz.

a.Bir yerin Ekvator’a olan uzaklığının açı cinsinden ifadesine Enlem denir.

b. Doğuda yerel saat ileri dir.

c.Güneş doğuda erken doğar, batıda geç doğar, geç batar.

d.Bir yerin Ekvator’a ve Başlangıç Meridyenine göre konumuna matematik konum denir.

e.Denizlerin tuzluluk oranının Ekvator’dan kutuplara doğru azalması Enlemin sonucudur.

f. Bir bölgenin Matematik ve özel konum özellikleri Coğrafi konumu verir.

2. Aşağıdaki ifadelerden doğru olanı “D” yanlış olanı “Y”olarakişaretleyiniz.

Doğru Yanlış

a.Paralellerin çevre uzunlukları her yerde aynıdır. n n

b.Meridyenler arası zaman farkı her yerde aynıdır. n n

c.Bir yerin gün içerisinde Güneş’e göre konumuna yerel saat denir. n n

d.Meridyenlerin çevre uzunlukları birbirine eşittir. n n

e.Karadeniz’in tuzluluk oranı Akde-niz’den daha fazladır. n n

f.Paraleller kutuplarda nokta şeklini alır. n n

3. Aşağıdakietkinliğiuygunşekildetamamlayınız.

a)

40° 30° 20° 10°

20°

30°

40°

50°

I

II

III

IV

V

b)

c)

d)

e)

f)

Çizgisel hızları eşit olanlar

Yerçekimi en fazla olan

Yerel saatleri aynı olanlar

Yerel saati en ileri olan

Gece gündüz süre farkı en fazla olan

21 Mart’ta Gölge boyu en uzun olan

III - V

II

I - II

V

II

II

4. X

Y0°

70°0°

YukarıdakişekildegösterilenXveYmerkezleri;

I. Ekvator’a olan uzaklık

II. Yerel saat

III. Başlangıç meridyenine olan uzaklık

IV. Öğlen vaktinin yaşandığı an

gibiözelliklerdenhangileribakımındanortaktır?

A) I ve II B) I ve III C) II ve III

D) II ve IV E) III ve IV

Cevap D

20 A

dım

da

Coğra

fya

361

ETKİNLİK CEVAPLAR

5. 20°

70°GKN

KKN

1

2

3

4

6

5

60°

0°

30°

Yukarıda koordinatları verilen yer, küre üzerinde 4 nolu yer-dedir.

6. Aşağıdakikoordinatlarıverilenyerleriizdüşümalanları-nagörebüyüktenküçüğedoğrusıralayınız.

20°

30°

ba c40°

60° 50°

20°

10°

0° 10°

70°

60°

b a c

7. Türkiye’ninkoordinatlarınıyazınız.

26° D 45° D

42° K

36° K

8. Verilenmeridyeninantimeridyeniniyazınız.

20° B

0°

160° D

9.

A

B 0°

C

ŞekildeverilenA-B-Cnoktalarındayılboyuortaközel-likleriyazınız;

1. Yerel saatleri aynıdır. 2. Uluslararası saat dilimleri aynıdır.

Sadeceekinokslardaortaközelliğiniyazınız.

1. Güneşin doğuş ve batış saatleri aynıdır.

10. Aşağıdakiboşbırakılanyerleritamamlayınız.

a. Başlangıç paraleli (0°) ve en büyük paralel Ekvator dur.

b. 180 doğu 180 batıda olmak üzere toplam 360 meridyen vardır.

c. 90 kuzey 90 güneyde olmak üzere toplam 180 paralel var-dır.

d. Paralellerin boyu eşit değilken meridyenlerin boyu eşittir.

e. Paraleller arası mesafe eşitken meridyenler arası mesafe kutuplara doğru daralır.

11. Aşağıdakilerdenhangisiaynımeridyenüzerindekinokta-lardakesinlikleaynıdır?

A) İklim tipi

B) Başlangıç meridyenine olan uzaklık

C) Bulunulan yarımküre

D) Ekvator’a olan uzaklık

E) Gölge boyunun gün içinde en kısa olduğu an

Cevap E

20 A

dım

da

Coğra

fya

362

ETKİNLİK CEVAPLAR

12.

0°

K

L

M

Yukarıdaki noktalardan aynı paralel üzerinde 500 kmdoğuyagidilirsehangisindendahaçokmeridyengeçilir,neden?

"K" noktasında daha çok meridyen geçilir. Nedeni Dünya-nın şeklinden dolayı meridyenlerin kutuplara doğru birbirine yakınlaşmasıdır.

13. 0° 20°

A

B

C 20°

40°

40°

60°

60°

Numaralı yerlerden hangisi Başlangıç Meridyenine (Greenwich)dahayakındır,neden?

“A” noktası Başlangıç Meridyeni’ne daha yakındır. Nedeni kutuplara doğru meridyenlerin birbirine yaklaşmasıdır.

05. ADIM

1. a. II nolu yer daha doğudadır.

b. III nolu yerde güneş daha geç doğmuştur.

c. I nolu yerde saat 12:00 dır.

d. II nolu yerde saat 14:00 dir.

e. III nolu yerde saat 09:00 dir.

f. II ile III nolu yer arasında 6 saatlik fark vardır.

2. Y: 17:00

Z: 12:00

L: 11:00

3. 10°Doğumeridyeni ile10°Batımeridyeniarasındakaçdakikalıkzamanfarkıvardır?

Bu durumda meridyen değerleri toplanarak işlem yapılır.

10° D + 10° B = 20 meridyen bulunur.

4 x 20 = 80 dakikalık zaman farkı bulunur.

4. 20°Doğumeridyenindeyerelsaat12:30iken0°BaşlangıçMeridyenindeyerelsaatkaçolur?

0° 20° D

12:30x

20 x 4 = 80 dakikalık zaman farkı vardır.

Başlangıç Meridyeni’nin saati daha geride olacağından 12:30'dan 80 dakikayı çıkartı-rız.

12:30- 01:20 11:10 olur.

20 A

dım

da

Coğra

fya

363

ETKİNLİK CEVAPLAR

5. Aralarında 48 dk zaman farkı bulunan iki yerden daha do-ğuda olan yer 10° Doğu meridyeninde ise diğer yerin boy-lam derecesi nedir?

48/4 = 12° Aralarında 12 boylam farkı bulunmaktadır.

2°

12°

10° D0°B

Buna göre diğeri 2° Batı boylamındadır.

6. 45°Doğumeridyenindeyerelsaat09:20ikenyerelsaatin08:40olduğuyerinmeridyenderecesinedir?

x D

08:40 09:20

45° D

10°

09:2008:4000:40 dakika zaman farkı vardır

40 / 4 = 10 meridyen farkı vardır 45 - 10= 35° Doğu

Verilen iki saat arasındaki zaman farkını bulup 4 ile böldü-ğümüzde iki meridyen arasındaki farkı buluruz. Bu farkı ve-rilen 45° D meridyeninden çıkarttığımızda 35° D meridyenini buluruz.

7. 21 Mart tarihinde gece - gündüz süresi eşit olacağından Güneş her yerde aynı saatte doğup batacaktır. 45° D merid-yeninde saat 07:20'de doğarsa Güneş on iki saat sonra yani saat 19:20'de batacaktır.

8. Cevap D

9. Cevap C

10. Cevap C

11. ABD: BirdenFazlaOrtak Saat

Türkiye: TekOrtakSaat

Brezilya: BirdenFazlaOrtak Saat

Rusya: BirdenFazlaOrtak Saat

İngiltere: TekOrtakSaat

Hindistan: BirdenFazlaOrtak Saat

İtalya: TekOrtakSaat

Japonya: BirdenFazlaOrtak Saat

G. AfrikaCumhuriyeti:

TekOrtakSaat

Avustralya: BirdenFazlaOrtak Saat

12. Ortak saat ülke içinde ve uluslararası piyasada ticaret, me-sai başlangıç ve bitiş leri gibi ülke çapında birlikteliğin sağ-lanmasında kullanılır.

Yerel saat ise daha çok namaz, iftar gibi dini ibadet saatle-rinin belirlenmesinde kullanılır.

İstanbulSinop

Iğdır

Hatay

İzmir

13. Yerel saat farkı denildiğinde boylam farkına bakmamız ge-rekir. Burada 27° D boylamındaki İzmir ile 45° D Boylamında yer alan Iğdır arasında 18° boylam bulunmaktadır.

Bu nedenle yerel saat farkı daha fazladır.

20 A

dım

da

Coğra

fya

364

ETKİNLİK CEVAPLAR

14. Bu durumun nedeni tarih değiştirme çizgisinin üzerinden geçtiği ülkelerde zaman bütünlüğü sağlamaktır.

15. Saat 01:20’dir

16. 120° Doğu Meridyeni 8 saat diliminde; 130° meridyeni 9. saat diliminde yer alır.

06. ADIM

1. Aşağıdaverilenalanlarlailgilibilgileritamamlayınız.

İşaret tablosu

Küçültme oranı

Bir bölgenin paralel vemeridyen dereceleri

Haritanın hangi amaçla çizildiğini belirtir

Kabataslak çizim

Kroki

Başlık

Lejant

Coğrafi koordinat

Ölçek

2. Aşağıdaverilenalanlarla ilgili bilgileri tamamlayı-nız.

Özellikler Büyükölçekliharitalar

a. Gösterdiği alan Az

b. Küçültme oranı Az

c. Ölçeğin paydası Küçük

d. Ayrıntıyı gösterme gücü Fazla

e. Hata oranı Az

f. Kâğıtta kapladığı alan Fazla

3. Aşağıdaki cümlelerde bırakılan boşluklara uygunsözcükleriyazınız.

a. Harita çizimiyle uğraşan bilim dalına Kartografya denir.

b. Yön okundan yararlanarak haritalarda yön belirle-nir.

c. Coğrafi koordinatların olduğu haritalarda Yön oku-na gerek yoktur.

d. Ölçeğin paydası büyüdükçe ayrıntı azalır .

e. Harita çizilirken yapılması gereken ilk şey Konu belirlemektir.

