Ander boeke in dié reeks - Amaniyah...ISBN 978-0-9922173-8-9 Graad 12 Fisiese Wetenskappe Teorie en...

11

Transcript of Ander boeke in dié reeks - Amaniyah...ISBN 978-0-9922173-8-9 Graad 12 Fisiese Wetenskappe Teorie en...

Page 1: Ander boeke in dié reeks - Amaniyah...ISBN 978-0-9922173-8-9 Graad 12 Fisiese Wetenskappe Teorie en Werkboek Boek 2 (Chemie) bestaan uit twee dele. Deel 1 behandel Organiese Chemie
Page 2: Ander boeke in dié reeks - Amaniyah...ISBN 978-0-9922173-8-9 Graad 12 Fisiese Wetenskappe Teorie en Werkboek Boek 2 (Chemie) bestaan uit twee dele. Deel 1 behandel Organiese Chemie

Waarskuwing!!Alle regte voorbehou volgens die Suid-Afrikaanse kopiewet. Geen gedeelte van hiedie boekmag gereproduseer word deur fotokopiëring of enige ander metode sonder skriftelike verlofvan die uitgewer en skrywer nie. Enige persoon wat enige ongemagtige optrede uitoefen inverhouding met hierdie publikasie mag onderhewig wees aan kriminele vervolging en siviele eise teen beskadiging.Saamgestel deur A. Olivier

Uitgegee deur:

Tel: 014 592 6083Cell: 079 092 0519(no sms Vodacom)/063 133 6292(no sms MTN)Email: [email protected]/ www.amaniyah.co.zaISBN 978-0-9922173-8-9

Graad 12 Fisiese Wetenskappe Teorie en Werkboek Boek 2 (Chemie) bestaan uit twee dele. Deel 1 behandel Organiese Chemie waar deel 2 Anorganiese Chemiebehandel.

Ander boeke in dié reeksAnder boeke in dié reeks

Page 3: Ander boeke in dié reeks - Amaniyah...ISBN 978-0-9922173-8-9 Graad 12 Fisiese Wetenskappe Teorie en Werkboek Boek 2 (Chemie) bestaan uit twee dele. Deel 1 behandel Organiese Chemie

SURE EN BASISSE-Relatiewe Sterkte Van Sure

Suur-Basis Titrasies

-Outo-Ionisasie Van Water En Kw

Toepassings Van Sure En Basisse

-Berekening Van Die Konsentrasie Van ‘N Oplossing

Suur-Basis Reaksies

-Suur, Basis En Neutrale Oplossings

Pg 137

Pg 167

Pg 224

Pg 145

Pg 173

Pg 157

Pg 198

INHOUDSOPGAWE

Onderwerp 2

ENERGIE EN CHEMIESE VERANDERING

TEMPO EN OMVANG VAN REAKSIES

CHEMIESE EWEWIG

Energie Betrokke By Chemiese Reaksies

Die Tempo Van ‘N ReaksieMeet Van ReaksietempoMeganisme Van Reaksie En Van Katalise

Chemiese Ewewig En Faktore Wat Ewewig Beïnvloed

Toepassing Van EwewigsbeginselsToepassing Van Ewewigsbeginsels In Die Nywerheid

Die Ewewigskonstante, Kc

Pg 1

Pg 8

Pg 86Pg 71

Pg 99Pg 130

Pg 27Pg 64

DIE CHEMIESE INDUSTRIEElemente In KunsmisIndustriële Vervaardiging Van Kunsmis

Pg 306Pg 312

CHEMIESE SISTEMEOnderwerp 3

ELEKTROCHEMIESE REAKSIESProsesse En Redoksreaksies In Galvaniese SelleProsesse En Redoksreaksies In Elektrolitiese SellePraktiese Toepassing Van Elektrolise

