1

ผลของการใชกระถนเพอทดแทนแหลงอาหารหยาบในแพะ

Effects of Leucaena spp. to substitute roughage source in goats

ดร. ซารนา สอแม

คณะเกษตรศาสตร มหาวทยาลยนราธวาสราชนครนทร

รายงานผลการวจยนไดรบทนจากเงนงบประมาณแผนดน ประจ าป 2559

2

ผลของการใชกระถนเพอทดแทนแหลงอาหารหยาบในแพะ

Effects of Leucaena spp. to substitute roughage source in goats

ดร. ซารนา สอแม

คณะเกษตรศาสตร มหาวทยาลยนราธวาสราชนครนทร

รายงานผลการวจยนไดรบทนจากเงนงบประมาณแผนดน ประจ าป 2559

3

ผลของการใชกระถนเพอทดแทนแหลงอาหารหยาบในแพะ

Effects of Leucaena spp. to substitute roughage source in goats

บทคดยอ

ศกษาผลของกระถนเพอทดแทนแหลงอาหารหยาบตอสมรรถภาพการผลตแพะ โดยมแผนการทดลองแบบสมสมบรณ มทรทเมนต 3 ทรทเมนต ทรทเมนตละ 5 ซา ซาละ 1 ตว โดยสตวใชแพะเพศผลกผสมในการทดลองจานวน 15 ตว คอ กลมท 1. แพะไดรบหญาสดเปนแหลงอาหารหยาบอยางเดยว (กลมควบคม) 2. แพะไดรบกระถนทดแทนแหลงอาหารหยาบ 50 เปอรเซนต และ 3. แพะไดรบกระถนทดแทนแหลงอาหารหยาบ 100 เปอรเซนต ซงแพะทกกลมจะไดรบอาหารขน 2 เปอรเซนต ผลการศกษาพบวา การเสรมกระถนสดผลตอสมรรถภาพการผลตแพะอยางมนยสาคญทางสถต (P<0.05) ซงกลมทไดรบกระถนเปนแหลงอาหารหยาบ 100 เปอรเซนต มนาหนกเพมสงกวากลมอนอยางมนยสาคญทางสถต (P<0.05) นอกจากนนสงผลทาใหการเจรญเตบโตของแพะกลมทไดรบกระถนเปนอาหารหยาบมการเจรญเตบโตตอวนสงกวากลมอนอยางมนยสาคญ (P<0.05) เนองจากแพะกลมทไดรบกระถน 100 เปอรเซนต มปรมาณโภชนะในอาหารทดลองสง โดยเฉพาะระดบของโปรตน และพลงงานมเพยงพอตอความตองการและการนาไปใชประโยชนในการเจรญเตบโตของแพะ ตลอดจนเมอพจารณามลคาทางเศรษฐกจพบวา กาไรทไดจากการขายแพะในกลมแพะทไดรบกระถนเปนแหลงอาหารหยาบอยางเดยวสงกวากลมอน สวนผลของการทดแทนกระถนสดเปนแหลงอาหารหยาบมผลตอการยอยไดของโปรตนมความแตกตางอยางมนยสาคญทางสถต (P<0.05) โดยพบวาแพะทไดรบการทดแทนกระถนเปนแหลงอาหารหยาบ 100 เปอรเซนต มการยอยไดของโปรตนสงกวาแพะกลมทไมไดรบกระถน สวนการทดแทนกระถนเปนแหลงอาหารหยาบในการเลยงแพะไมสงผลตอการเปลยนแปลงของคาชวเคม ในกระแสเลอด (P>0.05) แพะกลมทไดรบกระถนทดแทนเปนแหลงอาหารหยาบท 50 เปอรเซนต มระดบของยเรยไนโตรเจนในกระแสเลอดมแนวโนมทลดลง ดงนนจากการศกษาครงนสามารถสรปไดวาการทดแทนกระถนสดเปนแหลงอาหารหยาบ 50 เปอรเซนต สงผลดตอสตว ทงในเรองของประสทธภาพในการผลต การยอยไดและระดบของคาชวเคมในกระแสเลอด

ค าส าคญ (key words) ของโครงการวจย

สมรรถภาพการผลตแพะ แหลงอาหารหยาบ การเจรญเตบโต การยอยได

4

ABSTRACT The effect of Leucaena leucocephala substituted in roughage source on goat

production. The experimental design was a completely randomized design with 3 treatments and 5 replications. 15 crossbred male goats were used in the experiment, viz. the goat ingested grass as roughage source only (control group), the goats ingested 50 percent Leucaena leucocephala combined with grass and 100 percent Leucaena leucocephala as roughage source. All goats were fed 2 percent of concentrate meal. The results found that Leucaena leucocephala had effected on goat performance which goat fed 100% of Leucaena was significantly higher weight gain and growth rate than other groups (p <0.05). Since, the goat group received 100 percent Leucaena had high nutritional content in the diet especially the protein and energy. Also, the economics value in goat fed 100% Leucaena was highest than others. The results about digestibility found that the goat fed 100% of Leucaena was significantly higher CP digestibility than control group (P<0.05). However the levels of Leucaena was not affecting to blood biochemistry in goat. So, this study can conclude that the Leucaena leucocephala was no negative effect on goat performance but animals ingested 50% Leucaena affecting to goat all digestibility and blood biochemistry. key words:

Goat performance, roughage source, growth rate, digestibility

5

บทท 1

ความส าคญและทมาของปญหาทท าการวจย

กระถนเปนพชตระกลถว มชอทางวทยาศาสตรวา Leucaena leucocephala จดเปนพชอาหารเขตรอนทมคณคาทางอาหารสงเทยบเทาถวอาหารสตวเขตหนาวจาพวก ถวลเซน และถวไวท - คลอเวอร โดยเฉพาะโปรตน (17-24%) นอกจากนนสารแทนนนทมอยในกระถนนนยงชวยใหการใชประโยชนของโปรตนในสตวเคยวเอองมประสทธภาพมากยงขน อยางไรกตามกระถนมสารพษทเรยกวา ไมโมซน (Mimosine) ทาใหความเขมขนของฮอรโมนจากตอมธยรอยดลดลงทาใหสตวไมอยากกนอาหาร สงผลตอการเจรญเตบโตทตาลง และเกดอาการขนรวง ปจจบนมความพยายามทจะแกไขปญหาเรองสารพษไมโมซนนโดยการคนพบจลนทรยทชอวา Synergistes jonesii ซงพบในกระเพาะหมกของสตวเคยวเอองซงจลนทรยตวนสามารถทาลายพษของไมโมซนได จากรายงานการสารวจในปพศ. 2531 พบวาประเทศไทยอยในกลมประเทศทมจลนทรยตวน ซงจลนทรยตวนสามารถแพรกระจายไปในระหวางสตวทกตวในฝงโดยผานทางนาลาย ซงสตวทกนกระถนอยเปนประจากจะมจลนทรยตวนอยตลอดเวลา ฉะนนกระถนจงไมมโทษตอสตวเคยวเออง การนากระถนมาใชเปนแหลงอาหารหยาบเพอเสรมคณคาทางอาหารใหกบสตว เชน แมโครดนมทกนหญารซ ผลการศกษาพบวา การเสรมกระถนในปรมาณ 13.6 และ 11.9 กก.สามารถใหผลผลตนมไดมากกวาแมโคทกนหญาอยางเดยวในขณะท ไมผลตอองคประกอบนานมของแมโค นอกจากนน การใชเพมกระถนในระดบ 5-25 % ทาใหคณภาพของหญาหมกดขน เมอหมกรวมกบตนขาวโพดหวานหลงการเกบเกยว โดยสามารถเพมโปรตนจาก 6.8% เปน 8.3-11.4% ซงคณภาพดงกลาวเหมาะสาหรบนาไปใชเลยงแพะได ซงสามารถทาใหแพะเจรญเตบโตไดวนละ 16 ถง 80 กรมตอวน นอกจากนน กระถนยงประกอบดวยสารแทนนน ซงจดเปนสารประกอบโพลฟนอลคทมคณสมบตในการยบยงการเจรญเตบโตของพยาธตวกลมในระบบทางเดนอาหารของสตวเคยวเอองไดอกดวย ดงนนการใชกระถนทมสารแทนนน ตามธรรมชาตในการกาจดพยาธในระบบทางเดนอาหารของ สตวเคยวเออง เพอเปนการทดแทนยาถายพยาธ จากผลการวจย พบวา แพะกลมทไดรบกระถนในปรมาณ 100% และ 50%ของปรมาณอาหารหยาบทใหกนและไมไดรบถายพยาธนนมปรมาณไขพยาธในอตราทตา และมอตราการเจรญเตบโตทเทยบเทากบแพะทไดรบการถายพยาธและไดรบหญาสดและอาหารขน เพราะฉะนนการใชกระถนในการเลยงแพะจงเปนอกทางเลอกหนงในการแกไขปญหา พยาธในระบบทางเดนอาหารของแพะ โดยสามารถลดการใชยาถายพยาธและสามารถเจรญเตบโตไดตามปกต ฉะนนการใชกระถนในการผลตสตวเคยวเอองนนนอกจากจะสามารถเปนแหลงโปรตนทดแลวกระถนยงสามารถใชทดแทนยาถายพยาธไดอกดวย 6. วตถประสงคของโครงการวจย

6

1. เพอศกษาผลของการทดแทนกระถนเปนแหลงอาหารหยาบตอการกนไดและการเจรญเตบโตของแพะ 2. เพอศกษาผลของการทดแทนกระถนเปนแหลงอาหารหยาบตอการยอยได และกระบวนการหมกในกระเพาะรเมนของแพะ 3. เพอศกษาผลของการทดแทนกระถนเปนแหลงอาหารหยาบตอตนทนการผลตในการผลตแพะ 7. ขอบเขตของโครงการวจย

ศกษาระดบทเหมาะสมในการทดแทนกระถนเปนแหลงอาหารหยาบคณภาพด และราคาถกซงสามารถหาไดในทองถนทแตกตางกน ตอสมรรถภาพการผลต กระบวนการหมกในกระเพาะรเมน และตนทนในการผลตแพะ 8. ทฤษฏ สมมตฐาน และกรอบแนวความคดของโครงการวจย

กระถน

การน าไปใชเปนอาหารหยาบ

ศกษาผลตอการเจรญเตบโต ระบบนเวศนของรเมน และตนทนการผลต

7

บทท 2 การทบทวนวรรณกรรมทเกยวของ

ความตองการโภชนะในแพะ

NRC (1981) ระบวา ความตองการโภชนะของแพะขนอยกบนาหนกตว ลกษณะการเลยงหรอ

กจกรรมของแพะ และอตราการเจรญเตบโต ซงในกรณความตองการโภชนะโปรตน แสดงไดทงในรปของโปรตนรวม และโปรตนทยอยได (digestible protein) เชน แพะทมนาหนก 20 กโลกรม เลยงแบบขงคอก และคาดวาจะมอตราการเจรญเตบโต 100 กรม/ตว/วน มความตองการโปรตนในรปโปรตนรวม และโปรตนทยอยไดเทากบ 66 และ 46 กรม/ตว/วน ตามลาดบ นอกจากนน Devendra และ Burns (1983) รายงานวา ความตองการโปรตนทยอยไดของแพะ เพอการดารงชพ มคาอยในชวง 0.74–3.45 กรม/นาหนกเมแทบอลก/วน เพอการเจรญเตบโตมคาอยในชวง 0.139–0.274 กรม/นาหนกเมแทบอลก/วน และ เพอการอมทองและเลยงลกมคาอยในชวง 12.2 กรม/นาหนกเมแทบอลก/วน จากรายงานดงกลาวขางตนจะเหนไดวา อาหารมความสาคญและจาเปนตอการเจรญเตบโตของแพะ ซงแพะใชอาหารสาหรบการดารงชพ และสาหรบการเจรญเตบโต หากแพะไดรบอาหารนอยจะมอตราการเจรญเตบโตตา ดงนนการเสรมอาหารในรปตาง ๆ จะชวยเพมผลผลตของแพะ

อทธพลของอาหารตอการเจรญเตบโตของแพะ

Kochapakdee และคณะ (1994) ไดศกษาอทธพลของการใหอาหารขนทมตอการเจรญเตบโตของแพะ โดยแพะไดรบอาหารแตกตางกน 3 กลม คอ แทะเลมในแปลงหญาอยางเดยว แทะเลมและเสรมอาหารขนในระดบรอยละ 0.25 ของนาหนกตว และแทะเลมและเสรมอาหารขนในระดบรอยละ 0.75 ของนาหนกตว ผลการศกษาพบวา ระดบการเสรมอาหารขนมผลตอการเจรญเตบโต โดยแพะทเสรมอาหารขนทระดบรอยละ 0.75 ของนาหนกตวมอตราการเจรญเตบโต 33 กรมตอตวตอวน หรอ 3.2 กรมตอนาหนกเมแทบอลกตอวน สงกวาแพะทไมไดเสรมอาหารขนหรอเสรมอาหารขนทระดบร อยละ 0.25 ของนาหนกตว ซงมอตราการเจรญเตบโต 18 กรมตอตวตอวน หรอ 1.7 กรมตอนาหนกเมแทบอลกตอวน และ 13 กรมตอตวตอวน หรอ 1.3 กรมตอนาหนกเมแทบอลกตอวน อยางมนยสาคญทางสถต ดงนนการเสรมอาหารขนทระดบรอยละ 0.75 ของนาหนกตวมการเจรญเตบโตดกวาแพะทไมเสรมอาหารขนและเสรมอาหารขนในระดบตา อาจเนองจากการไดรบโปรตนและพลงงานจากอาหารขนเพมเตมจากทไดรบจากพชอาหารสตวอยางเดยว

8

สวน Pralomkarn และคณะ ( 1995) ศกษาอทธพลของระดบการใหอาหารขน (โดยอาหารขนมโปรตนรอยละ 14) ตอการเจรญเตบโตของแพะเพศผหลงหยานมทเลยงแบบขงคอกและไดรบหญาแหงวนละ 50 กรม โดยเสรมอาหารขน 4 ระดบ คอระดบเพอการดารงชพ 1.2 เทาของการดารงชพ 1.4 เทาของการดารงชพ และ เสรมอาหารขนเตมท ผลการศกษาพบวา แพะทเสรมอาหารขนเตมท นนมการเจรญเตบโตสงสด คอ 100 กรมตอตวตอวนหรอ 10.0 กรมตอนาหนกเมแทบอลกตอวน ตามดวยแพะทเสรมอาหารขน 1.4 และ 1.2 เทาของการดารงชพ (76 และ 67 กรมตอตวตอวน หรอ 8.4 และ 7.4 กรมตอนาหนกเมแทบอลกตอวน ตามลาดบ) สวนแพะทเสรมในระดบดารงชพมอตราการเจรญเตบโตตาสด (13 กรมตอตวตอวนหรอ 1.6 กรมตอนาหนกเมแทบอลกตอวน) นอกจากนยงพบวาแพะทเสรมขนเตมทใชอาหารขน 5.2 กโลกรมในการเพมนาหนก 1 กโลกรม ซงไมแตกตางกนกบแพะทเสรมอาหารขนในระดบ 1.4 และ 1.2 เทาของการดารงชพ แตแพะทเสรมอาหารขนในระดบดารงชพตองใชอาหารถง 15.5 กโลกรม ในการเพมนาหนกตว 1 กโลกรม ผลของการใชกระถนตอการผลตแพะ

