Anxiety Disorders Panic disorder, Phobia disorder, Obsessive … · 2015-09-04 · Disorders, Acute...

26
บทที 4 การพยาบาลผู ้ป่ วยที ่มีความวิตกกังวลและความเครียดผิดปกติ - Anxiety Disorders : Panic disorder, Phobia disorder, Obsessive Compulsive Disorder, Acute Stress Disorder, Post Traumatic Stress Disorder, Generalized Anxiety Disorder - Adjustment Disorders - Somatoform Disorders : Somatization Disorder, Hypochondriasis, Conversion Disorder - The Nursing process โดย ผู ้ช่วยศาสตราจารย์นภวัลย์ กัมพลาศิริ วัตถุประสงค์การเรียนรู ภายหลังการศึกษาบทเรียนนี้แล ้ว นักศึกษาจะสามารถ 1. อธิบายความหมาย อุบัติการณ์ และสาเหตุของ Anxiety Disorders ได้ 2. จาแนกชนิดของโรคในกลุ ่มของ Anxiety Disorders ได้ 3. ระบุอาการและอาการแสดงของ Anxiety Disorders ได้ 4. อธิบายความหมาย อุบัติการณ์ สาเหตุและอาการของ Adjustment Disorders ได้ 5. อธิบายความหมาย อุบัติการณ์ สาเหตุและอาการของ Somatoform Disorders ได้ 6. อธิบายวิธีการของการบาบัดผู ้ป่วยที่มีความวิตกกังวลและความเครียดผิดปกติได้ 7. ประเมินและวิเคราะห์ภาวะสุขภาพของผู ้ป่วยที่มีความวิตกกังวลและความเครียดผิดปกติ ได้ 8. กาหนดข้อวินิจฉัยทางการพยาบาล สาหรับผู ้ป่วยที่มีความวิตกกังวลและความเครียด ผิดปกติได้ 9. วางแผนการพยาบาลผู ้ป่วยที่มีความวิตกกังวลและความเครียดผิดปกติได้ 10. ระบุแนวทางการประเมินผลการพยาบาลผู ้ป่วยที่มีความวิตกกังวลและความเครียด ผิดปกติได้

Transcript of Anxiety Disorders Panic disorder, Phobia disorder, Obsessive … · 2015-09-04 · Disorders, Acute...

Page 1: Anxiety Disorders Panic disorder, Phobia disorder, Obsessive … · 2015-09-04 · Disorders, Acute Stress Disorders, Post Traumatic Stress Disorders, Generalized Anxiety Disorders)

บทท 4 การพยาบาลผปวยทมความวตกกงวลและความเครยดผดปกต - Anxiety Disorders : Panic disorder, Phobia disorder, Obsessive

Compulsive Disorder, Acute Stress Disorder, Post Traumatic Stress Disorder, Generalized Anxiety Disorder

- Adjustment Disorders - Somatoform Disorders : Somatization Disorder, Hypochondriasis,

Conversion Disorder - The Nursing process

โดย ผชวยศาสตราจารยนภวลย กมพลาศร

วตถประสงคการเรยนร ภายหลงการศกษาบทเรยนนแลว นกศกษาจะสามารถ

1. อธบายความหมาย อบตการณ และสาเหตของ Anxiety Disorders ได

2. จ าแนกชนดของโรคในกลมของ Anxiety Disorders ได

3. ระบอาการและอาการแสดงของ Anxiety Disorders ได 4. อธบายความหมาย อบตการณ สาเหตและอาการของ Adjustment Disorders ได

5. อธบายความหมาย อบตการณ สาเหตและอาการของ Somatoform Disorders ได 6. อธบายวธการของการบ าบดผ ปวยทมความวตกกงวลและความเครยดผดปกตได

7. ประเมนและวเคราะหภาวะสขภาพของผ ปวยทมความวตกกงวลและความเครยดผดปกตได

8. ก าหนดขอวนจฉยทางการพยาบาล ส าหรบผ ปวยทมความวตกกงวลและความเครยดผดปกตได

9. วางแผนการพยาบาลผ ปวยทมความวตกกงวลและความเครยดผดปกตได 10. ระบแนวทางการประเมนผลการพยาบาลผ ปวยทมความวตกกงวลและความเครยด

ผดปกตได

Page 2: Anxiety Disorders Panic disorder, Phobia disorder, Obsessive … · 2015-09-04 · Disorders, Acute Stress Disorders, Post Traumatic Stress Disorders, Generalized Anxiety Disorders)

วทยาลยพยาบาลและสขภาพ NUR3233 การพยาบาลสขภาพจตและจตเวชI มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา

ผชวยศาสตราจารยนภวลย กมพลาศร

2

บทท 4 การพยาบาลผปวยทมความวตกกงวลและความเครยดผดปกต - Anxiety Disorders : Panic disorder, Phobia disorder, Obsessive Compulsive

Disorder, Acute Stress Disorder, Post Traumatic Stress Disorder, Generalized Anxiety Disorder

- Adjustment Disorders - Somatoform Disorders : Somatization Disorder, Hypochondriasis, Conversion

Disorder - The Nursing process

โดย ผชวยศาสตราจารยนภวลย กมพลาศร

การพยาบาลผปวยทมความวตกกงวลและความเครยดผดปกต ความวตกกงวลเปนสงทพบไดโดยทวไปในชวตประจ าวนของคนเราทกคน มากบางนอยบาง แลวแตสถานการณทประสบ และความสามารถในการเผชญกบความเครยดของแตละบคคล ความวตกกงวลในระดบเลกนอยถงปานกลางจะชวยใหบคคลตนตวและแสดงพฤตกรรมทเหมาะสม ความวตกกงวลปกต (Normal anxiety) จงเปนปฏกรยาในภาวะปกตสขทเกดขนไดเพอการอยรอด เปนการตระเตรยมพลงงานทจ าเปนในการด ารงชวตและพยายามดนรนใหถงเปาหมาย (Varcarolis and Halter,2010) แตถาความวตกกงวลและความเครยดเกดขนและแสดงออกมามากกวาปกตหรอผดปกตไป จะท าใหเกดความทกข ใจและมผลใหการปฏบตหนาทในการด าเนนชวตบกพรองแปรปรวนไป ซงจ าเปนตองไดรบการชวยเหลอบ าบดรกษา พยาบาลจงตองมความรในเรองของการพยาบาลผ ทมความวตกกงวลและความเครยดผดปกต เพอจะไดใหการพยาบาลดแลชวยเหลอผ ปวยโดยใชกระบวนการพยาบาลไดอยางเหมาะสม การพยาบาลผ ทมความวตกกงวลและความเครยดผดปกต ในทนจะกลาวถง ดงน 4.1 Anxiety Disorder : Panic disorder, Phobia disorder, Obsessive Compulsive Disorders, Acute Stress Disorders, Post Traumatic Stress Disorders, Generalized Anxiety Disorders) 4.2 Adjustment Disorders

4.3 Somatoform Disorders : Somatization Disorders, Hypochondriasis, Conversion Disorder

Page 3: Anxiety Disorders Panic disorder, Phobia disorder, Obsessive … · 2015-09-04 · Disorders, Acute Stress Disorders, Post Traumatic Stress Disorders, Generalized Anxiety Disorders)

วทยาลยพยาบาลและสขภาพ NUR3233 การพยาบาลสขภาพจตและจตเวชI มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา

ผชวยศาสตราจารยนภวลย กมพลาศร

3

4.1 Anxiety Disorders ความหมาย ความวตกกงวลผดปกตหรอโรควตกกงวล เปนความรสกหวาดหวนไมสบายใจหรอกลวอยางรนแรงมาก โดยมอาการแสดงออกมาทงทางดานรางกายและจตใจ บคคลทมโรควตกกงวล จะพยายามควบคมความวตกกงวลของตนเองดวยพฤตกรรมทเขมงวดไมยดหยน การท าซ าๆ หรอไมเหมาะสม ซงจะมผลตอ บคลกภาพ อาชพการงาน และการปฏบตตวทางสงคม อบตการณ (Epidemiology)

ในสหรฐอเมรกา พบวา ประชากรประมาณรอยละ 20 เปนโรควตกกงวล ชนดใดชนดหนงไดแก Obsessive Compulsive Disorders, Social phobia (Fortinash,2008) และพบในผหญงมากกวาผชาย (Varcarolis and Halter,2010)