Elektrochemiese Redoksreaksies Pg 227

Pg 286

Pg 241Pg 267

Anorganise Chemie Deel 2

Hoofstuk 2

Hoofstuk 3

Hoofstuk 4

Hoofstuk 5

Hoofstuk 6

Hoofstuk 7

Page 4: Ander boeke in dié reeks - Amaniyah...ISBN 978-0-9922173-8-9 Graad 12 Fisiese Wetenskappe Teorie en Werkboek Boek 2 (Chemie) bestaan uit twee dele. Deel 1 behandel Organiese Chemie

Nota’s:________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________________________

_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________________________

_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Page 5: Ander boeke in dié reeks - Amaniyah...ISBN 978-0-9922173-8-9 Graad 12 Fisiese Wetenskappe Teorie en Werkboek Boek 2 (Chemie) bestaan uit twee dele. Deel 1 behandel Organiese Chemie

_______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________________________

_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________________________

_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Page 6: Ander boeke in dié reeks - Amaniyah...ISBN 978-0-9922173-8-9 Graad 12 Fisiese Wetenskappe Teorie en Werkboek Boek 2 (Chemie) bestaan uit twee dele. Deel 1 behandel Organiese Chemie

10 ONDERWERP 2

���� ���1���������� �����������������������������������������������!����%�/������������� ���1���������������niger is die tempo (spoed) van die reaksie./��0�� �������� ������&����� ������������������#������������#��negatiewe gradiënt.&�0 s tot 30 s�7�3�������� ������������������������ ���1�������������������������������������������������%����� konsentrasie van reaktant A neem vinnig af. Die tempo van enige reaksie is altyd die vinnigste aan die begin van � ����������%��;�������������#���� �����!%&�30 s tot 60 s�7�B��������������������������������� ���1�������������%�������������#���0����������� ���1��� ������� ������%������������������������������ ���������%����������������������3���������� ����0����������������� ���������������������� ��%��;��������������� ���� %!&�Na 60 s�7����� ��������������������������������������������%�������������������������������3��������0�%������ word geen reaktant meer opgebruik nie.

/��0�� ���������� ��&����� ������������������#������������#��positiewe gradiënt.&�0 s tot 30 s�7�3�������� ������������������������ ���1�������������������������������������������������%������ ����������������������������������� ����%��;�������������#���� �����!%&�30 s tot 60 s�7�B��������������������������������� ���1�������������%�������������#���0����������� ���1��� ������� ������%������������������������������ ���������%���������������������������������� ����������������������� ���������������������� ��%������ ��������������� ���� %!&�Na 60 s�7����� ��������������������������������������������%�������������������������������������0�%������ word geen produk meer gevorm nie.

1. Gemiddelde reaksietempoDie gemiddelde reaksietempo is die verandering in konsentrasie van reaktant(e) of produk(te) oor 'n bepaalde tyd. Ons kan die gemiddelde reaksietempo van 'n reaksie bereken deur twee punte op die kurwe met 'n reguit lyn te verbind (genoem 'n sylyn) en die gradiënt van hierdie lyn te bereken.���� ����������������������#���� ������������!����������������F�GL��������F�PL��������������������%��������� ���1��������������������������������������������������� ��������������������������������3������� �����������������������������������������������������%

0 10

10

20

20

30

30

40

40

50 60 70

reaktant A

gradiënt (helling) is steil(reaksie is vinnig)

gradiënt (helling) neem af(reaksie is stadiger)

gradiënt (helling) = 0(reaksie stop)

Tyd (s)

Kon

sent

rasi

e (m

ol. d

m-3

)

0 10

10

20

20

30

30

40

40

50 60 70

produk B

gradiënt (helling) is steil(reaksie is vinnig)

gradiënt (helling) neem af(reaksie is stadiger)

gradiënt (helling) = 0(reaksie stop)

Tyd (s)

Kon

sent

rasi

e (m

ol. d

m-3

)