4. Ölçeklerinegöreharitalarkaçkısmaayrılır,yazınız.

a. Plan

b. Büyük Ölçekli Haritalar

c. Orta Ölçekli Haritalar

d. Küçük Ölçekli Haritalar

5. Aşağıdaverilenölçekörneklerinin,ölçeklerinegöreya-pılanharitasınıflamasınagörehangiölçekteyeraldığınıyazınız.

a. 1/10.000 → Plan

b. 1/50.000 → Büyük Ölçekli Haritalar

c. 1/400.000 → Orta Ölçekli Haritalar

d. 1/2000.000 → Küçük Ölçekli Haritalar

20 A

dım

da

Coğra

fya

365

ETKİNLİK CEVAPLAR

6. Aşağıdaki bilgi ve görsellere bakarak boşlukları doldurunuz. Hava alanından kalkan uçak yerden ilk yükseldiğinde

(A konumu) Büyük ölçek; yerden daha çok yükseldiğinde (B konumu) küçük ölçek örneği verilebilir.

AKonumunda(Büyük ölçek)

Bkonumunda (Küçük ölçek)

Ayrıntı Fazla Az

Gösterilenalan Az Fazla

Ölçekpaydası Küçük Büyük

Kuşbakışıgörü-nümünalındığı

yükseltiAz Fazla

Hataoranı Az Fazla

7. Birçiziminharitaözelliğitaşıyabilmesiiçinbulunmasıgere-kenşartlarnelerdir?

a. Ölçek

b. Düzleme Aktarma

c. Kuşbakışı Görünüm

8. Aşağıdakiboşluklaraharita,planvekrokininözellikleriniayrıayrıişaretleyiniz.

Kuşbakışı görünüm

ÖlçekDüzlemeaktarma

Harita

Plan

Kroki

9. Cevap D

10. Cevap C

11. Kullanımamaçlarınagöreharitaçeşitleriniyazınız.

a. Siyasi Haritalar

b. Fiziki Haritalar

c. Beşeri Haritalar

d. Özel Haritalar

12. Sadecefizikiharitalardaneldeedilebilecekbilgilerneler-dir?

a. Yükselti

b. Yer şekilleri

c. Eğim hesaplama

b. Profil çıkarma

13. Biröğrenci,yaşadığışehrinilköncekomşularını,sonrayer-yüzüşekillerini,ensonolarakdanüfusunuöğrenmekiste-miştir.Bunagöreöğrencininsırasıylabakmasıgerekenhari-talarıyazınız.

a. Siyasi Harita

b. Fiziki Harita

c. Beşeri Harita

14. Bütünharitalardanyararlanılarakbulunabileceközellik-leriyazınız.

Uzunluk ve Alan Hesaplanır.

Yön bulunur.

Konum Belirlenir.

20 A

dım

da

Coğra

fya

366

ETKİNLİK CEVAPLAR

15.

Cihannüma

Divan-ı Lügat-it Türk

Kitabı Bahriye

Miratül Memalik

Piri Reis

Seydi Ali Reis

Kaşgarlı Mahmut

Katib Çelebi

16. Cevap C

17.

a.

b.

c.

d.

e.

Akarsu

Çizgesel

Göl

Alansal

Yol

Çizgisel

Havalimanı

Noktasal

Hastane

Noktasal

18. Cevap C

07. ADIM

a. b. c.

1. a. Silindir b. Konik Brezilya İtalya Endonezya Türkiye Kenya Çin

c Düzlem Grönland Adası Antarktika

2. 2 0 2 4 6km

20 0 20 40 60km

1 cm

1 cm

a

b

200 0 200 400 600km

1 cmc

Yukarıdakiçizgiölçekleribüyüktenküçüğedoğrusıralayınız.

a > b > c

3. Dünyanın küresel şekilde olması ve haritaların düzleme çizil-mek zorunda olmasından dolayı gerçeğe tam uygun harita ya-pamayız. Ayrıca haritası yapılacak yerin küçültülerek düzleme aktarılması da hataya sebep olur.

4.

a. b. c.

Silindir Konik Düzlem

20 A

dım

da

Coğra

fya

367

ETKİNLİK CEVAPLAR

0 136 272 408 km

5. Bir kağıt yardımıyla Antalya - Mersin arasını işaretleyip çizgi ölçek üzerinde hesaplarsak 408 km olduğunu görürüz.

6. Cevap A

7. Cevap B

8. Cevap D

9. Haritadauzunlukhesaplamalarındaçizgiölçekmidahakullanışlıdır,kesirölçekmidahakullanışlıdır?Nedeniylebirlikteyazınız.

Çizgi ölçek daha kullanışlıdır Çünkü;

• Kullanımı pratik ve basittir.

• Harita boyutlarında değişiklik yapıldığında çizgi ölçekte aynı oranda küçülüp büyür.

10. 1. Harita 2. Harita G. U = 3 x 200.000 cm Ölçek =

66

G. U = 600.000 cm

G. U = 6 km Ölçek = 1 / 100.000 cm olur

11. 1/200.000ölçeklibirharitada10cmölçülenbirakarsuyungerçekuzunluğukaçkm’dir?

G.U=10x200.00cm G.U=20000000 cm G.U=20km

12. 1/500.000ölçeklibirharitada100cm2olarakölçülenbirgölüngerçekalanıkaçkm’dir?

G.A=100cm2x(500.000)2

G.A=100x25 G.A=2500km2’dir

13. 1/2000.000 ölçekli bir haritada 4 cm olarak ölçülen bir yol, başka bir haritada 10 cm olarak ölçülmüştür.

Bunagöreikinciharitanınölçeğinedir?

1. Harita 2. Harita

G. U = 4 x 2000000 10 cm 80 km

G. U = 4 x 20 1 cm x

G. U = 80 km Ölçek = 1 / 800.000

14. 1/800.000ölçeğininçizgiölçekkarşılığınıbulunuz.

Ölçeğin paydasından beş sıfır atarsak 1 cm’ karşılık olan uzunluğu buluruz.

=800. 000

= 8 km

Yani çizgi ölçekte 1 cm 8 km olacak.

0

1 cmkm

8 16

20 A

dım

da

Coğra

fya

368

ETKİNLİK CEVAPLAR

15. ölçek = 20040

ölçek = 1/5km (cm’ye çevirmek için beş sıfır ekleriz.)

ölçek = 1/500.000 olur

Cevap E

16. G. U = 6 x 900. 000 (beş sıfır silelim)

G. U = 54 km dir

Cevap E

17. 1. haritada gerçek uzunluk 36 km dir.

2. haritada

H. U = 6123

H U = 3 cm

Cevap A

18. G A = 4 x 52

G A = 100 km2’dir.

Cevap E

19. G A = 10 x 22

G A = 40 km2’dir

Cevap D

08. ADIM

1. Aşağıdakitablodaizohipslerinözellikleri ile ilgiliverilenkısımlarıdoldurunuz.

İzohipslerinsıklaştığıyerler

Fazla Az

a. Eğim

b. Kuş uçuşu uzaklık

c. Akarsuyun akış hızı

d. Kıyı derinliği

e. Heyelan riski

2. RenklendirmeYöntemindeyükseltibasamaklarınauygunrenkleriyazınız.

–500 m

–200 m

0 m

200 m

500 m

1000 m

1500 m

2000 m

a

b

c

d

e

f

g

hBeyaz

Kahverengi

Turuncu

Sarı

Açık Yeşil

Koyu Yeşil

Açık Mavi

Koyu MaviDeniz

20 A

dım

da

Coğra

fya

369

ETKİNLİK CEVAPLAR

A

B

3. Yukarıdakiizohipsharitası100metrearalıklaçizildiğinegöreAnoktasıileBnoktalarınınyükseltifarkıkaçmetredir?

Akarsuyunyanındailkizehipsi100metrekabuledersek

B=100m,

A=400molur.Fark300metredir.

4. Türkiyearazisinin%57,sini1000metredenyüksekalanlaroluşturmaktadır.BunagöreçizilecekTürkiyefizikiharitasındahakimrenknedir?Açıklayınız.

Sarı,TuruncuveKahverenklerihakimrenktonlarınıoluşturur.

I

II

III

IV

5. İzohipslerin sıklaştığı yerler eğiminde arttığı yerlerdir. Bu durum akarsu hızının artmasına dolayısıyla hidroelektrik potansiyelinin fazla olmasına neden olur.

Cevap I

20 A

dım

da

Coğra

fya

370

ETKİNLİK CEVAPLAR

6. Aşağıdaki haritada gösterilen numaralı alanlarla ilgili verilen cümlelerdeki boşlukları doldurunuz.

I III

II

I nolu yerde renk olarak yeşil kullanılma nedeni yükseltinin 0 - 500m arasında olmasıdır.

II nolu yerde renk olarak kahverengi kullanılma nedeni yükseltinin1000 - 2000 m arasında olmasıdır.

III nolu yerde kısa mesafede farklı renk kullanılma nedeni; engebeninfazla olmasıdır.

7. Aşağıdaki cümlelerdeboşlukları uygun kelimelerledol-durunuz.

a. Renklendirme yönteminde renkler Yükselti basamağını gösterir.

b. Tarama yönteminde kısa, kalın ve sık çizgiler Eğimi faz-la olan yerleri gösterir.

c. Yerşekillerini göstermek için en yaygın kullanılan yön-tem İzohips yöntemidir.

d. Yerşekillerini gerçeğe en yakın ve üç boyutlu gösteren yöntem Kabartma yöntemidir.

e. Işık alan yerlerin açık renkli, gölgede kalan yerlerin koyu renkli gösterildiği yöntem Gölgelendirme yöntemidir.