โดยทวไปการเกด Anxiety Disorders มกเรมตนในระยะวยรนและวยผใหญตอนตน พบไดนอยทเรมมอาการในวยเดกและผใหญทมอายมากกวา 45 ปขนไป แต Post Traumatic Stress Disorders สามารถเกดขนไดทกวย (Fortinash,2008)

สาเหต (Etiology)

มปจจยหลากหลายทมการศกษาถงสาเหตการเกด Anxiety Disorders ซงสาเหตของมกจะเกดรวมกนของปจจยทางชววทยา จตวทยาและสงแวดลอม (Varcarolis,2013)

1. ปจจยทางชววทยา (Biological factors) - จากการศกษาครอบครวและฝาแฝด พบวา พนธกรรมมความสมพนธกบการเกด

โรควตกกงวล (Keltner et al,2011)

- จากการศกษาในปจจบนพบวา สารสอประสาท โดยเฉพาะ serotonin และ GABA มสวนท าใหเปนโรคน (สมภพ เรองตระกล, 2542)

2. ปจจยทางจตวทยา (Psychological factors) - ตามทฤษฎจตวเคราะห ความวตกกงวลเปนการท ego อยในอนตรายจากภาวะ

คกคามทงจากภายในและภายนอกตวบคคล และอาการทางจตประสาทจะเกดขน เพอตอสกบความวตกกงวลนน ซงรวมทงอาการทางกาย พฤตกรรมย าคดย าท า และกลวอยางรนแรง (Fortinash,2008)

Page 4: Anxiety Disorders Panic disorder, Phobia disorder, Obsessive … · 2015-09-04 · Disorders, Acute Stress Disorders, Post Traumatic Stress Disorders, Generalized Anxiety Disorders)

วทยาลยพยาบาลและสขภาพ NUR3233 การพยาบาลสขภาพจตและจตเวชI มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา

ผชวยศาสตราจารยนภวลย กมพลาศร

4

- ทฤษฎสมพนธภาพระหวางบคคล ซลลแวน เชอวาความวตกกงวลเกยวของสมพนธกนกบปญหาทางอารมณทเกดจากการไมไดรบการยอมรบจากคนรอบขาง ในชวงตนของชวต แลวจะมาเปนตวแบบของการเกดความวตกกงวลเมอพบกบเหตการณรายๆในชวตตอๆมา

- ทฤษฎการเรยนร มแนวคดวาความวตกกงวลเปนปฏกรยาการเรยนรทมตอสงเราอยางใดอยางหนงทคกคามเขามาท าใหหวาดหวน เมอเผชญกบสงเราในลกษณะเดยวกนกจะเกดความรสกหวาดหวนวตกกงวล นอกจากนยงเชอวาความวตกกงวลเกดไดจากการเรยนรผานตวแทนของสงคม เชน พอ แม เพอน หรอคนอนๆ เชน ลกทเคยเหนแมกลวความมดแลวรบเอาพฤตกรรมการกลวความมดของแมเมอเขาโตเปนผใหญ

3. ปจจยทางสงคมและสงแวดลอม (Social and environmental factors) การศกษาทางวฒนธรรม ถงแมวาจะพบขอมลทเชอถอได บงชวา ปจจยทาง

สงคมวฒนธรรมเกยวของกบการเกดโรควตกกงวลนอย แตอาการของโรควตกกงวลจะเปนไปตามสงคมวฒนธรรมของบคคล เชนภาวะ Panic attack ของคนละตนอเมรกนหรอคนยโรปทางเหนอ จะมอาการ หายใจขด หายใจไมเตมปอด เจบแนนหนาอก กลวตาย ในขณะทกลมวฒนธรรมอนจะรสกหวาดกลวเหมอนโดนเวทยมนตคาถา (Varcarolis and Halter,2010) และในผ ปวยชาวญป นและเกาหลทกลวทางสงคม (Social phobia) กจะมาจากวฒนธรรมทเชอวาการประสานสายตา หนาแดง และมกลนตว จะเปนทรงเกยจของผ อน (APA,2000 อางใน Varcarolis and Halter,2010)

ชนดของโรคในกลมของ Anxiety Disorders โรคในกลมของโรควตกกงวล ทจะน าเสนอในทน ไดแก

1. Panic disorder 2. Phobia disorder 3. Obsessive Compulsive Disorder 4. Acute Stress Disorder 5. Post Traumatic Stress Disorder 6. Generalized Anxiety Disorder

Page 5: Anxiety Disorders Panic disorder, Phobia disorder, Obsessive … · 2015-09-04 · Disorders, Acute Stress Disorders, Post Traumatic Stress Disorders, Generalized Anxiety Disorders)

วทยาลยพยาบาลและสขภาพ NUR3233 การพยาบาลสขภาพจตและจตเวชI มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา

ผชวยศาสตราจารยนภวลย กมพลาศร

5

อาการและอาการแสดงของ Anxiety Disorders อยางไรกตาม กอนอนตองรจก Panic attack เสยกอน

Panic attack เปนความรสกหวาดหวนไมสบายใจหรอกลวอยางรนแรง โดยมอาการตอไปน ตงแต 4

อาการขนไป ซงอาการเหลานจะเกดขนอยางรวดเรวทนททนใด และจะถงขดสงสดภายใน 10 นาท 1. ใจสน หวใจเตนแรง และเรวมาก 2. เหงอออกมาก 3. สน 4. หายใจไมเตมปอด หรอ หายใจขด 5. แนนอดอด 6. เจบแนนหนาอก 7. คลนไส ปนปวนในทอง 8. วงเวยน โคลงเคลง สมองตอ หรอเปนลม 9. รสกเหมอนไมอยกบความเปนจรง(Derealization) หรอ ไมใชตวของตวเอง

(Depersonalization) 10. กลวควบคมตวเองไมได หรอ ก าลงจะเปนบา 11. กลวตาย 12. ชา หรอรสกซซา 13. หนาวสน หรอรอนวบวาบ

1. Panic disorder

เปนความกลวอยางรนแรงสดขดและเกดอยางกะทนหน ซง มอาการดงน 1. ม Panic attack เกดขนซ าๆ 2. อยางนอยครงหนงของการเกดอาการ ตองมอาการตอไปนอยเปนเวลา 1 เดอน ขนไป

1) กงวลตลอดเวลาวาจะเกดอาการขนอก 2) กงวลวาจะเปนโรครายแรง หรอกงวลเกยวกบผลทจะเกดตดตามมา เชน

ก าลงจะเปนบา เปนโรคหวใจ ควบคมตวเองไมได 3) พฤตกรรมเปลยนแปลงอยางชดเจน

Panic disorder มทง ทมความกลวแบบAgoraphobia เชนไมกลาออกจากบาน และทไมมความกลวแบบAgoraphobia เชน เกดขนมาเองโดยไมเกยวของกบสถานการณใดๆ

Page 6: Anxiety Disorders Panic disorder, Phobia disorder, Obsessive … · 2015-09-04 · Disorders, Acute Stress Disorders, Post Traumatic Stress Disorders, Generalized Anxiety Disorders)

วทยาลยพยาบาลและสขภาพ NUR3233 การพยาบาลสขภาพจตและจตเวชI มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา

ผชวยศาสตราจารยนภวลย กมพลาศร

6

2. Phobia disorder เปนความกลวอยางรนแรงเกนกวาเหต เกดขนบอยๆ โดยไมสามารถระงบความกลวนนได

มอาการบงชดงน 1. กลวสงของ หรอสถานการณทไมสมเหตสมผล ซงความกลวนนยงคงอยแมผ ปวยจะร

วามนไมมเหตผล 2. ม Panic attack หรอมแนวโนมทจะเกด Panic attack ทกครงเมอเผชญกบสงทกลว 3. ชนดของ Phobia disorder ไดแก

1) Agoraphobia กลวสถานททมคนหนาแนน กลวการออกนอกบาน กลวการตองอยในทสาธารณะ

2) Social phobia เปนการกลวเฉพาะเรองทางสงคม กลวสถานการณทจะมคนมองดและท าใหรสกอบอายขายหนา หรอถกวพากษวจารณ เชน การพดในทประชม

3) Specific phobia กลวสงใดสงหนง หรอสถานการณใดสถานการณหนง เชน กลวสตว กลวการอยในทคบแคบหรอมดทบ กลวทสง กลวการขนเครองบน

4. ความวตกกงวลรนแรงมาก ถาไมสามารถหลกหนออกไปจากสงของ สถานการณ หรอกจกรรมนนๆได

3. Obsessive Compulsive Disorder

เปนการคดหรอท าเรองหนงเรองใดซ าๆ โดยไมสามารถหยดยงไดทงๆทรว าสงทคดหรอท านนไมสมเหตสมผล และในขณะเดยวกนกมความรสกเครยด วตกกงวล และบางครงมอารมณเศรา ซงมอาการบงชดงน

