AKIŞKAN-YATAKLI-TERMİK-SANTRALLER

7/28/2019 AKIKAN-YATAKLI-TERMK-SANTRALLER

1/99

www.makinemuhendisligi.net

1

1. GR

lkemizde enerji politikalarnn ana hedefi ihtiyacmz olan enerjinin zamannda ,

gvenilir , ucuz , kaliteli , temiz ve ngrlen kalknma hz ile sosyal gelimeyi

destekleyecek ekilde temin edilmesi olarak belirlenmitir. Enerji retiminde verimliliin

arttrlmas , mmkn olduu kadar yerli kaynaklarn kullanmna ncelik veriilmesi ve yerli

kaynaklarn deerlendirilmesinin yan sra daha temiz enerji kaynaklarnn kullanlmas ile

kaynak eitliliinin salanmasna da zen gsterilmesi , enerji politikalarmzn nemli

prensipleridir.

Yukarda belirtilen genel enerji politikalar erevesinde elektrik enerjisi retiminde

arlkl olarak hidrolik kaynaklar ve yerli linyitler kullanlmaktadr. Trkiyenin ya

rejiminin zaman ve yer bakmndan olduka dzensiz olmas ve meteorolojik koullara bal

olarak sk periyotlarla deiim gstermesi nedeniyle hidrolik santraller enerji arz

gvenirlilii asndan belli lde bir risk tamaktadr. Ayrca evre acsndan daha temiz

bir enerji kayna olmakla birlikte , her enerji retim tesisinde olduu gibi hidrolik

santrallerin de evre zerinde etkileri bulunmaktadr.

Termik santralarda elektrik enerjisi retiminde arlkl olarak , sanayide ve snmada

kullanlmas mmkn olmayan dk kaliteli yerli linyitler deerlendirilmektedir. Bu

linyitlerin sl deerlerinin dk , kl ve kkrt oranlarnn yksek olmas termik

santrallerimizden kaynaklanan evre sorunlarn yksek klmaktadr. Ancak gelimi emisyon

kontrol ve kazan yakma teknolojilerin kullanlmas ve gerekli dier nlemlerin alnmas ile

olumsuz evresel etkilerin minimum dzeye indirilmesi mmkn olabilmektedir.

Dier taraftan kaynak eitliliin salanmas verimliliin arttrlmas ve temiz enerjiretimine zen gsterilmesi asndan doal gaz kombine evrim santralleri kurulmakta ve

elektrik enerjisi retiminde doal gaz kullanm arttrlmaktadr.

Ayrca temiz enerji retim dikkate alnarak, yenilenebilir enerji kaynaklarnn

kullanlmasna ynelik olarak almalar yaplmakta ve 2000li yllar yllarda nkleer enerji

ve yksek kaliteli, dk emisyon veren ithal kmr kullanmnn elektrik enerjisi retim

sistemine dahil edilmesi planlanmaktadr.


2/99


2

Elektrik enerjisinin dou blgelerinde retimi , endstriyel ve nfus younluu

asndan ihtiyacn ok daha fazla olduu Bat ve Kuzeybat Anadolu blgelerine iletilirken,

yksek iletim maliyetinin yaratmakta ve iletim hatt kaybna neden olmaktadr. Youn

endstrilemenin meydana geldii Kuzeybat Anadoluda tm enerji arznn %70e varan

ksm endstriyel hizmetlerde tketilmektedir.


3/99


3

2. ENERJ RETM SSTEMLER

2.1. Termik Santraller

Termik santraller yakt cinsine gre grupta incelenir. Bunlar kat, sv ve az olmak

zere e ayrlmaktadr.

2.1.1. Kat yaktl santraller

ounluu kmrle alr. Elektrik enerjisi retiminde en ok linyit kmrden

faydalanlr. Linyit kmrlerin sl deerleri yaklak olarak 1500-4200 kcal/kg

civarndadr.Termik santrallerde bu kmrleri yakan kademeli, dner zgaral veya akkan

yatakl sistemler vardr. Yurdumuzda Elbistan, Tavanl, Seyitmer, Kangal,Beypazar,

Yataan, Milas, Orhaneli ve an blgelerinde linyit yataklar bulunur.

2.1.2. Sv yaktl santraller

Ham petroln ilenmesi sonucu ortaya kan benzin, mazot, fuel-oil ve benzerleri termik

santrallerde yakt olarak kullanlmaktadr.

2.1.3. Gaz yaktl santraller

Yakt olarak bu santrallerde doalgaz kullanlmaktadr. Bu sistem lkemizde yeni yeni

kullanlmaktadr.

2.2. Hidrolik Santraller

En ucuz enerji kaynadr. Nehir ve gllerdeki sulardan faydalanmak iin byk gl

santraller kurulmu ve kurulmaktadr. Memleketimizde arazinin dalk oluu akarsu ve

gllerde byk lde faydalanma kolaylklar getirmektedir. Akarsularn en uygun yerlerine

kurulan barajlar yardm ile sular baraj glnde toplanr ve bir ykseklik kazanrlar. Bu

ykseklikten den sulardaki enerji baraj yaknlarnda kullanlan hidrolik santrallerde elektrikenerjisine dntrlr. Hidrolik enerji tkenmeyen bir enerji kaynadr.


4/99


4

2.3. Nkleer Santraller

Uranyum, toryum gibi elementlerin atomlarnn, reaktrlerde kontroll bir ekilde

paralanmas sonucu ortaya ok kuvvetli s enerjisi kmakta ve bu enerji elektrik enerjisi

retiminde kullanlmaktadr. Yurdumuzda nkleer santral henz bulunmamaktadr.

2.4. Dier Santraller

Rzgar enerjisinden faydalanarak alan 5-100kw gl santraller kurulmutur.

Denizlerin belirli yerlerde ve zamanlarda etkili bir ekilde ykselmesi ve geri ekilmesi

sonucu oluan bir enerji eklide gel-git enerjisidir. Gnmzde Fransa, Belika, Rusya ve

Amerika da bu olaydan faydalanarak alan santraller kurularak daha byk gl

santrallerin almalar srdrlmektedir.


5/99


5

3. TERMK SANTRALLER

3.1. Termik Santralarn Snflandrlmas

1. Mterini kullanma amacna gre

2. retim trne gre

a. Kuvvet ve snn akuple olmad santralar

b. Kuvvet ve snn akuple olduu santralar

3. Buharn trbin ierisinde genilemesine gre

a. Kar basnl santralar

b. Ara buharl, kar basnl santralar

c. Ara buharl, kondensasyon santralar

d. Kondensasyon santralar

4. Kurulu ekline gre

a. apraz beslemeli santralar

b. Blok santralar

5. altrma ekline gre

a. Baz yk santralar

b. Orta yk santralar

c. Pik yk santralar

6. Kullanlan yakta gre

7. Soutma suyu sistemine gre

3.2.Termik Santraln alma Yntemi

Elektrik enerjisine dntrlecek olan termik enerjiyi retmek iin, yakt bir buhar

kazannda yaklr. Buhar kazan, bir ocak ile bir boru demetinden oluur; borularn iinde

dolanan su, burada stlr ve buhar haline geldikten sonra trbinlere gnderilir. Eer yakt

olarak kmr kullanlyorsa, bu kmr nce tlp toz haline getirilir; sonra scak havayla

kartrlr ve brlrle buhar kazannn yanma odasna pskrtlr. Eer sv yaktkullanlyorsa, bu sv yakt nce akkanlnn artmas iin stlr, sonra kullanlr.


6/99


6

600MW'lik bir santralde buhar 565 derecelik bir scakla ve 174 bar dzeyinde bir basnca

karlr. Yksek basnl trbinlere yollanan buhar ksmen genleerek trbin arklarn

dndrr. Bu ilk aamadan geen buhar, enerjisinin bir blmn korur. Ayn buhar, ayr bir

devre araclyla yeniden kazana gnderilir ve tekrar stlr; sonra 34 bar dzeyinde bir

basnla, orta basnta alan trbine baslr. Dk basn blmndeyse buhar tam olarak

genileir. Bu evrimin sonunda basnc 300 milibara den buhar kondensere gnderilir.

Kondenser, buharn yeniden suya dntrld souk bir kaynaktr. Buhar burada,

iinde soutma suyunun doland binlerce kk apl boruya temas ederek tekrar suya

dnr. Sonra pompalarla toplanr ve yeniden stma evrimine sokulur; bu ama iin

trbinin farkl noktalarnda stlan buhardan yararlanlr. Bylece yeni evrim balam olur:

su tekrar buhar kazanna girer, burada stlarak buharlatrlr ve trbinlere doru yollanr.

Trbinlerin mekanik enerjiyse jeneratr vastasyla elektrik enerjisine dntrlr. Ve son

olarak da bir transformatrde gerilimi ykseltilen elektik, genel iletim hatlarna verilir.

