ANTALYA FİRMALARINAYÖNELİK ENDÜSTRİ 4.0 DURUM TESPİTİÖlçeğin Geliştirilmesi ve Pilot Uygulama Projesi

EN

DÜ

STR

İ 4.0

2-3

Tüm hakları saklıdır.Bu proje, sahiplerinin izni olmaksızın hiçbir şekilde kopyalanamaz,dağıtılamaz, elektronikve mekanik ortamlarda çoğaltılamaz.

ANTALYA 2017

EN

DÜ

STR

İ 4.0

EN

DÜ

STR

İ 4.0

Antalya Ticaret ve Sanayi OdasıGöksu Mahallesi Gazi Bulvarı  No: 481 Kepez/Antalya T: 0 242 314 37 37F: 0 242 314 37 38Web: www.atso.org.trinfo@atso.org.tr

Akdeniz Üniversitesi Akişmer TTMDumlupınar Blv.,Enstitüler Binası,A Blok, Kat:4,07058 Konyaaltı/AntalyaT: 0 242 227 78 62-1393F: 0 242 310 22 81W: akismerttm.akdeniz.edu.trakismerttm@akdeniz.edu.tr

Antalya Bilim Üniversitesi Teknoloji Transfer OfisiÇıplaklı Mah. Akdeniz Bulvarı No:290 A Döşemealtı/AntalyaT: 0 242 245 00 00F: 0 242 245 01 00W: www.antalya.edu.trinfo@antalya.edu.tr

/AntalyaTSO/antalyaTSO

/akismerttm /AntalyaUniversitesi/akismer /antalyaunv

4-5

EN

DÜ

STR

İ 4.0

PROJE TASARIM VE UYGULAMA EKİBİ

DOÇ. DR. OLGUN KİTAPCI AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ AKİŞMER TTMM. CEM SAKARYA AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ AKİŞMER TTMDOÇ. DR. İ. TAYLAN DÖRTYOL AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ PAZARLAMA BÖL.MELİH KOÇYİĞİT AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ AKİŞMER TTM İSMAİL VELİ SEZGİN AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ AKİŞMER TTM ÖZGÜL YAHYAOĞLU AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ AKİŞMER TTM NESRİN ÇELİK AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ AKİŞMER TTM MERVE BİLGEN ÇIKDIN AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ AKİŞMER TTM

YRD. DOÇ. DR. ALİ CEM BAŞARIR ANTALYA BİLİM ÜNİVERSİTESİ TTO YRD. DOÇ. DR. SEMAİL ÜLGEN ANTALYA BİLİM ÜNİVERSİTESİ ENDÜSTRİ MÜH.ARŞ. GÖR. CANSU ALTAN ANTALYA BİLİM ÜNİVERSİTESİ ENDÜSTRİ MÜH.ARŞ. GÖR. ALİ ENGİN DORUM ANTALYA BİLİM ÜNİVERSİTESİ ENDÜSTRİ MÜH.HÜSEYİN KARATAŞ ANTALYA BİLİM ÜNİVERSİTESİ ENDÜSTRİ MÜH.

Prof. Dr. Murat Ali Dulupçu, Arş. Gör. Tuğçe Tatoğlu, Yrd. Doç. Dr. Sevgi Şengül, Yrd. Doç. Dr. Masood

Jabarnejad, Elif Tanrıkulu ve Sude Tuncer Keşci’ ye projeye katkılarından dolayı teşekkür ederiz.

AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ AKİŞMER TEKNOLOJİ TRANSFER OFİSİ

ANTALYA BİLİM ÜNİVERSİTESİ TEKNOLOJİ TRANSFER OFİSİ

4-5

EN

DÜ

STR

İ 4.0

ENDUSTRİ 4.0PLATFORM ÜYELERİ

EN

DÜ

STR

İ 4.0

HÜSEYİN BARUT OSMAN AVŞAROĞLU PROF. DR. ŞÜKRÜ ÖZEN

DOÇ.DR. İBRAHİM ATMACA

ABDULLAH AYDAR HÜSEYİN DUYAR HÜSEYİN ÖZDAMARRASİM FEYZAN DOĞUMUSTAFA KARABAĞIR CENAN DEMİRVELİ YAVUZCAN İBRAHİM ÇETİNKAYA MURAT SÖNMEZ

MUSTAFA GİZLİ DR.AYLİN TÜMAYÖZCAN KAÇARERMAN ŞENEREN NUSRET ORAL SAĞEL ALİ HAYDAR OLCAYTO NECAT ATÇAKARLARSİMA SAPANSANEM SEKRETER

ATSO Yönetim Kurulu Sayman ÜyesiATSO Yönetim Kurulu ÜyesiAkdeniz Üniversitesi Müh. Fakültesi Elektrik ve Elektronik Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi

Akdeniz Üniversitesi Müh. Fakültesi Mak. Müh. Bölümü Öğretim Üyesi

Bilim Sanayi ve Teknoloji İl Müdürlüğü Şube Müdür V.Bilim, Sanayi ve Teknoloji İl Müdürlüğü Mühendis TSE Antalya Bölge Koordinatörlüğü - MüşavirATSO 34.Grup Meclis Üyesi - OSB Müteşebbis Heyeti ÜyesiATSO 21.Grup Meclis ÜyesiATSO 21.Grup Meslek Komitesi Başkanı ATSO 24.Grup Meslek Komitesi BaşkanıATSO 29.Grup Meslek Komitesi Başkanı TMMOB Elektrik Mühendisleri Odası Antalya Şubesi Yön.Kur.Sayman Üyesi OSB Müteşebbis Heyeti Üyesi ATSO KOBİ ve Yatırım Destekleri Müdürü - MüşavirATSO Meslek Komiteleri Müdürü ATSO Bilgi İşlem Müdür V. ATSO Araştırma Geliştirme Şefi ATSO AB ve Dış İlişkiler Müdürlüğü AB Şefi ASBAŞ - Elektrik Şefi OSB AR-GE Uzmanı ATSO Meslek Komiteleri Memuru

EN

DÜ

STR

İ 4.0

PROJE SAYESİNDE...

Bu proje sonucunda elde edilen veriler ile bölgesel ve ulusal bazda Endüstri 4.0 stratejilerinin geliştirilmesi, bu alanda yapılacak çalışmalara katkı sağlaması ve yol göstermesi hedeflenmektedir.

8-7

“Ölçmezsenkontrol edemezsin,kontrol edemezsen

yönetemezsin.”

William Edwards Deming

EN

DÜ

STR

İ 4.0

EN

DÜ

STR

İ 4.0

Endüstri 4.0, bir şirketin bütün operasyon süreçlerinin dijitalleşmesidir.

Endüstri 4.0;• Sensörlerle ortamı algılayabilen,• Nesnelerin, internet ile birbirine bağlanarak kendi kendilerini yönetebildikleri,• En düşük kapasiteli cihazla dahi istenilen yerden istenildiği zamanda her türlü bilgiye ve kişisel veriye ulaşmayı sağlayan, büyük veriden anlık bilgi çekerek ihtiyaçları fark edebilen sistemleri içermektedir.

Endüstri 4.0 bu özellikleri ile daha kaliteli, daha hızlı, daha az maliyetli ve daha verimli bir üretim hedeflemektedir.

EN

DÜ

STR

İ 4.0

ENDÜSTRİ 4.0 NEDİR?

8-9

EN

DÜ

STR

İ 4.0

Büyük Veri ve Analiz

Zenginleştirilmiş Gerçeklik

Bulut

Siber Güvenlik

3D Üretim

ENDÜSTRİ 4.0 BİLEŞENLERİ

Nesnelerinİnterneti

Yatay/DikeyYazılım Entegrasyonu

Simülasyon

Akıllı Robotlar

EN

DÜ

STR

İ 4.0

Yeni İş Modelleri Sağlamada Yeni

İmkanlar

Minimum Hata Oranı

Sistem ve Bileşenler Öz Farkındalığı

Daha Kolay Sistem İzleme ve Hata Tespiti

Sürdürebilirlik

ENDÜSTRİ 4.0 NEDİR?