1. ม การย าคด (Obsessions) หรอการย าท า (Compulsions) 1) การย าคด บคคลจะม ความคด หรอมโนภาพ ซ าๆ หมกมนครนคดอย

เชนนน 2) การย าท า บคคลจะมพฤตกรรมซ าๆ เพอลดความทกขทรมานใจ หรอเพอ

ปองกนเหตการณทนากลว 2. บคคลนนรวาการย าคด หรอการย าท านนมนเกนสมควร และไมมเหตผล 3. การย าคด หรอการย าท านนท าใหเกดความทกข และเสยเวลาหมกมน

Page 7: Anxiety Disorders Panic disorder, Phobia disorder, Obsessive … · 2015-09-04 · Disorders, Acute Stress Disorders, Post Traumatic Stress Disorders, Generalized Anxiety Disorders)

วทยาลยพยาบาลและสขภาพ NUR3233 การพยาบาลสขภาพจตและจตเวชI มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา

ผชวยศาสตราจารยนภวลย กมพลาศร

7

4. Acute Stress Disorder (ASD) เกดขนเมอตองเผชญกบภยอนตราย ซงมอาการบงชดงน 1. เผชญกบเหตการณทกระทบกระเทอนจตใจ ทเกยวของกบการถกคกคามตอชวต

ความตาย หรอบาดเจบสาหส ทเกดขนกบตนเองหรอคนอน หรอเผชญกบเหตการณทตนเองหรอผ อนไดรบบาดเจบสาหส

2. เกดปฏกรยาตอเหตการณทเผชญ ดวยความหวาดกลวเสยขวญ รสกหมดหนทางทจะชวยได หรอกลวมาก

3. ม Dissociative symptoms (อาการแสดงของการแบงแยก) เกดขนระหวางเหตการณหรอทนททนใดหลงเหตการณ ตงแต 3 อาการขนไป ดงตอไปน

1) รสกไรอารมณ เฉยชา ไมสนใจสงแวดลอม 2) การตระหนกรตอสงแวดลอมรอบตวลดลง (งนงง) 3) รสกเหมอนไมอยกบความเปนจรง (Derealization) 4) ไมใชตวของตวเอง (Depersonalization) 5) หลงลมเหตการณหรอเรองราวของตนเองทเกยวของกบเหตการณ

(Dissociative amnesia) 4. มความรสกเหมอนยงก าลงเผชญหรอตกอยในเหตการณนนอยซ าแลวซ าอก เกด

ความคด ความฝน มโนภาพของเหตการณ ภาพลวงตา ซงท าใหทกขใจ 5. หลกเลยงสงทจะไปกระตนหรอสงเราทเกยวของกบเหตการณนน ไดแก ความคด

ความรสก ผคน บทสนทนา สถานท และการกระท าตางๆ ทจะท าใหเกดความทกข เมอนกถงเหตการณนนขนมา

6. มความวตกกงวลและตนตระหนกไดงายหรอเพมมากขน เชน การนอนแปรปรวน หลบยาก เฝาแตระแวดระวง สะดงตกใจงาย หงดหงด กระสบกระสาย สมาธลดลง เปนตน

7. มความทกขใจ หรอบกพรองผดปกต ในดาน การประกอบอาชพการงาน การสงคม หรอการท าหนาททส าคญอนๆ

8. ความผดปกตจะเกดขน ภายใน 4 สปดาห หลงเหตการณ 9. อาการจะเปนอยระหวาง 2 วน ถง 4 สปดาห

Page 8: Anxiety Disorders Panic disorder, Phobia disorder, Obsessive … · 2015-09-04 · Disorders, Acute Stress Disorders, Post Traumatic Stress Disorders, Generalized Anxiety Disorders)

วทยาลยพยาบาลและสขภาพ NUR3233 การพยาบาลสขภาพจตและจตเวชI มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา

ผชวยศาสตราจารยนภวลย กมพลาศร

8

5. Post Traumatic Stress Disorders (PTSD) เกดขนเมอตองเผชญกบภยอนตราย เชนเดยวกบ Acute Stress Disorders โดยมอาการ

บงชดงน 1. เผชญกบเหตการณทกระทบกระเทอนจตใจ ทเกยวของกบการถกคกคามตอชวต

ความตาย หรอบาดเจบสาหส ทเกดขนกบตนเองหรอคนอน หรอเผชญกบเหตการณทตนเองหรอผ อนไดรบบาดเจบสาหส (เหมอน ASD)

2. เกดปฏกรยาตอเหตการณทเผชญ ดวยความหวาดกลวเสยขวญ รสกหมดหนทางทจะชวยได หรอกลวมาก (เหมอน ASD) แตในเดกจะแสดงพฤตกรรมกระวนกระวายไมอยนง หรอสบสน

3. มปฏกรยาทงงงนไรความรสก ประกอบดวย 1) อารมณมขอบเขตจ ากด ไมสามารถทจะรกหรอตดความสมพนธกบใคร 2) ไมมความคาดหวงในอนาคต 3) ไมสามารถทจะระลกนกถงประเดนตางๆในเหตการณนนๆได

4. มความรสกเหมอนยงก าลงเผชญหรอตกอยในเหตการณนนอยซ าแลวซ าอก เกดความคด ความฝน มโนภาพของเหตการณ ภาพลวงตา ซงท าใหทกขใจ (เหมอน ASD) และเพมอาการประสาทหลอน (Hallucination) ในเดกจะมการเลนซ าๆ โดยมบางสวนของเหตการณออกมาในการเลน

5. หลกเลยงสงทจะไปกระตนหรอสงเราทเกยวของกบเหตการณนน (เหมอน ASD) และเพม

1) ความสนใจหรอการมสวนรวมในกจกรรมลดลง 2) หางเหนและขาดความสมพนธสนทสนมกบผ อน

6. มความวตกกงวลและตนตระหนกไดงายหรอเพมมากขน (เหมอน ASD) และเพม ระเบดอารมณโกรธออกมาอยางรนแรง

7. มความทกขใจ หรอบกพรองผดปกต ในดาน การประกอบอาชพการงาน การสงคม หรอการท าหนาททส าคญอนๆ (เหมอน ASD)

8. ความผดปกตจะเกดขน ภายใน 6 เดอน หลงเหตการณ หรออยางชา 6 เดอนขนไป 9. อาการ ถาเปน Acute จะเปนอยระหวาง 1 ถง 3 เดอน ถาเปน Chronic จะเปนอย

นานกวา 3 เดอนขนไป

Page 9: Anxiety Disorders Panic disorder, Phobia disorder, Obsessive … · 2015-09-04 · Disorders, Acute Stress Disorders, Post Traumatic Stress Disorders, Generalized Anxiety Disorders)

วทยาลยพยาบาลและสขภาพ NUR3233 การพยาบาลสขภาพจตและจตเวชI มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา

ผชวยศาสตราจารยนภวลย กมพลาศร

9

6. Generalized Anxiety Disorder (GAD) เปนความวตกกงวลมากผดปกต ซงมอาการบงชดงน 1. มความวตกกงวลหรอกงวลใจเปนอยางมาก เกดขน 6 เดอนขนไป 2. ไมสามารถทจะควบคมความกงวลใจนนได 3. ความวตกกงวลหรอความกงวลใจ มความสมพนธกบอาการแสดงตอไปน 3 อยางขน

ไป 1) กระสบกระสาย 2) ออนเพลย ไมมเรยวแรง 3) ใจลอย ยากทจะรวบรวมสมาธ 4) หงดหงด 5) กลามเนอตงตว 6) การนอนแปรปรวนไป เชน นอนหลบยาก หลบๆตนๆ หลบไมสนท เปนตน

4. ความวตกกงวล หรอความกงวลใจ หรอ อาการทแสดงออกมาทางรางกาย เปนสาเหตทท าใหเกดความบกพรองทางสงคม อาชพการงาน หรอการท าหนาททส าคญอนๆในชวต

4.2 Adjustment Disorders

ไมจดอยในกลมของAnxiety Disorders เพราะแตกตางจาก ASD และ PTSD โดยทอาการไมรนแรงเทา แตอยางไรกตามจะมอาการรนแรงกวาปฏกรยาของความเครยดปกตทวไปหรอรนแรงกวาปฏกรยาของภาวะสญเสย (Grief) ความหมายของ Adjustment Disorders

