Antonio Negri’s Political Method: Social Movement …journal.soc.cmu.ac.th/issue_upload/33000...

วธวทยาทางการเมอง Antonio Negri: ขบวนการเคลอนไหวทางสงคม และการปฏวตของ Multitude

Antonio Negri’s Political Method: Social Movement and Revolution of Multitude

เกงกจ กตเรยงลาภ1

Kengkij Kitirianglarp

บทคดยอ

ความคดของจลล เดอเลซ และเฟลกซ กตตาร มอทธพลอยางมากตอ

ขบวนการเคลอนไหวทางสงคมรวมสมยและทฤษฎทางสงคมศาสตรจำานวนมาก

ในปจจบน ในงานไตรภาคของไมเคล ฮารท และอนโตนโอ เนกร ไดรบอทธพลจาก

ความคดแบบเดอเลซเซยน-กตตาเรยนอยางมาก สงผลใหงานเขยนทงหมดในชวง

ปลายศตวรรษท 20 และตนศตวรรษท 21 ของเนกรวางอยบนฐานทางปรชญา

แบบใหมทแตกตางจากมารกซสตกลมอน ขอเสนอหลกของบทความนคอ การเมอง

แบบเอกพจนและขบวนการเคลอนไหวทางสงคมของมลตจดทเนกรพฒนามาจาก

ฐานคดของเดอเลซและกตตารคอ จดยนทางการเมองทตรงกนขามกบการเมองแบบ

อนาธปตยและการเมองอตลกษณ สงทเนกรพยายามทำากคอนำาเอาวธวทยาของ

เดอเลซและกตตารเขามาเสรมกบงานศกษามารกซสตและเลนนนสตของเขาในชวง

กอนหนานน การเคลอนจากเลนนนสตไปสความคดแบบเดอเลซเซยน-กตตาเรยน

ของเนกรจงไมใชการปฏเสธเลนน แตเปนการทำาใหความคดแบบเลนนกลบมามชวต

อกครงดวยบรบทแบบใหมนนคอ “การผลตของการเมองชวอำานาจ”

คำาสำาคญ: ไมเคล ฮารท, อนโตนโอ เนกร, จลล เดอเลซ, เฟลกซ กตตาร, การเมอง

เอกพจน, เลนน

การเมอง-การเคลอนไหวทางวฒนธรรม 15

Abstract

Thoughts of Gilles Deleuze and Felix Guattari have increasingly

influenced contemporary ideas pertaining to social movements and social

theory. The trilogy of Michael Hardt and Antonio Negri, Empire, Multitude and

Commonwealth is a result of Deleuzian-Guattarian impact. All of Negri’s 21st

century works, which are based on Deleuze and Guattari, have differed from

the rest of Marxist theory. In this paper, I argue that politics of multitude, or

so-called singularity politics as proposed by Hardt and Negri, is against identity

politics and anarchist movement. What Negri has done is to introduce politics

as conceptualized by Deleuze and Guattari in order to empower his existing

Marxist-Leninist idea. The methodological move from Leninism to Deleuzian-

Guattarianism is not about denying but reviving Leninism in the new capitalist

context, which is so-called biopolitical production.

Keywords: Michael Hardt, Antonio Negri, Gilles Deleuze, Felix Guattari,

Singularity Politics, Lenin

16 วารสารสงคมศาสตร ปท 27 ฉบบท 1/2558 (มกราคม-มถนายน)

บทนำา

ในงานชนอนๆ2 ผเขยนเสนอวา หากเราตองการทำาความเขาใจงานไตรภาค

ของ Michael Hardt และ Antonio Negri การอานงานเขยนเกยวกบ Lenin

ของ Negri เรอง Factory as Strategy: Thirty-Three Lessons on Lenin (2014)

เปนสงจำาเปน วธวทยาท Hardt และ Negri ใชในการเขยนไตรภาคนนลอกบ

วธวทยาของการวเคราะหการเมองของการปฏวตของ Lenin ในตนศตวรรษท 20

อาจกลาวไดวา Empire (2001) คอหนงสอทวาดวยการอธบายลกษณาการทางสงคม

ของการผลต (determinate social formation) โดยเฉพาะการเรมตนอธบาย

ความเปลยนแปลงของระบบทนนยมและรฐทนนยม โดยเฉพาะการอธบายการกอตว

ขององคประกอบทางชนชนแบบใหมหลงทศวรรษ 1970 สวน Multitude (2004)

กคอ การอรรถาธบายทฤษฎเกยวกบองคประธานของการปฏวต (revolutionary

subject) นนคอ multitude ทหมายถง แรงงานอวตถ (immaterial labour) ซงเปน

พลงทางการผลตทกาวหนาทสด และ Commonwealth (2009) ซงเปนเลมสดทาย

ของไตรภาคกคอ การเคลอนยายสบตอจากทฤษฎวาดวยพฒนาการของระบบ

ทนนยมและทฤษฎวาดวยองคประธานของการปฏวตมาสทฤษฎเกยวกบองคกรปฏวต

และปญหายทธศาสตรและยทธวธ (revolutionary organization) ซงอาจเรยก

เสนทางเดนของงานไตรภาคชดนไดวา “โครงการทางการเมองของคอมมวนสต”

ในสวนนจะพจารณาขอเสนอของ Hardt และ Negri จากหนงสอ

Commonwealth3 เปนหลก โดยชใหเหนอทธพลของทฤษฎสงคมของ Gilles Deleuze

และ Félix Guattari โดยเฉพาะจากงานชด Capitalism and Schizophrenia ซงม

อทธพลตอขอเสนอเรองการปฏวตและยทธศาสตรยทธวธของ Negri บทความน

แบงการนำาเสนอออกเปน 3 สวน คอ (1) ชใหเหนฐานคดทางทฤษฎของ Deleuze

Empire theory of determinate social formation

Multitude theory of revolutionary subject

Commonwealth theory of revolutionary organization


และ Guattari ใน 3 ประเดน คอ ไรโซม (rhizome) การตอตาน (insurrection)

และการปฏวตในระดบโมเลกล (molecular revolution) (2) ขอเสนอเรอง การเมอง

แบบเอกพจน (singularity politics) ซงแตกตางจากการเมองอตลกษณ (identity

politics) ทเปนแนวทางการเมองของขบวนการทางสงคมรปแบบใหม และแตกตาง

จากการเมองแบบอนาธปตย (anarchist politics) และ (3) ขอเสนอเกยวกบภารกจ

ของการเมองของการปฏวตของ multitude ของ Hardt และ Negri ซงผสานวธวทยา

ของ Lenin มาใชในการอานงานของ Deleuze และ Guattari ผลกคอ ขอเสนอวา

ดวยการเมองของการปฏวตแบบใหม

DeleuzeและGuattari:จากการยดอำานาจรฐสการปฏวตในระดบโมเลกล

Hardt4 ชวา ในกระบวนการเคลอนจาก Lenin ไปสการตความใหมตองาน

Grundrisse ของ Marx โดย Negri เขานำาเอางานเขยนชดใหญของ Gilles Deleuze

และ Félix Guattari มาใชเพอตความงานของ Marx โดยเฉพาะในประเดนเกยวกบ

ซบเจค โดย Negri ไดเปลยนจากการมอง “แรงงาน” จาก being ไปส becoming

ซงเปนเรองความปรารถนา (desire) รวมถงการอาน Deleuze ยงเชอมตอ

กบงานของ Baruch Spinoza ดวยทมงเนนการอธบายภววทยาโดยวางอย

บนศกยภาพ (potential) และความปรารถนา (cupiditas) กลาวโดยสรปแลว Negri

ไดนำาเอาภววทยาแบบ Deleuze หรอ Deleuzian ontology มาใชในการอธบายพลง

ในการเปลยนแปลงปฏวตขององคประธานของการปฏวต นนคอ ชนชนแรงงาน

ขอเสนอของ Negri และกลม Post-Autonomia ไดรบอทธพลอยางมาก

จากงานของ Deleuze และ Guattari โดยเฉพาะงานเขยนชด Capitalism

and Schizophrenia ซงประกอบดวยงานเขยน 2 ชน คอ Anti-Oedipus และ

A Thousand Plateaus5 ในสวนนจะนำาเสนอมโนทศนพนฐานของ Deleuze และ

Guattari ใน 3 มโนทศนหลก คอ ไรโซม (rhizome) การตอตาน (insurrection)

และการปฏวตในระดบโมเลกล (molecular revolution) ซงจะเปนฐานคดใหกบ

การทำาความเขาใจทฤษฎการปฏวตของ Negri ตอไป


ไรโซม

Saul Newman6 เสนอวา สำาหรบ Deleuze และ Guattari นยามของรฐ (State)

ไมใชรฐในความหมายทเปนสถาบนทางสงคมการเมอง รฐไมใชกลไกของการกดข

ปราบปรามและกลไกทางอดมการณแบบท Louis Althusser เสนอ แตรฐซงเปน

S ตวใหญ หมายถง “ระบบความคดแบบรฐ” (State-thought) ซงเปนกลไก

ในการบรหารจดการตวตนของมนษย (subjectivity) ทงในแงของความปรารถนา

และการควบคมจดการศกยภาพของมนษยมากกวา ซงกสอดคลองกบการวเคราะห

อำานาจของ Foucault ทมองอำานาจรฐในฐานะทเปนเทคนคของการปกครอง

จดการชวตมากกวาทรฐจะเปนเพยงสถาบนทางการเมอง ระบบคดแบบรฐ

จงกนความกวางไปกวาเรองของสถาบนทางสงคมการเมองทเราเหนอย รฐใน

ความหมายนเปนกระบวนการทำาใหเปนนามธรรมของสงตางๆ (abstraction)

