ANALIZA SYTUACJI SPOŁECZNO-GOSPODARCZEJ OPOLA … · W drugim tygodniu września 2011 roku...

ANALIZA

SYTUACJI SPOŁECZNO-GOSPODARCZEJ OPOLA

W ROKU 2010

Wydział ds. Europejskich i Planowania Rozwoju

Urzędu Miasta Opola

Opole, październik 2011

3

Spis treści

SŁOWO WSTĘPNE..................................................................................................................................5

WPROWADZENIE...................................................................................................................................6

CZĘŚĆ I - SAMORZĄD TERYTORIALNY.................................................................................................7

WYBORY SAMORZĄDOWE.......................................................................................................................7

PREZYDENT MIASTA ..............................................................................................................................7

RADA MIASTA .......................................................................................................................................7

RADY DZIELNIC.....................................................................................................................................8

MIEJSKIE JEDNOSTKI ORGANIZACYJNE....................................................................................................9

JEDNOSTKI ADMINISTRACJI ZESPOLONEJ ................................................................................................9

CZĘŚĆ II - JAKOŚĆ ŻYCIA .................................................................................................................10

ILU MIESZKAŃCÓW LICZY OPOLE? ........................................................................................................10

DOCHODY LUDNOŚCI...........................................................................................................................12

OŚWIATA W OPOLU .............................................................................................................................13

POZIOM KSZTAŁCENIA W OPOLSKICH SZKOŁACH ...................................................................................16

FINANSOWANIE ZADAŃ OŚWIATOWYCH ................................................................................................19

OPOLE JAKO OŚRODEK AKADEMICKI .....................................................................................................22

DZIAŁALNOŚĆ KULTURALNA .................................................................................................................26

BAZA SPORTOWO-REKREACYJNA W OPOLU ............................................................................................31

REWITALIZACJA OBIEKTÓW I OBSZARÓW POPRZEMYSŁOWYCH – PRZEKSZTAŁCENIE ZDEGRADOWANYCH OBSZARÓW MIEJSKICH W MIEJSCA REKREACJI I WYPOCZYNKU ...............................................................32

PARKI I INNE TERENY ZIELONE.............................................................................................................33

BAZA TURYSTYCZNA............................................................................................................................34

OCHRONA ZDROWIA............................................................................................................................36

PROGRAMY PROFILAKTYKI ZDROWOTNEJ...............................................................................................38

ŻŁOBKI ..............................................................................................................................................39

WSPARCIE I OPIEKA SPOŁECZNA ..........................................................................................................39

MIESZKALNICTWO...............................................................................................................................43

ZASOBY LOKALOWE GMINY ..................................................................................................................44

DODATKI MIESZKANIOWE....................................................................................................................45

OPOLSKIE TOWARZYSTWO BUDOWNICTWA SPOŁECZNEGO SP. Z O.O.......................................................46

BEZPIECZEŃSTWO PUBLICZNE..............................................................................................................46

DZIAŁALNOŚĆ STRAŻY MIEJSKIEJ .........................................................................................................47

WSPÓŁPRACA Z ORGANIZACJAMI POZARZĄDOWYMI ...............................................................................47

CZĘŚĆ III - RYNEK PRACY ................................................................................................................50

PRACODAWCY.....................................................................................................................................50

ZATRUDNIENI I POZOSTAJĄCY BEZ PRACY .............................................................................................52

CZĘŚĆ IV - PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ I INWESTYCJE .............................................................................54

PODSTAWOWE DANE DOTYCZĄCE PRZEDSIĘBIORCZOŚCI........................................................................54

TWORZENIE WARUNKÓW DO INWESTOWANIA W OPOLU I WSPARCIE DLA PRZEDSIĘBIORCÓW ...................56

INDYWIDUALNY SYSTEM OBSŁUGI INWESTORÓW...................................................................................56

TERENY INWESTYCYJNE .......................................................................................................................57

4

ULGI W PODATKACH I OPŁATACH LOKALNYCH........................................................................................57

ZAGOSPODAROWANIE PRZESTRZENNE..................................................................................................58

INSTYTUCJE OTOCZENIA BIZNESU ........................................................................................................59

MIASTO JAKO INWESTOR .....................................................................................................................60

CZĘŚĆ V - STAN I OCHRONA ŚRODOWISKA NATURALNEGO..............................................................62

POWIETRZE ........................................................................................................................................62

NATĘŻENIE POLA ELEKTROMAGNETYCZNEGO .........................................................................................63

ZANIECZYSZCZENIE WÓD ....................................................................................................................64

GOSPODARKA ODPADAMI – ODPADY KOMUNALNE ..................................................................................65

SELEKTYWNA ZBIÓRKA ODPADÓW ........................................................................................................66

ZBIÓRKA BIOODPADÓW.......................................................................................................................67

MONITORING SKŁADOWISKA ODPADÓW................................................................................................67

CZĘŚĆ VI - INFRASTRUKTURA TECHNICZNA .....................................................................................68

UKŁAD DROGOWY ...............................................................................................................................68

INWESTYCJE I REMONTY DROGOWE......................................................................................................68

STAN MOTORYZACJI ............................................................................................................................70

BEZPIECZEŃSTWO RUCHU....................................................................................................................72

PARKINGI ...........................................................................................................................................73

KOMUNIKACJA MIEJSKA .......................................................................................................................73

PASAŻERSKI TRANSPORT KOLEJOWY.....................................................................................................75

KOMUNIKACJA ROWEROWA..................................................................................................................76

ZAOPATRZENIE W WODĘ......................................................................................................................77

GOSPODARKA ŚCIEKOWA – OCZYSZCZANIE ŚCIEKÓW............................................................................79

CIEPŁOWNICTWO ................................................................................................................................81

ENERGETYKA ......................................................................................................................................83

GAZOWNICTWO ..................................................................................................................................84

CZĘŚĆ VII - ANALIZA DOCHODÓW I WYDATKÓW BUDŻETOWYCH....................................................85

DOCHODY...........................................................................................................................................85

WYDATKI............................................................................................................................................90

PODSUMOWANIE.................................................................................................................................93

5

Słowo wst ępne

Szanowni Państwo!

Opole wzrasta i pięknieje. Nietrudno to dostrzec porównując dzisiejszy obraz miasta

z tym sprzed kilku lat: nowe drogi, zmodernizowana infrastruktura społeczna, nowoczesne obiekty

sportowe i kulturalne. Zmienia się również funkcja oraz wizerunek zdegradowanych obszarów

miasta. Jest bezsporne, że dobrostan stolicy regionu jest warunkiem poprawy sytuacji

ekonomicznej i konkurencyjności całego regionu.

Dynamika zmian w sytuacji społeczno-gospodarczej Opola, jego bliższego i dalszego

otoczenia, wymusiły konieczność nowego spojrzenia na przyszłość naszego miasta, czego

rezultatem jest podjęcie działań w kierunku aktualizacji Strategii rozwoju Opola. Wraz z Zespołem

Ekspertów reprezentujących różne dziedziny życia społecznego rozpoczęliśmy prace nad

formułowaniem wyzwań, których celem jest stałe podnoszenie komfortu i jakości życia. Opole musi

być miastem, w którym mieszkańcy chcą mieszkać a przedsiębiorcy inwestować.

Raport o sytuacji społeczno-gospodarczej Opola w roku 2010 opisuje kondycję miasta

w poszczególnych dziedzinach jego funkcjonowania. Pozwoli to wskazać wyzwania, jakie stoją

przed nami w najbliższej przyszłości. Raport nie jest zatem tylko monografią opisującą

w szczegółach każdą z dziedzin aktywności naszego miasta, ale zbiorem informacji, dzięki któremu

będziemy mogli podjąć decyzje o ścieżkach dalszego rozwoju Opola.

Z wyrazami szacunku Ryszard Zembaczyński Prezydent Miasta Opola

6

Wprowadzenie

„Opole nowoczesnym i bezpiecznym miastem, w którym mieszkańcy mogą na europejskim

poziomie zaspokajać swoje potrzeby oraz rozwijać i kształtować swoje postawy, uzdolnienia,

aspiracje zawodowe, intelektualne, kulturalno-duchowe i twórcze, jak również dbać o swój rozwój

fizyczny.”

Wizja rozwoju miasta Opola

„Strategia rozwoju miasta Opola – stolicy polskiej piosenki – na lata 2004-2015”

Złożony na Państwa ręce raport jest rezultatem kilkumiesięcznych badań i prac

analitycznych dotyczących tak złożonej materii, jaką jest współczesne miasto – struktura

zmieniająca się niezwykle dynamicznie, podlegająca stałym przemianom społecznym,

gospodarczym, a także kulturowym.

Tegoroczny raport stanowi kontynuację analiz społeczno-ekonomicznych prowadzonych

w latach 2006-2010. Jego celem jest przedstawienie kondycji Opola, szczególnie w tych

dziedzinach życia społeczno-gospodarczego, które stanowią domenę działania samorządu miasta:

oświata, transport publiczny i drogownictwo, usługi komunalne i funkcjonowanie infrastruktury

komunalnej, pomoc społeczna, profilaktyka oraz ochrona zdrowia itd. Dostarcza on informacji

o tym, jak dalece – wraz z upływem kolejnych lat - spełnia się wizja Opola nakreślona w strategii

jego rozwoju.

Raport ukazuje Opole jako ośrodek dysponujący wysokim potencjałem rynku pracy, a także

znaczącym potencjałem wytwórczo-inwestycyjnym, kulturalnym i intelektualnym, który stawia

miasto na pozycji niekwestionowanego lidera w regionie. Osobny rozdział poświęcony został

inwestycjom miejskim realizowanym w latach 2010-2011, w tym także zadaniom, na których

wdrożenie pozyskano środki unijne. Fundusze europejskie są i będą dźwignią rozwoju społeczno-

gospodarczego miasta, pozwalającą przyspieszyć wdrożenie i zwiększyć zakres realizowanych

przedsięwzięć rozwojowych.

Ambicją autorów opracowania jest, by dane liczbowe zawarte w raporcie były jak

najbardziej aktualne, aby w wyczerpujący sposób opisywały złożone przemiany zachodzące

w Opolu, ukazując nie tylko ich przebieg, ale i przyczyny oraz dynamikę. O ile to było możliwe,

korzystano zatem również z danych dotyczących roku 2011.

W trakcie prac zestawiono informacje pochodzące z różnych źródeł. Opracowanie wykonano

w oparciu o dane Głównego Urzędu Statystycznego, Urzędu Statystycznego w Opolu, materiały

własne Urzędu Miasta Opola i innych jednostek organizacyjnych miasta oraz informacje na temat

działalności wybranych podmiotów życia gospodarczego i społecznego miasta. Te ostatnie

pozyskiwano najczęściej bezpośrednio „u źródła” – informacji o swej działalności udzieliły liczne

podmioty życia społecznego, szkoły wyższe i wybrane podmioty gospodarcze.

7

Autorzy dziękują wszystkim, którzy wykazali zrozumienie i dużą wolę współpracy

w pozyskaniu oraz gromadzeniu tak obszernego materiału informacyjnego zawartego w niniejszej

analizie.

Część I

SAMORZĄD TERYTORIALNY

Wybory samorządowe

Wybory samorządowe VI kadencji odbyły się 21 listopada 2010 r. Mieszkańcy Opola dokonali

wyboru 25 radnych Rady Miasta. W drugiej turze wyborów 5 grudnia 2010 wybrano Prezydenta

Miasta. Ogólna liczba osób uprawnionych do głosowania wynosiła 97 278. W wyborach

samorządowych wzięło udział 36 150 wyborców, którzy łącznie oddali 36 113 ważnych głosów.

Wynika z tego, iż bezpośredni wpływ na wyniki wyborów miało 37,12% uprawnionych do

głosowania1.

Prezydent Miasta

Wraz z wyborami do Rady Miejskiej odbyły się wybory Prezydenta Miasta, w których startowało

6 kandydatów. W drugiej turze wyborów Prezydentem Opola został Ryszard Zembaczyński. Urząd

ten sprawuje nieprzerwanie od listopada 2002 r.

Prezydent powołał trzech zastępców, którym powierzył prowadzenie i koordynację wybranych

zadań:

1. Arkadiusz Wiśniewski – I Zastępca Prezydenta Miasta Opola

2. Krzysztof Kawałko - II Zastępca Prezydenta Miasta Opola

3. Krzysztof Początek - III Zastępca Prezydenta Miasta Opola

Rada Miasta

Rada Miasta Opola liczy 25 członków. Przewodniczącym Rady Miasta jest w obecnej kadencji

Roman Ciasnocha, wiceprzewodniczącymi – Violetta Porowska i Marcin Ociepa. Członkowie Rady

zgrupowani są w 4 klubach.

KLUB RADNYCH PLATFORMA OBYWATELSKA RP

1. Zbigniew Kubalańca - przewodniczący Klubu

2. Tomasz Kaliszan - sekretarz Klubu

3. Elżbieta Bień

4. Roman Ciasnocha

5. Marzena Kawałko

1 http://wybory2010.pkw.gov.pl/geo/pl/160000/166101.html#tabs-3

8

6. Jolanta Kawecka

7. Szymon Ogłaza

8. Marek Przygoda

9. Dariusz Smagała

10. Renata Ćwiczeń-Szymańska

11. Adrian Wesołowski

12. Bronisława Żebrowska

KLUB RADNYCH PRAWA I SPRAWIEDLIWOŚCI

1. Patryk Jaki - przewodniczący Klubu

2. Michał Nowak - sekretarz Klubu

3. Przemysław Bukowski

4. Marek Kawa

5. Violetta Porowska

KLUB RADNYCH SOJUSZ LEWICY DEMOKRATYCZNEJ

1. Lucjusz Bilik - przewodniczący Klubu

2. Beata Kubica

3. Adam Pieszczuk

4. Małgorzata Sekula

5. Halina Żyła

KLUB RADNYCH RAZEM DLA OPOLA

1. Marcin Ociepa - przewodniczący Klubu

2. Marcjanna Lotko

3. Eugenia Sak

Rady dzielnic

Pierwsze w historii Opola wybory do Rad Dzielnic odbyły się 18 października 2009 roku. Frekwencja

nie była wysoka i wyniosła zaledwie ok. 16%. Rady liczące 15 osób wybrane zostały przez

mieszkańców Nowej Wsi Królewskiej, Grudzic, Zakrzowa i Gosławic.

W dniu 17 kwietnia 2011 roku mieszkańcy dzielnic wybrali swoich reprezentantów po raz drugi

(za wyjątkiem Bierkowic, gdzie do rady zgłosiła się minimalna liczba 15 kandydatów). Planowane

jest także powstanie kolejnych Rad Dzielnic min. w Groszowicach, Grotowicach oraz na Pasiece.

W drugim tygodniu września 2011 roku rozpoczęły się konsultacje społeczne, których wyniki

stanowić będą podstawę dla przyszłych statutów Rad Dzielnic2.

Młodzieżowa Rada Miasta Opola

2 http://www.nto.pl/apps/pbcs.dll/article?AID=/20110906/POWIAT01/379933943

9

Młodzieżowa Rada Miasta Opola została powołana do życia w 2004 roku, chociaż nieformalnie

działała już wcześniej. Aktualna, siódma już kadencja rozpoczęła się w marcu 2011 roku. Rada liczy

17 członków, a jej przewodniczącą została Natalia Zasina, uczennica PLO II w Opolu. Młodzieżową

Radę Miasta Opola tworzą przedstawiciele opolskich szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych,

wybrani przez społeczności szkolne do reprezentowania środowiska młodzieży. Opiekunem Rady

jest Przewodnicząca Komisji Edukacji Rady Miasta Opola, Marzena Kawałko, a z ramienia

Młodzieżowego Domu Kultury - Józef Jatowicz. Kadencja Rady trwa jeden rok szkolny.

Miejskie jednostki organizacyjne3

1. Urząd Miasta Opola

2. Miejski Zarząd Dróg

3. Ogród Zoologiczny

4. Dom Dziecka

5. Dom Pomocy Społecznej dla Kombatantów

6. Miejski Ośrodek Pomocy Osobom Bezdomnym i Uzależnionym

7. Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie

8. Ośrodek Adopcyjno-Opiekuńczy

9. Zespół Placówek Opiekuńczo Wychowawczych

10. Samodzielne Publiczne Zakłady Opieki Zdrowotnej: Śródmieście, Zaodrze, Centrum

11. Środowiskowy Dom Samopomocy dla Osób z Zaburzeniami Psychicznymi „Magnolia”

12. Żłobki

13. Miejskie Centrum Świadczeń Socjalnych

14. Publiczne Placówki Oświatowe

15. Publiczne przedszkola

16. Publiczne szkoły podstawowe

17. Publiczne gimnazja

18. Publiczne szkoły ponadgimnazjalne

19. Galeria Sztuki Współczesnej

20. Miejska Biblioteka Publiczna

21. Narodowe Centrum Polskiej Piosenki

22. Opolski Teatr Lalki i Aktora im. Alojzego Smolki

23. Muzeum Polskiej Piosenki (w organizacji)

24. Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji

25. Straż Miejska

Jednostki administracji zespolonej4

1. Powiatowy Inspektorat Nadzoru Budowlanego

2. Powiatowy Urząd Pracy

3 Na podstawie zarządzenia Nr OR-I.120.1.11.2011 Prezydenta Miasta Opola z dnia 1 sierpnia 2011 r. 4 Administracja zespolona jest elementem rządowej administracji terenowej – nadzór nad działalnością tych jednostek sprawuje Prezydent.

10

3. Komenda Miejska Państwowej Straży Pożarnej

4. Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna

Część II JAKOŚĆ ŻYCIA

Misją władz Opola jest stworzenie warunków do długofalowego rozwoju

opartego na wiedzy, przedsiębiorczości,

zapewniającego wzrost zatrudnienia i poprawę warunków życia mieszkańców

z zachowaniem wartości kulturowych i środowiskowych.

Priorytet I rozwoju miasta

Zapewnienie właściwych warunków życia mieszkańcom

„Strategia rozwoju miasta Opola – stolicy polskiej piosenki – na lata 2004-2015”

Ilu mieszkańców liczy Opole?

Odpowiedź na to pytanie tylko z pozoru wydaje się łatwa. Oficjalne statystyki podają, że na koniec

2010 roku w stolicy województwa opolskiego mieszkało 12,2% mieszkańców Opolszczyzny,

a rejestr mieszkańców miasta wskazywał 125 710 osób5. Oznacza to, że w ciągu minionych 20 lat

liczba ludności zmniejszyła się o 2 677 (około 2,1%). Zdaniem demografów badających sytuację

ludnościową Opola, w rzeczywistości liczba mieszkańców miasta różni się znacząco od tej, którą

podają oficjalne źródła. Wśród osób będących formalnie obywatelami naszego miasta są bowiem

takie, które od lat przebywają poza granicami kraju i powrócą być może dopiero z chwilą, gdy ich

osobista sytuacja materialna, jak również ogólna kondycja ekonomiczna regionu, ulegnie znaczącej

poprawie. Niemałą grupę, o trudnej do ustalenia liczebności, stanowią osoby, które faktycznie

przebywają w Opolu, tu uczą się, studiują i pracują, ale zameldowane są poza Opolem, a nawet

poza województwem opolskim. Są to z reguły osoby dobrze wykształcone lub jeszcze kształcące

się, o wyższych aspiracjach życiowych i skonkretyzowanych planach. Zatem z punku widzenia

kryterium liczebności i „jakości zasobów ludzkich” rzeczywisty obraz społeczności miasta wydaje

się być bardziej korzystny od tego, który prezentuje statystyka publiczna.6

Od 15 lat następuje powolny lecz stały spadek liczby mieszkańców Opola. Jest on spowodowany

obecnie przede wszystkim ruchami migracyjnymi ludności, ale ma również związek z postępującym

procesem starzenia się populacji Opola. W 2007 roku saldo migracji stałej przyjęło wartość

najniższą: – 5,5 na 1000 mieszkańców (liczba mieszkańców zmniejszyła się aż o 671)7; rok 2008

5 http://www.stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/opole/ASSETS_biul_11_1kw_pl.pdf, s. 63 6 W dalszej analizie posiłkować się będziemy danymi dostarczanymi przez statystykę publiczną. 7 Województwo opolskie 2008 – podregiony, powiaty, gminy , Urząd Statystyczny w Opolu, Opole 2008, s.115

11

był pod tym względem nieco lepszy (saldo migracji: - 4,078). W pierwszych dziewięciu miesiącach

2010 roku saldo migracji było również ujemne: -1,1.9 Odpływ mieszkańców Opola jest częściowo

równoważony poprzez napływ osób z innych miast i ze wsi, a w niewielkim stopniu także

z zagranicy. Jest także grupa osób, które wyemigrowały na stałe i jedynie formalnie związane są

z Opolem.10

Prognozy demograficzne nie są optymistyczne: ocenia się, że w roku 2020 Opole liczyć będzie nie

więcej niż 117,6 tysięcy mieszkańców.11 Jednocześnie „populacja miasta podlega procesowi

starzenia się całej struktury, przy czym tempo zmian struktury w kierunku starości całej populacji

przyspieszy pod koniec dekady”12. Jednym z najpoważniejszych wyzwań, z którym musi zmierzyć

się samorząd miasta Opola jest zatem przeciwdziałanie skutkom przemian demograficznych

i ruchów migracyjnych destabilizujących sytuację na opolskim rynku pracy oraz zaspokojenie

potrzeb powoli „starzejącej się” populacji miasta. Rosnąca średnia wieku statystycznego

mieszkańca Opola, przy postępującej depopulacji miasta, która dotyczy w dużej mierze osób

aktywnych zawodowo, ma poważne konsekwencje dla sytuacji na lokalnym rynku pracy –

powoduje m.in. znaczący wzrost obciążeń socjalnych osób pracujących na rzecz grup, które już

zakończyły aktywność zawodową lub jeszcze nie pracują.

Sytuacja demograficzna w poszczególnych dzielnicach i pozostałych obszarach miasta jest bardzo

zróżnicowana. Obok obszarów, na których następuje systematyczny spadek liczby mieszkańców

i obserwowane jest zjawisko demograficznego starzenia subpopulacji (strefa śródmieścia, Zaodrze,

Osiedle Dambonia, Osiedle Chabrów, Szczepanowice) są takie, na których - wraz z postępującą

urbanizacją - mieszkańców przybywa. Są to przede wszystkim te części miasta, gdzie w ostatnich

latach prowadzone były duże inwestycje deweloperskie i powstały nowe osiedla mieszkaniowe

(m.in. Kolonia Gosławicka, Grotowice, Nowa Wieś Królewska).

Tabela 1 Liczba mieszkańców w poszczególnych dzielnicach i pozostałych obszarach Opola

Liczba mieszkańców Obszar Opola

Rok 2010 Rok 2020 (prognoza)

Wzrost liczby mieszkańców

Spadek liczby mieszkańców

Śródmieście 32128 26448 -5680

Gosławice 3503 3704 +201

Obszar Osiedla AK i ul. Oleskiej

1507 1673 +166

Zakrzów 1507 1673 +166

Zaodrze/Dambonia 9452 7890 -1562

Nowa Wieś Królewska 4778 4966 +188

Groszowice 2684 2624 -60

Półwieś 1874 2208 +334

Kolonia Gosławicka 17142 17828 +686

8 Ludność. Ruch naturalny i migracje w województwie opolskim w 2008 r. Urząd Statystyczny w Opolu, Opole 2009, s.76 9 www.stat.gov.pl/cps/role/xbcv/opole/ASSETS_biul_10_grudzien_pl.pdf 10 Szacuje się, iż w całym województwie opolskim zameldowanych jest około 90 tysięcy osób stale zamieszkujących za granicą, które wyjechały z kraju na przełomie lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych XX wieku 11 Szczygielski K. Obraz demograficzny Opola w dwudziestoleciu 1989-2009 wraz z prognozą zmian ludnościowych do 2020 r., WSZiA w Opolu, Opole 2009, s.2 12 Szczygielski K. Obraz demograficzny Opola w dwudziestoleciu 1989-2009 wraz z prognozą zmian ludnościowych do 2020 r., WSZiA w Opolu, Opole 2009, s.2

12

Grudzice 2910 3066 +156

Szczepanowice 8962 7667 -1295

Bierkowice 378 554 +176

Os. Chabrów 6682 5182 -1500

Grotowice 3503 3704 +201

Wróblin, 889 850 -39

Malina 1208 1163 -45

Wójtowa Wieś 664 694 +30

Źródło: opracowanie własne na podstawie studium pn.: Uwarunkowania demograficzne przemian społeczno-gospodarczych w Opolu – rekomendacje dla polityki rozwoju miasta w latach 2010-2020”, Public Profits, Poznań 2010, s. 99-133

Dochody ludności

Na koniec grudnia 2010 r. średnie miesięczne wynagrodzenie brutto w województwie opolskim

wynosiło 3137,29 zł. Pracujący w Opolu zarabiają lepiej - przeciętne miesięczne wynagrodzenie

w Opolu było wyższe o ponad 400 zł. Czyniąc porównania z wynagrodzeniami pracowników

w innych województwach okazuje się, że zarobki opolan mieszczą się „w środku stawki”.

Najwyższe zarobki mieli pracownicy sektora rolniczego – przekroczyły one kwotę 5,5 tys. zł. Lepiej

wynagradzani są pracownicy sektora publicznego – ich pensje są średnio o 930 zł wyższe niż

w sektorze prywatnym.13

Zatrudnieni w Opolu nadal należą, obok zatrudnionych w powiatach kędzierzyńsko-kozielskim

i krapkowickim, do najlepiej opłacanych pracowników w regionie opolskim.14

Tabela 2 Wynagrodzenia zatrudnionych w województwie opolskim i w Opolu w latach 2008-201015

Sektor Ogółem

Sektor publiczny

Sektor prywatny

Rolniczy Przemysłowy Usługi rynkowe

Usługi nierynkowe

2008

Woj. opolskie

2873,22 3265,46 2578,23 2974,94 2867,96 2501,89 3148,93

Opole 3193,94 3663,91 2804,03 4041,49 3368,02 2568,45 3665,71

2009 Woj.

opolskie 2987,87 3442,41 2635,90 3057,19 2925,02 2574,84 3343,86

Opole 3352,46 3890,11 28893,55 4065,48 3435,54 2662,18 3898,67

2010

Woj. opolskie

3137,29 3606,25 2769,18 3314,63 3133,71 ------- --------

Opole 3541,80 4027,95 3096,31 5551,10 3724,66 ------- --------

Uwaga: Bez podmiotów zatrudniających do 9 osób i zatrudnionych za granicą oraz bez fundacji, stowarzyszeń i innych organizacji

13 Dane dotyczące wynagrodzeń pozyskano z Urzędu Statystycznego w Opolu. 14 Województwo opolskie 2010, podregiony, powiaty, gminy, Urząd Statystyczny w Opolu, Opole 2010 15 Województwo opolskie 2008, podregiony, powiaty, gminy, Województwo opolskie 2009, podregiony, powiaty, Portrety powiatów województwa opolskiego, Urząd Statystyczny w Opolu, Opole 2011

13

W roku 2010 - obok sektora rolniczego największy wzrost wynagrodzeń odnotowano wśród osób

zatrudnionych w sektorze przemysłowym. Zarobki w tej grupie w porównaniu z rokiem 2009

wzrosły o 289 zł. Są one nadal niższe od przeciętnych wynagrodzeń pracowników w Polsce.

Zwykło się sądzić, że indywidualna ocena jakości życia jest ściśle związana z wysokością

osiąganych dochodów. Z Diagnozy społecznej 2009 przeprowadzonej przez zespół naukowców

pod kierunkiem prof. Czapińskiego wynika jednak, iż nie wysokość zarobków decyduje

o subiektywnej ocenie jakości życia, a w każdym razie nie jest ona jedynym i nie najważniejszym

kryterium oceny dobrobytu. Okazało się bowiem, że opolanie nie zarabiają najwięcej, a mimo to

wysoko oceniają stopień zaspokojenia swoich potrzeb materialnych. Nie bez znaczenie jest fakt,

iż część mieszkańców osiąga dochody z pracy za granicą, których nie ujmują oficjalne statystyki,

a które w istotny sposób zwiększają dochód rozporządzalny wielu opolskich rodzin i wpływają na

poprawę komfortu życia. Nie należy jednak tego faktu przeceniać. Wysoka ocena jakości życia

ustalona została bowiem także na podstawie wskaźników, z których część miała charakter

obiektywny: dostęp do usług medycznych, edukacyjnych, dobrobyt materialny, styczność

z patologiami czy dostęp do nowoczesnych technologii. Jedną z badanych dziedzin był też ogólny

dobrostan – wola życia, poczucie szczęścia, zadowolenie z poszczególnych dziedzin życia.

I tu okazało się, że opolanie oceniają swoje życie jako satysfakcjonujące, a stopień zaspokojenia

potrzeb życiowych jako wysoki.16

Oświata w Opolu

Edukacja szkolna

Od kilku lat następują znaczące zmiany w strukturze wewnętrznej szkół prowadzonych przez

miasto Opole. Liczebność oddziałów szkolnych w szkołach podstawowych i gimnazjach jest

zróżnicowana, ale nie przekracza wielkości normatywnej – 26 uczniów na oddział (szkoły

podstawowe – 21, gimnazja – 24)17. Zmniejszające się oddziały szkolne to niewątpliwie lepsze

warunki pracy z uczniem, możliwość zindywidualizowania działań pedagogicznych i wyższy komfort

uczenia. Jednak w sytuacji, gdy pojawiają się trudności z utworzeniem oddziałów szkolnych,

konieczna jest reorganizacja szkół. Wskutek niżu demograficznego do szkół trafia dziś znacznie

mniej dzieci niż jeszcze kilka lat temu. Analizy demograficzne wskazują, że zjawisko to ma

charakter trwały. W roku 2009 zadecydowano o racjonalizacji sieci szkolnej Opola: zlikwidowano

Gimnazjum nr 3, połączono Szkołę Podstawową nr 5 z Gimnazjum nr 1, zlikwidowano także filię

Szkoły Podstawowej Nr 13 Specjalnej w Czarnowąsach.18 Tak w szkołach podstawowych,

jak i w gimnazjach miejsc jest nadal więcej niż wynika to z potrzeb. W szkołach gimnazjalnych,

16 http://www.stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/pts/PTS_diagnoza_spoleczna_2009_konferencja_150709.pdf 17 Obliczenia własne na podstawie: Portrety powiatów województwa opolskiego w 2010 r., Urząd Statystyczny w Opolu, Opole 2011, s. 98 i 102 18 Informacja o stanie wdrożenia kierunków polityki oświatowej miasta Opola na lata 2006 – 2010, Urząd Miasta Opola, Opole 2009, s. 3

14

w systemie jednozmianowym istnieje możliwość kształcenia uczniów mieszkających poza obwodem

danej szkoły, również młodzieży spoza Opola.19

Widoczny jest wyraźny regres w tzw. szkolnictwie policealnym. Są to samofinansujące się szkoły

prowadzone przez osoby fizyczne, stowarzyszenia i fundacje, otrzymujące dofinansowanie kosztów

działalności z budżetu miasta. W 2010 roku liczba szkół policealnych zmalała do 21, tj. o 8 mniej

niż w roku szkolnym 2009/2010.20 Należy oczekiwać, że z upływem czasu na rynku usług

edukacyjnych w Opolu pozostaną jedynie najlepsze i najbardziej atrakcyjne placówki.

W ostatnich latach nastąpił bardzo znaczący spadek zainteresowania kształceniem w liceach

profilowanych. Ponownie bardziej atrakcyjna stała się nauka w technikach, liceach

ogólnokształcących. W tej sytuacji konieczna była likwidacja większości liceów profilowanych

funkcjonujących w zespołach szkół zawodowych, do których z powodu znikomego zainteresowania

nie było już naboru. W roku szkolnym 2010/2011 w sieci szkół funkcjonowały 3 licea profilowane,

w których kształciło się zaledwie 237 uczniów.21

Widoczny jest renesans kształcenia technicznego. Oferta szkół technicznych została wzbogacona

o nowe kierunki i zawody, zgodnie z preferencjami młodzieży i potrzebami rynku pracy. Nadal

bardzo atrakcyjna dla młodzieży z całego województwa jest oferta opolskich liceów

ogólnokształcących. Licealiści i uczniowie techników z Opola osiągają wysokie wyniki na

egzaminach maturalnych – jedne z najlepszych wśród szkół województw opolskiego

i dolnośląskiego, objętych działaniem Okręgowej Komisji Egzaminacyjnej we Wrocławiu.22 Dobra

renoma opolskich „ogólniaków” i szkół technicznych przyciąga młodzież z terenu całej

Opolszczyzny. Tym, którzy mają trudności z podjęciem decyzji o wyborze właściwej szkoły lub

kierunku studiów, pomocą służą pracownicy Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej w Opolu.

Kształcenie artystyczne na poziomie ponadpodstawowym prowadzą 2 placówki szkolne: Zespół

Państwowych Placówek Kształcenia Plastycznego im. Jana Cybisa oraz Państwowa Szkoła Muzyczna

I i II stopnia im. Fryderyka Chopina w Opolu. Obie szkoły cieszą się doskonałą renomą

i otwarte są dla młodzieży z całego regionu opolskiego.

Wynikająca z podstawy programowej oferta edukacyjna szkół uzupełniana jest zestawem

różnorodnych zajęć pozalekcyjnych, finansowanych przez miasto Opole. Są one prowadzone przez

szkoły i placówki wychowania pozaszkolnego: Młodzieżowy Dom Kultury (MDK) oraz Międzyszkolny

Ośrodek Sportowy. MDK organizuje zajęcia w 16 pracowniach w ramach 245 kół zainteresowań.