3.3. Termik Santral evrimi

ekilde bir buhar santral en basit ekliyle gsterilmitir. Kazann buharlatrc

blmnde (a) yksek basn altnda (kazan basnc) bulunan besleme suyu, dk bir

scaklktan (kondensat scakl) buharlama scaklna kadar izobar olarak stlr ve

buharlatrlr. Doymu buhar, daha sonra kzdrclarda (b) kzdrlr. Buradan kan kzgn

buharn scaklna taze buhar scakl denir. Kzgn buhar daha sonra trbinde (c)

adyabatik olarak kondenser basncna kadar geniler. Bu genileme srasnda buhar scakl

da kondensat scaklna kadar der. Trbinden kan rk buhar kondenserde (d) izobar

ve izotermik olarak youturulur. Bu youmann salanabilmesi iin, soutma suyu ile

buharn kondensasyon ssnn alnmas gerekir. Son olarak kondensat besleme suyu pompas(e) ile tekrar adyabatik olarak kazan basncna kartlr. Borulardaki srtnme ve s

kayplarn dikkate almazsak, bu evrimde besleme suyu pompas kndan trbin giriine

kadar devam eden sabit basnca kazan basnc, trbin kndan besleme suyu pompas

giriine kadar devam eden sabit basnca da kondenser basnc denir. Taze buhar scakl

kzdrc kndan trbin giriine kadar, kondensat scakl ise trbin kndan kazan

giriine kadar sabit olarak devam eder. Yani yksek basn besleme suyu pompasnda,

yksek scaklk ise kazanda elde edilir. Her ikisi de trbinde de urar. Bu evrimeClausius-Rankine evrimi denir. Clausius-Rankine evriminin p,v diyagram ekil basit de


7/99


7

grlmektedir. ekil 3.1 ile ekil 3.2deki ayn harf ve saylar ayn noktalar gstermektedir.

P-v diyagramnn evreledii alan elde edilen i miktarn verir.

e

6

4

55 a

b

3

2

d

c

1

f

ekil 3.1. Basit bir buhar santral evrimi

ekil 3.2. evrimin P-V diyagram

Clausius-Rankine evrimi, buhar santrallarnn gerek su-buhar evrimi ilekarlatrlabilmesi ynnden nem tar. Bu evrim ideal bir evrimdir. nk pratikteki

izobar ve adyabatik durum deiikliklerinden meydana gelen sapmalar yok saylmtr.

Clausius-Rankine evrimi, ekil 3.1ve 3.2deki saylar kullanlarak ekil 3.3deki

T-s diyagramnda yeniden gsterilmitir.

Besleme suyu pompas durum 3 teki suyu kondenser basncndan kazan basncna

kadar sktrr (durum4). Bu, izentropik bir ilemdir. Durum 4 teki su kazanda, izobar olarak


8/99


8

durum 5e kadar stlr ve bu arada suya q1 ss verilmi olur. Durum 5 de kazan basncnn

karl olan buharlama scaklna eriilmitir. Daha sonra suya q2 ss verilerek 5-6

izgisi boyunca buharlatrlr ve sonunda q3 ssnn verilmesiyle 6-1 izgisi boyunca

kzdrlr. u halde kazana verilen toplam s miktar

q = q1+ q2+ q3

T1 scaklna kadar kzdrlm olan buhar, trbinde kondenser basncna kadar e

entropide genitirilir (durum 2ad). Trbinden kan buhar, kondenserde D2ad3A ssn

vererek youur. Bu sy q0ile gsterelim.

ekil 3.3. evrimin T-S diyagram

3.3.1. Termik santral verimi

ekil 3.3deki T-s diyagramnda, kazana verilen toplam q ss ve kondenserden

alnan q0 ss, bu slarn karl olan alanlar ile gsterilmitir. Bu iki deerin fark yararl


9/99


9

s miktarn (qyar) verir. Bu yararl s miktar ekilde 1-2ad-3-4-5-6-1 ile gsterilmi olan

evrimin ierisinde kalan alana eittir ve teorik olarak, trbinde yararl ie dnr.

qyar = q - q0

Yararl iin, kazana verilen toplam sya olan oran bize Clausius-Rankine evriminin

termik (sl) verimi hakknda bir fikir verebilir:

= qyar/q = q - q0 / q

Termodinamik hesaplarda h-s diyagram T-s diyagramna oranla ok daha kullanldr.

nk bu diyagramlardan elde edilen entalpi dleri, basit formller yardm ile bizi

sonuca ulatrr.

ekil 3.4. evrimin H-S diyagram

4-5-6-1 izgisi boyunca meydana gelen izobar buharlama srasnda verilen s miktar:

1 1

q = dq = dh = h1- h44 4

Ayn ekilde 2ad-3 erisi boyunca meydana gelen izobar youma srasnda sistemden

alnan (sistemin dar verdii) s miktar:


10/99


10

q0 = h2ad - h3

Bulduumuz denklemler yerine konulursa sl verimi kolayca bulunabilir.

ter= h1-h4-h2ad+h3h1-h4

Buna Basit buhar evriminin sl verimi de denilebilir. Besleme pompasnn ii trbin

ii yannda yok saylrsa denklem basitleerek u hale dnr.

ter= h1-h2ad veya = h1-h2adh1-h4 h1-h4

Isl verim, bu evrimin belirli basn ve scaklk artlarnda teorik olarak eriebilecei enyksek deeri vermektedir. Clausius-Rankine evriminde izobar ve adyabatik olarak kabul

edilen durum deiiklikleri, gerekte elde edilmeyecek ideal deiikliklerdir. Bu nedenle,

pratikte teorik deerlerden sapmalar meydana gelir. rnein trbinde adyabatik olarak

genileini kabul ettiimiz buhar, gerekte ssnn bir blmn evreye geirir. Dolays ile

buharn kondenser basncna kadar genilemesi 1-2ad izgisi yerine 1-2 kesikli izgisi

boyunca meydana gelir. Bu ise teorik olarak elde edilebilecek maksimum entalpi dmne

oranla daha kk bir entalpi dm salar. Yani bu nedenle bir miktar termodinamik kayp

meydana gelir. Bu kayp trbinin i verimi ile dikkate alnr. Trbinin i verimi, trbindeki

gerek iin teorik trbin iine olan orandr.

i = h1-h2h1-h2ad

O halde termik verim ile i verim bize gerek termik verimi (sl verim) verecektir.

ger= ter. i = h1-h2h1-h4

3.3.2. evrim Verimini Artrma Yollar

3.3.2.1. Ara Kzdrma


11/99


11

Buhar evriminde balang basnc artrlp, kondenser basnc sabit tutulursa

entalpi d miktar artar. Ancak basn arttrlrken ayn anda scaklk da arttrlmazsaslak

buhar blgesine girilmi olur. Termik ve mekanik nedenlerle, trbin kndaki buhar

slakl %10dan byk olmamaldr (1-X < 0,10). Aksi halde su damlacklar trbin

kanatlarnda erozyona sebep olur.

Buharn slaklk derecesi, buhar basnc arttrldnda, buhar scaklnn da arttrlmas

ile gerekli limitlerin altnda tutulabilirse de bu ok zordur ve byk harcamalar gerektirir.

Bu nedenle trbin tek bir gvde yerine, yksek basn, orta basn ve alak basn

gvdelerinden meydana getirilir. Taze buhar nce yksek basn basamaklarndan geerek

snr erisi yaknlarna kadar geniler.

8

4

7

1

5

6

Y.B. A.B.

3

2

Y.B. = Yksek basn

A.B. = Alak basn

ekil 3.5. Ara kzdrmal bir buhar santral

Daha sonra trbinden kan buhar, ara kzdrcda izobar olarak (2-3) yeniden ve

mmknse balang scaklna kadar kzdrlr. Buradan kan buhar trbinin orta basn ve

alak basn basamaklarndan geerek kondenser basncna kadar geniler. Bu yolla buharn

slaklk derecesi istenilen limitler ierisinde tutulmu olur.

ekil 3.6de ki ara kzdrmadaki buhar santralnn h-s diyagram ekil 3.7de

grlmektedir. Byle bir buhar evrimi iin gerek sl verimi aadaki gibidir.

= (h1-h2) + (h3-h4)(h1-h6) + (h3-h2)


12/99


12

Ara kzdrma, buhar evrimi veriminde % 3-5 orannda bir artma salar. Ancak

bununda baz dezavantajlar yok deildir. Trbinler ok gvdeli ve uzundur, yol vermesi

daha zordur, gerekli boru miktar ok fazladr ve ara kzdrcnn eklenmesi sonucu kazan

maliyeti daha yksektir.

ekil 3.6. Ara kzdrmal bir buhar santralnn H-S diyagram

3.3.2.2. Ara Buhar Alma

Buhar evrimini ykseltmek iin uygulanabilecek bir baka metot da trbinkademelerinden alnan ara buhar ile besleme suyuna n stma uygulanmasdr. Bu metoda

rejeneratif metot da denilmektedir.

deal bir evrimde snn tm, Carnot evriminde olduu gibi, mmkn olan en yksek

scaklkta trbine verilmeli ve en dk scaklkta ekilmelidir. Ara buhar alma ile bu art

yaklak olarak salanabilir. ekil 3.7de byle bir evrimin T-s diyagram ve bu evrime

gre alan dzenin alma emas grlmektedir.


13/99


13

C D

a

b c d

S

T 1

2

34

5

6

A B

ekil 3.7. Ara buharl bir santraln alma emas ve T-S diyagram

Trbin ierisinde genilemekte olan buharn bir blm genilemesini tamamlayamadan

trbinin kimi basamaklarndan alnr ve besleme suyunun n stlmasnda kullanlr. Geri

kalan blm Clausius-Rankine evriminde olduu gibi trbinde, kondenser basncna kadar

geniler.ok sayda ara buhar alnmas halinde genileme yaklak olarak 2-4 erisini takipeder ve yararl i alan 1-2-4-5-6-7-1 dir. A56B alan ara buhardan salanan sy, B6712D

alan da kazana verilen toplam sy gstermektedir. Bu ideal evrimin verimi besleme

pompasnn ii yok saylarak yle yazlabilir.