ททำาหนาทกำาหนดหลกการพนฐานทเปนนามธรรมของการปกครองสงคมทงหมด

รฐในทนจงเปนตวกลางและตวเชอมทอยเหนอความสมพนธทเปนรปธรรม

ของมนษย รฐจงประกอบดวยสถาบน เทคนคอำานาจ และกจกรรมทางสงคมตางๆ

ของมนษยทสมาทานระบบวธคดแบบรฐ ระบบคดแบบรฐทเปนนามธรรมจงสามารถ

ปรากฏอยในระบบวธคดหรอชวตประจำาวนของผคน รวมถงปรากฏและดำารงอย

ในความคดตวตนของผคนทถกปกครองดวย ระบบคดแบบรฐจงอาจปรากฏตว

ในรปของกฎของมลคา (law of value) ซงเปนกฎพนฐานของระบบทนนยม ในฐานะ

ทกฎของมลคาเปนหลกการนามธรรมทปกครองและจดการความสมพนธทางสงคม

ในระบบทนนยมไดดวย

ในทน Deleuze และ Guattari เปรยบระบบวธคดแบบรฐหรอรฐกบโอดปส

(Oedipus) และตนไมใหญ (tree) โอดปสคอมโนทศนพนฐานในทฤษฎจตวเคราะห

ของ Sigmund Freud ซงเสนอวา อาการทางจตทงหมดของมนษยและกำาเนดของสงคม

ทงหมดมทมาจากปมปญหาในวยเดกหรอชวงกำาเนดของมนษยในโลกทางสงคม

อาการทางจตดงกลาวจากความขาดพรอง (lack) ทมนษยไมสามารถเตมเตม

ความสมบรณได เพราะความขาดพรองเปนผลของการตอน (castration) คอ

การตดขาดมนษยออกจากโลกธรรมชาตเพอเขาสโลกทางสงคม ความเปนมนษย


ถอกำาเนดขนในโลกทางสงคมผานการตอน ในงานของ Jacques Lacan

ความขาดพรองเปนผลผลตของการเขาเปนสวนหนงของสงคมหรอระเบยบ

ทางสญลกษณ (symbolic order) ทเมอเดกหลดออกจากโลกธรรมชาตเขาสโลก

ของภาษา เดกจะถกพรากอยางถาวรจากความสมบรณในโลกธรรมชาต ภาษาจง

เปนโครงสรางททงสรางเครองมอและสรางความขาดพรองใหกบเดกทแยกมนษย

ออกจากความสมบรณไปพรอมๆ กน เปาหมายหรอความปรารถนาของมนษย

จงเปนความปรารถนาทจะหาวตถมาเตมเตมความขาดพรองดงกลาวของตนเอง

อยตลอดเวลา

การทมนษยผกความปรารถนาของตนเองอยกบความขาดพรองทรอการ

เตมเตมกคอเงอนไขของอาการทางจตทมนษยม ทงทเกดจากการไมสามารถหาวตถ

มาเตมเตมได และจากการทมนษยสญเสยความสามารถทจะมชวตอยในระบบ

ภาษาทจะเปนเครองมอชวยในการเตมเตมความขาด อาการทางจตสำาหรบ Freud

จงเปนอาการทตองรกษา โดยการคนหาวา อะไรคอปมปญหาหรอปมโอดปส

ของคนไข การวเคราะหคนไขของจตวเคราะหจงหมายถงการกลบไปหาความ

ขาดพรองของคนไขในวยเดก พรอมๆ กบรกษาเพอใหคนไขทขาดพรองกลบมา

สมบรณใหมซงเราจะเหนไดจากอดมการณแบบครอบครว ศาสนา และสงคม

การเมองทผปกครองทำาเสมอนเปนพอบญธรรมของเดกกำาพรา ซงความสมพนธ

ระหวางพอกบลกเชนนกเปนความสมพนธทางอำานาจทไมเทาเทยมกน ในทรรศนะ

ของ Deleuze และ Guattari การกลบไปคนหาครอบครวสมบรณตามแบบโอดปส

กคอ ระบบวธคดแบบรฐประเภทหนง7

เชนเดยวกน ใน A Thousand Plateaus Deleuze กบ Guattari หนมาเปรยบ

ระบบวธคดแบบรฐกบตนไมใหญ (arborescent) ซงลกษณะพนฐานของตนไมใหญ

คอ การมรากหลก (principal root) ทลงลกฝงตวลงไปในพนดน ทกสวนของตนไม

จะยดโยงหรอดำารงอยไดดวยรากหลกดงกลาว ในฐานะทรากเปนผหาอาหารใหกบ

สวนอนๆ ของตนไม รากจงเปนกำาเนดอนสมบรณของสวนอนๆ ของตนไม พรอมๆ

กบทรากกเปนตวแทนทงหมดของความเปนตนไม เชนเดยวกบโอดปส ตนไมใหญ

จงเปนสารตถะ (essence) ของสรรพสงทมาจากแหลงกำาเนดอนเปนเอกภาพหนงเดยว


สวนอนๆ ของตนไมจงเปนเพยงภาพสะทอนของรากหลก โดยตวมนเองไมสามารถ

มชวตอยไดหากไมยดกบรากหลก และหากรากหลกตาย สวนอนๆ กตายตามไปดวย

ตนไมใหญจงเปนอปมาของระบบวธคดแบบรฐทรฐคอองคเอกภาพทเปนกำาเนด

ของสรรพสง ทกสรรพสงตองยอนกลบไปอางองตนเองกบรากหลกดงกลาวเสมอ

และทกสงจะปรากฏไดกตอเมอรากหลกอนญาตใหมนปรากฏ

นอกจากน หากมองในแงของระบบสญญะทมองคประกอบสำาคญคอ

การเขารหส (coding) และการถอดรหส (decoding) ระบบวธคดแบบรฐกทำาหนาท

เปนกลไกการบนทก (recording-machine) การเขารหสและการถอดรหสทงหมด

ซงหนาทของรฐกคอ กลไกในการยดจบ (apparatus of capture)8 ตอรหสตางๆ

ทไหลเวยนในระบบการสอสาร รวมถงการเขาไปยดจบรหสสญญะทไรความหมาย

ทถกสรางขนผานการสอสารใหกลบมาอยในระบบระเบยบและโครงสรางของตนไม

ภาษาดวย รฐจงเปนกลไกในการควบคม ยดจบ และสอดสองการสรางรหสและ

การไหลเวยนของรหสตางๆ ในพนททางสงคม เปาหมายกคอ การควบคมการให

ความหมายและการสรางความหมายทงหมด (overcoding) ไมใหสงทไรความหมาย

(non-sense) สามารถปรากฏหรอดำารงอยไดโดยไมถกรบรและใหความหมาย

กลาวโดยสรปแลว ระบบวธคดแบบรฐหรอรฐมลกษณะสำาคญคอ

การอางความเปนตนกำาเนดอนสมบรณ (origin) การเปนตวแทนของสวนอนๆ

ทงหมด (representation) และความเปนเอกภาพ (unity) สงอนๆ เปนเพยง

สวนยอยหรอองคประกอบทขยายหรอสะทอนออกไปจากองคเอกภาพดงกลาว

รปแบบการทำางานของรฐกคอกลไกการควบคมการเขารหสและการถอดรหส

รวมถงเปนกลไกการจบยดรหสสญญะทไหลเวยนอย โดยเฉพาะทเปนรหสสวนเกน

(surplus) ทเกดขนทงในแงของการผลตมลคาสวนเกนและการเกดขนของ

สงทไรความหมาย เปาหมายของรฐกคอ การขยายตวเองเขาไปในทกปรมณฑลของ

สงคมเพอควบคมสอดสองสงคมทงหมด โดยเฉพาะการควบคมตวตนของมนษย

จากภายใน นนกคอ การควบคมความปรารถนา

ตรงกนขามกบโอดปส ตนไมใหญ และกลไกการควบคมของรฐ Deleuze

และ Guattari เสนอตวอปมาไรโซม (rhizome) ซงหมายถง พชทอาศยและเคลอนท


ในแนวระนาบ โดยทรากของมนมมากมายหลากหลาย และเกยวพนกบรากอนๆ

ดวยใตดน จนเราไมสามารถแยกไดวารากไหนคอรากหลกหรอรากแกว แตตนไม

ทกตนเชอมตอกนเปนเครอขายขนาดใหญทกระจายตวออกไปทวและสามารถ

แตกตวออกไปไดทกจดของความสมพนธโดยไมมศนยกลางและขอบเขตทชดเจน

การแตกตวจงเปนการวงออกไปทกทศทางจากตวมนเอง (line of flight) ไรโซม

ทแตกตวออกไปในแนวระนาบไดแบบไรรากไรศนยกลาง จงแตกตางจากตนไมใหญ

ททศทางการเคลอนทคอการพงขนไปในแนวดงจากรากหลกทเปนศนยกลาง

สำาหรบ Deleuze กบ Guattari9 ไรโซมมคณสมบตพนฐานอย 4 ประการ

คอ การเชอมตอ (connections) ความแตกตาง (heterogeneity) ความหลากหลาย

(multiplicity) และการแตกหก (rupture)

การเชอมตอ คอ คณสมบตพนฐานของไรโซม เพราะทกๆ จดของไรโซม

สามารถเชอมตอกบสงอนๆ ได และโดยตวของมนเองจะมชวตอยไดกคอ

จำาเปนตองเชอมตอ การขยายตวของไรโซมในแนวระนาบตองการการเชอมตอ

หรอตอตดกบสงอนๆ ทอยขางนอกตวมนเอง การเชอมตอกนไปมาทำาใหเรา

ไมสามารถกำาหนดขอบเขตปรมณฑลของตวเองและคนอนๆ ได หรอมลกษณะ

ทเรยกวาไรพรมแดน การเชอมตอเชนนจงไมโยงกลบไปหารากแกว เพราะไรโซม

มลกษณะทไรราก การเคลอนทแบบไรโซมจะเกดไมไดหากไมวงออกไปจากตวมนเอง

ไปสมพนธกบสงอน

ความแตกตาง กลายมาเปนคณสมบตของไรโซม ในขณะทตนไมใหญ

หรอโอดปสเนนเอกภาพ และการโยงกลบไปหาศนยกลาง ความแตกตาง (ถาม)

ในตนไมใหญมนกเปนเพยงความแตกตางทวางอยบนความเหมอนกนของศนยกลาง

พดอยางงายกคอ ศนยกลางทเปนเอกภาพคอผสรางและกำากบความแตกตาง

ความตางขององคประกอบตางๆ ของตนไมจงเปนความตางทวางอยบนการมศนย

หรอรากเดยวกน แตไรโซมคอความเปนจรงทโดยรากฐานแลวมนมความแตกตาง

อยภายในองคภาวะของแตละหนวย เชนเดยวกบภาษา สำาหรบภววทยาแบบ

ไรโซมแลว การสอสารและการเชอมตอของมนษยนน “ไมมภาษาแม ภาษาแมมได

กตอภาษาทครอบงำาอยจะยดอำานาจจากความแตกตางทมอยเทานน” วธวทยาของ


ไรโซมจงเทากบ “การทำาลายศนยกลาง และเปลยนมนใหมหลายมต หลายรปแบบ

ภาษาหนงๆ จงไมเคยเปนสงทปดในตวเอง ยกเวนเสยแตภาษานนคอภาษา

ของผออนแอมากๆ”10

ความหลากหลาย ทเมอไรโซมคอความแตกตางภายในทไมสามารถยอนกลบ

ไปหาองครวมเอกภาพได เมอไรโซมเชอมตอกนแลว ไรโซมจงเปนการประกอบกน

ของสงทหลากหลายในตวเอง โดยไมสรางองครวมหนงเดยวแบบองคอนทรย

หรอระบบครอบครว แตไรโซมคอ “การมาประกอบรวมกน (assemblage)