8. Aşağıdaeşyükseltieğrilerininözellikleriyle ilgiliverilencümleleriDoğru(D)veYanlış(Y)şeklindebelirtiniz.

a.İki eş yükselti eğrisi arasındaki mesafe hari-tanın tamamında aynıdır.

Y

b.Aynı yeri gösteren iki izohips haritasında izohips eğrileri arasında yükselti farkı az olan haritada ayrıntı daha fazladır.

D

c.İzohips eğrilerinin birbirine yaklaştığı ve sık geçtiği yerlerde eğim azdır.

Y

d.Tepe ve dağları gösteren haritalarda en içteki eğ-rinin yükseltisi en azdır.

Y

e. Eş yükselti eğrileri birbirlerini kesmezler. D

9. Renklendirme yöntemiyle çizilmiş haritalarda, aşağıdakirenklerdenhangisidiğerlerinegöreyükseltisidahaazolanyerlerigösterir?

A) Yeşil B) Sarı C) Kahverengi

D) Beyaz E) Turuncu

CevapA

20 A

dım

da

Coğra

fya

371

ETKİNLİK CEVAPLAR

10. Aşağıdakiizohipsharitasındagösterilenakarsuyun,haritadagörülenkısmınınkuşuçuşuuzaklığıyaklaşıkkaçkm’dir?

Deniz

50 0 50 100 km

Çizgi ölçek yardımıyla bir kağıt ile hesapladığımızda akarsuyun kuş uçuşu uzunluğu yaklaşık 150 km’dir.

11. Aşağıdakiçizimleriverilenşekillerinisimleriniyazınız.

DenizDeniz

Deniz

a. Delta b. Tepe c. Zirve d. Boyun

e. Çukur (Çanak)

f. Falez

ı. Sırt i. Vadi

g. Yamaç h. Haliç

50100

5010

0

12. Aşağıdakiboşluklarışekilleridikkatealaraktamamlayınız.

İzohips aralıklarının farklı olma nedeni eğiminfarklı olmasıdır.

I nolu yerde gerçek alan ile iz düşüm alan arasındaki farkın fazla olma nedeni eğim ve engebenin fazla olmasıdır.

I. nolu haritadan küçükölçeklidir.

1. 2. 3.

60

I II III

4020

300200

100

I II III

20 A

dım

da

Coğra

fya

372

ETKİNLİK CEVAPLAR

13. Delta kıyı derinliğinin az oduğu iç denizlerde akarsuların bi-riktirdiği alüvyonlarda oluşurken haliç, okyanus kıyılarında gel - git etkisiyle gelişir.

14. Gerçek alan yükselti hesaba katılarak yapılan alan hesa-bıdır. Farkın fazla olması yükselti basamaklarının da fazla olmasından kaynaklanmaktadır.

15. Cevap C

16. Cevap E


1. Meridyen farkını bulalım. 25° - 10° = 15° ve 4 dk ile çarpalım. 15 x 4 dk = 60 dk yani 1 saat olur. Z merkezinde Güneş 1 saat sonra yani 09:10’da doğar.

2. • Daire şeklindedirler.

• Çevre uzunlukları kutuplara doğru küçülür ve kutuplar-da nokta şeklindedir.

• 90 kuzey yarım kürede, 90 güney yarım kürede bulunur. Toplam 180 tanedir.

• Paraleller birbirlerini kesmezler

• Her paralel 1° aralıklarla çizilir.

3. Meridyenlerinözelliklerinden5taneyazınız.(10Puan)

• Boyları birbirine eşittir.

• 180 Doğu 180 Batı yarım kürede bulunurlar. Toplamda 360 meridyenlerdir.

• Ardışık iki meridyen arası 4 dakikadır ve her yerde ay-nıdır.

• Ekvatordan kutuplara doğru birbirlerine yaklaşırlar. En uzak oldukları yer sadece Ekvator üzerinde 111 km’dir.

• Herhangi bir meridyenin tam karşısına gelen ve onu 180°ye tamamlayan meridyene antimeridyen denir.

4. Yerçekimi Artar

Sıcaklık Azalır

Denizlerintuzlulukoranı Azalır

Güneşışınlarınıngelişaçısı Azalır

Kalıcıkarsınırı Azalır

5. VerilenşekildeharflerlegösterilenCoğrafikoordinatsis-temininunsurlarınıyazınız.(20Puan)

M

a

bϕλ

ϕ:

λ:M:

Enlem

Boylam

Merkez

c

f

g

d

e

a: Paralel

b: Meridyen

c: Başlangıç meridyeni

d: Kuzey kutbu

e: Güney kutbu

f: Ekvator

g: Yerin dönme ekseni

20 A

dım

da

Coğra

fya

373

ETKİNLİK CEVAPLAR

6. Ölçek

Düzleme Aktarma

Kuşbakışı Görünüm

7. GU = HU x ÖP

= 6 x 4 = 24 km’dir

(kilometreye çevirmek için ölçek paydasından beş sıfır ata-rız.)

8. A: Delta B: Boyun

C: Vadi D: Çukur

E: Tepe

9. a. En büyük ölçekli olanı I. haritadır.

b. En az ayrıntı gösterimi I. haritadadır.

c. Paydasındaki rakamı en büyük olan I. haritadır.

d. Hata oranı en yüksek olanı I. haritadır.

09. ADIM

1. • Ekvatorda ısınan havanın yükselmesi kutuplarda soğuk havanın alçalması

• Ekvatorda dönüş hızının yüksek olması

• Ekvatorda yer çekiminin az, kutuplarda fazla olması

2. 140 km

80 km

50 km

13 km

Termosfer

Mezosfer

Stratosfer

Troposfer

3. a. Zararlı ışınlar Ozon gazları tarafından tutulur.

b. Ozon gazları Stratosfer katmanında yer alır.

c. Meteorların yanması Mezosfer katmanında gerçekleşir.

d. Su buharı troposfer katmanında bulunur.

e. İklim olayları sadece troposfer katmanında gerçekleşir.

f. Radyo dalgaları termosfer katmanlarında ayrılır.

4. %1

%21

%78

Diğer gazlar

Oksijen

Azot

5. Troposfer, Stratosfer, Mezosfer, Termosfer

20 A

dım

da

Coğra

fya

374

ETKİNLİK CEVAPLAR

6. İklim uzun rasatlar sonucu bir bölgenin ortalama durumunu ifade eder.

Hava durumu günlük rasatlar ve birkaç günlük hava tahmin-leridir.

7. Cevap E

8. Cevap D

9. a. Günün en sıcak saatinin 13.00 - 15.00 saatleri arasında olmasının nedeni ısı birikimidir.

b. Günün en soğuk saatinin Güneş doğmadan önce olma-sının nedeni ısı kaybıdır.

10. Yaz mevsiminde ısınan hava kütleleri sıcaklığını hemen kaybetmemektedir. Bu nedenle Kuzey Yarım Kürede Eylül ayı mart ayından daha sıcak ortalamaya sahiptir. Yani yaz aylarında yaşanan ısı birikimi kış aylarına geçişte hemen kaybolmamaktadır.

11. Bu durum Bakı’nın sıcaklığa etkisidir.

Güney yarımkürede dönencelerin dışındaki kuzey yamaçlar daha sıcak olurken, kuzey yarım kürede dağların güney ya-maçları daha sıcak olmaktadır.

12. a. a nın b den sıcak olma nedeni nem azlığıdır.

b. d nın c den sıcak olma nedeni okyanus akıntılarıdır.

c. e nin f den sıcak olma nedeni Enlemin etkisidir.

d. k nın l den soğuk olma nedeni kara ve denizlerin farklı ısınma özelliğidir

e. m de sıcaklık farkının çok olma nedeni nemin az olma-sıdır.

f. f nin g den sıcak olma nedeni Denizelliğin etkisidir.

13. a. Ekvator’a eşit uzaklıkta olan noktalarda sıcaklıkların farklı olması enleme ters düşer.

b. Enlem

Eğim ve Bakı

c. Güneş ışınlarının atmosferde aldığı yol uzadıkça tutulma artar.

d. Su buharı Troposfer katmanında bulunduğu için iklim olayları sadece bu katmanda gerçekleşir.

e. Atmosfer Dünya’nın aşırı ısınmasını ve soğumasını önler.

14. Kutuplarda Güneş ışınlarının geliş açısı çok dar olduğundan atmosferde aldığı yol uzamaktadır. Böylece sıcaklık kaybı fazla olduğundan 6 ay gündüz de olsa hava soğuk olmak-tadır.

15. Bunun nedeni ısı birikiminin yaşanmasıdır.

20 A

dım

da

Coğra

fya

375

ETKİNLİK CEVAPLAR

16. Cevap B

17. Cevap E

10. ADIM

1. a. Sıcaklık azalır (D)

b. Yoğunluk artar (Y)

c. Yerçekimi azalır (D)

d. Basınç azalır (D)

e. Nem artar (Y)

2.

0 m’de 25°C

x m’ de 15°C Buna göre 25° - 15° = 10°

10° x 200 = 2000 metre

bu yerin yükseltisi 2000 metredir.

3. Türkiye’de sıcaklığın güneyden kuzeye azalmasında enlem etkilidir. Ancak batıdan doğuya sıcaklığın azalmasında yük-selti etkili olmaktadır.