= 1 - (h4-h5) / (h1-h6)

Ara buhar alma, evrim verimini %10 kadar arttrr. Buhar santrallarnda ara buhar alma

ve ara kzdrma ounlukla beraberce yaplr.


14/99


14

4. AKIKAN YATAKLI YAKMA TEKNOLOJLER

Akkan yatakta yakma teknolojileri atmosfer basncnda ve basn altnda alan olmak

zere iki ana grupta snflandrlr. Bu teknolojiler , akkanlatrma koullarna bal olarak

da kabarckl ve dolaml olmak zere ikiye ayrlr. Bu teknolojilerin avantaj ve

dezavantajlar genel bilgilerle birlikte aada sunulmutur. an termal sistemde dolaml

akkan yatak yanma teknolojisinin uygulanmas ngrlmtr.

4.1. Dolaml Akkan Yatak Teknolojisi

izelge 1. Dolaml akkan yatak teknolojisine ait iletme parametreleri

Parametre Deer

Yatak scakl ( C ) 840-900

Hz ( m/s ) 4,5-9

Kmr besleme parack bykl ( mm ) 1,6-10

Emici parack bykl (m ) 1.000

Ca/S oran 1,5-4

SO2artm ( % ) 90-95

Yanma verimi ( % ) 98-99

NOX emisyonu ( ppm ) 10-100

4.2. Kabarckl Akkan Yatak Teknolojisi

izelge 2. Kabarckl akkan yatak teknolojisine ait iletme parametreleri

Parametre Deer

Yatak scakl ( C ) 840-900

Hz ( m/s ) 0,9-3

Kmr besleme parack bykl ( mm ) 0,6-1,8

Emici parack bykl (m ) 3

Ca/S oran 2,5-4


15/99


15

SO2artm ( % ) 90

Yanma verimi ( % ) 90-98

NOX emisyonu ( ppm ) 150-350

Yatak ykseklii ( m) 0,6-1,8Freeboard ykseklii ( m ) 2,4-6

Kmr besleme parack bykl ( mm )

Yatak st besleme

Yatak alt besleme

32

13

Fazla hava ( % ) 20-35

4.3. Dolaml ve Kabarckl Akkan Yatak Teknolojilerinin Karlatrlmas

1. Dolaml akkan yatak da yksek yanma hzndan dolay birim kesit alana den

yakt miktar fazladr.

2. Dolaml akkan yatak da bekleme ve temas sresinin uzun ve karmn iyi olmas

sebebiyle s ve ktle transferi artmakta ; bylece yksek kazan ve yanma verimi elde

edilmektedir.

3. Kademeli yanmadan ve iyi karmadan dolay NOX emisyonu Dolaml akkan yatak

da daha dktr.

4. Dolaml akkan yatak teknolojisinin yakt besleme sistemi daha basittir.

5. Dolaml akkan yatak yakma sistemlerinde kullanlan kiretann partikl boyutu

daha kk olduundan istenilen SO2 giderme veriminin elde edilmesi iin gereken kireta

miktar daha azdr. Dolaml akkan yatak yakma sistemlerinde kullanlan kmrn kkrt

ieriine ve kiretann reaktivitesine bal olarak 2-2,5 Ca/S mol oran ile tipik olarak %

90lara varan SO2 giderme verimi elde edilirken kabarckl akkan yatak yakma

Sistemlerinde bu verime ulaabilmesi iin Ca/S mol orannn biraz daha arttrlmas gerekir

6. Kabarckl akkan yatak yakma sistemlerinde birim alandan elde edilen g 1,3

MW/M2civarndadr. Dolaml akkan yatak yakma sistemlerinde ise , partikl boyutunun

kk olmas nedeniyle , s transfer katsaylar kabarckl akkan yatak yakma

sistemlerinden yksek olup , birim yatak alanndan elde edilen g 4,5MW/M2civarndadr.

bu durumda s transfer sisteminin boyutunu ve maliyetini Dolaml akkan yatak da daha

azdr.


16/99


16

7. Kabarckl akkan yatak sistemlerinin tasarm basit olup , yatrm maliyeti daha

dktr. Ancak yakt ve emici madde gereksinimin fazla olmas nedeniyle kat atk miktar

daha fazladr. Dolaml akkan yatak sistemlerinin yatrm maliyeti daha yksektir. Bununla

birlikte performans ve yakt esneklii daha fazladr. Bu nedenle kabarckl akkan yatak

yakma sistemlerinin ve Dolaml akkan yatak yakma sistemlerinin seimi , kullanlmas

dnlen yaktn karakteristiklerine ve fiyatna , evre koruma kriterlerine tesisin kurulaca

yer ilgili kstlamalara baldr.

4.4. Akkan Yatakta Yakma Teknolojisini Sorunlar ve Dezavantajlar

1. Akkan yatakta yakma teknolojisi SO2 (kkrt dioksit) ve NOX (azot oksit trevleri)

emisyonlarn drmesi acsndan stn bir teknoloji olmasna ramen pratikte aada

bahsedilen baz sorun ve dezavantajlarla karlaabilmektedir.

2. Sz konusu yakma teknolojinde akkanlatrma iin belli bir gce ihtiya

duyulduundan , retilen enerjinin kk de olsa bir ksm bu amala kullanlacaktr.

Tanecikler scak ortamda toz oluumuna sebep olmaktadr. Bu da yatak ierisindeki

ortalama tanecik apnn deimesine yol atndan , yanma verimi bu tr anmdan

etkilenmektedir. Bu nedenle yksek verimli siklonlara ihtiya duymaktadr.

3. Balang aamasnda iletme glkleri bulunmaktadr.

4. Yatak ktlesinin akkanlamasnn kesildii durumlarda topaklaarak sistemin

srekliliini bozmas denetim ve donatmda karlalan balca glktr.

Dolaml akkan yatakta yakma teknolojisi kazana beslene kmr ve kireta

taneciklerine gerek yanma ve gerekse kkrt tutma reaksiyonlar iin kazanda daha fazla

kal sresi saladndan , yksek yanma ve zellikle kkrt tutma verimi salar. Bunun

yan sra g santrallerinin gerektirdii kapasitelerde ( 50MW ) sirklasyonlu sistemler bakmmasraflar asndan daha uygun sistemlerdir. Dk iletme scakl nedeniyle s transfer

yzeylerine kl yapmamas sayesinde sk bakm gerektirmez ve kabarckl akkan yatakl

yakclarda olduu gibi yatak i stma yzeylerinin bulunmamas ve ayrca yataa homojen

bir ekilde yakt beslemenin kabarckl akkan yataklara kyasla kolay olmas nedeniyle

dolaml akkan yatakl yakclar iletme asndan daha sorunsuz tesislerdir. Nitekim

almakta ola tesislerdeki ortalama %98 emre amadelik iletme kolaylnn bir

gstergesidir.


17/99


17

4.5.Plverize Kmr Yakma Teknolojisi

Plverize kmr kazanlarnda yanma % 701 200 meshden az olan kmr paracklarn

oksidasyonu sonucu oluur. Kazann iindeki en scak blge yakcnn etraftaki hacim olup ,

scaklk 1.200-1.50000Cye kadar kmaktadr. Akkan yatakl teknolojisinin plverize

kmr yakma teknolojisi zerindeki avantajlar aada anlatlmaktadr.

Akkan yatakl yakma teknolojisinde yanma odas scakln dk olmas ve

dolaysyla bir ok yaktn zellikle dk kl erime scaklna sahip linyitin kl erime

scaklna sahip linyitin kl erime scaklnn altnda kalmas nedeniyle , plverize tip

santralarda karlalan cruflama ve s transfer yzeylerinde oluacak kirlenmeler

nlenmektedir. Bu nedenle , akkan yatakl kazan dizayn yaktn kl zelliine bal

deildir.

Akkan yatak ierisine kireta enjeksiyonu ile SO2kazan iinde bertaraf edilmekte ve

ilave SO2artma tesisine ihtiya duyulmaktadr.

Akkan yatak ierisinde kat maddelerin hz , gazn hzndan daha dk olduundan,

iyi bir karm salanmaktadr. Dolaysyla s ve ktle transferi ok yksektir.

Akkan yatakl termik santrallerde S02 emisyonlar dk olduunda, bu teknoloji ile

plverize kmrl termik santraller karlatrlmtr. Akkan yatakl teknoloji s sarfiyat

ve yatrm maliyeti plverize kmr termik santrallerine oranla daha uygun olduu

grlmektedir.

Dolaml akkan yatak tesislerinde CO2 emisyonlar baca gaz deslfrizastonluplverize kmr tesislerine gre %1,1 daha azdr. Plverize kmr teknolojisinde iletme

scaklnn linyitkl ergime scaklnn zerinde olmasndan dolay bu teknolojinin Trk

linyitlerine uyarlanabilmesi ancak iletme scaklnn tasarm deerlerinin altna

drlmesiyle mmkn olmaktadr. lkemizdeki plverize kmr kazanlar hedefledikleri

verimin altnda altrlmalarna ramen heterojen bir yapya sahip olan kl zaman iinde su

duvarlarnda eriyerek birikmektedir. Bu nedenlerden dolay kazan sl verimi byk lde

dmektedir. Sabit elektrik retimini karlamak iin den sl verimin gerektirdii kadarekstra sl ykleme yaplmas gerekir. Bu da yakt sarfiyatnn artmasna ve tasarm


18/99


18

deerlerinin zerinde CO2 emisyonuna yol aar. Dolaml akkan yakma teknolojisinde ise

iletme scakl ( 800-9000C ) kl ergime noktasnn altnda olduundan kazan verimi

dmemekte ve dolaysyla zamanla CO2emisyonunu arttran bir etken ortaya kmaktadr.