เปนโรคทางจตเวชเนองจากการปรบตว ผ ปวยจะมความผดปกตทางดานจตใจทเกดมาจากสภาพการณทางสงคม ไดแก ปญหาการเจบปวยหรอพการ ปญหาความรกและชวตสมรส การหยารางปญหาครอบครว กบคนในครอบครว งานบาน ปญหาการงานอาชพ เศรษฐกจ เกษยณอาย ปญหาการเรยน และปญหาทางดานกฎหมาย เปนตน อบตการณ(Epidemiology)ของ Adjustment Disorders

โรคนพบไดบอย พบวารอยละ 5 – 20 ของผ ปวยจตเวชทเปนผ ปวยนอก เปนโรคน (สมภพ เรองตระกล, 2542)

Page 10: Anxiety Disorders Panic disorder, Phobia disorder, Obsessive … · 2015-09-04 · Disorders, Acute Stress Disorders, Post Traumatic Stress Disorders, Generalized Anxiety Disorders)

วทยาลยพยาบาลและสขภาพ NUR3233 การพยาบาลสขภาพจตและจตเวชI มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา

ผชวยศาสตราจารยนภวลย กมพลาศร

10

สาเหต(Etiology)ของAdjustment Disorders สาเหตส าคญ คอผ ปวยมปญหาทางดานจตใจ ผ ปวยแตละคนจะมความออนแอแอบแฝง

อย ท าใหโอกาสของการเปนโรคและความรนแรงไมเทากน ขนกบปจจย ดงน 1) ประสบการณของชวต 2) ความสามารถเฉพาะตว 3) อปนสย และ 4) วธแกปญหา และในผ ปวยเดกและวยรน พบวาเดกทเปนโรคเรอรงมความเสยงทจะปรบตวผดปกต (สมภพ เรองตระกล, 2542) อาการและอาการแสดงของ Adjustment Disorders

มอาการบงชดงน 1. มอาการทางอารมณหรอพฤตกรรม ทตอบสนองตอเหตการณหนง หรอมากวา แลว

ท าใหเกดความเครยดภายใน 3 เดอน หลงจากเรมตนเหตการณ 2. อาการทางอารมณหรอพฤตกรรมนน มความส าคญทางการแพทย โดยมขอใดขอหนง

ตอไปน 1) รสกทกขทรมานอยางมากเกนกวาทควรจะเกดขนจากเหตการณนนๆ 2) กจกรรมทางดานสงคม การงาน หรอการศกษา บกพรองลงอยางชดเจน

3. อาการไมใชปฏกรยาจากการสญเสยทวไป 4. เมอเหตการณสนสดลง อาการจะคงอยตอไปอก ไมนานกวา 6 เดอน ถาอาการความผดปกต คงอยนานกวา 6 เดอนเปนการตอบสนองตอเหตการณเครยดเรอรง

ชนดของโรคในกลมของ Adjustment Disorders

ชนดยอยของ Adjustment Disorders แบงยอยตามอาการทแสดงออกมา ไดแก 1. รวมกบอารมณเศรา(With depressed mood) ผ ปวยจะมอารมณเศรา หรอสนหวง 2. รวมกบความวตกกงวล(With Anxiety) ผ ปวยจะรสกกงวล ตนเตน ไมอยนง หรอใน

เดกจะมความกลวการพลดพรากจากคนเลยงด 3. รวมกบอารมณผสมทงวตกกงวลและอารมณเศรา(With Mixed Anxiety and

depressed mood) 4. รวมกบความประพฤตผดปกต(With Disturbance of Conduct) ผ ปวยจะม

พฤตกรรมละเมดสทธของผ อน ฝาฝนกฎเกณฑของสงคม เชน ชกตอย ท าลายของสาธารณะ หนโรงเรยน

Page 11: Anxiety Disorders Panic disorder, Phobia disorder, Obsessive … · 2015-09-04 · Disorders, Acute Stress Disorders, Post Traumatic Stress Disorders, Generalized Anxiety Disorders)

วทยาลยพยาบาลและสขภาพ NUR3233 การพยาบาลสขภาพจตและจตเวชI มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา

ผชวยศาสตราจารยนภวลย กมพลาศร

11

5. รวมกบอาการผสมทงอารมณและความประพฤตผดปกต (With Mixed Disturbance of Emotions and Conduct) โดยทผ ปวยมทงอารมณเศรา ความวตกกงวล และความประพฤตผดปกต

4.3 Somatoform Disorders ความหมายของ Somatoform Disorders

เปนการเจบปวยทมอาการแสดงออกมาทางรางกาย โดยตรวจไมพบสาเหตทางดานรางกาย หรอพยาธสภาพ แตพบวามความเกยวของสมพนธกบปญหาหรอความขดแยงทางดานจตใจ อบตการณ(Epidemiology)ของ Somatoform Disorders จ านวนการเกดโรคไมมตวเลขยนยนไดแนชด เพราะผ ปวย Somatoform Disorders สวนใหญมกจะไปหาแพทยทางฝายกาย และกจะไปขอรบการตรวจรกษาซ าแลวซ าอก แมจะไดรบผลการตรวจและค ายนยนจากแพทยแลววาไมพบสาเหตทางดานรางกาย ผ ปวยจะไมคอยมาตรวจทางจตเวชหรอมาพบจตแพทย แตอยางไรกตามจากรายงานการวจยแสดงวา ครงหนงของผ ทไปขอรบการตรวจรกษาทางกายมปญหาทางจตใจ (Varcarolis and Halter,2010) และโรคในกลมของ Somatoform Disorders พบวา Somatization Disorder พบรอยละ0.2 - 2 ของประชากรทวไป และ Hypochondriasis พบประมาณรอยละ 4 - 9 ของประชากรทไปขอรบการตรวจรกษาทางกาย (Videbeck,2006) สาเหต (Etiology) ของ Somatoform Disorders จากการศกษาวจยในปจจบนพบวา พนธกรรม พฒนาการการเรยนร บคลกภาพ และปจจยทางสงคมวฒนธรรม เปนสาเหตน า สาเหตกระตน และท าใหเกด Somatoform Disorders (Keltner et al,2011) นอกจากนความผดปกตของโครงสรางของสมอง หรอการท างานของสารสอประสาทท าใหการตความสภาพทางกายผดไป เชน มลมในล าไสเลกนอย สมองเขาใจผดวามการบาดเจบในชองทอง (Varcarolis and Halter,2010)

ชนดของโรคในกลมของ Somatoform Disorders

Somatoform Disorders จ าแนกออกเปน 1. Somatization Disorder

Page 12: Anxiety Disorders Panic disorder, Phobia disorder, Obsessive … · 2015-09-04 · Disorders, Acute Stress Disorders, Post Traumatic Stress Disorders, Generalized Anxiety Disorders)

วทยาลยพยาบาลและสขภาพ NUR3233 การพยาบาลสขภาพจตและจตเวชI มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา

ผชวยศาสตราจารยนภวลย กมพลาศร

12

2. Conversion Disorder 3. Pain Disorder 4. Hypochondriasis 5. Body Dysmorphic Disorder

อาการและอาการแสดงของ Somatoform Disorders

ในทนจะกลาวถงเฉพาะ Somatization Disorder, Hypochondriasis และ Conversion Disorder 1. Somatization Disorder

ผ ปวยเรมเปนกอนอาย 30 ป โดยมอาการทางกายหลายๆอยาง เปนซ าๆกนมาเปนเวลาหลายป จนตองแสวงหาการรกษา หรอท าใหเกดความบกพรองในการด าเนนชวตทางสงคม การงานอาชพ และอนๆ

อาการทางกาย ไดแก

1) อาการปวด (Pain) อยางนอย 4 ท เชน ศรษะ ทอง หลง ขอ แขนขา ปวดทองขณะมประจ าเดอน ปวดขณะมเพศสมพนธ ปวดขณะถายปสสาวะ

2) อาการของระบบทางเดนอาหาร (Gastrointestinal symptom) อยางนอย2 อาการ เชน คลนไส แนนทอง อาเจยน ทองเดน

3) อาการทางเพศ (Sexual symptom) อยางนอย 1 อาการ เชน เฉอยชาทางเพศ ประจ าเดอนมาไมสม าเสมอ อวยวะเพศไมแขงตว

4) อาการทคลายโรคทางระบบประสาท (Pseudoneurological symptom) นอย 1 อาการ เชน การทรงตวเสย แขนขาไมมแรง หรอเปนอมพาต กลนอาหารล าบาก พดไมมเสยง ตามองไมเหน หหนวก ชก เปนตน