4. Yükseltinin etkisi ortadan kaldırılmış olur.

5. Yükselti Gerçeksıcaklık

İndirgenmişsıcaklık

I. 1200 m 12°C 18°C

II. 800 m 20°C 24°C

III. 2200 m 14°C 25°C

IV. 0 m 15°C 15°C

6. II. numaralı yerde nem oranının az olduğu söylenebilir. Çünkü nem, sıcaklığın gün içerisinde dengelenmesini sağlar yani ani soğuma ve ısınmayı önler. Ancak II. numaralı yerde gündüz ve gece sıcaklık farkının fazla olması bize nem miktarının diğerlerine göre az oldu-

ğunu gösterir.

7. a → Isıtıcı etki yapması beklenir.

b → Isıtıcı etki yapması beklenir.

c → Soğutucu etki yapması beklenir.

8. Cevap B

9. Cevap A

10. En sıcak: 30° enlemindeki çöller.

En soğuk: Asyanın iç kısımları, Sibirya

11. Bu farklılığın nedeni Antalya ve Diyarbakır arasındaki nem farklılığından ve karasallık denizellik özelliğinin farklılığın-dan kaynaklanmaktadır. Antalya’da nem mıktarı fazla oldu-ğundan geç ısınıp geç soğur.

20 A

dım

da

Coğra

fya

376

ETKİNLİK CEVAPLAR

12. Kış mevsiminde havanın bulutlu olduğu günler yerin ısı kay-bı azaldığı için daha ılık geçer. Bulutsuz günlerde ısı kaybı daha fazla olduğundan kuru ve ayaz bir hava yaşanır.

13. Batı Avrupa’da Gulf Stream sıcak su akıntısı etkilidir. Doğu Kanada’da ise Labrador soğuk su akıntısı etkili olur.

14.

Enle

m

Nem

Yüks

elti

Isı b

iriki

mi v

e ıs

ı kay

bı

Kar

a ve

den

iz

dağı

lışı

Bak

ı

Oky

anus

akın

tılar

ı

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.17.

18.

19.

20.

11. ADIM

1.

Basınç türü Yüksek Basınç

Yarım küresi Kuzey yarımküre

Basınç türü Alçak Basınç

Yarım küresi Güney Yarımküre

2.

90°

60°

60°

0°

90°

1 Dinamik Alçak Basınç

2 Termik Alçak Basınç


D.A.B = Dünya’nın kendi etrafında dönmesi sonucu oluşur.

T.A.B = Ekvatorda ısınan havanın yükselmesiyle oluşur.

3. 1 Dinamk Alçak Basınç

2 Dinamik Yüksek Basınç

3 Dinamik Yüksek Basınç


Basınçların oluşum nedenleri Dünya’nın kendi eksenietrafında dönmesidir.

60°

30°

60°

30°

0°

4. Dünya’nın günlük hareketidir.

5. Hava hareketlerinin özelliği: Yükselici hava hareketi

Görüldüğü basınç merkezi: Termik Alçak Basınç ve Dinamik Alçak Basınç.

20 A

dım

da

Coğra

fya

377

ETKİNLİK CEVAPLAR

6. Hava hareketlerinin özelliği: Alçalıcı hava hareketi

Görüldüğü basınç merkezi: Termik Yüksek Basınç ve Dina-mik Yüksek Basınç

7. a) Yükselici hava hareketi görülür.

b) Çevreden merkeze doğru hareketi görülür

8. a) Alçalıcı hava hareketi görülür

b) Merkezden çevreye doğru hava hareketi olur.

9. Cevap D

10. Cevap E

11. d > b > a > c

12.

1012

1020

a

b c

d1014

1022 1010

Cevap B

13. adarüzgarınhızıbyegöredahafazladır.

14.

K

K

K

G

K

G

K

G

K

15. a.

b.

c.

Ova

Kuzey tarafı ova veya denizancak güneyi dağlık bir yer

Kuzeybatı - güneydoğuuzanışlı bir vadi

20 A

dım

da

Coğra

fya

378

ETKİNLİK CEVAPLAR

16. Hızı Etkileyen Yönünü Etkileyen Basıç farkı Basınç merkezlerinin konumu

Basınç merkezleri Yer yüzü şekilleri arasındaki mesafe

Yer yüzü şekilleri Dünya’nın kendi ekseni etrafında dönmesi Bitki örtüsü

17. Cevap A

18. Cevap B

12. ADIM

1. a. Alize Rüzgarları = Tropikal Kuşak

b. Batı Rüzgarları = Orta Kuşak

c. Kutup Rüzgarları = Kutup Kuşağı

2. Güney ve Güneydoğu Asya kıyıları Avustralya kıyıları, Afri-kanın batı ve doğu kıyılarında görülür.

3.

ASYATAB

HintOkyanusu

BüyükOkyanus

AFRİKA

Ekvator

TYB

TYB

a.

b. Okyanus üzerinden geçerek karaya ulaşan bu rüzgarlar yağış getirmektedir.

4. 1. Alize Rüzgarları

2. Kutup Rüzgarları

3. Batı Rüzgarları

5. Cevap E

6. Cevap C

7. Cevap E

8. a. Karayel b. Yıldız c. Poyraz

d. Lodos e. Kıble f. Samyeli

9.

Rüzgar ismi Deniz Meltemi Rüzgar ismi Kara Meltemi

Rüzgar ismi Yaz Musonu Rüzgar ismi Kış Musonu

Gündüz Gece

Yaz Kış

Deniz Deniz

Deniz Deniz

a. b.

c. d.

Kara Kara

Kara Kara

10. Hamsin, Sirokko, Samyeli, Fön rüzgarı Kıble, Lodos

20 A

dım

da

Coğra

fya

379

ETKİNLİK CEVAPLAR

11. a. Yüksek basınç alanlarını yazınız.

I ve VII = Termik Yüksek Basınç

III ve V = Dinamik Yüksek Basınç

b. Alçak basınç alanlarını yazınız.

VI = Termik Alçak Basınç

II ve VI = Dinamik Alçak Basınç

c. 0° – 30° enlemleri arasında esen rüzgarın ismini yazınız.

Alize Rüzgarlarıdır.

d. 30° – 60° enlemleri arasında esen rüzgarın ismini yazı-nız.

Batı Rüzgarlarıdır.

e. 90° – 60° enlemleri arasında esen rüzgarın ismini yazınız.

Kutup Rüzgarlarıdır.

f. Cephe yağışları kaç numaralı yerlerde görülür?

II ve VI numaralı yerlerde görülür.

g. Rüzgarlardaki sapmanın nedenini yazınız.

Dünya’nın kendi ekseni etrafındaki dönüşüdür.

12. Fön rüzgarıdır.

13. 1000/200 = 5°C’dir.

Yani B noktasının sıcaklığı 15°C olur.

Fön rüzgarları alçalırken 100m’ de 1°C ısınır.

1000/100 = 10 C = 15 + 10 = 25°C olur. Yani C noktasının sıcaklığı 25°’dir.

14. a. Sirokko

b. Hamsin

15. Cevap D

13. ADIM

1. a. II

b. I

c. III

2. a. Hava kütlesinin taşyabileceği en fazla nemeMaksimum nemdenir.

b. Havadaölçülennememutlaknemdenir.

c. Bağılnemmutlakneminmaksimumnemeoranıdır.

d. Bağıl nemin %100 olması yağışın başlamasına nedenolur.

e. Sıcaklığın artması maksimum nemin artmasına nedenolur.

f. TürkiyedebağılneminenfazlaolduğubölümDoğuKara-denizdir.

g. Nemaçığıartanhavadoymanoktasındanuzaklaşır.

h. Yükselici havahareketleri yağışanedenolurkenalçalıcı havahareketleriyağışıengeller.

ı. Ekvatorçevresiyükselicihavahareketlerindendolayıyılboyuyağışlıdır.

i. Dönenceler çevresindeki çöllerde yıl boyu alçalıcı havahareketlerietkilidir.

j. Alçalanhavamaksimumnemiartırırkenbağılnemiazaltır.

k. Çöllerdenemazolduğundansıcaklıkfarkıçokfazladır.

3. Bağılnem= %x205

100 25=

Bunagörebubuluttayağışınoluşmasıiçinhavanınsoğuya-rakmaksimumneminazalmasıgerekir.

Böylece%75bağlınemaçığıkapanarak%100olurveyağışoluşur.

4. MutlakNem

MaximumNem

BağılNem

Hava kütlesi

5 gr 10 gr %50

Hava kütlesi

10gr 20 gr %50

Hava kütlesi

7 gr 10gr %70

5. Yazınhavaısındığındanmaksimumnemmiktarıartmaktadır.Ancakkışınhavasoğuduğundahacmiküçülerekmaksimumnemiazalırveyağışoluşur.

6. Akdenizin,bölgedeyaptığıılımanlaştırıcıetkiAkdenizbölge-sinde kar yağışını azaltmaktadır.AyrıcaAkdeniz Bölgesi İçAnadolu’yagöreEkvator’adahayakındır.

20 A

dım

da

Coğra

fya

380

ETKİNLİK CEVAPLAR

a. Maksimum nemleri artan hava kütleleri? III ve IV

b. Bağıl nemleri artan hava kütleleri? I, II ve V

c. Nem açıkları artan hava kütleleri? III ve IV

d. Doyma noktasına yaklaşan hava kütleleri? I, II ve V

e. Yağış ihtimali azalan hava kütleleri? III ve IV

Aşağıdaki soruları, şekilleri dikkate alarak cevaplayınız.

Yağış adı

Dünyada en çok görüldüğü yer

Türkiye’de en çok görüldüğü yer

Türkiye’de en çok görüldüğü mevsim

Sıcak Soğuk

I7.

8.