ทมงไปเพอขยายเพมมตของความหลากหลาย ซงในตวมนเองโดยธรรมชาต

ยอมเปลยนแปลงอยเสมอในทกๆ ครงทมนขยายการเชอมตอกบสงอนๆ

ไรโซมจงไมมจดอางองหรอตำาแหนงทตายตวแบบทเราเหนในสงทเปนโครงสราง

ตนไม และรากแกว เมอไมมจด สงทมอยกคอเสนทวงออกไปแบบหลายทศ

หลายทางเทานน”11

การแตกหก เกดขนเมอไรโซมวงออกไปสมพนธกบสงอนในหลายทศทาง

และทกๆ การวงออกไปมนจะสรางความหลากหลายขนมาจากความแตกตาง

ภายในตวของมนเอง การวงออกไปและการสรางความแตกตางจงเทากบการ

แตกหก เพราะทศทางของไรโซมเปนสงทคาดเดาไมไดและหลากหลายไมสนสด

ไรโซมจงแตกตวออกจากตวมนเอง และกลายเปนสงอน (becoming) อยเสมอ12

จากคณสมบตพนฐานดงกลาว ไรโซมจงเปนสงทตรงกนขามและแตกตาง

จากตนไมใหญ ไรโซมคอกลไกของการผลตสรางความหลากหลาย ซง Deleuze

และ Guattari เรยกวา เครองจกรของความปรารถนา (desiring-machine) ทจะ

ผลตสรางความปรารถนาของมนษยแบบไมสนสดจากคณสมบตทง 4 ขอขางตน

การสรางความหลากหลายจงนำามาซงสงใหมอยเสมอ และสงใหมกคอสงทยงไมม

ความหมายภายใตระบบสญญะทมอยเดม สงทไรโซมสรางจงเปนสงทเปนสวนเกน

และไรความหมาย เพราะไรโซมเองไมไดกลบไปหาความหมายดงเดม เพราะความหมาย

ดงเดมไมมอย ไรโซมในแงนจงหมายถงศกยภาพและความปรารถนาในความคด

ของ Spinoza และหมายถง พลงทางการผลตในความหมายของ Marx แตรฐ

(โอดปสและตนไมใหญ) กคอ กลไกการบนทกและควบคม รวมถงเปนกลไก


การแยงยดความหมายทไรความหมาย (non-sense) ทไรโซมผลตขนในฐานะ

สวนเกน (surplus) ของระบบสญญะทมอยเดม และนคอสงท Negri เอง

รบอทธพลทางความคดมาจากมโนทศนศกยภาพและความปรารถนาของ Spinoza

พลงทางการผลตของ Marx และไรโซม (ใน Anti-Oedipus เรยกลกษณะเชนน

ของไรโซมวาจตเภท หรอ schizophrenia13) ของ Deleuze กบ Guattari เพอสราง

ภววทยาแบบใหมใหกบองคประธานของการปฏวตทเขาเรยกวา multitude14

การตอตาน

ในสวนสดทายของ Commonwealth Hardt และ Negri พจารณาปญหา

ของการตอตาน (insurrection) ในฐานะเงอนไขสำาคญของการสรางการปฏวตและ

การรกษาความเปนอสระของ multitude15 เชนเดยวกบ Newman16 ทชวา ความคด

เรองการตอตานคอหวใจสำาคญของการเมองแบบ Deleuzianism มากกวา

การวพากษทางการเมองของ Deleuze มงไปทพวกอนาธปตยและพวกมนษยนยม

แบบเสรนยม รวมถงความคดการปฏวตแบบเกาทเนนการยดอำานาจรฐแบบบอลเชวค

หากการปฏวตหมายถงการยดอำานาจรฐแลว การปฏวตในความหมายของ Deleuze

กนาจะเนนทการตอตานมากกวาการปฏวต

เมอรฐคอระบบวธคดแบบหนงทควบคมและยดจบการเคลอนทของไรโซม

และพลงทางการผลต และเมออำานาจรฐไมสามารถลดทอนใหเปนสถาบนทางสงคม

การเมองได แตรฐดำารงอยในทกมตของชวตและในตวตนของมนษย การตอตาน

ระบบวธคดแบบรฐในทกมตของชวตจงสำาคญกวาและมากอนการยดอำานาจรฐ

เพราะการยดอำานาจรฐไมสามารถทำาใหเราหลดออกจากตรรกะหรอระบบวธคด

แบบรฐได สงทเกดขนจากการยดอำานาจรฐกคอการแทนทรปแบบรฐหนงดวย

อกรปแบบหนงเทานน แตเปาหมายของการตอตานหรอการปฏวตแบบไรโซม

มงไปทการปลดแอกและการสรางความเปนอสระจากระบบวธคดแบบรฐมากกวา

การยดอำานาจรฐ และการตอตานรฐกคอการตอตานระบบวธคดหรอสำานกแบบรฐ

ทอยภายในตวตนของมนษยไมนอยไปกวาการปลดแอกตวเองออกจากรฐทเปน

สถาบนทางการเมอง


การแตกหกกบระบบวธคดแบบรฐจงอยในระดบโมเลกลหรอในระดบ

อนภาคทหลอมหลอตวตนและสำานกของเราในชวตประจำาวน นคอจดทขอเสนอ

ของ Deleuze และ Guattari มาเจอกบวธวทยาของ Lenin ในงานของ Negri

นนคอการใหความสำาคญกบตวตนหรอซบเจคของชนชนแรงงาน17 เมอ Lenin

สรางวธวทยาของการกลายเปลยนของซบเจค (mutation of subject) ทพดถง

การเปลยนแปลงแบบกาวกระโดดของซบเจคของชนชนแรงงาน ทมงไปสการยก

สลายความเปนชนชนแรงงานผานการปฏวต ในทายทสด Deleuze กบ Guattari

เองกพดถงการกลายเปนสงอนของตวตนในระดบจลภาค ทการตอตานกคอ

การยกสลายตวตนเดมและกลายเปนสงอนทแตกตางไป การปฏวตจงเรมตนขน

จากปญหาของซบเจคหรอสำานกตวตนในระดบชวตประจำาวนทเปนหนวยยอยทสด

หรอทเรยกวาระดบโมเลกล (molecular) สำาหรบ Negri แลว ความคดของ Lenin

กบ Deleuze ไมใชสงทขดแยงกน แตเปนการพดถงการปฏวตในคนละระดบ Lenin

พดถงรฐในฐานะทเปนสถาบน แต Deleuze พดถงรฐในฐานะระบบวธคด เพราะ

สำาหรบ Deleuze กบ Guattari ฟาสซสตไมใชเปนเพยงระบอบการเมองหรอ

อดมการณทางการเมอง แตฟาสซสตคอระบบวธคดททำางานอยในตวตนของเรา

ททำาใหเราปรารถนาความสมบรณแบบ เพราะฟาสซสตทำาใหเราเปนลกกำาพรา

ทขาดพรองและแสวงหาการเตมเตมอยตลอด การเตมเตมกคอการกลบไปหา

ความเปนเอกภาพหนงเดยว และวตถแหงความปรารถนาดงกลาวกคอ สถาบน

ครอบครว รฐ และความเปนชาต18

เมอการครอบงำาของระบบวธคดแบบรฐอยในชวตประจำาวน การปฏวตจง

ไมใชการรอคอยเหตการณของการปฏวตทเกดแบบขามคนมวนเดยวจบแบบทเรา

เฉลมฉลองวาวนใดวนหนงคอวนปฏวตทสรางชาต การตอตานในทกมตของชวต

เปนสงทสำาคญกวาและเปนเงอนไขทขาดไมไดของการปฏวตในระดบอำานาจรฐ

Newman ชวา ในทนความคดของ Deleuze กคลายกบขอเสนอในการปฏวต

ของ Max Stirner ทมองวา การตอตานแตกตางจากการปฏวตในความหมายท

การปฏวตนนมงทำาลายรฐและเปลยนแปลงรปแบบรฐ แตการตอตานนนมงท

การตอตานตวตนอตลกษณของตวเอง ซงหมายถงการตอตานระบบวธคดทเรา


สมาทานอย ในขณะท “การปฏวตมเปาหมายเพอออกแบบการจดการสงคมใหม

การตอตานกลบนำาเราไปสการไมยอมใหตวเราถกจดการโดยคนอนหรอสงอน

แตเราจดการตวเราเอง และไมหวงให ‘สถาบนไหน’ มาจดการชวตใหกบเรา”19

ในแงนการตอตานจงเปนสงทตองนำาไปสการตงคำาถามกบอตลกษณทเรายดถออย

เพราะอตลกษณคอระบบวธคดแบบรฐทมงเนนการสรางความเปนเอกภาพ

หนงเดยว และลดทอนทำาลายความแตกตางและความหลากหลาย รวมถง

การแตกแถวในทกรปแบบ การตอตานจงไมใชการมงไปทการปกปองอตลกษณ

แตการตอตานคอการยกเลกอตลกษณเดมและกลายเปลยนไปสสงใหมทแตกตาง

Hardt กบ Negri นำาเอาความคดเรองการตอตานมาพจารณา โดยชวา

การตอตานคอเงอนไขสำาคญทสดของการปฏวต ททำาใหการปฏวตสามารถดำาเนน

ตอไปได การปฏวตจงเปนกระบวนการทไมไดจบในวนเดยว แตการปฏวตคอ

กระบวนการเคลอนไปของการตอตานแตกหกกบระบบวธคดและสถาบนทาง

สงคมทงหมดทดำารงอย ความตอเนองของการตอตานจงเปนเงอนไขของการสราง

ความไมตอเนองใหกบระบบระเบยบของอำานาจรฐ และเมอองคประกอบของ

การตอตานเปลยนแปลงไป ตวตนของผคนทเขารวมการตอตานกเปลยนแปลงไปดวย

ยงเราวงออกไปเชอมตอกบสงอน เรายงตอตานและแตกหก และยงเราตอตาน

ตวตนของเราจะยงเปลยนแปลงไปเปนสงอน ดงนน การปฏวตในความหมายเชนน

จงเปนการสรางตวตนใหมอยตลอดจากภายในของความหลากหลายและแตกตาง

ทเราอาศยอยซงในตวมนเองกแตกหกกบระบบวธคดแบบรฐ20 และนคอความหมาย

ของ การปฏวตในระดบโมเลกล (molecular revolution) ในงานของ Deleuze และ