2. Hypochondriasis

อาการบงช ไดแก 1) ผ ปวยหมกมนครนคดวาตนเปนโรคทางกายทรายแรง 2) เมอไดรบการตรวจและยนยนจากแพทยแลววาไมพบโรคทผ ปวยกงวล แตผ ปวยก

ยงคงหมกมนครนคดหรอกงวลอย 3) ความหมกมนครนคดทกงวลใจนน ไมรนแรงถงขนอาการหลงผด และผ ปวยอาจ

ยอมรบไดวากงวลมากไป

Page 13: Anxiety Disorders Panic disorder, Phobia disorder, Obsessive … · 2015-09-04 · Disorders, Acute Stress Disorders, Post Traumatic Stress Disorders, Generalized Anxiety Disorders)

วทยาลยพยาบาลและสขภาพ NUR3233 การพยาบาลสขภาพจตและจตเวชI มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา

ผชวยศาสตราจารยนภวลย กมพลาศร

13

4) ความหมกมนครนคดท าใหผ ปวยเกดความทกข หรอท าใหเกดความบกพรองในการด าเนนชวตทางสงคม การงานอาชพ และทส าคญอนๆ

5) อาการเปนนานอยางนอย 6 เดอน 3. Conversion Disorder

พบไดบอยในกลม Somatization Disorders และพบมากในผหญง โดยเฉพาะแมบาน ผ มฐานะทางเศรษฐกจและสงคมต า การศกษานอย สงคมชนบท และผ เคยมประสบการณเหนคนเจบปวยในลกษณะทเปนเชนนมากอน (Varcarolis and Halter,2010)

ลกษณะของ Conversion Disorder สรปไดดงน 1) มความผดปกตทางระบบประสาท (Neurological disorder) ตงแตหนงอาการขน

ไป เปนการเจบปวยทางกาย (Medical condition) ทเกดขนในระบบการเคลอนไหวหรอการรบร (Voluntary motor or sensory function) เชน ตาบอด (Blindness) หหนวก (Deafness) อมพาต (Paralysis) หรอชก (Seizures)

2) อาการหรอความผดปกตทางกายสมพนธกบปจจยทางดานจตใจ เพราะเนองมาจากความเครยดทางจตใจ

3) ไมไดเปนการแกลงท า (Malingering) หรอจงใจใหเกดอาการ (Factitious disorder) และเปนผลมาจากวฒนธรรม (Cultural sanction)

4) ไมใชการเจบปวยทางกายหรอเปนผลจากการใชสารเสพตด 5) สาเหตของความผดปกตเนองมาจากภาวะทางสงคมหรอการงาน

การบ าบดรกษาผทมความวตกกงวลและความเครยดผดปกต

1. การรกษาดวยยา (Psychopharmacology) ใชเพอลดอาการของโรค ซงไปขดขวางการด าเนนชวตประจ าวน ทส าคญม 2

กลม ไดแก 1) Antidepressants เพอลดอารมณเศรา ในรายทมอารมณเศรารวมดวย

นอกจากนยาในกลมนยงชวยใหอาการนอนไมหลบ เบออาหาร ไมสบายใจลดลงดวย

2) Antianxiety drugs เพอลดความวตกกงวล ซงเมอความวตกกงวลแลว ผ ปวยจะสามารถมองเหนปญหาและพรอมทจะรวมมอกนแกปญหาในการบ าบดรกษาอนๆตอไป

Page 14: Anxiety Disorders Panic disorder, Phobia disorder, Obsessive … · 2015-09-04 · Disorders, Acute Stress Disorders, Post Traumatic Stress Disorders, Generalized Anxiety Disorders)

วทยาลยพยาบาลและสขภาพ NUR3233 การพยาบาลสขภาพจตและจตเวชI มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา

ผชวยศาสตราจารยนภวลย กมพลาศร

14

2. การรกษาดวยสงแวดลอม (Milieu therapy) สงแวดลอมทปลอดภยทงรางกายและจตใจจะชวยใหลดความวตกกงวลลง การ

จดกจกรรมในแตละวนจะชวยใหผ ปวยไดมโอกาสระบายอารมณ และความวตกกงวลออกมา รวมทงไดมสมพนธภาพทดกบผ อน 3. จตบ าบด (Psychotherapy)

เปนการชวยใหผ ปวยตระหนกรตนเองและปญหาของเขา ไดมโอกาสระบายความรสกดานไมด คนหาขอดของตวเอง สามารถหาทางแกไขปญหาและปรบปรงตนเอง 4. พฤตกรรมบ าบด (Behavior therapy)

เปนการน าทฤษฎการเรยนร มาใชลดความวตกกงวล และพยายามเลกพฤตกรรมทไมเหมาะสม ซงกระท าไดหลายรปแบบ เชน Systemic desensitization, Relaxation, Modeling และ Thought stopping 5. Cognitive Behavioral therapy

เปนการมงใหผ ปวยเขาใจอาการและเรยนรทจะแสดงความคดและความรสกเกยวกบพฤตกรรมทเกดขนในชวตประจ าวน โดยผบ าบดและผ ปวยรวมกนคนหาอาการ สาเหตการเกดอาการ และวางแผนใชวธตางๆทจะปรบเปลยนทง พฤตกรรมและการรคด

กระบวนการพยาบาลผทมความวตกกงวลและความเครยดผดปกต การประเมนภาวะสขภาพ การประเมนโดยพฒนาตามแบบประเมน 11 แบบแผน ของ Gordon ดงน

1. แบบแผนการรบรสขภาพและการดแลสขภาพ (Health perception-health management pattern) สวนมากผ ปวยทมความวตกกงวลและความเครยดผดปกต มกรถงความผดปกตของตนเอง และตองการการชวยเหลอรกษา แตสวนใหญผ ปวยมกมอาการทางดานรางกาย โดยเฉพาะ Somatization Disorders และ Hypochondriasis จะเชอวาตนเองเจบปวยทางกาย จงแสวงหาการรกษาทไมถกตอง

2. แบบแผนโภชนาการและการเผาผลาญสารอาหาร (Nutritional-metabolic pattern) ในรายทมปญหาในระบบทางเดนอาหาร เชน ทองอด ทองเฟอ หรอความเครยดท าใหเบออาหาร ท าใหผ ปวยรบประทานอาหารไมได มโอกาสไดรบสารอาหารไมเพยงพอได แตบางรายเมอเครยดมากจะกนมาก ท าใหมน าหนกเกน ดงนนตองประเมนปรมาณอาหารทผ ปวยไดรบในแตละวน

3. แบบแผนการขบถาย (Elimination pattern) ควรประเมนการเปลยนแปลงของแบบแผนการขบถาย ซงสามารถพบไดทง ทองเสย ทองผก ปสสาวะบอย เหงอออกมาก

Page 15: Anxiety Disorders Panic disorder, Phobia disorder, Obsessive … · 2015-09-04 · Disorders, Acute Stress Disorders, Post Traumatic Stress Disorders, Generalized Anxiety Disorders)

วทยาลยพยาบาลและสขภาพ NUR3233 การพยาบาลสขภาพจตและจตเวชI มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา

ผชวยศาสตราจารยนภวลย กมพลาศร

15

4. แบบแผนการท ากจกรรมและการออกก าลงกาย (Activity-exercise pattern) การท ากจกรรมหรอกจวตรประจ าวนสวนใหญผ ปวยจะบกพรองไมมากนก นอกจากในรายทมอาการทางกายรนแรง หรอ มอาการทคลายโรคทางระบบประสาท

5. แบบแผนการพกผอนและการนอนหลบ (Sleep-rest pattern) ความวตกกงวลและความเครยดผดปกต มกจะมผลตอแบบแผนการพกผอนและการนอนหลบ จงตองประเมนทงจ านวนทผ ปวยนอนไดในแตละวน และลกษณะหรอคณภาพของการการนอน เชน หลบยาก หลบๆตนๆ ตนกลางดก รสกวานอนไมพอ งวงมากตอนกลาง นอนละเมอและวนฝนราย เปนตน รวมทงการประเมนสงทผ ปวยใชชวยใหหลบ เชน ยานอนหลบ ยากลอมประสาท ตลอดจนกจวตรกอนนอน เปนตน