II III IV V

a b c

Konveksiyonel

Ekvatoral bölge

İç Anadolu

Yaz, İlkbahar

Orografik

Muson Asyası

Karadeniz dağlarının kuzeyi

Cephe

Orta kuşakta

Akdeniz, Ege, Marmara

Kış mevsiminde

1.

9.

Batı Avrupa

Muson Asyası

Kongo HavzasıAmazon Havzası

ABD ve Kanada’nınbatı kıyıları Endonezya ve Malezya Adaları

20 A

dım

da

Coğra

fya

381

ETKİNLİK CEVAPLAR

10.

I

II

I, II ve III nolu yerlerin isimlerini yukarıdaki boşluklara yazınız.

a. I ve III’de çöl oluşumunun nedeni Dinamik Yüksek Basınç

b. II’de çöl oluşumunun nedeni Karasallığın etkisidir. Yani denizel etkilere kapalı olması çölleşmede etkili olmuştur.

I. Sahra Çölü

II. Taklamakan Çölü

III. Avustralya Çölü

III

11. Özellik Denizel Karasal

Sıcaklık farkı az

Fiziksel çözülme az

Geç ısınır geç soğur

Aşırı ısınır aşırı soğur

Bitki örtüsü cılız

Yağış miktarı fazla

12.

sıcaksoğuk

Yükselen havanın soğuyarak maksimum neminin azalması ve yağış bırakmasıdır.

20 A

dım

da

Coğra

fya

382

ETKİNLİK CEVAPLAR


1. 1. Güneşten gelen zararlı ışınlardan korur.

2. Dünya’nın ısı dengesini sağlar.

3. Işığın yansıtılmasını sağlayarak gölge yerlerin tam ka-ranlık olmasını engeller.

4. İklim olaylarının görülmesinde etkilidir.

5. Uzaydan gelen meteorların parçalanmasını sağlar.

2. Gazların en yoğun olduğu tabakadır.

Su buharı bu katmanda yer alır.

İklim olayları bu katmanda yer alır

Yerden yükseldikçe sıcaklık azalma gösterir.

3. Enlem Okyanus akıntıları

Bakı Güneş ışınlarının düşme açısı

Yükselti Bitki örtüsü

Yer şekilleri

Kara ve Denizlerin dağılışı

Nemlilik

Rüzgarlar

4. I II

Yarımküresi Kuzey Güney

Basınç merkezinin göreviAlçak

Basınç

Alçak

Basınç

5. Sıcaklık arttıkça basınç azalır, azaldıkça basınç artar. Buna bağlı oluşan basınçlara Termik kökenli basınçlar denir.

6. I. Konveksiyonel yağış oluşumu

II. Orografik (Yamaç) yağış oluşumu

III. Cephe yağış oluşumu

Konveksiyonel yağış oluşumudur. Yani ısınan havanın yük-selmeye bağlı olarak soğuması sonucu yağış oluşur.

7. a. Kovanın en fazla 25 litre olması: maksimum nem

b. Kovanın kapasitesinin geliştirilmesi: havanın ısınması

c. Kovada o an varolan 15 litre su: mutlak nem

d. 25 litrelik kovaya 30 lt su koyduğumuzda 5 litrenin taş-ması: yağış oluşumu

8. a. Atmosferde en fazla bulunan gaz Azot tur.

b. Yüksek basınç alanlarından alçak basınç alanına doğru olan hava akımına Rüzgar denir.

c. Gerçek sıcaklıkla indirgenmiş sıcaklık arasındaki farkın fazla olduğu alanlarda yükselti fazladır.

d. Muson ikliminin görüldüğü alanlarda en yağışlı mevsim yaz dır.

e. Güney doğu Asya’da yıl içinde yön değiştiren rüzgarlara muson rüzgarları denir.

20 A

dım

da

Coğra

fya

383

ETKİNLİK CEVAPLAR

9. Yeryüzünde ısınan nemli havanın yükselmesi ile buna bağlı olarak havanın soğuması etkili olmaktadır. Bu tür yağış oluşumuna konveksiyonel yağış denir.

10. Alize Rüzgarları: 30° enlemlerinden Ekvator’a eserler. Batı Rüzgarları: 30° enleminden 60° enlemlerine doğru batı yönlü esen rüzgarlardır. Kutup Rüzgarları: Kutuplardan 60° enlemlerine esen soğuk ve kuru rüzgarlardır.

11. Rüzgar SıcaklığaEtkisi EsişYönü

Lodos Artırır Güneybatı

Karayel Azaltır Kuzeybatı

Keşişleme Artırır Güneydoğu

Poyraz Azaltır Kuzeydoğu

Kıble Artırır Güney

Yıldız Azaltır Kuzey

12. Sıcaklık

Yükselti

Yerçekimi

Dünya’nın kendi ekseninde dönmesi

Eksen eğikliği

13. Hava yükselicidir.

Hava hareketi çevreden merkeze doğrudur.

Gökyüzü kapalı, yağış olasılığı yüksektir.

20 A

dım

da

Coğra

fya

384

ETKİNLİK CEVAPLAR

14. ADIM

1.

350

300

250

200

150

100

50

0O Ş M N M H T A E E K A

O Ş M N M H T A E E K A

40°

30°

20°

10°

0°

–10°

–20°

–30°

40°

30°

20°

10°

0°

–10°

–20°

–30°

–40°

350

300

250

200

150

100

50

0

450

a.

b.

İklimin adı

Yağış rejimi

Bitki örtüsü

Yağışın cinsi

En fazla yağış

Enlem aralığı

Ekvatoral iklim

iklimin görüldüğü yerler:

I. Amazon Havzası

II. Kongo Havzası

III. Endonezya ve Malezya Adaları

iklimin görüldüğü yerler:

I. Brezilya, Venezuela, Kolombiya, Peru

II. Sudan, Çad, Nijerya, Mali

Düzenli

Tropikal Yağmur Ormanları

Konveksiyonel

Mart ve Eylül

0° - 10°

İklimin adı

Yağış rejimi

Bitki örtüsü

Yağışın cinsi

En fazla yağış

Enlem aralığı

Savan

Düzensiz

Uzun boylu gür otlar

Konveksiyonel

Yaz dönemi

10° - 20°

Yağış (mm) Sıcaklık °C


I II III

I II

2. Ekvatoral iklim

3. Ekvatoral iklim

4. Güneş ışınlarının geliş açısının yıl boyunca fazla değişmemesi Nem miktarının fazla olması

5. Cevap D

6. Cevap C

20 A

dım

da

Coğra

fya

385

ETKİNLİK CEVAPLAR

7.

2400

2000

1600

1200

800

400

0O Ş M N M H T A E E K A

40°

30°

20°

10°

0°

–10°

–20°

iklimin görüldüğü yerler;Güney ve Güneydoğu Asya kıyılarıdır.

İklimin adı

Yağış rejimi

Bitki örtüsü

Yağışın cinsi

En fazla yağış

Muson

Yazın yağışlı kışın kurak

Geniş yapraklı muson ormanları

Orografik

Yaz mevsiminde


Ekvator


40°

30°

20°

10°

0°

–10°

–20° iklimin görüldüğü yerler;

İklimin adı

Yağış rejimi

Bitki örtüsü

Çöl

Düzensiz

Kurakçıl otlar, kaktüs

Yağış (mm) Sıcaklık °C300

250

200

150

100

50

0

I. Meksika çölü

II. Atakama çölü

III. Kalahari

IV. Sahra ve Arabistan çölleri

V. Victoria ve Gibson çölleri

VI. Orta Asya çölleri

I

II

IV

IIIV

VI

Ekvator


40°

30°

20°

10°

0°

–10°

–20°

iklimin görüldüğü yerler


300

250

200

150

100

50

I. Kaliforniya

II. Orta Şili

III. Kap Bölgesi

IV. Avustralya’nın güneyi

V. Akdeniz ve çevresi

I

II

V

III

V

Ekvator

IV

İklimin adı

Yağış rejimi

Bitki örtüsü

Enlem aralığı

En fazla yağış

Akdeniz

Yazları kurak kışları yağışlı

Kızılçam ormanları ve maki

Kış mevsiminde

30° - 40° enlemlerinde

20 A

dım

da

Coğra

fya

386

ETKİNLİK CEVAPLAR

8. Afrika Kıtası’dır. Akdeniz iklimi görülen yerler, Kuzeyinde Akdeniz kıyıları güneyinde ise Kap Bölgesi’dir.

9. Cevap C

15. ADIM

1.


30°

25°

20°

15°

10°

5°

0°

iklimin görüldüğü yerler;İklimin adı

Yağış rejimi

Bitki örtüsü

Ilıman Okyanus iklimi

Düzenli

Karışık yapraklı ormanlar

En fazla yağış Sonbahar mevsiminde


300

250

200

150

100

50

0

I. ABD’nin Doğusu ve Batı Kanada kıyıları

II. Batı Avrupa kıyıları

I II

Ekvator


40°

30°

20°

10°

0°

–10°

–20°

İklimin adı

Yağış rejimi

Bitki örtüsü

Karasal iklim

Düzensiz

Bozkır (step)

En fazla yağış İlkbahar mevsiminde

Yağışın cinsi Konveksiyonel


300

250

200

150

100

50

0

Bu iklimin Türkiye’deki benzeri Erzurum - Karsbölümünde görülür.

Ekvator

2. Ilıman okyanusal iklimin benzeri Karadeniz Bölgemizde görülürken

Sert karasal iklimin benzeri Doğu Anadolu bölgemizde Erzurum - Kars çevresinde görülebilmektedir.

20 A

dım

da

Coğra

fya

387

ETKİNLİK CEVAPLAR

3.


