ANNE VE ÇOCUK BESLENMESİNDE ET VE ET ÜRÜNLERİ Sağlık...

SUNUM PLANI

Et Grubunda Yer Alan Yiyecekler&İçerikleri

Anne ve Çocuk Beslenmesinde Kırmızı Et

Anne ve Çocuk Beslenmesinde Balık

Anne ve Çocuk Beslenmesinde Kurubaklagiller&Yağlı Tohumlar

ET GRUBUNDA YER ALAN BESİNLER

Kırmızı et

Deniz ürünleri

Kanatlı hayvan etleri

Kuru

baklagiller

Yağlı tohumlar

Riboflavin

B6

B12

Fosfor

Magnezyum

Demir

Çinko

Bakır

İyot

Selenyum

ANNE VE BEBEK BESLENMESİNDE PROTEİNLER

Fetal büyüme

Plasental gelişim

Amniyotik sıvı üretimi

Annenin kan hacminde artış

Maternal doku kütlesinde artış

Büyüme gelişme

Bağışıklık sistemi

Kan yapımı

Hormon-enzim sentezi

Protein gereksinimi


Fetal büyüme geriliği Düşük doğum ağırlığı

İnfant morbidite ve mortalitesi

Bilişsel, motor hasar

Maternal malnütrisyon

Paediatric and Perinatal Epidemiology, 2012;26 (Suppl. 1):178–190

Protein gereksiniminde 25 g/gün artış


Handbook of Nutrition and Pregnancy, 2008

Yaş (yıl) Protein gereksinmesi (g/kg/gün)

0-1 1.5

1-3 1.1

4-13 0.95

14-18 0.85

Yetişkin 0.8

Gebe 1.1

Emzikli 1.1


Dietary Reference Intakes for Energy, Carbohydrate. Fiber, Fat, Fatty Acids, Cholesterol, Protein, and Amino Acids (2002/2005)

Diyetle alınan proteinin miktarı yanı sıra vücutta kullanılabilirliği de önemlidir.

Net Protein Kullanımı

Bitkisel: 0.50-0.60

Et: 0.75-0.80

Protein Sindirilebilirliği

Bitkisel: 0.80-0.90

Et: 0.95


FAO. Meat and meat products in human nutrition in developing countries. http://www.fao.org/docrep/t0562e/t0562e05.htm

http://www.fao.org/docrep/t0562e/t0562e05.htm

Baysal, A. Beslenme, 2009

KIRMIZI ETLER

KIRMIZI ET

Anne ve çocuk beslenmesinde kırmızı et tüketimi

Malnütrisyonun önlenmesi

Büyüme-gelişmenin sağlanması

Aneminin önlenmesi

Bağışıklık sistemi

BEBEK BESLENMESİNDE KIRMIZI ET

Postnatal beslenme, bebeğin ilerleyen yaşlardaki gelişimini etkileyen önemli ve değiştirilebilir bir faktördür.

Anne sütü ilk 6 ay bebeğin tüm gereksinimlerini karşılayan mucizevi bir besindir.

6.aydan itibaren anne sütünün kompozisyonunun değişmesi ve infantın besin gereksinmelerinin artması ile tamamlayıcı besinlere başlanmalıdır.

Am J Clin Nutr 2012;96:840–847


Dünya Sağlık Örgütü’nün önerilerine göre 6.aydan sonra tamamlayıcı

beslenmeye geçilmeli;

Günlük olarak kırmızı et, tavuk, balık ya da yumurta tüketilmelidir.

Am J Clin Nutr 2012;96:840–847

Protein Demir Çinko

Tamamlayıcı beslenmeye geçildiğinde görülen yaygın demir yetersizliğinin,

Maternal demir yetersizliği,

Düşük doğum ağırlığı,

Enfeksiyon

Yetersiz beslenmenin yaygın olduğu gelişmemiş ülkelerde kognitif gelişimi olumsuz etkileyebileceği vurgulanmaktadır.