6. แบบแผนการรคดและการรบร (Cognitive-perceptual pattern) ในผ ปวยทเชอวาตนเจบปวยทางกาย จะมการรจกตนไมตรงตามความเปนจรง ท าใหการตดสนใจไมเหมาะสม และในผ ปวย Adjustment Disorders มปญหาของการตดสนใจ การคดของผ ปวยสวนใหญปกต นอกจากผ ปวย Obsessive Compulsive Disorders ทมการย าคด และ Somatoform Disorders บางรายทคดวารปรางหนาตาของตนเองผดปกตไป สวนสมาธจะเสยเมอความวตกกงวลสง การรบรสวนใหญปกต ยกเวนจะมประสาทหลอนไดในผ ปวยPTSD ส าหรบความจ าจะม Dissociative amnesia ไดในผ ปวย ASD

7. แบบแผนการรบรตนเอง อตมโนทศน และสภาพอารมณ (Self perception - self concept – emotional status pattern) สวนใหญคดวาตนเปนคนไมมคณคา ขาดความสามารถ ขาดความเชอมนในตนเอง สวนอารมณม วตกกงวล เศรา โกรธ หงดหงด

8. แบบแผนบทบาทและสมพนธภาพ (Role-relationship pattern) เมอมความวตกกงวลและความเครยดผดปกต จะสงผลตอการท าหนาทตามบทบาท และสมพนธภาพกบบคคลอน

9. แบบแผนทางเพศและการเจรญพนธ (Sexuality-reproductive pattern) ผ ปวย Somatization Disorders มอาการทางเพศและการเจรญพนธได เชน ปวดประจ าเดอน ปวดขณะมเพศสมพนธ เฉอยชาทางเพศ ประจ าเดอนมาไมสม าเสมอ อวยวะเพศไมแขงตว ฯลฯ

10. แบบแผนความเครยด ความทนตอความเครยด และการจดการกบความเครยด(Coping-stress-tolerance pattern) ผ ปวยทมความวตกกงวลและความเครยดผดปกตทกราย มการจดการกบความเครยดหรอการแกปญหาไมเหมาะสม การปรบตวบกพรอง และผ ปวยหลายรายอยากตายหรอมความคดจะฆาตวตาย

Page 16: Anxiety Disorders Panic disorder, Phobia disorder, Obsessive … · 2015-09-04 · Disorders, Acute Stress Disorders, Post Traumatic Stress Disorders, Generalized Anxiety Disorders)

วทยาลยพยาบาลและสขภาพ NUR3233 การพยาบาลสขภาพจตและจตเวชI มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา

ผชวยศาสตราจารยนภวลย กมพลาศร

16

11. แบบแผนคณคา ความเชอ และสขภาวะทางจตวญญาณ(Value-belief-spiritual pattern) ผ ปวยทกรายจะมความทกขในการด าเนนชวต สวนรายละเอยดควรพจารณาในแตละรายไป ขอวนจฉยทางการพยาบาล

ขอวนจฉยทางการพยาบาลตามNANDA Nursing Diagnoses ทพบไดในผ ปวยทมความวตกกงวลและความเครยดผดปกต ไดแก

- Ineffective health maintenance การดแลสขภาพไมมประสทธภาพ - Imbalanced nutrition: less than body requirement การไดรบสารอาหารไม

สมดล โดยไมเพยงพอตอความตองการของรางกาย

- Imbalanced nutrition: more than body requirement การไดรบสารอาหารไมสมดล โดยเกนความตองการของรางกาย

- Risk for imbalanced fluid volume เสยงตอความไมสมดลของน าในรางกาย

- Diarrhea ทองเสย - Self-care deficit การดแลตนเองในการปฏบตกจวตรประจ าบกพรอง

- Insomnia นอนไมหลบ - Disturbed sleep pattern แบบแผนการนอนหลบเปลยนแปลง

- Impaired memory ความจ าบกพรอง - Attention-concentration deficit ไมมสมาธ

- Anxiety วตกกงวล - Panic วตกกงวลอยางรนแรง

- Situational low self-esteem การนบถอคณคาในตนเองต า

- Ineffective role performance การท าหนาทตามบทบาทไมมประสทธภาพ - Impaired social interaction การมปฏสมพนธทางสงคมบกพรอง

- Ineffective coping การเผชญปญหาไมมประสทธภาพ - Impaired adjustment การปรบตวบกพรอง

- Risk for self-directed violence เสยงตอการท ารายตนเอง - Spiritual distress การมความทกขทางจตวญญาณ

ฯลฯ

Page 17: Anxiety Disorders Panic disorder, Phobia disorder, Obsessive … · 2015-09-04 · Disorders, Acute Stress Disorders, Post Traumatic Stress Disorders, Generalized Anxiety Disorders)

วทยาลยพยาบาลและสขภาพ NUR3233 การพยาบาลสขภาพจตและจตเวชI มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา

ผชวยศาสตราจารยนภวลย กมพลาศร

17

การวางแผนทางการพยาบาล (Nursing Care Plan)

สงทตองพจารณาในการวางแผนการพยาบาล จะขนอยกบภาวะการเจบปวยของผ ปวยแตละคน โดยเปนล าดบขนตอนในการเขยนแผนการพยาบาล ดงน

1. จดล าดบความส าคญของปญหาทางการพยาบาล เชน ผ ปวยบางรายมอาการทางกาย ไดแก Hyperventilation, Diarrhea, เปนลม

ฯลฯ กจะตองพจารณาปญหาเหลานเปนปญหาล าดบแรกของผ ปวยรายนนๆ เปนตน 2. ระบขอมลสนบสนนการเกดปญหาใหชดเจนทง objective data และ subjective

data เชน Objective data : เดนวนไปมาอยางไรจดหมาย เหงอออกมาก ตวสน กลนอาหารล าบาก Subjective data : ผ ปวยบอกวา “เมอคนฉนฝนราย” ผ ปวยบน “ปวดเจบในทอง” ผ ปวยบอกวา “ฉนตองเปนมะเรงแนๆ ”

3. ระบวาขอวนจฉยทางการพยาบาลนนสมพนธกบอะไรบาง ซงการก าหนดความสมพนธนนตองท าตงแตในขนตอนของการวนจฉยแลว แตมาเขยนระบใหชดเจนลงในแผนการพยาบาล เชน

- Ineffective health maintenance related to Ineffective coping การดแลสขภาพไมมประสทธภาพ เนองจากการเผชญปญหาไมมประสทธภาพ

- Anxiety related to unconscious conflict วตกกงวล เนองจากความขดแยงในใจ

- Panic related to perceive threat to health status วตกกงวลอยางรนแรง เนองจากรบรวาภาวะสขภาพของตนเผชญกบสถานการณคกคาม

- Situational Low Self-Esteem related to functional impairment การนบถอคณคาในตนเองต า เนองจากการท าหนาทบกพรอง

Page 18: Anxiety Disorders Panic disorder, Phobia disorder, Obsessive … · 2015-09-04 · Disorders, Acute Stress Disorders, Post Traumatic Stress Disorders, Generalized Anxiety Disorders)

วทยาลยพยาบาลและสขภาพ NUR3233 การพยาบาลสขภาพจตและจตเวชI มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา

ผชวยศาสตราจารยนภวลย กมพลาศร

18

- Ineffective coping related to inadequate problem solving การเผชญปญหาไมมประสทธภาพ เนองจากการแกปญหาไมเหมาะสม ฯลฯ

4. วางเปาหมายใหสอดคลองกบปญหา เชน

- ดแลสขภาพไดอยางมประสทธภาพ และรบรการเจบปวยของตนเองไดถกตอง

- ความวตกกงวลลดลง และจดการกบความขดแยงในใจได - เหนคณคาและยอมรบนบถอในตนเอง และดแลชวยตนเองได

ฯลฯ 5. ก าหนดกจกรรมการพยาบาล

การปฏบตทางการพยาบาล (Nursing Intervention)

กจกรรมการพยาบาลทส าคญ ส าหรบผ ปวยในกลมทมความวตกกงวลและความเครยดผดปกต มดงน การพยาบาลผปวยทมความวตกกงวลอยางรนแรง หรอ Panic

1. สรางสมพนธภาพดวยทาททสงบ ใหผ ปวยเชอมน ไววางใจ และรสกปลอดภย 2. จดสงแวดลอมใหสงบ เรยบรอย และมความพรอมทจะชวยเหลอ

3. ใชค าพดกระชบ งายๆ ชดเจน และอาจตองพดซ าๆ ดวยน าเสยงทนมนวล 4. สงเสรมใหผ ปวยรบรความเปนจรง เชน เขาก าลงอยกบพยาบาล อยทโรงพยาบาล เปนตน