Prowadzi działalność w formach stałych (zespoły, sekcje, koła zainteresowań, pracownie, kluby),

okresowych i okazjonalnych. Jest również organizatorem zajęć pozalekcyjnych w opolskich

szkołach. Międzyszkolny Ośrodek Sportowy realizuje zajęcia z zakresu 10 dyscyplin sportowych

w 28 sekcjach.23 Uczestnikami zajęć są młodzi ludzie z całej Opolszczyzny. W Opolu funkcjonuje

także Centrum Kształcenia Praktycznego wchodzące w skład utworzonego w 2005 roku Zespołu

Placówek Oświatowych. Zespół ten obejmuje również bursę oraz Szkolne Schronisko Młodzieżowe

w Opolu zlokalizowane w zmodernizowanym obiekcie przy ulicy Torowej. Od 2003 roku Centrum

organizuje specjalistyczne zajęcia zawodowe dla uczniów szkół zawodowych. Obecnie w CKP

19 Informacja o stanie wdrożenia kierunków polityki oświatowej miasta Opola na lata 2006 – 2010, Urząd Miasta Opola, Opole 2009, s. 3 20 Województwo opolskie. Podregiony, powiaty, gminy 2010. Urząd Statystyczny w Opolu, Opole 2010, s. 165 21 Portrety powiatów województwa opolskiego w 2010 r., Urząd Statystyczny w Opolu, Opole 2011, s.112-113 22 Świadczą o tym dane publikowane w sprawozdaniach OKE we Wrocławiu na stronie www.oke.wroc.pl 23 Informacja o stanie wdrożenia kierunków polityki oświatowej miasta Opola na lata 2006 – 2010, Urząd Miasta Opola, Opole 2009, s. 7

15

kształci się ponad 1,1 tys. uczniów. Korzystają oni z 28 pracowni (w roku 2003 było ich 12),

m.in. z nowoczesnej, zbudowanej kosztem 1,5 mln zł pracowni mechatroniki i nauki technik CNC

oraz nowopowstałych pracowni hotelarskich.24 Współfinansowany ze środków UE projekt budowy

pracowni mechatroniki uzyskał tytuł laureata w konkursie „Opolskie Euro 2007”, organizowanym

przez Wojewodę Opolskiego. Uczniowie zdobywający unikalne umiejętności w zakresie

innowacyjnych technologii mogą kontynuować naukę na kierunku „Mechatronika”, który w roku

akademickim 2007/2008 utworzyła Politechnika Opolska.

Tabela 3 Liczba placówek oświatowych w Opolu w roku szkolnym 2010/11 25

Wyszczególnienie Liczba szkół Liczba oddziałów

Liczba uczniów/ wychowanków

w roku szkolnym 2010/2011

Liczba absolwentów*

Szkoły podstawowe 24 279 5759 1008

Gimnazja 15 129 3111 1052

Zasadnicze szkoły zawodowe

8 56 11381 504

Licea ogólnokształcące 10 117 3458 1254

Licea profilowane 3 9 237 163

Technika 11 146 3954 838

Szkoły policealne 21 143 3223 1011

Szkoły dla dorosłych 32 116 2666 753

* Z poprzedniego roku szkolnego Źródło: Portrety powiatów województwa opolskiego w 2010 r., Urząd Statystyczny w Opolu, s. 98-127

Opole jest silnym ośrodkiem kształcenia na szczeblu ponadgimnazjalnym. Co szósty oddział szkół

zawodowych oraz co czwarty odział liceów ogólnokształcących z terenu województwa opolskiego

utworzony został w Opolu.26 W oddziałach tych kształciło się niemal 33% młodzieży szkolnej

w wieku 16-20 lat z terenu całego województwa opolskiego.

Przedszkola

Od kilku lat występuje zwiększone zapotrzebowanie na opiekę przedszkolną. Edukację i opiekę

przedszkolną zapewniały w 2010 roku 32 przedszkola publiczne i 7 niepublicznych oraz 3 punkty

przedszkolne.27 Ponadto w ramach realizowanych projektów edukacyjnych współfinansowanych ze

środków UE, w wybranych przedszkolach Opola stworzono dodatkowe miejsca dla dzieci

i wydłużono czas pracy tych placówek, dostosowując grafik pracy do potrzeb pracujących

i poszukujących zatrudnienia rodziców. Dla zwiększenia liczby miejsc w przedszkolach istotne

znaczenie miało także objęcie pewnej części dzieci sześcioletnich edukacja szkolną (85 dzieci

w 2009 r. i 108 w 2010 r.).

24http://www.ckpopole.nazwa.pl/ckpopole/index.php?option=com_content&task=blogcategory&id=43&Itemid=100 25 podane w tabeli dane dotyczą wszystkich placówek na terenie Opola, niezależnie od tego, jaki podmiot jest organem prowadzącym danej szkoły 26 W roku szkolnym 2010/2011 w liceach ogólnokształcących i technikach Opola utworzono odpowiednio 23% i 26% wszystkich oddziałów tego typu szkół na Opolszczyźnie. Ponad 16% ogółu oddziałów zasadniczych szkół zawodowych oraz prawie 40% oddziałów liceów profilowanych utworzono w stolicy województwa. 27 Polityka oświatowa miasta Opola na lata 2011-2015, Opole 2011, s. 31

16

Oddziały przedszkolne liczą średnio 23 dzieci, a zatem nie są zbyt liczne. W roku 2010/2011

miejsca w przedszkolach nie zostały w całości wykorzystane.

Tabela 4 Wychowanie przedszkolne w roku szkolnym 2010/2011

Miejsca w przedszkolach Oddziały Dzieci Wychowanie

przedszkolne w Opolu 3758 159 3675

Źródło: Portrety powiatów województwa opolskiego w 2010 r., Urząd Statystyczny w Opolu, s. 96-97

Kadrę pedagogiczną placówek szkolnych wspiera Miejski Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli w Opolu

(MODN). Z bogatej oferty dokształcania i doskonalenia zawodowego ośrodka korzystają pedagodzy

z Opola, jak również nauczyciele szkół prowadzonych przez inne gminy województwa opolskiego.

Jest rzeczą bezsporną, że nie ma bardziej opłacalnej inwestycji niż inwestowanie w rozwój

człowieka, kształtowanie jego osobowości i wykształcenie. Propagowana przez Unię Europejską idea

kształcenia przez całe życie - lifelong learning - z powodzeniem przyjęła się na polskim gruncie.

W systemie kształcenia ustawicznego działają w Opolu uczelnie wyższe, liczne szkoły dla dorosłych

oraz inne placówki, firmy szkoleniowe i szkoły językowe. Kształcą one osoby pragnące uzupełnić

swoje wykształcenie, zdobyć nowe lub uaktualnić posiadane kwalifikacje, dostosowując je do

wymogów współczesnego rynku pracy. Oferta lifelong learning skierowana jest także do osób, które

dążą do rozwoju osobistego drogą pogłębienia wiedzy i umiejętności.

Potwierdzeniem dobrej kondycji opolskiej oświaty jest przyznanie Opolu w 2009 roku przez

Centrum Edukacji Obywatelskiej w Warszawie oraz Polsko-Amerykańską Fundację Wolności

zaszczytnego tytułu „Samorząd przyjazny szkole uczącej się” oraz wysokie wyniki uzyskane przez

szkoły podczas egzaminów zewnętrznych.

Poziom kształcenia w opolskich szkołach

Wyniki sprawdzianu kompetencji w Opolu i województwie opolskim Do sprawdzianu kończącego szkołę podstawową przystąpiło w kwietniu 2011 r. 938 uczniów.

Sprawdzian składał się z 26 pytań, za które można było uzyskać 40 punktów. Uczniowie byli

oceniani pod kątem umiejętności czytania, pisania, rozumowania oraz korzystania z informacji

i wykorzystywania wiedzy w praktyce. Średni wynik w Opolu wyniósł 27,8 punktów i był on o 2,7

punktów wyższy niż w całym województwie opolskim. Był on również wyższy o 2,53 pkt od średniej

krajowej. Najlepsze wyniki uczniowie uzyskali za czytanie (88% punktów). Najwięcej trudności

sprawia im wykorzystywanie wiedzy w praktyce, co znalazło odzwierciedlenie w niższych wynikach

testu (58,8% punktów).

Tabela 5 Wyniki sprawdzianu w podziale na kompetencje (rok 2011)

Kompetencje ucznia Razem Czytanie Pisanie Rozumowanie

Korzystanie z informacji

Wykorzystanie wiedzy

w praktyce Liczba punktów do

zdobycia 40 10 10 8 4 8

Średni wynik w punktach

17

woj. opolskie 25,1 8,2 5,5 5,2 2,3 3,8

Opole 27,8 8,8 6,0 5,9 2,5 4,7

Źródło: www.oke.wroc.pl

Wyniki sprawdzianu kompetencji nie decydują o dalszym kształceniu. Każdy uczeń szkoły

podstawowej obowiązkowo uczęszcza do gimnazjum rejonowego, niezależnie od wyników

uzyskanych na sprawdzianie. Test jest wyłącznie źródłem informacji o postępach poczynionych

przez uczniów, a więc pośrednio także o jakości pracy szkoły.

Wyniki egzaminu gimnazjalnego w Opolu i województwie opolskim

Głównym celem końcowego egzaminu gimnazjalnego jest sprawdzenie wiadomości i umiejętności,

jakie uczeń uzyskał w zakresie przedmiotów humanistycznych, matematyczno – przyrodniczych

oraz języka obcego nowożytnego. Egzamin stanowi również informację o jakości kształcenia

w danej placówce i stanowi podstawę do rekrutacji do szkół ponadgimnazjalnych.

Egzamin gimnazjalny zdawało w tym roku w Opolu 1,1 tys. uczniów. W części językowej, jak co

roku największym zainteresowaniem cieszył się język angielski. Przystąpiło do niego tysiąc

gimnazjalistów, pozostali zdawali egzamin z języka niemieckiego.

Tabela 6 Liczba uczniów na egzaminie gimnazjalnym w 2011 r.

Część językowa Gimnazjaliści

Część humanistyczna Część matematyczno

– przyrodnicza Angielski Niemiecki

woj. opolskie 10200 10200 8500 1600

Opole 1100 1100 1000 100


Tabela 7 Wyniki części humanistycznej (arkusz standardowy)

Gimnazjaliści: Średni wynik w punktach Średni wynik w %

woj. opolskie 24,6 49,2%

Opole 27,3 54,6%


Tabela 8 Wyniki części matematyczno – przyrodniczej (arkusz podstawowy)

Gimnazjaliści: Średni wynik w punktach Średni wynik w %

woj. opolskie 22,9 45,8%

Opole 26,1 52,3%


Przytoczone w tabelach powyżej wyniki egzaminów wskazują, że uczniowie lepiej radzą sobie

z częścią humanistyczną egzaminu niż matematyczno – przyrodniczą. Różnica w liczbie punktów

przyznanych za poszczególne części egzaminu jednak z roku na rok maleje, co świadczy

18

o systematycznej poprawie jakości kształcenia w opolskich gimnazjach. Średnie wyniki części

humanistycznej jak i matematyczno przyrodniczej egzaminów gimnazjalnych w Opolu są wyższe

niż średnie wyniki w skali całego kraju.

W województwie opolskim uczniowie osiągali lepsze wyniki z języka niemieckiego, natomiast

w Opolu lepiej „wypadł” język angielski.

Tabela 9 Wyniki części językowej (arkusz standardowy)

Średni wynik w punktach Średni wynik w % Gimnazjaliści

Język angielski Język niemiecki Język angielski Język niemiecki

woj. opolskie 28,3 28,8 56,7% 57,6%

Opole 32,7 30,7 65,3% 61,4%


Egzamin maturalny w 2011 roku

O poziomie kształcenia ponadgimnazjalnego świadczą w dużej mierze wyniki egzaminów

maturalnych. W 2011 roku przystąpiło do nich 2189 osób (dotyczy osób zdających maturę po raz

pierwszy, które przystąpiły do wszystkich egzaminów obowiązkowych). Zdawalność egzaminu

dojrzałości w Opolu wyniosła 84,8%. Jest ona stosunkowo wysoka, dużo wyższa niż w skali kraju

(75%), co świadczy o wysokim poziomie kształcenia w opolskich szkołach średnich.

Ponad połowę zdających (53,3%) stanowili uczniowie liceów ogólnokształcących w Opolu i to

właśnie w tej grupie zdawalność była największa (93,5%). Zadowalające wyniki osiągają

w ostatnich latach uczniowie techników – 78,4% absolwentów tego typu szkół zdało maturę.

Na tym tle najsłabiej wypadają absolwenci liceów profilowanych – zaledwie 52,6% zakończyło

egzamin z wynikiem pozytywnym.

Tabela 10 Liczba uczniów przystępujących do egzaminu maturalnego w Opolu w 2011 roku.

Licea

ogólnokształcące Licea

profilowane Licea

uzupełniające Technika Technika

uzupełniające Razem

Opole 1277 57 43 773 39 2189


Tabela 11 Zdawalność egzaminu maturalnego (według rodzaju szkoły) w Opolu w 2011 roku.

Licea

ogólnokształcące Licea

profilowane Licea

uzupełniające Technika Technika

uzupełniające Razem

Opole 92,85 48,4% 27,5% 77,1% 27,9 83,3


Tabela 12 Wyniki egzaminu maturalnego w Opolu w 2011 roku (wg zdawanych przedmiotów).

Przedmiot Zdawalność w % Średni wynik w %

Poziom podstawowy Średni wynik w %

Poziom rozszerzony

19

J. polski 97,7 57,5 59,0

J. angielski 96,7 78,0 71,0

J. angielski dwujęzyczny 100,0 66,4 ------

J. niemiecki 94,5 72,6 82,3

J. niemiecki dwujęzyczny 100,0 75,2 ------

J. francuski 100,0 76,2 67,9

J. hiszpański 100,0 72,1 80,0

J. rosyjski 100,0 67,5 63,0

Matematyka 86,5 55,9 51,5

Biologia ------ 48,4 60,9

Chemia ------ 36,6 53,4

Filozofia ------ ------ 88,5

Fizyka i astronomia ------ 42,6 51,1

Geografia ------ 45,0 52,4

Historia ------ 35,0 59,1

Historia sztuki ------ 58,1 57,5

Historia muzyki ------ 76,0 ------

Informatyka ------ 24,0 58,5

Wiedza o społeczeństwie ------ 47,5 47,0

Wiedza o tańcu ------ 30,0 ------


Finansowanie zadań oświatowych

Oświata pozostaje priorytetem władz miasta. Wskazuje na to analiza wydatków budżetowych.

W roku 2010 co trzecia złotówka wydana z budżetu Opola przeznaczona została na funkcjonowanie

oświaty. Koszty utrzymania przedszkoli, szkół i innych placówek oświatowo-wychowawczych

osiągnęły poziom 192,7 mln zł.

Tabela 13 Wydatki miasta Opola na cele oświatowe w latach 2007-2010 w tys. zł

Wyszczególnienie Rok 2007 Rok 2008 Rok 2009 Rok 2010

Wydatki ogółem na cele oświatowe [tys. zł] 171 547,2

179 922,9

190 815,8 192 730,0

Dynamika [%] Rok poprz.=100

------- 104,9 106,1 101,0

Źródło: opracowanie własne na podstawie: Część opisowa sprawozdanie z wykonania budżetu miasta Opola za rok 2008, 2009 i 2010 Tabela 14 Struktura wydatków oświatowych 2010 roku w tys. zł

Wynagrodzenia i pochodne

Remonty Dotacje do szkół i przedszkoli

Pozostałe wydatki bieżące

Wydatki inwestycyjne

20

niepublicznych

141 876,1 1 039,9 19 091,6 29 045,2 1 677,1

Źródło: Część opisowa sprawozdania z wykonania budżetu miasta Opola za 2010 r., s. 50

Koszty realizacji zadań oświatowych od wielu lat systematycznie rosną, a kwota subwencji

z budżetu państwa pozostaje dalece niewystarczająca. Wydatki na oświatę finansowane są ze

środków subwencji oświatowej (63,8%), budżetu miasta (34,6%) oraz środków pozabudżetowych

(1,6%).28 Koszty jednostkowe kształcenia w poszczególnych typach szkół są bardzo zróżnicowane.

Średni miesięczny koszt utrzymania jednego ucznia jest najwyższy w szkołach, w których nauka

jest prowadzona w toku indywidualnej pracy z uczniem lub w mniej licznych oddziałach. Dotyczy to

przede wszystkim placówek kształcenia specjalnego oraz szkół artystycznych, w których kształci się

również młodzież z terenu województwa opolskiego.

Zwiększa się udział środków pozabudżetowych, pozyskanych ze źródeł zewnętrznych, dzięki którym

możliwe jest poszerzenie działań w zakresie wyrównania szans edukacyjnych uczniów mających

utrudniony dostęp do edukacji, ale także wyposażenie i doposażenie jednostek oświatowych

w nowoczesny sprzęt i pomoce dydaktyczne.

W ostatnich latach we wszystkich placówkach szkolnych i przedszkolach w Opolu przeprowadzono

wiele inwestycji oraz prac remontowo-modernizacyjnych. W latach 2008-2010 przebudowano

8 boisk z zastosowaniem sportowych nawierzchni syntetycznych, przeprowadzono w pełnym

zakresie działania termomodernizacyjne 6 obiektów oświatowych.

Wybudowano sportową halę namiotową z zapleczem sanitarno-szatniowym w PG NR 7, adoptowano

pomieszczenia na specjalistyczne pracownie do praktycznej nauki zawodu w CKP. W 6 salach

gimnastycznych wymieniono podłogi. Wyremontowano pokrycia dachowe w 23 placówkach, w 11

obiektach wymieniono instalację elektryczną, a w 8 budynkach stolarkę okienną. W ramach

realizowanego projektu przystosowania obiektów dla potrzeb osób niepełnosprawnych zakończono

budowę siedziby Zespołu Szkól Specjalnych przy ul. Bytnara Rudego oraz zakupiono dla tej

placówki 16-osobowego busa do transportu uczniów.

W listopadzie 2010 r. rozpoczęto prace termomodernizacyjne w budynku Zespołu Szkół przy

ul. mjr Hubala 2. Projekt otrzymał dofinansowanie z Programu operacyjnego Infrastruktura

i środowisko. Dzięki termomodernizacji zdecydowanie zmniejszy się zapotrzebowanie obiektu na

energię cieplną, a koszty jego utrzymania znacząco się obniżą.

Miasto otrzymało również dofinansowanie w wysokości 2,1 mln zł ze środków RPO WO na realizację

projektu pn. „Termomodernizacja obiektów szkolnych w Opolu”. Środki te stanowią refundację

kosztów poniesionych przez miasto w związku z wykonaniem termomodernizacji w budynkach

następujących szkół: LO nr II, LO nr III i PSP nr 20. Inwestycje w tych placówkach prowadzone były

w latach 2007-2009.

28 Część opisowa sprawozdania z wykonania budżetu miasta Opola za rok 2010, s. 51

21

Tabela 15 Inwestycje i remonty w placówkach oświatowych Opola w latach 2009-2010

Obiekty oświatowe Inwestycje

Rok

Koszt inwestycji

Zespół Szkół Zawodowych nr 4, ul. Hallera 4

Remont dachu oraz instalacji grzewczej i wodnej 2008-2009 159.720

Publiczne Przedszkole nr 16, Al. Przyjaźni 26 Remont dachu i obróbki blacharskie 2009 66.160

Publiczne Liceum Ogólnokształcące nr II, ul. Pułaskiego 3

Termomodernizacja obiektu oraz kompleksowa wymiana instalacji

elektrycznej 2007-2009 4.441.490

Zespół Szkół Ogólnokształcących, ul. Dubois 28

Termomodernizacja obiektu 2008-2009 1.606.962

Publiczne Gimnazjum nr 7, ul. Oleska 68

Budowa boiska do koszykówki o nawierzchni poliuretanowej

i montaż hali namiotowej 2007-2009 2.165.430

Publiczne Gimnazjum nr 4, ul. 1 Maja 145

Przebudowa boiska szkolnego 2009 547.649

Zespół Szkół im. Prymasa Tysiąclecia, ul. Kościuszki 14

Rozbudowa pomieszczeń na potrzeby teatru szkolnego i studia muzyki 2009 391.500

Zespół Szkół z Oddziałami Integracyjnymi, ul. Majora Hubala 2

Termomodernizacja obiektu 2009-2012 14.855.446

Publiczna Szkoła Podstawowa nr 14, ul. Koszyka 21

Opracowanie dokumentacji technicznej na adaptację segmentu budynku dla potrzeb

Publicznego przedszkola Specjalnego nr 53 2010 48.800

Publiczne Przedszkole nr 20, ul. Grudzicka 48

Termomodernizacja obiektu 2009-2010 293.409

Zespół Placówek Oświatowych, ul. Torowa 7

Wydzielenie p. pożarowych klatek schodowych w bursie 2010 377.010

Zespół Placówek Oświatowych, ul. Torowa 7

Przebudowa budynku E na potrzeby socjalno-sanitarne uczniów

2010 172.987

Zespól Szkół Specjalnych, ul. Ks. Opolskich 21

Zakup busa do przewozu osób niepełnosprawnych

2009-2010 176.900

Publiczna Szkoła Podstawowa nr 14, ul. Koszyka 21

Zakup wózka Jolly 2010 12.733

Publiczne Gimnazjum nr 7,ul. Oleska 68

Wyposażenie hali namiotowej 2010 45.000

Zespól Szkół Specjalnych, Opole, ul. Ks. Opolskich 21

Zakup zmywarki z wyparzaczem 2010 5.665

MDK, Filia na Al. Przyjaźni 12 Wyposażenie wnętrz i zakup sprzętu 2010 449.000

Źródło: Opracowanie własne na podstawie informacji uzyskanych z Wydziału Oświaty UM

22

Opole jako ośrodek akademicki

Miasto pełni funkcję głównego ośrodka akademickiego o znaczeniu ponadregionalnym. Jeszcze

w pierwszej połowie lat 90-tych ubiegłego wieku w Opolu funkcjonowały tylko 2 rodzime uczelnie

wyższe: Uniwersytet Opolski oraz Politechnika Opolska. Uniwersytet Opolski powstał w 1994 roku

z połączenia Wyższej Szkoły Pedagogicznej im. Powstańców Śląskich oraz opolskiej filii Katolickiego

Uniwersytetu Lubelskiego.29 Dziś ta największa w regionie uczelnia organizuje studia na 8

wydziałach: Ekonomicznym, Filologicznym, Historyczno-Pedagogicznym, Przyrodniczo-

Technicznym, Matematyki, Fizyki i Informatyki, Chemii, Wydziale Teologicznym oraz Wydziale

Prawa i Administracji. Od 1950 roku studia w tej uczelni ukończyło 80 tysięcy absolwentów.30

Dziś studenci UO mogą wybierać pomiędzy 73 specjalnościami na 34 kierunkach studiów.

Utworzona w roku 1966 Wyższa Szkoła Inżynierska w Opolu przekształcona została 30 lat później

w Politechnikę Opolską. Obecnie Politechnika prowadzi studia na 6 wydziałach: Mechanicznym,

Budownictwa, Edukacji Technicznej i Informatycznej, Wydziale Wychowania Fizycznego

i Fizjoterapii, Wydziale Elektrotechniki, Automatyki i Informatyki oraz na Wydziale Zarządzania

i Inżynierii Produkcji - łącznie na 21 kierunkach. Dzięki dofinansowaniu z UE Politechnika Opolska

uruchomiła w roku 2010 nowy kierunek studiów Architektura i urbanistyka.

Uczelnie te pozostały do chwili obecnej najznamienitszymi szkołami wyższymi w regionie opolskim.

W połowie lat 90-tych powstała w Opolu pierwsza uczelnia niepaństwowa: Wyższa Szkoła

Zarządzania i Administracji. Oferuje ona studia o profilu ekonomicznym, pedagogicznym, a także

studia politologiczne i socjologiczne - na 9 kierunkach, w 52 specjalnościach. W roku 2003 została

utworzona Państwowa Medyczna Wyższa Szkoła Zawodowa w Opolu. Prowadzi ona kształcenie

kadry medycznej na kierunkach: pielęgniarstwo, położnictwo, fizjoterapia, zdrowie publiczne

i kosmetologia. W ostatnim czasie do grona uczelni wyższych na terenie Opola dołączyły kolejne

dwie szkoły: Szkoła Wyższa im. Bogdana Jańskiego, która otworzyła w Opolu oddział zamiejscowy

oraz Wyższa Szkoła Bankowa z siedzibą główną we Wrocławiu. Szkoła Wyższa im. Bogdana

Jańskiego organizuje kształcenie na kierunkach socjologia i gospodarka przestrzenna. Wyższa

29 http://www.uni.opole.pl/show.php?id=269&lang=pl&m=24 30 http://www.uni.opole.pl/show.php?id=269&lang=pl&m=24

23

Szkoła Bankowa oferuje studentom studia na miejscowym Wydziale Ekonomicznym, na kierunkach

ekonomia i administracja.

Nadal brak jest aktualnych danych na temat liczby mieszkańców legitymujących się dyplomem

ukończenia studiów wyższych. O poziomie wykształcenia Opolan dowiemy się najprawdopodobniej

pod koniec 2012 roku, kiedy to Główny Urząd Statystyczny opublikuje wyniki tegorocznego

narodowego spisu powszechnego.

Reasumując: w roku 2010 w Opolu funkcjonowało 6 uczelni wyższych oferujących kształcenie

w 208 specjalnościach na 78 kierunkach studiów. Pod opieką naukową Uniwersytetu Opolskiego

oraz Uniwersytetu Wrocławskiego działa ponadto Nauczycielskie Kolegium Języków Obcych,

kształcące w cyklu trzyletnim nauczycieli języków obcych we wszystkich typach szkół. Począwszy

od roku 2013/2014 zarówno Nauczycielskie Kolegium Języków Obcych jak i Publiczne Liceum

Ogólnokształcące z oddziałami dwujęzycznymi znajdą się w strukturach Politechniki Opolskiej.

Tabela 16 Liczba studiujących na uczelniach wyższych w Opolu w latach 2009-2010

Liczba studentów

studiów stacjonarnych

Liczba studentów studiów

niestacjonarnych

Liczba doktorantów

Liczba studiujących

podyplomowo

Liczba absolwentów

Liczba nauczycieli

akademickich Nazwa uczelni wyższej

2009 2010 2009 2010 2009 2010 2009 2010 2009 2010 2009 2010

Uniwersytet Opolski

9483

10179

5747

5659

253

260

1428

1400

4369

4466

782

778

Politechnika Opolska 7437 7379 4291 3376 99 112 267 280 2142 2876 507 511

Wyższa Szkoła

Zarządzania i Administracji

275 350 4072 4200 0 0 317 380 1481 1638 188 238

Państwowa Medyczna Wyższa Szkoła

Zawodowa

725 815 564 609 0 0 0 0 432 444 65 79

Szkoła Wyższa

im. Bogdana Jańskiego

17 32 154 147 0 0 134 222 81 158 62 80

*Wyższa Szkoła

Bankowa

____

____

____

____

____

____

___

____

____

____

____

____

Źródło: Opracowanie własne na podstawie informacji przekazanych przez szkoły wyższe w Opolu *Wyższa Szkoła Bankowa odmówiła informacji dotyczącej ilości studentów

Liczba osób zainteresowanych studiami na opolskich uczelniach rokrocznie wzrasta, mimo iż

w wielu miastach wojewódzkich obserwuje się znaczący spadek. W roku 2010 w Opolu kształciło się

ponad 35,4 tys. studentów.31 W porównaniu z rokiem 2004 liczba to zwiększyła się

o 2,7 tys. osób.32

W roku 2010 spadek liczby studentów odnotowała jako pierwsza Politechnika Opolska. Większość

(51,8%) młodych ludzi studiuje w trybie studiów stacjonarnych. Nie wszyscy mogą pozwolić sobie 31 Liczba ta obejmuje również studiujących wieczorowo na Uniwersytecie Opolskim (601 osób) 32 Miasta wojewódzkie - podstawowe dane statystyczne nr 9, 2005., s.25

24

jednak na studia stacjonarne, wielu studentów wybiera studia zaoczne (niestacjonarne)

i podejmuje pracę, aby odciążyć budżet rodzinny, opłacić studia i oszczędzić na własne wydatki.

Tabela 17 Liczba kierunków i specjalności na uczelniach wyższych w Opolu w latach 2009-2010

Liczba kierunków Nazwa uczelni wyższej

2009 2010

Kierunki cieszące się dużym

zainteresowaniem

Kierunki mniej popularne

Uniwersytet Opolski

31 kierunków

95 specjalności

32 kierunki

111 specjalności

Psychologia, prawo, filologia angielska

Edukacja techniczno- informatyczna, fizyka

Politechnika Opolska

20 kierunków

44 specjalności

22 kierunki

41 specjalności

Budownictwo, administracja, zarządzanie

i inżynieria produkcji, logistyka, fizjoterapia,

architektura i urbanistyka

Inżynieria chemiczno-procesowa, technika

rolnicza i leśna, edukacja techniczno-informatyczna

Wyższa Szkoła Zarządzania i Administracji

9 kierunków

60 specjalności

9 kierunków

52 specjalności

Zarządzanie, Pedagogika Filologia Germańska

Państwowa Medyczna Wyższa Szkoła

Zawodowa

4 kierunki

5 kierunków

Fizjoterapia, Pielęgniarstwo, Kosmetologia

Zdrowie Publiczne

Szkoła Wyższa im. Bogdana Jańskiego

2 kierunki

6 specjalności

2 kierunki (+8

podyplomowych) 4

specjalności

Gospodarka Przestrzenna ___________

*Wyższa Szkoła Bankowa

__________ __________ _____________ _____________

Razem

66 kierunków

205 specjalności

78 kierunków

208 specjalności

______________ ______________

Źródło:: Opracowanie własne na podstawie informacji przekazanych przez szkoły wyższe w Opolu *Wyższa Szkoła Bankowa odmówiła informacji na temat kierunków i specjalności

Oferta edukacyjna sześciu szkół wyższych staje się z roku na rok bogatsza i bardziej zróżnicowana,

czego dowodzi wzrastająca liczba kierunków i specjalności studiów. Tylko w latach 2009-2010

otwarto 12 nowych kierunków i 64 nowe specjalności. Uniwersytet Opolski i Politechnika Opolska

prowadzą także studia doktoranckie, łącznie na kilkunastu kierunkach. W roku 2010 z tej formy

kształcenia skorzystało 372 doktorantów.33 Jedną z najpopularniejszych form zdobywania

specjalistycznej wiedzy, umożliwiającej osiągnięcie oraz zachowanie konkurencyjności na rynku

pracy są studia podyplomowe. Oferta studiów dopasowywana jest do stale zmieniających się

wymogów współczesnego rynku oraz potrzeb kandydatów, dzięki czemu cieszą się one

zainteresowaniem coraz większej liczby osób.

Wzrasta także potencjał naukowo-dydaktyczny opolskich szkół wyższych mierzony liczbą

zatrudnionych pracowników akademickich. Na przestrzeni lat 2007-2010 zatrudnienie nauczycieli

akademickich wzrosło o 18,6%.

33 Na podstawie danych udostępnionych przez szkoły wyższe w Opolu

25

W ostatnich latach została także unowocześniona i wzbogacona baza dydaktyczna szkół wyższych.

Na przekazanych przez miasto obszarach w Opolu, przy ulicy Prószkowskiej powstał II Kampus

Politechniki Opolskiej. Realizacja tego projektu to przykład niezwykle udanej rewitalizacji

obszarów, którym wraz z utratą pełnionej poprzednio funkcji (obszary militarne) groziła powolna

degradacja. W dawnych koszarach powstały m.in. pomieszczenia dydaktyczne Wydziału

Wychowania Fizycznego i Fizjoterapii. Wybudowano także nowoczesny obiekt sportowy o kubaturze

49,7 tys. m3, w którym prowadzone są zajęcia ze studentami oraz badania i diagnostyka. Rozwój

kształcenia akademickiego i życia studenckiego w rozwijającym się w południowo-zachodniej części

miasta II kampusie Politechniki stał się bodźcem rozwojowym dla dzielnicy Opola pozostającej

dotąd na uboczu. Ponadto w ostatnich latach uczelnia wzbogaciła się o nowoczesne sale

audytoryjne przy ulicy St. Mikołajczyka w Opolu.

Największa uczelnia w Opolu – Uniwersytet Opolski w ciągu zaledwie kilkunastu lat swego istnienia

zmieniła całkowicie swe oblicze; powstały lub zostały rozbudowane zlokalizowane w różnych

częściach miasta obiekty dydaktyczne, laboratoria, pracownie, biblioteki specjalistyczne i nowe

akademiki. Na rewitalizację zabytkowych budynków przeznaczono ponad 200 mln złotych.34

Obecnie Collegium Maius mieści się w okazałym gmachu dawnego barokowego klasztoru

dominikańskiego, a Collegium Minus w neogotyckim budynku dawnego szpitala dziecięcego przy

Placu Kopernika. Do najbardziej reprezentacyjnych obiektów uniwersyteckich należy Villa

Academica – perła architektury secesyjnej w Opolu oraz gmachy kollegiów – Pedagogicznego

i Nauk Społecznych.35 Uniwersytet w kwietniu 2010 roku rozpoczął budowę długo wyczekiwanego

Studenckiego Centrum Kultury. Żacy zaczną z niego korzystać jesienią br. Całkowity koszt

inwestycji to 10,6 mln zł. Dla studentów wydziału chemii rok akademicki 2011/2012 rozpocznie się

w całkowicie odnowionym budynku wydziału. Remont wraz z wyposażeniem obiektu kosztował

prawie 18 mln zł. Obie te inwestycje współfinansowane były ze środków UE.