Am J Clin Nutr 2013;98:983–993


n=68

8. ve 10. aylar

arasında kırmızı et tüketimi

12.ayda hemoglobin

ve hematokrit düzeyleri

6. ve 8.aylar arasında kırmızı et tüketimi >3 kez/hafta olan infantların MCV değerleri <3 kez/hafta olan infantlara kıyasla

Am J Clin Nutr 2013;98:983–993


Am J Clin Nutr 2013;98:983–993


144 bebek

4. ay 24. ay

(4 ayda 1)

7 günlük besin tüketim kaydı

22. ayda nörokognitif gelişim testi

4-12 ve 4-16 aylarda et tüketimi psikomotor gelişim belirteçleri ile

pozitif ilişkili

JPGN 39:493–498, 2004

4-12 aylarda et tüketimi ağırlık artışı ile pozitif

ilişkili


Food and Nutrition Bulletin 2011;32(3):185-191

Gelir düzeyi düşük 4 farklı ülke

1500 infant

1658 toddler

Bodurluk- kırmızı et tüketimi

OR= 0.64; 95% CI,

0.46 to 0.90

Bodurluk riskinde %36 azalma


ÖNERİ:

Avustralya’da, Ulusal Sağlık ve Tıbbi Araştırma Konseyi’nin 2011 yılı raporuna göre kırmızı et

7-12 aylar arasında haftada 4 kez 30 g

13-23 aylar arasında haftada 3.5 kez 30 g şeklinde tüketilmelidir.

National Health and Medical Research Council, Infant feeding guidelines for health workers, 2011

TBSA-2010

ÜLKEMİZDE DURUM

İlk 2 yılda etle tanışmayan çocukların oranı %49.1 Öneri 7-8 ay iken başlama yaşı 10.5 ay

ANNENİN BESLENMESİNDE KIRMIZI ET

Dünya çapında hamile kadınların %41.8’inin anemik olduğu bunlarında en az %50’sinde demir eksikliği anemisi olduğu

düşünülmektedir.

WHO (2012). Daily iron and folic acid supplementation in pregnant women Journal of Advanced Nutrition and Human Metabolism 2015; 10:14800

Anemik bir gebede

plasenta yoluyla fetüse oksijen taşınımı bozulur

intrauterin büyüme ve gelişmeyi engeller


Anemi

Fetal kayıplar

Perinatal ölümler

Preterm doğumlar (%28.2)

Preeklemsi (%31.2)

Maternal sepsis

Journal of Advanced Nutrition and Human Metabolism 2015; 10:14800

Pakistan’da 20-26. gestasyon haftaları arasındaki 1369 kadın, doğum sonrası 6 hafta boyunca da izlenmiş,

Hamilelik öncesinde haftada 2’den daha az kırmızı et tüketen kadınların anemik olduğu ve hemoglobin konsantrasyonlarının düşük olduğu görülmüştür.

Kırmızı et tüketiminin haftada 2 den fazla olması, hamilelik sırasında anneyi anemiye karşı korumaktadır.

Food Nutr Bull. 2008 June ; 29(2): 132–139


ÜLKEMİZDE DURUM

TBSA-2010

DENİZ ÜRÜNLERİ-BALIK

BEBEK BESLENMESİNDE BALIK

DHA İyot

Selenyum Protein

Metilciva

Beyin Gelişimi Büyüme-gelişme Alerjik Hastalıklar

BEBEK BESLENMESİNDE BALIK

Gebelikte balık tüketimi Bebeğin 6 ve 18. ay

gelişim skorları

n=25446

Balık Tüketimi: OR: 1.29 (95% CI: 1.20, 1.38) (4. çeyrek-1.çeyrek), Emzirme: OR: 1.28 (1.18, 1.38)(10 ay-1ay)

Emzirme süresi ve balık tüketiminin

18.ayda gelişim skoru

Am J Clin Nutr 2008;88:789 –96

BALIK TÜKETİMİ-DOĞUM AĞIRLIĞI

19 Avrupa Ülkesi Doğum

Kohortu

151880

Anne-Çocuk

Gebelikte fetal büyüme

Gestasyon süresi

Haftada 1 ve daha sık balık tüketimi:

Preterm doğum riskinde

Balık tüketimi doğum ağırlığı

Haftada 1-2: 8.9 g Haftada 3 ve üzeri : 15.2 g

Am J Clin Nutr 2014;99:506–16

Gebelik öncesinde balık ve deniz ürünleri tüketiminin düşük doğum ağırlığı ve preterm doğum üzerine etkisinin değerlendirildiği bir çalışmada ;