กระถน เปนพชตระกลถวยนตน อายหลายป ปลกไดดในเขตรอน (ภาพท 1) ใหผลผลตสง มคณคาทางอาหารสง และสามารถใหผลผลตในชวงแลงได เนองจากมระบบรากลก ทาใหทนแลง หากจะใหไดผลดควรปลกในบรเวณทมปรมาณนาฝนมากกวา 600 มม. ตอป กระถนสามารถใชประโยชนไดหลายทาง ใชเปนแหลงอาหารโปรตนทดสาหรบสตว กระถนสามารถใหไดทงรปแบบแหง บด หรอสด โดยกระถนมระดบโปรตนรวมเทากบ 24% ซงสามารถนามาเลยงทงสตวเคยวเอองขนาดเลกและขนาดใหญ (ฆะฤทย จนทรธบด, มปป)

9

ภาพท 1 ลกษณะของฝกออน ดอก และใบของกระถน ทมา: สมเกยรต และคณะ (2550) สมเกยรต และคณะ (2550) ไดรายงานวา กระถน เปนพชตระกลถวอาหารสตว มชอทาง

วทยาศาสตรวา Leucaena leucocephala จดเปนพชอาหารเขตรอนทมองคประกอบทางอาหารสง โดยเฉพาะโปรตน ซงพบวาอยในชวง 17-24 % นอกจากนนสารแทนนนทมอยในกระถนนนยงชวยใหการใชประโยชนของโปรตนในสตวเคยวเอองมประสทธภาพมากยงขน อยางไรกตาม กระถนมสารพษทเรยกวา ไมโมซน (Mimosine) ทาใหความเขมขนของฮอร โมนจากตอมธยรอนดลดลงทาใหสตวไมอยากกนอาหาร สงผลตอการเจรญเตบโตทตาลง และเกดอาการขนรวง ปจจบนมความพยายามทจะแกไขปญหาเรองสารพษไมโมซนนโดยการคนพบจลนทรยทชอวา Synergistes jonesii ซงพบในกระเพาะหมกของสตวเคยวเอองซงจลนทรยตวนสามารถทาลายพษของไมโมซนได จากรายงานการสารวจในปพศ. 2531 พบวาประเทศไทยอยในกลมประเทศทมจลนทรยตวน ซงจลนทรยตวน สามารถแพรกระจายไปในระหวางสตวทกตวในฝงโดยผานทางนาลาย ซงสตวทกนกระถนอยเปนประจากจะมจลนทรยตวนอยตลอดเวลา ฉะนนกระถนจงไมมโทษตอสตวเคยวเออง

การนากระถนสดมาใชเปนอาหารสตวในแพะหลงหยานมเพศผ โดยนามาใหกนแบบเตมท โดยสามารถทาใหแพะมอตราการเจรญเตบโตเปน 54.56 กรมตอตวตอวน นอกจากนนจากการทดลองนพบวา เกษตรกรสามารถใชกระถนสดเพยงอยางเดยวเปนอาหารในการเลยงแพะได โดยทสารพษในกระถนสดไมไดสงผลทาใหเกดความผดปกตในเรองของสมรรถนะดานการสบพนธ และสมรรถนะในดานการเจรญเตบโตของแพะใหลดลงตากวาปกตทงนเปนไปไดวา แพะอาจจะมการปรบตวใหสามารถใชกระถนสด

10

เปนอาหารไดโดยสารพษมโมซนไมมผลตอการใหผลผลต หรออาจจะมจลนทรยในกระเพาะรเมนทสามารถขดขวางการเกดพษของสารพษได ซงไดแกจลนทรยทสามารถทาลายพษของสารดงกลาวไดคอ Synergites jonesii (ฆะฤทย และคณะ, 2552)

สาหรบในประเทศไทยนนการนากระถนมาใชเปนแหลงอาหารหยาบเพอเสรมคณคาทางอาหารใหกบแมโครดนมทกนหญารซ กพบวาหากเสรมดวยกระถนจะสามารถใหผลผลตนมทมากกวาแมโคทก นหญาอยางเดยว (13.6 กก. กบ 11.9 กก.) แตไมผลตอองคประกอบนานม สาหรบการเพมคณภาพพชหมกนน การเสรมกระถนในระดบ 5-25% เมอหมกรวมกบตนขาวโพดหวานหลงการเกบเกยว สามารถทาใหคณภาพตนขาวโพดหวานหมกดขน โดยสามารถเพมระดบโปรตนจาก 6.8% เปน 8.3-11.4% ซงเหมาะสมสาหรบนาไปใชเลยงแพะไดอยางด เมอนาไปแพะทาใหแพะเจรญเตบโตไดวนละ 16 ถง 80 กรมตอวน (สมเกยรต และคณะ, 2550) นอกจากนน กระถนยงประกอบดวย สารประกอบโพลฟนอลค ทเรยกวาสารแทนนน มคณสมบตในการยบยงการเจรญเตบโตของพยาธตวกลมในระบบทางเดนอาหารของสตวเคยวเอองไดอกดวย ดงนนสารแทนนนตามธรรมชาตทมในกระถน สามารถควบคมพยาธในระบบทางเดนอาหารของสตวเคยวเออง โดยใชทดแทนการใชยาถายพยาธ สอดคลองกบการทดลองในแพะกลมทไดรบกระถนในปรมาณ 100% และ 50%ของปรมาณอาหารหยาบทใหกนและไมไดรบถายพยาธนนมปรมาณไขพยาธในอตราทตา และมอตราการเจรญเตบโตทเทยบเทากบแพะทไดรบการถายพยาธและไดรบหญาสดและอาหารขน เพราะฉะนนการใชกระถนในการเลยงแพะจงเปนอกทางเลอกหนงในการแกไขปญหา พยาธในระบบทางเดนอาหารของแพะ โดยสามารถลดการใชยาถายพยาธและสามารถเจรญเตบโตไดตามปกต ฉะนนการใชกระถนในการผลตสตวเคยวเอองนนนอกจากจะสามารถเปนแหลงโปรตนทดแลวกระถนยงสามารถใชทดแทนยาถายพยาธไดอกดวย

11

ขอมลทวไปของกระถน

ตนกระถน และมถนกาเนดในอเมรกาเขตรอนและในหมเกาะในมหาสมทรแปซฟก มการนาเขามาปลกในประเทศไทยตงแตสมยสโขทย เนองจากตนกระถนเปนพชทขยายพนธไดงายจงพบไดทวไป จดเปนไมพมหรอไมตนขนาดเลก มขนาดความสงประมาณ 3-10 เมตร ไมผลดใบ ลกษณะทรงตนเปนเรอนยอดรปไขหรอกลม เปลอกตนมสเทา และมปมนนของรอยกงกานทหลดรวงไป และขยายพนธดวยวธการใชเมลด เจรญเตบโตไดดในดนรวนซยหรอในดนเหนยวอมนาไดด ใบกระถนเปนใบประกอบแบบขนนกสองชน เรยงสลบกน ยาวประมาณ 12.5-25 เซนตเมตร แกนกลางใบประกอบมขน ใบแยกแขนงประมาณ 3-19 ค เรยงตรงขามกน มความยาวประมาณ 5-10 เซนตเมตร สวนใบยอยมประมาณ 5-20 ค เรยงตรงขามกน ลกษณะของใบยอยเปนรปขอบขนาน มความกวางประมาณ 2-5 มลลเมตร และยาวประมาณ 0.6-2.1 เซนตเมตร โคนใบเบยว ปลายใบแหลม ขอบใบมขน แตละใบมเสนแขนงอยประมาณขางละ 5-6 เสน สวนกานใบยอยมความยาวประมาณ 1 มลลเมตร สวนดอกกระถน ดอกมสขาว ออกดอกเปนชอแบบกระจดแนนตามงามใบและปลายกง ประมาณ 1-3 ชอ กลบเลยงโคนตดกนลกษณะเปนรประฆง สวนปลายแยกเปนสามเหลยมเลก 5 แฉก มขน สวนกลบดอกม 5 กลบ มเกสรตวผ 10 อน เมอดอกบานเตมทจะกวางประมาณ 2-2.5 เซนตเมตร โดยจะออกดอกในชวงเดอนพฤษภาคมถงเดอนมถนายนฝกมลกษณะแบน ปลายฝกแหลม โคนสอบ ฝกเมอแกจะแตกตามยาว ฝกยาวประมาณ 10-20 เซนตเมตร และกวางประมาณ 1.5-2 เซนตเมตร ในฝกมเมลดเรยงตามขวางอยประมาณ 15-30 เมลด และจะออกผลในชวงเดอนกรกฎาคมจนถงเดอนมกราคม (ราชบณฑตยสถาน, 2538) ความส าคญของกระถน

กระถน (Leucaena leucocephala) ซงเปนพชตระกลถวยนตนเขตรอน ซงมคณภาพดราคาถกเพอนลดตนทนการผลตใหตาลง สามารถเพาะปลกไดในทกทองทมความทนทานตอสภาพแวดลอมตางๆ ไดโดยเฉพาะทนแลง และเปนพชทมคณคาทางอาหารสตวทดชนดหนง ซงกระถนเปนพชอาหารหยาบทมโปรตนสงในรปสดและหมกในการเลยงสตว และกระถนเปนแหลงทใหทงสารอาหารชนดตางๆ โดยเฉพาะโปรตน เยอใย แรธาตตางๆ เชน ทองแดง เหลก สงกะส และ แมงกานส เปนตน สารสตางๆ กระถนเปนพชอาหารหยาบสดทมคณคาในการใชเปนพชโภชนะบาบด (Neutraceutial forage) แมวากระถนจะมสารไมโมซน (Mimosine) ซงจลนทรยในกระเพาะ รเมนจะยอยสลายเปนสารพษ ซงมผลไปขดขวางการเสรางฮอรโมน ไทรอกซนของตอมไทรอยด แตกสามารถถกเปลยนรปโดยจลนทรย Synergistes jonesii ทอยภายในกระเพาะรเมนใหเปนสารอนทไมพษ ดงนนจงทาใหสตวกระเพาะรวมสามารถกนกระถนสดโดยแสดงอาการเปนพษ (Garcia et al., 1996)

12

คณคาทางอาหารของกระถน

กระถนมคณคาทางอาหารแตกตางกน ขนอยแตละพนท เชนจากการคนควาพบวาประเทศไทยจะมคณคาทางอาหารดกวา ประเทศอน ดงตารางท 1 เพราะวาในประเทศไทยแตละปจะมฤดฝน ฤดรอน และฤดหนาว และทาใหทรพยกรทางธรรมชาตมความอดมสมบรณ ตอการปลกกระถน และการจดการระบบการปลก การดแลรกษา และการใสปยตามระดบอยางตอเนองและในประเทศไทยสามารถปลกกระถน เพอใหเปนอาหารสตวไดเนองจากสตวเคยวเอองในประเทศไทยมจลนทรยในกระเพาะรเมนทสามารถยบยงสารพษทอยใบกระถน แตในทางตรงขามสตวเคยวเอองในตางประเทศจลนทรยไมสามารถทจะมาทาลายสารพษไมโมซนทอยในใบกระถนได

13

ตารางท 1 คณคาทางอาหารของกระถนแตละแหลงกระถน

Country DM Protein ADF NDF

References %

Thailand 30.0 17.79 35.64 43.42 Waipanya and Srichoo Thailand 30.66 20.22 36.01 57.52 มนตร และคณะ (2553) Thailand 32.3 26.7 48.9 38.7 อนสรณ และคณะ (2559) Thailand 36.81 16.97 18.23 45.78 ขวญจต และคณะ (มปพ) Venezuela - 20 - 38.6 Clavero Razz (2003) Nigeria 92.75 27.31 - - Aye and Adegun (2013) Sudan 90.63 25.27 27.2 - Khalid et al. (2015) India - 25.9 - - Meena et al. (2013) ผลของกระถนตออตราการเจรญเตบโต

กรต และคณะ (2555) ทาการศกษาผลของการเสรมใบกระถนสดตอการกนได การเปลยนแปลงนาหนกตว และประชากรโปรโตซวในกระบอปลกทไดรบฟางขาวเปนแหลงอาหารหยาบ โดยใชกระบอเพศผทเจาะกระเพาะรเมน จานวน 4 มนาหนกตวเรมตนเฉลย 364.5±27 กโลกรม และสมแบงออกเปน 2 กลมๆ ละ 2 ตวตามแผนการทดลองแบบสมสมบรณ โดยจดเปน 2 ทรตเมนต ไดแก คอ เสรมใบกระถนสด 0 กโลกรม (กลมควบคม) และเสรมใบกระถน 2 กโลกรม/ตว/วน และกระบอแตละตวจดใหไดรบอาหารขน (14.2 เปอรเซนต CP, 76 เปอรเซนต TDN) ทระดบ 0.5 เปอรเซนต ของนาหนกตวและใหฟางขาวเพอเปนแหลงอาหารหยาบหลกแบบเตมทผลการศกษาแสดงดงตารางท 2

14

ตารางท 2 ผลการเสรมใบกระถนสดตอการกนได การเปลยนนาหนก และการหมกในกระเพาะรเมน

Items Leucaena leaf fresh

supplementation (Animal=4) P-value Control 2 kg/h/d

Initial body weight, kg 363.0 366.0 0.98 Final body weight, kg 364.5 369.0 0.04 Body weight change, kg 1.5 3.0 0.03 Total feed intake, %WB 2.4 3.4 0.02 Ruminal pH 6.8 6.8 0.19 Ruminal temperature 38.1 38.2 0.52 ทมา: กรต และคณะ (2055)

จากตารางทพบวา กระบอทไดรบใบกระถนสด 2 กโลกรม/ตว/วน มการเปลยนแปลงนาหนกปรมาณการกนได และอตราการเปลยนแปลงนาหนกตวสงกวากลมทไมไดรบการเสรมอยางมนยสาคญทางสถต (P<0.05) อาจเนองมาจากสตวกลมทไดรบการเสรม มการกนได และไดรบคณคาทางโภชนะดานโปรตนสงกวาโดยเฉพาะอยางยงโปรตนไหลผาน (by-pass protein) รวมทงองคประกอบของ CT จากใบกระถน จะเปนปจจยตอการนาใชประโยชนของโปรตนในลาไสเลก ตอการเจรญเตบโตของกระบอไดมากยงขนเมอเปรยบเทยบกบกลมทไมไดรบการเสรม (Huang et al. 2011) ผลของกระถนตออตราการยอยได

การศกษาการยอยไดและคาชวเคมของเลอดของสตว เปนการยนยนคณภาพของอาหารเมอสตวกนเขาไป ซงคาชวเคมของเลอดเปนการหาสารประกอบในเซลลเมดเลอดแดง สามารถทจะบงบอกการทางานของอวยวะตางในรางกายสตว และการทางานทผดปกตของอวยวะจะปลอยสารเขาสกระแสเลอด ซงสารทอยในองคประกอบของเลอดบางชนดมระดบคาทสงเปนผลดตอรางกายสตวไดแก ระดบของกลโคสในกระแสเลอด เนองจากระดบกลโคสในเลอดเปนแหลงพลงงานใหแกรางกายสตวทาใหสตวไดรบพลงงานทเพยงพอตอความตองการของรางกายสตว ซงจะทาใหสตวอยในสภาวะมความสมดลของพลงงาน สวนกลโคสทเหลอจากความตองการของสตวจะถกสะสมอยทตบในรปของไกลโคเจน และสารประกอบบางชนดของเลอดมคาทสงกจะเปนผลเสยแกรางกายสตว (ธรธรณ และคณะ, 2558) สวนระดบของยเรยไนโตรเจน จะบงชถงการใชประโยชนจากอาหารอยางไมมประสทธภาพ พบไดในกรณทมการสงเคราะหโปรตนมากเกนไป สงผลใหระดบยเรยไนโตรเจนมปรมาณทสง (Nousiainen et al., 2004)