Konsentrasie van reaktant A teen tyd Konsentrasie van produk B teen tyd

/������������� ���������!������K���������������L��������������������������������������������������������!�7'���������!�I'�� $>� � � � !�___�������������������������������������������������$� >2�#�>1 !�______ t2�#��1 7 mol.dm-3 - 30 mol.dm-3 = ____________________ 60 s - 10 s = -0,46 mol.dm-3.s-1

/������������� ���������!������K���������������L��������������������������������������������������������!�7'���������!�I'�� $>� � � � !�___�������������������������������������������������$� >2�#�>1 !�______ t2�#��1 33 mol.dm-3 - 10 mol.dm-3 = _____________________ 60 s - 10 s = 0,46 mol.dm-3.s-1

0 10

10

20

20

30

30

40

40

50 60 70Tyd (s)

Kon

sent

rasi

e (m

ol. d

m-3

)

>�

$>

$�

tft�

>f 7

reaktant A

>�

$>$�

tft�

>f

0 10

10

20

20

30

3033

40

40

50 60 70Tyd (s)

Kon

sent

rasi

e (m

ol. d

m-3

)

produk B

Page 7: Ander boeke in dié reeks - Amaniyah...ISBN 978-0-9922173-8-9 Graad 12 Fisiese Wetenskappe Teorie en Werkboek Boek 2 (Chemie) bestaan uit twee dele. Deel 1 behandel Organiese Chemie

11CHEMIESE VERANDERING

2. Oombliklike reaksietempoDie oombliklike reaksietempo (ook momentele reaksietempo) is die verandering in konsentrasie van reaktant(e) of produk(te) by 'n bepaalde oombliklike (momentele) tyd.Ons kan die oombliklike reaksietempo op 'n bepaalde tydstip verkry deur 'n raaklyn te trek op daardie tydstip en die gradiënt van hierdie raaklyn te bereken.���� ����������������������#��������������F�QL��%��������� ���1�������������������������������������������������������������������������������������������3�����������������������������������������������F�QL��%

0 10

10

20

2025

30

30

40

40

50 60 70Tyd (s)

Kon

sent

rasi

e (m

ol. d

m-3

)

>�

tft�

>f 5

reaktant A

>�

$>$�

tft�

>f

0 10

1015

5

20

20

30

3035

40

40

50 60 70Tyd (s)

Kon

sent

rasi

e (m

ol. d

m-3

)

produk B

;��M�� �� ����� ���������!������K���������� �L��������������������������������������������������ML���!�8'�� $>� � � � !�___�������������������������������������������������$� >2�#�>1 !�______ t2�#��1 5 mol.dm-3 - 25 mol.dm-3 = ____________________ 50 s - 10 s = -0,5 mol.dm-3.s-1

;��M�� �� ����� ���������!������K���������� �L��������������������������������������������������ML���!�8'�� $>� � � � !�___�������������������������������������������������$� >2�#�>1 !�______ t2�#��1 35 mol.dm-3 - 15 mol.dm-3 = ____________________ 50 s - 10 s = 0,5 mol.dm-3.s-1

$>$�

}����#!��"�����*����##"�����#"�H�"��"���"�������#!��"�������#!��"��������!��"�����������������6���Die ontbinding is uitgevoer in 'n 2 dm3 houer. Bereken die 2.1 gemiddelde reaksietempo (in mol.s-1) vir t = 5 s tot t = 35 s van die reaksie.2.2 oombliklike reaksietempo (in mol.dm-3.s-1) van die reaksie by t = 10 s.

50 10 15

0,2

0,4

0,6

0,6

1,0

1,2

1,4

20 25 30 35 40

Kon

sent

rasi

e (m

ol. d

m-3

)

Tyd (s)Antwoord

2.1

By t = 5 s���= ? mol>��= 0,8 mol.dm-3@�= 2 dm3

���!�>�@ = (0,8 mol.dm-3)(2 dm3) = 1,6 mol

Trek 'n reguit lyn (sylyn) wat die punte t = 5 s tot t = 35 s metmekaar verbind.Verkry die konsentrasie ci by ti (5 s) en cf by tf (35 s).Bereken die aantal mol vir elk van hierdie konsentrasies.