30°

25°

20°

15°

10°

5°

0°

120

100

80

60

40

20

0


İklimin adı

Yağış rejimi

Bitki örtüsü

Yağışın cinsi

En fazla yağış

Sert Karasal

Düzensiz

Çayır - İğne yapraklı Tayga ormanları

İlkbahar ve yaz mevsimi

Konveksiyonel

Orta kuşakta deniz etkisinden uzak karaların iç kısımlarında görülür.

4.


20°

10°

0°

–20°

–40°

–60°

–80°

İklimin adı Yağış rejimi

Bitki örtüsü

Tundra

Liken, ot ve cılız çalılar

Düzensiz

En fazla yağış Yaz mevsiminde

Yağış cinsi Konveksiyonel


120

100

80

60

40

20

0

5. Yazlar serin ve yağışlı kışlar çok soğuk 5 - 6 ay karla kaplı

Yazları sıcak ve kurak kışlar ılık ve yağışlı

Yazları serin kışları ılık ve her mevsim yağışlı

Yıl boyu sıcak ve yağışlı

Kutup

Savan

Sert Karasal

Akdeniz

Ilıman karasal

Ekvatoral

Ilıman okyanusal

Yazlar yağışlı kışları kurak ve yıl boyu sıcak

Yıl boyu sıcaklık 0°C nin altında ve yağış çok az

Yazlar sıcak ve kurak kışlar soğuk ve kar yağışlı. En çok yağış ilkbahar

20 A

dım

da

Coğra

fya

388

ETKİNLİK CEVAPLAR

6. Aşağıdakiboşluklarıuygunkelimelerletamamlayınız.

a. Ekvatoral ve ılıman okyanusal iklimlerde yağış rejimi düzenlidir.

b. Termik Alçak basınç etkisiyle oluşan yükselici hava hareketleri Ekvatoral iklimin yıl boyu yağış almasına neden olur.

c. Tropikal kuşakta görülen iklimler: Ekvatoral, savan, Muson, Çöl,

d. Orta kuşakta görülen iklimler: Akdeniz, Step, Ilıman okyanusal, Sert Karasal.

e. Soğuk kuşakta etkili olan iklimler: Kutup, Tundra

f. Güneydoğu Asya’da etkili olan iklimin oluşmasında; muson rüzgarları etkilidir.

g. Yağış rejimleri en çok benzeyen iklimler Savan ve Muson iklimleridir.

7. Enlem, okyanus akıntıları, kara ve denizlerin dağılışı etkilidir.

8. Haziran, Temmuz, Ağustos aylarında Kuzey yarımkürede sıcaklık artışı olurken Güney yarımkürede sıcaklık azalarak kış mevsimi yaşanmaktadır. Yani II numara Kuzey yarımkürededir. I numara ise Güney yarımkürededir. Ayrıca I numaralı merkezde sıcaklık farkı daha az olduğu için o merkez daha nemlidir.

20 A

dım

da

Coğra

fya

389

ETKİNLİK CEVAPLAR

16. ADIM

1. a.

Ocak ayında Rize’nin sıcaklığının Hakka-ri’den fazla olmasında etkili faktör

Denizellik

b.

Torosların güney yamayacında tarım ürünlerinin kuzey yamacına göre daha erken olgunlaşmasında etkili olan faktör

Bakı

c.

Ege Bölgesinde kıyı ile iç kesimler ara-sındaki iklim farkının az olmasında etkili olan faktör

Dağların uzanışı

d.Doğu Anadolu’nun sıcaklığının İç Ana-dolu’dan az olmasında etkili olan faktör

Yükselti

e.Antalya’nın Sinop’tan sıcak olmasında etkili olan faktör

Enlem

2. Matematik konumu

Genel hava dolaşımı


Yükselti

Bakı

Karasallık ve Denizellik

3. Okyanus Akıntıları

Tropikal siklonlar

4. Ekvatordan kutuplara gidildikçe denizlerin tuzluluk oranı azalır.

Bu durum enlemin etkisidir. Akdeniz’in Karadeniz’den daha güneyde olması daha tuzlu olmasına neden olur.

5. Türkiye’de güney yamaçlar bakı etkisindedir.

Bu nedenle güney yamaçlar daha sıcaktır, yerleşmeler daha çok güney yamaçlarda kurulmuştur.

6. Enleme göre değerlendirdiğimizde Karadeniz kyılarının Güneydoğu Anadolu Bölgesinden daha soğuk olması beklenir. Ancak Kara-deniz kıyılarında denizelliğin etkisiyle nem miktarı yüksektir. Bu da karadeniz kıyılarının aşırı soğumasını engellemektedir.

20 A

dım

da

Coğra

fya

390

ETKİNLİK CEVAPLAR

7. Karadeniz ve Akdeniz bölgesinde dağların denize para-lel uzanması denizelliğin etkisinin iç bölgelere ulaşmasını engellemektedir. Bu durum kıyı ile iç kesim arasında iklim farklılıklarına neden olmaktadır. Ancak Ege bölgesinde dağ-ların kıyıya dik uzanması denizel etkinin iç bölgelere kadar sokulmasını sağlamıştır.

8. Deniz seviyesinden yükseldikçe her 200 metrede sıcaklık 1°C düşmektedir. Ülkemizde yükselti ortalamalarının batıdan doğuya doğru olan artışı incelendiğinde sıcaklık ortalama-larının da batıdan doğuya doğru azaldığı gözlemlenecektir. Bu durumu Türkiye sıcaklık haritalarında inceleyebilirsiniz.

9. Akdeniz, Ege, Marmara ve Karadeniz’de görülen nemli iklim karakteri daha kurak bir durumda olurdu. Bununla birlikte bitki örtüsü kuraklığa dayanıklı bitkilerden oluşurdu.

Karadeniz bölgesinde kuzeyden esen soğuk rüzgarlar ya-zın serinletirken kışın denizin ılımanlaştırıcı etkisi olmaya-cağından daha soğuk yaşanacaktı. İğne yapraklı ormanlar daha alçak seviyelerden başlayacaktı. Bu konuda yazılacak çok fazla değişiklik vardır. Ancak özetleyecek olursak Tür-kiye’nin üç tarafını çeviren denizler için nem kaynaklarımız demek yanlış olmaz. Bu yüzden denizlerimiz olmasaydı ik-limde neme bağlı bütün unsurlar değişirdi. (orman örtüsü, beşeri faaliyetler vb).

10. Cevap B

11. Cevap E

12. Cevap C

13. a. Karayel b. Yıldız c. Poyraz

d. Lodos e. Kıble f. Samyeli

14. 1. İzlanda DAB 2. Sibirya TYB

3. Asor DYB4. BasraTAB

15. Sibirya Termik Yüksek Basıncı

16. Asor Dinamik Yüksek Basınç

17. Güneydoğu Anadolu Bölgesi’dir. Nedeni: Enlem, karasallık, samyeli’nin etkisi

18. Kıyı bölgeleridir. Nedeni denizelliğin etkisidir. Akdeniz kıyıları en ılık yerlerdir. Nedeni Enlem ve denizelliğin etkisidir

20 A

dım

da

Coğra

fya

391

ETKİNLİK CEVAPLAR

19. Yükseltinin sıcaklık üzerindeki etkisi dikkate alınmaz.

20. Enlemin etkisidir.

21. Türkiye’nin yükseltisi batıdan doğuya doğu artar. Bu nedenle yükselti arttıkça sıcaklık azalmaktadır.

22.

Antalya

İzmir

Şanlıur

fa

Kony

a

Erzu

rum

En sıcak En soğuk

23. Şa

nlıur

fa

Kony

a

Antalya

İzmir

Erzu

rum

En sıcak En soğuk

24. Cevap C

25. Cevap E

17. ADIM

1. Karadeniz kıyılarıdır. Çünkü bu kıyılarımızda nemlilik fazlıdır

2. Dağların uzanışı nedeniyle kıyılarımızda oluşan nemli hava kütlelerinin iç kesimlere sokulamamasıdır.

Yani dağların denize bakan yamaçlarında yükselerek soğu-yan nemli hava buralarda yağış bırakarak nemlilik özelliğini kaybeder ve iç kesimlere yağış götüremez.

Bu tür yağışlara orografik yağışlar denmektedir.

3. Rize, Zonguldak, Giresun, Yıldız dağları, Muğla, Antalya, Hakkari,

4. Iğdır

Tuz Gölü ve çevresi

Konya

5. Ülkemizde iç kesimlerin çevresinin dağlarla çevrili olması denizler üzerinde oluşan nemli hava kütlelerinin iç kesimle-re kadar sokulmasını engellemektedir.

6. Hava kütlesi soğuk olunca hacmi daralıp küçülür ve yağış bırakma ihtimali artar.

İç bölgelerde de yüksek yerler soğuk olduğu için havanın yağış bırakması daha kolay olur. Bundan dolayı iç kesimler-de yüksek yerler, çevresine göre daha çok yağış alır.

7. Ege Bölgesi’nde dağların kıyıya dik uzanması nemli hava kütlelerinin iç kısımlara kadar sokulmasını sağlamıştır. Bir başka ifadeyle Akdeniz ve Karadenizdeki gibi yamaç ya-ğışları oluşturacak bir yerşeklinin olmaması Ege kıyılarında yağış miktarının daha az olmasına neden olmuştur.

20 A

dım

da

Coğra

fya

392

ETKİNLİK CEVAPLAR

8. Yamaç yağışı → Akdeniz ve Karadeniz Bölgesi’nde

Konveksiyonel yağış → İç Anadolu Bölgesi’nde

Cepheyağışı→ Akdeniz, Ege, Marmara, Güneydoğu Anadolu Bölgeleri’nde

9. Doğu Anadolu’nun yükseltisi fazla olduğundan ısınma İç Anadolu’ya göre daha geç olmaktadır. Bu nedenle yükselim yağışları yaz aylarına sarkmaktadır.