การศกษาการใชประโยชนของกระถนสดแทนอาหารขนในระดบทแตกตางกน โดยพจารณาสมรรถภาพการผลตและคณคาทางชวเคมในเลอด สามรถยนยนไดวากระถนสามารถนามาทดแทนอาหารขนไดและมแนวโนมการเจรญเตบโตสง และการเปลยนแปลงความเขมขนของกลโคส ยเรยไนโตรเจน (ธรธรณ และคณะ, 2558) และ Triiodthyronine การตรวจคาทางชวเคมของเลอดในชวงระยะเวลาท

15

เหมาะสม จะมความสาคญสาหรบการประเมนสภาวะทางโภชนาการและสขภาพพนฐานอนเปนขอไดเปรยบในการเลยงสตวสมยใหมและมการจดการการใหอาหารทเหมาะสม (Singh et al., 2016) สงทสามารถจาแนกในการตรวจคาชวเคมในเลอดสามารถจาแนกตามอาย เพศและสายพนธซ งจะสงผลใหมคาทแตกตางกนของคาชวเคมในเลอด (สธ, 2554) นอกจากนนการยอยไดคาชวเคมของเลอด เมอแพะไดรบกระถนเปนการบงบอกคณภาพของอาหารทสตวไดรบและคาชวเคมของเลอดสามารถบงชถงสภาวะสขภาพของสตว และทสาคญสามารถจดการการใหอาหารแกสตว เพอใหสตวไดรบสารอาหารทเพยงพอตอความตองการของรางกาย ซงจะสงผลใหสตวมการเจรญเตบโตทด Khy et al. (2012) ทาการศกษาผลของการเสรมกระถนอดเมดตอกระบวนการหมก ในกระเพาะรเมนและความสามารถในการยอยไดในกระบอปลก ซงใชกระบอปลกจานวน 4 ตว มนาหนกเฉลย 238±27 กโลกรม โดยใชแบบการทดลองแบบ 4×4 Latin square และการเสรมกระถนอดเมดทระดบ โปรตน 14.2 เปอรเซนต และ TDN 76 เปอรเซนต ซงกระบอปลกตวท 1 เปนตวทควบคม (Control) ตวท 2 ไดรบการเสรมกระถนอดเมดปรมาณ 150/กรม/ตว ตวท 3 ไดรบการเสรมกระถนอดเมดปรมาณ 300 กรม/ตว และตวท 4 ไดรบการเสรมกระถนอดเมดปรมาณ 450 กรม/ตว เมอใบกระถนอดเมดจะการเพมจานวนของโปรตน การกนไดของอาหารขนไมแตกตางกนทางสถต แสดงวาระดบโปรตนทเพมขนไมมผลตอการกนไดของอาหารขน แตในขณะเดยวกนการกนไดของฟางขาวเมอเพมระดบกระถนทาใหระดบการกนไดของฟางขาวเพมขนไมวาการกนไดตอนาหนกตวหนวยเปนกโลกรมตอแมทาบอลกตอวนกเพมขนเมอกน เมอระดบอาหารทงหมด เปอรเซนตการกนไดตอนาหนกตว เพมขนอยางมนยสาคญทางสถต นอกจากนนแลวการยอยไดจะทาใหเพมระดบกระถน จะทาใหการยอยได วตถแหงการยอยไดของอนทรยวตถ การยอยไดของโปรตนและการยอยไดของ NDF และ ADF เพมขนดวยอยางมนยสาคญทางสถต (Jetana et al., 2011) ตารางท 3 ผลของกระถนเสรมตอการกนไดวตถแหงและการยอยไดในกระบอ

Items LLP(g/ h /d)

SEM 0 150 300 450

Concentrate intake, kg/d 1.2 1.3 1.3 1.3 0.22 Rice straw intake ,kg/d 3.3a 3.5a 3.8b 4.6c 0.06 % BW 1.2a 1.4ab 1.5b 1.8c 0.09 g/kgBW0.75 54.7a 56.4a 60.3ab 73.0b 4.17 Total DM intake Kg/d 4.5a 5.0ab 5.3b 6.4c 0.21

16

%BW 2.0a 2.0ab 2.1ab 2.4b 0.11 g/kg BW0.75 76.5a 80.1ab 84.0ab 94.5b 4.76 Apparent digestibility,% DM 63.1a 65.1ab 66.6ab 70.2b 1.91 OM 66.8a 67.3a 68.4a 71.4b 0.76 CP 50.2a 54.5ab 59.8bc 68.1c 2.49 NDF 60.4a 62.7ab 64.4b 65.7b 0.93 ADF 57.8a 60.4b 62.0bc 63.2c 0.72 a b c Means in the same row with different superscripts differ (P<0.05) ทมา: Khy et al. (2012)

17

ขวญจต และคณะ (2558) ไดทาการศกษาประสทธภาพการผลตแพะเนอทเลยงดวยหญากนนสมวงรวมกบกระถน ใชแพะลกผสมเพศผอาย 4-5 เดอน นาหนกเฉลย 19 กโลกรมตอตว จานวน 20 ตว แบงแพะออกเปน 4 กลม กลมละ 5 ตว โดยกลมท 1 แพะจะไดรบหญากนนสมวงสดเตมท + อาหารขน 2% ของนาหนกตว กลมท 2 แพะจะไดรบหญากนนสมวงสดเตมท + อาหารขน 1% และกระถนสด 1% ของนาหนกตว กลมท 3 แพะจะไดรบหญากนนสมวงสดเตมท + กระถนสด 2% ของนาหนกตว และกลมท 4 แพะจะไดรบกระถนสดเตมท สมเกบของเหลวจากกระเพาะรเมนตอสายยางสอดเขาไปผานปากและหลอดอาหารไปยงกระเพาะหมก ทาการเกบตวอยางในชวโมงท 4 หลงใหอาหาร จากนนแบงของเหลวจากกระเพาะรเมนประมาณ 50 มลลลตร ลงในบกเกอร เตม 1 M H2SO4 จานวน 5 มลลลตร จากการทดลองผลวเคราะหองคประกอบทางเคมของอาหารสตวทใชในการทดลอง ดงแสดงในตารางท 4 ตารางท 4 แสดงองคประกอบทางเคมของแหลงอาหารหยาบ Items Guinea grass Leucaena Concentrate Dry matter (DM) 31.56 36.81 92.17 Crude protein (CP) 7.28 16.97 11.28 NDF 66.41 45.78 35.51 ADF 39.18 18.23 17.23 C18:2n6 (lioleic acid 16.76 19.28 31.40 C18:3n3 (α-linolenic acid) 30.96 43.92 2.25

หมายเหต: NDF = neutral detergent fiber ADF = acid detergent fiber ทมา: ขวญจตร และคณะ (2558) สภาวด และคณะ (2559) ไดทาการศกษาการใชเปลอกตาลออนหมกรวมกบเปลอกสบปะรดทดแทนกระถนในชวงฤดแลงตอสรรถภาพการเจรญเตบโตในแพะลกผสม จากการศกษาพบวาการยอยวตถแหงและพลงงานทยอยไดของแตละกลมการทดลองไมมความแตกตางกนทางสถต (P>0.005) แพะในกลมการทดลองท 4 มการยอยไดของโปรตนตา แตมการยอยไดของเยอใยสงกวากลมอนๆ (P<0.01) จะเหนไดวาการใชเปลอกตาลออนหมกรวมกบสบปะรดทดแทนใบกระถนในอตราสวนทมากขนทาใหการยอยโปรตนลดลง ดงแสดงในตารางท 4 ตารางท 5 การเปรยบเทยบการยอยไดของเปลอกตาลออนหมกรวมกบกระถน Items T1 T2 T3 T4 SEM Dry matter 56.19 59.72 53.95 60.81 1.10 Crude protein 61.21a 59.65ab 49.59b 49.57b 1.26

18

Crude fiber 29.11b 47.09a 50.17a 54.31a 1.38 Digestible energy

53.83 56.94 52.81 58.15 0.91

หมายเหต: T1 (100:0) เปลอกตาลออนหมกอยางเดยว T2 (70:30) เปลอกตาลออนหมก 70 ตอ ใบกระถน 30 T3 (50:50) เปลอกตาลออนหมก 50 ตอ ใบกระถน 50 T4 (30:70) เปลอกตาลออนหมก 30 ตอ ใบกระถน 70 ทมา: สภาวด และคณะ (2559) ผลของกระถนอตราการกนได

อนสรณ และคณะ (2559) ทาการศกษาผลของการเสรมระดบอาหารขนและโปรตนจากใบกระถนสด ในโคพนเมองไทยเพศผ ตอการกนไดของอาหาร และกระบวนการหมกในรเมน โดยใชโคพนเมองไทยเพศผ จานวน 16 ตว อายเฉลย 1.5 ป และมหนกเรมตนเฉลย 127±15.5 กโลกรม โดยสมโคเนอออกเปนสองกลมๆ ละ 8 ตว และวางแผนการทดลอง group comparison t-test มปจจยทศกษา ไดแก กลมท 1 เสรมอาหารขนทระดบ 2 กโลกรม/ตว/วน และกลมท 2 เสรมอาหารขนทระดบ 1 กโลกรม/ตว/วน รวมกบการเสรมใบกระถนสดทระดบ 2 กโลกรม/ตว/วนโดยสตวแตละตวจดใหไดรบหญาทตดตามธรรมชาตผลการศกษาแสดงดง ตารางท 4

19

ตารางท 6 ผลของการใชกระถนสดในอาหารตอสมรรถภาพการผลตกระบอ

Items 2 kg concentrate 1 kg concentrate with 2kg

Leucaena fresh P-value

Body weight (kg) Initial 127.71 127.33 0.44 Final 183.42 180.71 0.24 Gain 55.71 53.44 0.08 Average dairy gain(kg/d) 0.66 0.64 0.27 Feed conversion ration 6.88 6.72 0.49 ทมา: อนสรณ และคณะ (2559)

อตราการเจรญเตบโตและอตราการเปลยนอาหารเปนนาหนกของโคเนอเพศผทไดรบการเสรมอาหารขนและใบกระถน ซงพบวาโคเนอทไดรบการเสรมอาหารขนทระดบ 2 กโลกรม ไมใหผลทแตกตางกน เมอเปรยบเทยบกบกลมทไดรบอาหารขน 1 กโลกรม และเสรมใบกระถน 2 กโลกรม ทงในดานของนาหนกสดทาย นาหนกทเพมขนอตราการเจรญเตบโต (average dairy gain, ADG ) และอตราการเปลยนอาหาร (feed conversion ratio FCR) โคเนอทใชในทดลองครงนมหนกตวสดทายเฉลย หลงจากทเลยงจานวน 84 วน และสวนคา ADG และ FCR ในกลมทไดรบการเสรมอาหารขน 2 กโลกรม มคาทากบ 0.66 กโลกรม/ตว และ 6.88 ซงโคเนอทไดรบอาหารขน 1 กโลกรม/ตว รวมกบการเสรมใบกระถนสด 2 กโลกรม/ตว มคาทากบ 0.64 กโลกรม/ตว และ 6.72 และในชวง 0.31-0.41 กโลกรม/ตว ตามลาดบ เนองมาจากงานทดลองครงนโคเนอไดรบโภชนะอยางเพยงพอจากแหลงอาหารหยาบคณภาพดและจากอาหารขน ทาใหจลนทรยสามารถยอยสลายอาหารเสรมสรางโภชนะตางๆ ทสาคญสาหรบโคเนอได จากปจจยดงกลาวจงอาจสงผลทาใหโคเนอมอตราการเจรญเตบโตทดกวา (สายณห และคณะ 2554)

20

ผลของกระถนตอคณภาพซาก

วรรณ และคณะ (มปป.) ทาการศกษาผลของการเสรมกระถนสดและหมกตอสมรรถภาพการผลตลกษณะซาก และตนทนการผลตโคเนอพนธกาแพงแสน โดยใชโคเนอพนธกาแพงแสน เพศผตอน อายไมเกน 2 ป (นาหนกเฉลย 310.44±20.16 กโลกรม) จานวน 9 ตว เลยงในโรงเรอนเปด พนคอนกรต หลงคากระเบอง โดยวางแผนการทดลองแบบสมสมบรณ ประกอบดวย 3 กลมทดลองๆละ 3 ตว คอ กลมท 1ใหอาหารผสมสาเรจกนเตมทรวมกบหญาขนสด (กลมควบคม) กลมท 2 ใหอาหารผสมสาเรจกนเตมทรวมกบหญาขนสดและเสรมกระถนหมกวนละ 3 กโลกรมนาหนกสดตอตวตอวน กลมท3 ใหอาหารผสมสาเรจกนเตมทกบหญาขนสดและเสรมกระถนหมกวนละ 3 กโลกรมนาหนกสดตอตวตอวน (ตารางท 7)

ตารางท 7 ผลของกระถนเสรมในอาหารตอคณภาพซากในโคกาแพงแสน

Item Control Leucaena fresh Leucaena

silage P-

Value Final weight (kg) 583.33 561.67 623.33 0.06 Carcass weight (kg) 331.00 328.00 349.00 0.16 Carcass (kg) 56.74 58.40 55.99 0.36 Entrails weight (kg) 101.15 120.83 126.90 0.16 Kidney fat (kg) 9.05 11.73 9.60 0.71 Kidney, pelvic and heart fat (%)

12.60 14.77 14.57 0.50

Marbling score1 2.00 2.72 3.22 0.24 1Marbling score : 1, slight; 2, small; 3 modest; 4 moderate; 5, abundant ทมา: วรรณ และคณะ(มปพ)

วรรณ และคณะ (มปป.) จากการศกษาขนโคดวยการเสรมกระถนสด หรอเสรมกระถนหมก หรอไมเสรมกระถน แสดงในตารางท 3 พบวาโคกลมทเสรมกระถนหมก 3 กโลกรมตอตวตอวน จะทาใหนาหนกกอนเขาโรงฆาสตวสงกวาโคกลมทเสรมกระถนสดและกลมควบคม แตในขณะทนาหนกซาก นาหนกอวยวะภายใน เปอรเซนตซากอน เปอรเซนตไขมนหมไต เปอรเซนตไขมนในชองทอง และ ปรมาณไขมนแทรกในกลามเนอสนนอกไมแตกตางกนในทางสถต (P>0.05) นนแสดงใหเหนวาการเสรมกระถนหมก 3 กโลกรมตอตวตอวนในโคขนมแนวโนมทาใหโคเจรญเตบโตไดดกวาโคกลมทเสรมกระถนสดและกลมทไมเสรมกระถน จงสงผลทาใหนาหนกกอนเขาโรงฆาสตว และนาหนกซากโคคอนขางมาก แตอยางไรกตามการเสรมกระถนหมกหรอเสรมกระถนสด ไมมผลตอลกษณะซากในดานอนๆ จากการ