Ayda 1 tüketenlerde haftada ≥2 tüketenlere kıyasla düşük doğum ağırlığı ile doğum riski yaklaşık 2 kat

Balık içeren öğün sayısının 1 artması (aylık) gestasyon süresinde 0.02 haftalık

Doğum ağırlığı ve preterm doğum riski ile ilişki

Environmental Health 2007, 6:33

BALIK TÜKETİMİ-DOĞUM AĞIRLIĞI

0-1 yaş balık

tüketimi

12 Yaşa kadar alerjik

hastalık

BALIK TÜKETİMİ-ALERJİ

Haftada 1 kez balık tüketimi

Astım % 51 Rinit % 43

Egzema % 56

Am J Clin Nutr 2013;97:1324–30

Journal of Asthma,2005;42(6):513-518

Gebelikte balık stickleri (trans yağ asidi kaynağı) tüketimi

Astım riskinde 2 kat artış

Astım riskinde %80 azalma

Annesinde astım öyküsü olan çocuklar

Balık tüketmeyenler En az ayda 1 tüketenler

Amaç: Gebelikte balık tüketiminin erken çocukluk döneminde astım riski üzerine etkisinin değerlendirilmesi

BALIK TÜKETİMİ-ASTIM

BALIK TÜKETİMİ-İMMUN YANIT&ATOPİ

Am J Clin Nutr 2012;95:395–404.

123 gebe

20.haftadan doğuma

kadar

Haftada 2 por. somon

(3.45g EPA+DHA)

Umbilikal kord kan örneği n-3 yağ asitleri

IgE İmmunolojik yanıt IL-2,4,5,10, TNF-α

6 aylık bebekte Deri testi

IgE

İmmunolojik yanıt somon tüketen grupta IgE, 6. ayda atopik dermatit fark

Anne ve çocuk sağlığına olumlu etkilerine karşın balık tüketimi ile soru işaretleri bulunmaktadır.

Bunun nedeni balıklarda olası ağır metal bulaşıdır.

BALIK-METİL CİVA

• Prenatal nörotoksik

• Hedef organı

• Plasenta ve kan beyin bariyerini geçer

• Fetüs ve küçük çocukların SSS gelişimini etkiler

Metil civa

NeuroToxicology, 2008;29:767–775 Neurotoxicology and Teratology, 2016; doi: 10.1016/j.ntt.2016.02.002

CİVA-BİLİŞSEL GELİŞİM

Balık tüketimi yüksek olan toplumlarda metil civa maruziyetine ilişkin yapılan çalışmalarda

7 ve 14. yaşta dil, hafıza, dikkat ve görsel fonksiyonlarda azalmaya neden olduğu

• Debes et al.Neurotoxicology and Teratology, 2006;5:536-547.

• Grandjean et al.Neurotoxicology and Teratology, 1997;6:417-428

22 yaşta bilişsel fonksiyon bozukluğunun devam ettiği

• Debes et al. Cortex,2015;74:358-369

6 ay -17 yaş sürecinde takipte nörokognitif ve davranışsal fonksiyonları etkilemediğine ilişkin farklı sonuçlar mevcuttur.

• Davidson et al., 2011; Davidson et al., 1998; Davidson et al., 1995; Myers et al., a2003; Myers et al., 1995

Neurotoxicology and Teratology (2016), doi: 10.1016/j.ntt.2016.02.002

BALIK-DİKKAT EKSİKLİĞİ&HİPERAKTİVİTE

Arch Pediatr Adolesc Med. 2012;166(12):1123-1131.