10. En fazla: Doğu Anadolu

En az: Akdeniz Bölgesi’nde

11. Karadeniz bölgesinde yıl boyu bulutluluk oranının yüksek olması güneşlenme süresini en aza indirmiştir.

12.

Akdeniz Kızılçam, maki

Karadeniz Orman

Sert karasal Çayır

Karasal Bozkır (step)

İklimin adı

I

II

III

IV

Bitki örtüsü

13.


O Ş M N M H T A E E K A O Ş M N M H T A E E K A


40°

30°

20°

10°

0°

–10°

–20°

Yağış (mm)

Sıcaklık °C

Yağış (mm)

Sıcaklık °C

Yağış (mm)

Sıcaklık °C

Yağış (mm)

Sıcaklık °C

30

25

20

15

10

5

0

300

250

200

150

100

50

0

20°

10°

0°

–10°

200

150

100

50

40°

30°

20°

10°

0°

–10°

–20°

–30°

–40°

300

350

400

250

200

150

100

50

0

II

III

IV

I

I

II

III

IV

14. Bu durum daha çok Ege Bölgesi’nde görülmektedir. Nedeni dağların kıyıya dik uzanmasıdır. Bu dağlar arasında kalan vadilerden nemli hava kütleleri iç bölgelere sokulabilmekte-dir.

15. Orta kuşakta bulunması


Üç tarafının denizlerle çevrili olması

Yer şekillerinin engebeli olması

20 A

dım

da

Coğra

fya

393

ETKİNLİK CEVAPLAR

16. Dört mevsimin belirgin olarak yaşandığı Orta kuşakta yer almasıdır.

17. Marmara bölgemizde üç iklim tipinin de etkisi görülmektedir.

Bunlar: Akdeniz iklimi, Karasal iklim, Karadeniz iklimi

18. Doğu Anadolu ve İç Anadolu bölgemizde olurdu çünkü bu bölgelerimizin kuzey - güney genişliği fazladır.

19. a.KaradenizBölgesiençokyağışıSonbaharAkdenizKışİçAnadolu ilkbaharErzurum-Karsyazaylarındaalmakta-dır.

b.Karadeniz’de etkin yağış yamaç Akdeniz’de cephe İçAnadolu’dayükselim (kırkikindi), Erzurum-Kars’tayük-selimyağışlarıdır.

c.Karadeniz’debitkiörtüsüormanAkdeniz’demakiİçAna-dolu’dabozkırErzurum-Kars’taçayırlardır.

d.Türkiye’degüneydenkuzeyesıcaklığınazalmasınınnedeni EnlembatıdandoğuyaSıcaklığınazalmasınınnedeniiseyükseltidir.

20. NO İL BÖLGE İKLİM

1. Afyon Ege Karasal iklim

2. Antakya Akdeniz Akdeniz iklimi

3. Kayseri İç Anadolu Karasal iklim

4. Giresun Karadeniz Kardeniz iklimi

5. Elazığ Doğu Anadolu Karasal iklim

6. MardinGüneydoğu

AnadoluKarasal iklim

7. Zonguldak Karadeniz Karadeniz iklimi

8. Muğla Ege Akdeniz iklimi

9. Edirne Marmara Karasal iklim

10. Erzurum Doğu Anadolu Karasal iklim

11. Manisa Ege Akdeniz iklimi

12. Mersin Akdeniz Akdeniz iklimi

13. Balıkesir Marmara Akdeniz iklimi

14. Aksaray İç Anadolu Karasal iklim

15. Bartın Karadeniz Karadeniz iklimi


1. Akdeniz iklimi

Ilıman Okyanusal iklim

Sert karasal iklim Karasal iklim

2. İklim tipleri Bitki Örtüsü

Ekvatoralİklim Tropikal Yağmurormanları

SertKarasalİklim Çayırlar

Ilıman Okyanusal İklim KarışıkYapraklıOrmanlar

Akdeniz iklimi Makiler

20 A

dım

da

Coğra

fya

394

ETKİNLİK CEVAPLAR

3. İklim: Akdeniz İklimi

Görüldüğü yerler

Akdeniz Çevresi

Kaliforniya Çevresi

Avustralya’nın güneybatısı ve güneydoğusu

Güney Afrika’nın Kap Bölgesi

Orta Şili

Özellikleri: Yazın sıcak ve kurak, kışın ılık ve yağışlıdır. Ya-ğışlar genelde yağmur şeklinde olur.

Bitki örtüsü: Kızılçam ormanları ve maki

4. a. Ekvatoral İklim: Tropikal yağmur ormanları

b. Çöl İklimi: Kurakçıl Bitkiler

c. Karasal İklim: Step

d. Tundra İklimi: Liken, ot, yosun

e. Kutup İklimi: Bitki örtüsü yok

5. a. Yıllık sıcaklık farkının en fazla olduğu iklim Sert karasal

b. Günlük sıcaklık farkının en fazla olduğu iklim Çöl iklimi

c. Yıllık yağış miktarının en fazla olduğu Ekvatoral iklim

d. Yıllık sıcaklık ortalamasının en fazla olduğu iklim Ekva-toral iklimi

e. Yaz yağışlarının en fazla olduğu iklim tipleri Muson, sert karasal ve savan iklimleri

6. İklim Bitki örtüsü

I. Akdeniz Kızılçam, Maki

II. Karasal Bozkır

III. Karasal Bozkır

IV. Karadeniz Maki

V. Karasal Çayır

7. Adana → Akdeniz Erzurum → Karasal

Sinop → Karadeniz Batman → Karasal

Konya → Karasal Kayseri →Karasal

İzmir → Akdeniz Rize → Karadeniz

Edirne → Karasal Eskişehir → Karasal

Kars → Karasal Sivas → Karasal

Muğla → Akdeniz Antalya → Akdeniz

Kastamonu → Karadeniz

8. 1. Ekvatoral

2. Çöl

3. Muson

4. Tundra

5. Ilıman Okyanus

6. Akdeniz

7. Çöl

8. Çöl

9. Ekvatoral

10. Kutup

9. Sibirya →Kuvvetli olduğu zaman kış mevsimi soğuk ve kar yağışlı geçer.

İzlanda →Kış mevsiminde hava daha ılık ve yağışlı ge-çer.

Azor →Yaz mevsiminde sıcak ve kuru bir havanının görülmesine neden olur.

Basra →Ülkemizde güneydoğu yönünden sıcak ve kuru rüzgarlar etkili olur.

10. a) Yükselti

b) Denizellik

c) Enlem

d) Dağların uzanışı

e) Bakı

11. İklim:Karadeniziklimi

Görüldüğüyerler:Karadenizkıyılarıhakimiklimidir.

İklimözellikleri:Yazlarserin,kışlarılıkvehermevsimya-ğışlıdır.Enfazlayağışsonbaharda,enazyağışilkbahardagörülür.

Doğalbitkiörtüsü:Ormandır.

20 A

dım

da

Coğra

fya

395

ETKİNLİK CEVAPLAR

18. ADIM1. Şekilde kırsal kesimdeki Toplu yerleşme gösterilmiştir.

Bir bölgede Toplu yerleşme görülmesinin nedenleri:

a. Sınırlı su kaynaklarının olması

b. Yer şekillerinin sade olması

2. Şekilde kırsal kesimdeki dağınık yerleşme gösterilmiştir.

Bir bölgede dağınık yerleşme görülmesinin nedenleri:

a. Su kaynaklarının fazla olması

b. Yer şekillerinin engebeli olması

3. a.Oba

b. Yayla

c.Kom

d.Ağıl

e.Mahalle

4. Tarımcoğrafyasınınilgialanıdır.

5. a. Yerleşme sınırının en yüksek olduğu yer Ekvator çevre-sidir.

b. Dünyada ilk yerleşmeler orta kuşakta Akarsu kenarla-rında kurulmuştur.

c. Yeryüzünün insanlar tarafından değiştirilmiş özellikleri-ni Beşeri coğrafya inceler.

d. İnsanlar Tarım faaliyetlerine başladıklarında yerleşik hayata geçmişlerdir.

6. Mezopotamya

NilNehriçevresi

İndusveGanjnehirleriçevresi

GüneydoğuAsya

7. Ekvatorçevresindeyerleşmelerinyüksektekurulduğudik-katçekmektedir.

Budurumunsebebidenizseviyesineyakınalçakkesim-lerdesıcaklığınveneminfazlaolmasıdır.

8. SiyasiCoğrafya

9. TurizmCoğrafyası

10. Ekonomik özelliklerdir.Mesela Dünya’nın en kuzeyinde yeralanDiksonşehrindemadencilikfaaliyetiyapılmaktadır.

20 A

dım

da

Coğra

fya

396

ETKİNLİK CEVAPLAR

11. a. Yukarıdaki haritada Dünyada İlk yerleşmelerin olduğu yerler gösterilmiştir.

b. Haritadaverilenyerlerinisimleriniyazınız.

I. NilDeltası II. Mezopotamya

III. İndusveGanj IV. GüneydoğuAsya

c. Yerleşmelerin kurulduğu yerlerdeki akarsuların isimleri-ni yazınız.

I. NilNehri II. FıratveDicle

III. İndusveGanj IV. SarıırmakGökırmak

d. Taralı alanlarda ilk yerleşmelerin kurulma nedeni verim-li topraklar ve akarsu kenarı olmasıdır.

12. Zonguldak

Antalya

Ankara

Mersin

Konya

İzmit

Eskişehir

Şanlıurfa

İstanbul

Ticaret

Eğitim

Maden

Tarım

İdari Merkez

Liman

Sanayi

Turizm

Dini Turizm

13.

a.

b.

c.