EN

DÜ

STR

İ 4.0

Teknolojik Verimlilik

Enerji Tasarrufu

Minimum İş Kazası

Üretim Esnekliği

Minimum Maliyet

14-15

EN

DÜ

STR

İ 4.0

ENDÜSTRİ 4.0’IN TARİHSEL GELİŞİMİ

EN

DÜ

STR

İ 4.0

• Su ve buhar gücünün üretimde devreye girişi• Mekanik üretim tesislerinin kurulması• İlk endüstriyel dokuma tezgahı (1784)

• Elektrik enerjisinin kullanılmaya başlanması ile seri üretime geçişi • İlk üretim hattı, Cincinnati mezbahaları (1870)

• Elektronik ve bilgi teknolojilerinin üretimde devreye girişi• İlk programlanabilir mantıksal denetleyici (PLC) (1969)

• Siber-fiziksel sistemlere dayalı üretim ve akıllı fabrikalar• Nesnelerin İnterneti (2000), • Sanallaştırma (2020)

1.0

2.0

3.0

4.01784

1.Sanayi Devrimi

18702.Sanayi Devrimi

19693.Sanayi Devrimi

Bugün4.Sanayi Devrimi

EN

DÜ

STR

İ 4.0

EN

DÜ

STR

İ 4.0

16-17

1. SANAYİ DEVRİMİ

Birinci Sanayi Devrimi, bugünkü siyasal, ekonomik ve toplumsal birçok etmenin başlangıç noktası olarak kabul edilmektedir (Görçün, 2016). Sanayi devrimi, 1712 yılında buhar makinesinin icadı ile kendini göstermiştir. İlk kez dokuma tezgâhlarında kas gücü yerine buhar gücü kullanılmış ve verimlilik artışı sağlanmıştır. Buhar makinelerinin üretimi artırmasıyla ülkelerde sermaye artışı meydana gelmiştir. Ayrıca, tarımda çalışan işgücü, fabrikaların artmasıyla birlikte sanayide yer bulmaya başlamıştır. Böylece, Birinci Sanayi Devrimi’nin ekonomik sonuçlarının yanında siyasal ve toplumsal sonuçları da oluşmuştur.

EN

DÜ

STR

İ 4.0

EN

DÜ

STR

İ 4.0

EN

DÜ

STR

İ 4.0

18-19

2.SANAYİ DEVRİMİ

İkinci Sanayi Devrimi, 1870 yılından sonra kimya alanındaki gelişmelere bağlı olarak içten yanmalı motorların icat edilmesi ve sanayiye uygulanmasıyla başlamıştır. Bununla birlikte, çelik, elektrik ve petrol sanayileri ile haberleşme, ulaştırma ve tıp alanlarında yaşanan köklü değişimlerin sonucu olduğu da ifade edilmektedir (Kahraman, 2017). Elektriğin çevirdiği motorlar sayesinde seri üretim hatları kurulmuştur. Ayrıca demir yerine çeliğin ön plana çıkması, demir yolu taşımacılığını ve ticareti hızlandırırken; telgraf, telefon, radyo, daktilo gibi diğer yeni gelişmeler de haberleşme ve iletişimi şekillendirmiştir. Bu devrimde öne çıkan en iyi örnekler ilk defa seri üretim bandı ile kitlesel üretim yapan Ford otomobil firması ile Cincinnati Mezbahaları’dır (Uslu, 2016).