Guattari เชนกน

การปฏวตในระดบโมเลกล

เมอ Deleuze และ Guattari รวมถง Negri ใหความสำาคญกบการเปลยนแปลง

แบบปฏวตในระดบโมเลกล หรอ molecular กมกจะถกมองวา แนวคดดงกลาว

สอดคลองกบแนวคดอนาธปตย ซงอยตรงกนขามกบความคดมารกซสตและ

เลนนนสต โดยเฉพาะจากการตความของมารกซสตสาย Trotskyist เชน


Alex Callinicos21 หรอแมแต Slavoj Žižek22 ทมองวา Negri ยนอยคนละฝงกบทฤษฎ

ปฏวตของ Lenin ในประเดนดงกลาว Nicholas Thoburn23 มองวา การใชกรอบ

การแบงแยกระหวางการเมองแบบอนาธปตยและการเมองแบบเลนนนสตตองาน

ของ Deleuze และ Guattari อาจจะเปนสงทไรประโยชน เพราะสงทเขาทงสองทำา

ไมใชการเสนอใหเลอกขาง แตการเมองแบบ Deleuzean กคอ การสรางรปแบบ

ของการเมองทเพยงพอกบศกยภาพของมนษยในแตละชวงเวลามากกวา การกลบมา

พจารณางานของ Deleuze และ Guattari รวมถงงานของ Negri เสยใหมอาจจะ

ชวยตอบคำาถามในประเดนนได

ใน Molecular Revolution in Brazil (2008) Guattari พยายามอธบาย

ใหเหนวา เขาไมไดปฏเสธการตอสกบรฐและไมมทางเหนดวยกบการลดทอน

การตอสทงหมดใหมาอยในระดบชวตประจำาวนทถอยหางจากรฐแบบทมกจะถก

กลาวหา ขอเสนอหลกของเขาคอ เราไมสามารถแยกการตอสในระดบใหญ (molar)

ออกจากการตอสในระดบโมเลกล (molecular) เพราะระบบวธคดแบบรฐนนทำางาน

ในทกระดบพรอมๆ กน ยกตวอยางเชน ในขณะทมวลชนจำานวนมากออกไป

บนทองถนนหรอเขารวมกบขบวนการเคลอนไหวเพอตอสกบอำานาจเผดจการ

แตเมอพวกเขากลบมาบาน เขาอาจจะยงใชอำานาจเผดจการกบคนในครอบครว

กได ดงนน แมวาเราจะยดอำานาจหรอลมโครงสรางสถาบนทางสงคมการเมอง

ทเปนเผดจการสำาเรจผานการเคลอนไหวบนทองถนนหรอแมแตการจบอาวธ

แตไมไดหมายความวาการปฏว ตสำาเรจไปดวย ตราบใดทตวตนของเรา

ไมเปลยนแปลง หากตวตนของเราในระดบจลภาคไมเปลยนแปลง หรอไมเปด

ตอความเปลยนแปลงทเกดขน ผลสดทายของการปฏวตในระดบใหญกจะ

ลมเหลวไปดวย เพราะจะเกดการสถาปนาระบบวธคดแบบรฐขนมาในรปแบบใหม

ในทางกลบกน การเปลยนแปลงในระดบโมเลกลจะไมมทางเกดขนไดอยางถาวร

หากไมมการเปลยนแปลงในระดบใหญดวย

Negri ชวาLenin มความสำาคญอยางมากททำาใหเราเหนวา การเมองของ

multitude ไมใชการเคลอนทในระดบโมเลกลเทานน แตเปนการกอรปและประกอบ

สรางองคกรทางการเมองเพอการปฏวตในระดบใหญดวย หาก Lenin เปนผสราง


ทฤษฎปฏวตเพอทำาลายอำานาจรฐทเปนกลไกสถาบน Deleuze กบ Guattari กคอ

ผสรางทฤษฎเกยวกบการปฏวตในระดบโมเลกล ใน Factory as Strategy Negri

เสนอวา การกอรปขององคกรในระดบใหญมเงอนไขพนฐาน 2 ประการ คอ

(1) เกดขนจากความจำาเปนของการจดตงมวลชนในการนำาการเปลยนแปลง รปแบบ

ขององคกรจงขนกบ “องคประกอบทางชนชน” (class composition) และตวตนของ

ชนชนแรงงาน (working-class subjectivity) ในชวงพฒนาการของทนนยมขณะนนๆ

และ (2) องคกรตองมเปาหมายเพอรกษา “ความเปนอสระ” (autonomy) ของ

การตอส ไมใชลดทอนหรอผนวกเอาการตอสของมวลชนเขากบอำานาจรฐหรอ

โครงสรางอำานาจทมลำาดบชน โดยสรปแลว การมองคกรของการปฏวตไมใช

เรองเดยวกบการเขาเปนสวนหนงของรฐ แตองคกรปฏวตเกดขนจากความเฉพาะ

เจาะจงขององคประกอบของผคนทเขามาประกอบกน หรอทเรยกวาองคประกอบ

ทางชนชน โดยมเปาหมายเพอใหปลดปลอยชนชนแรงงานใหมอสระจากรฐ

และการกดขควบคมของระบบทนนยม

ปญหาความเขาใจทคลาดเคลอนตอการปฏวตในระดบโมเลกลของ Deleuze

และ Guattari ซงเราจะเหนไดในงานของไชยรตน เจรญสนโอฬาร24 กคอ การมอง

วาไรโซมตอตานหรอตรงกนขามกบการจดองคกร (organization) สงทไชยรตนสบสน

กคอ การมองวาการสลายการจดลำาดบสงตำา (de-stratification) คอสงเดยวกบ

การทำาลายการจดองคกร (disorganization) ผลของการตความแบบนกคอ

การมองวาการจดองคกรคอคตรงขามกบการเคลอนทของไรโซม และมองวาการเมอง

ในระดบใหญกบการเมองในระดบโมเลกลคอ 2 ระดบทแยกออกจากกนและ

อยตรงขามกน แต Guattari เสนอวา “ทงสองมตของการเมองคอ ระดบใหญ

และระดบโมเลกลดำารงอยคเคยงกนเสมอ มนอาจมมตของการตอตานทางสงคม

โดยกลมใดกลมหนงตอการขดรด ความแปลกแยก และการกดขทกรปแบบได

ในขณะเดยวกน ภายในกลมเดยวกนกอาจจะมกระบวนการทเปนฟาสซสตระดบ

จลภาคในระดบโมเลกลไดเชนเดยวกน”25 ดงนน ภายในปฏบตการทางการเมองหนงๆ

“มนจงไมมความขดแยงกนในระดบตรรกะระหวางระดบใหญกบระดบจลภาค...

ปมปญหาของการวเคราะหแบบโมเลกลจงเกดขนจากทงสองระดบพรอมกน”26


กลาวโดยสรปแลว ไรโซมจงไมใชการเคลอนในระดบของโมเลกลเทานน และ

ไรโซมกไมไดปฏเสธการสรางองคกรหรอขบวน แตการเคลอนของไรโซมคอ

การบอนเซาะทำาลายทตดขามไปมาทงในระดบใหญและในระดบโมเลกล และ

การกอรปของไรโซมในระดบใหญไมใชสงเดยวกบองคกรปฏวตทมลำาดบสงตำา

ทตายตวแบบบนลงลาง ขบวนการแบบไรโซมเปนการกอตวของความเขมขน

(intensity) ของความสมพนธขององคประกอบตางๆ ทเขามาประกอบรวมกน

(assemblage) ทแมจะมองคกรหรอขบวนขนาดใหญ แตกไมไดทำาลายความเปนอสระ

ของการเคลอนไหวในระดบโมเลกล

เพราะเราไมสามารถแยกหรอสรางคตรงขามระหวางการเปลยนแปลงใน

ระดบใหญและระดบจลภาค “ขบวนการเคลอนไหวในระดบโมเลกลจงไมสามารถ

เอาชนะไดนาน หากไมมการสรางการเมองทไปสมพนธหรอแตะตองกบพลงทาง

สงคมขนาดใหญทดำารงอย ปญหาเศรษฐกจ สอมวลชน และอนๆ”27 เชนเดยวกน

การเมองแบบชนกลมนอย (minority politics) ของ Deleuze กบ Guattari กไมได

หมายถงการตอสของชนกลมนอย คนชายขอบ หรอคนทไมถกนบแบบทไชยรตน

และธนศกดตความ เพราะสำาหรบ Guattari การปฏวตในระดบโมเลกล “ไมไดจำากด

ตวอยทคนกลมนอย แตรวมเอาขบวนการเคลอนไหวทงหมดของปจเจกบคคล

กลม และอนๆ เขามา โดยมเปาหมายเพอตงคำาถามกบระบบสงคมทงหมด

ทมสวนผลตสรางตวตน (subjectivity) ขนมา”28 กลาวโดยสรปกคอ การเมองของ

การตอตานตองการการเปลยนแปลงการเมองในระดบใหญดวย เราไมสามารถ

กอรางตวตนทางการเมองไดจากระดบโมเลกลเทานน หากแตเขาไปสรางองคกร

หรอขบวนการเคลอนไหวในระดบสงคมระดบมหภาคไปพรอมๆ กน เพอจะนำาไปส

การปฏวตเปลยนแปลง มากไปกวานน การเมองแบบนกไมใชการเมองของ

คนกลมนอยหรอคนชายขอบเสมอไป แตเปนการเมองของคนทกกลมทพรอม

เคลอนตวเองในแนวระนาบและพรอมกลายเปนสงอนทแตกตางแบบไรโซม

โดยไมอยภายใตระบบวธคดแบบรฐ กลาวใหชดกวานน การเมองแบบชนกลมนอย

กคอ การกลายเปนอนของตวตนทแตกตางไปจากระบบวธคดแบบรฐ


ในแงน “คำาถามจงไมใชวาเราควรมองคกรหรอไม แตคำาถามคอ เราเลอก

ทจะผลตซำาวถแหงกระบวนการสรางตวตนทครอบงำาสงคมในทกๆ กจกรรมประจำาวน

ของเรา รวมถงการจดการการสรบขององคกรของเราหรอไมตางหาก”29 สำาหรบ

Guattari เราจำาเปนตองมองคกรปฏวต แตเปาหมายขององคกรไมใชการเขาไป

อยในโครงสรางอำานาจเดม แตเปาหมายคอการสรางความเปนอสระ (autonomy)