By t = 35 s�f�= ? mol>f�= 0,2 mol.dm-3@�= 2 dm3

�f�!�>f@ = (0,2 mol.dm-3)(2 dm3) = 0,4 mol50 10 15

0,2

0,4

0,6

0,8

1,0

1,2

1,4

20 25 30 35 40

Kon

sent

rasi

e (m

ol. d

m-3

)

Tyd (s)

tft�

>�

>f

Voorbeeld 2

Page 8: Ander boeke in dié reeks - Amaniyah...ISBN 978-0-9922173-8-9 Graad 12 Fisiese Wetenskappe Teorie en Werkboek Boek 2 (Chemie) bestaan uit twee dele. Deel 1 behandel Organiese Chemie

12 ONDERWERP 2

2.2

50 10 15

0,2

0,4

0,6

0,8

1,0

1,2

1,4

20 25 30 35 40

Kon

sent

rasi

e (m

ol. d

m-3

)

Tyd (s)

tft�

>�

>f

>��= 0,8 mol.dm-3t��= 2,5 s

>f�= 0,1 mol.dm-3tf�= 20 s

Trek 'n raaklyn aan t = 10 s. Verkry die konsentrasie ci by ti asook cf by tf vir die raaklyn en bereken die gradiënt van die raaklyn.

ONTHOU: Vrae kan berekeninge van tempo in terme van verandering in konsentrasie, massa, volume en getal mol insluit!

Bereken nou die gemiddelde reaksietempo

� $�/������������� ���������!�___�������������������������������������������������$� �2�#��1 !�______ t2�#��1 0,4 mol - 1,6 mol = ______________ 35 s - 5 s = -0,04 mol.s-1

���= 1,6 molt���= 5 s

�f�= 0,4 moltf��= 35 s

;��M�� �� ����� ���������!������K���������� �L��������������������������������������������������ML���!�7'�� $>� � � � !�___�������������������������������������������������$� >2�#�>1 !�______ t2�#��1 0,1 mol.dm-3 - 0,8 mol.dm-3 = ______________________ 20 s - 2,5 s = -0,04 mol.dm-3.s-1

BOTSINGSTEORIEAlle materie bestaan uit klein deeltjies (atome, molekule of ione) wat in voortdurende willekeurige beweging is. Deeltjies bots met mekaar en die kante van die houer. *� �������botsingsteorie��������������������������tjies (atome, molekule of ione) slegs plaasvind wanneer�������������������%�<������������ ���������#�������sie uit nie, anders sou alle reaksies vinnig verloop het.Die voorwaardes wat bepaal of botsings tussen twee deeltjies tot 'n chemiese reaksie sal lei is:&����� ���+���� ����� ������� kinetiese energie

besit om die afstotende kragte tussen hulle te oorkom sodat hulle nader aan mekaar kan beweeg.

&�"�������������+��������������������������������� le die korrekte oriëntasie hê.

Voorstelling van 'n oneffektiewe en effektiewe botsing.

NO

NO

NOO3

O3

O3

O2NO2

Oneffektiewe botsing

Effektiewe botsing

+ +

+

+

+

+

1. Oriëntasie van die botsingsOm die korrekte oriëntasie�����S��������������������#�������������������� ��� ����������������������������0%������ �����������������������������������1�������������������������<8����8Q tot effektiewe botsing lei.2. Energie van die molekuleDie temperatuur van 'n gasmengsel is 'n maatstaf van die gemiddelde kinetiese energie (Ek) van die molekule.T�������������������������� �������������������������������� ������������ ���� ���������������������gie. Die molekule beweeg vinniger. Dit lei tot meer botsings en meer effektiewe botsings."�� ������������������"A�������� �����������������������00�����0��������#�������������� ��� ���������������������#����������������������tiese energie beskik wat die aktiveringsenergie genoem word. Aktiveringsenergie is die minimum kinetiese energie wat benodig is vir 'n reaksie om plaas te vind. Slegs molekule met Ek � EA bots effektief.Die tempo waarteen die reaksie plaasvind is dus direk eweredig aan:&�����������00�������������� ���������������������������!�������������� ���������+���%&�������+��������-k ��-A.&�������+��������������������1������%