21

รวบรวมขอมลพบวา แสดงใหเหนวาการเสรมกระถนมความสาคญตอการผลตสตวเคยวเออง ระดบโปรตนมผลตออตราการเจรญเตบโต อตราการยอยได อตรากนได และตอคาภาพซาก นอกจากนกระถนยงเปนปจจยหลกทมอทธพลในการผลตสตวเคยวเอองโดยเฉพาะระดบโปรตนเพมขนตามลาดบ นอกจากนกระถนสวนมากนยมมาใชเปนอาหารและสวนผสมในการผลตอาหารใหสตวเคยวเออง

การศกษาหาคาชวเคมของเลอดเปนการหาสารประกอบในเซลลเมดเลอดแดง เพอศกษาเกยวกบการทรางกายของสตวนนไดนามาใชประโยชนจากอาหารทไดรบอยางมประสทธภาพ และเพยงพอตอความตองการของรางกาย โดยทวไปแลวการศกษาชวเคมของเลอดจะตรวจหาสารทอยในกระแสเลอด เชน การตรวจหาระดบกลโคส ระดบยเรยไนโตรเจน ระดบของ Triiodothyronine เปนตน ซงการตรวจหาคาเหลานสามารถใชในการวางแผนเพอปรบปรงการใหอาหารให เหมาะสม การดแลสขภาพ เพอใหการเลยงแพะนน มประสทธภาพสงสด จากการศกษาของ Singh et al., (2010) กลาวไววาการตรวจคาทางชวเคมของเลอดแพะตามชวงระยะเวลาทเหมาะสม มความสาคญสาหรบการประเมนสภาวะทางโภชนาการและสขภาพพนฐาน สามารถบงชความสมบรณทางโภชนาการ อนเปนผลมาจากการไดรบอาหารทมคณภาพ อกทงยงสามารถบงชสภาวะการไดรบสารทอาจกอใหเกดอนตรายแกตวสตวได เชน สารพษในพชอาหารสตวตางๆ Kiran et al., (2012) ไดทาการศกษาผลของอายและเพศมความเกยวของกบชวเคมของเลอดซงเปนตวบงชสขภาพของสตวเคยวเอองขนาดเลก สามารถสรปไดวาปจจยทมผลตอคาชวเคมของเลอดสามารถจาแนกไดตามอาย เพศ และสายพนธ ซงความแตกตางเหลาน จะมผลตอคาชวเคมของเลอดอยางเหนไดชด ผลจากการศกษาคาความเขมขนของกลโคสในแพะเพศผ มระดบทสงกวาคาระดบกลโคสในแพะเพศเมย และคาของชวเคมของเลอดในแพะอายนอยกวา 1ป มระดบทสงกวาคาชวเคมของเลอดในแพะทมอายมากกวา 1 ป

22

คาชวเคมในเลอด การตรวจหาคาสารชวเคมตางๆทอยในเลอดโดยใชวธทางเคมเพอดการเปลยนแปลงทเกยวของ

กบการทางานของระบบอวยวะรางกาย เมอรางกายมความผดปกตหรอเกดโรค กระบวนการเหลานนจะเกดการเปลยนแปลงภายในเซลลทาใหสารชวเคมภายในเซลลเขามาอยในกระแสเลอด การตรวจหาปรมาณสารชวเคมทเปลยนแปลงในเลอดจะทาใหทราบถงความผดปกตของอวยวะตางๆ และชวยบอกตาแหนงของอวยวะทมการทางานผดปกตได (กญพชญ, 2559) ซงการตรวจหาคาชวเคมเลอดเปนการศกษาทเกยวของกบการหาสารทอยในกระแสเลอด ซงสามารถบงบอกถงสขภาพความสมบรณของรางกายสตวและทสาคญสามารถจดการการใหอาหารแกสตว เพอใหเพยงพอตอความตองการของรางกายสตวอกดวย โดยทวไปแลวการศกษาชวเคมของเลอดจะตรวจหาสารทอยในกระแสเลอด เชน การตรวจหาระดบกลโคส ซงการตรวจหาระดบของกลโคสน สามารถบงบอกถงการทรางกายไดรบพลงงานทเพยงพอตอความตองการของรางกายสตว เมอสตวไดรบพลงงานทเพยงพอตอความตองการของรางกาย สตวกจะมการเจรญเตบโตทด และทสาคญกลโคสจะพบในอาหารสตวประเภทคารโบไฮเดรต และในกระถนจะประกอบดวยคารโบไฮเดรตประมาณ 40 เปอรเซนต สวนการศกษาหาคายเรยไนโตรเจนเพอดกระบวนการเผาผลาญโปรตน หากมการเผาผลาญโปรตนทด สารยเรยไนโตรเจนจะพบในปรมาณทตาในกระแสเลอด ถาหากพบปรมาณยเรยไนโตรเจนทมคาสง แสดงวาการใชประโยชนจากอาหารอยางไมมประสทธภาพ และทสาคญคาชวเคมของเลอดมผลตอการเจรญเตบโตของสตวอกดวย เนองจากเมอกระบวนการเมทาบอลซมของรางกายสตวมการทางานทปกต สตวกจะมสขภาพรางกายทสมบรณ นาหนกสตวจะเพมขน ซงจะเปนผลดแกเกษตรกรทเลยงสตว และทสาคญจะเหมาะสมสาหรบการเลยงสตวสมยใหมการตรวจหาคาชวเคมเพอเปนขอมลพนฐานดงน

1. ชวยในการวนจฉยโรคและพยากรณโรค 2. ชวยในการตดตามผลการรกษา 3. ชวยประเมนสขภาพและความสมบรณของรางกายสตว 4. ชวยคดกรองในกลมทยงไมมอาการ 5. เพอศกษาวจยทางสตวแพทย

ปจจยทมผลตอคาชวเคมของเลอด

1. เพศ มผลตอคาชวเคมของเลอดในสตว เนองจากสตวเพศผมคาชวเคมของเลอดทสงกวาสตวเพศเมย

2. อายของสตว เปนอกปจจยหนงทมผลตอคาชวเคมของเลอดในสตว เนองจากคาชวเคมของเลอดในสตวทมอายนอยจะมคาทสงกวาคาชวเคมของเลอดในสตวทมอายมาก

3. ชนดของสตวมสวนทาใหผลของคาชวเคมทแตกตางกนเนองจากสตวแตละชนดมลกษณะทางสรระทแตกตางกน (Kiran et al., 2012)

4. พนธ เปนปจจยหนงททาใหคาชวเคมของเลอดในสตวมคาทแตกตางกน เนองจากการความตองการอาหารของสตวตางกน สวนการศกษาหาคาชวเคมของเลอดเปนการหาสารประกอบในเซลลเมดเลอดแดง เพอศกษา

เกยวกบการทรางกายของสตวนนไดนามาใชประโยชนจากอาหารทไดรบอยางมประสทธภาพ และ

23

เพยงพอตอความตองการของรางกาย โดยทวไปแลวการศกษาชวเคมของเลอดจะตรวจหาสารทอยใ นกระแสเลอด เชน การตรวจหาระดบกลโคส ระดบยเรยไนโตรเจน ระดบของ Triiodothyronine เปนตน ซงการตรวจหาคาเหลานสามารถใชในการวางแผนเพอปรบปรงการใหอาหารใหทเหมาะสมและการดแลสขภาพรางกายของสตว เพอใหการเลยงแพะนนมประสทธภาพสงสด จากการศกษาของ Singh et al., (2017) กลาวไววาการตรวจคาทางชวเคมของเลอดแพะตามชวงระยะเวลาทเหมาะสม มความสาคญสาหรบการประเมนสภาวะทางโภชนาการและสขภาพพนฐาน สามารถบงชความสมบรณทางโภชนาการ อนเปนผลมาจากการไดรบอาหารทมคณภาพ อกทงยงสามารถบงชสภาวะการไดรบสารทอาจกอใหเกดอนตรายแกตวสตวได เชน สารพษในพชอาหารสตวตางๆ Kiran et al., (2012) ไดทาการศกษาผลของอายและเพศมความเกยวของกบชวเคมของเลอดซงเปนตวบงชสขภาพของสตวเคยวเอองขนาดเลก สามารถสรปไดวาปจจยทมผลตอค าชวเคมของเลอดสามารถจาแนกไดตามอาย เพศ และสายพนธ ซงความแตกตางเหลานจะมผลตอคาชวเคมของเลอดอยางเหนไดชด ผลจากการศกษาคาความเขมขนของกลโคสในแพะเพศผ มระดบทสงกวาคาระดบกลโคสในแพะเพศเมย และคาของชวเคมของเลอดในแพะอายนอยกวา 1ป มระดบทสงกวาคาชวเคมของเลอดในแพะทมอายมากกวา 1 ป ระดบกลโคส (Glucose) ซงการศกษาระดบกลโคสในเลอด สามารถบงบอกถงการไดรบพลงทเพยงพอตอความตองการของรางกาย เนองจากกลโคสเปนแหลงพลงงานใหแกรางกาย ซงจะสงผลใหแพะอยในสภาวะความสมดลของพลงงาน ทาใหแพะเจรญเตบโตด สวนกลโคสทเหลอจากความตองการของรางกายนนจะถกสะสมอยในตบในรปของไกลโคเจน เมอแพะไดรบพลงงานทไมเพยงพอตอความตองการของรางกายนน รางกายกจะเกดกระบวนการสลายไกลโคเจนเพอเปนพลงงานทดแทน ระดบยเรยไนโตรเจน (BUN) เพอศกษาการทางานของไต เนองจากยเรยเปนผลผลตสดทายของการเผาผลาญโปรตน พบไดในกรณทมการสงเคราะหยเรยมากไปหากมปรมาณทสงเกนไป จะบงบอกถงการใชประโยชนจากอาหารทไมมประสทธภาพ (Nousiainen et al. ,2004) ซงจะมโดยตรงตอการสรางกลามเนอของแพะ ระดบของ Triiodothyronine (T3) เปนฮอรโมนทถกสรางจากตอมไทรอยด ซงจะทาหนาทควบคมการเจรญเตบโตและควบคมการเผาผลาญสารอาหารตางๆ เชน เรงการสลายไกลโคเจน เรงการสลายไขมน จงมผลตอการสรางพลงงาน จะเปนตวกระตนการสงเคราะหโปรตน อกทงยงชวยควบคมระดบของกลโคส จากการศกษาของ Kaneko et al. (2008) พบวาการศกษาระดบยเรยไนโตรเจน (BUN) ในพลาสมาเปนสารทบงชสภาพปกตทสตวไดรบปรมาณโปรตนจากอาหาร และเปนตวชวดการทาหนาทของไตรวมกบระดบ Creatinine (CRT) ถาสารเหลานมคาทสงกวาปกต แสดงวาไตหรอหนวยกรองไตถกทาลาย นอกจากนยงสามารถวนจฉยโรคบางอยางได เชน ถา BUN สงกวา 14.28 mmol/l แสดงวาเปนโรคไตอกเสบ ถาสงกวา 35.70 mmol/l แสดงวาเปนโรคตบเสอม และถาสงกวา 107.10 mmol/l สตวจะตายในทสด ผลของกระถนตอคาชวเคมในเลอด

24

ขวญจต และคณะ (2558) ไดทาการศกษาเปรยบเทยบคาชวเคมของเลอดระหวางหญากนนสมวงกบกระถน โดยทาการทดลองในแพะลกผสมพนเมองแองโกลนเบยน อาย 4-5 เดอน จานวน 20 ตว พบวากระถนทใชในการเลยงแพะไมสงผลตอคาชวเคมของเลอดดงแสดงในตารางท 1 ซงปรมาณนาตาลในกระแสเลอดของแพะหลงจากไดรบอาหาร 4 ชวโมง มคาทแตกตางอยางไมมนยสาคญทางสถต สาหรบปรมาณยเรยไนโตรเจนในกระแสเลอดของแพะหลงไดรบอาหาร 4 ชวโมง พบวาคาเฉลยยเรยไนโตรเจนในกระแสเลอดมคาทแตกตางกนอยางไมมนยสาคญทางสถต ดงนนการเปรยบเทยบระหวางหญากนนสมวงกบกระถนในแพะพนเมองแองโกนลเบยน มคาชวเคมในเลอดทแตกตางอยางไมมนยสาคญทางสถต ตารางท 8 ผลของการเปรยบเทยบคาชวเคมของเลอดระหวางหญากนนสมวงกบกระถน

Items T1 T2 T3 T4 P-value BG, mg% 75.82±4.47 71.09±4.47 75.74±4.47 69.34±4.47 Ns BUN, mg% 15.39±1.75 18.77±1.75 20.88±1.75 25.56±1.75 Ns TVFAs, mM/l 32.65± 7.08 40.18±6.52 30.62±5.91 28.26±5.75 Ns

Acetic acid (C2), % 20.90±4.51 27.80±4.15 22.13±3.77 20.21±3.66 Ns

Propionic acid (C3),%

6.98±1.75 7.68±1.61 5.22±1.46 4.80±1.42 Ns

Butynic acid (C4),% 3.98±0.78 3.84±0.72 2.49±0.65 2.24±0.63 Ns C2:C3 ratio 3.16±0.40 3.63±0.37 4.41±0.34 4.35±0.33 Ns SE= standard error of least square mean, ns=non significant พรพรรณ และคณะ (2559) ไดทาการศกษาเปลอกตาลออนหมกทดแทนใบกระถน โดยใชแพะลกผสมเพศผจานวน 12 ตว โดยวางแผน CRD แบงออกเปน 4 กลม 3 ซา โดย T1 100:0 , T2 70:30, T3 50:50, T4 30:70 ผลการศกษาพบวาปรมาณกลโคสในเลอดของแพะในกลมการทดลองไมมความแตกตางกนทางสถต (P>0.05) สวนปรมาณยเรยไนโตรเจนในกระแสเลอดของแพะกลมการทดลองท 1 มคาสงกวาแพะการทดลองกลมอนๆ (P< 0.05) และเมอเปรยบเทยบปรมาณยเรยไนโตรเจนในกระแสเลอดภายในกลมการทดลองแลว พบวาปรมาณยเรยไนโตรเจนในกระแสเลอดท 0,3 และ 6 ชวโมง ไมมความแตกตางกนทางสถต และปรมาณยเรยไนโตรเจนกอนใหอาหาร (ชวโมงท 0 ) และหลงใหอาหาร (ชวโมงท 4) มคาทแตกตางกนทางสถต (P<0.05) ดงนนการใชเปลอกตาลหมกสามารถทดแทนใบกระถน เนองจากปรมาณของกลโคสในกระแสเลอดไมมความแตกตางกนทางสถต การใชเปลอกตาลออนหมกสามารถทดแทนใบกระถนในชวงทใบกระถนมไมเพยงพอตอความตองการของแพะ

ธรธรณ และคณะ (2558) ไดทาการศกษาผลการเสรมกระถนสดตอสมรรถภาพการผลตโคขนและองคประกอบทางชวเคมของเลอดแสดงดงตารางท 2 ดงแสดงในตารางท 2 ซงไดทาการทดลองในโคเนอพนธกาแพงแสนอาย 2-3 ป จานวน 12 ตว โดยใชแผนการทดลองแบบสมสมบรณ โดยแบงออก เปน 3 กลม กลมละ 4 ตว และใชกระถนสดทดแทนอาหารขนทระดบ0,15 และ 30 เปอรเซนตของนาหนกแหง เปนระยะเวลา 50 วน และการเปนตวอยางเลอดทเสนเลอดดาบรเวณคอกอนการทดลองและวนสดทายของการทดลอง ผลปรากฏวาโคเนอทไดรบกระถนสดทดแทนอาหารขนทระดบ0,15 และ 30