ใหกบตวตนซบเจคของมนษยทจะสรางสรรคชวตและทำาการผลตไดอยางเปนอสระ

ในรปแบบทกำาหนดจากความแตกตางหลากหลายภายใน ความเปนอสระจงไมใช

การปกปองการจดการตนเองแบบปดหรอเฉพาะกลมแบบพรรคการเมองหรอ

ขบวนการทยดมนอตลกษณของตนเองอยางเหนยวแนน แตเปนการขยบขยาย

ความสมพนธทางสงคมทเปนอสระออกไป ความเปนอสระในทนจงเปนเรองของ

การสรางขนและการกลายเปนสงใหมอยางตอเนอง เมอความสมพนธทางสงคม

ขยายตวออกไป

การเคลอนของไรโซมจงไมใชสงทแยกขาดออกจากระดบใหญหรอระดบ

การสรางองคกร แตการเคลอนของไรโซมคอฐานทมนของการตอตานทจะพฒนา

ตวขนไปในระดบใหญเพอจดองคกรหรอขบวนการ แตดวยลกษณะพนฐานของไรโซม

ทแตกหกและเชอมตอตลอดเวลาเพอสรางความแตกตางหลากหลาย ไรโซมจงไมใช

การสถาปนาอตลกษณตวตนทแขงทอตายตวแบบองคกรทสงการจากบนลงลาง

ทยดคมภรเลมเดยวแลวใชไดตลอดกาล แตองคกรปฏวตของไรโซมสรางขนจาก

ลกษณะหรอองคประกอบภายในความแตกตางหลากหลายของไรโซมเอง ไรโซมจง

คลายกบสภาวะของสงทยงไมปรากฏ (virtual) แตมศกยภาพทจะปรากฏ (actual)30

การปกปองการไมจำาเปนตองปรากฏและการปฏเสธการปรากฏในรปทตายตว

(counter-actualization) ของไรโซมจงเปนเงอนไขสำาคญของการรกษาและสราง

ความเปนอสระของไรโซมซงมองคกรปฏวตเปนผลกของการแสดงออกของไรโซมเอง

การเมองแบบไรโซมหรอท Hardt กบ Negri เรยกวา multitude จงไมใช

การเลอกแบบใดแบบหนงหรอการปฏเสธองคกรและการสรางขบวนการ แตเปนการ

วงตดขามไปมาระหวางการเปลยนแปลงในระดบโมเลกลและการเปลยนแปลง

ในระดบใหญ การเมองแบบ Deleuzian-Guattarianism จงไมใชการปฏเสธการ


มขบวนการเคลอนไหวขนาดใหญ แตเปนการเตอนใหระลกถงความสำาคญของ

การปฏวตในระดบยอยๆ ในชวตประจำาวนภายในตวตนของผคน และทสำาคญ

ไมแพกนกคอไมมตวแบบองคกรปฏวตแบบใดทเปนตวแบบสากล รปแบบของ

องคกรขนกบองคประกอบทางชนชนทเขามาประกอบกนขนแบบไรโซม การเมอง

ในระดบโมเลกลจงเปนตวชขาดไมแพกน โดยในลกษณะของการวเคราะหการเมอง

แบบโมเลกลกคอ “การวเคราะหทสามารถสรางขนไดเองโดยปจเจกบคคลและกลม

ทเขามาสมพนธเกยวของ ขาพเจา [Guattari] ไมเชอวาจะมตวแบบทวไปแบบใดๆ

ทจะสามารถนำามาใชได” 31 และการเขามาประกอบรวมกนหรอเชอมตอกนของไรโซม

กไมใชการสรางบทสนทนา (dialogue) ขามกลมองคกรหรอการสรางแนวรวมขาม

องคกร แตเปนกระบวนรปธรรม (concrete process) ของการสรางสรรคถกทอ

ความสมพนธทตดขามเสนแบงไปมาทความสมพนธจะเขมขนขนเรอยๆ32 องคกร

หรอขบวนการและความรเกยวกบการจดองคกรจงเกดจากความจำาเปนและความ

สมพนธทเขมขนขนของการเชอมตอของไรโซมในแนวระนาบ ทเมอความสมพนธ

และการเชอมตอเขมขนขนทงในแงจำานวนและคณภาพ องคกรหรอขบวนการ

จะถอกำาเนดและกอรางสรางตวจากความสมพนธจากลางสบน ไมใชบนลงลาง

แบบแนวดงทแกนนำาสงการมวลชน และไมใชการอางวามรปแบบองคกรปฏวต

ทเปนสากลใชไดในทกยคสมย33

Hardt และ Negri เรยกการเมองของการปฏวตแบบ Deleuzian-Guattarianism

วาเปนการเมองแบบเอกพจน (singularity politics) คอเฉพาะเจาะจงอยใน

ความสมพนธทดำารงอยและเคลอนไปในขณะนนๆ มากกวาจะเปนเรองของ

ความทวไป (generality) แบบการเมองรฐสภาทนนยม และความเฉพาะ

(particularity) แบบการเมองอตลกษณ

การเมองแบบเอกพจน(singularitypolitics)