�������M���������������������Q���������������������Q���� ���� �� ��������������������V�����L������������" �W�"A����������������������K������������������������������������������������������������������������

Page 9: Ander boeke in dié reeks - Amaniyah...ISBN 978-0-9922173-8-9 Graad 12 Fisiese Wetenskappe Teorie en Werkboek Boek 2 (Chemie) bestaan uit twee dele. Deel 1 behandel Organiese Chemie

13CHEMIESE VERANDERING

FAKTORE WAT REAKSIETEMPO BEÏNVLOED EN DIE BOTSINGSTEORIE-������������������������������������������V������������������ ����0������7&����aard van die reaktante.&����temperatuur waarby die reaksie uitgevoer word.&����konsentrasie������������������������������� ���������0���0� ������� �����������!%&����druk op reaktante in 'n gasfase.&����reaksie-oppervlakte (toestand van verdeeldheid) van ‘n vastestof reaktant.&���� ��������������katalisator.Die uitwerking wat hierdie faktore op die tempo van 'n chemiese reaksie het kan verduidelik word in terme van die botsingsteorie wat soos volg saamgevat word:

FAKTOR \]^`"c]:/ @;j/":q�6]"��;^q]:/q^";]"

1 ���� �"� ���� ����<rende stowwe

Die verbreek en vorming van bindings tydens die reaksiebepaal die tempo

Tydens 'n chemiese reaksie moet bindings in die reaktantmole-kule eers verbreek word om "vrye" deeltjies (atome of ione) tevorm. Hierdie "vrye" deeltjies kan dan herrangskik om nuwe bindings in die produkmolekule te vorm. Die bindingsenergie wat nodig is om die bestaande bindings in die reaktantmolekule te breek wissel. Reaksie tussen ioniese stowwe in oplossing is ge-woonlik by kamertemperatuur vinnig omdat geen bindings her-angskikking plaasvind nie en omdat die vrye ione in groot ge-talle met mekaar in aanraking kom. ��+������|�-(aq) ���|����Reaksies tussen molekulêre stowwe behels die verbreking van kovalente bindings. Sulke reaksies is geneig om stadiger plaas te vind by kamertemperatuur. 2H2 + O2 �2H2ODie reaktiwiteit van stowwe beinvloed die tempo waarteen reak-tante met mekaar reageer. Bv. in Groep 1 op die PeriodiekeTabel neem die reaktiwiteit van die metale van bo na onder toe. C is 'n meer aktiewe element as Na. Net so in die reaksietussen Mg en Zn met soutsuur, sal Mg vinniger met soutsuurreageer as Zn, omdat Mg hoër op verskyn in die aktiwiteitsreeksas Zn en is daarom 'n meer aktiewe metaal as Zn.

2 Temperatuur Temperatuur is direk ewere-dig aan die gemiddelde kine-tiese energie van die moleku-le.Hoe hoër die temperatuur van die reaksiemengsel is, hoe vinniger vind die reaksie plaas.[Die reaksietempo verdubbel vir elke 10 ºC wat die tempe-ratuur styg.]

Indien die temperatuur van 'n reaksiemengsel verhoog word:��{���������������!����"��������"�������"������#!�%!���#����{���������$#����"������#!�%!���#����������#!�%!��=����#!�#�"����"��������"��������;�����������#!�%!������\k���\�.��Q����������������� ��H#���"���$�����"=���������$�����#"������������������ ��H#���"����!��#��J"��#�"����"���������$#�!���

3 Konsentrasie(oplossings)

Reaksietempo is direk ewere-dig aan die konsentrasie vandie reagerende stowwe.Hoe hoër die konsentrasie vandie reagerende stowwe (reak-tante) is, hoe vinniger vind diereaksie plaas.