25

เปอรเซนตของนาหนกแหง มคาความเขมขนของกลโคส ยเรยไนโตรเจนและ Non-esterified fatty acids (NEFA) ในเลอดมความแตกตางกนอยางไมมนยสาคญทางสถต

ตารางท 9 ผลของกระถนทสดทมคาตอความเขมขนของระดบกลโคส ระดบยเรยไนโตรเจน

และ Non- esterified fatty acid กอนการทดลองและหลงการทดลอง Parameter Control T1 T2 P-value BG : Pre- 69.40 ± 9.34 74.83 ± 7.49 63.04 ± 4.53 0.1323

Post- 66.38 ± 3.22 73.58 ± 16.28 66.22 ± 3.70 0.5071 BUN : Pre- 11.79 ± 2.40 12.32 ± 1.42 11.81 ± 1.74 0.9078 Post- 13.42 ± 1.07 15.19 ± 2.16 16.25 ± 3.44 0.2981 NEFA : Pre- 2.36 ± 0.61 1.59 ± 0.59 2.26 ± 0.91 0.3078 Post- 1.32 ± 0.98 1.12 ± 0.42 1.12 ± 0.97 0.9240

หมายเหต : Control กระถน 0% :T1 กระถน 15% :T2 กระถน 30% ทมา: ธรธรณ และคณะ (2558)

Kiran et al., (2012) ไดทาการศกษาผลของอายและเพศมความเกยวของกบชวเคมของเลอดซงเปนตวบงชสขภาพของสตวเคยวเอองขนาดเลก โดยจะใชสตวเคยวเอองขนาดเลกในการทดลองครงน 120 ตว โดยจะแบงเปนแพะ 98 ตว แกะ 22 ตว จากการเปรยบเทยบผลของชวเคมของเลอดระหวางแพะกบแกะ พบวาระดบความเขมขนของกลโคสของแพะ มคาเทากบ 70.6±8.9 มลลกรมตอเดซลตร และคาความเขมขนของกลโคสในแกะเทากบ 63.0±14.0 มลลกรมตอเดซลตร มความแตกตางอยางมนยสาคญยงทางสถต (P<0.001) และผลของการเปรยบเทยบคาชวเคมของเลอดในแพะ 98 ตว แบงตามเพศ โดยจะมแพะเพศผ 29 ตว แพะเพศเมย 69 ตว ผลปรากฏวาแพะเพศผมระดบความเขมขนของกลโคสดกวาแพะเพศเมย มความแตกตางอยางมนยสาคญทางสถต และสดทายผลการเปรยบเทยบคาชวเคมของเลอดในแพะ 98 ตว โดยแบงตามอาย โดยจะมแพะอายนอยกวา 1 ป 36 ตว และแพะอายมากกวา 1 ป 62 ตว พบวาคาทางชวเคมของเลอดในแพะอายนอยกวา 1ป มระดบคาทางชวเคมของเลอดดกวาแพะทมอายมากกวา 1ป อยางมนยสาคญทางสถต (P<0.05) ดงนนปจจยทมผลตอคาชวเคมของเลอดสามารถจาแนกไดตามอาย เพศ และสายพนธ ซงความแตกตางเหลานจะมผลตอคาชวเคมของเลอดอยางเหนไดชด ผลจากการศกษาคาความเขมขนของกลโคสในแพะเพศผ มระดบทสงกวาคาระดบกลโคสในแพะเพศเมย และคาของชวเคมของเลอดในแพะอายนอยกวา 1 ป มระดบทสงกวาคาชวเคมของเลอดในแพะทมอายมากกวา 1 ป ซงสอดคลองกบงานวจยของสธ และคณะ (2554) ทกลาวไววา คาชวเคมเลอดของแพะเพศผมคาทสงกวาคาชวเคมเลอดของแพะเพศเมย และคาชวเคมเลอดของแพะทมอายนอยกวา 1 ป มคาชวเคมเลอดสงกวาคาชวเคมเลอดของแพะทมอายมากกวา 1 ป

Jolaosha et al., (2011) ไดทาการศกษาพฤตกรรมของลกววในชวงฤดแลง โดยทาการทดลองแบบ CRD แบงออกเปน 4 กลม T1=ฟางขาว, T2=อาหารขน, T3=กระถน และ T4=ปลอยแทะเลม ใชระยะเวลาการทดลอง 8 เดอน ตงแตเดอน กรกฎาคม 2551 ถง เดอน มนาคม 2552 จากการทดลอง พบวาคาชวเคมของลกววทไดรบอาหารขนมความแตกตางกนทางสถต (P< 0.05) เมอเปรยบเทยบกบ

26

คาเฉลยของลกโคทไดรบฟางขาวและกระถน และระดบกลโคสของลกโคทไดรบอาหารขนมคาเฉลย 69.77 mg/dl ในขณะทคาเฉลยของลกโคทไดรบกระถนมคา 62.33 mg/dl ดงนนอาหารขนมคาทแตกตางกนทางสถต (P< 0.05) เมอเปรยบเทยบกบฟางขาว กระถน และการปลอยแทะเลมในชวงฤดแหง อาจเปนเพราะปรมาณของพชอาหารสตวมไมเพยงพอตอความตองการของสตว ขวญจต และคณะ (2558) ไดทาการศกษาเปรยบเทยบคาชวเคมของเลอดระหวางหญากนนสมวงกบกระถน โดยทาการทดลองในแพะลกผสมพนเมอง-แองโกลนเบยน อาย 4-5 เดอน จานวน 20 ตว พบวากระถนทใชในการเลยงแพะไมสงผลตอคาชวเคมของเลอด ซงปรมาณนาตาลในกระแสเลอดของแพะหลงจากไดรบอาหาร 4 ชวโมง มคาทแตกตางอยางไมมนยสาคญทางสถต สาหรบปรมาณยเรยไนโตรเจนในกระแสเลอดของแพะหลงไดรบอาหาร 4 ชวโมง พบวาคาเฉลยยเรยไนโตรเจนในกระแสเลอดมคาทแตกตางกนอยางไมมนยสาคญทางสถต ดงนนการเปรยบเทยบระหวางหญากนนสมวงกบกระถนในแพะพนเมอง-แองโกนลเบยน มคาชวเคมในเลอดทแตกตางอยางไมมนยสาคญทางสถต ผลของกระถนตอระดบยเรยไนโตรเจน จากตารางท 1 การเปรยบเทยบคาชวเคมของเลอดในแพะทไดรบหญากนนสมวงกบกระถนพบวา ความเขมขนของระดบยเรยไนโตรเจนในกระแสเลอดของแพะหลงไดรบอาหาร แลว 4 ชวโมง ปรากฏวาคาเฉลยยเรยไนโตรเจนในกระแสเลอดมความแตกตางกนอยางไมมนยสาคญทางสถต (P>0.05) เมอพจารณาทง 4 กลม มคา 15.39-25.56 มลลกรมเปอรเซนต ระดบยเรยไนโตรเจนของแพะปกตมคาระหวาง 12.6-28.0 มลลกรมเปอรเซนต (Lazzaro, 2005) โดยระดบยเรยไนโตรเจนในกระแสเลอดขนอยกบปรมาณการกนและการยอยโปรตนในอาหารทสตวไดรบ (Higginobothum et al., 1989) ซงระดบของยเรยไนโตรเจนในกระแสเลอดจะมความผนแปรขนอยกบอาย อาหาร ตวสตว สงแวดลอม และอนๆ (เมธา, 2533) หากมปรมาณทสงเกนไปจะบงบอกถงการใชประโยชนจากอาหารทไมมประสทธภาพ (Nousiainen et al., 2004)

27

บทท 3 อปกรณ และวธการทดลอง

วสด อปกรณ 1. แผนการทดลอง

ในการศกษาคร งมแผนการทดลองแบบแผนการทดลองส มสมบรณ (Completely randomized design) โดยมทรทเมนต 3 ทรทเมนต ทรทเมนตละ 5 ซา ซาละ 1 ตว โดยสตวใชแพะเพศผลกผสมในการทดลองจานวน 15 ตว ดงน ซงแพะทงหมดจะไดรบหญาซกแนลเลอยเปนอาหารหยาบ

1. ใชหญาสดเปนแหลงอาหารหยาบอยางเดยว (กลมควบคมมาตรฐาน) 2. ใชกระถนทดแทนแหลงอาหารหยาบรอยละ 50 3. ใชกระถนทดแทนแหลงอาหารหยาบอยางเดยว 2. การจดสตวทดลอง

แพะทใชทดลองเปนเพศผหลงหยานม จานวน 15 ตว แบงออกเปน 3 กลม กลมละ 5 ตว โดยแตละกลมมนาหนกใกลเคยงกน แพะทงหมดไดรบการจดเขาทรทเมนต โดยวธการสม กอนทาการทดลอง

แพะทกตวจะไดรบการถายพยาธดวยยาถายพยาธไอเวอรเมกตน (ไอเดกตน, IDECTIN ไมระบบรษททผลต) เพอควบคมพยาธตวกลมและพยาธภายนอก โดยการฉดเขาใตผวหนงในอตราสวน 1 มลลลตร ตอ

นาหนกสตว 50 กโลกรม และยาถายพยาธนโคลซาไมด (โยเมซาน, Yomesan บรษท ไบเออร จากด) เพอควบคมพยาธตวตด โดยการบดยาใหละเอยด ผสมนาเลกนอย แลวกรอกปากแพะในอตราสวน 2 เมดตอตว และจดแพะเขาคอกทดลองแยกแตละตวตลอดระยะเวลาการทดลอง 3 เดอน

3. การจดการอาหาร แพะทกกลมจะไดรบอาหารขนตวละ 2 เปอรเซนตของนาหนกตว ดงสตรในตารางท 1 และได

อาหารหยาบตามทรทเมนตทกาหนด ในคอกเดยวแยกแตละตว และบนทกปรมาณอาหารทแพะกนทกตวทกวนตลอดระยะการทดลอง 3 เดอน ตารางท 10 แสดงสดสวนและสวนผสมของอาหารขนทดลองทมระดบโปรตนรวม 16 เปอรเซนต

วตถดบ (กโลกรม) สดสวน(กโลกรม) กากถวเหลอง 41 ราละเอยด 25 ขาวโพดบด 30

28

กากนาตาล 3 ไดแคลเซยม 0.5 เกลอแกง 0.5 รวม 100 โปรตนจากการคานวณ 16 โปรตนทไดรบ (กรม/ตว/วน) คาพลงงานทไดรบ (เมกะแคลอร/กโลกรม)

52.44-55.2 2.75

ราคาอาหารขนตอกโลกรม (บาท/กก.) 12.28 4. การเกบขอมล

4.1 การวเคราะหสวนประกอบทางเคมของอาหารทดลอง นาตวอยางแหงของอาหารทดลอง ทไดจากการสมตวอยางในแตละครงมาบดดวยเครอง

Willey Mill ทมรตะแกรงขนาด 1 มลลเมตร วเคราะหหาวตถแหง (dry matter, DM) โปรตนรวม (crude protein, CP) ไขมนรวม (crude fat หรอ ether extract, EE) และเถา (ash) โดยวธ Proximate analysis (AOAC, 1984) และวเคราะหผนงเซลล (cell wall หรอ neutral detergent fiber, NDF) ลกโนเซลลโลส (lignocellulose หรอ acid detergent fiber, ADF) และ ลกนน (lignin) โดยวธของ Goering และ Van Soest (1975) นอกจากนยงมการคานวณหา

อนทรยวตถ (organic matter, OM) โดยสมการ

OM (%) = % DM - % ash

29

คารโบไฮเดรตทไมใชโครงสราง (non-structural carbohydrate, NSC) โดยใช สมการ NSC (%) = 100 – (% CP + % EE + % NDF + % ash) (Nocek and Russell, 1988)

4.2 การหากนได โดยทาการบนทกปรมาณอาหารทแพะทงอาหารขนและปรมาณของ

อาหารทดลองเพอศกษาการกนได โดยใชสมการดงน ปรมาณอาหารทกน (กรม/วน) ปรมาณอาหารทกน (กรม/ตว/วน) = จานวนทเลยง (วน)

4.3 การวเคราะหหาสวนประกอบทางเคมในมลแพะ โดยวเคราะหเชนเดยวกบหวขอ 4.1 เพอประเมนการยอยไดของโภชนะตางๆ โดยสมการของ บญลอม (2541) ชวงปลายของการทดลองทาการเกบมลแพะทกวนเปนระยะเวลา 7 วน เปนวธการเกบมลทงหมด (total collection) เพอหาปรมาณมล

ปรมาณโภชนะทกน – ปรมาณโภชนะในมล สมประสทธการยอยไดของโภชนะ (%) = X 100 ปรมาณโภชนะทกน

4.4 การหาอตราการเจรญเตบโตของแพะ โดยทาการชงนาหนกตวของแพะทกตวทก 2 สปดาห เพอศกษาการเจรญเตบโตของแพะ โดยสมการดงน

นาหนกเพม (กรม/ตว) อตราการเจรญเตบโต (กรม/ตว/วน) = จานวนวนทเลยง (วน) 4.5 การวเคราะหคาความเปนกรด-ดาง กรดไขมนทระเหยได (Volatile fatty acids; VFAs) และ แอมโมเนย ไนโตรเจน (Ammonium nitrogen; NH4-N) โดยทาการเกบของเหลวจากการกระเพาะรเมนโดยตรง หลงจากการทาการกรองโดยผาขาวบาง ทาการวดความกรด -ดาง และสมเกบตวอยางของเหลวจากกระเพาะจานวน 30 มลลลตร ลงในขวดพลาสตกทบรรจกรดซลฟรกเขมขน 1 โมลารจานวน 3 มลลตร เมอเสรจสนนาตวอยางไปปนในเครองปนเหวยงดวยความเรวรอบ 16000 รอบตอนาท ทาการเกบของเหลวใส (supernatant) ใสในขวดตวอยางเพอนาไปวเคราะหหาระดบของกรดอะซตก โพรพโอนก และบวเทรก นอกจากนนนาไปวเคราะหหาระดบของแอมโมเนยมไนโตรเจน ซงการเกบของเหลวใน

30

กระเพาะรเมนทาการเกบสองครง โดยครงแรกเกบกอนแพะไดรบอาหาร (0 ชวโมง) และครงท 2 เกบหลงจากแพะไดรบอาหาร 4 ชวโมง 4.6 การเจาะเลอดเพอวเคราะหหาคาไนโตรเจน กลโคส และ T3 ในเลอดแพะ ทาการเจาะเลอดแพะบรเวณเสนเลอด jugular vein ในชวงเดยวกนกบการเกบของเหลวจากการกระเพาะรเมน

4.7 คานวณอตราการเปลยนอาหารเปนนาหนกตว (ปรมาณอาหารทกนตอนาหนกเพม 1

หนวย, Feed Conversion Ratio, FCR) โดยสมการ ปรมาณอาหารทกน (กรม/ตว/วน) อตราการเปลยนอาหารเปนนาหนกตว = นาหนกตวเพม (กรม/ตว/วน) 4.8 คานวณตนทนคาอาหารตอการเปลยนนาหนกตว 1 กโลกรม ดงสตร ตนทนคาอาหารตอการเพมนาหนกตว 1 กโลกรม =