Fot. Studenckie Centrum Kultury oraz budynek Wydziału Chemii na Uniwersytecie Opolskim

W 2009 roku oddano do użytku nowy budynek Wyższej Szkoły Bankowej w Opolu przy ulicy

Kośnego, a Szkoła Wyższa im. Jańskiego zagospodarowała na cele dydaktyczne

i administracyjne zabytkowy budynek na ulicy Sempołowskiej. Na przebudowę i remont tego

34 http://www.uni.opole.pl/show.php?id=269&lang=pl&m=24 35 http://www.uni.opole.pl/show.php?id=269&lang=pl&m=24

26

obiektu szkoła przeznaczy w najbliższych latach niemal 9 mln zł.36 Zadanie to uzyskało

dofinansowanie ze środków UE w ramach działania 6.1 RPO WO Rewitalizacja obszarów miejskich.

Rozbudowana została także Państwowa Medyczna Wyższa Szkoła Zawodowa w Opolu – z okazji

jubileuszu 5-lecia istnienia uczelni oddano do użytku nowoczesną salę audytoryjną na 560 miejsc.

To pierwszy etap szeroko zakrojonej rozbudowy jedynej w regionie uczelni medycznej.

Szkoły wyższe realizują z sukcesem różnorodne projekty inwestycyjne i edukacyjne korzystając

z możliwości, jakie stwarzają programy finansowane przez UE. Od chwili przystąpienia Polski do

wspólnoty europejskiej Politechnika Opolska i Uniwersytet Opolski pozostają jednymi

z największych beneficjentów środków unijnych w Opolu. Uczelnie te, a także WSZiA w Opolu

uczestniczą m.in. w międzynarodowym programie Erasmus. Współfinansowana ze środków

europejskich wymiana studentów oraz pracowników naukowych uczelni umożliwia m.in. odbycie

części studiów lub praktyki za granicą.

W 2008 roku w wyniku współpracy Politechniki Opolskiej i Politechniki Pekińskiej powstał w Opolu

Instytut Konfucjusza – Centrum Współpracy Polska-Chiny, którego celem jest promowanie języka

i kultury chińskiej w Polsce. Utworzone na Uniwersytecie Opolskim we współpracy z Urzędem

Marszałkowskim Województwa Opolskiego Centrum Dokumentacji Europejskiej zapewnia

studentom, pracownikom naukowym oraz pracownikom administracji publicznej dostęp do

wszelkich wydawnictw UE. WSZiA utworzyła w 2008 roku Opolskie Centrum Badań Regionalnych.

Od dziewięciu lat organizowany jest w Opolu Opolski Festiwal Nauki, podczas którego w przystępny

sposób prezentowane są rezultaty oraz korzyści płynące z badań naukowych. Współtwórcami

festiwalu są wszystkie szkoły wyższe Opola oraz instytucje pozauczelniane współpracujące

ze środowiskiem akademickim.

Opolskie uczelnie są dla młodzieży studenckiej swoistym „oknem na świat”. Wielu studentów

pochodzi z mniejszych miejscowości i wiosek z terenu województwa opolskiego. Uczestnictwo

w programach realizowanych przez uczelnie stwarza możliwość wzbogacenia doświadczeń

życiowych ponad obszar wiedzy objęty programem studiów. Uczelnie z Opola prowadzą od lat

współpracę z innymi szkołami wyższymi na całym świecie, jednak szczególnie bliskie są kontakty ze

szkołami o podobnym profilu w obszarze pogranicza polsko-czeskiego. Politechnika Opolska

realizuje wspólne projekty z Uniwersytetem Technicznym i Wyższą Szkołą Górniczą w Ostrawie

oraz Uniwersytetem Palackeho w Olomouncu.

Uczelnie promują innowacyjność w województwie opolskim i uczestniczą we wdrażaniu Regionalnej

strategii innowacji województwa opolskiego na lata 2004-2013. Część projektów o tym charakterze

realizowana jest przez Akademicki Inkubator Przedsiębiorczości przy Politechnice Opolskiej oraz

Akademicki Inkubator Przedsiębiorczości utworzony przez Uniwersytet Opolski.

Działalność kulturalna

Opole jest rozpoznawane poza naszym regionem przede wszystkim poprzez Krajowy Festiwal

Piosenki Polskiej. Nic w tym dziwnego - festiwal ten wraz z imprezami towarzyszącymi jest jednym

z najważniejszych wydarzeń w polskim życiu muzycznym, a dla Opola stanowi od lat główny

produkt tworzący markę miasta. W nawiązaniu do tej imprezy od 2004 roku pomiędzy Ratuszem

36 RPO WO - Regionalny program operacyjny województwa opolskiego na lata 2007-2013

27

a kamieniczkami otaczającymi rynek powstaje Aleja Gwiazd Polskiej Piosenki. Podczas

48. Krajowego Festiwalu Piosenki Polskiej „Opole 2010” w Alei odsłonięto 5 nowych gwiazd: Karin

Stanek, Ireny Jarockiej, Basi Trzetrzelewskiej, Stanisława Sojki oraz zespołu Perfekt. W sumie

uhonorowano w ten sposób 26 artystów.

Choć dziś trudno jeszcze mówić, że Opole jest „miastem festiwali”, to dorocznych imprez

festiwalowych odbywa się tu w ciągu roku bardzo wiele: Międzynarodowy Festiwal Teatrów Lalek,

Międzynarodowy Festiwal Perkusyjny, Festiwal Filmowy „Opolskie Lamy”, Opole Gospel Festiwal,

Ogólnopolski Festiwal Piosenki ZHR „Za dalą dal”, Festiwal Kryminału, festiwal filmowy „Zero

nudy”, Ogólnopolski Festiwal Piosenki „Muzykobranie”. Ponadto Opole słynie z innych oryginalnych

imprez, które weszły już na stałe do kalendarza kulturalnego miasta: koncertów promenadowych

orkiestry Filharmonii Opolskiej, międzynarodowych plenerów artystycznych, w tym

Międzynarodowego Pleneru Rzeźby w Marmurze oraz Opolskich Konfrontacji Teatralnych. W Opolu

odbywają się także Zaduszki Jazzowe, Dni Opola, Piastonalia i wiele innych imprez o charakterze

regionalnym. Trzech artystów, w tym dwóch związanych z Opolem, uhonorowanych zostało tytułem

Honorowy ambasador polskiej piosenki: Kayah, Michał Bajor i Edyta Górniak. Inicjatywa ta służyć

ma promocji miasta i regionu.

W Opolu znajduje się 5 placówek muzealnych: Muzeum Śląska Opolskiego, Muzeum Wsi Opolskiej,

Muzeum Diecezjalne, Centralne Muzeum Jeńców Wojennych i najmłodsze z nich - Muzeum Polskiej

Piosenki. Największe - Muzeum Śląska Opolskiego znajduje się w jednym z najstarszych

i bodaj najpiękniejszym budynku starego Opola. Siedziba główna muzeum sąsiaduje z piękną,

klasycystyczną kamienicą czynszową, stanowiącą również obiekt muzealny, otwarty dla

zwiedzających. Muzeum, przebudowane i modernizowane w latach 2005-2008, ponownie otworzyło

podwoje jesienią 2008 roku. Obiekt powiększono o nowy pawilon wystawienniczy, na którego

dachu urządzono taras widokowy. Dzięki realizacji projektu „Mons Universitatis. Rozbudowa

i remont Muzeum Śląska Opolskiego” powierzchnia wystawowa została powiększona niemal

czterokrotnie.37 Obecnie muzeum posiada jeden oddział zamiejscowy - Muzeum Czynu

Powstańczego w miejscowości Góra Św. Anny.

W Opolu-Bierkowicach znajduje się Muzeum Wsi Opolskiej, od lat ulubiony cel wycieczek szkolnych

i rodzinnych. Na tle wiejskiego krajobrazu prezentowane są ocalałe, nieliczne już dziś obiekty

architektury drewnianej, pochodzące z terenów całego Śląska Opolskiego: domy, budynki

użyteczności publicznej i zabudowania gospodarcze.

W Opolu znajdują się także liczne galerie sztuki. Największa z nich, Galeria Sztuki Współczesnej

była w 2010 roku organizatorem 34 wystaw i ekspozycji, które obejrzało ponad 220 tys. widzów.

Corocznie, począwszy od roku 2007 prezentowana jest w Opolu światowa wystawa fotografii

prasowej Word Press Photo. Galeria organizuje także ekspozycje plenerowe w ramach cyklu

pt.: „Galeria pod chmurką” oraz wielkoformatowe wystawy na opolskim rynku. W miejscu tym

eksponowane są także wystawy promujące Opolszczyznę.

Ponadto w Opolu znajduje się 18 bibliotek38, w tym liczne placówki o zasięgu regionalnym:

Wojewódzka Biblioteka Publiczna, Pedagogiczna Biblioteka Wojewódzka, Biblioteka Austriacka,

37 http://www.mso.opole.pl/index.php?id=1 38 Portrety powiatów województwa opolskiego w 2010 r., Urząd Statystyczny w Opolu, Opole 2011, s. 142

28

biblioteka główna oraz biblioteki poszczególnych wydziałów Uniwersytetu Opolskiego, biblioteka

główna Politechniki Opolskiej i in.

W mieście działają 3 kina: Centrum Filmowe „Helios”, kino „Studio” przy MDK oraz kino „Meduza”

działające od lutego 2011 r. przy Centrum Kultury "Oleska 45". CF „Helios” dysponuje 6 salami

kinowymi z 1240 miejscami. „Studio” i „Meduza” są kinami kameralnymi, nawiązującym do tradycji

kina studyjnego. Infrastruktura części najważniejszych obiektów kulturalnych w mieście została już

unowocześniona, inne oczekują jeszcze na modernizację. W maju 2011 roku zakończyła się

budowa nowego amfiteatru. Historyczny obiekt poddany został gruntownej przebudowie,

modernizacji i nowej stylizacji, odpowiadającej współczesnym wymogom technicznym i kanonom

estetycznym. Na realizację zadania pn.: Utworzenie Narodowego Centrum Polskiej Piosenki poprzez

przebudowę Amfiteatru Tysiąclecia w Opolu, o wartości 31,8 mln zł miasto pozyskało

dofinansowanie w wysokości 11,9 mln zł ze środków przeznaczonych na realizację Programu

operacyjnego Infrastruktura i środowisko.

Od tego czasu odbyło się tam wiele koncertów, w tym 48 Krajowy Festiwal Piosenki Polskiej.

W marcu 2011 roku dokonano otwarcia nowej siedziby Miejskiej Biblioteki Publicznej przy ulicy

Minorytów. Nowo wybudowany budynek połączony z fasadą dawnej secesyjnej kamienicy zachwyca

nowoczesną stylistyką i staranną kompozycją detali. W środku położono nacisk na nowoczesność

i funkcjonalność, zapewniając czytelnikom łatwość i komfort korzystania z biblioteki,

a pracownikom - sprawny obieg książek i obsługę administracyjną.

Fot. Miejska Biblioteka Publiczna w Opolu na ul. Minorytów

Opolska biblioteka to nie tylko książki. Oferuje również bogaty program imprez skierowany do

wszystkich grup wiekowych. W tym roku bibliotekarze zaplanowali aż 360 imprez. Uwagę zwracają

takie wydarzenia, jak festiwal „Cztery pory książki”, „Opolska jesień literacka” czy Dni literatury

dziecięcej”. Z myślą o rodzinie w każdą sobotę odbywają się „Sobotnie spotkania w bibliotece”.

W 2008 roku zakończono przebudowę zaplecza Opolskiego Teatru Lalki i Aktora, poprawiono także

estetykę otoczenia budynku. W grudniu 2009 roku rozstrzygnięto konkurs na opracowanie

koncepcji architektonicznej przebudowy wnętrz i elewacji frontowej budynku głównego teatru.

Zmodernizowana została bryła i wnętrze Galerii Sztuki Współczesnej w Opolu, a także

przebudowano plac miejski na tyłach Galerii. W 2010 roku zakończyły się prace budowlane

i adaptacyjne w znajdującym się nieopodal budynku przy ulicy Kośnego, w którym prowadzi

działalność Centrum Edukacji Kulturalnej Artpunkt. Stanowi ono całość funkcjonalno-kompozycyjną

29

z budynkiem Galerii Sztuki Współczesnej i placem łączącym oba obiekty. Przeszklony budynek

galerii sąsiaduje z nowoczesnym, odnowionym gmachem Teatru im. Jana Kochanowskiego.

Fot. Nowy budynek, w którym działalność prowadzi Centrum Edukacji Kulturalnej Artpunkt.

Dobiega końca rozbudowa budynku Filharmonii Opolskiej. To jedyna w województwie opolskim tego

typu placówka muzyczna. Opolscy filharmonicy docierają z utworami muzyki symfonicznej nawet

do najbardziej odległych zakątków Opolszczyzny. Koncerty organizowane w ramach cyklu

„Filharmonia w regionie” są bezpłatne, a zatem i dostępne dla szerokiego grona słuchaczy.

W 2010 roku orkiestra opolskich filharmoników dała 286 koncertów, których wysłuchało ponad

81,4 tys. słuchaczy.39

Opole znane jest jako miasto, w którym narodził się Teatr 13 Rzędów Jerzego Grotowskiego,

przemianowany później na Teatr Laboratorium 13 Rzędów. Dziś o jego istnieniu przypomina

pamiątkowa tablica umieszczona na ścianie budynku, w którym odbywały się słynne przestawienia.

Współczesny teatr w Opolu nie nawiązuje wprawdzie do tradycji teatru eksperymentalnego czy też

ubogiego, jakiemu hołdował Grotowski, ale oferuje na trzech scenach bogaty repertuar

przedstawień, począwszy od klasyki teatralnej, częstokroć osadzonej w dzisiejszych realiach, po

utwory współczesnych dramaturgów. W roku 2010 teatru przygotował 7 premier i zaprezentował

216 przedstawień. W przedstawieniach i innych wydarzeniach artystycznych wzięło udział 40,2 tys.

widzów. Teatr im. Kochanowskiego jest organizatorem jednego z największych festiwali teatralnych

w Polsce Opolskich Konfrontacji Teatralnych „Klasyka Polska”. Mają one już bogatą tradycję -

odbywają się nieprzerwanie, co rok od powstania teatru. W Opolu działają także trzy inne teatry:

Opolski Teatr Lalki i Aktora, Teatr Eko Studio oraz działający przy Młodzieżowym Domu Kultury

Teatr Jednego Widza. Twórczy i niekonwencjonalny Opolski Teatr Lalki i Aktora znany jest

doskonale nie tylko opolanom i bynajmniej nie tylko najmłodszym widzom. W 2010 roku teatr

zrealizował 4 premiery i wystawił 414 przedstawień, które obejrzało ponad 43 tys. widzów.

Odbywały się tu również popularne ,,Lekcje teatralne”, ,,Baśniowe Saloniki”, ,,Bale Karnawałowe”

oraz całoroczna wymiana zespołów i sztuk. W sumie odbyło się tam 585 imprez, w których

uczestniczyło ponad 48 tys. widzów.40

Nową instytucją w Opolu jest Muzeum Polskiej Piosenki. Mieści się ono w pomieszczeniach

biurowych przy Placu Kopernika – jego docelowa siedziba znajdować się będzie w budynku nowego

amfiteatru stanowiąc część Narodowego Centrum Polskiej Piosenki. Celem muzeum jest

prezentacja i promocja historii polskiej piosenki, jej twórców, wykonawców oraz wszelkich 39 Część opisowa sprawozdania z wykonania budżetu województwa opolskiego za 2010 r., s. 201 40 Część opisowa sprawozdania z wykonania budżetu miasta Opola za 2010 r., s. 142

30

elementów życia artystycznego związanych z piosenką. Zakończono ogólnopolską zbiórkę

pamiątek prowadzoną pod hasłem "Piosenka ma swoje historie". Do muzeum trafiło ponad 3500

pamiątek: płyt analogowych i krążków cd, książek, instrumentów muzycznych, kostiumów,

fotografii, plakatów, partytur i wiele innych. Wśród darczyńców znajdują się zarówno osoby

prywatne, jak i instytucje kultury, organizatorzy festiwali, wokaliści, autorzy tekstów

i kompozytorzy, kolekcjonerzy i fotograficy. Podsumowanie zbiórki nie oznacza jednak jej

zakończenia. W muzealnym archiwum znajduje się już ponad 5,5 tys. pamiątek. Oprócz

pozyskiwania zbiorów muzeum prowadzi przedsięwzięcia służące promocji i kształtowaniu wizerunku.

W październiku 2010 r. rozpoczął się cykl spotkań ze znaczącymi osobistościami polskiej piosenki.

Pierwszymi gośćmi byli: Bogusław Mec i Jan Pietrzak. Do czerwca tego roku odbyło się

5 spotkań. Kolejnym istotnym przedsięwzięciem był konkurs, którego celem było pozyskanie

materiałów wspomnieniowych dotyczących KFPP w Opolu od początku jego istnienia. Konkurs

rozstrzygnięto w lutym br. Poza tym zorganizowano 4 wystawy czasowe: „Muzyka Młodej Generacji –

30 lat minęło”, „Artyści polskiej piosenki w karykaturze”, „Wspomnienia festiwalowe” oraz „30 lat

festiwalu w Jarocinie”.

W roku 2010 zakończono również modernizację siedziby Zespołu Pieśni i Tańca „Opole” w Nowej

Wsi Królewskiej. Budynek pełni również rolę domu kultury w tej części miasta. Od listopada 2010

roku odbywają się tu regularnie zajęcia muzyczne i taneczne.

Fot. Zajęcia taneczne w odnowionej sali budynku MDK w dzielnicy Nowa Wieś Królewska

31

Baza sportowo-rekreacyjna w Opolu

Miasto dysponuje bogatą bazą sportowo-rekreacyjną o zróżnicowanym standardzie. Składają się

nań m.in. otwarte i kryte baseny i kąpieliska, stadiony: piłkarski, żużlowy i lekkoatletyczny, boiska

sportowe i korty tenisowe, hala widowiskowo-sportowa „Okrąglak” oraz sztuczne lodowisko

„Toropol”. Część obiektów została w ubiegłych latach przebudowana i znacznie unowocześniona.

Zmodernizowano krytą pływalnię „Akwarium” oraz basen pływacki na Placu Róż. We wrześniu 2009

roku otwarto w Opolu jedyny w województwie, nowoczesny stadion lekkoatletyczny – wykonano

nową płytę główną i wybudowano trybunę dla 1000 widzów oraz zaplecze. W 2010 roku odbyło się

tam wiele imprez sportowych różnej rangi, od mistrzostw Polski do zawodów szkolnych.

Największymi wydarzeniami były organizowane wspólnie z Politechniką Opolską Wielobojowe

Mistrzostwa Polski oraz jubileuszowy V Opolski Festiwal Skoków. Festiwal ten został uznany

najlepszą imprezą sportową w województwie w 2010 roku.

Fot. V Opolski Festiwal Skoków na Miejskim Stadionie Lekkoatletycznym im. Opolskich Olimpijczyków, przy ulicy Sosnkowskiego (fot. MOSiR)

Na stadionie rozgrywano także wojewódzkie, powiatowe i miejskie finały igrzysk młodzieży szkolnej

w lekkiej atletyce. Obiekt był także główną areną Wojewódzkich Igrzysk Młodzieży Wiejskiej

i Ochotniczych Hufców Pracy. Na stadionie odbyło się łącznie 35 imprez sportowych, w których

udział wzięło 7.000 uczestników.

W tym samym roku oddano do użytku wykonany w ramach programu „Moje boisko Orlik 2012”

kompleks sportowy przy ulicy Bielskiej. Kolejny taki obiekt powstał na terenie kampusu

Uniwersytetu Opolskiego. Na realizację tych inwestycji miasto pozyskało dofinansowanie

z Ministerstwa Sportu i Turystyki. W 2010 roku zakończono budowę Centrum Sportu przy ulicy

Północnej. Powstał nowoczesny, wielofunkcyjny kompleks sportowy, z którego mogą korzystać tak

mieszkańcy Opola, jak również zainteresowane osoby spoza miasta.

32

Fot. Kompleks boisk na ul. Północnej

W roku bieżącym rozpoczyna się budowa nowoczesnej, krytej pływalni na terenie II kampusu

Politechniki Opolskiej. Obiekt został zaprojektowany tak, by była na nim możliwa organizacja

zawodów pływackich o randze krajowej i wyższej. Na część sportową składać się będą dwa baseny

o długości 50 i 25 m. Projekt łączy funkcję sportową z rekreacyjną, na co dzień z pływalni będą

korzystali mieszkańcy Opola i – w ramach prowadzonych zajęć dydaktycznych – studenci Wydziału

Wychowania Fizycznego i Fizjoterapii Politechniki Opolskiej.

Fot. Wizualizacja nowej pływalni na ulicy Prószkowskiej

Rewitalizacja obiektów i obszarów poprzemysłowych – przekształcenie zdegradowanych obszarów miejskich w miejsca rekreacji i wypoczynku

Tereny przemysłowe, które utraciły swe dawne funkcje gospodarcze, przekształcane są

sukcesywnie w obszary rekreacji i wypoczynku - na terenach nieczynnych od lat wyrobisk

marglowych powstały plaże i kąpieliska miejskie: Bolko, Silesia i Malina. Znajdują się one

33

w niedużej odległości od centrum miasta. Docelowo zostaną one połączone systemem ścieżek

rowerowych biegnących z centrum miasta w kierunku dzielnic peryferyjnych i obszarów

rekreacyjnych.41 W ramach dofinansowanego ze środków UE projektu, znanego pod akronimem

Odra uRzeka w Opolu, w dzielnicy Nowa Wieś Królewska powstało w pełni zagospodarowane

i wyposażone w odpowiednią infrastrukturę techniczną kąpielisko miejskie „Bolko”. Na terenie

kąpieliska znajdują się tarasowe, piaszczyste i trawiaste plaże, a w nowo wybudowanym budynku

mieści się także placówka WOPR oraz wypożyczalnia sprzętu wodnego. W krótkim czasie „Bolko”

stało się jednym z ulubionych miejsc odpoczynku opolan.

Fot. Zrewitalizowane kąpielisko Bolko I(Dzielnica Nowa Wieś Królewska)

Projekt Odra uRzeka w Opolu ma jednak szerszy wymiar. W ramach innego komponentu tego

przedsięwzięcia wybudowano wzdłuż prawego nabrzeża Odry ścieżki pieszo-rowerowe oraz bulwary

spacerowe o łącznej długości około 3 km. Tereny te zagospodarowane zostały dla celów turystyki

i rekreacji. Trwają prace związane z ukształtowaniem i nową aranżacją terenów wzdłuż dawnego

koryta Odry. Powstają nowe bulwary spacerowe nad Młynówką zachęcające opolan do wycieczek

pieszych i rowerowych.

Parki i inne tereny zielone

Opole jest miastem zielonym – tereny zieleni ogólnodostępnej, parki i zieleńce oraz tereny zieleni

osiedlowej zajmują powierzchnię ponad 241 ha.42 W ramach projektu Odra uRrzeka odnowiony

został Park Nadodrzański położony w południowej części miasta nad Odrą. Odtworzono ścieżki

spacerowe, zmodernizowano tzw. małą architekturę parku (ławki, latarnie, kosze itp.), wykonano

place zabaw i zainstalowano 2 ścianki wspinaczkowe. Park przeznaczony jest głównie do wypoczynku

biernego. Alejki wokół parku połączono z nowo powstałymi bulwarami nad brzegiem Odry, co daje

również możliwość wypoczynku czynnego.

41 Zmiana studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Opola, Urząd Miasta Opola, Opole 2005, s. 174 42 Miasta wojewódzkie – podstawowe dane statystyczne, Nr 17, GUS oraz Urząd Statystyczny w Poznaniu, Warszawa 2009, str. 29

34

Fot. Odnowiony Park Nadodrzański

Ulubionym miejscem wypoczynku jest wyspa Bolko, na której ma swą siedzibę opolski Ogród

Zoologiczny. Odbudowany po katastrofie powodzi w 1997 roku jest dziś prawdziwą perłą na mapie

turystycznej Opola. Na terenach o powierzchni 20 ha, utrzymanych w stylu egzotycznego ogrodu,

hodowanych jest ponad 1300 zwierząt.43 Opolskie zoo – poza możliwością zwiedzania i obcowania

z przyrodą – oferuje także zajęcia dydaktyczne dla grup zorganizowanych. W 2010 r. ogród

odwiedziło prawie 170 tys. osób.44 Pozostała część wyspy o powierzchni ok. 60 ha poddana

zostanie rewitalizacji w ramach projektu pn.: „Rewitalizacja zabytkowego parku na Wyspie Bolko”.

Park odzyska dawny blask i urodę. Odnowione zostaną m.in. przecinające rozległy obszar parku

ścieżki pieszo-rowerowe, a także wykonane zostaną nowe nasadzenia drzew i krzewów. Wartość

całego projektu opiewa na kwotę 10 mln zł. Jest on dofinansowany ze środków UE w ramach

Regionalnego programu operacyjnego województwa opolskiego na lata 2007-2013.

Baza turystyczna

Dla rozwoju ruchu turystycznego niezwykle ważna jest odpowiednia baza noclegowa.

W Opolu znajduje się 17 obiektów turystycznych, w których w ciągu 2010 roku udzielono ponad

126 tys. noclegów. To niemal o 30% więcej niż w roku 2009. Skorzystało z nich prawie 52 tys.

osób45.

Analizy ruchu turystycznego na przestrzeni ostatnich kilku lat wskazują, że - w ujęciu

statystycznym - pobyt w mieście turysty lub innej osoby przyjezdnej staje się coraz dłuższy.

Dowodzi to rosnącego zainteresowania Opolem wśród turystów i innych osób odwiedzających nasze

miasto. Jest wśród nich także wielu turystów zagranicznych. W obiektach zlokalizowanych w Opolu

goście z zagranicy stanowili prawie 20% ogólnej liczby osób, którym udzielono noclegu.

43 Sprawozdanie z wykonania budżetu miasta Opola za 2010 r., s. 152 44 Ibidem, s. 153 45 Turystyka w województwie opolskim w 2010 r., Urząd Statystyczny w Opolu, maj 2011, s. 2-4

35

Tabela 18 Korzystający z zakwaterowania oraz udzielone noclegi w obiektach zbiorowego zakwaterowania w latach 2009-2010

2009 2010 2009 2010 Wyszczególnienie

Korzystający z noclegów Udzielone noclegi

Województwo opolskie

230 249 224 531 570 653 552 041

Opole 55 421 51 943 97 584 126 184

Źródło: Turystyka w województwie opolskim w 2010 r., Urząd Statystyczny w Opolu, maj 2011

Opole posiada dostatecznie rozwiniętą bazę obiektów hotelowych średniej kategorii, brakuje

natomiast obiektów wyższej klasy. Aby wzbudzić zainteresowanie potencjalnych inwestorów

budową hoteli o wysokim standardzie usług w ofercie inwestycyjnej miasta znajdują się tereny

przeznaczone na prowadzenie działalności turystycznej i hotelarskiej. W 2010 r. sprzedany został

teren niezabudowany u zbiegu ulic 1 Maja i Dubois. W ofercie inwestor zadeklarował budowę hotelu

o standardzie pięcio-, cztero- lub trzygwiazdkowym, oferującego szeroki zakres usług. Na wyspie

Pasieka, tuż obok kamienicy, gdzie działa restauracja „Starka” powstaje pierwszy w Opolu hotel

czterogwiazdkowy. W części podziemnej powstanie pub, na pierwszym piętrze zaplanowano

restaurację z tarasem, a drugie i trzecie piętro zajmą pokoje. Obiekt ma być gotowy pod koniec

2011 r. W budowie jest także hotel na Placu Kopernika, vis à vis galerii handlowej „Solaris”.

Prywatni inwestorzy pozyskali na to przedsięwzięcie dofinansowanie ze środków UE.

Oferta gastronomiczna w Opolu stała się w ostatnich latach bogata i urozmaicana. Powstają kolejne

restauracje, puby i kawiarnie dla osób o różnych oczekiwaniach i gustach kulinarnych.

Informacji o godnych zobaczenia miejscach, imprezach kulturalnych oraz ofercie gastronomicznej

opolskich restauracji i pubów udzielają: Miejska Informacja Turystyczna oraz Regionalna

Informacja Turystyczna działająca pod patronatem OROT w Opolu. Od grudnia 2010 r. turyści

odwiedzający miasto mogą skorzystać z usług Miejskiej Informacji Turystycznej, której siedziba

została przeniesiona do nowo wyremontowanego lokalu na opolskim Rynku. Jest to oryginalnie

zaaranżowane miejsce, w którym turysta może poznać ofertę turystyczną miasta oraz regionu.

Jest również możliwość skorzystania z internetu, a także kupienia pamiątek np. pięknej opolskiej

porcelany.

Fot. Miejska Informacja Turystyczna w Opolu – Rynek 23

36

W maju 2010 r. odbyły się dziesiąte jubileuszowe Międzynarodowe Targi Turystyki "W stronę

słońca". Trzydniowa impreza miała charakter plenerowo-piknikowy. Swoją ofertę zaprezentowali

wystawcy z całej Polski, m.in. nadbałtyckich miast i gmin oraz uzdrowisk z Kotliny Kłodzkiej.

Gośćmi targów byli też przedstawiciele tunezyjskiego urzędu ds. turystyki, Dominikany, ambasady

Angoli oraz konsulatu Albanii. Jest to okazja, żeby zasięgnąć informacji "u źródeł”, czyli

u zarządzających organizacjami turystycznymi, hotelami i uzdrowiskami. Zainteresowanie

przedsiębiorstw turystycznych udziałem w opolskich targach jest z roku na rok coraz większe.

Ochrona zdrowia

W chwili obecnej w Opolu funkcjonuje 155 placówek opieki zdrowotnej.46 W porównaniu z rokiem

poprzednim ich liczba nieznacznie zmalała. Mniejsza jest również liczba łóżek, a w wielu

placówkach zmalało także tzw. nasycenie komórek (liczba poradni, oddziałów szpitalnych,

pracowni, łóżek szpitalnych itp. przypadająca na 10 000 mieszkańców).

Tabela 19 Organizacja i potencjał opieki zdrowotnej w Opolu i województwie opolskim (stan na dzień 8.08.2011 r.)

Wyszczególnienie Liczba

zakładów Liczba

placówek Liczba

komórek Liczba łóżek

Komórki - nasycenie

Łóżka- nasycenie


423 606 3081 7087 28,9 66,5

Opole 93 157 933 1921 71,8 147,8

Źródło: http://www.rejestrzoz.gov.pl/RZOZ/

Objaśnienie:

Placówki - jednostki organizacyjne zakładów opieki zdrowotnej np. szpitale, przychodnie, stacje pogotowia

ratunkowego itp.

Komórki - komórki organizacyjne placówek ochrony zdrowia np. poradnie, oddziały szpitalne, pracownie itp.

Komórki - nasycenie - liczba komórek przypadająca na 10000 mieszkańców

Łóżka - nasycenie - liczba łóżek przypadająca na 10000 mieszkańców

W Opolu funkcjonuje 9 szpitali dysponujących niemal 1,8 tys. łóżek, w tym 6 szpitali

wielospecjalistycznych oraz 3 o jednej specjalności.47 Wszystkie świadczą usługi zdrowotne na

rzecz mieszkańców województwa opolskiego. Największą wielooddziałową i wielospecjalistyczną

placówką ochrony zdrowia w województwie opolskim jest Wojewódzkie Centrum Medyczne (WCM)

przy Alei Witosa w Opolu z uruchomionym w 2001 roku Szpitalnym Oddziałem Ratunkowym

szczebla wojewódzkiego.

WCM oraz Szpital Wojewódzki na ulicy Katowickiej w Opolu – ze względu na prowadzone oddziały

i poradnie oraz wysoko wyspecjalizowaną kadrę lekarską - pełnią rolę tzw. ośrodków

referencyjnych dla całego regionu opolskiego. Utworzone w latach 90-tych XX wieku są stale

unowocześniane i modernizowane. Ponadto w zakresie podstawowej opieki medycznej w mieście

46 http://www.rejestrzoz.gov.pl/RZOZ/ 47 http://www.rejestrzoz.gov.pl/RZOZ/ oraz Opolskie Centrum Zdrowia Publicznego

37

działa 21 poradni (gabinetów) lekarza podstawowej opieki zdrowotnej (nasycenie 1,8), 4 punkty

szczepień, 12 gabinetów zabiegowych oraz liczne poradnie specjalistyczne.48

O ile potencjał organizacyjny służby zdrowia mierzony liczbą placówek medycznych nie uległ

w ostatnich latach istotnej zmianie, o tyle zauważalne są duże zmiany w zakresie jakości

świadczenia usług leczniczych, wyposażenia bazy medycznej, a także poprawy warunków leczenia,

estetyki i wyposażenia wnętrz. Inwestycje finansowe są ze środków samorządu województwa, przy

dofinansowaniu ze środków UE.

W latach 2008-2009 w Szpitalu Wojewódzkim w Opolu wybudowany został nowy pawilon

diagnostyczno-zabiegowy, w którym znajdują się nowoczesne sale operacyjne, pracownie

endoskopowe i rentgenowskie oraz laboratoria. Prace prowadzone były w bardzo szybkim tempie

dzięki zastosowaniu nowoczesnej, modułowej technologii budowy. Łączny koszt inwestycji

przekroczył 32 mln zł. Przedsięwzięcie to stanowi część projektu pn. „Szpitale opolskie gwarancją

bezpieczeństwa zdrowotnego regionu i bazą kształcenia kadry medycznej” realizowanego przez

samorząd województwa.49 W roku ubiegłym otwarto przebudowany i wyremontowany oddział

zakaźny. Remont kosztował 3,5 mln zł i został sfinansowany ze środków Urzędu Marszałkowskiego.