EN

DÜ

STR

İ 4.0

EN

DÜ

STR

İ 4.0

EN

DÜ

STR

İ 4.0

20-21

3.SANAYİ DEVRİMİ

Üçüncü Sanayi Devrimi’nin başrolünde bilgisayar, internet, dijital ürün ve çözümler yer almaktadır. Bu dönemde elektroniğin ve bilişim teknolojilerinin devreye girmesi ile artık otomasyon devri başlamış; bilişim teknolojileri, mikro elektronik teknoloji, biyo-tarım, biyo-genetik ve nükleer enerji gibi yenilikler insan hayatına girmiştir. Bilgisayarlar e-ticaret, havayolu rezervasyonları ve barkod tarayıcı uygulamaları ile ilk kez ticari amaçlı kullanılmıştır. Bu sayede bilgi işlem ve otomasyon yenilikleri küreselleşme döneminin çok hızlı gelişmesine yol açmıştır (Kahraman, 2017). Üçüncü Sanayi Devrimi, “Bilgisayar Devrimi” ya da “Dijital Devrim” olarak da adlandırılmaktadır.

EN

DÜ

STR

İ 4.0

EN

DÜ

STR

İ 4.0

EN

DÜ

STR

İ 4.0

4.SANAYİ DEVRİMİ

Dünyadaki ekonomik yapı ve iş modellerinin farklılaşması ve iş gücü maliyetinin az olmasından kaynaklı üretimin Çin’de yoğunlaşması nedeniyle Almanya ilk kez 2011 Hannover Fuarı’nda Endüstri 4.0’ı dillendirmeye başlamıştır. Bu fuarda dile getirilen bu yeni fikirleri sanayi alanında stratejik yatırımlara dönüştürmek üzere Almanya hükümeti çalışma grubu oluşturmuştur. Böylece Endüstri 4.0 dönemi başlamıştır. 2011’den bu yana bu alandaki çalışmalar hız kazanmıştır. Bu hızlı geçiş süreci ile birlikte kendi kendini yönetebilen “akıllı fabrikaların” hayata geçirilmesi amaçlanmaktadır.

22-23

EN

DÜ

STR

İ 4.0

EN

DÜ

STR

İ 4.0

BAŞARI ÖRNEKLERİ

24-25

TARIM SEKTÖRÜ

EN

DÜ

STR

İ 4.0

Atos Firması ile global tarım makineleri üreticisi olan John Deere, ürettiği tarım makinelerine yerleştirilmiş telematik sistemler aracılığıyla tarlalardan topladığı anlık bilgileri; hava durumu gibi diğer dış faktörlerden alınan bilgilerle birleştirip, çiftçilerin etkin karar vermesini sağlayan bir portal projesi geliştirmişlerdir. Bu sistem sayesinde müşteriler, maliyetlerini düşürmüş ve ekin verimliliklerini arttırmıştır.

EN

DÜ

STR

İ 4.0 GIDA SEKTÖRÜ

Çikolata ve çikolatalı ürün üretimi yapan Şölen firması, Gaziantep’te en son yeniliklerin üretime entegre edilmesi hedefi ile baştan sona Endüstri 4.0 özellikli bir tesis kurmuştur. Bu tesiste, üretimin yapıldığı kazana hangi hammaddeden ne kadar gireceği bilgisayarlarla kontrol edilmektedir. Ayrıca, bütün bantlarda robotlar çalışmakta ve bu robotlar çipler sayesinde hem birbirleriyle hem de merkezle sürekli iletişim kurabilmektedir. Böylece muhtemel arızalar günler öncesinden tespit edilebilmektedir. Bu tesis sayesinde Şölen firmasının birim zamandaki üretim miktarları artmış ve günlük üretim kapasiteleri 800 tona ulaşmıştır.

MAKİNE SEKTÖRÜ

EN

DÜ

STR

İ 4.0

Sivas’ta makine imalatçısı Tezmaksan ile otomotiv tedarik sektöründen Estaş firmaları, Endüstri 4.0 kapsamında geliştirilen bir yazılım ile sanayi üretimi yapan makinelerin kablosuz olarak birbirleriyle haberleşmesini sağlamışlardır. Önceden kablolar ile sağlanan iletişim, Wi-Fi ile gerçekleşmeye başlamış ve makineler arası bu iletişim sayesinde maliyetler büyük oranda minimize edilmiştir.