Maternal Civa Dikkat eksikliği/hiperaktivite

sendromu (8 yaş)

Haftada 2 porsiyondan fazla

balık tüketimi Dikkat eksikliği-hiperaktiviteye

ilişkin davranışlara karşı koruyucu

Civa toksikasyonu dikkatsizlik ve hiperaktivite

riskinde artış ile ilişkili

GEBELİKTE VE ÇOCUKLUK ÇAĞINDA BALIK TÜKETİMİ

Gıda Güvenliğinde otorite olan FDA’ nın önerisi

www.fda.gov/food/foodborneillnesscontaminants/metals/ucm393070.htm

Haftada 2-3 porsiyon balık tüketilmeli

Küçük çocuklarda porsiyonlar çocuklara uygun olmalı

Civa içeriği düşük olan somon, ton balığı, yayın balığı, morina balığı tercih edilmeli

Civa içeriği yüksek olan köpek balığı, kılıç balığı, kral uskumru balıklarının tüketiminden kaçınılmalı

http://www.fda.gov/food/foodborneillnesscontaminants/metals/ucm393070.htm

İlk 2 yaşta çocukların sadece %49.6’sı balık tüketmekte.

Tamamlayıcı beslenmede balığa başlama yaşı Ort. 10.3 ay

ÜLKEMİZDE DURUM

TBSA-2010

Ülkemizde gebelerin %21.0’i emziren annelerin

ise %18.4’ü balık tüketmemektedir!!!

ÜLKEMİZDE DURUM

TBSA-2010

İŞLENMİŞ ETLER

İŞLENMİŞ ETLER

İşlenmiş etler etin raf ömrünü ve tütsüleme, kurutma, tuz, lezzet vericiler ve koruyucular eklenmesi sonucu elde edilen etlerdir.

Nitrit

• Koyu yeşil yap. sebzeler

Nitrat

• Bitkisel ve hayvansal yiy.

• (miktarda)

Katkı maddesi

Renk ve lezzeti iyileştirme

İŞLENMİŞ ETLER

Int. J. Cancer, 2016;138:1609–1618

http://www.who.int/features/qa/cancer-red-meat/en/

Nitrit- Nitrat

Amin

N-Nitrozo bileşikleri

İnsanlar için 1. Grup Karsinojen (İnsanlarda karsinojenitesine ilişkin yeterli kanıt

mevcut)

İŞLENMİŞ ETLER

Gebelikte işlenmiş et tüketiminin, N-nitrozo bileşikleri içermesi nedeniyle çocukluk çağı beyin tümörleri ile

ilişkili olabileceği belirtilmektedir.

İŞLENMİŞ ETLER

Neuroepidemiology 2004;23:78–84

Gebelikte işlenmiş et tüketimi ile ilişkilendirilen diğer kanser türleri

Retinoblastoma Cancer Causes Control , 2015;26:387–397

Lösemi Cancer Causes Control, 1994; 5:195–202

İŞLENMİŞ ETLER

İŞLENMİŞ ETLER

Gebelik ve çocuk beslenmesinde işlenmiş et tüketimi ile ilgili diğer bir risk bu ürünlerin çiğ olarak tüketilebilmesidir.

Nutrition Bulletin, 2006;31:28–59

Toksoplazma bulaşı için en riskli besinlerden biri çiğ etlerdir.

Gebelikte Toksoplazma enfeksiyonu körlük, mental retardasyon gibi ciddi anomalilere neden olabilmektedir.

İŞLENMİŞ ETLER

Nutrition Bulletin, 2006; 31:28–59

GEBELERDE TOKSOPLAZMA RİSKİNİ AZALTMAK İÇİN ÖNERİLER

Çiğ-yeterince pişmemiş et tüketiminden kaçınılmalı. Etler pembe kısım kalmayacak ve suyu temiz akacak şekilde pişirilmeli

Çiğ et ile temas öncesi ve sonrasında eller yıkanmalı,mümkünse eldiven kullanılmalı

Çiğ et ile temas eden tüm mutfak malzemeleri yıkanmalı

Tüm çiğ sebzeler iyi yıkanmalı

Bahçe işleri yapılırken toprak ile teması önlemek için eldiven kullanılmalı, sonrasında eller yıkanmalı

Evde kedi besleniyorsa çiğ et verilmemeli, kedi kumu eldiven takılarak değiştirilmeli

The American Journal of Medicine, 2005;118,:212–216

ÜLKEMİZDE DURUM

TBSA-2010

Türkiye’de gebelerin %58.6’sı, emziren kadınların isen %64.8’i et ürünleri tüketmektedir.