Obecnie szpital realizuje projekt pn. „Zapewnienie skutecznego systemu ratownictwa medycznego

poprzez rozbudowę i zakup aparatury medycznej dla SOR-u Szpitala Wojewódzkiego w Opolu”

współfinansowany w 85% z Programu operacyjnego Infrastruktura i środowisko. Projekt obejmuje

przebudowę i rozbudowę Szpitalnego Oddziału Ratunkowego oraz zakup niezbędnej aparatury

medycznej do diagnostyki oraz terapii. Wartość inwestycji to niemal 10 ml zł.

Prace modernizacyjne bazy medycznej prowadzono również w innych placówek szpitalnych.

W Wojewódzkim Centrum Medycznym oddano do użytku nowoczesną pracownię rezonansu

magnetycznego, zmodernizowane i powiększone oddziały neurochirurgii oraz kardiochirurgii,

a także przebudowaną poradnię urazowo-ortopedyczną. Szpital doczekał się także lądowiska dla

śmigłowców sanitarnych. Śmigłowce z rannymi mogą lądować w okolicy parkingu szpitalnego.

Całkowita wartość tych zadań przekroczyła 14,5 mln zł.

Od listopada 2010 r. w Wojewódzkim Specjalistycznym Zespole Neuropsychiatrycznym funkcjonuje

Ośrodek Wczesnej Interwencji Neuroradiologicznej z nowoczesnym angiografem, dzięki któremu

chorzy z udarami mózgu mają większą szansę na uratowanie życia i powrót do zdrowia.

Nowoczesne metody diagnostyki i leczenia z wykorzystaniem najnowocześniejszego sprzętu

i aparatury medycznej realizuje wykwalifikowana kadra lekarzy specjalistów radiologii, chirurgii

naczyniowej i anestezjologii oraz pielęgniarek specjalistek i techników elektroradiologii. Ośrodek

powstał w ramach projektu pn. „Szpitale opolskie gwarancją bezpieczeństwa zdrowotnego regionu

i bazą kształcenia kadry medycznej” realizowanego przez samorząd województwa.

W szpitalu od stycznia 2011 r. w ramach Oddziałów Neurologii dla Dorosłych utworzone zostały

Oddziały Udarowe, dysponujące łącznie 52 łóżkami.

W Opolskim Centrum Onkologii zmodernizowano linię do radioterapii, wprowadzając

najnowocześniejsze metody leczenia nowotworów poprzez naświetlania. Inwestycja, której wartość

przekracza 4,6 mln zł realizowana jest w ramach Narodowego Programu Zwalczania Chorób

Nowotworowych.50

48 http://www.rejestrzoz.gov.pl/RZOZ/ 49 http://www.szpital.opole.pl/modules.php?name=News&file=article&sid=27 50 Informacje pozyskano z Opolskiego Centrum Onkologii

38

Programy profilaktyki zdrowotnej

Miasto od kilku lat realizuje program prozdrowotnych działań profilaktycznych, przede wszystkim

w zakresie profilaktyki onkologicznej oraz zapobiegania i wykrywania chorób układu krążenia.

Realizatorem większości programów są zakłady opieki zdrowotnej a także podmioty wybrane w drodze

konkursu ofert. Prezydent Miasta obejmuje honorowym patronatem liczne akcje promujące zdrowy

tryb życia, konferencje oraz konkursy dotyczące problematyki prozdrowotnej.

Szczegółowe informacje o realizowanych programach profilaktyki zdrowotnej znajdują się

w tabeli nr 20.

Tabela 20 Informacje dotyczące programów profilaktycznych realizowanych w 2010 r.

LP. REALIZOWANE PROGRAMY LICZBA

PRZEBADANYCH OSÓB

LICZBA OSÓB SKIEROWANYCH

NA DALSZĄ DIAGNOSTYKĘ

KOSZT REALIZACJI PROGRAMU

1. Program profilaktyki nowotworowej – badania mammograficzne

500 34 – 6,8% 40.000

2. Program profilaktyki raka prostaty 380 142 – 37,4% 19.000

3. Program profilaktyki i wczesnego wykrywania raka jelita grubego

124 54 – 43,5% 11.800

4. Program profilaktyki onkologicznej – USG piersi 200 35 – 17,5% 10.000

5. Program samobadania piersi „Badaj swoje piersi” 1.295 - 10.000

6. Program profilaktyki onkologicznej 350 88 – 24% 27.500

7. Program profilaktyki chorób płuc 530 94 – 17,7% 26.067

8. Program profilaktyki w zakresie wczesnego wykrywania raka krtani

200 37 – 18,5% 8.000

9. Program profilaktyki szczepień ochronnych przeciwko wirusowi HPV Wywołującemu raka szyjki macicy

1.056 - 317.894

10. Program profilaktyki i wczesnego wykrywania cukrzycy

200 10 – 5% 10.000

11. Program profilaktyki chorób układu krążenia 200 5 – 2,5% 10.000

12. Różnego rodzaju akcje promujące zdrowy tryb życia

- - 13.287

Źródło: Raport z realizacji zadań zapisanych w „Programie rozwoju miasta Opole na lata 2007 – 2015” w 2010 roku

Koszt realizacji zadań związanych z promocją zdrowia i profilaktyką chorób wyniósł w 2010 roku

493,5 tys. zł. Łącznie w programach profilaktyki zdrowotnej uczestniczyło 4.331 mieszkańców

Opola.

39

Żłobki

W Opolu zarejestrowane są obecnie 4 żłobki publiczne oraz 3 prowadzone przez podmioty

prywatne.51 Kolejne dwie prywatne placówki, które już funkcjonują czekają na rejestrację.

W trakcie budowy jest miejski żłobek na ul. Wygonowej w dzielnicy Gosławice. W nowej placówce

znajdzie się miejsce dla 50 maluchów. Cała inwestycja będzie kosztować ok. 3 mln zł,

a jej zakończenie planowane jest na koniec 2011 r. Do tej pory istniejące żłobki nie były w stanie

zapewnić opieki wszystkim dzieciom, których rodzice chcieliby skorzystać z usług tych placówek.

Żłobki nie powstawały, ponieważ w myśl obowiązującego prawa podlegały tym samym rygorom

formalnym co szpitale. Powinna to zmienić uchwalona z początkiem 2011 r. ustawa o opiece nad

dziećmi w wieku do lat 3. W świetle ustawy nie są one już zakładami opieki zdrowotnej – zostały

przyporządkowane Ministerstwu Pracy i Polityki Społecznej. Uproszczono procedury zakładania tych

placówek (m.in. zliberalizowano restrykcyjne przepisy sanitarne), co znacznie przyśpieszy ich

realizację jak również obniży koszty funkcjonowania. Ustawie towarzyszy rządowy program

"Maluch", którego celem jest m.in. wspieranie samorządów w tworzeniu placówek opieki nad

dziećmi do trzeciego roku życia. W ramach tego programu miasto otrzymało łącznie w dwóch

edycjach ponad 660 tys. zł dofinansowania.

Tabela 21 Żłobki w Opolu (stan w dniu 31.12.2010 r.)

Żłobki Liczba dzieci w wieku

0-2 lat* placówki miejsca dzieci przebywające**

3399 4 280 500

* (stan w dniu 31.12.2010 r.) ** w ciągu roku Źródło: Biuletyn statystyczny województwa opolskiego, II Kwartał 2011 r. , s. 64 oraz Portrety powiatów województwa opolskiego w 2010 r., s. 134, Urząd Statystyczny w Opolu

Wsparcie i opieka społeczna52

Osoby znajdujące się w trudnej sytuacji życiowej, potrzebujące pomocy i wsparcia mogą je uzyskać

w Miejskim Ośrodku Pomocy Rodzinie w Opolu, który jednocześnie pełni rolę gminnego ośrodka

pomocy społecznej i powiatowego centrum pomocy rodzinie. Budżet MOPR w 2010 roku wynosił

ponad 23,8 mln zł i był o 3,2 mln zł wyższy niż w roku poprzednim. Z różnych form pomocy

ośrodka skorzystało ponad 6,8 tys. osób tj. 5,4% mieszkańców Opola. Pomoc materialną

(pieniężną i rzeczową) otrzymało ponad 3,7 tys. osób. MOPR udzielał także wsparcia w odzyskaniu

zdolności do funkcjonowania w społeczeństwie. Z takiej formy pomocy skorzystało ponad 3,1 tys.

osób.53 Liczba korzystających ze wsparcia zwiększyła się w porównaniu z rokiem 2009 o 1,6 tys.

tj. o 30%. Wzrost ten związany był m.in. z rozwojem katalogu usług socjalnych na rzecz rodzin

51 Rejestr żłobków - http://www.bip.um.opole.pl/?id=35722 (stan na dzień 16.09.2011) 52 Wszystkie informację dotyczące wsparcia i opieki społecznej pochodzą z materiału przygotowanego przez Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie pt.: „Sprawozdanie z działalności Miejskiego Ośrodka Pomocy Rodzinie w Opolu za 2010 rok oraz informacja w zakresie potrzeb pomocy społecznej” 53 Sprawozdanie z działalności Miejskiego Ośrodka Pomocy Rodzinie w Opolu za 2010 rok oraz informacja w zakresie potrzeb pomocy społecznej, str. 3

40

w trudnej sytuacji życiowej. Zwiększyła się także liczba osób uprawnionych do korzystania ze

świadczeń pomocy społecznej.

Najliczniejszą grupą świadczeniobiorców są rodziny korzystające z pomocy przez okres dłuższy niż

3 lata - 1038 rodzin. Dla 789 rodzin zasiłki z pomocy społecznej były jedynym źródłem utrzymania.

Przybyło rodzin objętych pomocą: 392 rodziny otrzymały ją w 2010 roku po raz pierwszy, a w tym

samym czasie usamodzielniło się 236 rodzin.

Najważniejsze formy pomocy udzielanej przez MOPR w Opolu:

- zasiłki stałe i okresowe

- usługi opiekuńcze

- pomoc dla cudzoziemców, którzy uzyskali zgodę na pobyt na terytorium RP

- pomoc na usamodzielnienie się

- udzielenie schronienia i zapewnienie posiłków oraz zakup ubrań

- poradnictwo specjalistyczne

- interwencja kryzysowa.

Natężenie problemów społecznych występujących na terenie miasta jest zróżnicowane terytorialnie.

Z pomocy pieniężnej skorzystało 4.890 osób. Największa grupę świadczeniobiorców stanowią

mieszkańcy rejonu IV (część południowo-wschodnia miasta). Od kilku lat szczególne

zapotrzebowanie na świadczenia zakresu pomocy społecznej występuje w rejonie V (osiedle

im. Armii Krajowej)

Mapa 1 Liczba osób objętych pomocą w poszczególnych rejonach opiekuńczych w 2010 roku*

* nie dotyczy pomocy w formie specjalistycznego poradnictwa oraz pomocy rzeczowej

41

Pomoc socjalna przyznawana jest najczęściej z powodu bezrobocia (1003), długotrwałej lub ciężkiej

choroby członka rodziny (776) lub z powodu niepełnosprawności (602). Świadczenia socjalne

udzielane są także rodzinom dotkniętym ubóstwem (702) oraz osobom bezdomnym (295). Wśród

rodzin objętych pomocą 27% stanowiły rodziny deklarujące brak dochodów. Z pomocy socjalnej

przez okres dłuższy niż 3 lata korzysta 1038 rodzin, co dowodzi ich długotrwałej zależności od

systemu świadczeń społecznych. Dla niemal 790 rodzin spośród otrzymujących pomoc socjalną

zasiłki pieniężne są jedynym źródłem utrzymania.

Wykres 1 Struktura dochodów rodzin korzystających z pomocy w 2010 r.

78

149

260

620

1190

bez dochodu

do 100 zł

od 101 do 200 zł

od 201 do 300 zł

pow. 300 zł

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych MOPR

Opieka nad dzieckiem W 2010 roku w Opolu funkcjonowało 155 rodzin zastępczych (w tym tylko jedna rodzina zawodowa

zastępcza), w których przebywało 200 dzieci. Większość z nich to rodziny spokrewnione z dziećmi.

Na pokrycie części kosztów utrzymania dzieci umieszczonych w tych rodzinach przyznano wsparcie

w wysokości ponad 2 mln zł.

Wychowankowie z rodzin zastępczych i placówek opiekuńczo-wychowawczych otrzymali pomoc

pieniężną – w zależności od potrzeb - na kontynuowanie nauki, zagospodarowanie

i usamodzielnienie się.

Problem dzieci pozbawionych opieki rodziców narasta. Od kilku lat MOPR w Opolu prowadzi

kampanię na rzecz rodzicielstwa zastępczego pn. Fajnie mieć dzieci w celu pozyskania nowych

kandydatów do pełnienia funkcji rodziców zastępczych.

Ponieważ wiele tego typu rodzin nie radzi sobie należycie w wypełnianiu zadań opiekuńczych

i wychowawczych wobec powierzonych ich opiece dzieci, Ośrodek prowadzi także liczne działania

wspierające, w tym o charakterze edukacyjnym i motywującym.

42

Pomoc osobom wymagającym całodobowej opieki MOPR zapewnia pomoc osobom, które z racji wieku, choroby lub niepełnosprawności nie są zdolne

do samodzielnej egzystencji. W dwóch tego typu placówkach przebywało w ubiegłym roku 175

osób. Miasto finansuje częściowo koszt pobytu w DPS. Wartość dofinansowania z budżetu miasta

w 2010 roku wynosiła prawie 2.5 mln zł.

Opieka nad osobami starszymi i długotrwale chorymi Osoby starsze i długotrwale chore otrzymały pomoc finansową i objęte zostały systemem usług

opiekuńczych. Część z nich korzystała z oferty domów dziennego pobytu w Opolu, które promują

aktywny sposób życia oparty na idei samorealizacji i rozwoju zainteresowań. W 2010 roku w Opolu

funkcjonowały dwie takie placówki: Dom Dziennego Pobytu „Złota Jesień” przy ul. Hubala 4 oraz

Dom Dziennego Pobytu „Magda – Maria” przy ul. Barlickiego 1-3. Placówki te zapewniają także

wyżywienie. Trzecia tego typu placówka rozpoczęła działalność w grudniu 2010 roku. Lokal

o powierzchni użytkowej 472 m2 znajduje się przy ulicy Piotrkowskiej 2 na parterze

11-kondygnacyjnego wieżowca. Koszt przebudowy i adaptacji pomieszczeń na potrzeby placówki

pomocy społecznej przekroczył 1,4 mln zł i w całości sfinansowany został z budżetu miasta.

Celem działań prowadzonych w placówkach dziennego pobytu jest utrzymanie starszego człowieka

w jak najlepszej kondycji i możliwie jak najdłużej w jego własnym, znanym mu środowisku. Z usług

oferowanych przez te placówki średnio w miesiącu korzystało 750 osób.

Funkcję domu opieki nad osobami w podeszłym wieku pełni Dom Pomocy Społecznej dla

Kombatantów przy ulicy Prószkowskiej. W roku 2009 przeprowadzono gruntowny remont budynku

adaptując go do wymogów unijnych, stawianych tego typu obiektom. Na przebudowę DPS

przeznaczono w 2009 roku ponad 646 tys. zł. Dom dysponował 138 miejscami – na koniec 2010 r.

liczba mieszkańców wyniosła 130 osób. Na funkcjonowanie tej placówki w 2010 r. przeznaczono

prawie 4 mln zł.54

Dożywianie MOPR od kilku lat realizuje program rządowy Pomoc państwa w zakresie dożywiania.

W 2010 r. pomocą objęto 2.691 osób i rodzin. Część osób korzysta nieodpłatnie z gorących

posiłków (457), inni otrzymują zasiłki celowe na zakup żywności (1.364 rodziny).

Pomoc osobom bezrobotnym Działający w Opolu Klub Integracji Społecznej, którego celem jest aktywizacja osób bezrobotnych

i poszukujących pracy objął wsparciem 305 bezrobotnych. W wyniku współpracy z Klubem 31 osób

podjęło zatrudnienie na otwartym rynku pracy. Część z nich zatrudniona została przy wykonaniu

prac społecznie użytecznych (20 osób). Klub integracji Społecznej jest również organizatorem

i nadzoruje prace wykonywane przez osoby skazane na karę ograniczenia wolności oraz wykonanie

w zamian prac społecznie użytecznych. W 2010 r. w tego rodzaju pracach uczestniczyły 43 osoby.

54 Część opisowa sprawozdania z wykonania budżetu miasta Opola za 2010 r., s. 120

43

Ponadto Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie w Opolu realizował po raz trzeci projekt systemowy

pn. Program aktywizacji społeczno-zawodowej bezrobotnych oraz nieaktywnych zawodowo klientów

MOPR – Moja praca – Moja przyszłość. W 2010 r. w projekcie uczestniczyła grupa 130 osób, w tym

105 osób bezrobotnych oraz 5 osób opuszczających rodziny zastępcze lub placówki opiekuńczo-

wychowawcze i 20 osób niepełnosprawnych. Wśród uczestników projektu znajdowały się również

osoby bezdomne - mieszkańcy Ośrodka Readaptacji Społecznej „Szansa” oraz osoby bezdomne

z Miejskiego Ośrodka Pomocy Osobom Bezdomnym i Uzależnionym w Opolu. Aktywizacja tej grupy

daje nadzieję i szansę całemu otoczeniu osób wykluczonych społecznie i niweluje bariery

psychologiczne, a zdobyte umiejętności i kwalifikacje dają możliwość zaistnienia na rynku pracy.

Wartość projektu w 2010 r. wynosiła 1 560 tys. zł, w tym 1 396 tys. zł to dofinansowanie

z Programu operacyjnego Kapitał ludzki. Kolejna, czwarta edycja projektu rozpoczęła się w kwietniu

2011 r.

Pomoc osobom bezdomnym Istotnym zagrożeniem powodującym wykluczenie społeczne jest bezdomność. Rodziny, które nie są

w stanie same utrzymać mieszkania kierowane są do Ośrodka Readaptacji Społecznej „Szansa”.

Placówka ta nie tylko udziela schronienia osobom bez własnego domu, ale prowadzi również

działania o charakterze motywacyjnym i readaptacyjnym, których głównych celem jest adaptacja

społeczna osób wykluczonych i często żyjących przez wiele lat w warunkach urągających

człowieczeństwu, na marginesie życia społecznego . W roku 2010 w „Szansa” udzieliła schronienia

184 osobom (71 rodzin). W 2010 roku kolejna grupa mieszkańców (14 rodzin – 40 osób) osiągnęła

samodzielność życiową i mogła opuścić ośrodek.

Mieszkalnictwo

W 2010 r. w Opolu było ok. 49,2 tys. mieszkań55. Średnia powierzchnia lokalu mieszkalnego

wynosiła 63,4 m2. Budownictwo mieszkaniowe rozwija się bardzo dynamicznie - w porównaniu

z latami poprzednimi wzrosła zarówno liczba, jak i średnia powierzchnia użytkowa mieszkań.

W roku 2010 oddano do użytkowania 727 mieszkań tj. o ponad 34% więcej niż przed rokiem.

Sytuacja mieszkaniowa miasta ulega systematycznej poprawie. Po raz pierwszy od kilkunastu lat

wybudowano więcej mieszkań niż zawarto w tym czasie małżeństw.

Tabela 22 Mieszkania oddane do użytkowania w latach 2008-2010

Ogółem W tym w budynkach indywidualnych

mieszkania

przeciętna powierzchnia użytkowa 1 mieszkania

mieszkania

przeciętna powierzchnia użytkowa 1 mieszkania

Wyszczególnienie Rok

w liczbach bezwzględnych

w m2 w liczbach bezwzględnych

w m2

Opole 2008 247 92,5 99 160,4

55 Portrety powiatów województwa opolskiego w 2010 r., Urząd Statystyczny w Opolu, Opole 2011, s.92

44

2009 541 75,1 90 157,6

2010 727 70,5 133 147,4

Źródło: Opracowanie własne na podstawie materiału: Portrety powiatów województwa opolskiego w 2010 r., Urząd Statystyczny w Opolu, Opole 2011, s. 95, Portrety powiatów województwa opolskiego w 2009 r., Urząd Statystyczny w Opolu, Opole 2010, s. 99

Wykres 2 Mieszkania oddane do użytku w stosunku do ilości zawartych małżeństw

730

752

654

247

541

727

0 100 200 300 400 500 600 700 800

2008

2009

2010Ogółem mieszkania oddane doużytku

Liczba zawartych małżeństw

Źródło: Opracowanie własne na podstawie materiału: Portrety powiatów województwa opolskiego w 2010 r., Urząd Statystyczny w Opolu, Opole 2011, s. 58 i 95, Portrety powiatów województwa opolskiego w 2009 r., Urząd Statystyczny w Opolu, Opole 2010, s. 57 i 99

W rzeczywistości jednak nie ma nadmiaru mieszkań, ponieważ te, które są w sprzedaży nie

spełniają wymagań klientów – są za duże a tym samym za drogie i przez to niedostępne dla wielu

Opolan i innych osób pragnących osiedlić się w mieście. Efekty budownictwa mieszkaniowego

w ostatnim dziesięcioleciu przyniosły obok wzrostu ilościowego także istotne, korzystne zmiany

jakościowe zasobów mieszkaniowych. Standard mieszkań utrzymuje się na relatywnie wysokim

poziomie. Prawie 96% mieszkań posiada łazienkę, a 88% wyposażona jest w instalację centralnego

ogrzewania.56 Zmienia się również wizerunek i otoczenie kamienic. Na ulicach nietrudno zauważyć,

że pomimo wysokich kosztów wspólnoty coraz częściej decydują się na kompleksowe remonty

swoich budynków.

W dalszym ciągu głównym czynnikiem determinującym preferencję kupujących pozostaje cena.

Tym samym powraca zainteresowanie mieszkaniami z tzw. „wielkiej płyty”. Mieszkania te mają ten

plus, że budynki w większości są już ocieplone, spółdzielnie przeprowadziły w nich remonty, więc

zamieszkanie w nich nie jest już takim wyrzeczeniem jak parę lat temu. Dodatkowym walorem jest

także dostępna infrastruktura społeczna: sklepy, szkoły, place zabaw, której brakuje na nowych

osiedlach.

Zasoby lokalowe gminy

Zróżnicowany poziom dochodów gospodarstw domowych o niezaspokojonych problemach

mieszkaniowych dyktuje konieczność podejmowania przez miasto działań w różnej formie – od

tworzenia warunków dla budownictwa mieszkaniowego dla bardziej zamożnych mieszkańców,

56 Miasta w liczbach 2007-2008, Główny Urząd Statystyczny, Warszawa 2010,s. 235

45

do bezpośredniego zapewnienia godziwych warunków mieszkaniowych osobom o najniższych

dochodach.

Mieszkaniowy zasób gminy obejmuje: lokale mieszkalne w budynkach stanowiących własność

miasta oraz lokale znajdujące się w budynkach, których miasto jest współwłaścicielem.

Mieniem komunalnym miasta zarządzają dwie spółki: „Turhand – Ret spółka z o.o” i „Zakład

Gospodarki Mieszkaniowej w Bytomiu spółka z o.o.”

Według stanu na dzień 31 grudnia 2010 r. zasoby stanowiące własność gminy obejmowały:57

� lokale mieszkalne – 4.994 lokali o łącznej powierzchni 248,6 tys. m²

� lokale użytkowe – 428 lokali o łącznej powierzchni 43,3 tys. m²

� garaże – 686 garaży o łącznej powierzchni 11,3 tys. m²

� tereny zewnętrzne – łączna powierzchnia 778,9 tys. m²

Zdecydowana większość budynków będących własnością miasta– niemal 80% - wymaga remontów

ze względu na ich wiek, ogólny stan techniczny i konieczność dostosowania do aktualnie

obowiązujących przepisów techniczno-budowlanych. W 2010 r. na remonty mieszkań komunalnych

miasto przeznaczyło ponad 5,7 mln zł.58 Część lokali przeznaczona jest do sprzedaży

w trybie przetargowym lub bezprzetargowym. W 2010 r. sprzedano 218 lokali mieszkalnych, w tym

214 na rzecz najemców w trybie bezprzetargowym.59

Maksymalna stawka czynszu za 1 m2 powierzchni użytkowej lokalu mieszkalnego wynosi obecnie

4,47 zł. Stawkę czynszu za lokal socjalny ustala Prezydent Miasta w drodze zarządzenia.60

Spośród lokali mieszkalnych, którymi dysponuje miasto, największe zapotrzebowanie istnieje na

lokale socjalne dla osób najuboższych, znajdujących się w trudnej sytuacji materialnej i rodzinnej.

Na terenie miasta w 2010 r. było ich 384.61 Jest to jednak wciąż zbyt mała liczba w stosunku do

rosnących potrzeb w tym zakresie. Lokale socjalne pozyskiwane są najczęściej poprzez budowę

nowych budynków socjalnych bądź adaptacje pomieszczeń mieszkalnych, jak również

w wyniku naturalnego ruchu ludności.

Liczba osób oczekujących na lokale z mieszkaniowego zasobu gminy przedstawia się następująco:

� osoby oczekujące na wskazanie lokalu socjalnego na ogólnych zasadach - 78 rodzin

� uprawnieni do otrzymania lokalu socjalnego na mocy wyroku sadowego – 163 rodziny62

Podobnie jak w całym kraju średni czas oczekiwania na mieszkanie socjalne wynosi ok. 10 lat.

W 2010 r. mieszkanie socjalne otrzymało 15 rodzin. Lokale socjalne dla osób po eksmisji

przyznawane są na bieżąco.

Dodatki mieszkaniowe

Część opolan znajdujących się w trudnej sytuacji materialnej otrzymuje dofinansowanie kosztów

utrzymania mieszkań w postaci tzw. dodatków mieszkaniowych. W 2010 r. wypłaconych zostało

11.866 dodatków na łączną kwotę przekraczającą 2,1 mln zł.63

57 Część opisowa sprawozdanie z wykonania budżetu miasta Opola za 2010 r., s.30 58 Ibidem 59 Wydział Gospodarki Nieruchomościami UM 60 Zarządzenie Nr OR.I-0151-52/11 Prezydenta miasta Opola w sprawie ustalania stawek czynszu za najem lokali mieszkalnych i socjalnych stanowiących mieszkaniowy zasób gminy. 61 Wydział Lokalowy UM, M-03 Sprawozdanie o kosztach utrzymania zasobów lokalowych oraz stawkach opłat w budynkach z lokalami mieszkalnymi 62 Wydział Lokalowy UM informacja na dzień 6.09.2011 r. 63 Część opisowa sprawozdanie z wykonania budżetu miasta Opola za 2010 r., s.124

46

Opolskie Towarzystwo Budownictwa Społecznego sp. z o.o.

System TBS wprowadzono przed 11 laty z myślą o średniozamożnych osobach. Miał on wspomóc

komunalne budownictwo mieszkaniowe. Na koniec 2010 r. w zasobach spółki znajdowało się

łącznie 515 mieszkań w siedmiu zespołach mieszkaniowych. Na dzień dzisiejszy OTBS nie realizuje

żadnej inwestycji. Spółka nie uzyskała kredytu z Banku Gospodarstwa Krajowego, który jest

dystrybutorem preferencyjnych środków na realizację budownictwa mieszkaniowego w systemie

TBS. Zarząd opracowuje koncepcję rozwoju spółki z wykorzystaniem tzw. „leasingu

konsumenckiego”. W tym systemie planowana jest budowa mieszkań przy ulicy Lwowskiej.

Bezpieczeństwo publiczne64 W 2010 roku w całym województwie opolskim stwierdzono niemal 30,6 tys. przestępstw, z czego

5,7 tys. (18,7%) w samym Opolu. Liczba stwierdzonych przestępstw wzrosła w porównaniu

z rokiem 2009 o 18,5%. Jednocześnie zanotowano także znaczący wzrost wskaźnika wykrywalności

przestępstw. W roku 2010 wyniósł on niemal 60%.

Większość przestępstw ma charakter kryminalny (75,5%). Wśród nich największą grupę stanowią

przestępstwa przeciwko mieniu; udział przestępstw drogowych i gospodarczych jest stosunkowo

niewielki. Liczba skradzionych samochodów wyniosła odpowiednio 181 – na terenie województwa

opolskiego i 61 – na terenie Opola.

Z ogółu przestępstw 1,8% stanowią najcięższe wykroczenia tj. przestępstwa popełniane przeciwko

życiu i zdrowiu. W analizowanym okresie odnotowano także wzrost liczby tzw. czynów

zabronionych, których sprawcami są osoby nieletnie. Z ogólnej liczby przestępstw i wykroczeń

nieletni popełnili 215 czynów karalnych.65

Tabela 23 Przestępstwa stwierdzone i wykryte w latach 2008-2010 w Opolu

Rok Przestępstwa stwierdzone

Przestępstwa wykryte

Wykrywalność [%]

2008 5490 2876 52,4

2009 4836 2539 52,5

2010 5732 3386 59,1

Źródło: „Sprawozdanie ze stanu bezpieczeństwa i porządku publicznego na terenie działania Komendy Miejskiej Policji w Opolu w 2010 r.”

Tabela 24 Przestępstwa w 2010 r. w podziale na kryminalne, gospodarcze i drogowe

Przestępstwa Wyszczególnienie Ogółem

kryminalne gospodarcze drogowe

Województwo Opolskie

30575 19436 4747 5066

Opole 5732 4326 776 440

Źródło: Biuletyn statystyczny województwa opolskiego – grudzień 2010, Urząd Statystyczny w Opolu, s.74

64 Ocena stanu bezpieczeństwa w województwie opolskim w 2010 r. – roczne sprawozdanie z działalności Opolskiego Komendanta Wojewódzkiego Policji 65 „Sprawozdanie ze stanu bezpieczeństwa i porządku publicznego na terenie działania Komendy Miejskiej Policji w Opolu w 2010 r.”

47

Poczucie bezpieczeństwa jest jednym z najważniejszych czynników określających jakość życia

w mieście. Opole jest uważane za miasto o wysokim poziomie bezpieczeństwa publicznego, a praca

opolskiej policji jest wysoko oceniana przez mieszkańców.

Działalność Straży Miejskiej66 Zadania wykonywane przez Straż Miejską związane są z zapewnieniem bezpieczeństwa i porządku

publicznego społeczności Opola. Teren miasta podzielony jest na trzy części, z których jedną część

obsługuje Oddział „ŚRÓDMIEŚCIE” z siedzibą w komendzie Straży Miejskiej przy Małym Rynku 14,

drugą Oddział „ZAODRZE” z siedzibą przy ul. Niemodlińskiej 9, a trzecią Oddział z siedzibą przy

ul. Bytnara Rudego 8 w Opolu.

W 2010 roku funkcjonariusze Straży Miejskiej w Opolu wykonywali swe zadania w formie patroli

zmotoryzowanych i pieszych, a także pełnili służbę dyżurną i obsługę monitoringu. Podjęli na

terenie Opola ponad 25,1 tys. interwencji (niemal o 9 tys. więcej niż w roku poprzednim)

i przeprowadzili około 294 tys. kontroli (o 13 tys. więcej niż w roku 2009).

W realizacji swych zadań Straż Miejska współpracuje ściśle z policją, a także z odpowiednimi

wydziałami Urzędu Miasta Opola. W 2010 roku przeprowadzono 464 wspólne patrole, jak również

zorganizowano ponad 2 tys. wspólnych akcji prewencyjnych w patrolach pieszych

i zmotoryzowanych. Do bieżącej pracy wykorzystywano także prowadzony monitoring miasta,

ujawniając wielu sprawców dewastacji mienia, pobicia i kradzieży. Szczególną uwagę poświecono

profilaktyce szkolnej. Funkcjonariusze przeprowadzili w szkołach 437 prelekcji oraz 2,8 tys.

prewencyjnych patroli szkolnych, których tematem były zagadnienia związane z bezpieczeństwem,

ekologią oraz gospodarką odpadami.

Współpraca z organizacjami pozarządowymi

Działalność organizacji pozarządowych znacząco wpływa na rozwój miasta i jakość życia jego

mieszkańców. Wiele dziedzin życia społecznego nie mogłoby właściwie funkcjonować bez

aktywności obywatelskiej. Organizacje tzw. trzeciego sektora życia publicznego są niezastąpione

w realizacji wielu zadań m.in. z zakresu ochrony zdrowia, pomocy społecznej, sportu i edukacji,

słowem - w działaniach dla dobra publicznego.

Miasto współpracuje ściśle z tymi organizacjami, a także sprawuje także nadzór nad ich

działalnością. Zadania te realizuje Pełnomocnik ds. Współpracy z Organizacjami Pozarządowymi.

Podstawowym dokumentem, który określa cele, zasady oraz formę współpracy miasta

z organizacjami pozarządowymi jest corocznie aktualizowany Program Współpracy miasta Opola

z organizacjami pozarządowymi i innymi uprawnionymi podmiotami. Główną formą współpracy jest

zlecanie organizacjom pozarządowym realizacji zadań publicznych, zgodnie z zapisami ustawy -

w formie powierzenia lub wspierania realizacji tych zadań. Odbywa się to w drodze otwartych

konkursów ofert. W roku 2010 ogłoszono 24 konkursy. Dofinansowanie zadań wytypowanych

w wyniku procedury konkursowej wyniosło ponad 4,5 mln zł, tj. o 1,8 mln zł więcej niż w roku

66 Opracowano na podstawie „Sprawozdania z wykonania budżetu miasta Opola za 2010 r.”, s.46

48

200967. Całkowita kwota wsparcia dla organizacji pozarządowych w Opolu przekroczyła 5,2 mln zł -

o 1,9 mln zł więcej niż w roku poprzednim68

Pełna lista obszarów współpracy:

1. Pomoc społeczna, w tym pomoc rodzinom i osobom znajdującym się w trudnej sytuacji życiowej

2. Działania na rzecz osób niepełnosprawnych

3. Promocja i organizacja wolontariatu

4. Ochrona i promocja zdrowia

5. Profilaktyka i rozwiązywanie problemów alkoholowych oraz przeciwdziałanie narkomanii

6. Działalność wspomagająca rozwój wspólnot i społeczności lokalnych

7. Upowszechnianie kultury fizycznej

8. Kultura, sztuka, ochrona dóbr kultury i tradycji

9. Działania na rzecz rozwijania kontaktów i współpracy między społecznościami.

10. Ekologia i ochrona zwierząt oraz ochrona dziedzictwa przyrodniczego

11. Działalność wspomagająca rozwój społeczny i gospodarczy, w tym rozwój przedsiębiorczości

12. Ratownictwo wodne i ochrona ludności

13. Nauka, edukacja, oświata i wychowanie

14. Działalność wspomagająca technicznie, szkoleniowo, informacyjnie lub finansowo organizacje

pozarządowe

15. Porządek i bezpieczeństwo publiczne oraz przeciwdziałanie patologiom

16. Krajoznawstwo i turystyka

Miasto - w miarę możliwości na preferencyjnych warunkach wynajmu - przekazuje organizacjom

lokale będące w miejskim zasobie komunalnym. W 2010 r. opolskie organizacje otrzymały

35 takich pomieszczeń na cele swej działalności statutowej.

