Ikaw Kasama, at ang Malayang Bukas ay Iisa

SINAG DIWA (Cagayan Valley)

 Tunay na dakila ang kaisipang sa ati’y gumagabayDiwang mapagpalaya sa atin at sa masa

Kaisipang siyang dahilan kung bakit ako’y naritoHabang pinagmamasdan ang iba pang mga kasama

Sa kanilang masigasig na pagkilos… 

Kaytulin ng panahon,Kaylan lamang ba nang sinabi mo…

“Sige, kasama, hanggang sa muling pagkikita”Ngayon, heto uli tayo

Katulad ng mga alon sa dagat na dumadaluyongAt ihinahalik ang pagsikhay sa pampang

…unos ma’y dumatal 

Ikaw, ang mga kasama, ang masa at ang pakikibaka,Mga pinakamakabuluhang bagay

Na nangyari sa buhay na ito—‘Pagkat doon ko napagtantong

Walang saysay ang mabuhay para sa sarili at iilan… 

Batid kong di pa sapat ang karanasan na aking natamoKaylangan pa ng pagpapanday ng panahon

Upang maging isang tulad mo.Kasama, sa ating pagsikhay sa pinapangarap nating lipunan

Ikampay ang ating mga bagwisTulad ng haring ibon sa himpapawid—

 Patuloy na isulong ang pinakaabanteng kaisipan!

Sumandig at magtiwala sa masaBakahin ang sistemang mapanupil at mapagsamantala

Na siyang nagpapahirap sa sambayananTungo sa pagkakamit ng di magmamaliw na liwanag…

Liwanag ng malayang bukas!

NU NUNUK NU TUKUN

Nu nunuk nu tukun,Minuhung as kadisi na;Ichapungpung diyaAm yaken u nilaungan na.

Kapaytalamaran avaSu avang di idaudTa miyan du inayebngan naTa miyan du inayebngan na.

Nu itañis koAm nu didiwen koTa nu taw ayaU suminbang diyaken.

Nu maliliyak a pahungAs maheheyet a riyesU minahey niya diyaken,U minahey niya diyaken.

 Song Translation:The Nunuk on the HillShot forth new leaves & TwigsThen suddenly all its branches fellI am under it

On what is left I cannot watchBoats on the seaFor I stand on the side away from the seaI weep in my griefIt was the seaThat made me an orphanThe sad news came to meIn the roar of the breakersFrom the voiceOf the misty sea currents

Mavid a Batanes KoIvatan Version(Refrain)Mavid a Batanes ko,Itbayat, Batan, SabtangMavid a Batanes ko,Kavahayan a ichaddaoI.Tana adedkan arauPinahanebneb nu taauPantao ya nu kaydauranKavahayan a ichaddao.(Refrain)II.Mavawa aya tanaMachisiay pa du LuzonAvangen as sayapenKayan pan kaddao nimu.(Refrain)III.Maybebkas kan mayanienMakenem as masalaosaoPachivanan ko sa ayaTa imo mian du nakem ko.(Refrain)

 BEAUTIFUL BATANES ISLES(Refrain)Beautiful Batanes isles, Itbayat, Batan, SabtangBeautiful Batanes islesBeloved home, Batanes islesI.Sun-kissed islands off LuzonBreeze-caressed by orient seasNorthern door, open to allIs a homeland dear to me.(Refrain)II.Forlorn country though they sayOrphans of the mother landFar away by air and seaBut a home dear home to me.(Refrain)III.Mighty waves and thunderstormsHeavy clouds and stormy skiesAll of these may come my wayStill I strive for love of thee.(Refrain)

 

LIPUS KO AM PANAHANEN KO AVA DU PIHUDHURAN

Winning piece during the Batanes Day Singing Contest 2008Singer-Informant: Marta A. VasoNotation: Prof. Macario Fronda

Lipus ko am panahanen ko ava'd pihudhuranta riyalen nu araw, ta riyalen nu araw;Lipus ko an panahanen ko ava'd pihusungantanchian panalasalan nu vuhung nu kayu.Lipus ko am panahanen ko'd kamadiryan a takey

ta a'turi ko hahawen a yanan nu inavungan na,a kabuwan nu sumalisalid siya a di avuken a yaken.

(English Version)

I Don't Make my Beloved Pass on the Ridge of the Hill

I don't make my beloved pass on the ridge of the hillbecause there the sun is too hot;I don't make my beloved pass through the ravinelest a leaf should fall upon her.I make her walk on the hillside away from the sunwhere I think there is ample shade,where no one can protect her other than me.