5. พยายามใหผ ปวยไดพดระบายความรสก และฟงอยางตงใจ

6. ดแลความตองการทางดานรางกายและความปลอดภย 7. จ ากดพฤตกรรมผ ปวยในกรณทจะเปนอนตรายตอตวเขาและผ อน

8. ใหผ ปวยไดระบายออกดวยกจกรรมทสรางสรรค เชน กายบรหาร เดน ชกลกบอล เปนตน 9. เมอผ ปวยสงบลงแลวดแลใหอาหารและสารน าใหเพยงพอกบความตองการของรางกาย

10. ดแลใหผ ปวยไดรบยา ถาการชวยเหลออนๆไมไดผล การพยาบาลเพอลดความวตกกงวล

1. สรางสมพนธภาพใหผ ปวยเชอมน และไววางใจ

2. จดสงแวดลอมใหสงบเงยบเพอลดสงกระตนทจะไปเพมความวตกกงวล

Page 19: Anxiety Disorders Panic disorder, Phobia disorder, Obsessive … · 2015-09-04 · Disorders, Acute Stress Disorders, Post Traumatic Stress Disorders, Generalized Anxiety Disorders)

วทยาลยพยาบาลและสขภาพ NUR3233 การพยาบาลสขภาพจตและจตเวชI มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา

ผชวยศาสตราจารยนภวลย กมพลาศร

19

3. ใหผ ปวยหาใหไดวาเขามความรสกอะไรอย และรสกอยางไร

4. สงเสรมใหผ ปวยพดหรอบรรยายความรสกของเขา

5. ชวยผ ปวยคนหาสาเหตของการเกดความรสกนน

6. พยาบาลรบฟงผ ปวยอยางตงใจ 7. ถามผ ปวยถงความรสกอยากตาย หรอแผนทจะท ารายตนเอง

8. สงเสรมใหผ ปวยวางแผนเลอกพฤตกรรม หรอกจกรรมทเหมาะสม ซงจะชวยผอนคลาย หรอท าใหเกดความสบายใจ

การพยาบาลเพอชวยใหผปวยแกปญหาได

1. สรางสมพนธภาพใหผ ปวยเชอมน ไววางใจ และยอมรบพยาบาลวาเปนทปรกษาแกเขาได 2. พดคยกบผ ปวยถงกลไกการแกปญหาทผ ปวยใชอยในปจจบนและทผานๆมา

3. ใหผ ปวยประเมนสงทท าใหเกดความเครยด เพอคนหาและท าความเขาใจปญหาหรอความขดแยงในใจ

4. ใหผ ปวยพจารณาเลอกวธแกปญหาหรอการแสดงพฤตกรรมหลายๆแบบ

5. สงเสรมใหผ ปวยทดลองใชพฤตกรรมการปรบตวใหมๆ โดยการลองท า หรอแสดงบทบาทสมมต (role play)

6. แนะน าการฝกทกษะคลายเครยด การพยาบาลผปวยย าคดย าท า

1. สรางสมพนธภาพใหผ ปวยเชอมน และไววางใจ 2. ดแลใหผ ปวยไดรบการตอบสนองทางดานรางกายอยางเหมาะสม

3. ใหเวลาผ ปวยส าหรบการท ากจกรรมทเขาย าท า ไมต าหน หรอหามปรามทนททนใด

4. อธบายกจวตร กฎระเบยบหรอการเปลยนแปลงทมภายในหอผ ปวย 5. แสดงความเขาอกเขาใจและรถงความตองการทจะตองท ากจกรรมซ าๆของเขา

6. ชวยผ ปวยในการเชอมโยงพฤตกรรมกบความรสก 7. สงเสรมใหผ ปวยไดท ากจกรรม เลนเกมส หรอท างาน เพอดงความสนใจ ความคดและการ

กระท าของผ ปวยใหมงไปทเรองอนๆบาง

8. น าวธการของพฤตกรรมบ าบดมาใชในการปรบพฤตกรรม

Page 20: Anxiety Disorders Panic disorder, Phobia disorder, Obsessive … · 2015-09-04 · Disorders, Acute Stress Disorders, Post Traumatic Stress Disorders, Generalized Anxiety Disorders)

วทยาลยพยาบาลและสขภาพ NUR3233 การพยาบาลสขภาพจตและจตเวชI มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา

ผชวยศาสตราจารยนภวลย กมพลาศร

20

9. ใหแรงเสรมและยอมรบพฤตกรรมทเหมาะสมของผ ปวย เพอใหผ ปวยเกดความภมใจและเหนคณคาในตนเอง

การพยาบาลผปวยASD และ PTSD

1. สรางสมพนธภาพ แนะน าตวดวยทาททสงบ มนคง ใหผ ปวยรสกไววางใจ และปลอดภย 2. จดสงแวดลอมใหสงบ เรยบรอย และดปลอดภย โดยเฉพาะถาผ ปวยมอาการผวา

หวาดกลว ตนตกใจเหมอนยงอยในเหตการณทถกคกคาม

3. แสดงความเขาอกเขาใจ และยอมรบพฤตกรรมการแสดงออกของผ ปวย 4. ใหความมนใจแกผ ปวยวา ความรสกและพฤตกรรมการแสดงออกของเขา เปนปฏกรยาท

เกดขนไดเหมอนๆกนกบทกคนทตองเผชญเหตการณนนๆ

5. ชวยผ ปวยใหยอมรบถงความเกยวพนกนระหวางเหตการณรายทเขาเผชญกบความรสก พฤตกรรมและปญหาของเขาในปจจบน

6. ใหผ ปวยประเมนพฤตกรรมทผานมาในแงของการกระทบกระเทอนจตใจ ไมใชในแงของความถกตองดงาม

7. กระตนใหผ ปวยกลาระบายความรสกออกมาเปนค าพดไดดวยความรสกทปลอดภย โดยเฉพาะความรสกโกรธ

8. สงเสรมใหผ ปวยหาวธแกปญหาขนมาหลายๆอยาง เชน การออกกายบรหาร การใชเทคนคการผอนคลาย การหาวธชวยใหหลบ เปนตน

9. เปดโอกาสใหผ ปวยไดทบทวนความกระทบกระเทอนใจและรายละเอยดของเหตการณ เพอชวยใหผ ปวยไดเชอมโยงความรสกและความจ าเขาดวยกน

10. กระตนใหผ ปวยไดสรางสมพนธภาพใหมๆ กบผ อน หรอกลบไปมสมพนธภาพทดกบคนทรจกเดมๆอก เชน บคคลในครอบครว เพอน ผใหบรการในชมชน เปนตน เพอทจะไดมแหลงชวยเหลอสนบสนน

การพยาบาลผปวย Somatoform Disorders

1. สรางสมพนธภาพใหผ ปวยยอมรบพยาบาลทงในดานบคลกภาพ และความรความสามารถ

2. ดแลอาการทางกายโดยตงอยบนขอเทจจรง

Page 21: Anxiety Disorders Panic disorder, Phobia disorder, Obsessive … · 2015-09-04 · Disorders, Acute Stress Disorders, Post Traumatic Stress Disorders, Generalized Anxiety Disorders)

วทยาลยพยาบาลและสขภาพ NUR3233 การพยาบาลสขภาพจตและจตเวชI มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา

ผชวยศาสตราจารยนภวลย กมพลาศร

21

3. ใหผ ปวยบอกความรสก วาเขารสกอยางไร และใหระบายความรสกนนออกมา เพอใหผ ปวยไดระลกรความรสก และความตองการของตนเองมากกวาทจะไปมงอย ทอาการเจบปวยทางรางกาย

4. ชวยผ ปวยใหไดพฒนาวธการทเหมาะสมทจะพดระบายความรสกและความตองการของตนเองใหมากขน

5. จ ากดพฤตกรรมของผ ปวย โดยการเฉยเสยเมอเขาบนหรอมงความสนใจไปทอาการทางกาย และใหแรงเสรมทางบวกเมอเขามพฤตกรรมทเหมาะสม

6. ใหการพยาบาลดวยความเสมอตนเสมอปลาย

7. หนเหความสนใจของผ ปวยไปทการเขารวมกจกรรมบ าบด 8. ไมตอกย าหรอต าหนตเตยนเกยวกบปญหา หรอความคบของใจของผ ปวย

การประเมนผล (Evaluation) เปนการเปรยบเทยบสภาวะทางจตของผ ปวยในปจจบนกบเปาหมายทวางไวในแผนการพยาบาล ตวอยางพฤตกรรมเปาหมาย