W efekcie rozwoju współpracy i odpowiedzi na coraz większe potrzeby sektora pozarządowego

w 2010 roku powstało Miejskie Centrum Organizacji Pozarządowych. Do dyspozycji przedstawicieli

NGOs69 oddano przestronną salę konferencyjną, wyposażoną w sprzęt multimedialny oraz biuro

z dostępem do internetu i urządzeniami biurowymi. Jest to miejsce z którego korzystać mogą

wszystkie stowarzyszenia, fundacje i nieformalne grupy Opolan.

Fot. Siedziba Miejskiego Centrum Organizacji Pozarządowych na ul. Żeromskiego 3 – na zdjęciach konsultacje

społeczne pt. Recepta na korki w mieście

67 Informacja z realizacji programu współpracy miasta Opola z organizacjami pozarządowymi i innymi uprawnionymi podmiotami za rok 2010, Urząd Miasta Opola, Opole kwiecień 2011 r., s.2 68 Ibidem, s.10 69 NGOs to skrót od angielskiej nazwy "non governmental organisations" - organizacje pozarządowe.

49

Fot. Cieszący się dużym zainteresowaniem Piknik Organizacji Pozarządowych

W 2010 roku w Opolu odbyły się kolejne „Pikniki organizacji pozarządowych”, w czasie których

lokalne NGOs zaprezentowały się mieszkańcom miasta. Wspólnie z 24 organizacjami

zorganizowano 5 takich imprez, które cieszyły się dużym zainteresowaniem opolan. Miasto było

również jednym ze współorganizatorów II Opolskich Targów Organizacji Pozarządowych, które

odbyły się we wrześniu 2010 r. Podczas imprezy uhonorowano przedstawicieli najlepszych

i najbardziej aktywnych organizacji. Laureatem II edycji konkursu „Opolskie Niezapominajki”,

zostało Opolskie Centrum Wspierania Inicjatyw Pozarządowych. Nagrodę otrzymał także laureat

konkursu „Trzeci sektor w mieście Opolu – zobaczcie jacy jesteśmy” – został nim Opolski Projektor

Animacji Kulturalnych OPAK. W czasie targów nastąpiło także uroczyste otwarcie Miejskiego

Centrum Organizacji Pozarządowych w Opolu.

Miasto organizuje i finansuje bezpłatne szkolenia dla członków NGOs i pracowników

samorządowych. Uruchomiany w 2009 r. Portal Opolskiego Trzeciego Sektora stanowi swoistą

platformę komunikowania się organizacji ze społecznością miasta, jak i z mieszkańcami.70

70 www.trzecisektor.opole.pl

50

Część III

RYNEK PRACY

„Na rynku pracy (w Polsce – przyp. własny) utrzymały się dotychczasowe tendencje – wzrost przeciętnego zatrudnienia w sektorze przedsiębiorstw oraz spadek stopy bezrobocia w ujęciu miesięcznym. Bezrobocie rejestrowane nadal jednak przewyższało poziom ubiegłoroczny. Na poprawę trudnej sytuacji na rynku pracy wskazują wyniki badania aktywności ekonomicznej ludności za II kwartał br.”

[Informacja o sytuacji społeczno-gospodarczej Polski – lipiec 2011 r.

Główny Urząd Statystyczny, Warszawa sierpień 2011 r.]

W pierwszej połowie 2011 roku sytuacja na rynku pracy w Opolu uległa zauważalnej poprawie.

Pojawiła się spora grupa nowych podmiotów gospodarczych. Zmalało bezrobocie, a jednocześnie

wzrósł wskaźnik aktywności ekonomicznej ludności. Proces przywracania równowagi pomiędzy

zapotrzebowaniem na pracę a podażą dostępnych miejsc pracy dopiero się rozpoczął. Sprzyja mu

rosnąca aktywność przedsiębiorców, w tym również i inwestorów zainteresowanych prowadzeniem

działalności Opolskiej Podstrefie Wałbrzyskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej.

Pracodawcy

Liczba pracodawców na terenie Opola jak i całego województwa przyjęła stały trend wzrostowy.

Na koniec grudnia 2010 r. w systemie REGON zarejestrowanych było 31747 podmiotów

gospodarczych, w tym:

� w Opolu: 20 361,

� w powiecie opolskim: 11 386.

W porównaniu do grudnia 2009 roku liczba podmiotów gospodarczych zlokalizowanych w Opolu

zwiększyła się o 623 (3,2%). Rok 2010 był pierwszym, w którym zanotowano tak duży wzrost

(największy od 10 lat).

Wykres 3 Liczba podmiotów gospodarczych w latach 2001-2010

0

10000

20000

30000

40000

50000

60000

70000


Powiat opolski

Opole

Województwo opolskie 26564 27297 27822 28338 29065 29843 30580 30700 30512 31747

Powiat opolski 8302 8697 8988 9278 9672 10093 10537 10776 10774 11386

Opole 18262 18600 18834 19060 19393 19750 20043 19924 19738 20361

2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

Źródło: na podstawie materiału przygotowanego przez Powiatowy Urząd Pracy w Opolu pt.: „Informacja o sytuacji na rynku pracy w Opolu i powiecie opolskim w roku 2010”.

51

Większość zarejestrowanych podmiotów gospodarczych należy do sektora prywatnego. Wśród nich

największą grupę stanowią osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą w sekcji handel

i naprawy pojazdów (5120). Pozostałe najliczniej reprezentowane sekcje to: działalność

profesjonalna, naukowa i techniczna (2533), budownictwo (2000) oraz sekcja nieruchomości

(1774). Branże produkcyjne są reprezentowane mniej licznie.

W Opolu od wielu lat dominują firmy małe, mikroprzedsiebiorstwa zatrudniające nie więcej niż 9

osób oraz małe przedsiębiorstwa, w których liczba zatrudnionych nie przekracza 50. Jest ich ponad

20,1 tys. (99%). Zaledwie 1% spośród 20,3 tys. zarejestrowanych w Opolu firm to średnie i duże

przedsiębiorstwa71 (212 zatrudnia więcej niż 50 pracowników).72 Siedem podmiotów to „lokalni

potentaci” - pracodawcy zatrudniający powyżej 1000 osób, a 27 firm zatrudnia od 250 do 999

osób.73

Większość dużych podmiotów gospodarczych zlokalizowana jest w strefach aktywności

gospodarczej miasta: w strefie śródmiejskiej (połowa dużych i średnich przedsiębiorstw), na

terenie tzw. Dzielnicy Wschodniej Przemysłowej, w industrialnej części Zakrzowa oraz na obszarze

Zaodrza. Do kategorii dużych pracodawców zaliczyć należy obie największe w regionie uczelnie

wyższe: Politechnikę Opolską i Uniwersytet Opolski.

Tabela 25 Pracodawcy w Opolu w 2010 roku, wg liczby zatrudnionych i lokalizacji firmy

Liczba zatrudnionych w 2010 roku Obszar Opola

Ponad 1000 Od 250 do 999 Od 50 do 249 Razem

Śródmieście 2 14 88 104

Wschodnia Przemysłowa 1 3 15 19

Obszar Osiedla AK i ul. Oleskiej

0 0 15 15

Zakrzów 1 3 10 14

Zaodrze/Dambonia 0 1 12 13

Nowa Wieś Królewska 0 2 7 9

Groszowice 0 0 7 7

Półwieś 0 1 3 4

Kolonia Gosławicka 1 0 3 4

Grudzice 0 1 3 4

Szczepanowice 0 0 3 3

Bierkowice 0 0 3 3

Os. Chabrów 0 1 1 2

Grotowice 0 0 1 1

Wróblin, Gosławice, Malina, Wójtowa Wieś

0 0 0 0

Firmy o „rozproszonej’ lokalizacji

Uniwersytet Opolski Polbau Politechnika Opolska

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych pozyskanych z Powiatowego Urzędu Pracy w Opolu

71 Zgodnie z przyjętą nomenklaturą średnie przedsiębiorstwo zatrudnia więcej niż 50 osób, a duże – co najmniej 250. 72 Zmiany strukturalne grup podmiotów gospodarki narodowej w województwie opolskim w 2010 r. 73 Na podstawie informacji pozyskanych z PUP w Opolu

52

Zatrudnieni i pozostający bez pracy

Na koniec grudnia 2009 roku w Opolu było zatrudnionych 52,6 tys. osób.74 Liczba pracujących

ulega sezonowym wahaniom – przyjmuje najwyższe wartości w okresie letnim (do końca września),

po czym maleje w miesiącach zimowych. Na koniec 2009 roku w Opolu zarejestrowane były 4134

osoby bezrobotne, z czego 50,7% stanowiły kobiety75. W ciągu minionego roku sytuacja na

lokalnym rynku pracy nie uległa poprawie. Na koniec 2010 roku było w Opolu 4479 osób

bezrobotnych. Kobiety stanowiły 53,7% tej grupy.76

Największą grupę bezrobotnych stanowią osoby młode, pomiędzy 25 a 34 rokiem życia

(1401 osób) oraz 45 a 54 rokiem życia (973 osoby)77. Najmniej liczną grupą są bezrobotni powyżej

54 roku życia. Jednak dane dotyczące tych osób nie tyle świadczą o zaspokojeniu popytu na pracę

w tej grupie wiekowej, co raczej o zmniejszającej się aktywności zawodowej osób w tym wieku

i rezygnacji z poszukiwania ofert zatrudnienia – w przypadku utraty pracy. Niepokojącym

zjawiskiem pozostaje utrzymująca się wciąż na wysokim poziomie liczba osób bezrobotnych

z wykształceniem gimnazjalnym i niższym. Choć liczba ta w ciągu roku podlega wahaniom,

to jednak należy pamiętać, iż grupa ta stanowi wciąż 26,4% ogółu bezrobotnych.78

Opole jako regionalny ośrodek usług pełni jednocześnie rolę najważniejszego w województwie

rynku pracy. Do 2008 roku stopa bezrobocia rejestrowanego w Opolu zmniejszała się sukcesywnie

– na dzień 31 grudnia 2008 r. wynosiła 4,4%.79 Poziom bezrobocia jest jednym z „czułych”

wskaźników sytuacji gospodarczej w kraju; jego wzrost jest jednym z symptomów kryzysu

ekonomicznego, który dotknął także firmy działające na terenie Opola. W 2009 roku zanotowano

w Opolu wzrost bezrobocia do poziomu 5,9%. Na koniec 2010 roku stopa bezrobocia osiągnęła

poziom 6,3%.80 Pierwsze symptomy ożywienia gospodarczego i stopniowej poprawy sytuacji

ekonomicznej w Opolu i województwie opolskim zaobserwowano w pierwszym półroczu 2011 roku.

Nastąpił spadek bezrobocia – w dniu 31 lipca br. stopa bezrobocia wynosiła 5,8% (spadek o 0,5%).

O 271 zmalała liczba osób bezrobotnych.81

Tabela 26 Bezrobotni zarejestrowani oraz oferty pracy w Opolu i w województwie opolskim w dniach: 31 grudnia 2010 r. oraz 31 lipca 2011 r.

Wyszczególnienie Liczba bezrobotnych

W tym kobiety

Dotychczas niepracujący

Stopa bezrobocia rejestrowanego

[%]

Oferty pracy

(w ciągu miesiąca)

OPOLE

31.XII 2010 4479 2407 591 6,3 713

31.VII 2011 4208 2311 515 5,8 654

WOJ. OPOLSKIE

31.XII 2010 48775 25801 8969 13,1 1976

74 Województwo opolskie. Podregiony, powiaty, gminy 2010. Urząd Statystyczny w Opolu, Opole 2010, s. 124 75 Ibidem, s.127 76 www.stat.gov.pl/cps/role/xbcv/opole/ASSETS_biul_10_grudzien_pl.pdf 77 www.stat.gov.pl/cps/role/xbcv/opole/ASSETS_biul_10_grudzien_pl.pdf 78 Ibidem, s.69 79 Biuletyn statystyczny województwa opolskiego IV kwartał 2008, Urząd Statystyczny w Opolu, Opole 2009, 80 Biuletyn statystyczny województwa opolskiego - IV kwartał 2010 r., Urząd Statystyczny w Opolu, Opole 2010, str.68 81 Biuletyn statystyczny województwa opolskiego - lipiec 2011 r., Urząd Statystyczny w Opolu, Opole 2011, str.67

53

31.VII 2011 44 856 24696 7769 12,1 2617

Źródło: Opracowanie własne na podstawie: Biuletyn statystyczny województwa opolskiego - IV kwartał 2010 r., Urząd Statystyczny w Opolu, Opole 2010, s. 67-68, Biuletyn statystyczny województwa opolskiego - lipiec 2011 r., Urząd Statystyczny w Opolu, Opole 2011, s. 67

Tabela 27 Poziom bezrobocia w Opolu w latach 2005-2011

Wyszczególnienie 2005 2006 2007 2008 2009 2010 VII 2011

stopa bezrobocia rejestrowanego

[w %] 9,0 8,4 5,4 4,4 5,9 6,3 5,8

Źródło: opracowanie własne na podstawie: Komunikaty i biuletyny Urzędu Statystycznego w Opolu http://www.stat.gov.pl/opole/22_PLK_HTML.htm

Wśród pozostających bez pracy przeważają osoby z wykształceniem zawodowym, zasadniczym

i średnim – łącznie 40,3% oraz gimnazjalnym i niższym – 26,4%. Niemal 80% bezrobotnych

pozostaje bez pracy przez okres krótszy niż 12 miesięcy; największą grupę stanowią pozostający

bez pracy od 1 do 3 miesięcy – 1671 osób. Osoby długotrwale bezrobotne (zarejestrowane

w Urzędzie Pracy co najmniej od 12 miesięcy) stanowią około 20 % ogółu bezrobotnych.

W szczególnie trudnej sytuacji na rynku pracy znajdują się nadal osoby niepełnosprawne oraz

bezrobotni powyżej 50 roku życia. Zwraca się uwagę na szczególnie trudną sytuację młodych ludzi

w Polsce, którzy – choć znajdują pracę – wynagradzani są słabo i pomimo kilkuletniego stażu pracy

rzadko zatrudniani są na umowach na czas nieokreślony.

W gospodarce wolnorynkowej możliwości bezpośredniego oddziaływania wspólnot samorządowych

szczebla gminnego na sytuację na rynku pracy są ograniczone. Opole stymuluje rozwój podaży

miejsc pracy tworząc warunki do prowadzenia działalności gospodarczej i klimat korzystny dla

rozwoju przedsiębiorczości, m.in. poprzez budowę systemu prawa miejscowego, wspierającego

i ułatwiającego prowadzenie lokalnych firm. Od końca 2007 roku wdrażany jest Opolski Program

Pomocy Przedsiębiorcom, w ramach którego przedsiębiorcy rozpoczynający działalność, tworzący

nowe miejsca pracy mogą skorzystać z systemu ulg i zwolnień podatkowych. Miasto podejmuje

również działania prospołeczne, których celem jest aktywizacja zawodowa bezrobotnych,

zwiększenie poziomu zatrudnienia oraz podniesienie lub nabycie nowych kwalifikacji zawodowych.

Są one finansowane ze środków krajowego Funduszu Pracy oraz Europejskiego Funduszu

Społecznego.

Koszt realizacji niżej wymienionych zadań w 2010 r. wyniósł ponad 26,5 mln zł.

Tabela 28 Programy aktywizacji zawodowej realizowane przez Powiatowy Urząd Pracy w 2010 r.

REALIZOWANE ZADANIA LICZBA OSÓB

OBJĘTYCH ZADANIEM

KOSZT REALIZACJI ZADAŃIA

Szkolenia 1433 2 493 517

Prace interwencyjne 47 209 663

Roboty publiczne 202 1 131 597

Prace społeczne użyteczne 1427 231 226

Staże 2157 10 195 286

54

Jednorazowe środki na podjęcie działalności gospodarczej (dotacje)

466 8 090 480

Refundacja kosztów wyposażenia lub doposażenia stanowiska pracy dla skierowanego bezrobotnego

209 4 202 048

Stypendium z tytułu podjęcia nauki przez bezrobotnego

14 40 454

Źródło: opracowanie własne na podstawie informacji uzyskanych z Powiatowego Urzędu Pracy w Opolu

Część IV

PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ I INWESTYCJE

• Inwestycja to wyrzeczenie się doraźnych korzyści

na rzecz korzyści odroczonych w czasie

(w ujęciu klasycznym)

• W sensie socjologicznym przedsiębiorczość rozumiana jest

jako poszukiwanie zmiany.

To sposób zachowania polegający na reagowaniu i wykorzystaniu

szansy do społecznej i gospodarczej innowacji, a zatem celowej i korzystnej zmiany.

Katarzyna Błońska „Szczęśliwy przedsiębiorca”

W obliczu największego w powojennej historii światowego kryzysu finansowego i gospodarczego,

który dotknął również polską gospodarkę, wspieranie przedsiębiorstw w podejmowaniu działań

prorozwojowych oraz tworzenie warunków do rozwoju przedsiębiorczości stało się jednym

z najważniejszych zadań administracji rządowej i dużym wyzwaniem dla wszystkich szczebli

samorządu terytorialnego, w szczególności samorządów gmin.

Jednym z najważniejszych narzędzi wspierania przedsiębiorczości jest tworzony przez miasto

system zachęt, ułatwień i ulg w podatkach i opłatach lokalnych. Ulgi przyznawane są na zasadach

zgodnych z przepisami o pomocy publicznej obowiązującymi we wszystkich państwach Unii

Europejskiej (pomoc de minimis i pomoc regionalna).

Programy oferujące ulgi cieszą się rosnącym zainteresowaniem przedsiębiorców. Stanowią one

element komplementarny dla prowadzonych przez miasto działań inwestycyjnych (więcej informacji

na ten temat znajduje się poniżej w części Miasto jako inwestor).

Podstawowe dane dotyczące przedsiębiorczości

Od wielu lat Opole znajduje się w czołówce miast polskich, w których wskaźnik przedsiębiorczości

osiąga najwyższe wartości. W 2010 roku w Opolu było zarejestrowanych 20 361 podmiotów

55

gospodarczych.82 Oznacza to, że na 1000 mieszkańców przypada w Opolu ponad 160 podmiotów

gospodarczych. Wskaźnik przedsiębiorczości (liczba podmiotów gospodarki narodowej

w przeliczeniu na 1000 mieszkańców) w Opolu w roku 2009 był niższy i wyniósł 156,9.

Dominującą formą organizacyjno-prawną przedsiębiorstw w Opolu są firmy prowadzone przez

osoby fizyczne, na ogół niewielkie, jednoosobowe, rodzinne. Stanowią one blisko 70% ogółu

podmiotów gospodarczych w mieście.

Pod względem liczby zatrudnionych w Opolu dominują mikro-przedsiębiorstwa zatrudniające nie

więcej niż 9 osób [95,7 %] oraz małe firmy, w których zatrudnionych jest od 10 do 49

pracowników [3,2 %].

Tabela 29 Podmioty gospodarcze według PKD i liczby pracujących w 2010 roku

W tym sekcje PKD

Wysz

czeg

óln

ien

ie

Og

ółe

m

Ro

lnic

two

, le

śnic

two

, ło

wie

ctw

o i

ryb

act

wo

Prz

etw

órs

two p

rzem

ysł

ow

e

Bu

dow

nic

two

Han

del;

nap

raw

a p

oja

zdów

sa

mo

cho

do

wych

Tra

nsp

ort

i g

osp

od

ark

a

mag

azy

now

a

Zakw

ate

row

an

ie i

g

ast

ron

om

ia

Dzi

ała

lno

ść f

inan

sow

a i

u

bezp

iecz

en

iow

a

Ob

słu

ga r

yn

ku

nie

ruch

om

ośc

i

Dzi

ała

lno

ść p

rofe

sjo

naln

a,

nau

kow

a i t

ech

nic

zna

Ad

min

istr

acj

a p

ub

licz

na

ob

ron

a n

aro

do

wa,

ob

ow

iązk

ow

e z

ab

ezp

iecz

en

ia

społe

czn

e

Ed

ukacj

a

Op

ieka z

dro

wotn

a i

po

mo

c sp

ołe

czn

a

Po

zost

ała

dzi

ała

lno

ść

usł

ug

ow

a

a 19493 178 1292 1898 4931 1151 583 969 1759 2491 30 471 915 1183

b 656 2 85 89 173 25 33 7 12 39 21 49 27 30

c 212 1 34 13 16 11 2 3 3 32 42 16 8

Razem 20 361 181 1411 2000 5120 1187 618 976 1774 2533 83 524 958 1221

a – do 9 pracujących b – 10 – 49 pracujących c – 50 pracujących i więcej Źródło: Urząd Miasta Opola, Raport o stanie przedsiębiorczości w Opolu w 2010 roku

W ogólnej liczbie przedsiębiorstw stosunkowo niewielki jest udział dużych firm z sektora przemysłu.

Potencjał ekonomiczny małych i średnich przedsiębiorstw jest stosunkowo niewysoki. Należy jednak

zauważyć, że mniejsze firmy wykazują się dużo większą elastycznością w sytuacji kryzysowej.

Łatwiej im przetrwać okres dekoniunktury zachowując dotychczasowy stan zatrudnienia. Łatwiej

również zmodyfikować profil działalności dostosowując go do zmieniających się potrzeb rynku

i oczekiwań konsumentów.

Zapewne dlatego nie odnotowano dotąd masowych zwolnień w zakładach zlokalizowanych w Opolu.

Zapowiadane, choć nie zawsze przeprowadzone zwolnienia grupowe dotyczą firm o zasięgu

ogólnopolskim, działających również na rynku opolskim (m.in. Poczta Polska, TP SA.).

Struktura przedsiębiorstw ze względu na wielkość i reprezentowaną branżę nie jest korzystna.

Pożądanym jest, by w dłuższej perspektywie czasu w ogólnej ich liczbie wzrósł udział firm dużych,

82 Komunikat o sytuacji społeczno-gospodarczej województwa opolskiego – czerwiec 2010 r. , Urząd Statystyczny w Opolu, Opole 2010, s. 4

56

prowadzących działalność w oparciu o nowoczesne, innowacyjne technologie. To dzięki takim

przedsiębiorstwom powstaje szansa na zatrudnienie dla absolwentów szkół średnich i wyższych

z terenu Opola i aglomeracji Opolskiej oraz rozwój mniejszych firm świadczących na ich rzecz

usługi i dostawy.

Tworzenie warunków do inwestowania w Opolu i wsparcie dla przedsiębiorców

W Opolu zostały precyzyjnie określone priorytety rozwoju83 oraz priorytety działań inwestycyjnych.

Dokonano wyboru tzw. branż kluczowych, których rozwój uznano za korzystny i szczególnie

pożądany. Inwestorzy zainteresowani inwestowaniem w tych dziedzinach mogą liczyć na wsparcie

miasta w swych działaniach. Branże kluczowe w Opolu:

Przemysł spożywczy

Maszyny i urządzenia

Elektromechanika

Materiały budowlane

Technologie informatyczne

Centra operacyjne

Nieruchomości biurowe

Turystyka

Indywidualny System Obsługi Inwestorów

W 2007 roku uruchomiono w Urzędzie Miasta Opola Indywidualny System Obsługi Inwestorów.

Zespół ds. Obsługi Inwestorów, złożony z przedstawicieli kilku wydziałów Urzędu Miasta Opola

oferuje indywidualną, kompleksową obsługę przedsiębiorcom w kilku wyodrębnionych kategoriach.

Dotyczy to inwestorów, którzy zamierzają zrealizować w mieście przedsięwzięcie, dzięki któremu

powstanie co najmniej 30 nowych miejsc pracy lub którego wartość przekracza 5 mln euro.

Indywidualnego opiekuna otrzymują także inwestorzy, którzy zamierzają realizować

przedsięwzięcia związane z nowymi technologiami bądź inwestycje szczególnie ważne z punktu

widzenia polityki rozwoju miasta. W roku 2010 taką indywidualną „opiekę” otrzymało

10 przedsiębiorców.

Prowadzone są bardzo zaawansowane rozmowy z zagranicznymi inwestorami, których rezultatem

ma być pojawienie się w Specjalnej Strefie Ekonomicznej oczekiwanych inwestycji. Pierwsza

dotyczy przetwórstwa spożywczego (produkcji gotowych dań), a jej wartość szacowana jest na

około 100 mln zł. Planuje się, że w zakładzie tym znajdzie pracę około 150 osób. Druga firma

zainteresowana terenem w strefie ekonomicznej, planuje zbudować zakład zajmujący się m.in.

produkcją czujników, tworzeniem sieci przemysłowych i systemów sterowania. W wyniku realizacji

tej inwestycji powstanie ok. 300 nowych miejsc pracy.

83 Priorytety rozwoju określa Strategia rozwoju miasta Opola – stolicy polskiej piosenki – na lata 2004-2015

57

Tereny inwestycyjne

Aby działania zespołu oferującego indywidualną obsługę inwestora spotkały się z uznaniem ze

strony inwestorów a nie ograniczały się tylko do kwestii formalno-organizacyjnych, miasto

przygotowało w kilku lokalizacjach atrakcyjne, uzbrojone tereny inwestycyjne.

Największym, w pełni uzbrojonym terenem inwestycyjnym w Opolu jest obszar Podstrefy Opole

Wałbrzyskiej Strefy Ekonomicznej, zlokalizowany w rejonie ulicy Północnej. Przedsiębiorcy, którzy

podejmą decyzję o inwestowaniu w obrębie podstrefy mogą skorzystać z różnorodnych form

pomocy publicznej: zwolnień w podatku dochodowym, pomocy z tytułu kosztów nowej inwestycji

oraz z tytułu tworzenia nowych miejsc pracy. Obecnie strefa zajmuje obszar 61,74 ha.

We wrześniu 2011 r. w Ministerstwie Rozwoju Regionalnego zapadła decyzja o przyłączeniu do

strefy ponad 23 ha gruntów rozmieszczonych w trzech odrębnych obszarach inwestycyjnych

[zlokalizowanych przy ul. Wschodniej - 7,9781 ha i ul. Wspólnej - łącznie 15,3 ha]. Rozważane jest

także powiększenie w następnych latach strefy o ponad 30 hektarów zlokalizowanych w rejonie

ulicy Północnej – wymagałoby to jednak wprowadzenia zmian w planach zagospodarowania

przestrzennego.

Poza działkami położonymi w Opolskiej Podstrefie Wałbrzyskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej,

w skierowanej do biznesu ofercie znajdują się następujące tereny inwestycyjne:

1. ul. Arki Bożka (6,6262 ha) – teren działalności handlowej (o powierzchni powyżej 2000 m2),

2. ulica Wschodnia (7,9781 ha) - teren zabudowy produkcyjno-magazynowej,

3. ul. Armii Krajowej 36 (2,2052 ha) - teren zabudowy rekreacyjno – sportowej i hotelarskiej,

4. ul. Pużaka (2,0677 ha) - teren zabudowy rekreacyjno-sportowej i hotelarskiej,

5. teren u zbiegu ulic Reymonta i Ozimskiej (0,15 ha) - przeznaczony na hotel,

6. ul. Bierkowicka (0,4736 ha) - parkingi samochodowe, dojazdy i zieleń,

7. ul. Wspólna I (3,1911 ha) - teren zabudowy produkcyjno-usługowej, magazynowej,

8. ul. Wspólna II (12 ha) - teren zabudowy produkcyjno-usługowej, magazynowej,

9. „Metalchem” Opole - dzielnica przemysłowa (3,46 ha) - teren zabudowy produkcyjno-

magazynowej.84

Przygotowane oferty inwestycyjne spełniają wysokie standardy Polskiej Agencji Informacji

i Inwestycji Zagranicznych – 2 oferty w roku 2010 otrzymały wyróżnienie w organizowanym przez

PAIiIZ ogólnopolskim konkursie „Grunt na medal”. 5 ofert inwestycyjnych [w tym teren strefy] jest

stale dostępnych na stronach internetowych PAIiIZ.

Ulgi w podatkach i opłatach lokalnych

Przedsiębiorcy opolscy mogą skorzystać z wszystkich dostępnych w Polsce form pomocy publicznej,

czyli ulg w podatku dochodowym na terenie Specjalnej Strefy Ekonomicznej, pomocy de minimis,

pomocy regionalnej, funduszy unijnych dostępnych z poziomu regionalnego i krajowego oraz

grantów rządowych dla inwestycji o priorytetowym znaczeniu dla gospodarki polskiej.

84 http://www.opole.pl/informacje-dla-inwestorow

58

W Opolu zostały dotychczas przygotowane i wdrożone 3 programy ulg w podatku od

nieruchomości.

W 2007 roku podjęta została przez Radę Miasta uchwała w sprawie przyjęcia „Opolskiego programu

pomocy przedsiębiorcom”. Przewiduje on udzielenie, zróżnicowanych w zależności od sektora i skali

działalności, ulg i zwolnień w opłatach należnego gminie podatku od nieruchomości. Wysokość

zwolnienia wynosi do 200 tys. euro w ciągu 3 lat podatkowych. Dla sektora transportowego limit

ten jest mniejszy i wynosi do 100 tys. euro.

Zainteresowanie tą formą wsparcia systematycznie rośnie. W roku 2009 udzielono zwolnień na

kwotę 1,7 mln zł, natomiast w roku 2010 kwota zwolnień wyniosła ponad 2,5 mln zł – więcej

o ponad 800 tys. zł. Ze zwolnień od podatku skorzystały 63 osoby fizyczne prowadzące działalność

gospodarczą (łączna kwota zwolnień to 0,9 mln zł) i 22 osoby prawne (łączna kwota zwolnień to

1,6 mln zł).

W 2009 roku Rada Miasta Opola przyjęła dwie kolejne uchwały wspierające potencjalnych

inwestorów. Jako dziedziny szczególnego wsparcia wskazano działalność innowacyjną oraz sektor

turystyki. Przedsiębiorcom rozpoczynającym działalność gospodarczą w tych obszarach przysługuje

pełne lub częściowe zwolnienie z podatku od nieruchomości, w zależności od kwoty nakładów

inwestycyjnych poniesionych w związku z realizacją danego przedsięwzięcia. Jednak warunki

przyznawania ulg na podstawie tych programów wymagają zweryfikowania. W czasie kryzysu

okazały się zbyt restrykcyjne i w konsekwencji w 2010 roku z ulg na innowacyjność i turystykę nie

skorzystał żaden przedsiębiorca.

Zagospodarowanie przestrzenne

Niezbędnym warunkiem podejmowania działalności gospodarczej i rozwoju istniejących firm jest

możliwość uzyskania szybkich i jednoznacznych decyzji administracyjnych. Tylko w takich

warunkach przedsiębiorcy mogą szybko reagować na pojawiające się możliwości rozwoju biznesu.

Rozbudowa firmy na obszarze nieobjętym planem zagospodarowania przestrzennego wymaga

uzyskania przez przedsiębiorcę dodatkowej, oprócz decyzji o pozwoleniu budowlanym, decyzji

o warunkach zabudowy. Wydłuża to realizację inwestycji nawet o kilka miesięcy. Opole

systematycznie powiększa liczbę obowiązujących i opracowywanych planów zagospodarowania

przestrzennego. W roku 2010 obowiązywało 41 planów (32,9 % powierzchni miasta) a kolejnych

20 było przygotowywanych (10,9 %).85

85 Na podstawie informacji Biura Urbanistycznego Urzędu Miasta Opola

59

Mapa 2 Miejscowe Plany Zagospodarowania Przestrzennego w Opolu w 2010 r.

MPZP obowiązujące, MPZP w opracowaniu Źródło: Biuro Urbanistyczne Urzędu Miasta Opola

Instytucje otoczenia biznesu

W Opolu mają swoją siedzibę regionalne instytucje otoczenia biznesu świadczące usługi na rzecz

przedsiębiorców. Są to m.in. izby gospodarcze [Izba Gospodarcza Śląsk, Opolska Izba

Gospodarcza, Izba Rzemieślnicza], stowarzyszenia [np. Stowarzyszenie Promocja

Przedsiębiorczości, Opolskie Centrum Demokracji Lokalnej], spółki [Opolski Park Naukowo-

Technologiczny] a także fundusze pożyczkowe i poręczeniowe [Opolski Regionalny Fundusz

Poręczeń Kredytowych i Regionalny Fundusz Pożyczkowy działający przy Fundacji Rozwoju Śląska

oraz Wspierania Inicjatyw Lokalnych].

60

Dwie państwowe uczelnie wyższe, Uniwersytet Opolski i Politechnika Opolska, utworzyły własne,

akademickie inkubatory przedsiębiorczości. Przedsiębiorcy z Opola uczestniczą także

w rozwijających się inicjatywach klastrowych.

Jak dotąd w ofercie instytucji otoczenia biznesu brakowało jednostki, która oferowałaby

kompleksowe wsparcie przedsiębiorców w oparciu o wysokiej jakości zaplecze techniczne.