Estaş’ta bulunan iki adet taşlama tezgahına robot entegre edilmiştir. Firma, üç vardiyalı kesintisiz ve daha fazla üretim yapabilme kapasitesine ulaşmıştır. Böylece insansız üretim modeline sağlam bir adım atılmıştır. Ayrıca, Tezmaksan “Kapasitematik” adındaki sistem ile makineleri uzaktan takip ederek anlık verilerini ve verimlilik analizlerini operatör ve yöneticilere daha kolay sunabilir hale getirmiştir. Bu yazılım ile firmanın verimliliği artmış ve makine ömürleri uzamıştır.

EN

DÜ

STR

İ 4.0 LOJİSTİK SEKTÖRÜ

Taşımacılık, kontrat lojistiği, dış ticaret, gümrük ve tedarik zinciri yönetimi alanında faaliyet gösteren Ekol firması, geliştirdiği Quadronet üzerinden gerçek zamanlı takip ve raporlama yapabilmekte ve gönderiler ile ilgili dokümanlara sistem üzerinden çevrimiçi ulaşılabilmektedir. Bu sistem, araçlar planlanan rotadan çıkarsa veya teslimat noktasına planlanandan geç ulaşırsa uyarı vermektedir. Ayrıca firma, “Depo Yönetim Sistemi”, “Malzeme Akış Kontrol Sistemi” ve “Otomatik Yükleme ve Boşaltma Sistemleri” gibi teknolojileri süreçlerine entegre etmiştir.

HİZMET SEKTÖRÜ

EN

DÜ

STR

İ 4.0

ABD’deki sinema operatörleriyle çalışan imalat şirketi Trane bilet satışlarına ve film gösteri saatlerine cevap veren gerçek zamanlı bir klima kontrol sistemi geliştirmiştir. Mevcut veriler, her oditoryum için optimum sıcaklığı bulmak ve termostatı buna göre ayarlamak amacıyla kullanılmıştır. Bir motorun arızalanma riskini belirlemek için veriler kullanılmış ve motorun ne kadar süre daha çalışmaya devam edebileceği hesaplanabilmiştir. Bu veri, doğru ünitede ve doğru zamanda çalışması için bir bakım teknisyeni göndermeye ve daha iyi hizmet vermeye olanak sağlamıştır.

EN

DÜ

STR

İ 4.0

Pilot çalışma çerçevesinde belirlenen firmaların Endüstri 4.0 alanındaki mevcut durumları ve gelecek eğilimleri konusunda farkındalıklarının artırılmasıyla birlikte, söz konusu firmaların mevcut durumları ve gelecek eğilimleri konusunda yorum ve stratejilerin geliştirilmesi çalışmanın temel amaçlarıdır.

EN

DÜ

STR

İ 4.0

UYGULAMANIN AMACI

30-31

EN

DÜ

STR

İ 4.0

UYGULAMA ÖLÇEĞİNİN BOYUTLARIBu çalışma kapsamında 5 boyut üzerine yoğunlaşılmıştır. Bunlar;

• Kaynaklar (İnsan Kaynağı, Fiziksel Kaynaklar) • Bilgi Sistemleri • Organizasyon Yapısı• Kültür

Ve hepsi ile ilişkili ‘STRATEJİ’ boyutudur.

İlke 2İlke 2

İlke 1

İlke

1

Bilgi Sistemleri

KültürOrganizasyonYapısı

Kaynaklar

STRATEJİ

STRATEJİSTRATEJİ

STRATEJİ

EN

DÜ

STR

İ 4.0

EN

DÜ

STR

İ 4.0

UYGULAMA ÖLÇEĞİNİN İÇERİĞİ• Belirlenen 5 boyuta göre toplam 73 soru firma yetkililerine yöneltilmiştir.

• Yöneltilen sorular tanımlayıcı, açık uçlu, ve 5’li likert olmak üzere üç ana kategoride toplanmıştır

• Tanımlayıcı sorular, firmaların yetkinlik ve potansiyellerinin belirlenmesi amacıyla firma hakkında genel bilgilerin alınmasına yönelik dizayn edilmiştir.