อตราการเปลยนอาหารเปนนาหนกตว x ตนทนคาอาหาร 1 กโลกรม

31

การวเคราะหขอมลสถต 1. นาขอมลสวนประกอบทางเคมของกระถนแสดงในรปคาเฉลย 2. นาขอมลการกนได สมประสทธการยอยไดของโภชนะ อตราการเจรญเตบโตของแพะ และอตรา

การเปลยนเปนนาหนกตว มาวเคราะหความแปรปรวนของคาเฉลยใชการวเคราะหความแปรปรวนแบบ Analysis of variance (ANOVA) ตามแผนการทดลองแบบแผนงานทดลอง แบบสมสมบรณ (Completed Randomized Design, CRD) โดยใช Proc GLM (SAS, 1996) และเปรยบเทยบความแตกตางของคาเฉลยแตละทรทเมนตโดยวธ Duncan’s Multiple Range Test (Steel and Torrie, 1980) สถานทท าการทดลอง คณะเกษตรศาสตร มหาวทยาลยนราธวาสราชนครนทร เลขท 49 ถนนระแงะมรรคา ตาบลบางนาค อาเภอเมอง จงหวดนราธวาส 96000 ระยะเวลาท าการวจย และแผนการด าเนนงานตลอดโครงการวจย เดอนตลาคม 2558 - กนยายน 2559

32

บทท 4 ผลการทดลองและวจารณผลการทดลอง

องคประกอบทางเคมของอาหารทดลอง ผลขององคประกอบทางเคมของอาหารทดลองทมการทดแทนกระถนทระดบตางกนเปนแหลงอาหารหยาบแสดงในตารางท 7 ซงจากการวเคราะหองคประกอบทางเคมพบวา เมอมการทดแทนกระถนเปนแหลงอาหารหยาบ ทาใหระดบโปรตนในอาหารทดลองเพมขน ในทางกลบกนจากการผลการทดลอง พบวาระดบของเยอใยมระดบลดลงตามปรมาณการทดแทนทสงขน โดยเฉพาะเมอมการทดแทนแหลงอาหารหยาบ 100 เปอรเซนต และ 50 เปอรเซนต สวนคาองคประกอบของวตถแหงและอนทรยวตถมระดบใกลเคยงกน จากการศกษานยงพบวา หญามระดบโปรตนตา เทากบ 4.26 เปอรเซนต ซงถอวาเปนอาหารหยาบคณภาพตา (กรมปศสตว, 2545) จากผลวเคราะหพบวา ระดบโปรตนของใบกระถนทมคาสง เนองจากกระถนทใชทเลอกเกบเฉพาะสวนของปลายยอด ทมกงออนและเปนสเขยวเทานน ซงถอวาพชอายนอย จงทาใหมระดบโปรตนทสงขน นอกจากนนยงพบวา กระถนมโปรตน 22.07 เปอรเซนต (สมกจ, 2532) ซงเปนระดบทสงกวาทรายงานโดยสกญญา (2544) เลกนอย (ระดบโปรตน 20.20 เปอรเซนต และเยอใย 18 เปอรเซนต ตามลาดบ)

33

ตารางท 11 แสดงองคประกอบทางเคมของอาหารทดลอง

องคประกอบทางเคม ระดบการทดแทนกระถนเปนแหลงอาหารหยาบ อาหารขน

กลมควบคม 50% 100% 1DM 91.34 91.75 92.16 91.98 OM 84.38 83.795 83.21 85.62 CP 4.26 12.745 21.23 22.29 NDF 79.66 65.3 50.94 - ADF 47.74 39.275 30.81 - ADL 9.06 9.74 10.42 - GE (Mcal/kg) Feed cost (baht/kg) Abbreviation: DM = dry matter, OM = organic matter, CP = crude protein, NDF = neutral detergent fiber, ADF = acid detergent fiber, ADL= acid detergent lignin, GE = gross energy, ND = no data and 31.059 baht = 1 USD 1DM as dry basis ผลของกระถนตอการเจรญเตบโตและการกนไดของแพะ จากการศกษาปรมาณการกนไดและอตราการเจรญเตบโตของแพะทกนไดรบกระถนเปนแหลงอาหารหยาบแตกตางกน (ตารางท 8) ผลการศกษาพบวา แพะมนาหนกเรมตนไมมความแตกตางอยางมนยสาคญ โดยมนาหนกเรมตนระหวาง 16.40-18.20 กโลกรม ตลอดระยะเวลาการทดลองพบวา กลมทไดรบกระถนเปนแหลงอาหารหยาบ 100% มนาหนกเพมสงกวากลมอนอยางมนยสาคญทางสถต (P<0.05) โดยเปนอทธพลจากกระถนทไดรบ นอกจากนนสงผลทาใหการเจรญเตบโตของแพะกลมทไดรบกระถนเปนอาหารหยาบมการเจรญเตบโตตอวนสงกวาอนอยางมนยสาคญ (P<0.05) เนองจากแพะกลมทไดรบกระถน 100% มปรมาณโภชนะในอาหารทดลองสง โดยเฉพาะระดบของโปรตน และพลงงาน (ตารางท 1) ซงมเพยงพอตอความตองการและการนาไปใชประโยชน การศกษาผลของการทดแทนกระถนเปนแหลงอาหารหยาบแตกตางกนครงน มผลการทดลองดงตารางท 9 ซงพบวา แพะมนาหนกเรมตนไมมความแตกตางอยางมนยสาคญ โดยมนาหนกเรมตนระหวาง 16.40-18.20 กโลกรม ตลอดระยะเวลาการทดลองพบวา กลมทไดรบกระถนเปนแหลงอาหารหยาบ 100 เปอรเซนต มนาหนกเพมสงกวากลมอนอยางมนยสาคญทางสถต (P<0.05) ทเปนเชนนอาจจะเนองจากอทธพลจากกระถนทแพะไดรบ (Huang et al., 2011) เพราะในการศกษานระดบโปรตนของกระถนเทากบ 21.23 เปอรเซนต ซงสอดคลองกบการรายงานของ Saha et al. (2008) ทเสรมใบกระถนในแพะ พบวาสามารถเพมอตราการเจรญเตบโตไดดกวากลมทไมไดรบการเสรม นอกจากนนสงผลทาใหการเจรญเตบโตของแพะกลมทไดรบกระถนเปนอาหารหยาบมการเจรญเตบโตตอวนสงกวาอนอยางมนยสาคญ (P<0.05) เนองจากแพะกลมทไดรบกระถน 100% มปรมาณโภชนะในอาหารทดลองสง โดยเฉพาะระดบของโปรตนและพลงงาน (ตารางท 1)

34

ซงมเพยงพอตอความตองการและการนาไปใชประโยชนในการเจรญเตบโตของแพะ (Cherdthong et al., 2014) โดยปจจยสาคญอาจเปนผลจากทสตวไดรบโภชนะจากอาหารไมเพยงพอตอความตองการของรางกาย ดงนนการศกษาแหลงอาหารหยาบคณคาทางโภชนะสง จงเปนอกแนวทางหนงทจะเพมประสทธภาพการผลตและการกนได( Tudsri et al., 2001) ทงนเนองจากกระถนมคณคาทางอาหารสง โดยเฉพาะอยางยงในดานปรมาณโปรตนและการยอยได สวนการทดแทนกระถนเปนแหลงอาหารหยาบทระดบ 50 เปอรเซนต และไมมการทดแทนกระถน มนาหนกเพม และการเจรญเตบโตไมแตกตางกนทางสถต ทเปนเชนนเนองจากระดบการทดแทนอาจจะยงนอยสงผลตอสารอาหารทแพะไดรบยงไมเพยงพอตอการเจรญเตบโต

35

ตารางท 12 แสดงผลของกระถนตอการเจรญเตบโตและการกนไดของแพะ

รายละเอยด ระดบการทดแทนกระถนเปนแหลงอาหารหยาบ

SEM P-value กลมควบคม ทดแทน 50% ทดแทน 100%

การเจรญเตบโต นาหนกเรมตน 17.00 18.20 16.40 - - นาหนกสนสด 20.20 22.00 22.40 - - นาหนกเพม 3.20b 3.80b 6.00a 0.392 0.006 อตราการเจรญเตบโต

(กรม/ตว/วน) 47.65b 47.22b 66.67a 2.985 0.004

การกนได อาหารขน 328.45 339.30 345.00 40.04 0.846 อาหารหยาบ 1553.25 1492.68 1515.92 90.92 0.622 อาหารทงหมด 1881.7 1861.00 1832.04 102.87 0.7712 การกนไดตอนาหนกเม

แทบอลก0.75 77.04 79.03 79.97 6.98 0.8212

เปอร เซนตอาหารตอนาหนกตว

1.57 1.54 1.53 0.08 0.76

a,b Means within the same row with different superscripts differ (P<0.05) เมอพจารณาถงปรมาณอาหารทงหมดทแพะไดรบหนวยเปนกรมตอตวตอวนของแพะทกกลมทดลองไมมความแตกตางทางสถตดงแสดงดงตารางท 9 จากการทดลองพบวา เมอมการทดแทนระดบ กระถนเปนแหลงอาหารหยาบในแพะไมทาใหแพะทกกลมกนอาหารแตกตางกน ซงเมอมาปรบเปนหนวยกรมตอนาหนกเมแทบอลก0.75 ตอวนกยงพบวา ระดบของกระถนไมมผลตอการกนอาหารของแพะอาจเนองจาก แพะทกกลมมนาหนกทใกลเคยงกน จงสงผลทาใหการกนอาหารของแพะไมแตกตางกน และเปอรเซนตอาหารตอนาหนกตวกมคา ทไมแตกตางเหมอนกน จากนาหนกการกนไดตอนาหนกเมแทบอลก0.75 กบเปอรซนตอาหารตอนาหนกตวทไมแตกตางกนทาใหการกนอาหารขน อาหารหยาบ และอาหารทงหมดกไมแตกตางเหมอนกนสตวทกกลมไดรบคาทางโภชนะดานโปรตนสงจากอาหารขน (ตารางท 7) โดยเฉพาะอยางยงโปรตนไหลผาน (by-pass protein) รวมทงองคประกอบของแทนนนจากใบกระถน จะเปนปจจยตอการนาใชประโยชนของโปรตนในลาไสเลกตอการเจรญเตบโตของสตวไดมากย งขน (Huang et al., 2011) ดงนนจงจะเหนไดวาแหลงของอาหารหยาบมอทธพลตอการเจรญเตบโตและนาหนกเพม การเสรมใบพชตระกลถวแมวาจะไมใชการปรบปรงคณภาพฟางโดยตรง แตทาใหสตวมประสทธภาพการ

36

ผลตทดขน เพราะโภชนะทมอยในอาหารเสรมจะทาใหจลนทรย ในกระเพาะรเมนไดรบธาตอาหารเพมขน มการขยายประชากรและชวยยอยอาหารไดดขน สตวกนอาหารไดมากขนและใหผลผลตไดสงขน (บญลอม, 2544) ผลของการทดแทนกระถนเปนแหลงอาหารหยาบตอการยอยไดปรากฏในแพะ ผลของการทดแทนกระถนเปนแหลงอาหารหยาบในระดบตางกนตอการยอยไดปรากฏในแพะ ผลการศกษาแสดงดงตารางท 13 จากผลการทดลองพบวาระดบการทดแทนกระถนมผลตอการยอยของอาหารอยางมนยสาคญทางสถต (P<0.05) ซงพบวากลมทไดรบกระถน 50 เปอรเซนต มการยอยไดของวตถแหง อนทรยวตถ NDF และ ADF สงกวากลมแพะทไดรบกระถนทดแทน 100 เปอรเซนตอยางมนยสาคญ แตไมแตกตางกนกบกลมแพะทไมไดรบการทดแทนกระถน (P<0.05)

สวนระดบของการทดแทนกระถนสดเปนแหลงอาหารหยาบมผลตอการยอยของโปรตนมความแตกตางอยางมนยสาคญทางสถต (P<0.05) โดยพบวาแพะกลมทไดรบการทดแทนกระถนเปนแหลงอาหารหยาบ 100 เปอรเซนต มการยอยไดของโปรตนสงกวาแพะกลมทไมไดรบกระถน แตไมมความแตกตางกนกบกลมแพะทไดรบกระถนทดแทน 50 เปอรเซนต ทเปนเชนนเนองจากในกระถนมระดบโปรตนสงในขณะทระดบของเยอใยตาทาใหทสตวสามารถใชประโยชนไดดจงสงผลทาใหการยอยโปรตนของแพะกลมทไดรบการทดแทนกระถน 100 เปอรเซนต สงดวย (ขวญจต และคณะ, 2558) นอกจากนนเปนผลจากการทางานของจลนทรยสามารถนาโปรตนมาใชใน การเจรญเตบโตและทากจกรรมตางๆ ไดด (วรวธ, 2541) นอกจากนนยงเปนผลมาจากสาเหตของ คณคาทางโภชนะของหญาซกแนวเลอยมโปรตนประมาณ 5-7 เปอรเซนต (นรนดร, 2557) ซงผลการทดลองนมความสอดคลองกบการทดลองของ ขวญจต และคณะ (2558) พบวาแพะทไดรบกระถนทเพมขนมสมประสทธการยอยไดของโปรตนทสงขน

37

ตารางท 13 แสดงผลของกระถนตอการยอยไดของอาหารทดลองในแพะ

รายละเอยด ระดบการทดแทนกระถนเปนแหลงอาหารหยาบ

SEM P-value กลมควบคม ทดแทน 50% ทดแทน 100%

Apparent digestibility (%) DM 83.35a 82.92a 75.42b 4.51 0.03 OM 85.55a 83.92a 75.12b 4.56 0.02 CP 74.82b 85.03a 82.44a 5.33 0.03 NDF 82.97a 79.34a 64.42b 4.68 0.01 ADF 85.01a 79.97a 60.97b 5.52 0.01 Estimated energy nutrient 1TDN (%) 80.43a 79.88a 72.52b 4.20 0.02 2ME (Mcal/kgDM) 2.91a 2.89a 2.62b 0.15 0.01 a,b Means within the same row with different superscripts differ (P<0.05) Abbreviation: DM = dry matter, OM = organic matter, CP = crude protein, NDF = neutral detergent fiber, ADF = acid detergent fiber, TDN = total digestible nutrients, ME = metabolizable energy, 1%TDN was calculated according to Kearl (1982) and

2Metabolizable energy (ME, Mcal/kgDM) = TDN*0.04409*0.82 was estimated according to (NRC, 1981) สวนระดบของการทดแทนกระถนสดเปนแหลงอาหารหยาบมผลตอการยอยของโปรตนอยางมนยสาคญทางสถต (P<0.05) โดยพบวา แพะกลมทไดรบการทดแทนกระถนเปนแหลงอาหารหยาบ 100 เปอรเซนต มการยอยไดของโปรตนสงกวาแพะกลมทไมไดนบกระถน แตไมมความแตกตางกนกบกลมแพะทไดรบกระถนทดแทน 50 เปอรเซนต ทเปนเชนนเนองจากในกระถนมระดบโปรตนสงในขณะทระดบของเยอใยตาทาใหทสตวสามารถใชประโยชนไดด จงสงผลทาใหการยอยโปรตนของแพะกลมทไดรบการทดแทนกระถน 100 เปอรเซนตสงดวย นอกจากนนเปนผลจากการทางานของจลนทรยสามารถนาโปรตนมาใชในการเจรญเตบโตและทากจกรรมตางๆ ไดด