Realizowany z udziałem środków europejskich projekt budowy Regionalnego Centrum Biznesu –

Centrum Wystawienniczo-Kongresowego, poza wysokiej jakości bazą do organizacji wydarzeń

gospodarczych o zasięgu regionalnym [targów, wystaw, kongresów, itp.], przewiduje utworzenie

instytucji otoczenia biznesu. Będzie to jednostka organizacyjna miasta.

Rozważane jest ujęcie w strukturze Regionalnego Centrum Biznesu Opolskiego Parku Naukowo-

Technologicznego, którego zadaniem byłoby wspieranie działalności innowacyjnej i współpracy

pomiędzy uczelniami wyższymi, jednostkami badawczo-rozwojowymi a przedstawicielami sektora

biznesu.

Miasto jako inwestor

Ogromne znaczenie dla funkcjonowania przedsiębiorstw ma także działalność inwestycyjna miasta.

Tworzy ona silnie oddziałujący na rynek dóbr i usług popyt inwestycyjny, przyczyniający się do

ożywienia gospodarczego. Jego wpływ jest jednak krótkotrwały - ograniczony ze względu na

określony czas realizacji działań inwestycyjnych. Wydatki na inwestycje komunalne stanowią źródło

dochodu dla wykonawców zamówień – firm wyłanianych w drodze przetargu. Wielu z nich to lokalni

przedsiębiorcy.

Cześć inwestycji – w związku z realizacją obowiązków określonych w ustawie o samorządzie

gminnym – dotyczy zadań służących zabezpieczeniu potrzeb socjalno-bytowych wspólnoty

samorządowej (obiekty kultury, rekreacji, placówki oświatowe, służby zdrowia i in.). Ich celem jest

lepsze zaspokojenie potrzeb mieszkańców i poprawa komfortu życia w mieście.

Druga grupa inwestycji to przedsięwzięcia przyczyniające się do poprawy warunków podejmowania

i prowadzenia działalności gospodarczej. To dzięki nim tworzone są warunki dla długotrwałego

rozwoju gospodarczego. W tej grupie największe znaczenie mają zadania związane z uzbrojeniem

terenów inwestycyjnych, poprawą stanu dróg, obiektów inżynieryjnych (wiaduktów, mostów itp.)

oraz pozostałej infrastruktury technicznej miasta.

Są to działania bardzo kosztowne, a oczekiwany efekt jest na ogół odroczony w czasie. Nie może

być jednak mowy o długofalowym rozwoju miasta bez tego typu przedsięwzięć.

Wydatki inwestycyjne w roku 2010 stanowiły ok. 22,86 % wszystkich wydatków budżetu miasta.

Z łącznej kwoty blisko 569 mln zł jest to kwota ponad 130 mln zł. Zachowując bezpieczny poziom

zadłużenia nakłady na inwestycję gwarantują miastu stały rozwój, podniesienie jakości życia

i poprawę stanu infrastruktury miejskiej. Najwyższy udział w wydatkach inwestycyjnych miały

wydatki na infrastrukturę drogową (41 %), gospodarkę komunalną i ochronę środowiska (10,7 %),

kulturę i ochronę dziedzictwa kulturowego (18,8 %) i obiekty sportowe (16,5%).

61

Najważniejsze inwestycje realizowane w roku 2010 86:

1. Uzbrojenie terenów mieszkaniowych:

� w rejonie ulic Wrocławskiej – Kokota

� w rejonie ulicy Lwowskiej

2. Obsługa przedsiębiorczości:

� Budowa Regionalnego Centrum Biznesu – Centrum Wystawienniczo-Kongresowego

3. Inwestycje drogowe i transport:

� Przebudowa wiaduktu i układu komunikacyjnego, remont wiaduktu żelbetowego w ciągu

ul. Reymonta w Opolu

� Budowa wiaduktu w ciągu ulicy Ozimskiej nad linią PKP wraz z przebudową układu

komunikacyjnego ul. Ozimskiej, Rejtana, Kolejowej

� Rozbudowa ul. Oświęcimskiej [DK 423] w Opolu na odcinku od ul. Metalowej do granicy miasta

wraz z budową kanalizacji deszczowej, przebudową oświetlenia ulicznego i przebudową

wiaduktu nad linią PKP

� Przebudowa ul. Piastowskiej wraz z budową oświetlenia ulicznego

� Budowa ekranów akustycznych przy Obwodnicy północnej od ul. Gminnej

� Przebudowa ul. Bierkowickiej i ulic sąsiednich wraz z budową kanalizacji deszczowej

� Zakup taboru autobusowego na potrzeby komunikacji miejskiej

4. Inwestycje w obiektach służby zdrowia i opieki społecznej:

� pomoc finansowa na przebudowę Oddziału i Poradni Chorób Zakaźnych Szpitala Wojewódzkiego

w Opolu

� Utworzenie Domu Dziennego Pobytu przy ul. Piotrkowskiej

5. Inwestycje w obiektach edukacji:

� Termomodernizacja budynku Publicznej Szkoły Podstawowej nr 5

6. Inwestycje dotyczące obiektów kultury:

� przebudowa Amfiteatru 1000-lecia

� przebudowa z rozbudową budynku w Opolu przy ul. Minorytów 4 z przeznaczeniem na siedzibę

Miejskiej Biblioteki Publicznej

� Modernizacja budynku siedziby Zespołu Pieśni i Tańca (Nowa Wieś Królewska)

8. Inwestycje w obszarze sportu i rekreacji

� Zwiększenie atrakcyjności turystycznej miasta Opola poprzez zagospodarowanie terenów

wzdłuż Odry (Rewaloryzacja Parku Nadodrzańskiego, Zagospodarowanie wyrobiska Bolko I,

Budowa bulwarów spacerowych nad rzeką Odrą)

� Budowa boiska sportowego przy ul. Czapraka

� Budowa Centrum Sportu przy ul. Północnej w Opolu

7. Pozostałe inwestycje:

� Rozbudowa cmentarza komunalnego przy ulicy Cmentarnej w Opolu – II etap

86 Szczegółowe informacje na temat wdrażanych zadań znaleźć można w „Raporcie z realizacji zadań zapisanych w Programie Rozwoju Miasta Opola na lata 2007-2015 w 2010 roku”, Opole kwiecień 2010 r.

62

Część V

STAN I OCHRONA ŚRODOWISKA NATURALNEGO Powietrze87

Obowiązek oceny jakości powietrza spoczywa na Wojewódzkim Inspektorze Ochrony Środowiska,

który z mocy przepisów jest odpowiedzialny za badania i oceny stanu środowiska prowadzone

w ramach państwowego monitoringu środowiska.

Stopień zanieczyszczenia powietrza wiąże się z ilością i rodzajem wprowadzanych do atmosfery

substancji. Zasadniczy wpływ na stan zanieczyszczenia powietrza w Opolu mają źródła

powierzchniowe (związane ze zużyciem paliw na cele grzewcze i bytowe, głównie indywidualne

ogrzewanie węglowe) i liniowe (związane z ruchem samochodowym), choć oczywiście duży wpływ

ma także emisja ze źródeł przemysłowych.

Według danych Głównego Urzędu Statystycznego w województwie opolskim w 2010 r. z blisko 100

zakładów szczególnie uciążliwych dla środowiska wyemitowano łącznie 68,9 tys. ton zanieczyszczeń

przemysłowych. W Opolu łączna emisja zanieczyszczeń wyniosła 5,7 tys. ton. W strukturze emisji

zdecydowanie przeważa emisja gazów (96%) nad emisją pyłów (3,8%).

Z pomiarów przeprowadzonych na terenie miasta w 2010 r. wynika, iż w dalszym ciągu

najistotniejszym problemem dla Opola jest poziom zanieczyszczenia powietrza pyłem zawieszonym

PM10. Znaczne przekroczenia występują także w przypadku stężeń benzopirenu - B(a)P. Obie te

rakotwórcze substancje wydzielają się podczas spalania węgla, torfu i drewna. Od 2010 r.

stanowisko do pomiaru stężenia pyłu zawieszonego PM2,588 funkcjonuje na osiedlu im. Armii

Krajowej. Podobnie jak w przypadku pyłu PM10 wyraźnie zaznacza się sezonowość występowania

stężeń tego zanieczyszczenia, związana z ogrzewaniem mieszkań. W okresie zimowym osiągają

one wartość ponad dwukrotnie wyższą niż w sezonie letnim.

W celu poprawy jakości powietrza, a tym samym jakości życia i zdrowia mieszkańców, 30 grudnia

2010 r. Rada Miasta przyjęła uchwałą nr IV/25/10 Program ograniczenia niskiej emisji dla miasta

Opola.89

Tabela 30 Wyniki jakości powietrza w 2010 sklasyfikowane pod kątem ochrony zdrowia ludzi90

Klasa strefy Lp. Obszar

strefy SO2 NO2 CO C6H6 C03 PM10 Pb As Cd Ni B(a)P PM2,5

1. Opole A A A A A C A A A A C B

2.

strefa opolska

A A A C C C A A A A C C

87 Opracowano na podstawie materiału przygotowanego przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Opolu, pt.: „Stan środowiska na terenie miasta Opola w 2010 r.”, Opole, sierpień 2011 r. 88 Pył zawieszony (PM2.5) powstaje na skutek spalania paliw kopalnych w przemyśle i transporcie, a także w spalaniu biomasy, czyli podczas gotowania, ogrzewania i pożarów lasów. 89 http://www.opole.pl/srodowisko Link pod którym można zapoznać się z Program ograniczenia niskiej emisji dla miasta Opola oraz Programem ochrony środowiska. 90 Źródło: Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Opolu, Stan środowiska na terenie miasta Opola w 2010 r., Opole, sierpień 2011 r.

63

� klasa A - poziom stężeń nie przekracza wartości dopuszczalnej/docelowej; nie jest wymagane prowadzenie działań na rzecz poprawy jakości powietrza,

� klasa B - poziom stężeń przekracza wartość dopuszczalną/docelową, lecz nie przekracza wartości dopuszczalnej/docelowej powiększonej o margines tolerancji; należy określić obszary przekroczeń wartości dopuszczalnych/docelowych,

� klasa C - poziom stężeń przekracza wartość dopuszczalną/docelową powiększoną o margines tolerancji; niezbędne jest opracowanie programu ochrony powietrza POP.

Natężenie pola elektromagnetycznego

Linie elektroenergetyczne oraz instalacje radiokomunikacyjne, takie jak stacje bazowe telefonii

komórkowej oraz stacje radiowe i telewizyjne są instalacjami generującymi silne pola

elektromagnetyczne.

Punkty pomiarowe, w których wykonuje się badania pól elektromagnetycznych wybiera się

w miejscach dostępnych dla ludzi. W 2010 roku prowadzono je w dziewięciu punktach. Nie

stwierdzono przekroczeń dopuszczalnych wartości natężenia pól elektromagnetycznych. Poziom

składowej elektrycznej pola wyniósł 1,7 V/m (Opole – ul. Oświęcimska).

Tabela 31 Natężenie pól elektromagnetycznych w środowisku w 2010 r.

Punkty pomiarowe w Opolu Wyniki pomiarów

(wartość średnia E[V/m]

ul. Plebiscytowa <0,8 ul. Wróblewskiego <0,8 ul. Plac Kopernika <0,8 ul. Budziszyńska <0,8 ul. Witosa <0,8 ul. Wiejska <0,8 ul. Nowowiejska <0,8 ul. Domańskiego <0,8 ul. Wyczółkowskiego <0,8 Poziomy dopuszczalne 7,0

Źródło: strona internetowa Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Opolu

Hałas Podstawowym zagrożeniem dla Opola jest hałas komunikacyjny, który przekracza na niektórych

odcinkach dopuszczalny poziom natężenia i zagraża zdrowiu. Przyczynia się do tego coraz większe

natężenie ruchu drogowego oraz zły stan dróg.

Poziom hałasu drogowego monitoruje Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Opolu.

Stanowiska pomiarowe usytuowane są przy drogach krajowych i wojewódzkich, przed elewacjami

budynków. W 2010 r. wzrosły o 5 dB dopuszczalne wartości poziomów hałasu i wynosiły w porze

dziennej – od 60 do 65 dB, a w porze nocnej 50–55 dB.

Pomiary hałasu komunikacyjnego przeprowadzone na terenie miasta wskazują, że przeważająca

część terenów zabudowy mieszkaniowej sąsiadującej z głównymi ulicami jest narażona na

występowanie hałasu przekraczającego dopuszczalne normy, zarówno w porze dziennej jak

i nocnej. Najbardziej uciążliwy dla mieszkańców jest ruch pojazdów ciężkich na terenach zabudowy

mieszkaniowej. Jedynym sposobem zmniejszenia uciążliwości generowanego przez te pojazdy

hałasu jest wyeliminowanie tych przejazdów z obszarów gęstej zabudowy mieszkaniowej i innych

64

terenów chronionych. W roku 2010 r. najwyższy poziom hałasu oraz największe natężenie ruchu

pojazdów odnotowano w Opolu na ulicy Nysy Łużyckiej, przy drodze krajowej nr 94.

Tabela 32 Wyniki pomiarów hałasu uzyskane w 2010 r. w Opolu

Dopuszczalne poziomy hałasu Lokalizacja

punktów pomiarowych

Wartość średnia dla pory dnia

LAeqD (dB)

Wartość średnia dla pory nocy

LAeqN (dB) dzień noc

Droga krajowa nr 94, ul. Fabryczna, tereny zabudowy wielorodzinnej i zamieszkania zbiorowego

71,2 60,9 60 50

Droga krajowa nr 94, ul. Nysy Łużyckiej, , tereny zabudowy wielorodzinnej i zamieszkania zbiorowego

73,5 66,4 60 50

Droga wojewódzka nr 423, ul. Kołłątaja, tereny w strefie śródmiejskiej powyżej 100 tys. mieszkańców

69,6 69,6 65 55

Źródło: strona internetowa Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Opolu http://www.opole.pios.gov.pl/wms/Pliki/2011/halas_2010..pdf

Zanieczyszczenie wód91 Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 23 lipca 2008 r. w sprawie kryteriów

i sposobu oceny stanu wód podziemnych, klasy jakości wód podziemnych I, II, III oznaczają

dobry stan chemiczny, a klasy jakości wód podziemnych IV, V oznaczają słaby stan

chemiczny.

Uzyskane w 2010 r. wyniki badań jakości wód podziemnych na terenie Opola wykazały, że jakość

wody w studni Opole-Groszowice charakteryzowała się słabym stanem chemicznym (klasa V).

W punktach znajdujących się w centrum miasta oraz w ujęciu Zawada (źródło wody pitnej dla

miasta) jakość wody określono jako zadowalającą (III klasa).

W kontrolowanych ujęciach stwierdzono przekroczenie substancji zanieczyszczających potasem

(Opole-Groszowice) oraz żelazem (Opole-Zawada).

91 Opracowano na podstawie materiału przygotowanego przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Opolu, pt.: „Stan środowiska na terenie miasta Opola w 2010 r.”, Opole, sierpień 2011 r.

65

Gospodarka odpadami – odpady komunalne

Odpady gromadzone są na składowisku odpadów

komunalnych, przy ulicy Podmiejskiej. Eksploatację

obiektu prowadzi Zakład Komunalny Sp. z o.o.

Całkowita powierzchnia składowiska wynosi 36 ha,

z czego wykorzystywany jest obszar 8,5 ha. Ilość

odpadów zdeponowanych w 2010 r. wynosiła 107

394 tony. Kwatera I składowiska wypełniona była

w 100%, a kwatera II w 3%.

Wszystkie odpady komunalne odbierane z opolskich

posesji muszą trafić do systemu zagospodarowania odpadów – ZPPA. Głównym dostawcą odpadów

jest Spółka Remondis, pozostali dostawcy to Elkom, Envipro, Bracia Strach.

W 2010 roku do utylizacji przyjęto ponad 143,2 tys. Mg (Mg - megagram) - ilość ta porównywalna

jest z ilością odpadów dostarczonych w roku poprzednim (143,8 tys. Mg). Większość utylizowanych

odpadów to odpady komunalne (47%). Powstają one przede wszystkim w gospodarstwach

domowych oraz obiektach infrastruktury, takich jak zakłady handlowe i usługowe, rzemieślnicze

i produkcyjne (w części socjalnej), targowiska, placówki edukacyjne i opiekuńcze. Statystycznie na

jednego mieszkańca przypada około 45 kg tego typu odpadów. Wszystkie odpady komunalne

odbierane z opolskich posesji poddawane są obróbce mechanicznej w działającym od 2006 roku

Zakładzie Produkcji Paliwa Alternatywnego (BRAM). Zakład eksploatowany jest przez firmę

Remondis Warszawa.

Około 14% odpadów kierowana jest nadal bezpośrednio do niecki składowania. Jednak ilość tych

odpadów z roku na rok maleje. Procent odpadów składowanych bez żadnej selekcji zależny jest

głównie od mocy przerobowej systemu segregacji BRAM. Im jest on wyższy, tym bardziej maleje

ilość odpadów kierowanych do niecki składowania. Instalacja ta odzyskuje z ogólnej masy

niesegregowanych odpadów komunalnych paliwo alternatywne, które uzupełnia tradycyjne paliwo

wykorzystywane w Cementowni Górażdże.

Przyjmowane do utylizacji odpady mineralne to druga pod względem ilościowym kategoria odpadów

(około 36%). Znaczny udział procentowy w ogólnej masie dostarczonych do utylizacji odpadów

stanowią odpady pobudowlane (13%).

Od 2006 roku działa linia odzysku odpadów mineralnych. Odpady pochodzące z rozbiórek

poddawane są procesowi rozdrabniania. Pozwala to na zaoszczędzenie pojemności niecki,

a powstałe kruszywo wykorzystywane jest w budownictwie drogowym. W roku 2010 odzyskano

w procesie kruszenia 1.850 Mg odpadów.

66

Wykres 4 Struktura procentowa odpadów przyjętych do utylizacji w roku 2010

13%

1%

23%

7%

47%

9%

0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40% 45% 50%

odpady przemysłowe i zanieczyszczenia

pobudowlane

odpady dokompostowania

odpady przyjete napotrzeby rekultywacji

odpady z WiK

odpady komunalne

odpady mineralne

Źródło: Opracowanie własne na podstawie Sprawozdania z działalności Zakładu Komunalnego

w Opolu Sp. z o.o. za 2010 r.

Selektywna zbiórka odpadów

Selektywna zbiórka śmieci jest bardzo ważnym ogniwem w kompleksowym systemie gospodarki

odpadami. Szczegółowy zakres postępowania z odpadami zawarty został w przyjętym uchwałą

Rady Miasta Opola Regulaminie utrzymania czystości i porządku na terenie miasta Opola,

dostosowanym do wymogów zawartych w Planie Gospodarki Odpadami.

Do selektywnego zbierania odpadów stosuje się oznakowane, specjalistyczne pojemniki oraz worki

z tworzyw sztucznych. Odpady kuchenne ulegające biodegradacji gromadzone są w specjalnych

pojemnikach o pojemności 240l, natomiast odpady zielone w przydomowych kompostowniach,

w specjalnych pojemnikach, w workach na odpady zielone oraz kontenerach. Rozmieszczenie

pojemników do selektywnej zbiórki jest kontrolowane i modyfikowane według potrzeb.

Tabela 33 Selektywna zbiórka odpadów w Opolu w 2010 r.

Lp. Rodzaj odpadów Ilość zebranych odpadów [Mg]

1. Opakowania z papieru i tektury 1 503,5

2. Opakowania ze szkła 1 103,6

3. Opakowania z tworzyw sztucznych 883,1

4. Odpady niebezpieczne w tym baterie 4,9

5. Zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny

31,8

6. Odpady wielkogabarytowe 406,2

7. Odpady ulegające biodegradacji* 6 171,6

Łącznie 10 104,7 Mg 80,4 kg/mieszkańca/rok

Źródło: Stan środowiska na terenie Opola w 2010 r. – Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Opolu

67

Zainteresowanie selektywną zbiórką odpadów i ich recyklingiem ciągle rośnie. Coraz więcej

mieszkańców czynnie uczestniczy w segregacji odpadów. W 2010 r. ilość zebranych odpadów

wzrosła o 552 Mg. Podobnie jak w roku ubiegłym, zebrano najwięcej odpadów ulegających

biodegradacji. Znacznie wzrosła także ilość zebranego papieru (30%). Mieszkańcy korzystają także

z możliwości pozbycia się odpadów wielkogabarytowych oraz przeterminowanych leków.

Zbiórka bioodpadów

Firma Remondis Opole Sp. z o.o., Zakład Komunalny Sp. z o.o. i Spółdzielnia Mieszkaniowa

Lokatorsko-Własnościowa, uczestniczą w programie selektywnej zbiórki pochodzących

z gospodarstw domowych odpadów ulegających biodegradacji. Programem o istotnych walorach

edukacyjnych objęto mieszkańców osiedli Malinka, Chabry i osiedla przy ulicy Dambonia. Zebrano

170 Mg bioodpadów, które wykorzystano w całości w procesie kompostowania.

Monitoring składowiska odpadów

Wpływ działań związanych z eksploatacją składowiska i instalacji mu towarzyszących objęty jest

monitoringiem środowiskowym. Badania prowadzone są od 5 lat. W tym czasie nie stwierdzono

negatywnego oddziaływania składowiska na środowisko. Pozwala to na stwierdzenie, iż wszelkie

prace na składowisku prowadzone są w sposób bezpieczny i nie zagrażają gwałtownym

pogorszeniem się stanu środowiska. Aktywność złoża z roku na rok jest coraz mniejsza.

Na podstawie wyników z 2010 r. wody podziemne napływające sklasyfikowane zostały jako I, II i V

klasy czystości, a odpływające jako wody bardzo dobrej jakości (klasa I). W przypadku niektórych

studni zanotowano okresowe podwyższenie wartości tzw. Ogólnego Węgla Organicznego.

Zawartość metali ciężkich wód podziemnych mieści się w granicach norm dla wód bardzo dobrej

jakości. Wody powierzchniowe (opadowe) sklasyfikowano jako wody złej i zadowalającej jakości.

Koszt badań wyniósł 14,6 tys. zł. i pokryty został ze środków budżetu miasta.

Dodatkowo prowadzone są badania morfologii zmieszanych odpadów komunalnych. Wyniki tych

badań pozwolą m.in. na precyzyjniejszy wybór instalacji i technologii utylizacji odpadów

biodegradowalnych, zawartych w mieszanych odpadach komunalnych.

68

Część VI

INFRASTRUKTURA TECHNICZNA

Układ drogowy

W granicach administracyjnych miasta zlokalizowanych jest 318 km dróg publicznych, z czego

24,75 km to drogi krajowe, 41 km wojewódzkie, 41,6 km powiatowe i 210 km gminne. Ponadto

w zasobach zarządzanych przez samorząd miasta znajduje się około 50 km dróg wewnętrznych

i transportu rolnego. W ciągach dróg zlokalizowanych jest 97 obiektów inżynierskich.92 Niemal 2/3

dróg miejskich posiada nawierzchnię bitumiczną, pozostałe mają nawierzchnię betonową,

z kostki granitowej bądź są drogami gruntownymi wzmocnionymi93.

Pomimo corocznych, znacznych nakładów na infrastrukturę drogową nadal układ i stan sieci

drogowej w Opolu nie zapewnia zadowalającej płynności ruchu. W porannych i popołudniowych

godzinach szczytu komunikacyjnego zarówno drogi w centrum miasta jak również dojazdowe

i obwodnica północna są w znacznym stopniu przeciążone.

W lipcu 2011 roku wprowadzono pierwszy stopień opłat za przejazd autostradą A4, tj. opłaty dla

samochodów ciężarowych. Od stycznia 2012 roku również właściciele samochodów osobowych

zobowiązani będą wnosić opłatę za przejazd autostradą. Spowoduje to przeniesienie części ruchu

tranzytowego na obwodnicę północną a także do centrum miasta. Skutkiem tego będzie

pogorszenie jakości obsługi transportu indywidualnego, zbiorowego i towarowego.

Najtrudniejsza sytuacja panuje w pasie obwodnicy północnej Opola, w rejonie skrzyżowania

z ulicami Budowlanych i Sobieskiego. Przygotowany został projekt przebudowy tego węzła

komunikacyjnego. Zakłada on wyłączenie z ruchu tranzytowego części obu ulic oraz budowę drogi

poza obszarem zabudowy Zakrzowa i Wróblina. W ciągu obwodnicy północnej powstanie

nowoczesne dwupoziomowe skrzyżowanie. Władze miasta podjęły skuteczne starania o pozyskanie

środków europejskich na modernizację układu drogowego.

Inwestycje i remonty drogowe

Koszty inwestycji drogowych w roku 2010 stanowiły ponad 41% wszystkich wydatków

inwestycyjnych i remontowych miasta. Na tak wysoki udział wpływ miały dwa czynniki. Pierwszy

z nich to wysokie koszty budowy i przebudowy dróg. Drugi to różnorodny zakres realizowanych

zadań: od przebudowy dróg wojewódzkich zarządzanych przez miasto (wraz z obiektami

inżynieryjnymi) aż po remonty dróg wewnętrznych i parkingów. Istotna części wydatków związana

jest z przygotowaniem dokumentacji dla inwestycji planowanych do realizacji w następnych latach.

W roku 2010 przygotowano dokumentację dla dwóch kluczowych zadań drogowych (pierwszy

odcinek obwodnicy Piastowskiej i skrzyżowanie obwodnicy północnej z ul. Budowlanych

i Sobieskiego) oraz 18 zadań lokalnych o mniejszym zasięgu.

92 Opracowanie Raport o stanie dróg i obiektów inżynierskich oraz przedstawienie aktualnej dokumentacji technicznej, Miejski Zarząd Dróg, Opole, czerwiec 2009, s. 2 i 3 93 Opracowanie Poprawa układu komunikacyjnego w mieście Opolu, sposoby rozładowania zatorów ulicznych, Urząd Miasta Opola, Opole 2009, s. 2

69

Największe inwestycje drogowe realizowane w 2010 r.:

� przebudowa wiaduktu i układu komunikacyjnego u zbiegu ulic 1-go Maja, Reymonta, Armii

Krajowej i Struga oraz remont wiaduktu żelbetowego w ciągu ul. Reymonta w Opolu,

� budowa wiaduktu w ciągu ulicy Ozimskiej nad linią PKP wraz z przebudową układu

komunikacyjnego ul. Ozimskiej, Rejtana, Kolejowej,

� rozbudowa ul. Oświęcimskiej [DK 423] w Opolu na odcinku od ul. Metalowej do granicy miasta

wraz z budową kanalizacji deszczowej, przebudową oświetlenia ulicznego i przebudową

wiaduktu nad linią PKP,

� przebudowa ul. Piastowskiej wraz z budową oświetlenia ulicznego,

� budowa ekranów akustycznych przy obwodnicy północnej od ul. Gminnej,

� przebudowa ul. Bierkowickiej i ulic sąsiednich wraz z budową kanalizacji deszczowej.

Podejmowane inwestycje w znacznym stopniu przyczyniają się do udrażniania „wąskich gardeł”

powodujących zatory komunikacyjne w poszczególnych punktach miejskiego układu drogowego.

Szczególne znaczenie w tym zakresie miało zakończenie przebudowy wiaduktu w ciągu ulic

Reymonta i Struga. Nowy, atrakcyjny architektonicznie obiekt usprawnił dojazd z centrum miasta

w kierunku autostrady A4 (kierunek Krapkowice) oraz południowych dzielnic miasta, a także

odciążył układ komunikacyjny w dzielnicach Grudzice i Nowa Wieś Królewska. Nowoczesny wiadukt

o konstrukcji wantowej otrzymał wyróżnienie w ogólnopolskim konkursie „Modernizacja Roku

2010”.

Celem przebudowy wiaduktu w ciągu ulicy Ozimskiej powiązanej z modernizacją sąsiedniego

układu komunikacyjnego jest ułatwienie odpływu pojazdów z centrum miasta w kierunku

wschodniej części miasta [np. dzielnica Malinka]. Zakończenie inwestycji planowane jest na jesień

2011 roku.

Mimo dużych nakładów finansowych i szerokiego zakresu realizowanych zadań, dla

odczuwalnej poprawy swobody ruchu samochodowego konieczne są wielomilionowe inwestycje

w budowę nowych odcinków obwodnic miasta, przepraw mostowych przez Odrę i poprawę

przepustowości obwodnicy północnej. Pomimo podjęcia pierwszych kroków w tym kierunku realną

szansą na ich pełne zrealizowanie jest pozyskanie środków europejskich, o które aplikować będzie

można dopiero następnym okresie programowania, tj. w latach 2014-2020.

Tabela 34 Podstawowe dane budżetowe Opola dotyczące transportu publicznego ( w tys. zł)

Wyszczególnienie

2006

2007

2008

2009

2010

Dochody ogółem 569 213,6 675 046,9 506 320,8 483 290,5 540 625,2

W tym w dziale Transport i łączność

14 530,4 36 623,0 7 473,0 19 469,4 23 788,4

Wydatki ogółem 541 091,0 645 856,7 538 161,6 515 779,8 568 839,9

W tym w dziale Transport i łączność:

95 508,0 68 741,6 47 398,7 73 585,6 83 563,4

MZK Sp. z o.o. (dopłaty do biletów)

7 582,0 9 600,0 9 500,0 9 900,0 10 201,0

Drogi publiczne 62 919,7 38 819,8 24 009,0 48 920,5 58 788,9

70

Drogi gminne 23 208,9 14 546,7 12 240,2 13 185,4 11 524,5

Drogi wewnętrzne 1 797,4 5 587,0 1 513,9 661,0 1 112,5

Pozostałe x x x x 1 936,5

Wydatki w dziale Transport i łączność na inwestycje

70 666,3 35 549,7 16 346,1 46 762,0 56 374,2

Źródło: Opracowano na podstawie sprawozdań z budżetu miasta Opola za lat 2006 – 2010

Fot. Inwestycje drogowe realizowane w Opolu w 2010 r.

Stan motoryzacji

Rok 2010 jest kolejnym, w którym odnotowano znaczny wzrost liczby zarejestrowanych pojazdów.

W 2010 roku na 1 000 mieszkańców przypadało 655 zarejestrowanych pojazdów

[tj. o 41 więcej niż w roku 2009], w tym 527 samochodów osobowych [tj. o 30 więcej niż w roku

2009]. Wzrost liczby samochodów, zwłaszcza osobowych, powoduje coraz większe zatłoczenie ulic

i utrudnia znalezienie wolnych miejsc parkingowych w mieście. Szczególnie w obszarze gęstej

zabudowy śródmieścia niemożliwe jest zwiększenie przepustowości poprzez zbudowanie nowych

odcinków dróg. W celu poprawy sytuacji należy rozważać wdrożenie w Opolu nowoczesnych

rozwiązań w postaci parkingów systemu „park & ride”, uatrakcyjnienie komunikacji zbiorowej

i rowerowej czy też ograniczeń ruchu w ścisłym centrum miasta.

71

Tabela 35 Liczba zarejestrowanych pojazdów w Opolu na przełomie lat 2005-2010

Wyszczególnienie 2005 2006 2007 2008 2009 2010

Samochody osobowe 46 018 49 549 52 751 56 751 62 500 66 200

Samochody ciężarowe i ciągniki osobowe

8 877 9 151 9 537 9 971 11 000 12 125

Autobusy 429 451 468 496 530 555

Motocykle i rowery 1 835 2 075 2 354 2 767 3 200 3 533

Razem 57 159 61 226 65 110 69 985 77 230 82 413

Źródło: Wydział Komunikacji Urzędu Miasta Opola

Wykres 5 Liczba zarejestrowanych samochodów osobowych w Opolu

46 018

49 549

52 758

56 751

62 500

66 200

0 10 000 20 000 30 000 40 000 50 000 60 000 70 000

2005

2006

2007

2008

2009

2010

Liczba pojazdów

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z Wydziału Komunikacji UM

Wykres 6 Wskaźnik motoryzacji w Opolu w latach 2005-2010

527497

450416

388359

200

300

400

500

600

2005 2006 2007 2008 2009 2010

Rok

Licz

ba z

arej

estro

wan

ych

sam

ocho

dów

oso

bow

ych

na 1

000

mie

szkań

ców

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z Wydziału Komunikacji UM

72

Bezpieczeństwo ruchu

Według danych Komendy Miejskiej Policji w Opolu z ogólnej liczby 3265 zdarzeń drogowych

na drogach powiatu opolskiego w roku 2010 aż 2161 (66,2%) to zdarzenia, które miały miejsce na

terenie miasta. Odnotowano wzrost liczby kolizji drogowych - 1996 przypadków, o 157 więcej niż

w roku 2009. Nieznacznie spadła liczba wypadków – w 2010 roku zanotowano 165 takich zdarzeń,

a w roku 2009 było ich 176. Wzrosła liczba śmiertelnych ofiar wypadków drogowych. W roku 2010

w wypadkach drogowych śmierć poniosło 9 osób (rok wcześniej – 7 ofiar śmiertelnych), a rannych

zostało 214 (w 2009 roku – 222).

Wzrost liczby kolizji drogowych spowodowany jest m.in. dużym natężeniem ruchu na ulicach

miasta. Wskazują na to udostępnione przez Policję dane dotyczące przyczyn zdarzeń drogowych.

W 43,4% przypadków było to niezachowanie odstępu za poprzedzającym pojazdem oraz

nieudzielanie pierwszeństwa przejazdu.

Ponadto w ciągu ubiegłego roku stwierdzono w Opolu 440 przestępstw drogowych. Blisko 78%

z nich to przypadki prowadzenia pojazdu pod wpływem alkoholu.