ใน Factory as Strategy Negri ชวางานเขยนทางการเมองของ Lenin

มเปาหมายเพอโตแยงแนวทางของนกปฏวต 2 กลม คอ พวกลทธฉวยโอกาสหรอ

ลทธสงคมนยมปฏรปและพวกอนาธปตย โดยเสนอวาทงสองพวกเปนอปสรรค


ของการปฏวต ปญหาหลกของแนวทางเหลานคอการปฏเสธเพราะละเลยศกยภาพ

ของชนชนกรรมาชพทอยในกระบวนการผลต ซงเปนสงทเฉพาะเจาะจงของ

ประวตศาสตรอนเกดจากการพฒนาพลงทางการผลตและการพฒนาของทนนยม

ในขณะนนๆ สงผลใหทงสองแนวทางไมสามารถมองเหนวาใครคอองคประธาน

ของการปฏวต และการละเลยตอประเดนดงกลาวสงผลใหการกำาหนดรปแบบ

องคกรปฏวตและยทธศาสตรยทธวธของการปฏวตมลกษณะทวไปทตดขาด

จากเงอนไขทางวตถทเฉพาะเจาะจงของชนชนแรงงาน สำาหรบ Negri แลว แนวทาง

ทครอบงำารปแบบการจดองคกรการเคลอนไหวในปลายศตวรรษท 20 กคอ

การเมองอตลกษณ (identity politics) ทเปนแนวทางหลกของพวกเสรนยมเอยงซาย

และพวกขบวนการเคลอนไหวทางสงคมรปแบบใหม กบ การเมองแบบอนาธปตย

(anarchist politics) ทเปนแนวทางหลกของขบวนการเคลอนไหวตอตานโลกาภวตน

ซงในทรรศนะของ Negri ปญหาของทงสองแนวทางกไมตางจากท Lenin เคยวจารณ

ในยคสมยของเขา คอ การเมองแบบนลวนแลวแตไมเพยงพอตอการเปนการเมอง

ของการปฏวต34

การเมองอตลกษณ

Hardt และ Negri เรมตนขอเสนอเกยวกบการตอตานโดยการโตแยงแนวทาง

ของการเมองอตลกษณ โดยชวาการเมองอตลกษณทแพรหลายในทฤษฎขบวนการ

เคลอนไหวทางสงคมรปแบบใหมไมใชเครองมอทเพยงพอตอการปฏวต อยางไรกด

“การเมองของการปฏวตตองเรมจากอตลกษณ แตไมสามารถจบอยทอตลกษณได”35

Hardt และ Negri ชวา แมขบวนการเคลอนไหวทางสงคมจำานวนมากมกจะ

ชอตลกษณเปนเครองมอในการตอส แตมนเปนความเขาใจผดทวาการเมอง

อตลกษณคอการเมองแบบหลงสมยใหมทตอตานเปนปฏปกษตอความคดแบบ

สมยใหมทวางอยบนรฐประชาชาตและความเปนชาตนยม แตการเมองแบบอตลกษณ

ทจบตวเองลงดวยประเดนอตลกษณตางหากทเปนจดสงสดของความคดแบบ

สมยใหมทยนยนถงตวตนของตนเองผานการยดโยงกบกำาเนดทถกเชอวาเปนของ

เดมแทแบบโอดปส


สำาหรบรฐสมยใหมและระบบทนนยม อตลกษณมความสำาคญในฐานะทเปน

เครองมอทางการเมอง โดยเฉพาะในแงการปกครองของรฐและเปนสวนหนงของ

ระบบวธคดแบบรฐผานการเปลยนแปลงสความเปนสมยใหม กำาเนดของรฐ

สมยใหมนนแยกไมออกจากกระบวนการสรางอตลกษณแหงชาตทตายตว โดยมอง

อตลกษณในฐานะทเปนกรรมสทธของรฐและคนในรฐ อตลกษณในฐานะกรรมสทธ

จงถกละเมดไมไดและตองไดรบการปกปอง การเตบโตของการเมองอตลกษณ

ขยายตวมาพรอมกบระบอบกรรมสทธเอกชนแบบทนนยมทสถาปนาตวเองอยาง

มนคงในทศวรรษ 1960 และ 1970 โดยเฉพาะภายใตลทธเสรนยมใหม การเมอง

อตลกษณไมใชสงใหมหรอสะทอนความเปนหลงสมยใหม แตอตลกษณเปน

สวนหนงทถอกำาเนดขนพรอมๆ กบระบบวธคดแบบรฐสมยใหมและระบบทนนยม

ตวอยางทชดเจนทสดกคอ การขยายตวของลทธอาณานคม การฆาลางเผาพนธ

และนาซเองทยดโยงอยกบอตลกษณทตายตวหยดนง ศกดสทธ และเชอวา

เปลยนแปลงไมได ผลกคอ “อตลกษณมนปกปองการแบงลำาดบชนทางสงคม

ผานโครงสรางและสถาบนทางสงคมตางๆ”36 การมองอตลกษณในแงนแตกตาง

อยางสนเชงกบ “มารกซสต...ทเสนอวาอตลกษณของชนชนกรรมาชพคออาวธ

ตอตานทนนยม และเปนพลงขบเคลอนของการตอสทางชนชน การพดถงอตลกษณ

แบบมารกซสตไมเพยงแตเปดโปงใหเหนความรนแรงและความทกขยากของชนชน

แรงงานเทานน แตเปาหมายกคอ การสรางใหพลงของชนชนแรงงานสามารถโตกลบ

ตอทนและสรางเสรภาพขนมาได”37

การใชอตลกษณเปนเครองมอทางการเมองจงไมใชสงใหมทขบวนการ

เคลอนไหวแบบอตลกษณในทศวรรษ 1960 และ 1970 สรางขนมา แตการเมอง

อตลกษณเปนเรองเกาแกและเปนเรองทรฐและชนชนนำาสรางขนในฐานะระบบ

วธคดทควบคมความปรารถนาของมนษยนบตงแตการกอตวของรฐสมยใหม38

การเมองแบบอตลกษณจงไมตางจากการเมองแบบปฏรปท ไมไดนำาไปส

ความเปลยนแปลงอะไรในตวมนเอง นอกเสยจากการยนยนตวตนของตนเองภายใต

โครงสรางอำานาจแบบเกา หรอถาไปไกลกวานน กคอการเรยกรองใหคนอนหรอ

รฐยอมรบอตลกษณตวตนของกลมพวกตนเอง โดยไมไดเปลยนแปลงอะไรมาก


ไปกวานน ดงทเราจะเหนการเมองแบบนใน การเมองทเรยกรองใหคนอนยอมรบ

ความแตกตาง (politics of recognition) ทแพรหลายในขบวนการเคลอนไหว

ทางสงคมรปแบบใหมนบตงแตทศวรรษ 1960 เปนตนมา

การเมองแบบอตลกษณจงเปนเรองของความเฉพาะ (particular) คอ

การยนยนหรอเรยกรองใหรบรองความเฉพาะของอตลกษณหนง แตกเปนความเฉพาะ

ทดำารงอยภายใตความทวไป (general) คอมอำานาจรฐเปนผรบรองความเฉพาะ

ดงกลาว การเมองแบบนจงไมสามารถนำาไปสการพเคราะหถงความเปนเอกพจน

ทเจาะจงของชนชนและระดบของการพฒนาของพลงทางการผลตในแตละ

ชวงเวลาได

การเมองแบบอนาธปตย

Negri ชวา ปญหาของอนาธปตยกคอการละเลยตอประเดนซบเจค โดย

เฉพาะการทอนาธปตยมองไมเหนการเปลยนแปลงแบบกาวกระโดดและความ

ไมตอเนองในตวตนหรอซบเจค สาเหตสำาคญมาจากการทนกคดในสายอนาธปตย

มกขาดการวเคราะหลกษณะทางสงคมของการผลต (social formation) การละเลยตอ

การวเคราะหองคประกอบทางชนชนและพลงทางการผลต สงผลใหแนวคด

อนาธปตยไมสามารถนำาไปสการเปลยนแปลงอะไรไดมากไปกวาการตอตาน

ประจำาวน39 เชนเดยวกบ Newman ทชวา อนาธปตยแบบดงเดมตดกบดกความคด

แบบมนษยนยมแบบเสรนยม (liberal humanism) ทมองการเมองและการตอส

ทางการเมองแบบคตรงขามระหวางความมศลธรรมซงเปนแกนแทของมนษย

กบความไรศลธรรมซงเปนแกนแกนของรฐ หรอแมแตทเราเหนในงานของ Hobbes

ทมองวา เพราะธรรมชาตของมนษยชวราย รฐจงเปนความจำาเปนทจะมากด

ความชวรายเหลานนผานการสรางระเบยบขนมาปกครอง Newman ชวา คณปการ

ของ Deleuze และ Guattari กคอ การทาทายตอการมองมนษยแบบมแกนสาร

(human essence) ทตายตวทงทมองมนษยแบบโรแมนตกและทมองมนษย

แบบชวราย อนาธปตยแบบมนษยนยมไมไดตางจากระบบวธคดแบบรฐหรอโอดปส

ทเชอในสารตถะดงเดมของมนษย การเมองแบบอนาธปตยมกจะจบลงดวยการ


กลบไปหาสารตถะทเปนจดกำาเนดเพอเตมเตมความขาดพรอง และการเตมเตม

ความขาดพรองกคอการกลบไปครอบครวและชมชนดงเดม ความคดเชนนอยในงาน

ของพวกมารกซสตมนษยนยมเชนกน โดยเฉพาะพวกทนำามโนทศนความแปลกแยก

(alienation) มาใชเพออธบายลกษณะของมนษยทแปลกแยกออกจากความเปนมนษย

และมนษยคนอนๆ ภายใตระบบการผลตแบบทนนยม ซง Negri และนกคดในสาย

Autonomia เชน Franco Berardi ไมเหนดวยกบมโนทศนความแปลกแยก เพราะ

ความแปลกแยกคอมรดกของความเชอวาดวยสารตถะของมนษยแบบมนษยนยม40

แต “ความเปนมนษยไมใชแกนแททขามพนโลกหรออยเหนอโลกทถกสรางโดย

กฎของธรรมชาต และรฐคอผทำาลายแกนของมนษยอยางทพวกอนาธปตยเชอ

แตแกนแทของมนษยเปนผลผลตของอำานาจรฐ”41

มากไปกวานน การขาดการวเคราะหลกษณะทางการผลตของสงคมและ

พลงทางการผลตสงผลใหอนาธปตยมกจะมองการเมองแบบโรแมนตก และไมรวา

กำาลงสกบศตรแบบไหน ทสำาคญกวานน การทอนาธปตยละเลยการศกษาศกยภาพ

ของมนษยผานการพจารณาความกาวหนาของพลงทางการผลต จงทำาใหอนาธปตย

มองไมเหนศกยภาพทแฝงฝงอยในตวตนของชนชนปฏวตในแตละยคสมยท

เปลยนไป การเมองแบบอนาธปตยทละเลยความเฉพาะเจาะจงหรอความเปนเอกพจน

(singularity) ของลกษณะทางสงคมของการผลตในขณะนนๆ จงทำาใหการเมอง

แบบอนาธปตยมแนวโนมจะมองโครงสรางอำานาจและการตอตานอำานาจแบบ

ทวไปเกนไป นนคอ มองไมเหนความเปลยนแปลงและความไมตอเนอง สงผลให

ไมสามารถกำาหนดรปแบบองคกรปฏวตและยทธศาสตรยทธวธการปฏวตทเฉพาะ

เจาะจงและสอดคลองกบพฒนาการของพลงทางการผลตได

การเมองแบบเอกพจน

การเมองอตลกษณและการเมองแบบอนาธปตย คอ อปสรรคทางการเมอง

ของขบวนการเคลอนไหวของ multitude ในทน Hardt และ Negri เรยกการเมอง

ของ multitude วา “การเมองแบบเอกพจน” ซงพดถงความเฉพาะเจาะจงหรอ

เอกพจน (singularity) ของความเปนการเมอง ความเปนเอกพจนทวาไมใชทง


ความเฉพาะ (particular) ทการเมองคอการปกปองความเฉพาะของกลมเลกๆ

ทแยกขาดจากคนอน และการเมองแบบเอกพจนกไมใชลกษณะทวไป (general)

ททกคนเหมอนกนหมดแบบการเมองของรฐประชาชาตหรอแมแตการมองมนษย

แบบมสารตถะตายตวแบบมนษยนยมของพวกอนาธปตย การเมองแบบเอกพจน

กลบใหความสำาคญกบการกลายเปลยนของซบเจค (mutation of subject) หรอ

ท Deleuze กบ Guattari เรยกวา การกลายเปนสงอน (becoming)

เมอพดถงความสมพนธระหวางความเปนเอกพจนกบปญหาของซบเจค

ม 2 นยทเราตองพจารณา คอ (1) เมอพดถงความเปนเอกพจนในทรรศนะของ

Negri เราตองกลบไปดงานของเขาเกยวกบ Lenin และความคดแบบเลนนนสตทให

ความสำาคญกบการเปลยนแปลงของระบบทนนยม โดยเฉพาะความเปลยนแปลง

ของพลงทางการผลต หรอทเขาเรยกวาลกษณาการทางสงคมของการผลตในชวงเวลา

หนงๆ (determinate social formation) ซงเปนเงอนไขพนฐานทเฉพาะเจาะจงในการ

กอรปขององคประกอบทางชนชน ตวตนหรอซบเจคของชนชนแรงงานกอรางขน

จากระดบของพลงทางการผลตทพฒนาไป ในยคสมยของ Lenin องคประธานหรอ

ซบเจคไมใชแรงงานแบบมวลชน (mass worker) และแรงงานอวตถ (immaterial

worker) แตเปนแรงงานทมความเชยวชาญเฉพาะ หรอ professional worker

และเมอลกษณาการของสงคมเปลยนไป ซบเจคหรอองคประธานของการปฏวต

กเปลยนแปลงไปดวย และเมอองคประธานกลายเปลยนเปนสงอน รปแบบการ

จดขบวนการหรอองคกรปฏวตกยอมเปลยนไปดวย เราไมสามารถมองคประธาน

ทขามพนเวลาและสถานท หรอไมสามารถมรปแบบองคกรและยทธศาสตรยทธวธ

แบบเดยวทใชไดตลอดทกชวงพฒนาการของสงคม และนคอนยแรกของความเปน

เอกพจนของการเมองของการปฏวต

และ (2) ความเปนเอกพจนในแงนยงโยงกบปรชญาของสภาวะในโลก

(immanence) ของ Spinoza และ Deleuze ดวย42 คอ เมอการประกอบสรางตวตน

และความสมพนธทางสงคมไมใชสงทมรปแบบสากล แตกอรปบนความสมพนธ

ทเฉพาะเจาะจงของสงทมาประกอบกนในขณะนนๆ ผานเงอนไขทแตกตางกนไป

ความเปนเอกพจนจงเปนผลผลตของการทความสมพนธของมนษยกอรปใน


แนวระนาบจากลางสบน ไมใชความสมพนธทยดโยงผานอำานาจอะไรทอยเหนอ

หรอนอกโลก แบบทมนษยสมพนธกบพระเจาหรอรฐ ความสมพนธทางสงคม

ทเกดขนจากการมาประกอบกนทองคประกอบตางๆ เขามาอยรวมกน (assemblage)

จงเปนชดของความสมพนธทเฉพาะเจาะจงหรอเปนเอกพจนในตวเองทไมสามารถ

ใชเกณฑหรอการตดสนเชงคณคาอนใดเขามาตดสนได นอกจากตวของมนเอง

การสรางความเปนเอกพจนของการเมองในตวมนเองจงเปนการสรางคณคาชดใหม

ทยนยนถงการอยรวมกนขององคประกอบทมมากกวาการถกกำาหนดโดยพรรค

หรอองคกรปฏวตแบบบนลงลาง หรอการใหรฐยอมรบตวตนหรออตลกษณ

ของกลมเฉพาะ ซบเจคในแงนจงไมใชซบเจคทเปนสากลและหยดนง แตซบเจคคอ

ความเปนเอกพจนทสามารถกลายเปนสงอนอยตลอดเวลา เมอชดหรอองคประกอบ

ของความสมพนธเปลยนแปลงไป

Hardt และ Negri43 เสนอวา คณสมบตพนฐานของความเปนเอกพจน

ของการเมองกคอ (1) “ทกๆ เอกพจนกคอ หรอถกนยามโดยความหลากหลาย

(multiplicity) ภายนอกตวมน ไมมเอกพจนใดทสามารถดำารงอยไดดวยตนเอง”