Met 'n verhoging in die konsentrasie van die reaktante:��Q�����������#!�%!��$�����"=�����#!%����"�J"���#"��"�����<

de oplossing (meer molekule in 'n gegewe volume teenwoordig).��;�����������#!�%!��\k���\�.�������������� ��H#���"���$�����"=���������$�����#"������������������ ��H#���"����!��#��J"��#�"����"���������$#�!���

lae temperatuur hoë temperatuur

Die tempo van 'n chemiese reaksie sal toeneem as die temperatuur styg

Die tempo van 'n chemiese reaksie sal toeneem as die konsentrasie toeneem

lae konsentrasie hoë konsentrasie

Page 10: Ander boeke in dié reeks - Amaniyah...ISBN 978-0-9922173-8-9 Graad 12 Fisiese Wetenskappe Teorie en Werkboek Boek 2 (Chemie) bestaan uit twee dele. Deel 1 behandel Organiese Chemie

14 ONDERWERP 2

FAKTOR \]^`"c]:/ @;j/":q�6]"��;^q]:/q^";]"4 Druk

(gasse)In die geval van gasse word die konsentrasie verhoog deur die druk van die reage-rende stowwe te verhoog. Die tempo van 'n chemiese reaksie sal toeneem as die druk van die gasvormige reaktante verhoog word.

Toename in druk op 'n gas het dieselfde uitwerking as 'n toena-me in konsentrasie. Hoe hoër die druk van die gasreaktante:��=#��!��"�����������#!%����"�=#��=#-���������#"��"��������������J"���#����"�!��#!�%!��$�����"=�����#!%�����H�����������#!�%!������\k���\�.�������������� ��H#���"���$��������$�����#"������������������ ��H#���"����!��#��J"��#�"����"���������$#�!���

5 Reaksie-oppervlakte(vaste stowwe)

Hoe fyner 'n stof verdeel is, hoe groter is die reaksie-oppervlakte (kontakopper-vlakte) en hoe vinniger vind die reaksie plaas.

Hoe fyner die stof verdeel is:��=#����#������������#�!�������<#$$���!�� ��H!##������!�������� botsings.������!�������#!�%!���"�#"�� �������������������� effektiewe botsings per tyd (per sekonde).�������������� ��H#���"����!��#��J"��#�"����"���������$#�!���

Q"������#!��"���*��%%�� #������������<#$$���!����"�J"�%H%�`������������<!�"����������!��met die reaksie-oppervlaktes van dieselfde kubus opgedeel in 8 kleiner kubusse, met 1 cm sy-lengtes.

Pynstillers soos "Grandpa-poeier" word in poeiervorm verkoop eerder as in tabletvorm, vir vin-niger werking. 'n Fyngemaakte "Grandpa-tablet" is in 'n groter toestand van verdeeldheid as 'n heel een, en bedek dus 'n groter oppervlakte.

6 Katalisator Byvoeging van 'n geskikte katalisator verhoog die tem-po van 'n chemiese reaksie. 'n Katalisator ondergaan self geen permanente verande-ring tydens die reaksie nie.

Indien 'n katalisator tydens die reaksie bygevoeg word:��"��������������"���"�������"���������������J"���!���#�� verskaf 'n alternatiewe roete vir die reaksie met 'n laer aktive- ringsenergie.)��H�����������#!�%!������\k���\�. ��������J"���#����"������������������ ��H#���"���$�����"=����

tyd (per sekonde).�������������� ��H#���"����!��#��J"��#�"����"���������$#�!���

groot reaksie-oppervlakte

klein reaksie-oppervlakte

Die tempo van 'n chemiese reaksie sal toeneem as die reaksie-oppervlakte van die vastestof reaktant toeneem