Tabela 36 Wypadki komunikacyjne w latach 2007 – 2010

Opole 2007 2008 2009 2010 % (2007=100%)

wzrost spadek

Wypadki 217 202 176 165 76,04 -52

Zabici 4 6 7 9 225 +5

Ranni 260 237 219 214 82,31 -46

Kolizje 1899 1847 1839 1996 105,11 +97

Źródło: Na podstawie Sprawozdanie ze stanu bezpieczeństwa i porządku publicznego na terenie działania KMP w Opolu w 2010 roku.

Z przedstawionych przez KM Policji danych wynika, że choć na drogach miasta systematycznie

spada liczba poważnych zdarzeń drogowych to bardzo duże natężenie ruchu jest przyczyną coraz

liczniejszych kolizji.

Do najbardziej zagrożonych wypadkami ulic Opola należały (w nawiasach liczba zdarzeń

drogowych): Ozimska (133), Niemodlińska (86), Oleska (126), Wrocławska (139), Obwodnica

Północna (98), Luboszycka (72) i 1-go Maja (69), Nysy Łużyckiej (76), Sosnkowskiego (74).

W 2010 r. na tych odcinkach miały miejsce łącznie 873 zdarzenia drogowe.

Najbardziej zagrożonymi wypadkami skrzyżowaniami w mieście były:

- ul. Luboszycka – ul. Nysy Łużyckiej (31),

- ul. Oleska – obwodnica północna (34),

- ul. Ozimska – ul. Katowicka (11),

- ul. 1-go Maja – ul. Plebiscytowa (17),

- Obwodnica Północna – ul. Budowlanych (12),

Łącznie doszło tam do 105 zdarzeń drogowych.

73

Parkingi

Wraz ze wzrostem liczby pojazdów poruszających się po ulicach Opola

z każdym rokiem coraz trudniejsze jest znalezienie wolnego miejsca

parkingowego w ścisłym centrum miasta.

Kierowcy samochodów osobowych (miasto nie posiada wydzielonych

miejsc parkingowych dla pojazdów ciężarowych) mają do dyspozycji

miejsca parkingowe w dwóch strefach płatnego parkowania: A – 1753

miejsca oraz B – 1323, co daje łącznie 3076. Ponadto 275 płatnych miejsc

parkingowych znajduje się w zarządzie Zakładu Komunalnego, ok. 40

zlokalizowanych jest przy przychodni rejonowej przy ul. Kościuszki i 70 na

parkingu płatnym przy ul. Kołłątaja. Poza strefą płatnego parkowania

parking płatny znajduje się, np. przy Wojewódzkim Centrum Medycznym

(170 miejsc).

Stałemu monitorowaniu podlega w szczególności liczba miejsc parkingowych w strefie płatnego

parkowania, ponieważ na tym obszarze zagęszczenie samochodów jest największe. Pozostałe

miejsca parkingowe, wg danych z lat ubiegłych, to między innymi:

� ok. 4 726 miejsc parkingowych przy centrach handlowych,

� ok. 7 863 miejsc parkingowych na osiedlach mieszkaniowych,

� 4 046 garaży stanowiących własność prywatną, spółdzielczą i gminną,

� około 6 000 miejsc parkingowych na terenach poza pasem drogowym, na którym odbywa się

parkowanie,

Szacunkowa liczba miejsc parkingowych w mieście wynosi 25 000.

Komunikacja miejska

W roku 2010, podobnie jak w latach ubiegłych, całość płatnych przewozów w miejskim transporcie

zbiorowym realizowana jest przez spółkę miejską – Miejski Zakład Komunikacyjny w Opolu

Sp. z o.o. Prywatny przewoźnik obsługuje bezpłatną linię do Centrum Handlowego „Tesco" przy ul.

Ozimskiej.

Tabor MZK liczył w 2010 r. 91 autobusów. Wśród nich 47 autobusów to pojazdy niskowejściowe lub

niskopodłogowe. Średni okres użytkowania taboru wynosi 14 lat. Powyżej 10 lat eksploatowanych

jest 68 autobusów, co stanowi 75% ogólnego taboru, jakim dysponuje spółka.

W grupie autobusów najstarszej konstrukcji średni czas eksploatacji wynosi już ponad 23 lata.

MZK sp. z o.o. obsługuje ruch pasażerski na 15 liniach dziennych i jednej nocnej. Świadczy również

usługi na terenie trzech gmin ościennych:

� Komprachcice - linia 8, 16

� Dobrzeń Wielki - linia 10, 12

� Dąbrowa - linia 13, 16

Łączna długość obsługiwanych linii autobusowych wynosi 258 km. Autobusy zatrzymują się na 366

przystankach, w tym 300 na terenie miasta. Miejski przewoźnik dysponuje także 3 punktami

kasowo-informacyjnymi.

74

Wzrost atrakcyjności komunikacji zbiorowej jest podstawowym warunkiem stworzenia alternatywy

dla komunikacji indywidualnej (samochody osobowe) i odciążenia dróg w centrum miasta.

Na wzrost atrakcyjności składa się m. in. wysoka jakość taboru, dogodne położenie wysokiej

jakości przystanków i zwiększenie gęstości ich lokalizacji, gwarancja szybkiego dotarcia autobusem

do punktu docelowego (wyznaczenie „buspasów” - odrębnych pasów ruchu wyłącznie dla

autobusów), skrócenie czasu oczekiwania (synchronizacja rozkładów jazdy autobusów).

W roku 2010 zakupiono 2 autobusy używane marki MAN. Dokonano również likwidacji jednego

autobusu z grupy pojazdów najstarszej konstrukcji tj. JELCZ 120M. W 2010 roku otrzymano

dofinansowanie ze środków Regionalnego programu operacyjnego województwa opolskiego na lata

2007-2013 dla dwóch bliźniaczych projektów pn. Zakup taboru autobusowego na potrzeby

komunikacji miejskiej. Zakupionych zostanie 10 nowych autobusów niskopodłogowych, które

zostaną następnie przekazane w formie aportu Miejskiemu Zakładowi Komunikacyjnemu. Projekt

podzielony został na II etapy. Umowa z dostawcą, firmą MAN TRUCK & BUS POLSKA Sp. o.o.,

zawarta została 30 grudnia 2010 r. Wykonawca dostarczył pierwszych pięć pojazdów 15 kwietnia

2011 roku, kolejne dostarczone zostaną w lutym 2012 r. Koszt zakupu wszystkich autobusów

wynosi 10 mln zł. W roku 2010 zamontowano także 15 nowych wiat przystankowych.

Oddanie do użytku w grudniu 2010 roku wiaduktu kolejowego na ul. Struga umożliwiło powrót linii

12 i 14 na pierwotne trasy. Tym samym zakończył się wieloletni okres uciążliwego objazdu dla tych

linii przez dzielnicę Nowa Wieś Królewska.

Fot. Autobusy zakupione w ramach projektu pn. Zakup taboru autobusowego

na potrzeby komunikacji miejskiej.

Działania podejmowane dla odnowienia taboru i infrastruktury są jednak zdecydowanie

niewystarczające. Rok 2010 był kolejnym, w którym nastąpił spadek ogólnej liczby tzw.

„wozokilometrów” (roczna długość tras przejechanych przez tabor MZK) oraz dalsze zmniejszenie

liczby pasażerów.

75

Zadania przewozowe w 2010 roku wykonano na poziomie 5,2 mln „wozokilometrów”

a autobusami komunikacji miejskiej przewieziono łącznie ok. 15,1 mln osób. Około 3 mln osób

skorzystało z prawa do przejazdów bezpłatnych (20% ogólnej liczby korzystających z usług MZK).

W stosunku do roku 2001 liczba korzystających z autobusów MZK zmniejszyła się

o 33,8%.

Wykres 7 Liczba wykonanych wozokilometrów i liczba osób korzystających rocznie z usług MZK w minionym 10-leciu (w mln)

0,0

5,0

10,0

15,0

20,0

2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

Liczba wazokilometrów

Liczba pasażerów płacących zaprzejazd

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Miejskiego Zakładu Komunikacji w Opolu

Pasażerski transport kolejowy

W całym województwie znajduje się łącznie 109 stacji pasażerskich obsługiwanych przez spółkę

PKP Przewozy Regionalne sp. z o.o. Stacja kolejowa Opole Główne stanowi główny wojewódzki

węzeł ruchu pasażerskiego. W ciągu roku 2010 średnio ze stacji odjeżdżało 150 pociągów w ciągu

doby. Dla porównania w roku 2009 było to 126 pociągów94. Liczba pasażerów przyjeżdżających

i wyjeżdżających pociągami kolei regionalnych z dworca Opole Główne to ok. 10 tys os. dziennie.

Dla porównania stacja Opole Zachodnie obsługuje ok. 1500 pasażerów dziennie95.

Opole połączone jest zelektryfikowanymi liniami kolejowymi prowadzącymi do: Wrocławia przez

Brzeg, Kędzierzyna Koźla, Tarnowskich Gór przez Fosowskie i dalej do Lublińca i Częstochowy,

a także do Wrocławia przez Jelcz – Laskowice i Gliwic przez Strzelce Opolskie. Niezelektryfikowane

linie kolejowe prowadzą do: Nysy i Kluczborka przez Jełowę.

Długość linii kolejowych w granicach administracyjnych miasta wynosi ok. 53 km. Na jego obszarze

czynnych jest sześć pasażerskich stacji kolejowych: Opole Główne, Opole Wschodnie, Opole

Zachodnie, Opole Groszowice, Opole Grotowice i Opole Gosławice. Infrastruktura części tych

obiektów uległa w znacznym stopniu dekapitalizacji.

94 Na podstawie danych Opolskiego Zakładu Przewozów Regionalnych, PKP Przewozy Regionalne sp. z o.o. 95 Na podstawie danych uzyskanych z Departamentu Infrastruktury i Gospodarki, Urząd Marszałkowski Województwa Opolskiego

76

Tabela 37

Długość linii kolejowych położonych w granicach miasta Opola w latach 2009-2010 [km]

Długość linii kolejowych ogółem 53,231

Długość linii zelektryfikowanych 46,529

Długość linii niezelektryfikowanych 6,702

Długość linii magistralnych 14,661

Źródło: Informacja przekazana przez Zakład Linii Kolejowych w Opolu, PKP PLK S.A.

Gęsta sieć kolejowa na terenie miasta stwarza potencjalne możliwości włączenia jej w miejski

system transportu. W tym celu konieczna jest ścisła współpraca władz miasta z PKP PLK S.A. i PKP

Przewozy Regionalne sp. z o.o. przy organizacji komunikacji w mieście.

Komunikacja rowerowa

Przeciążenie miejskiego układu komunikacyjnego wymusza poszukiwania rozwiązań alternatywnych

do indywidualnego transportu samochodowego. Drugim, obok komunikacji zbiorowej, miejskim

środkiem transportu przyczyniającym się do zmniejszenia zatłoczenia ulic jest transport rowerowy

Podstawowym elementem pozwalającym mówić o transporcie rowerowym jako elemencie

składowym całego systemu transportu w mieście jest atrakcyjna, a zwłaszcza łatwo dostępna,

infrastruktura oferowana mieszkańcom. Dlatego tak ważna jest systematyczna rozbudowa dróg

rowerowych w Opolu, która doprowadzić powinna do połączenia trasami rowerowymi

poszczególnych dzielnic miasta, ze szczególnym uwzględnieniem połączenia ze śródmieściem.

W roku 2010 Oddano do użytku 2 183,5 mb nowych ścieżek, a łączna długość ścieżek rowerowych

wyniosła 21 910,5 mb.

Niestety istniejące w mieście odcinki odrębnych dróg rowerowych są fragmentaryczne,

zlokalizowane w różnych częściach miasta i nie stanowią spójnej całości. Prowadzone są wzdłuż

ciągów drogowych lub stanowią cześć traktów pieszych. Pozytywnym zjawiskiem jest uwzględnianie

konieczności budowy ścieżek rowerowych przy podejmowaniu znaczących inwestycji drogowych –

przykładem może być oddany w 2010 roku wiadukt przy dworcu PKP, nowo wyremontowany

fragment ul. Oświęcimskiej lub uzbrojone tereny pod budownictwo mieszkaniowe na osiedlu

Malinka.

Tabela 38 Ścieżki rowerowe wybudowane w roku 2009-2010

Nazwa ulicy Lokalizacja Długość

(mb) Rok oddania

do użytku

od ul. Kolonijnej do ul. Wygonowej 637 2009 Górna

od Zakładu Medycyny Sądowej do posesji 31a 430 2009

Wiejska od ul. Pużaka do ul. Oleskiej 1700 2009

Nadbrzeżna od ul. Konopnickiej do ul. Budowlanych 600 2009

Lwowska od kresowej do Tarnopolskiej 190 2010

Reymonta od ul. 1-go Maja do wiaduktu betonowego 516,5 2010

77

Plac Wolności wokół ronda – do ul. Zwierzynieckiej 80 2010

Bielska od ul. Krzemienieckiej do ul. Tarnopolskiej 212 2010

Luboszycka od ul. Kępskiej do Obwodnicy 1100 2010

Oświęcimska od ul. Metalowej do wiaduktu 85 2010

Źródło: Na podstawie informacji z Miejskiego Zakładu Komunikacji

Uzupełnieniem tras rowerowych są ciągi pieszo-rowerowe, na których dopuszczony jest ruch

pieszych i rowerzystów. W roku 2010 do istniejących, np. na ul. Wodociągowej, Wiejskiej,

Wygonowej, dołączyło ponad 4 km rekreacyjnych ciągów pieszo-rowerowych wybudowanych nad

rzeką Odrą w ramach projektu „Zwiększenie atrakcyjności turystycznej Miasta Opola poprzez

zagospodarowanie terenów wzdłuż Odry”, współfinansowanego ze środków europejskich. Tego

rodzaju ciągi rekreacyjne, choć bezpośrednio nie wpływają na zmniejszenie natężenia ruchu

samochodowego, pełnią bardzo ważną rolę w procesie popularyzacji roweru jako formy rekreacji

a zarazem środka transportu.

Poza wydatkami przeznaczonymi na budowę ścieżek rowerowych istnieje szereg innych działań

możliwych do podjęcia w celu podniesienia atrakcyjności transportu rowerowego. Działania te to

np.: wprowadzenie w mieście stref w których uprzywilejowane w ruchu będą rowery [strefa „tempo

30”], kontrapasy na ulicach jednokierunkowych, ulice jednokierunkowe dostępne dla rowerzystów

w obu kierunkach, pasy ruchu rowerowego wytyczone w jezdni i inne. Koordynacja działań

związanych z poprawą stanu infrastruktury rowerowej należy do Zespołu ds. rozwoju infrastruktury

rowerowej, powołanego zarządzeniem Prezydenta Miasta w lutym 2011 roku. Będzie on także

opiniował a następnie monitorował wdrażanie na terenie Miasta Opola Wieloletniego Planu Budowy

Ścieżek Rowerowych, przygotowywał propozycje standardów budowy ścieżek rowerowych oraz

ustalał projekt rocznego harmonogramu budowy ścieżek rowerowych.

Zaopatrzenie w wodę

Miasto posiada trzy ujęcia wody, w których w ciągu doby można pozyskać łącznie 92,6 tys. m3

wody. Największe z nich znajduje się w Zawadzie (ok. 2 km od granic miasta). Tu woda ujmowana

jest z czwartorzędowego poziomu wodonośnego i poddawana uzdatnianiu, w trakcie którego

usuwane są związki żelaza i manganu. Z ujęcia tego w 2010 roku pokrywane było 44,2%

całkowitego zapotrzebowania na wodę w mieście.

Drugie duże ujęcie wody znajduje się w Grotowicach, gdzie woda z rozległych pokładów

wodonośnych wapienia muszlowego czerpana jest i tłoczona do zbiorników. Jest ona bardzo dobrej

jakości, choć zawiera dużą ilość węglanu wapnia, i nie wymaga uzdatniania. Ujęcie w Grotowicach

pokrywało 11,5% zapotrzebowania na wodę w mieście.

Ujęciem o najmniejszych zasobach i niskiej zdolności produkcji jest SUW przy ul. Oleskiej, gdzie

woda ujmowana jest z bardzo głębokich warstw wodonośnych. Ze względu na wysokie koszty

wydobycia wody w tym punkcie poboru planuje się jego likwidację.

78

Wykres 8 Zasilanie w wodę miasta Opola w 2010 r. – ujęcia wody [%]

44,2%

11,5%

44,3%

SUW Zaw ada

SUW Opole ul. Oleska

SUW Grotow ice

Źródło: Opracowanie własne na podstawie Sprawozdania z działalności Spółki Wodociągi i Kanalizacja w Opolu za 2010 r.

Woda z ujęć w Zawadzie i Grotowicach doprowadzana jest do innych części miasta za

pośrednictwem 44,2 km sieci magistralnej, a następnie za pomocą 276,9 km sieci rozdzielczej

i 124,1 km przyłączy rozprowadzana do odbiorców. Możliwość poboru wody posiadają wszystkie

gospodarstwa domowe w mieście.

Łączna długość sieci wodociągowej (z przyłączami wg stanu na 31 grudnia 2010 r.) wynosi 445,2

km. Stan techniczny wodociągów jest zróżnicowany i zależy głównie od wieku oraz rodzaju

materiału, z jakiego zostały wykonane. Instalacje wodociągowe są w znacznym stopniu zużyte

i w wielu miejscach wymagają napraw i wymiany.

Ze względu na „wiek”, miejską sieć wodociągową można podzielić na następujące grupy:

� „najmłodsza”, istniejąca nie dłużej niż 5 lat (38,5 km),

� 6-10 lat – w dzielnicach: Malina, Grudzice, cześć Kolonii Gosławickiej, Wójtowa Wieś,

Szczepanowice i w okolicach Rynku (14,7 km),

� 11-20 lat – w dzielnicach: Gosławice, Kolonia Gosławicka, cześć Grudzic i Półwsi oraz na

odcinku Groszowice-Przywory (96,5 km),

� 21-50 lat – na obszarze Śródmieścia, pomiędzy Śródmieściem a Gosławicami, w Kolonii

Gosławickiej oraz w Szczepanowicach (200,5 km),

� funkcjonująca powyżej 50 lat – na Pasiece, w części Śródmieścia, Nowej Wsi Królewskiej

oraz na niektórych odcinkach w Wójtowej Wsi i Groszowicach (97,7 km).

Z roku na rok przebudowuje się coraz więcej sieci wodociągowej w mieście. W 2010 r. wybudowano

6 km sieci,a kolejne 6,2 km zaplanowano na rok bieżący.

79

Wykres 9 Sieci wodociągowe przebudowane w latach 2000 – 2010 [km]

0,5

1,1

2

1

4,4

1,2

4,33,9

5 5,16

0

1

2

3

4

5

6

km

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

lata


Sprzedaż wody z roku na rok maleje. Łącznie w 2010 r. sprzedano 6,9 tys. m3 wody, czyli o 1,4%

mniej w porównaniu do roku 2009. Największy spadek zanotowano w gospodarstwach domowych

(1,1%). Wzrosła natomiast sprzedaż dla zakładów (o 1,6%). Zużycie maleje wraz z malejącą liczba

mieszkańców (odbiorców). Istotnym czynnikiem jest również wzrastająca świadomość ekologiczna

opolan i coraz większa skłonność do oszczędzania jednego z najcenniejszych dóbr natury, jakim

jest czysta woda.

Gospodarka ściekowa – oczyszczanie ścieków

Obecnie ze zbiorowego systemu kanalizacyjnego korzysta niemal 100% mieszkańców. Łączna

długość instalacji kanalizacyjnej przekracza 336 km. Powstające na terenie miasta ścieki sanitarne

odprowadzane są do oczyszczalni systemem kanalizacji sanitarnej rozdzielczej. Z najstarszej,

centralnej części Opola ścieki trafiają do oczyszczalni wraz z wodami opadowymi (kanalizacja

ogólnospławna). Nadmiar wód opadowych odprowadzany jest przelewami awaryjnymi do Młynówki.

W zależności od „wieku” sieci długość systemu kanalizacji sanitarnej przedstawia się następująco:

� do 5 lat - 116,2 km, w tym 104 km wybudowane w ramach projektu ISPA

� od 6 do 10 lat - 29,6 km

� od 11 do 20 lat - 59,6 km

� od 21 do 50 lat - 54,6 km

� powyżej 50 lat - 76,3 km

Do sieci miejskiej Opola spływają również ścieki z gmin ościennych. Odprowadzane są systemem

kanalizacji sanitarnej, grawitacyjnej i tłocznej (276,2 km), który powstał w wyniku realizacji

projektu Poprawa jakości wody w Opolu ( ISPA).

Ścieki są oczyszczane w zmodernizowanej w latach 1998-2002 oczyszczalni ścieków przy

ul. Wrocławskiej. W 2010 roku średni przepływ ścieków wyniósł 34,6 tys. m3/d i był większy

80

o 4,9 tys. m3/d (tj. o 16,9 %) w stosunku do średniego przepływu za rok 2009. Przyczyną

znacznego wzrostu ilości dostarczanych ścieków był wpływ do sieci kanalizacyjnej wód opadowych

w okresie powodzi.

Wykres 10 Sprzedaż wody oraz odbiór ścieków w latach 2000 – 2010 [tys.m3]

9591

9051

8144

7639

8168

7308

7035

77237722

8503

7271 7138

6996

7038

68316673

673569197024

7631

8534

7034

6500

7500

8500

9500

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

Sprzedaż wody

Odbiór ścieków


W 2010 r. rozpoczęła się realizacja inwestycji pn. „TRIAS Opolski – ochrona zbiornika wód

podziemnych dla aglomeracji Opole, Prószków, Tarnów Opolski – II etap”. Jest ona kontynuacją

budowy sieci kanalizacyjnej w ramach projektu pn. „Poprawa jakości wody w Opolu”. Całkowita

wartość zadania wynosi 216 mln zł, w tym dofinansowanie ze środków Programu operacyjnego

Infrastruktura i środowisko 143,5 mln. Realizacja większości robót przewidziana jest na lata 2010-

2014. W projekcie uczestniczą gminy Opole, Komprachcice, Izbicko, Prószków i Tarnów Opolski.

W wyniku tej inwestycji wybudowana zostanie nowa sieć kanalizacyjna o długości 124 km.

Głównym celem współfinansowanego ze środków UE projektu jest ochrona zbiornika podziemnego

GZWP 333 - najważniejszego źródła wody pitnej dla Opolszczyzny. Zbiornik ten obejmuje swym

zasięgiem 1035 km2 powierzchni, a jego zanieczyszczenie miałoby fatalne skutki dla całego

regionu.

Realizacja projektu na terenie Opola obejmuje:

� budowę ok. 4 km kanalizacji sanitarnej na ul. Żerkowickiej i Sobótki (Bierkowice),

� przebudowę kanalizacji sanitarnej o dł. 7 km na Osiedlu Metalchem i na ul. Bończyka,

� renowację magistrali wodociągowej Zawada-Opola, zasilającej miasto w wodę pitną na

dł. 14 km,

� modernizację sieci wodociągowo-kanalizacyjnej na Osiedlu Metalchem – 4 km,

� budowę suszarni osadów na terenie oczyszczalni ścieków w Opolu.

81

Ciepłownictwo

Opole zaopatrywane jest w ciepło poprzez:

� miejski system ciepłowniczy zarządzany przez spółkę Energetyka Cieplna Opolszczyzny SA,

� kotłownie lokalne i przemysłowe,

� indywidualne ogrzewanie mieszkaniowe.

Z zasilania w ciepło z sieci miejskiej korzysta większość budynków wielorodzinnych, znaczna część

budynków użyteczności publicznej oraz zakładów usługowych. W budynkach jednorodzinnych

dominują indywidualne źródła ciepła (piece opalane m.in. gazem ziemnym, olejem opałowym,

gazem płynnym propan-butan i węglem).

Spółka świadczy usługi ciepłownicze w oparciu o 20 systemów ciepłowniczych oraz 175 kotłowni

lokalnych, dostarczając swoje usługi 250 tysiącom mieszkańców. Miasto Opole posiada 53,26%

udziałów w spółce.

Tabela 39 Długość sieci ciepłowniczej w Opolu

Wyszczególnienie 2008 2009 2010

Długość sieci magistralnej i rozdzielczej (km)

81,5 79,3 78,4

Długość przyłączy do budynków (km) 33,9 33,6 35,9

SUMA (km) 115,4 112,9 114,3

Źródło: Na podstawie danych uzyskanych ze Spółki Energetyka Cieplna Opolszczyzny SA

Dzięki przeprowadzonej modernizacji, centralne źródło ciepła oraz sieci rozdzielcze dla miasta są

w dobrym stanie technicznym, a system ciepłowniczy jest jednym z nowocześniejszych w kraju.

Należy się jednak liczyć z potrzebą sukcesywnej wymiany sieci najstarszych (ponad 20 lat),

w miarę pogarszania się ich stanu technicznego.

Miejski system ciepłowniczy ma jeszcze rezerwy, wynoszące około 30% w stosunku do kwantum

aktualnie dostarczanej energii cieplnej. Jednak w ostatnich latach sprzedaż i produkcja energii

cieplnej zmalała. Jest to zjawisko charakterystyczne dla całego kraju. Składa się na to kilka

przyczyn: bardziej racjonalne gospodarowanie ciepłem przez odbiorców, nowoczesne technologie

ocieplania budynków oraz wzrost liczby budynków poddawanych termomodernizacji. Niewielki

wzrost wyprodukowanej energii spowodowany jest pozyskaniem nowych klientów, wśród których

większość stanowią właściciele obiektów mieszkalnych.

82

Wykres 11 Struktura odbiorców energii cieplnej w Opolu w 2010 r.

4

1113

3przemysł i usługi

instytucje użyteczności publicznej

obiekty mieszkalne

obiekty handlowe (w tym C.H. Karolinka)


Tabela 40 Ilość energii cieplnej wyprodukowanej dla miasta [w mln GJ]

2008 2009 2010

1,6 1,7 1,9


W roku 2010 struktura klientów nie uległa znaczącym zmianom. W dalszym ciągu ponad połowę

klientów obsługiwanych przez ECO stanowią zarządcy zasobów mieszkaniowych, w skład których

wchodzą: spółdzielnie mieszkaniowe, wspólnoty mieszkaniowe oraz zasoby komunalne. Łączny

udział tej grupy klientów w całkowitej mocy zamówionej na koniec 2010 roku wyniósł 52%. Ważną

grupę odbiorców stanowią instytucje użyteczności publicznej tj. szkoły, przedszkola i żłobki, domy

dziecka, obiekty organów samorządowych, instytucje kulturalne, placówki służby zdrowia

i jednostki wojskowe (28% udziału). Pozostałe dwa segmenty to zakłady przemysłowe i usługowe

(14%) oraz odbiorcy indywidualni (1%).

Miesięczny koszt ogrzania 1 m2 powierzchni nowych obiektów wynosił 1,6 zł/m2 brutto.

W przypadku starszych obiektów, poddanych termomodernizacji, jak np. zasoby Spółdzielni

Mieszkaniowej „Przyszłość” średnie koszty ogrzania 1 m2 kształtowały się na poziomie 2,01 zł/m2

brutto.

83

Wykres 12 Struktura odbiorców energii cieplnej w Opolu w 2010 r.

2%

1%

5%14%

29%

28%

21%

spółdzielnie mieszkaniowe

wspólnoty mieszkaniowe

zasoby komunalne

odbiorcy indywidualni

instytucje użytecznościpublicznejzakłady przemysłowe iusługipozostali


Spółka ECO SA zajmuje się także produkcją i dostawą energii elektrycznej. W 2010 roku

wytworzona energia elektryczna wykorzystywana była na potrzeby własne oraz sprzedawana

przedsiębiorstwu przesyłowemu EnergiaPro Gigawat Sp. z o.o. oraz Cementowni ODRA w Opolu.

Łącznie w 2010 r. wytworzono 55 810 MWh energii elektrycznej.

W lipcu 2010 r. Spółka ECO rozpoczęła realizację zadania pn. „ Przebudowa źródła ciepła w Opolu -

budowa układu wysokosprawnej kogeneracji". Projekt o wartości 81,5 mln zł uzyskał

dofinansowanie z Programu operacyjnego Infrastruktura i środowisko, a także dotację ze środków

Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Harmonogram prac przewiduje

zakończenie inwestycji na koniec pierwszego kwartału 2012 roku.

Ogrzewanie mieszkaniowe, z piecami kaflowymi oraz instalacjami indywidualnymi z kotłami

węglowymi występuje w większości budynków zbudowanych w latach międzywojennych i zaraz po

wojnie. Charakterystyka cieplna tych budynków znacznie odbiega od parametrów obiektów

wznoszonych obecnie, a emisja spalin wpływa niekorzystnie na stan środowiska w mieście.

Urządzenia grzewcze zasilane gazem lub olejem opałowym lekkim stanowią około 20% wszystkich

indywidualnych źródeł ciepła i występują głównie w nowych budynkach jednorodzinnych oraz

w części obiektów poddanych termomodernizacji.

Energetyka

Zużycie energii elektrycznej zależy od wielu czynników, między innymi od indywidualnych

przyzwyczajeń i trybu życia mieszkańców, liczby i wieku urządzeń elektrycznych, a także stanu

instalacji elektrycznej. Gospodarstwa domowe w Polsce zużywają średnio ok. 2000 kWh energii

elektrycznej rocznie.96 Popyt na energię elektryczną stale rośnie.

96 http://termodom.pl/epbd/energooszczednosc/oszczedzanie_energii_elektrycznej

84

W 2010 roku w Opolu było 55 321 odbiorców energii elektrycznej, a zużycie energii wyniosło 125,6

GWh i zwiększyło się w porównaniu z rokiem 2009 o 12,8 GWh. Wzrasta również zużycie energii na

1 mieszkańca; w roku 2010 wyniosło 999,1 kWh i zwiększyło się w porównaniu z 2009 r. o 104,2

kWh.

Wykres 13 Zużycie energii elektrycznej w przeciętnym gospodarstwie domowym (bez ogrzewania i ciepłej wody użytkowej) zużywającym 1900 kWh energii rocznie97

20,4%

6%

6,6%

5,3%

2,4%

2%

0,5%

9,1%

19,6%

28,1%

0,0% 5,0% 10,0% 15,0% 20,0% 25,0% 30,0%

oświetlenie+drobny sprzęt AGD

kuchnia elektryczna

pralka

telewizor

radioodbiornik i zestaw wieżowy

czajnik elektryczny

komputer

kuchnia mikrofalowa

zmywarka do naczyń

chłodziarko-zamrażarka

Tabela 41 Odbiorcy i zużycie energii elektrycznej w Opolu


Odbiorcy 54 266 54 796 55 321

Zużycie (w ciągu roku)

w GWh 113,2 112,8 125,6

na 1 mieszkańca w kWh 896,8 894,9 999,1

na 1 odbiorcę w kWh 2 085,6 2 050,9 2 270,5

Źródło: Na podstawie danych uzyskanych z Urzędu Statystycznego w Opolu

Gazownictwo

Zaopatrzeniem miasta w gaz zajmuje się Zakład Gazowniczy Opole, który wchodzi w skład

Górnośląskiego Okręgowego Zakładu Gazownictwa.

Stan techniczny stacji redukcyjnych oraz sieci przesyłowych jest dobry i bardzo dobry. Stopień

wykorzystania sieci gazowej średniego ciśnienia w mieście wynosi około 50%, natomiast sieci

niskiego ciśnienia około 80%. Niezgazyfikowane obszary miasta to: Zakrzów, Wróblin, Wójtowa

Wieś, Szczepanowice, Bierkowice i Półwieś (na zachód od ulicy Partyzanckiej).98

97 Dane pochodzą ze strony internetowej: http://termodom.pl/epbd/energooszczednosc/oszczedzanie_energii_elektrycznej 98 Zmiana studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Opola, Biuro Urbanistyczne, Opole 2010

85

W ciągu ostatnich lat systematycznie zwiększała się długość sieci gazowej. Wzrastało również

zużycie gazu, w szczególności na ogrzewanie mieszkań.

Tabela 42 Sieć gazowa oraz odbiorcy i zużycie gazu z sieci w opolskich gospodarstwach domowych


Sieć rozdzielcza w km 255,7 259,0 264,0

Połączenia prowadzące do budynków mieszkalnych

6938 7066 6717

Odbiorcy gazu z sieci w tys.* 39,3 39,2 39,0

Zużycie (w ciągu roku)

w hm3 14,8 15,4 16,4

na 1 odbiorcę w m3 116,9 122,2 130,7

* Bez korzystających z gazomierzy zbiorczych Źródło: Portrety powiatów województwa opolskiego w 2009 r., s.95, Portrety powiatów województwa opolskiego w 2010 r., s. 91, Urząd Statystyczny w Opolu

Część VII

ANALIZA DOCHODÓW I WYDATKÓW BUDŻETOWYCH

Dochody

Dochody samorządu gminy składają się z dwóch części:

- dochodów własnych (66,3 % ogółu dochodów w roku 2010) – pochodzących z podatków i opłat

lokalnych (43% ogółu dochodów), dochodów z majątku gminy (4,1% ogółu dochodów), innych

dochodów, np. opłat koncesyjnych za sprzedaż alkoholu (19,1% ogółu dochodów),

- dotacji i subwencji (33,7% ogółu dochodów) – na zadania ustawowo powierzone lub zlecone

gminie do realizacji.

Osobnym źródłem wpływów do budżetu są przychody, czyli środki pochodzące z prywatyzacji

mienia gminy oraz z kredytów i pożyczek.

Struktura „środków pożyczonych” (przychodów) budżetu miasta oraz dokonywanych w 2010 roku

wydatków odpowiada „złotej regule finansów publicznych”. Reguła ta zakłada finansowanie

deficytem budżetowym jedynie wydatków na inwestycje. Innymi słowy miasto Opole pożycza

pieniądze w celu sfinansowania inwestycji, a na pokrycie tzw. wydatków bieżących (głównie

wynagrodzeń lub kosztów utrzymania) przeznaczone są dochody budżetowe. Dzięki temu corocznie

udaje się zachować poziom wydatków inwestycyjnych gwarantujący stały i systematyczny rozwój,

a wpływ spadku koniunktury na rynku nie oddziałuje nagle i paraliżująco na politykę inwestycyjną

miasta.