38

ผลของกระถนตอกระบวนการหมกในกระเพาะหมก ระดบของคา pH และ แอมโมเนยไนโตรเจนในกระเพาะรเมนผลการศกษาแสดงดงตารางท 14 จากผลการศกษาพบวา การทดแทนกระถนไมมผลตอคา pH และระดบแอมโมเนยไนโตรเจนในกระเพาะรเมน โดยพบวาแพะทง 3 กลมมคา pH ในชวโมงท 0 มคาเทากบ 6.63, 6.68 และ 6.66 ตามลาดบ คา pH ในชวง 6.5-7 มคาเปนกลาง (Van Soest, 1982) สวนคา pH ในกระเพาะรเมนชวโมงท 4 มคานอยกวาคา pH กอนกนอาหารเลกนอย โดยมคาเทากบ 6.34, 6.16 และ 6.22 ตามลาดบ คา pH ในชวง 6.1-6.5 มคาเปนกรดออน อยางไรกตามคา pH ทชวโมงท 0 และ 4 ไมมความแตกตางทางสถต (P>0.05) ซงจะสอดคลองกบการศกษาของ นนธกาและสรพร (2547) ทกลาวไววา ระดบของ pH ทเหมาะสมตอการทางานของจลนทรอยในชวงคา pH 6 - 7 จลนทรย จะทาหนาทเปลยนอาหารทกนเขาไปใหเปนผลผลตสดทาย เพอทจะใหเหมาะสาหรบสตวทจะนาไปใชประโยชนในการเปลยนเปนเนอและนม เชน โปรตนจะถกยอยจนไดผลผลตสดทายคอ แอมโมเนย-ไนโตรเจน เปนตน ซงจลนทรยในกระเพาะหมกนบวามความสาคญมากในสตวเคยวเออง (วรวฒ, 2541) นอกจากนนในการทดลองนพบวา การทดแทนกระถนในระดบทแตกตางไมมผลตอคา pH ในกระเพาะหมกของแพะ ตารางท 14 แสดงผลของความเปนกรด-ดางและระดบแอมโมเนยไนโตรเจนของของเหลวใน

กระเพาะรเมนแพะ

รายละเอยด ระดบการทดแทนกระถนเปนแหลงอาหารหยาบ

SEM P-value กลมควบคม ทดแทน 50% ทดแทน 100%

pH ทชวโมงท 0 6.63 6.68 6.66 0.28 0.29 ทชวโมงท 4 6.34 6.16 6.22 0.23 0.91 แอมโมเนยไนโตรเจน (mg/dl) ทชวโมงท 0 17.54 15.98 18.51 0.46 0.29 ทชวโมงท 4 26.80 24.98 26.52 0.76 0.41 เชนเดยวกบระดบของแอมโมเนยไนโตรเจนในกระเพาะรเมนของแพะไมแตกตางกนทางสถตในแพะทไดรบอาหารทง 3 กลม โดยพบวาในชวโมงท 0 มคาเทากบ 17.54, 15.98 และ 18.51 mg/dl ตามลาดบ สวนระดบแอมโมเนยไนโตรเจนในชวโมงท 4 มคาเทากบ 26.80, 24.98 และ 26.52 mg/dl ตามลาดบ ซงจะสอดคลองของการศกษาของ Pattaraporn (2015) ทกลาวไววาความเขมขนของแอมโมเนยไนโตรเจน จลนทรตองการไนโตรเจนในปรมาณมาก เพอการสงเคราะหโปรตนของตวมนเอง โดยไนโตรเจนทจลนทรนามาใชประโยชนไดจะอยในรป NH3-N ในของเหลวในกระเพาะรเมน ในการศกษานพบวาระดบแอมโมเนยไนโตรเจนเปนระดบปกต ซงไมมกระทบตอสมรรถภาพการผลตแพะ

39

ผลของกระถนตอชวภาพของเลอดแพะ ปรมาณยเรยไนโตรเจนในกระแสเลอด (Blood urea nitrogen; BUN) ปรมาณยเรยไนโตรเจนในกระแสเลอดจากการทดลองครงน พบวาระดบความเขมขนของยเรยไนโตรเจนในกระแสเลอดมคาไมแตกตางกนอยางนยสาคญทางสถต ทงในระยะกอนการใหอาหาร (0 ชวโมง) และหลงจากไดรบอาหาร (4 ชวโมง) แสดงในตารางท 15 แพะทกกลมกอนกนอาหารระดบยเรย-ไนโตรเจนในกระแสเลอดเฉลยอยชวงระหวาง 21.40-23.22 มลลกรมเปอรเซนต และหลงกนอาหาร ระดบยเรยไนโตรเจนในกระแสเลอดอยระหวาง 22.80-25.00 มลลกรมเปอรเซนต ซงเปนชวงปกต โดยปกตระดบยเรยไนโตรเจนในเลอดของแพะ มคาอยระหวาง 12.6-28.0 มลลกรมเปอรเซนต (Lazzaro, 2005) ระดบยเรยไนโตรเจนในกระแสเลอดขนอยกบปรมาณการกนและการยอยไดของโปรตนในอาหารทสตวไดรบ (Higginobothum et al., 1989) ซงระดบของยเรยไนโตรเจนในกระแสเลอดมผนแปรขนกบอาย อาหารทสตว ตวสตวเอง และสงแวดลอมอนๆ (kiran et al., 2012) หากระดบของยเรยไนโตรเจนในกระแสเลอดมปรมาณทสงเกนจะเปนตวบงบอกถงการใชประโยชนจากอาหารท ไมมประสทธภาพ (Nousiainen et al., 2004) และทสาคญคาชวเคมของเลอดมผลตอการเจรญเตบโตของสตวอกดวย เนองจากเมอกระบวนการเมทาบอลซมของรางกายสตวมการทางานทปกต สตวกจะมสขภาพรางกายทสมบรณ นาหนกสตวจะเพมขน ซงจะเปนผลดแกเกษตรกรทเลยงสตว และทสาคญจะเหมาะสมสาหรบการเลยงสตวสมยใหมการตรวจหาคาชวเคมเพอเปนขอมลพนฐาน (กญญพชญ, 2559)

40

ตารางท 15 แสดงระดบของยเรยไนโตรเจน นาตาลกลโคส และฮอรโมน T3 ในกระแสเลอดของแพะทไดรบการทดแทนกระถนเปนแหลงอาหารหยาบ

รายละเอยด ระดบการทดแทนกระถนเปนแหลงอาหารหยาบ

SEM P-value กลมควบคม ทดแทน 50% ทดแทน 100%

BUN (mg/dl) ทชวโมงท 0 22.40 21.40 23.20 2.29 0.48 ทชวโมงท 4 24.80 22.80 25.00 2.56 0.32 BG (mg/dl) ทชวโมงท 0 53.40 50.40 48.20 9.29 0.68 ทชวโมงท 4 55.80 56.20 60.40 6.32 0.46 T3 (ng/dl) 124.20 129.80 139.60 29.45 0.72 ระดบกลโคสในเลอด (Blood glucose; BG) ระดบความเขมขนของกลโคสในกระแสเลอดของแพะทกกลม ในชวงกอนกนอาหาร และหลงการกนอาหาร 4 ชวโมง พบวาระดบนาตาลในกระแสเลอดของแพะทกกลมแตกตางกนอยางไมมนยสาคญทางสถต (P>0.05) โดยชวงกอนกนอาหารมคาเฉลยอยท 48.20 ถง 53.40 มลลกรมเปอรเซนต และหลงจากกนอาหาร 4 ชวโมง มคาเฉลยเทากบ 55.80 ถง 60.40 มลลกรมเปอรเซนต มคาอยในเกณฑระดบปกต (ตารางท 15) ในกลมแพะทไมไดรบกระถนในอาหารมระดบนาตาลในกระแสเลอดสงกวาเลกนอยกลมแพะทไดรบกระถนทดแทนอาหารหยาบ เนองจาก อาหารทดลองทงสามกลมนแพะสามารถใชประโยชนไดหมด จงทาใหระดบของนาตาลในกระแสเลอดใกลเคยงกน ปรมาณนาตาลในกระแสเลอดสามารถบงบอกถงการทรางกายไดรบพลงงานทเพยงพอตอความตองการของรางกายสตว (Blowey et al., 1973) เมอสตวไดรบพลงงานทเพยงพอตอความตองการของรางกาย สตวกจะมการเจรญเตบโตทด และทสาคญกลโคสจะพบในอาหารสตวประเภทคารโบไฮเดรต และในกระถนจะประกอบดว ยคารโบไฮเดรตประมาณ 40 เปอรเซนต (กญญพชญ, 2559) โดยทวไปสตวมปรมาณนาตาลในกระแสเลอดประมาณ 50 มลลกรมเปอรเซนตเพอใชในการดารงชวต แตสตวจะมระดบนาตาลในกระแสเลอดเพมขนหากจะนามาใชในการทางานของเนอเยอใหเปนปกต ซงระดบนาตาลในเลอดเทากบ 40 ถง 60 มลลกรมเปอรเซนต (เมธา, 2533) หากมปรมาณนาตาลในกระแสเลอดตากวา 30 มลลกรมเปอรเซนตจะบงบอกถงการไดรบโภชนะในอาหารทไมเพยงพอ (O’Doherty and Crosby, 1998) นอกจากนนการสรางนาตาลกลโคสจะขนอยกบสภาวะของสตวและชนดของอาหารทแพะไดรบดวย การกนอาหารขนจะเกดการสรางนาตาลกลโคสมากกวาการกนอาหารหยาบเนองจากแพะจะเปลยนคารโบไฮเดรตเปนกรดไขมนทระเหย โดยเฉพาะโพรพโอเนทสงขน โดยกระบวนการหมกของจลนทรยในกระเพาะรเมน โดยจะถกดดซมเขาส

41

กระแสเลอดแลวไปเปลยนเปนกลโคสทตบ และสตวเคยวเอองจะเปลยนนาตาลกลโคสเพอใช เปนแหลงพลงงานตอไป (เมธา, 2533)

ระดบฮอรโมน T3 (Triiodothyronine) จากผลการทดลองพบวาระดบกระถนทดแทนอาหารหยาบไมมผลตอระดบของฮอรโมนท T3 ในแพะทกกลม ซงจากการสงเกตจะเหนไดแพะทไดรบกระถนทดแทนแหลงอาหารหยาบ 100 เปอรเซนตมระดบของ T3 สงกวาเลกนอย หลงจากไดรบอาหาร ระดบของฮอรโมน T3 มคาอยระหวาง 124.20 – 139.60 นาโนกรมตอเดซลตรซงมคาไมแตกตางกนทางสถต (P > 0.05) ซงระดบปกตของฮอรโมน T3 ของแพะอยในชวง 90-190 นาโนกรมตอเดซลตร (Dunlop, 1991) ไทรอยดฮอรโมนเปนเอมนฮอรโมนซงสงเคราะห ขนจากตอมไทรอยด มอย 2 ชนด คอ ฮอรโมนไทรอก ซน (Thyroxine; T4 ) และฮอรโมน T3 โดย T3 จะมความ เขมขนในเลอดตากวา T4 แตมความสามารถในการ ออกฤทธสงกวาหลายเทา ซง 85 เปอรเซนตของ T3 ท รางกายผลตในแตละวนเปลยนมาจาก T4 โดยการตดไอโอดน (deiodination) ในเนอเยออนๆ (นททพย, 2538) กระบวนการสงเคราะหฮอรโมนทงสองชนดนขน อยกบปรมาณไอโอดน และกรดอะมโนไทโรซน ระดบของฮอรโมน T3 และ T4 ในสตวแตละชนดมความแตกตางกน (Dunlop, 1991) โดยทวไปแลวการศกษาชวเคมของเลอดจะตรวจหาสารทอยในกระแสเลอด เชน การตรวจหาระดบกลโคส ระดบยเรยไนโตรเจน ระดบของ Triiodothyronine เปนตน ซงการตรวจหาคาเหลานสามารถใชในการวางแผนเพอปรบปรงการใหอาหารให เหมาะสม การดแลสขภาพ เพอใหการเลยงแพะนน มประสทธภาพสงสด จากการศกษาของ Singh et al. (2010) กลาวไววาการตรวจคาทางชวเคมของเลอดแพะตามชวงระยะเวลาทเหมาะสม มความสาคญสาหรบการประเมนสภาวะทางโภชนาการและสขภาพพนฐาน สามารถบงชความสมบรณทางโภชนาการ อนเปนผลมาจากการไดรบอาหารทมคณภาพ อกทงยงสามารถบงชสภาวะการไดรบสารทอาจกอใหเกดอนตรายแกตวสตวได เชน สารพษในพชอาหารสตวตางๆ

42

ตารางท 16 แสดงการเจรญเตบโตและมลคาทางเศรษฐกจของแพะทไดรบกระถนทดแทนแหลงอาหารหยาบทตางกน

รายละเอยด ระดบการทดแทนกระถนเปนแหลงอาหารหยาบ

SEM P-value กลมควบคม 50% 100%

นาหนกเรมตน (กโลกรม/ตว) 17.00 18.20 16.40 - - นาหนกสนสด (กโลกรม/ตว) 20.20 22.00 22.40 - - นาหนกเพม (กโลกรม/ตว) 3.20b 3.80b 6.00a 0.392 0.006 อตราการเจรญเตบโต (กรม/ตว/วน) 47.65b 47.22b 66.67a 2.985 0.004 ตนทนคาอาหารตอการเ พมนาหนก 1 กก. (บาท/กก.)