8verdeel inkubusse

met 1cmsy-lengte 1 cm

1 cm1 cm

2 cm

2 cm

2 cm

Totale reaksie-oppervlaktevan een groot kubus:= 6 vlakke × 4 cm2 per vlak= 24 cm2

Totale reaksie-oppervlaktevan 8 kleiner kubusse:= 8 kubusse × 6 vlakke × 1 cm2 per vlak= 48 cm2

`���*�� ��������������� `���*�� �������������������������K�$�J"�"����$�� �!"������������ plaasvind.��X��!������������"���"��������X��=##���������$#��"�����������

��K���"���J"�������"������"��"�����~#���"���#$��H�%��"���������"���� konsentrasie bly dieselfde).��X��"����"���������< ����"������� energie van die reaktante en pro- dukte is onveranderd.

'n Positiewe katalisator is 'n stof wat die tempo van 'n chemiese reaksie verhoog sonder om self 'n permanente verandering te ondergaan.

Page 11: Ander boeke in dié reeks - Amaniyah...ISBN 978-0-9922173-8-9 Graad 12 Fisiese Wetenskappe Teorie en Werkboek Boek 2 (Chemie) bestaan uit twee dele. Deel 1 behandel Organiese Chemie

15CHEMIESE VERANDERING

PRAKTIESE EKSPERIMENTEJou onderwyser sal vir jou die volgende eksperimente oor die invloed van elk van die faktore op die tempo van 'n chemiese reaksie demonstreer.

EKSPERIMENT 1

Wat jy benodig��Y��!�H��������$�#��H%������$��!�����!�$�!��;%"��"H�"���������$##���"�����"�

gaasdraad���!�H���#��=#�!#<

sieglas���%%�=#%�L�������"H#���#���!�H#������"��#��#���"���%�<

bikarbonaat NaHCOQ)���!�K�!����#��|!<|<

Vita tablet��!�%�L#����KIO3)�������!��� �!�%%����2SO4)���#%��%%��#$!#���"��

��|�������� �����#�$��#�����

(H2O2)���"�"�QX�#�����

(MnO2)���%���H!#����=#%��##!$#��������%������"���"���#$���%!!���|%�

Deel 1: Bepaal die faktore wat 'n chemiese reaksie beïnvloedDoel: Om die uitwerking van konsentrasie op die tempo van 'n reaksie te ondersoek.

Metode: 1. Gooi 30 cm3 asyn in 'n glasbeker en 15 cm3 water in 'n

ander glasbeker.2. Plaas 'n spatel vol koeksoda in elk van die bekers op

dieselfde tyd. Kyk wat gebeur.Waarneming en verklaring: Skryf jou waarneming neer en gebruik die botsingsteorie om jou waarneming te verklaar.

__________________________________________________________________

__________________________________________________________________

__________________________________________________________________

__________________________________________________________________

__________________________________________________________________

__________________________________________________________________

__________________________________________________________________

__________________________________________________________________

__________________________________________________________________

Reaksie tussen asynen koeksoda.

Gevolgtrekking:

____________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________

_________________________________________________________________________________________

Deel 2Doel: Om die uitwerking van temperatuur op die tempo van 'n reaksie te ondersoek.

Metode: 1. Gooi 50 cm3 onverdunde asyn in elk van twee glasbekers.2. Plaas een glasbeker op 'n driepootstaander met gaasdraad en gebruik 'n Bunsen- brander om die beker met asyn te verhit tot 60 ºC. Meet die temperatuur met 'n termometer.3. Verwyder die beker vanaf die driepootstaander en plaas beide bekers met asyn langs mekaar.��� F##��J"��!�K�!����#��|!<|<X����H!�����!��������"�J"��!�H��������#%���"� in 'n glasbeker met warm asyn en kyk wat gebeur.

Waarneming: Skryf jou waarneming neer en gebruik die botsingsteorie om jou waarneming te verklaar.

_______________________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________________

Vergelyk reaksie van Alka Selzer tablet in koue asyn en warm asyn.