4.6.Akkan Yatakl Kazanlar

Akkan yatakl yanma sistemlerinin allm yakma sistemlerden farkl elemanlarnn

bir ksmna yukarda deinilmiti. Yataa kmr beslenebilmesi iin yatak scaklnn

tutuma scaklnn zerinde olmas gerekir. Akkan yata bu scakla ulatrmak iin

aktif yatak zerinde ve akkanlama havasn besleyen hatta brlrler yerletirilir. Yalnz

datc elein ve karm odasnn maruz kalaca termal etki gz nne alnmaldr. Eer

kireta ile SO2tutulmas dnlyorsa gnlk kmr bunkeri gibi gnlk kireta silosu

da bulunmaldr. Kmrn aktif yatak yzeyinin hemen zerinde beslemek yeterlidir.

Akkan yatakl yanmada farkl olan bir dier husus s transferi borularnn yerleimidir.

Aktif yatak iinden yatay gei yapan borularla 250-750 W/M0K aralndaki katsaylarla s

transferini gerekletirmek mmkndr. Bu borular doal sirklasyonun salanmas

,erozyonu azaltlmas amalaryla yatayla 10/15 0lik a yapacak ekilde de yerletirilebilir.

Is gei yzeyleri akkan yatakta yanmann duvarnda veya tepeden daldrmal biimde de

yererletirilebilir. Akkan yatakl yanan sistemlerde kullanlacak siklon tasarmnda, yksek

gaz hz ve tanecik yk nedeniyle yanma verimini arttrc deiikler zelliklede gz nne

de tutulmaldr.

Akkan yatakl yanma sistemleri eitli ynlerden snflandrmak mmkndr. Sisteminalma basncna gre ; Atmosferik basnl ve Basnl akkan yatakl yanma olmak zere

ikiye ayrlr. Atmosferik basnl akkan yatakl yanmalarda yatak malzemesinin

sirklasyonuna bal olarak kabarckl ve dolaml yatakl olmak zere ikiye ayrlr.

Kabarckl olanlar zerinde en youn alma yaplm akkan yatakl yanma tipidir.

Dolamllarn avantaj ise kireta tketimin byk lde azaltm olmalardr. Basnl

tiplerde reaktr hacmi daha da klmekte ve kombine evrim kullanlabilmektedir. Ancak

gerek dolamllar gerekse basnl akkan yatakl yanmalar byk sistemlerde ve termiksantrallerde uygulama alan grmektedir.


19/99


19

Endstriyel boyutlarda yaygn olarak kullanlan kabarckl akkan yatakl yanmalar

yatay , dey ve kompozit tip olmak zere ana gruba ayrlrlar.

Yatay tip kabarckl akkan yatakl yanmalar: Mevcut kazan tasarmlarnn ve kazanlarn

kullanlabilmesi fikrinden kaynaklanmtr. Aktif yatan iine ekstra s transferi borusu

yerletirilebilir. Ancak kazan stnde yaplan beslemede kullanlan kmrn fazla uucu

madde iermemesi arzulanr.

Dey Tipli Akkan Yatakl Yakclar : akkan yatak operasyonuna daha uygundur.

Yk kontrol ve yatan devreye alnmas daha kolaydr. Ancak byk sistemlere geerken,

kesiti ve ykseklii ok artm akkan yatakl yakc yerine modler yaklam tercih

edilmektedir.

Kompozit Akkan Yatakl Yakclar : Dey akkan yatakl yakc kna duman

borulu bir sistem eklenmitir. Bylece, kullanlan yaktn uucu madde ierii artsa bile

uucu madde ve tanan tanecikler yanmasn duman borulu kazanda da srdrmektedir.

Duman borulu sistem ayn zaman da siklon grevini de stlenmektedir.

Akkan Yatakl Yakclar doal veya zorlamal sirklasyonlu, birden fazla aktif yatakl,

konkav elekli olmak zerede gruplara da ayrlrlar. Firmalarn tasarm farkllklarna gre

deiik tipte akkan yatakl yakclar mevcuttur. Bir yata dieriyle karlatrrken mutlaka

iletme koullar ve kullanlan yakt gz nne alnmaldr.


20/99


20

ekil 4.1 Bir kazann emas (Benson tipi)

4.6.1. Besleme Suyu n Istclar

Besleme suyu, baca gazlar yada buhar ile stlabilir.

Baca gazlar ile stlan besleme suyu n stclarna ekonomizr de denir.

Ekonomizrler kazanda, kzdrclardan gelecek ekilde imal edilirler ve ilerinden su akan

bir boru sisteminden oluurlar.

Ara buhar ile stlan n stclar ise kazandan nce ve besleme suyu devresi zerine

imal edilirler. Bu devredeki konumu ynnden besleme suyu pompasndan nce gelen n

stclara alak basn n stclar, besleme suyu pompasndan gelen n stclara da yksek

basn n stclar denir. Bunlar genellikle yzeyli tip n stclar ya da karmal tip n

stclardr.

Yzeyli tip n stclar ierisinden besleme suyu geen borular ile bu borularn

ierisinde bulunduu bir gvdeden oluurlar. Borularn zerinden geen ara buhar, ssn

suya vererek youur. Youan su, bir yan kondensat pompas ile su-buhar devresine

yeniden katlr.

Karmal n stclarda ise ara buhar, n stcsnn ierisine girerek besleme suyu ile

karr ve kondensasyon ssn besleme suyuna verir.


21/99


21

Yol verme metodurk buhar

trbini

hava

Kompresr

Taze buharBaca gaz

n stc

Yakt

Kazan

Kzdrc

ekil 4.2 Kazan ve n stclarn ak emas

4.6.2. Hava n stclar(luvo)

Besleme suyu n stclarndan kan baca gazlar olduka scaktr. Bu nedenle, baca

gazlarnn artan enerjisinden hava n stclarnda (Luvo) da yararlanlabilir. ki deiik tip

hava n stcs bulunmaktadr. Bunlardan bir tanesi rekperatif n stcs, teki ise

rejeneratif n stcsdr.

Rekperatif n stclarda stma yzeylerinin bir tarafndan srekli olarak baca gazlar,

teki tarafndan ise ters ynde taze hava gemektedir. Baca gazlar ile taze hava arasndaki

s transferi, stma yzeyleri aracl ile gerekleir.

Rejeneratif n stclarda, enerji akmlatr olarak alan yzeyler, bir rotor zerine

ve radyal ynde monte edilmitir. Rotorun devri genellikle 2-5 dev/dak dr. Bu dnme

srasnda yzeyler srekli olarak bir baca gaz akyla karlarlar. Bu ekilde, enerji

akmlatr olarak alan yzeyler, nce baca gaz ile snr ve daha sonra da aldklar bu

enerjiyi taze havaya verirler. Bu yzeylerin et kalnlklar genellikle 0,5 mm dolaylarndadr.


22/99


22

Bu tip hava n stclarna Ljungstrm n stclar da denir. Bu nstclarn avantaj

ok geni yzeylerin, kk bir hacime sdrlabilmesidir. Bununla beraber, her iki gaz yolu

arasndaki szdrmazln salanabilmesi nemli olduu kadar da zordur. nk, taze hava

basn altnda, baca gazlar ise vakum altnda bulunmaktadr.

Plverize kmr ocaklarnda yanma havasna ortalama 400 C a kadar n stma

uygulanabilir. Izgaral ocaklarda ise ancak dk n stma scaklklarna izin verilebilir.

Baca gazlar 120 C scakla kadar soutulabilir. Bu scakln altna inildiinde gazlarn

iindeki su buhar ve kkrt yzeylerde korozyona sebep olur.

baca gaz

taze hava

Rekperativ n stcs Regenerativ n stcs

ekil 4.3 Rekperatif ve regeneratif tip hava n stclar

4.6.3. Besleme suyu pompas

Kazanlara srekli olarak ve yeterli miktarda besleme suyu salanabilmesini garantialtna alabilmek amacyla eitli lkelerdeki yetkili kurulular tarafndan baz kurallar ortaya

konulmutur. Bu kurallara gre her kazann en az iki besleme suyu pompas olmas ve bu

pompalarn birbirlerinden farkl birer enerji kayna tarafndan altrlmas gerekmektedir.

Ama, herhangi bir pompa yada enerji kaynanda meydana gelebilecek arzann kazan

almasn etkilememesidir.


23/99


23

Kullanlan iki deiik tip enerji kayna genellikle buhar ve elektriktir. Bununla beraber,

birbirinden tmyle bamsz iki ayr elektrik enerjisi kayna bulunmakta ise, her iki

besleme suyu pompas da elektrik gc ile altrlabilir. Ayn ekilde, apraz beslemeli

santrallarda olabilecei gibi, buhar enerjisinin tmnn kesilmesinin sz konusu olmayaca

santrallarda her iki pompa iin de buhar gcnden yararlanlabilir.

Din normlarna gre, standart kazan basnlar yledir:

13, 16, 20, 25, 32, 40, 64, 80, 125, 160 kgf/cm

Kazanlarn standart buhar tonajlar ise:

20, 25, 32, 40, 50, 66, 80, 100, 125, 160, 200, 250 t/h

Kazan kapasitesi ynnden gerekli olan min. Besleme suyu miktar, kazann max.

Devaml gcne eittir. Bu deer ise kazan nominal gcnn 1,25 katdr. Besleme suyu

basnc aada verilecek olan kurallarn 4. maddesine gre saptanmaldr. Borular, flanlar,

dirsekler ve dier fittings elemanlarndaki basn kayplar kazan nominal basncnn %5i

kadar alnmaldr.