86

Tabela 43 Dochody i wydatki budżetowe miasta Opola w latach 2005-2010 [w tys. zł]

Wyszczególnienie 2005 2006 2007 2008 2009 2010

Dochody ogółem 375 713 472 000 561 770 506 321 483 290 540 625

w tym: subwencje i dotacje

124 345 131 355 140 745 155 855 170 228 181 924

Wydatki ogółem 377 496 522 528 584 313 538 162 515 779 568 839

Źródło: opracowanie własne na podstawie sprawozdań z wykonania budżetu w latach 2005-2010.

W latach 2002-2007 dochody własne miasta uległy podwojeniu (wzrost o 110,17 %). Wprawdzie

w roku 2003 w porównaniu z rokiem poprzednim nastąpił spadek o 7,21%, jednak już w latach

następnych 2004-2007 dochody miasta systematycznie rosły. Największy wzrost – o 25,6%

zanotowano w roku 2006. Kolejny znaczący wzrost dochodów nastąpił w roku 2007 – o 19,2%.

Średnioroczne tempo wzrostu dochodów miasta ogółem wyniosło w tym okresie 18,2%, co

oznacza, że w kolejnych latach dochody zwiększały się średnio niemal o 1/5 rocznie. Dodać należy,

ze w tym samym czasie zmniejszyła się kwota dotacji: w 2007 roku wynosiła ona zaledwie 60%

kwoty otrzymanej w roku 2002. Niemal 10-punktowy spadek ogólnych dochodów miasta nastąpił

w roku 2008; to najgłębszy spadek w całym analizowanym okresie. W roku 2009 nastąpił kolejny

spadek – roczne dochody zmalały w stosunku do roku 2008 o 4,5% (o ponad 23 mln zł). Były one

nieznacznie większe niż w roku 2006 (o 11 mln zł). W roku 2010 nastąpił wzrost dochodów ogółem

o 11,86% w stosunku do roku 2009 – były one większe o około 57,3 mln zł (w tym 45,6 mln zł to

dochody własne).

Według rankingu miesięcznika „Wspólnota” Opole znajduje się na 4 miejscu w Polsce, wśród

najbardziej zamożnych miast wojewódzkich. Oceny zamożności dokonano na podstawie wskaźnika

dochodów budżetowych w przeliczeniu na jednego mieszkańca.

Tabela 44 Dynamika wzrostu dochodów miasta w latach 2002-2010 [w %]

2003/2002 2005/2004 2006/2005 2007/2006 2008/2007 2009/2008 2010/2009

92,79 112,51 125,63 119,02 90,13 95,45 111,86

Źródło: opracowanie własne na podstawie sprawozdania z wykonania budżetu w latach 2002-2010 Wykres 14 Dynamika wzrostu dochodów i wydatków miasta w latach 2005-2010

87

0

100 000

200 000

300 000

400 000

500 000

600 000

700 000

2005 2006 2007 2008 2009 2010

Dochody ogółem

Subwencje i dotacje

Wydatki ogółem

Źródło: opracowanie własne na podstawie sprawozdań z wykonania budżetu w latach 2005-2010 Tabela 45 Struktura dochodów budżetu miasta Opola wg źródeł, w latach 2002-2010

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

Podatki i opłaty

108 160 116 068 150 586 171 195 184 105 213 325 237 915 226 505 232 290

Dochody z majątku

gminy 17 550 19 328 28 161 18 009 39 075 25 330 24 949 12 321 22 017

Pozostałe dochody 32 275 28 980 37 824 62 073 117 465 182 343 87 601 74 234 104 393

Subwencje 91 727 93 359 84 755 91 133 95 999 103 797 112 226 128 094 134 464

Dotacje 61 537 31 083 32 615 33 212 35 357 36 948 43 629 42 134 47 460

Przychody 9 840 4 809 14 069 42 878 97 213 113 276 81 589 62 796 69 501

Źródło: opracowanie własne na podstawie sprawozdań wykonania budżetu w latach 2002-2010

Wykres 15 Struktura dochodów budżetu miasta Opola wg źródeł, w latach 2002-2010

0

50 000

100 000

150 000

200 000

250 000

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

Podatki i opłaty

Dochody z majątkugminy

Pozostałe przychody

Subwencje

Dotacje

Przychody

Źródło: opracowanie własne na podstawie sprawozdań z wykonania budżetu w latach 2002-2010

88

W porównaniu z rokiem 2009 odnotować należy pozytywne zjawisko wzrostu dochodów w każdym

ze źródeł. Znaczący wzrost dochodów w pozycji „dochody z majątku gminy” spowodowany jest

rosnącym zainteresowaniem inwestorów nabywaniem nieruchomości gruntowych oraz lokali

mieszkalnych. Zjawisko to napawa umiarkowanym optymizmem, zwiastować może bowiem wzrost

zainteresowania firm inwestowaniem w rozwój, a także względną poprawę kondycję finansów osób

prywatnych wyrażającą się we wzroście liczby kupowanych od gminy mieszkań.

Zauważalny jest także znaczący w porównaniu do roku 2009 (o 30,1 mln zł) wzrost w pozycji

„pozostałe dochody”. Głównym składnikiem tej grupy dochodów są wpłaty czynszowe, koncesje za

sprzedaż alkoholu, opłaty komunikacyjne, dywidenda wypłacona miastu jako udziałowcowi spółki

ECO a w szczególności (33,7 % pozycji „pozostałe dochody”) otrzymane ze środków UE refundacje

wydatków poniesionych na realizację projektów. Napływ dużego strumienia środków unijnych

spowodował skokowy wzrost dochodów. Przyczyną tego zjawiska jest długotrwała procedura

transferu środków UE do beneficjenta. Bardzo często przekazanie dotacji następuje już po

zakończeniu projektu.

Wpływy z tytułu podatków i opłat Od roku 2002 następował stały wzrost kwoty wpływających do kasy miasta podatków i opłat,

średnio o 14,8% rocznie. Do roku 2007 uległy one podwojeniu. Kwota podatków i opłat, które

wpłynęły do kasy Opola w ostatnich siedmiu latach stanowiła 41,45% dochodów miasta – to bez

wątpienia najważniejsza pozycja w grupie dochodów budżetowych. W roku 2009 nastąpił spadek

wpływów z tego tytułu w porównaniu z rokiem 2008 o 4,8%, jednak ich udział w globalnej kwocie

dochodów miasta wzrósł – w budżecie 2009 roku podatki i opłaty stanowiły aż 46,9% ogółu

dochodów. W roku 2010 odnotowano tendencję odwrotną – udział podatków i opłat wzrósł o 2,5%

w stosunku do roku poprzedniego i stanowi on 43% ogółu dochodów.

Wykres 16 Zmiany wpływów miasta z tytuły podatków i opłat

0

50 000

100 000

150 000

200 000

250 000

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

Wpływy z podatków iopłat

Podatek PIT

Podatek CIT

Podatek odnieruchomości

Pozostałe


Tabela 46 Wpływy z podatków i opłat w latach 2002-2009 [w tys. zł]

89

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

Wpływy z podatków

i opłat 108 160 116 068 150 568 171 194 184 104 213 352 237 915 226 506 232 290

Podatek PIT 45 637 48 769 77 074 92 672 103 660 125 799 138 088 129 702 128 360

Podatek CIT 4 184 4 214 6 507 10 667 10 274 13 810 16 121 12 704 11 806

Podatek od nieruchomo

ści 45 418 49 732 53 711 53 014 54 234 54 377 58 865 61 975 67 259

Pozostałe 14 921 16 353 13 276 14 842 15 936 19 366 24 841 22 125 24 864


Udział we wpływach z podatku PIT oraz podatek od nieruchomości to nie tylko najważniejsze

pozycje w grupie dochodów podatkowych, ale i w całym budżecie miasta. W roku 2010 dochody

z PIT i CIT stanowiły odpowiednio 23,7% i 2,2% całkowitych dochodów budżetowych.

Łącznie było to 60,3% wszystkich wpływów z podatków i opłat. Udział podatku PIT i CIT

w dochodach wprawdzie wciąż spada, ale tempo tego spadku jest znacznie niższe niż rok

wcześniej.

Wpływy z podatku od nieruchomości stanowiły w roku minionym 12,4% dochodów miasta. W latach

2002-2008 tworzyły one 1/3 ogółu dochodów w grupie dochodów z tytułu pobieranych podatków

i opłat. W roku 2009 udział ten nieco się zmniejszył i wynosił 27,36%, natomiast w roku 2010

stanowił on 28,95% pobieranych podatków i opłat. Wpływy z podatku od nieruchomości rosły

w roku 2010 szybciej niż w roku 2009.

Wykres 17 Struktura dochodów miasta z tytułu podatków i opłat w latach 2002-2010

0%

20%

40%

60%

80%

100%

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

Pozostałe

Podatek odnieruchomości

Podatek CIT

Podatek PIT


90

Subwencje

W latach 2002-2009 odnotowano wzrost subwencji o 39,25%. Roku 2010 przyniósł kontynuację

trendu wzrostowego - kwota subwencji wzrosła o 4,97%.

Dochody z majątku gminy

W latach 2002-2008 znacząco wzrosły dochody z majątku gminu – o 42,16%. Zanotowano wzrost

dochodów ze sprzedaży i dzierżawy majątku gminy, a jednocześnie zmniejszyły się dochody

z wieczystego użytkowania. Największe wpływy odnotowano w roku 2006, jednak już rok później

były one o ponad 13.3 mln złotych niższe, lecz stabilne. W roku 2009 odnotowano dość duży

spadek dochodów z majątku gminy (o 50.62%). Główną przyczyną był gwałtowny spadek

dochodów ze sprzedaży oraz nieznaczny spadek dochodów z tytułu dzierżawy. W roku 2010

nastąpił wzrost dochodów w tej grupie o 78,69%. Spowodowane to było głównie wzrostem

dochodów ze sprzedaży gruntów i mieszkań.

Zadłużenie Kwota zadłużenia miasta na koniec grudnia 2010 roku wyniosła 179,9 mln zł.

Na kwotę tę składały się:

• zadłużenie z tytułu zaciągniętych kredytów i pożyczek, których celem jest

współfinansowanie krajowego wkładu publicznego miasta Opole w realizacji zadań

wspartych środkami z funduszy UE oraz realizacji zadań, które są wykonywane bez

dofinansowania: 129, 8 mln zł

• zadłużenie z tytułu zaciągniętych kredytów i pożyczek z przeznaczeniem na sfinansowanie

wydatków wyprzedzających („refinansowanie”) podlegających refundacji z funduszy UE.

Zobowiązania te są spłacane ze środków stanowiących refinansowanie z tych funduszy

uprzednio poniesionych wydatków: 26, 2 mln zł

• zadłużenie z tytułu wyemitowanych obligacji komunalnych miasta Opola: 23, 8 mln zł.

W porównaniu z rokiem poprzednim zadłużenie wzrosło o 35, 5 mln zł i stanowiło to 28,42%

dochodów budżetowych, osiągniętych w 2010 roku.

Wydatki

Suma wydatków budżetu miasta w roku 2010 wyniosła 568 839,9 tys. zł i była większa od kwoty

wydatków w 2009 roku o 53 060,2 tys. zł. Wydatki inwestycyjne stanowią kwotę 130 011,3 mln zł

(22,9 %), pozostała część to wydatki bieżące 438 828,6 mln zł (77,1 %).

Najwięcej środków przeznaczono w roku 2010 na oświatę – 192 730 tys. zł (33,9% ogółu

wydatków). Wydatki w pozostałych działach wyniosły kolejno:

• Transport i łączność – 83 563,4 tys. zł tj. 14,7% ogółu wydatków,

• Pomoc społeczna – 50 847,6 tys. zł tj. 8,9%,

• Administracja publiczna – 42 101,5 tys. zł tj. 7,4%,

• Kultura i ochrona dziedzictwa narodowego – 39 316,2 tys. zł tj. 6,9%.

91

Tabela 47 Wydatki budżetowe Opola w najważniejszych działach w latach 2009-2010 [w tys. zł]

Dział budżetu Rok 2009 Rok 2010

Struktura procentowa wydatków

budżetowych w 2010 roku [%]

Dynamika wzrostu

w działach budżetowych [%]

Oświata i wychowanie; Edukacyjna opieka wychowawcza

190 815,8 192 730 33,9 101

Transport i łączność 73 585,6 83 563,4 14,7 113,6

Pomoc społeczna 48 373,5 50 847,6 8,9 105,1

Administracja publiczna 39 412,5 42 101,5 7,4 106,8

Kultura i ochrona dziedzictwa narodowego

25 976,1 39 316,2 6,9 151,4

Źródło: sprawozdania z wykonania budżetu miasta Opola za 2009 i 2010 rok

Duży wzrost wydatków nastąpił w dziale Kultura i ochrona dziedzictwa narodowego. Wiązało się to

m.in. z realizacją projektu pn. „Przebudowa, rozbudowa, nadbudowa budynku na siedzibę Miejskiej

Biblioteki Publicznej w Opolu” oraz trwającą przebudową Amfiteatru. W porównaniu z rokiem

poprzednim, wydatki w tym dziale wzrosły o 13,3 mln zł tj. o 51,4%.

Pomimo wzrostu wartości bezwzględnej wydatków w działach Oświata i wychowanie; Edukacyjna

opieka wychowawcza oraz Pomoc społeczna, Administracja publiczna podkreślić należy spadek ich

udziału w ogóle wydatków budżetowych.

Wykres 18 Struktura wydatków budżetu miasta w latach 2009-2010

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

2009 2010

Kultura i ochronadziedzictwanarodowego

Administracjapubliczna

Pomoc społeczna

Transport i łączność

Oświata i wychowanie;Edukacyjna opiekawychowawcza

Źródło: Sprawozdanie z wykonania budżetu miasta Opola za 2009 i 2010 rok

92

Tabela 48 Wydatki budżetu miasta w latach 2003-2010 [w tys. zł]

Wyszczególnienie 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

Ogółem w tys. zł w tym:

278 569 323 411 377 496 522 528 584 313 538 161 515 780 568 839

Wydatki bieżące 262 004 288 699 259 745 273 414 337 178 399 043 421 922 438 828

Wydatki majątkowe 16 565 34 711 58 584 179 000 207 134 139 119 93 857 130 011

Wydatki na 1 mieszkańca

2 162 2 510 2 934 4 081 4 592 4 264 4 102 4 523

Źródło: Sprawozdania z wykonania budżetu miasta Opola za lata 2003-2010

Kwoty wydatków w latach 2009 i 2010 były niemal dwukrotnie wyższe niż w roku 2003. Największy

wzrost odnotowano w grupie wydatków majątkowych. W roku 2010 były one siedmiokrotnie

wyższe niż w roku 2003. Większość rozpoczętych w latach poprzednich inwestycji w 2010 roku

znalazła się w zaawansowanym stadium realizacji. Towarzyszył temu znaczny wzrost wydatków

inwestycyjnych. Wiele spośród realizowanych obecnie inwestycji dotyczy infrastruktury

komunikacyjnej oraz modernizacji obiektów sportowych i kulturalnych. Oprócz środków budżetu

miasta źródłem ich finansowania są tzw. fundusze zewnętrzne: fundusze Unii Europejskiej (EFRR,

EFS), Norweskiego Mechanizmu Finansowego, pożyczki, środki Gminnego i Powiatowego Funduszy

Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Szczególnym źródłem są środki pozyskane z kredytów

i emisji obligacji. Dużym wzmocnieniem dla budżetu miasta jest zaciągnięty w 2009 roku kredyt

Europejskiego Banku Inwestycyjnego.

Wykres 19 Wydatki na inwestycje – udział w wydatkach budżetu 2003-2010

0 200 000 400 000 600 000 800 000

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

Wydatki majątkowe

Wydatki bieżące

Wydatki ogółem

Źródło: Opracowanie własne na podstawie Sprawozdań z wykonania budżetu miasta Opola

w latach 2003-2010

93

Podsumowanie

W końcu pierwszej dekady XXI stulecia sytuacja społeczno-gospodarcza na naszym

kontynencie była niezwykle złożona. Nastąpiła destabilizacja ogólnoświatowego systemu

ekonomicznego.

W państwach „strefy euro”, stanowiącej integralną część obszaru Wspólnoty Europejskiej, pojawiły

się poważne problemy w sferze finansów publicznych, a część krajów związanych wspólną walutą

stanęła u progu bankructwa.

Globalne problemy światowego systemu gospodarczego miały i mają ogromny wpływ na rozwój

społeczny i ekonomiczny Polski, a także na kondycję i możliwości rozwojowe wszystkich jednostek

samorządu terytorialnego w Polsce. Mimo kryzysu ekonomicznego i finansowego, który boleśnie

dotknął kraje wspólnoty europejskiej, sytuacja gospodarcza Opola była stabilna. Zahamowany

został wyraźny trend spadkowy wpływów z podatków PIT i CIT, a wysokość dochodów miasta

wzrosła. Rosły dochody własne samorządu, a także wpływy z tytułu sprzedaży nieruchomości.

Dobra kondycja finansowa miasta sprzyjała realizacji działań inwestycyjnych. Rok 2010 był rokiem

dużych inwestycji infrastrukturalnych. Powstało wiele nowych obiektów wzbogacających

infrastrukturę techniczną i społeczną miasta. Udział wydatków inwestycyjnych w kwocie wydatków

ogółem w 2010 r. był wysoki – niemal 23%. Zadłużenie miasta utrzymywało się na bezpiecznym

poziomie 28,4% kwoty rocznych dochodów budżetowych. Większość dużych inwestycji

infrastrukturalnych powstała przy udziale pozyskanych przez miasto środków unijnych, a także

funduszy krajowych.

Poważnym wyzwaniem, z którym przyjdzie zmierzyć się w nadchodzących latach,

są niekorzystne zmiany w strukturze demograficznej Opola. Zjawisko to jest bardzo

charakterystyczne dla współczesnych miast średniej wielkości (medium-size cities) w Europie.

Prowadzone analizy ludnościowe i prognozy demograficzne dla Opola nie są optymistyczne.

Pomimo wzrostu liczby dzieci urodzonych w latach 2008-2009, do roku 2020 przewidywane jest

powolne, ale stałe starzenie się populacji. Proces ten przebiega w poszczególnych dzielnicach

miasta w sposób bardzo zróżnicowany. Są takie dzielnice i obszary, w których mieszkańców

przybywa, są jednak i takie, w których następuje stały ich odpływ. Są to m.in. obszary dużych

osiedli mieszkaniowych: im. Armii Krajowej, zaodrzańskie osiedle „na Koszyka”, które stają się

coraz mniej atrakcyjne dla bardziej wymagających mieszkańców, o określonych potrzebach

mieszkaniowych.

Sytuacja ta wymusza stosowanie różnorodnych narzędzi stymulowania rozwoju miasta, stosownie

do specyfiki i najistotniejszych potrzeb danego obszaru miasta. Najszybciej i najintensywniej

„starzejącym się” – w sensie demograficznym – obszarem miasta jest strefa śródmieścia. Obszar

ten znajduje się w stadium dezurbanizacji – cechuje go najwyższy wskaźnik tzw. średniego wieku

mieszkańców.

Zapewnienie należytej opieki ludziom starszym oraz kreowanie zmian przestrzeni miasta

z uwzględnieniem ich potrzeb stanie się zatem już w najbliższych latach ważnym zadaniem do

wykonania. Rysuje się konieczność stworzenia strategii działań wobec ludzi starszych, stanowiącej

odpowiedź na ich oczekiwania (również w zakresie oferty kulturalnej, zdrowotnej, w zakresie

94

aktywności fizycznej i intelektualnej oraz rehebilitacji). Starsi mieszkańcy nie powinni być przy tym

konfliktowani z osobami młodymi. Należy raczej dążyć do sytuacji, w której obie grupy wiekowe

mieszkańców mogą się realizować bez uszczerbku dla oczekiwań innych.

Najszybciej wyludniająca się strefa śródmieścia musi być stale aktywizowana poprzez rozwój oferty

kulturalnej i rekreacyjnej dla mieszkańców miasta i aglomeracji. Z upływem czasu rozważyć należy

podjęcie decyzji o uczynieniu tzw. starego miasta obszarem wolnym od ruchu kołowego. Ożywieniu

śródmieścia służyć ma niewielka, ale istotna korekta w zasadach funkcjonowania strefy płatnego

parkowania. Odwiedzający centrum miasta w tygodniu będą bezpłatnie parkować już po

popołudniowym szczycie komunikacyjnym, tj. od godziny 17.00. Bezpłatnie będzie można także

parkować w soboty i niedziele (dotychczas tylko w niedziele).

Nowoczesne miasto, pełniące funkcje centralnego, najważniejszego ośrodka w regionie,

musi stwarzać swoim obecnym i przyszłym mieszkańcom atrakcyjne warunki zamieszkiwania.

Budownictwo mieszkaniowe w Opolu rozwija się w ostatnich latach bardzo dynamicznie.

Dostępność mieszkań o wysokim standardzie na nowych osiedlach pozytywnie odmieniła

wizerunek zabudowy mieszkaniowej miasta. Modernizowana jest też tzw. stara tkanka

mieszkaniowa miasta. Z każdym rokiem coraz więcej właścicieli kamienic dokonuje remontów

elewacji budynków. Zmiany następują także na osiedlach administrowanych przez spółdzielnie

mieszkaniowe.

Wciąż widoczne są jednak spore dysproporcje pomiędzy strefą śródmiejską a dzielnicami

peryferyjnymi miasta. Miasto aktywnie inwestuje w poprawę posiadanych zasobów lokalowych -

w roku 2010 przeznaczono na ten cel blisko 6 mln zł. Obszary wymagające rewitalizacji, jak na

przykład dzielnice Nowa Wieś Królewska a także Zakrzów, skupiające przeważającą cześć

zdegradowanej zabudowy i zamieszkałe w dużej mierze przez uboższych mieszkańców, stopniowo

zmieniają swe oblicze. W krajobrazie tej części miasta widoczne są dziś nowe i starsze, lecz

gruntownie wyremontowane budynki mieszkalne. Poprawił się dojazd do południowo-wschodniej

części miasta (wiadukt na ul. Struga). Zdegradowane obszary poprzemysłowe zyskały nowe życie -

nowe, ważne funkcje (rekreacyjna – kąpielisko Bolko, opieka zdrowotna – powstające Hospicjum

Opolskie).

Miasto intensywnie inwestuje w przedsięwzięcia podnoszące jakość życia mieszkańców.

Uzbrojenie terenów pod budownictwo mieszkaniowe na terenach osiedla Malinka pozwala zwiększyć

ofertę mieszkań. Wielomilionowe inwestycje w obiekty kultury sportu i rekreacji stwarzają w Opolu

unikalny klimat do pracy, nauki i wypoczynku.

Zakończona została modernizacja symbolu Opola – Opolskiego Amfiteatru. Mimo rosnącej

konkurencji miasto utrzymuje należną mu pozycję stolicy polskiej piosenki. W Opolu powstało

Narodowe Centrum Polskiej Piosenki. Amfiteatr rozbrzmiewa muzyką, a na rynku pojawiają się

kolejne gwiazdy, które w Opolu współtworzyły historię piosenki.

Zmieniła się także estetyka obszarów sąsiadujących z amfiteatrem – miasto otworzyło się

na rzekę. Ścieżki spacerowe i rowerowe wzdłuż Odry i Młynówki wraz z odnowionym parkiem

Nadodrzańskim i cieszącym się ogromna popularnością kąpieliskiem Bolko to unikalne w skali kraju

inwestycje, współfinansowane środkami UE. Nowe obiekty Galerii Sztuki Współczesnej i Miejskiej

Biblioteki Publicznej oferują najwyższy światowy poziom obcowania z kulturą wysoką. Budynek

biblioteki zajął drugie miejsce w konkursie architektonicznym „Bryła Roku 2010”, a także został

uznany za jeden z siedmiu cudów funduszy europejskich w kategorii „rewitalizacja”.

95

Koszty budowy obiektów sportowych dla młodszej i starszej generacji opolan stanowiły

w roku 2010 około 16 % wydatków inwestycyjnych. Młodsi i starsi mieszkańcy mogą uprawiać

sport na zmodernizowanych obiektach przyszkolnych, dwóch nowych „Orlikach” a także w

profesjonalnym centrum sportu przy ulicy Północnej. Ofertę miasta uzupełnia istniejąca, choć ciągle

wymagająca modernizacji baza sportowa: lodowisko „Toropol”, kryta pływalnia „Akwarium”, hala

„Okrąglak”. Jeszcze w 2011 roku rozpocznie się dofinansowana środkami krajowymi budowa nowej

krytej pływalni na terenie II kampusu Politechniki Opolskiej w Opolu. To od dawna oczekiwana

przez mieszkańców inwestycja.

Nakłady na rozwój i modernizację infrastruktury drogowej w Opolu są ogromne. W roku

2010 stanowiły one aż 41 % wydatków inwestycyjnych. Pomimo to przeciążenie ruchu w mieście

wciąż doskwiera kierowcom i innym użytkownikom dróg. Zmiana tego stanu rzeczy jest zadaniem

wykraczającym daleko poza ramy jednorocznego budżetu miasta. W roku 2010 zakończona została

przebudowa układu komunikacyjnego u zbiegu ulic 1-go Maja, Reymonta, Armii Krajowej i Struga

wraz z budową nowego wiaduktu i remontem istniejącego, żelbetowego w ciągu ul. Reymonta.

Inwestycja ta otrzymała wyróżnienie w ogólnopolskim konkursie „Modernizacja Roku 2010”.

Po kilkuletniej przerwie autobusy miejskie powróciły na swoje dawne trasy. Skrócił się też czas

dojazdu do południowych dzielnic Opola. Na ulice miasta wyjechało 5 nowoczesnych autobusów

zapewniających wysoki komfort podróży.

W 2010 roku rozpoczęto także przebudowę wiaduktu i towarzyszącego mu układu drogowego

na ulicy Ozimskiej. Przystąpiono także do przebudowa wiaduktu na ulicy Wschodniej.

Najistotniejszym problemem Opola w kategorii inwestycji drogowych pozostaje skomunikowanie

lewo- i prawobrzeżnej części miasta. Obecnie dostępne są jedynie dwie przeprawy mostowe przez

rzekę Odrę i trzy przez kanał ulgi. Propozycje nowej przeprawy przez Odrę poddane zostaną

konsultacjom społecznym. Nie ma przy tym rozwiązań idealnych, spełniających wszystkie

i wszystkich oczekiwania. Wybrany wariant powinien jednak zapewniać najbardziej efektywne

rozwiązanie problemów komunikacyjnych związanych z przemieszczaniem potoków pojazdów w osi

wschód - zachód miasta.

Kilkusetmilionowych nakładów wymaga także budowa obwodnicy południowej. Obwodnica północna

spowodowała przeniesienie ruchu tranzytowego na obrzeża miasta i umożliwiła odciążenie strefy

śródmiejskiej, ale jednocześnie stała się w punktach węzłowych istotną barierą komunikacyjną dla

ruchu skierowanego do i z miasta. Przebudowy wymaga pilnie węzeł komunikacyjny w obrębie

skrzyżowania ulic Sobieskiego i Budowlanych z obwodnicą. Szacunkowy koszt tego przedsięwzięcia

przekracza 70 mln złotych. Wsparcia w ogromnym wysiłku finansowym upatrywać należy

w funduszach unijnych.

Najwyższe wydatki z budżetu miasta przeznaczone są na oświatę (33,9 %). Ten rodzaj

długoterminowej „inwestycji w człowieka” przynosi znakomite rezultaty. Potwierdzają to wyniki

egzaminów gimnazjalnych i maturalnych. Są one najwyższe w województwie i wyższe niż średnie

wyniki w skali kraju. Również opolskie przedszkola uchodzą za najładniejsze w kraju, a ich gęsta

sieć odpowiada zapotrzebowaniu – w roku 2010/2011 dostępne miejsca w przedszkolach nie

zostały w pełni wykorzystane. Brakuje natomiast miejsc w żłobkach, dlatego konieczne było

rozpoczęcie budowy nowej placówki dla maluchów przy ulicy Górnej. Inwestycja ta zakończy się

jeszcze w 2011 roku.

96

Opole jest miastem akademickim, a owa „akademickość' Opola coraz częściej postrzegana

jest jako specyficzna gałąź gospodarki miasta. Dwie największe opolskie uczelnie: Uniwersytet

Opolski i Politechnika Opolska to jednocześnie dwóch z siedmiu największych pracodawców

w mieście. W mieszczących się w Opolu sześciu wyższych uczelniach studiuje 35,4 tys. studentów.

Oznacza to, że co czwarty mieszkaniec miasta jest studentem.

Choć ogólna sytuacja na opolskim rynku pracy jest dość stabilna, stopa bezrobocia od 2009

roku wzrasta. Początek 2011 roku przyniósł pozytywne zmiany – należy się spodziewać, że wraz ze

wzrostem koniunktury sytuacja ulegać będzie dalszej poprawie. Wskaźnik bezrobocia osiągnął

wartość poniżej 6%. Jedną z największych bolączek rynku pracy w Opolu jest relatywnie duża

liczba bezrobotnych młodych ludzi, w szczególności zaś absolwentów uczelni wyższych. Brak

dostatecznej ilości odpowiednich miejsc pracy dla osób dobrze wykształconych powoduje ich

odpływ do większych ośrodków miejskich. Aby skłonić absolwentów do osiedlania się i poszukiwania

pracy w stolicy województwa niezbędne jest pozyskanie inwestorów oferujących atrakcyjne miejsca

pracy. Ważne jest również i to, by profil kształcenia w zawodowych szkołach średnich i uczelniach

wyższych odpowiadał oczekiwaniom rynku pracy.

Opole posiada jeden z najwyższych w Polsce wskaźników przedsiębiorczości. Działania

miasta w sferze wsparcia przedsiębiorstw ukierunkowane są obecnie na zmianę proporcji pomiędzy

najliczniejszymi w Opolu mikro-przedsiębiorstwami a niezbyt liczną grupą dużych firm z branży

produkcyjnej, zwłaszcza w zakresie nowoczesnych technologii. System ulg w podatku od

nieruchomości dla inwestycji w obszarze turystyki i innowacyjności wymaga dostosowania do

oczekiwań i możliwości przedsiębiorstw funkcjonujących w czasie kryzysu. Zwiększenie powierzchni

strefy ekonomicznej, tereny inwestycyjne cieszące się coraz większym zainteresowaniem

w połączeniu z profesjonalną obsługą inwestorów już przynoszą oczekiwane rezultaty – w Opolu

będą budowane duże firmy produkcyjne. Zakończenie finansowanej przez miasto z udziałem

środków UE budowy Opolskiego Centrum Wystawienniczo-Kongresowego wzmocni pozycję Opola

jako ośrodka rozwoju przedsiębiorczości i innowacyjności w regionie.

Fundusze UE wydatnie wspierają budżet samorządu. Opole od lat należy do czołówki miast

w Polsce skutecznie pozyskujących dodatkowe środki finansowe, których źródłem są fundusze

strukturalne, Fundusz Spójności oraz inne fundusze krajowe i zagraniczne. W roku 2010 z udziałem

środków UE realizowano 11 projektów, dla których współfinansowanie wynosiło niemal 71 mln zł.

Zakończono realizację dwóch projektów – „Przebudowa wiaduktu na ul. Struga” oraz „Przebudowę

siedziby Miejskiej Biblioteki Publicznej”. Dofinansowanie tych inwestycji wyniosło 42 mln zł.

Pozyskanie i efektywne wykorzystanie środków finansowych w bieżącej perspektywie finansowej lat

2007-2015 pozwoliło na utrzymanie rosnącego tempa rozwoju, a także – w obliczu zagrożenia,

jakie stanowi globalny kryzys finansowy – na częściowe skompensowanie potencjalnego spadku

dochodów podatkowych miasta. W najbliższych latach należy spodziewać się stopniowego spadku

dochodów miasta z tytułu pozyskiwanych środków zewnętrznych na inwestycje. Powodem tego

stanu rzeczy jest zbliżający się koniec siedmioletniego okresu programowania Unii Europejskiej

(2007-2013). Oznacza to, że środki UE zostały już w większości wykorzystane. Nadchodząca

„perspektywa finansowa” (2014-2020) jest jeszcze dość odległa, a zasady rozdziału i kierunków

wykorzystania funduszy – nieokreślone. Wiadomo jednak, że będą one inne niż w latach 2007-

97

2013. Najbliższe lata będą więc okresem intensywnych przygotowań dokumentacji niezbędnej dla

przyszłego pozyskiwania środków UE. Kreślona będzie nowa wizja miasta Opola – w roku 2020.

W tym duchu przygotowywana jest także nowa strategia rozwoju Opola. Trwają prace

koncepcyjne nad określeniem priorytetów i strategicznych celów rozwoju miasta. Ich zakończenie

i uchwalenie nowego dokumentu odpowiadającego na współczesne wyzwania rozwoju miasta

nastąpi w roku przyszłym.

Opole, październik 2011 r. Analizę sporządził zespół w składzie: Aniela Wojtowicz Marcin Dudek pod kierunkiem Danuty Wesołowskiej - Naczelnika Wydziału ds. Europejskich i Planowania Rozwoju

ANALIZA SYTUACJI SPOŁECZNO-GOSPODARCZEJ OPOLA … · W drugim tygodniu września 2011 roku...

Documents

Transcript of ANALIZA SYTUACJI SPOŁECZNO-GOSPODARCZEJ OPOLA … · W drugim tygodniu września 2011 roku...