SAKATATLAR

SAKATATLAR

Demir Vitaminler

Kafkas Univ Vet Fak Derg 18 (4): 613-616, 2012

Salmonella (%7)

Campylobacter (%36)

ÜLKEMİZDE DURUM

TBSA-2010

Türkiye’de gebelerin %32.2’si, emziren kadınların ise %51.6’sı sakatat tüketmektedir.

KURUBAKLAGİLLER

ANNE-ÇOCUK BESLENMESİNDE KURUBAKLAGİLLER

Protein

Posa

Magnezyum

Çinko

• Kurubaklagiller özellikle sosyoekonomik düzeyi düşük bireyler iyi bir protein kaynağıdır.

• Elzem aminoasitlerden kükürtlü aminoasitleri sınırlı miktarda içermektedir.

• Tahıllarla birlikte kullanımı protein kalitesini


Kurubaklagiller posa içeriği en yüksek besin grubu

Gebelikte konstipasyon sık Tedavi: Posa


1 porsiyon 12 g posa

Gebelikte gereksinim 28 g/gün

% 43


Gebelikte posa alımı

Preeklemsi

Gestasyonel diyabet

Am J Hypertens 2008; 21:903-909 Diabetes Care 29:2223–2230, 2006


Kurubaklagiller 8. aydan itibaren bebek beslenmesinde yer almaktadır.

Ancak bebeklerde gaz sancısına neden olabilmektedir.

Pişirme öncesi uygun sürede ıslatılması semptomları azaltmaktadır.

Bebeklerde tanelerin zarının çıkarılarak verilmesi gerekmektedir.


ÜLKEMİZDE DURUM

Ortalama kurubaklagillere başlama yaşı 10.1 ay İlk 2 yaşta tüketim oranı %60.6

ÜLKEMİZDE DURUM

Öneri: Haftada 1-2 kez kurubaklagil tüketimi

Gebe

%45.1

Emzikli

%41.4

TBSA-2010

YAĞLI TOHUMLAR

n-3 n-6 n-9

ANNE-ÇOCUK BESLENMESİNDE YAĞLI TOHUMLAR

Beyin gelişimi Büyüme-gelişme

ANNE-ÇOCUK BESLENMESİNDE YAĞLI TOHUMLAR

Boğulma Alerji

1-3 yaş

YAĞLI TOHUMLAR

Gebelikte fıstık türlerinin tüketiminin bebeklerde alerji riskini etkileyebildiği bildirilmiştir.

Gebelikte yer fıstığı tüketiminin 18 aylık süreçte alerji gelişimi üzerine etkisinin değerlendirildiği bir çalışmada

Gebelikte tüketim 4.2 kat

Emziklilikte tüketim 2.3 kat

J Investig Allergol Clin Immunol 2010; Vol. 20(4): 289-294

SONUÇ VE ÖNERİLER

Et grubunda yer alan yiyecekler, protein, demir, omega 3, iyot fosfor gibi önemli besin öğelerini yüksek miktarda içermektedir.

Bu besin öğeleri büyüme-gelişme, bilişsel performans ve kronik hastalıkların önlenmesinde önemlidir.

Gebelik, emziklilik ve çocukluk çağında anemi prevelansı yüksek olup korunma ve tedavide kırmızı et tüketimi önerilmektedir.

Balık tüketimi haftada 1-2 porsiyon olmalı ve civa içeriği düşük somon, ton balığı, yayın balığı gibi balıklar tercih edilmelidir.

SONUÇ VE ÖNERİLER

Kurubaklagiller özellikle sosyoekonomik düzeyi düşük toplumlarda iyi bir protein kaynağıdır.

Yağlı tohumlar yağ asitleri, magnezyum ve E vitamini içerikleri nedeniyle anne ve çocuk beslenmesinde önemlidir.

Boğulma ve alerji riski nedeniyle yaşamın ilk 3 yılında yağlı tohum tüketiminde dikkatli olunmalıdır.

ANNE VE ÇOCUK BESLENMESİNDE ET VE ET ÜRÜNLERİ Sağlık...

Documents

Transcript of ANNE VE ÇOCUK BESLENMESİNDE ET VE ET ÜRÜNLERİ Sağlık...