Besleme suyu pompalarnn seimi ve kullanlmas konusunda aada belirtilen

kurallara uyulmaldr.

a) Her buhar santralnda en az iki besleme suyu donanm bulunmaldr.b) Eer yalnzca iki ayr besleme suyu donanm bulunmakta ise bunlardan her biri

aadaki koullar salayabilmelidir.

- Eer o donanmdan beslenen tm kazanlarn otomatik besleme suyu kontrolmekanizmas yoksa yada kazanlarn toplam buhar tonaj 30ton/h in altnda

ise her besleme suyu pompasnn kapasitesi, kazanlarn maksimum buhar

gleri toplamnn en az 1,6 kat olmaldr.

- Eer o donanmdan beslenen btn kazanlarn otomatik besleme suyukontrol mekanizmas varsa ve kazanlarn toplam buhar tonaj 30ton/h n


24/99


24

zerinde ise,her besleme suyu pompasnn kapasitesi, kazanlarn maksimum

devaml buhar gleri toplamnn en az 1,25 kat olmaldr.

c) Eer ikiden fazla besleme suyu pompas bulunmakta ise, ayn anda devre dolabilme olana bulunan pompalardan geriye kalan pompa yada pompalarn toplamkapasitesi, kazanlarn maksimum devaml buhar gleri toplamnn en az 1,25 kat

olmaldr.

d) Besleme suyu pompalar, yukarda aklanan besleme suyu miktarlarn maksimumkazan buhar basnc deeri ile pompa ve kazan arasndaki basn kayplarnn

toplamndan bulunacak basn deerinin %10 fazlas olan bir basnta bile sirkle

edebilmelidir.

e) Besleme suyu pompalarnn altrlmasnda, birbirinden bamsz en az iki enerjikayna bulunmaldr.

Besleme suyu pompalarnn tiplerini belirleyecek hibir norm yada kural

bulunmamaktadr. Prensip ynnden hem santrifj pompalar ve hem de deplasman

pompalar kullanlabilir. Bununla beraber deplasman pompalar kk gler ve yksek

basnlar iin tercih edilirler. nk bu pompalarn verimi olduka yksektir.

Byk gler iin santrifj pompalar daha caziptir. Bu pompalarn fiyatlar daha

ekonomik, kapladklar hacim daha kk ve reglajlar daha basittir.

4.7. Buhar Trbinleri

Bir buhar trbini genel olarak yatay ekseni etrafnda dnebilen bir trbin rotoru bu rotor

zerine monte edilmi olan ve rotorla beraber dnen hareketli kanatlar trbin gvdesi bu

gvde ierisinde bulunan i gvde sabitkanat tayclar ve sabit kanatlardan meydana gelir.

Rotor her iki taraftan radyal yataklarla yataklanmlardr. Eksenel yatak rotoru eksenel

ynde sabitletirir. Buharn trbinden dar kamasndan sz konusu olduu yerler

labirentlerle donatlmtr.


25/99


25

Kazandan gelen taze buhar ani kapama ventilinde , giri kasasndan, ayar ventilinden

geerek llelere ve buradan da genellikle Curtis yada Laval arkna gelir. Bu arktan kan

buhar gvde ierisine girerek trbinin tm kanat basamaklarndan akar. Buhar,trbinin

ierisinde ilerlerken i meydana getirir ve hacmi geniler. Bu nedenledir ki trbin sabit ve

hareketli kanatlar basamaklar ilerledike daha uzun imal edilir.

Buhar,yaral enerjisini kanatlar yardmyla rotora verdikten sonra, rk buhar

gvdesinden geerek kondensere dklr.

eitli basn basamaklarndan alnan ara buhar borularla gvdeden ayrlarak

kullanlaca yere gnderilir.

n yatak gvdesinde bulunan ana ya pompas, rotora balanmtr. Bu pompa

yataklar yalanmas trbin reglaj gerekli olan basnl ya salar. Yine n yatak gvdesinde

bulunan hz gven mekanizmas ve hz reglatr trbin rotoru tarafndan dndrlr. Hz

gven mekanizmas, rotor ile hareketli kanatlar ar hza kar ve ani Kapama ventilini

harekete geirerek korur. Hz reglatr, ayar ventili ile birlikte sabit bir hz ve g temin

edilmesini salar.

Trbin k tarafnda bulunan jeneratrn indktr (yani jeneratr rotoru) trbin

rotoruyla kaplinlenmitir.

Trbinlerde genellikle birde dndrme dilisi (virr dzeni) bulunmaktadr. Santralin

devre d olmasndan sonra rotoru, virr araclyla dk bir hzda dndrmeye devam

edilmektedir. Bunun nedeni, souma srasnda rotorun bel vermesi ve zellikle ar rotorlarnradyal yataklar zedelenmemesidir.

Grld gibi buhar trbini bir akm makinesidir. Buharn entalpisi bu makine da

nce kinetik enerjiyi ve daha sonrada mekanik ie dnr.

Trbin giriindeki buharn, basn ve scaklna bal olarak bir entalpisi vardr. Buhar

trbin ierisinde genileyerek akarken basn enerjisi, trbin gvdesine yerletirilmi olan birsabit kanat diskinden kinetik enerjiye dnr. Bu kinetik enerji, buharn trbin rotoru


26/99


26

zerinde bulunan bir hareketli kanat diskinde yn deitirmesi srasnda ise mekanik ii

meydana getirir. Birbiri ardna sralanm olan teki sabit ve hareketli kanat disklerinde ayn

ilemi tekrarlanmas ile, buharn trbin giri ve trbin k entalpileri arasndaki fark

mekanik ie dnm ve bu i rotora verilmi olur.

Bir sabit kanat diski ile bir hareketli kanat diski bir trbin basaman meydana getirir.

Buhar trbinleri genellikle birok basamaklardan meydana gelirler.

4.7.1. Buharn s enerjisinin kinetik enerjiye dnm

Bu dnm ya tmyle trbinin sabit kanatlarnda meydana geliir yada hem sabit

hem de hareketli kanatlarda oluur. Bylelikle buhar, bir miktar basn kaybederek belirli bir

hza eriir.

Bir boru kesitinden geen maddenin, rnein su buharnn toplam enerji birim zamanda

geen buhar miktarna, buharn kinetik enerjisine ve entalpisine baldr.

E= m.(v2/2g+h)

Buhar konik bir lleden basn d altnda akarsa geniler. Bu srada toplam enerji

sabit kalr, hz artar. Entalpi ise der.

M(v12/2g+h1)= m.(v2

2/2g+h2)

V2hzn V1hzna oranla ok kk olduunu dnerek denklemi yle yazabiliriz.

V2=(2g.(h1-h2) )1/2

Grld gibi lle k hz yalnzca entalpi dne baldr. Ancak, denklem ile

verilmi olan hzn teorik k hz olduunu unutmamak gerekir. Gerek k hz ise

srtnme kayplar ve dier kayplar nedeniyle daha azdr. Bu kayplar hz katsays ( k) ile

dikkate alnr

v=k.v2


27/99


27

Hz katsays deneylere dayanan bir deerdir ve buhar santrallerinde 0.93 ile 0.97

arasnda deiir.

4.7.2. Buharn kinetik enerjisinin mekanik enerjiye dnm

Buhar basncnn ve dolaysyla daentalpi dnn yalnzca sabit kanallarda yada hem

sabit hem de hareketli kanatlarda meydana gelmesine bal olarak iki deiik tip trbin

ortaya kmaktadr. Bunlardan birisi aksiyon trbini (sabit basnl trbin ) , teki ise

reaksiyon trbinidir.

Aksiyon trbininde tm d sabit kanatlarda meydana gelir. Hareketli kanatlarda hi

bir basn d sz konusu deildir.

Reaksiyon trbinlerinde basn ve entalpi dnn ancak bir blm sabit kanatlarda

meydana gelir. Geri kalan basn d miktar ise hareketli kanatlarda tamamlanr. Bu

nedenle buhar aknn meydana getirdii kuvvete ek olarak, buharn genilemeye devam

etmesinin sonucu, sabit kanatlar zerinde bir reaksiyon kuvveti oluur. Bu trbinlere

reaksiyon trbinleri denilmesinin sebebi budur.

Aksiyon trbinlerinde buhar, sabit kanat diskinde meydana gelen belirli bir entalpi

dne bal olarak hz kazanr. Mutlak hzn yalnzca evre ynndeki bilekesi rotor

zerinde bir dndrme kuvveti meydana getirebilir. Eksenel bilekesi ise yataklarda bir itme

kuvvetinin domasna neden olur.

Birim zamanda akan ktle miktar cevre hznn yardmyla bu basamaktan rotora

geiren g miktar kolayca yazlabilir. Bu g, trbine giren buharn gcnden daha azdr.

Reaksiyon trbinlerinin hareketli kanatlarnda entalpi d meydana gelmektedir.


28/99


28

Yakttaki

Potansiyel

Enerji

Kazan Is

Enerjisi

Buharn

Kinetik

Enerjisi

DndrcMakinada

Mekanik

Enerji

JeneratrdeElektrik

Enerjisi

ekil 4.4. Buharn trbinde enerji dnm

4.8.Kondenser

Buhar santrallarnda kullanlmakta olan kondenserler yzeyli tiptir. Bu sistemlerde

youan buhar ile soutma suyu birbirlerine karmazlar. Trbinden kan rk buhar,

kondenserin zerindeki geni bir azdan gvdenin ierisine dolar ve soutma borularn

yalayarak youur. Daha sonra kondenserin altnda bulunan ve hotwell ad verilen bir

haznede toplanr. Buradan alnan kondensat, kondensat pompas ile alak basn n

stclarna gnderilir.