139.21 182 84.62 - -

ตนทนคาอาหารทงหมด 446.90 456.76 464.36 - - รายได (บาท/ตว) 576 684 1080 - - กาไร (บาท/ตว) 138.10 101.23 543.63 - - a,b Means within the same row with different superscripts differ (P<0.05) หมายเหต: ราคาแพะมชวตกก.ละ 180 บาท

นอกจากนนเมอพจารณามลคาทางเศรษฐกจผลการคานวณแสดงดงตารางท 16 พบวาตนทนคาอาหารตอการเพมนาหนก 1 กก. จะเหนไดวากลมท ใหหญาจะมตนทนคาอาหารมากกวากลมทใหกระถนผสมกบหญา และกลมทใหกระถนอยางเดยว และเมอมาคดเปนคาอาหารทงหมด จะพบวา กลมทใหกระถนอยางเดยวมคาอาหารมากทสด จากตนทนคาอาหารตอการเพมนาหนก กบตนทนคาอาหารทงหมดมาคานวณคดเปน คารายได กบกาไรทไดรบ พบวา กลมทใหกระถนอยางเดยว มรายได และกาไรมากสด จากตาราง จะแสดงถงความแตกตางทางมลคาทางเศรษฐกจการเลยงแพะตอการใหอาหารทชนดตางกน แตอยางไรกตามเมอพจารณาการเจรญเตบโตของแพะยงพบวา การเสรมระดบกระถนอยางเดยวทสงขนทาใหมอตราการเจรญเตบโตสงขน แตการกนได ไมมผลตอการกนของแพะ จงสงผลทาใหตนทนคาอาหารทงหมดตลอดระยะเวลาการเลยงตากวา นอกจากนนยงทาใหแพะทไดรบกระถนอยางเดยวสามารถมรายไดจากการขายสงกวากลมแพะทไดรบกระถนผสมกบหญามากกวา 2 เทา โดยจากการการทดลองแพะทงกลมมนาหนกเพม 3.20, 3.80 และ 6.00 กรม/ตว/วน หากแพะทขายมราคาชวตกโลกรมละ 180 บาท ดงนน กลมแพะทไดรบกระถนผสมกบหญามรายไดจากการจาหนวยแพะเทากบ 576 บาท (นาหนกเพม 3.20 กโลกรม x ราคาแพะมชวต 1 กโลกรม 180 บาท=576) สวนกลมแพะทรบกระถนอยางเดยวมรายไดจากการจาหนายแพะเทากบ 1,080 บาท แตเมอมาพจารณากาไรจากการขายแพะทงสามกลม กพบวา แพะทไดรบกระถนอยางเดยวมกาไรจากการขายแพะมากวา 2 เทา

43

บทท 5 สรปและขอเสนอแนะ

สรป จากผลการศกษาผลของการทดแทนกระถนเปนแหลงอาหารหยาบตอการกนได และการ

เจรญเตบโต จากการทดลองสามารถสรปไดวา ผลของการทดแทนกระถนเปนแหลงอาหารหยาบในระดบทตางกน ทาใหมผลตออตราการกนได การเจรญเตบโต และอตราการเพมนาหนก จากทนาหนกเรมตนระหวาง 16.40-18.20 กโลกรม ตลอดระยะเวลาการทดลอง พบวา กลมทไดรบกระถนเปนแหลงอาหารหยาบ 100% มนาหนกเพมสงกวากลมอน นอกจากนนพบวา แพะทไดรบกระถนอยางเดยวมากาไรในการเลยงตลอดระยะการทดลองสงกวากลมอน สวนการทดแทนกระถนสดเปนแหลงอาหารหยาบตอการยอยไดและคาชวเคมในกระแสเลอด ผลการศกษาพบวาระดบการทดแทนกระถนสดเปนแหลงอาหารหยาบ สงผลดตอการยอยไดของโปรตน สวนระดบการทดแทนกระถนสดเปนแหลงอาหารหยาบตอคาชวเคมในกระแสเลอด อยในเกณฑปกต ดงนนจะเหนไดการทดแทนกระถนในอาหารหยาบแพะไดรบสารอาหารในกระถนมเพยงพอในการใชเพอการเจรญเตบโต และไมมผลกระทบตอการยอยได และคาชวเคมทางเลอดของแพะ ขอเสนอแนะ

1. ควรมการวดคาของสารพษในใบกระถน เนองจากอาจจะมสงผลกระทบตอสตวได

44

เอกสารอางอง กญญพชญ ธระพนธ. 2559. เคมคลนคในปศสตว. กลมวชาชวเคมและพษวทยา สถาบนสขภาพสตว

แหงชาตปท 15. Newsletter Volume.15/No. 4, April-May 2016 (ระบบออนไลน). แหลงขอมล: http//: niah.dld.go.th/files/newsletter/2559/apr2016. (10 พฤศจกายน 2559).

ขวญจต สสดเดช, ศกธดา ประจกษบญเจษฎา, จาเรญ เทยงธรรม, พงศพร คงมน และสมเกยรตประสานพานช. 2556. ประสทธภาพการผลตและปรมาณกรดไขมนในแพะเนอทเลยงดวยหญากนนสมวงรวมกบกระถน . ภาควชาสตวบาล คณะเกษตรศาสตรมหาวทยาลยเกษตรศาสตร . กรงเทพมหานคร.

ฆะฤทย จนทรธบด, มปป. กระถน สานกพฒนาอาหารสตว กรมปศสตว กทม. ฆะฤทย จนทรธบด, วฒนา โคตรพฒน และ อดศกด แพทยพพฒน. 2552. การเลยงแพะดวยกระถน

ขาวสารพชอาหารสตว ปท 14 ฉบบท 2 ประจาเดอนพฤษภาคม-สงหาคม เฉลมพล แซมเพชร. 2530. หญาและถวอาหารสตวเมองรอน. คณะเกษตรศาสตร มหาวยาลยเชยงใหม.

เชยงใหม. ซารนา สอแม. 2545. ผลของระดบโปรตนในอาหารขนตอการกนได การยอยได และอตราการ

เจรญเตบโตของแพะเพศเมยหลงหยานมทแทะเลมในแปลงหญา. วทยานพนธระดบปรญญาโท ภาควชาสตวศาสตร คณะทรพยากรธรรมชาต มหาวทยาลยสงขลานครนทร. สงขลา. 76 หนา.

ธรภรณ ปญญาบญ, กญนะ มากวจตร, สรยะ สะวะนนท, ศศนา นาคทอง, อาภสสรา ชเทสะ และพพฒนชนา เทพพาพร. 2556. ผลของการเสรมระถนสดตอสมรรถภาพการผลตโคขนและอ ง ค ป ร ะ ก อ บ ท า ง ช ว เ ค ม ข อ ง เ ล อ ด . ภ า ค ว ช า ส ต ว บ า ล ค ณ ะ เ ก ษ ต ร ศ า ส ต ร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. กรงเทพมหานคร.

นททพย กฤษณามระ. 2538. ฮอรโมน: กลไกและการออกฤทธรวม. สานกพมพไทยวฒนาพานช , กรงเทพฯ.

นนธกา เพยรผดงสทธ และสรพร จงจตรดารงค. 2547. ผลของการเสรม Feed additive ในอาหารสมบรณตอจ านวนจลนทรยในกระเพาะหมกของโคพนธก าแพงแสน . ภาควชาเทคโนโลยชวภาพทางการเกษตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. กรงเทพมหานคร.

นรนดร หนกแดง. 2557. ผลของการหมกหญาซกแนวเลอยรวมกบเยอในสาคตอสมรรถภาพการเจรญเตบโตและการเปลยนแปลงคาชวเคมในกระแสเลอดของแพะ . สาขาวชาสตวศาสตร คณะเกษตรศาสตร มหาวทยาลยนราธวาสราชนครนทร. นราธวาส. 96000

บญลอม ชวะอสระกล. 2539. โภชนศาสตรสตวเคยวเออง. ภาควชาสตวบาล คณะเกษตรศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม. เชยงใหม

บญลอม ชวะอสระกล. 2546. การเลยงดและกาจดการแพะ. ภาควชาสตวศาสตร คณะเกษตรศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม. เชยงใหม 145 หนา

พรพรรณ แสนภม, สภาวด ฉมทอง, อนนท เชาวเครอ, มนสนนท นพรตนไมตร และชาลน ตมขลบ . 2557. ผลของระดบการใชเปลอกตาลออนหมกรวมกบเปลอกสบปะรดทดแทนกระถน เพอ

45

เปนอาหารทดแทนในชวงฤดแลงตอสมรรถนะการเจรญเตบโต และการยอยไดโภชนะ ในแพะลกผสม. คณะสตวศาสตรและเทคโนโลยการเกษตร มหาวทยาลยลยศลปากร วทยาเขตสารสนเทศเพชรบร. แกนเกษตร 44, ฉบบท 1. ขอนแกน.

เมธา วรรณพฒน. 2530. โภชนะศาสตรสตวเคยวเออง. ภาควชาสตวศาสตร คณะเกษตรศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน. ขอนแกน.

เมธา วรรณพฒน. 2533. โภชนะศาสตรสตวเคยวเออง. ภาควชาสตวศาสตร คณะเกษตรศาสตร หาวทยาลยขอนแกน, ขอนแกน.

วนย ประลมพกาญจ. 2542. การผลตแพะเนอนมในเขตรอน. สานกวชาเทคโนโลยการเกษตร มหาวทยาลยวลยลกษณ. นครศรธรรมราช. 388 หนา

วนย ประลมภกาญจน. 2560. แพะสตวนาสนใจ. หลกสตรเทคโนโลยการผลตสตว สานกสาขาเทคโนโลยการเกษตร มหาวทยาลยวลยลกษณ . (ระบบออนไลน). แหลงขอมล: http://webhost.wu.ac.th/agri/Animal/Article/Goat01. htm (17 กรกฎาคม 2560).

สมเกยรต ประสานพานช,จาเรญ เทยงธรรม, สทธชย แกวสวรรณ และ นครไชย อนชน 2550. การเพมประสทธภาพการผลตสตวเคยวเอองดวยกระถน นทรรศการบนเสนทางงานวจย มหาวทยาลยเกษตรศาสตร ป 2550” ในงานวนเกษตรแฟร ป 2550 ระหวางวนท 26 มกราคม – 3 กมภาพนธ 2550 ภาควชาสตวบาล คณะเกษตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร

สาวตร บตรเพชร. 2560 รายงานเกษตรกรผเลยงสตวและจ านวนสตวป 2553. ศนยสารสนเทศ กรมปศสตว. (ระบบออนไลน). แหลงขอมล: http://www.did.go.th/ict/th (17 กรกฎาคม 2560).

สธ รตนะ, อรษา อรณสกลและปยนนย สงฃไพฑรย. 2552. คาชวเคมของเลอดแพะทเลยงในภาคใตของประเทศไทย. ศนยวจยและพฒนาการสตวแพทยภาคใต อาเภอทงสง นครศรธรรมราช.

เอกชย พฤกษอาไพ. 2546. คมอการเลยงแพะ. ฐานเกษตรกรรม. นนทบร. 206 หนา. AOAC, 1984. Official Methods of Analysis. The 14th ed. Washington, D.C. Association of

Official Analytical Chemist. AOAC.1995. Official Methods of Analasis. (16 th edition), Association of Official Analytical. Blowey, R.W., D.W. Wood and J.R. Davies. 1973. A national monitoring system for dairy

herds based on blood glucose, urea and albumin levels. Veterinary Record 92: 691-696.

Devendra, C. and burns, M. 1983. Goat Production in tropic. Farmham Royal, U.K. Commonwealth Agricultural Bureaux.

Dunlop, R.P. 1989. Thyroid metabolic hormone, pp. 513-520. In R.P. Dunlop, ed. Physiology of Small and Large Animal. Nation Academic Press, Washington D.C

Dunlop, R.P. 1991. Thyroid metabolic hormone, pp. 513-520. In R.P. Dunlop, ed. Physiology of Small and Large Animals. National Academic Press, Washington D.C.

46

Garcia, G.W., T.U. Ferguson, F.A. Neckles and K.A.E. Archibald. 1994. The nutritive value and Forage productivity of Leacaena leacocephala. Anim. Feed sci. Tech. 60: 29-41.

Goering, H. K. and Van Soest, P. J. 1975. Forage fiber analyses, apparatus, reagent, procedures and some applications. USDA-ARS Agricultural Handbook 379. Washington, D. C. U.S. Government Printing Office.

Goering, H.K. and Van Soest, P.J. (1970). Forage Fiber Analysis (Apparatus, Reagent, Procedures and some Application). Agric. Handbook. No. 397,ARS, USDA, Washington, D. C.

Jolaosha, A., J. Olanite, O. Omenogor, J.A. Tunde., and O. Bolanle. 2009. Deparment of Pasture and Rang Management. College of Animal Science and Livestock Production University of Agriculture. Nigeria

Jones, R.J., and R.G. Megarrity. 1986. Successfur of DHP-degrading bacteria from Hawaiian Goat to Australian ruminants to overcome the toicity of Leacaena. Aust. Vet.J. 63: 259-262

Kochapakdee, S., Pralomkarn, W., Saithanoo, S., Lawpetchara, A. and Norton, B. W. 1994. Grazing management studies with Thai goats: I productivity of female goats grazing newly established pasture with varying levels of supplementary feeding Asian-Australian J. Anim. Sci. 7: 289-294.

Lazzaro, J. 2005. Normal blood chemistry values for adult goats. Available:http//: www.saanendoah.com/bloodvalues.html. Accessed: December 2013.

Nocek, J. E. and Russell, J. B. 1988. Protein and energy as an integrated system : relationship of ruminal protein and carbohydrate availability to microbial synthesis and milk production. J. Dairy Sci. 71: 2070-2107

Nousiainen, J., K.J. Shingfield and P. Huntanen. 2004. Evaluation of milk urea nitrogen as diagnostic of protein feeding. J. Dairy Sci. 87: 386-394.

NRC. 1981. Nutrient Requirement for Goats : Angora Dairy and Meat Goat in Temperature and Tropical Countries. Washington D.C. National Research Council, National Academy of Sciences

O’Doherty, J.V. and T.F. Crosby. 1998. Blood metabolite concentrations in late pregnant ewes as indicators of nutritional status. Anim. Sci. 66: 675-683

Pattaraporn, T.S.P. 2017. Ruminant production (Ruminant nutrition). (Online) Available:www.agi.nu.ac.th/science/121113/บทท4 โภชนศาสตรสตวเคยวเออง.pdf. (July 2017)

47

Pralomkarn., W., Kochapakdee, S., Saithanoo, S. and Norton, B. W. 1995. Energy and protein utilisation for maintenance and growth of Thai Native and Anglo-Nubian x Thai native male weaner goats. Small. Rumin. Res. 16 : 13-20

Preston T. R. and Murgueitio E. 1992. Strategy for sustainable livestock production in the tropics. CONDRIT Ltda: Cali pp 89.

SAS. 1996. SAS User’s Guide Version 6.12. SAS Institute Inc. Cary, NC, USA. 614 pp. Shumaila, K., A.M. Bhutta., B.A. Khan., S. Durrani., M. Ali., M. Ali., and F. Iqbal. 2010.

Effect of age and gender on some blood biochemical parameters of apparently healthy small ruminants from Southern Punjab in Pakistan. Zoology Division Bahauddin zakariya university. Mullin

Singh, V.K., P. Singh, A.K. Verma and U.R. Mehra. 2017. On farm assessment of nutritional status oflactating cattle and rural areas of Middle Genetic Plains. (Online) Available: http://www.lrrd.org/lrrd20/8/singh20130.htm. (April, 2017).

Steel, F. J. and Torrie, J. W. 1980. Principle and Procedures of Statistics: A Biometric Approach. The 2nd N. Y. McGraw-Hill Book Co. Inc.

Van Soest, P.J. 1982. Nutrition Ecology If the Ruminant. O&B Bocks. Corvallis, Oregon. U.S.A. 374 p.

48

ภาคผนวก

ผนวกท 1 การเตรยมการทดลอง

49

CURRICULUM VITAE

NAME : Ms. Sareena Semae BIRTH DATE : May 31, 1976 BIRTH PLACE : Narathiwat, Thailand EDUCATION : YEAR INSTITUTE DEGREE/DIPLOMA 1999 Rajamangala of Institute Technology (B.Sc.,(Animal Science)

2003 Prince of Songkhla University (M.Sc., Animal Science) 2015 Kasetsart University (Ph.D., Animal Science) POSITION/TITLE: Lecturer WORK PLACE : Faculty of Agricultural Science, Princess of Naradhiwas University SCHOLARSHIP/AWARDS : The Office of the High Education Commission, Thailand OVERSEAS EXPERIENCES: 2014- Research techniques training with Associate Professor Dr. Hajime Kumagai at Laboratory of Animal Husbandry Resources, Division of Applied Biosciences, Graduate School of Agriculture, Kyoto University,Japan. LIST OF PUBLICATION : Semae, S., P. Kongmun, C. Vajrabukka, S. Chanpongsang and S. Prasanpanich. 2013. Effects of different levels of rain tree (Samanea saman) pods in meal concentrate on in vitro fermentation by a gas production technique. Kasetsart J. (Nat. Sci.). 47: 704-711.