- ผ ปวยดแลสขอนามยพนฐานในชวตประจ าวนไดโดยไดรบการชวยเหลอหรอมการกระตนเตอนเพยงเลกนอย

- ผ ปวยไมมพฤตกรรมวตกกงวล หรอ พฤตกรรมวตกกงวลลดลง - ผ ปวยแสดงพฤตกรรมการมสมพนธภาพทางสงคมเหมาะสม

- ผ ปวยไมมพฤตกรรมกาวราวรนแรงจะท ารายผ อน - ผ ปวยจดการกบปญหาไดเหมาะสม

- ผ ปวยบอกการด าเนนชวตทเปนสขได

Page 22: Anxiety Disorders Panic disorder, Phobia disorder, Obsessive … · 2015-09-04 · Disorders, Acute Stress Disorders, Post Traumatic Stress Disorders, Generalized Anxiety Disorders)

วทยาลยพยาบาลและสขภาพ NUR3233 การพยาบาลสขภาพจตและจตเวชI มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา

ผชวยศาสตราจารยนภวลย กมพลาศร

22

ตวอยางการเขยนแผนการพยาบาล กรณศกษาไดพฒนาจากCase StudyของKeltner (Keltner, 2011) ดงน

Mrs. J, a 41-year- old secretary for an insurance agency, is admitted to the psychiatric unit. Her husband brought her to the emergency department. Her symptoms were hyperventilation, palpitations, pounding heart, chest pain, and fear of dying. These symptoms occurred unexpectedly while she was cooking. She thought she was having a heart attack. These attacks had happened three times before. The first attack occurred 2 months ago, after which she went to her family physician, who performed electrocardiography and conducted a complete physical examination. All results were negative. After the second attack, Mrs. J took 2 weeks off from work because she was worries about having another attack. After third attack, she decided not to return to work and to quit her job. She was unable to leave the house to go grocery shopping, drive the children to activities, or go out socially with her friends. Her husband stated that he and their three daughters were very concerned about her and had been helping her with daily tasks. After her husband leaves, Mrs. Johnson begins to cry and states that she is letting her family down. They have tried to help her, and she cannot do anything at home; she cannot work or even leave the house because she is so afraid of being unable to control the possibility of another attack. She continues to talk about her husband, she starts to cry and states that she is afraid of losing him. She says, “What am I going to do if he leaves? I can’t support myself and my children alone. I don’t even have a job.”

Page 23: Anxiety Disorders Panic disorder, Phobia disorder, Obsessive … · 2015-09-04 · Disorders, Acute Stress Disorders, Post Traumatic Stress Disorders, Generalized Anxiety Disorders)

NURSING CARE PLAN Student Name …………………………….…………………….. Student No. ………………………………………………… Date……………………. Patient Name …Mrs. J……………………… Age……41…. Dx…Panic disorder c Agoraphobia… HN. ……………..……AN…………………..…

NURSING DIAGNOSIS ………Situational Low Self-Esteem related to functional impairment…………………………………… Assessment (subjective data,

objective data) Goal Expected Outcomes Interventions Rationale Evaluation

subjective data - “What am I going to do if he leaves?” - “I can’t support myself and my children alone.” - “I don’t even have a job.” - She states that she is letting her family down. objective data - She quit her job. - She was unable to leave the house to go grocery shopping - She was unable to drive the

Client will enhance self-esteem through discharge.

- State personal strengths in 24 hrs. - Not blame self in 24 hrs. - Expresses realistic perceptions about self and capabilities in 2 days. - Verbalizes self- confidence in abilities and assert in 3 days -Demonstrates more confidence and

- Approach the client in a clam, non-judgmental manner with open posture and good eye contact.

- Assess the client’s perception of self and abilities during one-to one interactions, and group activities.

- A clam and non-judgmental approach help to promote trust and makes the client feel worthwhile, which tents to increase self-esteem. -Nurse- client interactions and group activities give the nurse diverse opportunities to observe the client’s self-esteem.

- Client demonstrates positive self-esteem.

Page 24: Anxiety Disorders Panic disorder, Phobia disorder, Obsessive … · 2015-09-04 · Disorders, Acute Stress Disorders, Post Traumatic Stress Disorders, Generalized Anxiety Disorders)

วทยาลยพยาบาลและสขภาพ NUR3233 การพยาบาลสขภาพจตและจตเวชI มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา

ผชวยศาสตราจารยนภวลย กมพลาศร

24

Assessment (subjective data, objective data)

Goal Expected Outcomes Interventions Rationale Evaluation

children to activities. - To cry.

assertiveness in self and abilities in 4 days.

- Reinforce the client’s independent behavior in a positive way. - Confirm the client’s ability to solve problems and make decision on his own.

- Reinforcing the client’s independent behavior increase confidence and self-esteem. - Confirming the client’s accomplishments to solving problems and make decision promotes the client’s trust and enhance self-esteem.

Page 25: Anxiety Disorders Panic disorder, Phobia disorder, Obsessive … · 2015-09-04 · Disorders, Acute Stress Disorders, Post Traumatic Stress Disorders, Generalized Anxiety Disorders)

สรป ความวตกกงวลและความเครยดผดปกต เปนความรสกไมสบายใจและมอาการแสดง

ออกมาทงทางดานรางกายและจตใจ ซงจะมผลตอ บคลกภาพ อาชพการงาน และการปฏบตตวทางสงคม สาเหตของโรควตกกงวลและความเครยดผดปกต เชอวาเกดจากปจจยรวมกนทงทางดานชวภาพ จตใจ และสงแวดลอม ผ ปวยสวนใหญคดวาตนมปญหาทางดานรางกายและมกจะไปขอรบการรกษาในโรงพยาบาลฝายกาย ดงนนพยาบาลจงตองมความรความเขาใจเกยวกบความผดปกตทเกดขน สาเหต อาการ การบ าบดรกษา และการใช กระบวนการพยาบาลผ ปวยทมความวตกกงวลและความเครยดผดปกต เพอใหการพยาบาลและชวยเหลอผ ปวยไดอยางถกตองเหมาะสมสอดคลองและตรงตามสาเหตของการเจบปวยอยางแทจรง

Page 26: Anxiety Disorders Panic disorder, Phobia disorder, Obsessive … · 2015-09-04 · Disorders, Acute Stress Disorders, Post Traumatic Stress Disorders, Generalized Anxiety Disorders)

วทยาลยพยาบาลและสขภาพ NUR3233 การพยาบาลสขภาพจตและจตเวชI มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา

ผชวยศาสตราจารยนภวลย กมพลาศร

26

บรรณานกรม

ปราโมทย สคนชย และมาโนช หลอตระกล. (2541). เกณฑการวนจฉยโรคทางจตเวช. กรงเทพฯ : โรงพมพชวนพมพ.

สมภพ เรองตระกล. (2542) ต าราจตเวชศาสตร. พมพครงท6. กรงเทพมหานคร : โรงพมพเรอนแกว.

อ าไพวรรณ พมศรสวสด. (2543) การพยาบาลจตเวชและสขภาพจต. กรงเทพมหานคร : บรษท ธรรมสาร จ ากด.

Gordon, Marjory. (2007) Manual of Nursing Diagnosis. Massachusetts : Jones and Bartlett Publishers.

Fortinash, Katherine M. and Holoday Worret, Payricia A. (2008). Psychiatric Mental Health Nursing.4th edition. St. Louis : Mosby Elsevier.

Keltner, Norman L., Bostrom, Carol E and McGuinness, Teena M. (2011). Psychiatric Nursing. 6th edition. St. Louis: Elsevier.

Schultz, Judith M. and Videbeck, Sheila L. (2013). Psychiatric Mental Health Nursing Care Plans. Philadelphia : Lippincott William & Wilkins.

Stuart, Gail Wiscare and Laraia, Michele T. (2005) Principles and Practice of Psychiatric Nursing. 8thed. St. Louis : Mosby, Inc

Varcarolis, Elizabeth M. (2013). Essentials of Psychiatric Mental Health Nursing : A Communication Approach to Evidence-Based Care. 2nd edition. St. Louis: Elsevier.

Varcarolis, Elizabeth M., and Halter, M.J. (2010). Foundatoin of Psychiatric Mental Health Nursing : A Clinical Approach. 6th edition. St. Louis: Elsevier.

Videbeck, Sheila L. (2011). Psychiatric Mental Health Nursing. 5th edition Philadelphia : Lippincott William & Wilkins.