(2) การทเอกพจนประกอบขนจากความหลากหลายภายในทเฉพาะตว การนยาม

ตวเองหรอแมแตการประเมนในเชงคณคาของการเมองแบบนจงเกดขนจากการ

มาอยรวมกน (assemblage) ขององคประกอบตางๆ ของตวมนเองโดยเฉพาะ

ไมขนตอสงอนทอยภายนอก และ (3) “เอกพจนกคอกระบวนการกลายเปนสงอน

ทแตกตางอยเสมอ องคประกอบของความหลากหลายทมอยจงเปนเพยง

สงชวครงชวคราว” ตราบเทาทเราปฏเสธและตอตานระบบวธคดแบบรฐ โอดปส

และตนไมใหญทเนนความเปนเอกภาพ อตลกษณ การสรางความเปนตวแทน

การยดกบกำาเนดทเปนสากลนอกโลกและความทวไป เอกพจนกเปนลกษณะสำาคญ

ของ multitude จตเภท และไรโซมทปฏเสธเอกภาพ แตยอมรบความแตกตาง

ปฏเสธอตลกษณ แตพรอมจะทำาลาย/ยกเลก/เปลยนได ปฏเสธความเปนตวแทน

เพราะในเอกพจนไมมใครแทนใครได ทกสวนมอำานาจในตวเอง ปฏเสธการตดสน

คณคาหรอยดโยงกบสงทอยนอกโลก แตเปนความสมพนธในโลกทสรางจาก

ภายในความสมพนธทมาประกอบกน และปฏเสธความทวไป เพราะความทวไป

คอการทำาใหทกอยางเหมอนกนภายใตความทวๆ ไป แตยอมรบความเฉพาะ


เจาะจงหรอเอกพจนของซบเจคทประกอบขนในแตละชวงเวลาของการพฒนา

ของทนนยม

ภารกจของการปฏวตของmultitude

หากยทธศาสตรของการปฏวตคอการเปลยนแปลงปฏวตในระดบโมเลกล

ซงหมายถงการยกเลกทำาลายอตลกษณของตวเองเพอกลายเปนสงอน ภารกจของ

การปฏวตกยอมหมายถง

หนง ในฐานะทอตลกษณเปนเรองของความรนแรงและการสรางความเปนอน

การเมองของการปฏวตตองเรมตนดวย “การเผยใหเหนถงความรนแรงของ

อตลกษณในฐานะทอตลกษณคอกรรมสทธประเภทหนง และในอกดานกคอ

การชวงชงเอาอตลกษณนนกลบมา”44 การเมองแบบอตลกษณอาจจะเปนจดเรมตน

เชนเดยวกบทการเมองแบบอนาธปตยอาจจะเปนภาพสะทอนของการลกขนส

แบบเปนไปเองของมวลชนในชวงเรมแรกของความไมพอใจ แตการเมองทง

2 ประเภท ไมสามารถเปนเปาหมายของการตอสได

สอง การอางอตลกษณจงเปนเพยงวธการ ไมใชเปาหมายสดทาย เพราะ

หากเปาหมายสดทายของการปฏวตคอการยนยนอตลกษณ การปฏวตกเปนสงทถก

ทำาลายตงแตแรกเรม ดงนน หากการเมองอตลกษณจะเปลยนตวเองเปนการเมอง

ของการปฏวต นนกหมายถง การเมองอตลกษณตองหาวธการทจะเคลอนไป

ขางหนาไมใชการหยดอยกบทเพอปกปองและยนยนอตลกษณ45 แตคอการปลดปลอย

ตวเองออกจากอตลกษณอกชนหนง ซงในทน Hardt และ Negri เสนอใหเราตอง

แยกระหวางการปลดแอก (emancipation) กบการปลดปลอย (liberation) ออกจากกน

ในขณะทการปลดแอกหมายถงการตอสเพอใหเกดการยอมรบตวตนอตลกษณ

เพอใหอตลกษณของเรามทมทางในพนททางสงคม แตการปลดปลอยหมายถง

การตอสเพอจะเปลยนแปลงตวตนของตวเราเองไปพรอมๆ กน การปลดแอก

จงเทากบการยนยนถง being สวนการปลดปลอยคอการยนยนถงศกยภาพในการ

กลายเปนสงอน (becoming)46


และสดทาย หากการเมองอตลกษณคอการยนยนตวเองใหไดรบการยอมรบ

และหากการเมองแบบอนาธปตยไมสนใจอตลกษณ ซงกหมายถงไมสนใจประเดน

ซบเจค การเมองแบบการปฏวตซงเรมตนขนจากการวเคราะหศกยภาพของซบเจค

และการวเคราะหซบเจคกตองการการวเคราะหการพฒนาของพลงทางการผลต

ในขณะนนๆ การปฏวตจงตอง “มงไปสการยกเลกทำาลายตวเอง การยกเลกทำาลาย

ตวตนหรออตลกษณของตนเองกคอกญแจไปสการทำาความเขาใจวาการเมอง

ของการปฏวตสามารถเรมตนจากอตลกษณ แตไมสามารถจบลงทอตลกษณได”47

การยกเลกทำาลายตวเองหรอปลดปลอยตวเองจากอตลกษณ (ซงไมเทากบ

การปลดแอกอตลกษณใดอตลกษณหนงจากการครอบงำาของอตลกษณอนๆ)

จงตองการการเปลยนแปลงและการกลายเปนสงอนภายในซบเจคเอง “ในขณะท

อตลกษณสามารถถกปลดปลอยและยอมรบ แตเอกพจนสามารถปลดแอกตนเองได”48

ซบเจคของชนชนปฏวตจงไมใชอตลกษณทรอการยอมรบจากคนอนในฐานะท

อตลกษณของแรงงานเปนกรรมสทธของชนชนแรงงาน แตอตลกษณของความเปน

แรงงานตองถกทำาลายลงเพอใหซบเจคของการปฏวตเกดได

ดงนน การเมองแบบเอกพจนหรอความเปนเอกพจนเทานนทจะเปนฐาน

ใหกบการสราง “สวนรวม” (common) ของคอมมวนสตได ความสมพนธทถกเปด

ใหกบความหลากหลายภายในตวเอง (multiplicities) ซงไมใชความหลากหลาย

ทวางอยบนความเปนหนงเดยว (The One) กอใหเกดการตดขามเสนแบงของตวตน

อตลกษณทมอยเดมเพอมาประกอบสรางสงใหมจากความแตกตางหลากหลายทม

โดยไมทำาลายความหลากหลายทมอยใหหมดไป สงทดำารงอยในฐานะผลของ

การประกอบกนกคอความหลากหลายในรปแบบใหมทงภายในตวตนซบเจคของ

แตละคนและภายในความสมพนธชดใหมทเกดขน การเมองแบบเอกพจนสามารถ

ตดขามเสนแบงหรอพรมแดนของรฐประชาชาตและเสนแบงของความเปนสวนตว

และสาธารณะ รวมถงยงสามารถตดขามเสนแบงระหวางความเปนมนษยกบ

สงมชวตอนๆ ได โดยเปดใหมนษยสามารถกลายเปนสงอน โดยไมจำาเปนตอง

อางองกบสารตถะ (ทไมมอยจรง) ของความเปนมนษยแบบมนษยนยม ในขณะท

อตลกษณคอเรองของ The One แบบระบบวธคดแบบรฐ โอดปส และตนไมใหญ

การเมองของการปฏวตกคอเรองของ multiplicities แบบ multitude จตเภท และไรโซม


สรป

อาจกลาวไดวา ความคดของ Deleuze และ Guattari มอทธพลอยางมาก

ตอขบวนการเคลอนไหวทางสงคมรวมสมยและทฤษฎทางสงคมศาสตรจำานวนมาก

ในปจจบน ดงท Michel Foucault เคยกลาวถงความสำาคญของปรชญาของ

Gilles Deleuze ไวในป 1970 วา “เปนไปไดวาในสกวนหนง ศตวรรษนจะถกรบร

วาเปนศตวรรษของ Deleuzian”49 และดงทเราเหนงานเขยนชนหลงๆ ทงหมด

ของ Negri เองกรบอทธพลจาก Deleuze รวมถงมงานหลายชนทเขาเขยนรวมกบ

Guattari50 โดยเฉพาะภายหลงจากท Negri ลภยไปฝรงเศสในปลายทศวรรษ 1970

และ Deleuze กคอตวเชอมให Negri กลบไปอานปรชญาของ Spinoza สงผลให

งานเขยนทงหมดในชวงปลายศตวรรษท 20 และตนศตวรรษท 21 ของ Negri

วางอยบนฐานทางปรชญาแบบใหมทแตกตางจากมารกซสตกลมอน โดยเฉพาะ

การหนมาสนใจปญหาเกยวกบซบเจค และการเชอมตอ multitude และ Empire

ของเขาเขากบมโนทศนใหมๆ เชน ไรโซม และการมองรฐในฐานะระบบวธคด

ซงเปนฐานคดแบบ Deleuzian-Guattarianism

ขอเสนอหลกของบทความนคอ การเมองแบบเอกพจนและขบวนการ

เคลอนไหวทางสงคมของ multitude ท Negri พฒนามาจากฐานคดของ Deleuze

และ Guattari คอ จดยนทางการเมองทตรงกนขามกบการเมองแบบอนาธปตย

และการเมองอตลกษณ สงท Negri พยายามทำากคอนำาเอาวธวทยาของ Deleuze

กบ Guattari เขามาเสรมกบงานศกษามารกซสตและเลนนนสตของเขาในชวง

กอนหนานน การเคลอนจากเลนนนสตไปส Deleuzian-Guattarianism ของ Negri

จงไมใชการปฏเสธ Lenin แตเปนการทำาให Lenin กลบมามชวตอกครงดวยบรบท

แบบใหมนนคอ “การผลตของการเมองชวอำานาจ” (biopolitical production)51

หรอกลาวอกอยางกคอ เปาหมายของ Antonio Negri คอ การสรางการเมองของ

การปฏวตแบบเลนนนสตของ multitude จากฐานคดแบบ Deleuzian-Guattarianism

เพอตอบโตกบ Empire ซงเปนโครงสรางอำานาจหลกของระบบทนนยมโลก

ในตนศตวรรษท 21


เชงอรรถทายบท

1 ภาควชาสงคมวทยาและมานษยวทยา คณะสงคมศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม

2 ด เกงกจ กตเรยงลาภ, “วธวทยาแหงการปฏวตแบบลทธเลนนของ Antonio Negri,”

ฟาเดยวกน, ปท 12, ฉบบท 2-3 (พฤษภาคม-ธนวาคม 2557), หนา 68-85.