Ahşap

Kerpiç

Taş - Ahşap

14. Kırsal yerleşmeler dokularına göre Toplu, Dağınık ve gev-şek olmak üzere üçe ayrılır.

Nüfusu 10.000 den fazla ya da genellikle Tarım dışı etkinlik-lerin fazla olduğu yerlere şehir denir.

Evlerin yapı malzemesi olarak karasal bölgelerde Kerpiç, bol yağışlı yerlerde Ahşap, dağlık alanlarda Taş kullanılır.

Kır yerleşmelerindeki, devamlı yerleşmelerde hakim ekono-mik etkinlik Tarım iken, geçici yerleşmelerde hayvancılıktır.

15. a. İlk yerleşim yerlerinden biri olan Mezopotamya Fırat ve Dicle nehirleri arasında yer alır.

b. Barajların inşa edilmesi ve dağılışı Beşeri coğrafya tara-fından incelenir.

c. İnsan sayısının artması, azalması ve göç hareketleri nü-fus coğrafyası tarafından incelenir.

d. Devletlerin yönetim merkezlerini oluşturan kentlere İdari kentler denir.

20 A

dım

da

Coğra

fya

397

ETKİNLİK CEVAPLAR

16. İç Anadolu ve Güneydoğu Anadolu

17. Hayvancılık ve tarım faaliyetleridir.

19. ADIM

1. No Bölge Beşeri Doğal Ekonomik

1. Sanayi bölgeleri

2. Dağlık bölgeler

3. Avrupa Birliği

4. Turizm bölgeleri

5. Kurak bölgeler

6. Deprem bölgeleri

7. Petrol bölgeleri

8. Yağışlı bölgeler

9. Çöl bölgeleri

10. Sık nüfuslu yerler

11. Ormanlık bölgeler

12. NATO’ya üye ülkeler

13. Aktif volkan bölgeleri

14. Gelişmiş bölgeler

2 Aşağıdakiharitalardahangibölgeleringösterildiğiniyazı-nız.

a.

Bol yağışlı bölge

b.

Çöl Bölgeleri

c.

Tektonik Bölgeler

d.

Dağlık Bölgeler

20 A

dım

da

Coğra

fya

398

ETKİNLİK CEVAPLAR

e.

İlk yerleşme Bölgeleri

f.

Sık nüfuslu bölgeler

g.

Akdeniz İklim Bölgeleri

h.

Ekvatoral İklim Bölgeleri

3. Beşeri bölge sınırları doğal bölge sınırları gibi uzun süreli değildir.

Örneğin ABD, Kanada, Meksika arasında 1994 yılında yürür-lüğe giren NAFTA (Kuzey Amerika Serbest Ticaret Bölgesi) siyasi birliğinin bugün ekonomik ve siyasal gelişmeler so-nucu kaldırılması gündeme getirilmiştir.

4.

5. Muğla = Turizm

İstanbul = Karma bölge

Zonguldak = Madencilik

Rize = Tarım

Erzurum = Tarım, hayvancılık

20 A

dım

da

Coğra

fya

399

ETKİNLİK CEVAPLAR

6. Nato (Kuzey Atlantik Antlaşması)

Birleşmiş Milletler

Avrupa Konseyi

Ekonomik işbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD)

G - 20

7. n Çöl bölgeleri n Kutup bölgeleri

n Maki bölgeleri n Dağlık bölgeler

Deprem bölgeleri n Aktif volkan bölgeler

nAvrupa Birliğine

üye ülkeler n NATO’ya üye ülkeler

n Petrol bölgeleri nDört mevsim

yaşanan bölgeler

n Turizm bölgeleri n Muson bölgeleri

nTropikal rüzgâr

bölgeleri nGenç nüfuslu

bölgeler

8. Ticari Geçiş Bölgeleri

9. Tarımsal faaliyetlerin yoğunlukta yapılması

10. a. Deprem Bölgesi

b. Yağışlı Bölge

c. Akdeniz İklim Bölgesi

20 A

dım

da

Coğra

fya

400

ETKİNLİK CEVAPLAR

20. ADIM

1. NO OLAY İnsanındoğayaetkisi Doğanıninsanaetkisi

1. Çöllerde nüfusun seyrek olması n n

2. Barajlarla akarsuların akımının düzenlenmesi n n

3. Heyelan bölgelerinde göçlerin meydana gelmesi n n

4. Sanayileşme sonucu çevre kirliliğinin artması n n

5. Dağlık yerlerde dağınık kır yerleşmelerinin oluşması n n

6. Kurak bölgelerde konut yapımında kerpiç kullanılması n n

7. Mesafeleri kısaltmak için su kanalları açılması n n

8. Volkanik faaliyetler sonucu hava yolu ulaşımının aksaması n n

9. Sulama ile nadas alanlarının azalması n n

10. Sağanak yağışlar sonucu sel felaketlerinin yaşanması n n

11. Antarktika’da yerleşik hayatın görülmemesi n n

12. Yeraltı suyunun çok kullanıldığı yerlerde çökmeler oluşması n n

13. Marmara denizindeki balık çeşidinin azalması n n

14. Dünya nüfusunun %80’ninin orta kuşakta toplanması n n

15. Kırsal kesimde konut yapımında farklı bölgelerde farklı malzemeler kullanılması n n

16. Atmosferde CO2 oranının artması sonucu küresel ısınma yaşanması n n

2.

Sanayileşme çevrekirliliğini arttırır.

Yağmur ormanlarıyerleşmeyi

sınırlandırmıştır.

Düşük sıcaklıklar nüfuslanmayıengellemiştir.

Çöl iklimi hakimdir.

Nüfusun fazla olmasıdoğal kaynakların

tüketimini artırmıştır.

a

c

b

I

II

III

IV

V

e

d

20 A

dım

da

Coğra

fya

401

ETKİNLİK CEVAPLAR

Açı

lan

su k

anal

ıne

deni

yle u

laşı

mge

lişm

iştir

.

Yağ

mur

orm

anla

rıye

rleşm

eyi

sını

rlan

dırılm

ıştır

.

Ula

şım

da g

eyi

klerin

çekt

iği k

ızak

lar

kulla

nılır

.

Kur

aklık

ve ç

ölle

ş-m

ele

r ku

m fırtın

a-la

rına

nede

n olu

r.

Bozk

ır k

ültü

rüve

hay

vanc

ılık

yayg

ındı

r.

I

II

III

IV

a

c

e

d

b

V

20 A

dım

da

Coğra

fya

402

ETKİNLİK CEVAPLAR

4. Uygun kullanım alanı

Tarım

Turizm

Enerji

Hayvancılık

Turizm

a.

b.

c.

d.

e.

5. Sanayi faaliyetlerinin atmosfer, biyosfer hidrosfer litosfer ve listeler üzerindeki bir olumsuz sonucudur.

6. Kuraklaşma

Verimsizleşme

Yer altı sularının fazla kullanılmasıyla oluşan göçükler

7. Etkilediği doğal ortam

Hidrosfer

Hidrosfer

Biyosfer

Litosfer

a.

b.

c.

d.

8. Aral Gölü

9. Manş Tüneli'nin ülkemizdeki Marmaray gibi yer altında ol-ması çevreye zararını en aza indirmiştir.

10. Cevap E

11. Cevap C

20 A

dım

da

Coğra

fya

403

ETKİNLİK CEVAPLAR

Değerlendirme Adımı 051. • Yayla

• Oba

• Ağıl

• Kom

2. • Nil Deltası

• Mezopotamya

• Ganj

• Sarırmak

3. Su kaynaklarının azlığı veya çokluğu, yeryüzü şekillerinin engebeliliği bu durum üzerinde etkilidir.

4. Batman →Maden Kayseri →Ticaret - tarım

İzmit →Ticaret - sanayi Rize →Tarım

Antalya →Turizm

5. • Mahalle

• Çiftlik

• Divan

• Mezra

6. • İklim

• Yeryüzü şekilleri

• Toprak özellikleri

• Su özellikleri

7. 1. Ahşap mesken

2. Kerpiç mesken

3. Taş mesken

4. Kerpiç mesken

8. Doğal özelliklerine göre oluşturulan bölgelerin sınırları daha uzun sürede değişir. Örneğin iklim bölgelerinin de-ğişmesi veya dağlık bölgelerin değişmesi çok uzun yıllar almaktadır.

20 A

dım

da

Coğra

fya

404

ETKİNLİK CEVAPLAR

9. NATO (Kuzey Atlantik Antlaşma Örgütü) BM (Birleşmiş Milletler) İİT (İslam İşbirliği Teşkilatı)

10. İklim bölgeleri

Toprak Özelliklerine göre bölgeler

Hidrografik bölgeler

Bitki örtüsüne göre bölgeler

Tektonik Bölgeler

11. Kırsal bölgelerde kullanılan konut tiplerinin incelenmesi

YerleşmeCoğrafyası

Dünya’da sık nüfuslu yerler ve sık nüfuslanma neden-lerinin incelenmesi

NüfusCoğrafyası

Kırsal yerleşmede yapılan hayvancılık ve kültür balık-çılığının incelenmesi

TarımCoğrafyası

Şehirlerde internet erişimin ve kullanımının araştırılma-sı

UlaşımCoğrafyası

Bir şehirdeki petrol çıkar-manın ekonomiye etkisinin araştırılması

EnerjiCoğrafyası

12. I. Dağınık Yerleşme

II. Toplu Yerleşme

III. Toplu Yerleşme

APLAR±mda-Coğrafya-Cevaplar...Evlerin yapı malzemesi olarak karasal bölgelerde Kerpiç, bol...

Documents

Transcript of APLAR±mda-Coğrafya-Cevaplar...Evlerin yapı malzemesi olarak karasal bölgelerde Kerpiç, bol...