• Açık uçlu sorular, durum tespitine yönelik varlık-yokluk durumlarını ve her boyut için genel değerlendirmeyi öğrenmek amacı ile dizayn edilmiştir.

• 5’li likert soruları ise mevcut durumun sıklık ve düzeyini ayrıca soruda yer alan aktivitenin potansiyel önem derecesini ölçmeye yönelik dizayn edilmiştir.

32-33

EN

DÜ

STR

İ 4.0

KAYNAKÇA• Büyükuslu, Ali Rıza (2016, Ağustos). Endüstri 4.0: Yeni Bir Sanayi Devrimi mi? Yoksa Almanya Yapımı Yeni Bir Senaryo mu? Erişim Tarihi: 07 Eylül 2017, http://www.sanayigazetesi.com.tr/

• Can, Metin (2017, Ocak). Endüstri 4.0’da KOBİ Başarısı. Erişim Tarihi: 04 Eylül 2017, https://www.sabah.com.tr/

• Correia, M. A. (2014). Industrie 4.0 Framework, Challenges and Perspectives. The Faculty of Engineering, RheinMain University of Applied Sciences, 39.

• Eldem, M. (2017). Endüstri 4.0. TMMOB EMO Ankara Şubesi Haber Bülteni.

• Görçün, Ö. (2016). Dördüncü Sanayi Devrimi. İstanbul: Beta Yayıncılık.

• Kahraman, F. (2017). Çalışma İlişkileri Bakımından Dördüncü Sanayi Devrimi ve Sivas İlinde Farkındalık Üzerine Alan Çalışması. Cumhuriyet Üniversitesi, Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Ana Bilim Dalı, 110.

• Karel. (2017). Bulut Bilişim Erişim Tarihi: 07 Eylül 2017, karel. www.karel.com.tr

• Lu, Y. (2017, Haziran). Industry 4.0: A survey on technologies, applications and open research issues. Journal of Industrial Information Integration, 6, 1-10.Schuh, G., Anderl, R., Gausemeier, J., Hompel, M., & Wahlster, W. (2017). ACATECH Industrie 4.0 Maturity Index. Germany.

• Selek, Ali (2017, Kasım). Endüstri 4.0 Erişim Tarihi: 01 Kasım 2017, http://www.endustri40.com/

• Stock, T., & Seliger, G. (2016). Opportunities of Sustainable Manufacturing in Industry 4.0. Procedia CIRP 40, 536-541.

• Şölen’den Gaziantep’e Endüstri 4.0 Donanımlı Dev Tesis. (2017). Erişim Tarihi: 08 Eylül 2017, https://finans.haberler.com/

• Şule, T. (2016). Atos Endüstri 4.0 Fırsat Analizi. Endüstri 4.0 Erişim Tarihi: 12 Eylül 2017, http://www.endustri40.com/

Antalya Ticaret ve Sanayi OdasıGöksu Mahallesi Gazi Bulvarı  No: 481 Kepez/Antalya T: 0 242 314 37 37F: 0 242 314 37 38Web: www.atso.org.trinfo@atso.org.tr

Akdeniz Üniversitesi Akişmer TTMDumlupınar Blv.,Enstitüler Binası,A Blok, Kat:4,07058 Konyaaltı/AntalyaT: 0 242 227 78 62-1393F: 0 242 310 22 81W: akismerttm.akdeniz.edu.trakismerttm@akdeniz.edu.tr

Antalya Bilim Üniversitesi Teknoloji Transfer OfisiÇıplaklı Mah. Akdeniz Bulvarı No:290 A Döşemealtı/AntalyaT: 0 242 245 00 00F: 0 242 245 01 00W: www.antalya.edu.trinfo@antalya.edu.tr

/AntalyaTSO/antalyaTSO

/akismerttm /AntalyaUniversitesi/akismer /antalyaunv