Soutma suyu borular genellikle bakr borulardr. Kullanlan bakr borularn kalnlklar

1mm dir. Bununla birlikte vakum elde edilebilmesi iin havann emildii yere yakn olan

borularn et kalnlklar daha fazla olabilir ya da boru malzemesi bakr-nikele dntrlr.

Bu borularn akma snr 30-38kgf/mm dolaylarndadr.

Soutma suyu borularnn giri taraflar hidrolik direnlerin azaltlabilmesi iin lle

eklinde geniletilir. Bu borular tayan boru aynalar kondenser gvdesine, zel olarak imal

edilmi cvatalarla ya da kaynakla tutturulur. Ayna et kalnlklar genellikle 25 -30mm

dolaylarndadr. Aynalarn birbirlerine olan uzaklklar farkldr. Bunun sebebi, borularn

periyodik vibrasyonlara uramalarn ve bu nedenle de boru krlmalarn nleyebilmektir.

Kondenserde buhar ile su arasndaki szdrmazlk ok nemlidir. Bu szdrmazlk tam

olarak temin edilemezse hem kondenser vakumu bozulur ve hem de soutma suyu ile


29/99


29

birlikte eitli tuzlar ve sertlik maddeleri kondensata karr. Bu nedenle borularn aynalara

tutturulmas da olduka nemlidir. Borular aynaya yukar ynde hafife eik olarak

birletirilirler.

Kondenser gvdelerinde bir gven membran da bulunabilir. Bu membrann grevi

trbin ve kondenseri atmosfer st basnca kar korumaktr.

4.9. Jeneratrler

Elektrik enerjisini mekanik enerjiye, mekanik enerjiyi elektrik enerjisine eviren

yada belirli byklkteki elektrik enerjisini baka byklkte bir elektrik enerjisine

evirebilen makinelere elektrik makineleri denir. Elektrik makineleri dinamik makineler ve

statik makineler iki ana grupta toplanrlar. Jeneratr ve motorlar dinamik elektrik makineleri,

transformatrler ise statik elektrik makineleridir. Bunlardan jeneratrler mekanik enerjiyi

elektrik enerjisine, motorlarda elektrik enerjisini mekanik enerjiye evirirler.

Transformatrler de elektrik enerjisini yine elektrik enerjisine evirirler.

Jeneratrler, alternatif akm jeneratrleri ve doru akm jeneratrleri olarak iki eittir.

Bunlardan alternatif akm jeneratrlerine senkron jeneratrler de denir. Buharsantrallerinde kullanlan jeneratrler senkron jeneratrlerin yuvarlak kutuplu tipleridir.

4.10. Transformatrler:

Transformatrlerin, belirli byklkteki bir elektrik enerjisinin baka byklkteki bir

elektrik enerjisine eviren statik elektrik makineleridir. Buhar santrallerinde transformatrler

zellikle jeneratr k gerilimi150 kv, 380 kv gibi yksek gerilimlere dntrmekte yadasantralin i ihtiyacn karlayabilmek iin jeneratr ve ebeke gerilimlerini 600 , 500, 380

volt gibi deerlere drmekte kullanlr.

Transformatrler basit olarak alaml demir sa paket bir nve zerine iki sargdan

oluurlar. Primer sarg elektrik enerjisiyle beslenir. Demir nve giri sargsndan akan

alternatif akm nedeniyle mknatslanr. Oluan bu manyetik alan nedeniyle sekonder yani

k sargsndan yine bir alternatif gerilim endklenmi olur. Bu k sargsnn kapal bir

devre oluturmas halinde sargdan alternatif akm alnabilir.


30/99


30

Transformatrlerin verimleri ok yksektir. deal olarak bu verim1 kabul edersek giri

sargs ile k sargs gleri birbirine eit olur. O halde giri taraf 1, k tarafn da 2

kabul edersek :

U1.I1=U2.I2

Buradan

U1/U2=I2/I1

te yandan transformatrlerin giri ve k taraflarndaki gerilimlerin oranlar ayn

taraflarn sarm oranlarna eittir.

U1/U2=n1/n2

Grld gibi sarm says ok olan tarafn gerilimi yksek, az olan tarafn ise gerilimi

dktr.

5. BUHAR SANTRALLERNDE SOUTMA SUYU SSTEM , SOUTMA SUYU

VE SU HAZIRLAMA TESSLER

Buhar santrallerinde su iki ayr blmde incelenmektedir.

5.1. Su-Buhar evrimi Suyu

Su-buhar evrimindeki su, yksek basnl santrallerde ok yksek arlkta olan sudur.

Bu su doal sularn santral karakteristiine gre eitli ilemlerden gemesi ile elde edilir.

Doal sular genellikle ham su olarak adlandryoruz. Ham suyun ar su haline gemesine de

suyun artlmas diyoruz artldktan sonra elde edilen su katma suyu ad altnda su- buhar

evrimine kartrlr. Su buhar evriminde eitli yerler de sular eitli isimler alrlar. Bu

sular be blme ayrmak mmkndr.


31/99


31

a) Kondenser suyu: Trbinde i gren buhar kondenserde youarak kondenser suyuadn alr. Bu su gaz alcya kadar kondenser suyu olarak kalr.

b) Besleme suyu : Gaz alcdan sonra ayn su besleme suyu adn alr.c) Kazan suyu: Kazana giren su artk kazan suyu olmutur.d) Doymu buhar : Kazanda buharlaan ya buhara doymu buhar denilir.e) Kzgn buhar : Doymu buhar kzdrclarda kzgn buhar haline gelerek trbine girer.

5.2. Soutma Suyu

Santraln eitli yerlerinde soutma sular kullanlr. Bunlarda balca iki blmde

incelenebilir.

a) Kondenser besleme suyu : Trbinde i grm olan buharn soutmak iin kullanlr.b) Donanm soutma suyu : Bu su, santralin eitli yerlerinde ( ya soutucular, pompa

vb ) kullanlan soutma suyudur. Genellikle bu i iin artlm su kullanlr. Sistem tmyle

kapaldr. Soutma ilemini tamamlayan donanm soutma suyu zel s deitirgelerinde

kondenser soutma suyuyla soutularak tekrar i grebilir hale getirilir.

Santral iin ar suyun elde edilmesi eitli basamaklar da olur. Su hazrlama

sisteminin, santraln basn ve scaklna uygun olarak seilmesi ve gvenle almas iyi bir

santral iletmecilii iin ilk kouldur. retilen su ne kadar izlenir iyi kalite olursa,

doabilecek problemlerinde o kadar ok nne geilmi olur

5.3. Kazan suyunun hazrlanmas

Buhar santrallarnda kullanlan suyun iinde yabanc maddeler bulunmas istenmez.

Sularda bulunan kalsiyum, magnezyum ve silisyum gibi maddeler kazanda ve borulardatalama oluturarak borular daraltr. Bu durum kazan veriminin azalmasna neden olur.

Kazan ta, ocak ile su arasnda bir izole oluturduu iin, ocaktaki snn kazan suyuna

geiini engeller. Bunun iin sularn sertlik derecelerinin azaltlmas veya sfra drlmesi

gerekir. Bunu gerekletirmek iin birka metot gelitirilmitir. Bunlar

1)Sodyum-Zeolit metodu

2)Hidrojen-Zeolit metodu

3)Kire-Soda metodu

4)Scakmetot veya fosfatl metot


32/99


32

5)Demineralizasyon metodu gibi metotlardr.

Bu metotlarn ortak zellii, sularda bulunan ve kazan yzeyi veya hacmi il, boru

aplarn daraltan bileikleri etkisiz duruma getirmektedir. Sertlii giderilen su, bir gaz

alcdan geirilerek iindeki gazlar alnr. Suda bulunan gazlar, rnein oksijen oksitlenmeye

sebep olaca iin zararldr. Baz kimyasal maddeler ise korozyona neden olarak, paralar

ksa durumda kullanlamaz duruma getirir. Kazan besleme suyunun artlmasnda bu durum

iin de gerekenler yaplmal. Ayrca i kristalleme ve biriken yabanc maddelerin de

dnlerek bu artmann buna gre dzenlenmesi gerekir.

Ham su girii

ekil 5.1 Birbuhar kazan devresinde ki niteler

Rakamlarn belirttii nitelerin adlar yledir.

1-Su sertliini giderme nitesi

2-Dzenleyici valf

3-Toplayc4-Hava ayrc

5-Kazan besleme suyu deposu

6-Buharla alan besleme suyu pompas

7-Elektrikle alan besleme suyu pompas

8-n stc(Ekonomizr)

9-Kazan

10-Su ayrc11-Buhar makinesi


33/99


33

12-Kondenser

13-Valf

14-Jeneratr

5.3.1. Sistemin alma durumu

Ham su bir pompa ile bir su kaynandan alnr. Alnan su, sertlik giderme nitesinde(1)

yumuatlr. Valf(2), Kollektr(3) ve hava ayrcdan(4) geen su, kazan besleme suyu

deposuna(5) boaltlr. Bu depodan pompalarla (6) ve(7) alnan su, n stc(8) yani

Ekonomizre gnderilir. n stcda snan su kazana(9) verilir. Kazandan yksek scaklk

ve basnta kan buhar, su ayrcdan (10) geer ve buhar makinesine (11) gelir. Buhar

makinesi de jeneratr dndrerek elektrik enerjisi elde edilir. Buhar makinesinden kan

rk buhar, Kondenserde (12) svlap yeniden kazan suyu besleme devresine katlr.