Mga Anyo ng Literatura sa Rehiyon II

SALOMON    Ito ay isang epikong inaawit kasabay ng “cinco-cinco”  o instrumentong may limang kuwerdas tuwing Pasko sa harap ng altar. Ito ay kasama sa salu-salo kung saan may alak, kape, tsokolate, at iba pa. Ang nilalaman nito ay tungkol sa pagkakabuo, pagkapanganak, at buhay ni Jesu Kristo. Sa isang bahagi nang epikong kanta ay makikita ang mga linyang ito:

Anni i ibini wagi?(What are you sowing, brother?)

Said the farmer: Batu i paddag gunak ku ibini.(I am sowing pebbles.)

Said Mary: Batu nga imulam, batu nga emmu gataban.(Pebbles that you sow, pebbles that you reap.)

VERZO    Ang verzo ay katumbas ng coplas ng mga Espanyol. Ito ay isang awit na may apat na linya at tugma. Karaniwang ginagawa o nililikha ng versista ang verso sa mismong okasyon tulad ng kasal at binyag. Ang verso ay karaniwan ding nagtuturo ng moralidad. Ilang mga halimbawa nito ay ang “ ossse-osse” at “kilingkingan.” Mga Halimbawa:

Arri ka mavurung ta Kabaddi ku lalung, kuakKu mamayappak, kannakKu utun, gukak.

(Worry not my being a small cock,For when i fly to attack)

AWIT Ang mga awit ay mga kantang para sa pag-ibig at madalas ang mensaheng dinadala nito ay pangako, pagtatapat, paninigurado, mga pagtuturo at pag-alalay na maibibigay.  Ang paglawig ng mga kantang galing sa mga Ibanag at ang kumakanta nito ay umabot sa pinakamataas nitong antas noong panahon kung saan ang mga lalaki o "babbagitolay" ay nanghaharana sa mga babae o "magingnganay" na natitipuhan nila.Subalit, noong panahon ng malawak na opresyon o Martial Law ay kakaunti na lamang ang tumatangkilik sa mga awit dahil sa dalawampung taon na pamumuno ng lumang rehimen kung saan ang kalayaan nang mga mamamayan ay may limitasyon.

Mga Halimbawa:

O lappaw a makayaya      Nga inimmi-immian na mata,      Pare nakuan tu ari ka matay, Tape manayuk ka gugammay.

      (O lovely flo'er      My eyes behold forever,      May you not wither, nor die,      That long you be gem of my eye)

PAGAYAYA

      Pagayaya ay a metallugaring      I pattaradde tam ngamin,      Pagayaya I palu paggia      Pangawanan ta zigariga,      Pare nakuan tu yao nga gayam,      Makeyawa tam mulamuagang      Kegafuanan na kapawan      Na ziga nganufulotan.

   (REJOICING )

      Happiness is the end      Of our being together      Happiness is the well-being      And elimination of suffering.      May it be that this occasion,      Bring us satisfaction      Which will make us forget      Our hatred and suffering.) 

SALAWIKAIN    Ang mga salawikaing Ibanag o "unoni" sa lokal na dayalekto ay pwedeng isang prosa o maaari rin itong tula. Ito ay paturo at kinapupulutan ng aral.

Mga Halimbawa:Mamatugu ka ta gayan nga manututtu ta matam.      (You rear a crow that pecks your eyes.)

Awan tu umune ta uton ng ari umuluk ta davvun.      (Nobody goes up who does not come down)

Mammula ka ta mapia, gataban nu noka.      (He who sows goodness, reaps gratitude.)

Awat tu serbi na ru nga kukua, nu marake i pinangngapangngua.      (Wealth is useless if character is worthless.)

Ari ka maniguru      Ta sinaddad na kayu      Ta egga laman Y minafun      A kutu-kutu nga davvun      (Trust not in the appearance of tree      As one sound and healthy      For who knows if it is infested      With very harmful pests)

Mas napia Y mattaddday      Anne ta mevulun ta marake nga tolay      (It is better to be alone      Than to be with a bad companion.)

BUGTONG

Ang "palavvun" o bugtong ay ginagamit nang mga Ibanag bilang isang anyong pang-kasiyahan o kung sa ibang kaso, maaari rin itong isang anyo ng tagisan ng talino. Ito ay itinuturing na pang-relaks kung pagodMga Halimbawa:

Adalam nu mapangariananbabbaw nu malannapan - Poso(Deep when decreasedShallow when increased - Well)

Pira y levu naVulauan y unag na - Illuk(What is golden that is surrounded with silver? - Egg)

Ngisi nu matolayNafuraw nu matay - Bavi(Black when aliveWhite when dead - Pig)

MGA GAWAIN SA FILIPINO

LIT 101

ZAMORA, CHRISTINE TIARA

BSEd FILIPINO

(Qualifying Units)