3 Michael Hardt and Antonio Negri, Commonwealth (Cambridge: The Belknap

Press of Harvard University Press, 2009)

4 Michael Hardt, “The Art of Organization: Gilles Deleuze and Antonio Negri,”

(Ph.D. Dissertation, University of Washington, 1990), pp. 210-212.

5 Gilles Deleuze and Félix Guattari, Anti-Oedipus: Capitalism and Schizophrenia

(London and New York: Continuum, 2004) และ A Thousand Plateaus:

Capitalism and Schizophrenia (Minneapolis and London: University of

Minnesota Press, 1987)

6 Saul Newman, War on the State: Stirner and Deleuze’s Anarchism

(The Anarchist Library, 2009), pp. 7-8, 14.

7 Gilles Deleuze and Félix Guattari, Anti-Oedipus: Capitalism and Schizophrenia,

pp. 1-57.

8 ดเพมเตมเรองนใน Gilles Deleuze and Félix Guattari, A Thousand Plateaus:

Capitalism and Schizophrenia, pp. 424-473.

9 Gilles Deleuze and Félix Guattari, A Thousand Plateaus: Capitalism

and Schizophrenia, p. 7.


and Schizophrenia, pp. 7-8.


and Schizophrenia, p. 8.



and Schizophrenia, pp. 9-12.

13 Gilles Deleuze and Félix Guattari, Anti-Oedipus: Capitalism and Schizophrenia,

p. 20.

14 ดเพมเตมใน เกงกจ กตเรยงลาภ, “ฐานทางปรชญาของ Antonio Negri: จาก

Spinoza ส multitude,” ฟาเดยวกน, ปท 11 ฉบบท 3 (ตลาคม-ธนวาคม 2556),

หนา 38-54.

15 Michael Hardt and Antonio Negri, Commonwealth, pp. 325-83.

16 Saul Newman, War on the State: Stirner and Deleuze’s Anarchism, pp. 15-8.

17 ด Antonio Negri, Factory of Strategy: Thirty-Three Lessons on Lenin

(New York: Columbia University Press, 2014)

18 ด Michel Foucault, “Preface,” in Gilles Deleuze and Félix Guattari,

Anti-Oedipus: Capitalism and Schizophrenia, pp. xiii-xvi.

19 Saul Newman, War on the State: Stirner and Deleuze’s Anarchism, p. 15.


21 Alex Callinicos, An Anti-Capitalist Manifesto (Cambridge: Polity Press, 2003),

pp. 67-105.

22 Slavoj Žižek, In Defense of Lost Causes (London and New York: Verso,

2008), pp. 337-8.; Organs without Bodies: Deleuze and Consequences

(New York and London: Routledge, 2004), pp. 195-202.

23 Nicholas Thoburn, Deleuze, Marx and Politics (London and New York:

Routledge, 2003), pp. 15, 34.


24 ไชยรตน เจรญสนโอฬาร, การเมองของความปรารถนา (กรงเทพฯ: โรงพมพอกษร

สมพนธ, 2554), หนา 132, 136-7. และดท ธนศกด สายจำาปา เสนอวา “เดอเลซ

กบกตตารไมไดมองสงคมในลกษณะกลมกอน (molar) แตมองวาสงคมประกอบ

ไปดวยสวนยอย (molecular) ทมความแตกตางหลากหลายหรอใหความสำาคญกบ

คนตวเลกตวนอยทางการเมอง (political minorities)” ใน ธนศกด สายจำาปา,

“การเมองของความปรารถนากบการศกษาการเคลอนไหวของพนธมตรประชาชน

เพอประชาธปไตย” (วทยานพนธรฐศาสตรดษฎบณฑต คณะรฐศาสตร

มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2557), หนา 36. และลองดงานทนำาเอาไรโซมและ

ทฤษฎเกยวกบการเชอมตออยรวมกน (theory of assemblage) ซงโยงเอา

ระดบใหญและระดบโมเลกลเขามาดวยกนในฐานะภววทยาเดยวกนใน Manuel

DeLanda, New Philosophy of Society: Assemblage Theory and Social

Complexity (London and New York: Continuum, 2006)

25 Félix Guattari and Suely Rolnik, Molecular Revolution in Brazil, (Los Angeles:

Semiotext(e), 2008), p. 185.

26 Félix Guattari and Suely Rolnik, Molecular Revolution in Brazil, pp. 187-8.

27 Félix Guattari and Suely Rolnik, Molecular Revolution in Brazil, p. 200.



30 ดเพมเตมประเดนนใน Peter Hallward, Out of This World: Deleuze and

the Philosophy of Creation (London and New York: Verso, 2006)



33 ดเพมเตมไดใน Stephen Linstead and Torkild Thanem, “Multiplicity, Virtuality

and Organization: The Contribution of Gilles Deleuze,” Organization Studies,

28, 10 (2007), pp. 1483-1501.

34 ด เกงกจ กตเรยงลาภ, “วธวทยาของการปฏวตแบบเลนนนสตของ Antonio Negri,”

ฟาเดยวกน, ปท 12, ฉบบท 2-3 (พฤษภาคม-ธนวาคม 2557), หนา 68-85.


35 Michael Hardt and Antonio Negri, Commonwealth, p. 326.




39 Antonio Negri, Factory of Strategy: Thirty-Three Lessons on Lenin, p. 297.

40 ด Franco Berardi, The Soul at Work: From Alienation to Autonomy

(Los Angeles: Semiotext(e), 2009)

41 Saul Newman, War on the State: Stirner and Deleuze’s Anarchism, p. 12.

42 ด เกงกจ กตเรยงลาภ, “ฐานทางปรชญาของ Antonio Negri: จาก Spinoza

ส multitude,” ฟาเดยวกน, ปท 11 ฉบบท 3 (ตลาคม-ธนวาคม 2556), หนา 38-54.







49 Michel Foucault, “Theatrum Philosophicum,” Critique, 282 (1970), p. 885.

50 Félix Guattari and Antonio Negri, Communists Like Us (New York:

Autonomedia, 1985) และ New Lines of Alliance, New Spaces of Liberty

(New York: Autonomedia, 2010)

51 Antonio Negri, “What to Do Today with What is to Be Done?, or Rather:

the Body of the General Intellect,” in Sebastian Budgen, Stathis Kouvelakis,

and Slavoj Žižek eds., Lenin Reloaded: Toward a Politics of Truth

(Duke University Press, 2007), pp. 297-306.


บรรณานกรม

ภาษาไทย

เกงกจ กตเรยงลาภ. 2556. “ฐานทางปรชญาของ Antonio Negri: จาก Spinoza ส

multitude,” ฟาเดยวกน ปท 11, ฉบบท 3 (ตลาคม-ธนวาคม): 38-54.

เกงกจ กตเรยงลาภ. 2557. “วธวทยาแหงการปฏวตแบบลทธเลนนของ Antonio Negri,”

ฟาเดยวกน ปท 12, ฉบบท 2-3 (พฤษภาคม-ธนวาคม): 68-85.

ไชยรตน เจรญสนโอฬาร. 2554. การเมองของความปรารถนา. กรงเทพฯ: โรงพมพ

อกษรสมพนธ.

ธนศกด สายจำาปา. 2557. การเมองของความปรารถนากบการศกษาการเคลอนไหว

ของพนธมตรประชาชนเพอประชาธปไตย. วทยานพนธรฐศาสตรดษฎบณฑต,

คณะรฐศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

ภาษาองกฤษ

Berardi, Franco. 2009. The Soul at Work: From Alienation to Autonomy. Los Angeles:

Semiotext(e).

Callinicos, Alex. 2003. An Anti-Capitalist Manifesto. Cambridge: Polity Press.

DeLanda, Manuel. 2006. New Philosophy of Society: Assemblage Theory and

Social Complexity. London and New York: Continuum.

Deleuze, Gilles, and Félix Guattari. 1987. A Thousand Plateaus: Capitalism and

Schizophrenia. Minneapolis and London: University of Minnesota Press.

Deleuze, Gilles, and Félix Guattari. 2004. Anti-Oedipus: Capitalism and Schizophrenia.

London and New York: Continuum.


Foucault, Michel. 1970. “Theatrum Philosophicum,” Critique. 282 (November): 885-908.

Foucault, Michel. 2004. “Preface”. In Gilles Deleuze and Félix Guattari, Anti-Oedipus:

Capitalism and Schizophrenia. London and New York: Continuum.

Guattari, Félix and Antonio Negri. 1985. Communists Like Us. New York:

Autonomedia.

Guattari, Félix and Antonio Negri. 2010.New Lines of Alliance, New Spaces of

Liberty. New York: Autonomedia.

Guattari, Félix and Suely Rolnik. 2008. Molecular Revolution in Brazil.Los Angeles:

Semiotext(e).

Hallward, Peter. 2006. Out of This World: Deleuze and the Philosophy of Creation.

London and New York: Verso.

Hardt, Michael. 1990. The Art of Organization: Gilles Deleuze and Antonio Negri.

Ph.D. Dissertation, University of Washington.

Hardt, Michael and Antonio Negri. 2009. Commonwealth. Cambridge: The Belknap

Press of Harvard University Press.

Linstead, Stephen and Torkild Thanem. 2007. “Multiplicity, Virtuality and Organization:

The Contribution of Gilles Deleuze,” Organization Studies 28, 10: 1483-1501.

Negri, Antonio. 2007. “What to Do Today with What is to Be Done?, or Rather:

the Body of the General Intellect”. In Sebastian Budgen, Stathis Kouvelakis,

and Slavoj Žižek (eds.), Lenin Reloaded: Toward a Politics of Truth,

pp. 297-306. Durham: Duke University Press.

Negri, Antonio. 2014. Factory of Strategy: Thirty-Three Lessons on Lenin.

New York: Columbia University Press.

Newman, Saul. 2009. War on the State: Stirner and Deleuze’s Anarchism.

The Anarchist Library.


Thoburn, Nicholas. 2003. Deleuze, Marx and Politics. London and New York:

Routledge.

Žižek, Slavoj. 2004. Organs without Bodies: Deleuze and Consequences. New York

and London: Routledge.

Žižek, Slavoj. 2008. In Defense of Lost Causes.London and New York: Verso.


Antonio Negri’s Political Method: Social Movement …journal.soc.cmu.ac.th/issue_upload/33000...

Documents

Transcript of Antonio Negri’s Political Method: Social Movement …journal.soc.cmu.ac.th/issue_upload/33000...