5.4. Soutma Suyu Yolu

Buharn kondenserde youturulabilmesi iin byk miktarda soutma suyuna ihtiya

vardr. Soutma suyunun tamam nehir, gl yada denizden alnyorsa buna ak devre ile

soutma denir. Bu halde su, alan bir kanala dolarak taraklara ve szgelere gelir.Taraklarda iri pislikler ayrlr. Szgelerde ise su mekaniksel olarak temizlenir. Soutma

scaklnn yllk ortalamas ideal artlarda 10-15C olmaldr. Bu deerlerin karl olan

kondenserbasnc 0.03-0.04 atdr. Soutma suyu pompalar, soutma suyunu kondensere

basarlar. Kondensere baslan soutma suyu, burada trbinden gelen buhar youtururken 8-

10C snr. Isnm olan soutma suyu alnd nehir, gl yada denize geri verilir. Soutma

suyu miktar, youturulan buharn ortalama 50-70 katdr.


34/99


34

ekil 5.2 Ak devre ile soutma

Suyun bol miktarda bulunmad yrelerde, kondenserde snm olan soutma suyu

kulelerinde soutulur. Eer, kulelerden suyun yukardan aaya doru dklmesi srasnda

meydana gelen buharlama kayplarn karlayabilecek kadarda su yoksa o halde haval

soutma donanmlar kullanlr. Soutma kulelerinde soutulmu olan suyun scakl 22-

27C arasnda deiir. Bu deerlerin karl olan kondenserbasnc (vakumu) 0.05-0.06

atdr. Soutma kulelerinde soutulan su, soutma suyu olarak kullanlmak zere tekrar

kondensere gnderilir. Buna kapal devre ile soutma denir.

ekil 5.3 Kapal devre ile soutma

5.5. Kl Atma nitesi


35/99


35

Kl atma donanmnn amac yanma sonucu meydana gelen kl baca gazndan

ayrtmaktr. Bu ama iin ok eitli metotlar gelitirilmitir.

Hidrolik kl tutucularnda sudan yaralanlr. Bunlarn bazlarnda su sadece kl

slatarak keltme, bazlarnda ise ayn zamanda kl tamakta kullanlr. stenildiinde su

kelme havuzlarnda klden ayrlarak yeniden kullanlabilir.

Haval kl tutucularda kullanlan tama arac havadr. Kln havadan ayrlmas

bunkerlerde gerekletirilir.

Kln ayrlmas iin kullanlacak metodun seiminde, kln tane irilii, sertlii,

herhangi bir ama iin kullanlp kullanlmayaca gibi faktrler rol oynar.

Izgaral ocaklardan elde edilen kller yol inasnda kullanlr. Plverize kmr

ocaklarndan kan kltende inaat malzemesi olarak yaralanlabilir.

Santral kllerinin tutulma ve atlma problemine zellikle eilmek gerekir. Plverize

kmr ocakta kazanlarn baca gazlarnda ok miktarda kl bulunmaktadr. Bu durum ise

evre sal ynnden oldukabyk nem tamaktadr. zellikle yerleme merkezleri

yaknlarnda bulunan santrallere yksek bacalar kurmak problemin zmne yeterli

deildir. Bu santrallerde luvo ile cebri ekme vantilatr (baca gazn bacaya basan

vantilatr) arasna her halde birkl tutucu yerletirmek gerekir.

Baca gaz temizlenmesinde kullanlabilecek en pratik yntemlerden biri baca gaz

yoluna bir keltme hcresinin yerletirilmesidir. keltme hcresinden baca gaz hz 1-2

m/s ye drlr ve bylece kl zerrecikleri kendi arlklar ile aaya der. Bu metot daeki kayplar olduka azdr. Ancak byk bir hacme ihtiya ba gstermektedir.

Tutulabilen kl oran ise % 70 dolaylarn dadr.

Islak kl tutucularda tutulabilen kl oran olduka yksektir. Bu metot da baca gazlar ya

bir su perdesinde olduka sk yerletirilmi olan ve zerindeki deliklerden su fkran

plakalarn arasndan geer. Islak kl tutuculardan kl ile birlikte baca gaznda bulunan SO2

gazann da bir blmnde sv ile ykanarak alnr. Bununla beraber bu tip kl tutucular daeki kayplar olduka yksek ve su harcamas da epey fazladr. te yandan nemin fazla


36/99


36

olmas nedeni ile gerek kl tutucularda ve gerekse baca gaznn daha sonra kat ettii yerler

de korozyona kar direnli olan malzemelerim kullanlmas zorunludur. Bu

dezavantajlarndan tr slak kl tutucular gnmzdeki santrallerde kullanlmaktadr.

Siklonlu kl tutucular merkez ka kuvvetinden yararlanarak alr. Baca gazlar dikey

konumda bulunan silindirik bir ayrtcya teetsel olarak girer ve olduka byk bir asal hz

kazanr. Bu asal hzn etkisi ile d ynden harekete geen kl zerrecikleri silindirin yan

yzeylerinden karak alt blmdeki bir siklona girerler. Burada alnan kller ya tekrar ocaa

baslarak yaklr yadakmr curufuna kartrlr.

Siklonlu kl tutucularda tutulabilen kl oran %90a kadar kabilir bununla beraber

eki kayplar ise olduka yksektir.

Gnmzdeki santrallerde bu konuda hemen sadece eletrofiltrelerden

yararlanlmaktadr. Elektrofiltrelerde keltme elektrotlar ile pskrtme elektrotlar

elektriksel alan meydana getirirler. Baca gazlar bu elektrotlarn arasndan geerken kl

zerrecikleri elektrostatik olarak yklenirler pskrtme elektrotlar 10-70 kvluk bir kaynaktan

beslenirler bir redresr burada kullanlacak olan alternatif akm doru akma evirir.

keltme elektrotlar topraklanmtr. Yklenmi olan kl zerrecikleri pskrtme

elektrolarnda uzaklaarak keltme elektrotlarna doru hareket derler. Burada elektrik

yklerini brakan kller fitrenin altndaki siklona dklrler.

Elektrofiltrelerde ki her keltme elektrotuna bir silkme dzeni balanmtr. Bu dzen,

belirli zaman aralklarnda otomatik olarak harekete geer ve elektrot zerine toplanm olan

klleri silker.

Bu filtrelere ksaca E-filtre denilmektedir. Elektrofiltrelerde tutulabilen kl oran baca

gaz oran ile orantldr. Bu hz 1-3 m/s dolaylarnda olmaldr. E- filtredeki eki kayplar

yalnzca 2-4 mmss dir. ayrca bu metotla tutulabilen kl oran %99 un zerine bile

kabilmektedir.

Elektrofiltrelerin enerji harcamas her 1000m3 baca gaz iin 0,15 0,5 kwh arasndadr.

Ayrlm olan kllerin alt sl deeri kimi zaman hala 2000 kcal/kg kadar olabilmektedir. Bunedenle kller zel bir donanmla tekrar kazana sevk edilebilir.


37/99


37

6. AKIKAN YATAK TEKNOLOJSNN BAZI LKELERDEK

UYGULAMALARI

6.1. Almanyadaki Uygulamalar

Son yllarda evre korumas ile ilgili talepler gittike katlamaktadr.bu sahadaki abalar

zellikle yakma tesislerinin yaylm oranlarn azaltmaya ynelmi ve bu fa enerji reten

kazanlara ok sayda kkrt ve azot arndrma birimlerinin montajn hzlandrmtr. Ayrca

yeni yakma sistemlerinin tasarm , kk ve orta apl kazam operatrlerinin ek kkrt ve

azot arndrma birimlerine gerek kalmadan evreye ekonomik olarak korumalarn

salamtr. Sekonder birimler iin yaplacak yatrm ve iletme maliyetlerinin, byk enerji

santrallerine gre daha yksek olduu unutulmamaldr. Nitekim bu durum ta kmr ve

linyit ile dier yaktlar kullanan tesisler arasndaki rekabeti de etkilemektedir. 1970lerin

sonlarnda balayan, aslnda son birka yldr ancak anlalan akkan yatak teknolojisini

gelitirilerek eitli endstriyel talepleri uygun maliyetlerle karlayacak bir konuma

getirilmitir.

Akkan yatak ateleme sistemlerinin uygulanmas geni bir yelpaze ierisinde eitli

teknolojilere kolayca adapte olabilmeleridir. Almanyada sabit akkan yataklar ince kl,

dolanml ve basnl haval zellikleri ile mevcut pazarda nemli bir pay kapmtr.

zellikle bu son ilaveler, kirliliklerin yaylmn byk oranda azaltm hatta mevcut

snrlarn altna drmtr.

Dolanml, basnl akkan yatak ateleme sistemleri Almanyada halen gelime

aamasndadr. Elde edilen sonular, bu teknolojinin bina ve yeni tesis yatrmlar kabul

edilebilir artyla, gelecek yllarda klasik sabit ve donanml atmosferik akkan yatak

sistemlerinin yerini alaca tahmin edilmektedir.

Enerji endstrisinde dolanml akkan yatak sistemlerinin varyasyonu

kullanlmaktadr. Yanma hcresi stma duvarlarnn belli bir kl atm ile kontrol edildii,

termal bal dtan soutmal akkan yatak soutucular birinci varyasyonu oluturmaktadr.Yanma odalar yaklak 850 0C sabit scaklkta iletilebilmektedir. Bu 850 0Clik sabit


38/99


38

scaklk, ikinci varyasyonu tekil etmektedir. Yakt ve buhar durumuna bal olarak bu

scaklk seviyesinin korunmas s duvarlarnda ekstra yzeyleri ile salanmaktadr. nc

sistem de ise atk gazn 450-500 0Cde kn salamak iin yanma hcresinin st ksmna

yeteri miktarda s tp demetleri konulmaktadr. Sisteme yerletirilen siklonlar kan gazn

iindeki katlar tutarak gazn akkan yataa devrini salar.

1988de Saarbrueck deki Rmerbrcke termik santrali yukarda belirtilen bu sistemle

donatlm olup 15600 iletme saati ve 150 t/h buhar kapasitesi ile rekor krmtr. Bu sistem

20000 kj/kg kalori ve % 20-40 uucu ieren buhar kmr ile almaktadr. kinci

varyasyona rnek olarak Duisburg belediyesi tarafndan 1985de devreye sokulan donanml

akkan yatak ateleme ve soutma sistemi ieren buhar retim tesisidir. Bu tesisin buhar

artrm g 270 t/h olup 50000saati akn almaktadr. Bu tesiste %20 kl %1,2 kkrt

ieren ta kmr yaklmaktadr.

Takmr ve linyit briket tozlar karm ile karbon ieren d kaynakl kl kullanan

Berlinde ki 326 t/h buhar kapasitesi ile Moabit termik santrali nc varyasyona rnektir.

Bu arada Hindistan cevizi kabuklarnn da yakta kartrlmas denenmitir. rnek olarak

verilen bu tesis halen alan ok sayda akkan yatak tesislerinden sadece bir kadr. En

son devreye konulan kazan birimi 500 t/h buhar kapasitesine sahiptir. Bu baary halen 10

MW thermal/m2maksimum yatay kesitli buhar trbinlerine borluyuz. Gelecekte bu ykn

arttrlmas ile daha iyi verimler elde etmek mmkn olacaktr. Bunun yan sra buhar

trbinlerinin basnl tanklarnda ve sonuta tm tesis boyutlarnda bir klme olacaktr. Bu

alanda zellikle basnl akkan yatak teknolojisinin geliimi mit vericidir.

6.2. Fransadaki Uygulamalar

Avrupadaki kmrlerinin kkrt oranlar dk olduundan evreyi korumak iin zel

bir yakma tekniine gereksinim duyulmamaktadr.

Gardannedeki Aluminium Pechiney tesis yksek kkrt ( 9,50gram/termi ) ve kll

kmrlerin retildii Fransz Provenve kmr blgesinde bulunmaktadr. evre kirlilii yol

amama bakmndan bu tip bir kmrde kkrtszletirme ileminin yaplmasn gerektirir.

Kkrt giderme tekniklerinin hepside yanma gazlarndaki SO2yi kire veya kiretakullanarak kalsiyum slfat olarak balama ilkesine dayanr. Klasik kazanlarda kkrt


39/99


39

giderme ilemi,baca gazlarn ssn bir ksmnn veya tamamnn alnmasndan sonra kuru,

yar-kuru veya slak yntemlerde gerekletirilmektedir. evrimli akkan yatak tekniinde

yanma kire ve kireta ilavesi ile kalsiyum slfat kararl olduu 8700C de gerekleir.

Kmrn yaklmas ve SO2nin uzaklatrlmas ayn anda ve ayn ara iinde gerekleir.

Aada belirtilen nedenlere bal olarak, Provence kmrleri kullanldnda akkan

yatak teknolojisinin piyasada bulunan dier teknolojilere gre daha stn olduu

grlmtr.

Yatrm miktar, zel bir baca gaz kkrtszletirme sistemi ieren klasik kazanlardan

daha dktr.

Kldeki oran yaklak %50ye varan CaO ve MgO yznden kkrtszletirme iin

sisteme ayrca kire veya kire ta eklenmesine gerek yoktur.

Provence kmrndeki yksek kl ierii devreden yk miktarnn artmasna yol aar ve

bunun sonucu olarak da frn ierisindeki bekleme sresi artar.

7. RNEK PROJE

an termik santralnn projesini bizim devimizde katk salayacan dnerek

uygulama olarak devimizde inceledik

7.1. Projenin Tanm ve Amalar

7.1.1. Projenin Tanm

lkemizin kalknmahamlesinin can damar olan elektrik enerjisinin halkmza ucuz,

kaliteli, gvenilir ve temiz olarak sunulmas ve nmzdeki enerji darboazna zm

bulunmas iin Trkiye Elektrik retim-letim A.. (TEA) tarafndan, anakkale'nin an

linyitlerinin deerlendirilerek bahsi geen blgeye an Akkan Yatakl Termik Santral

(TS) kurulmas planlanmtr. nerilen TS, 320 (2x160) MW kapasiteye sahip olacaktr.Yaklak 3 ylda tamamlanmas planlanan projenin, I. nitesinin 32 ayda, II. nitesinin ise 34


40/99


40

ayda hizmete girmesi ngrlmektedir. letmeye getikten sonra, TS de ylda yaklak net

2,25 Milyar kW saat elektrik enerjisi retilecektir. Santraln ekonomik mr 30 yl olarak

ngrlmektedir.

Blgede yer alan an linyitlerinin, 320 MW civarnda bir termik santraln ihtiyacn

ekonomik ekilde karlayacak bir rezerve sahip olmas nedeniyle santraln, an Linyitleri

letmesi (L)'ne ortalama 3,5 km uzaklkta , Durali kynn kuzeybatsnda Yayaky ile

Kulfa kyleri arasnda kurulmas planlanmaktadr. Tesisin yllk linyit ihtiyac ortalama

1.820.000 ton'dur. Santraln su ihtiyac Kocaay ve/veya Kazdere alvyonlarnda alacak

kuyulardan temin edilecektir. Suyun temin edilecei alternatif sahalar ekil 1.2'de

gsterilmitir. Santralde oluacak kller, santral sahasnn yaklak 2 km kuzeydousunda,

Kulfa kynn ise yaklak 750 m kuzeyinde yer alan kl depolama sahasnda

depolanacaktr.

7.1.2. Trkiye'nin Elektrik Enerjisi Politikas

lkemizde, enerji politikalarnn ana hedefi, ihtiyacmz olan enerjinin zamannda,

gvenilir, ucuz, kaliteli, temiz ve ngrlen kalknma hz le sosyal gelimeyi destekleyecek

ekilde temin edilmesi olarak belirlenmitir. Enerji retiminde verimliliin arttrlmas,

mmkn olduu kadar, yerli kaynaklarn kullanmna ncelik verilmesi ve yerli kaynaklarn

deerlendirilmesinin yan sra, daha temiz enerji kaynaklarnn kullanlmas ile kaynak

eitliliinin salanmasna da zen gsterilmesi, enerji politikalarmzn nemli

prensipleridir.

Yukarda belirtilen genel enerji politikalar erevesinde, elektrik enerjisi retiminde

arlkl olarak hidrolik kaynaklar ve yerli linyitler kullanlmaktadr. Trkiye'nin yarejiminin zaman ve yer bakmndan olduka dzensiz olmas ve meteorolojik koullara bal

olarak sk periyotlarla deiim gstermesi nedeniyle, hidrolik santraller enerji arz

gvenirlilii asndan belli lde bir risk tamaktadr. Ayrca, evre asndan daha temiz

bir enerji kayna olmakla birlikte, her enerji retim tesisinde olduu gibi hidrolik santraller

da evre zerinde etkileri bulunmaktadr.

Termik santrallerde elektrik enerjisi retiminde arlkl olarak, sanayide ve snmadakullanlmas mmkn olmayan dk kaliteli yerli linyitler deerlendirilmektedir. Bu


41/99


41

linyitlerin sl deerlerinin dk, kl ve kkrt oranlarnn yksek olmas, termik

santrallerimizden kaynaklanan evre sorunlarn nemli klmaktadr. Ancak, gelimi

emisyon kontrol ve kazan-yakma teknolojilerinin kullanlmas ve gerekli dier nlemlerin

alnmas ile olumsuz evresel etkilerin minimum dzeye indirilmesi mmkn olabilmektedir.

Dier taraftan, kaynak eitliliinin salanmas, verimliliin arttrlmas ve temiz enerji

retimine zen gsterilmesi asndan doal gaz kombine evrim santralleri kurulmakta ve

elektrik enerjisi retiminde doal gaz kullanm arttrlmakladr.

Ayrca, temiz enerji retimi dikkate alnarak, yenilenebilir enerji kaynaklarnn

kullanlmasna ynelik olarak almalar yaplmakta ve 2000'li yllarda nkleer enerji ve

yksek kaliteli, dk emisyon veren ithal kmr kullanmnn elektrik enerji retim

sistemine dahil edilmesi planlanmaktadr.

Elektrik enerjisinin dou blgelerinde retimi, endstriyel ve nfus younluu asndan

ihtiyacn ok daha fazla olduu Bat ve Kuzeybat Anadolu blgelerine iletilirken, yksek

iletim maliyeti yaratmakta ve iletim hatt kaybna neden olmaktadr. Youn bir

endstrilemenin meydana geldii Kuzeybat Anadolu'da tm enerji arznn %70'e varan

ksm endstriyel hizmetlerde tketilmektedir.

7.1.3. Projenin Amac

TS projesi ile, anakkale ilinin an ilesi yaknlarndaki an linyitleri kullanlarak,

blgenin elektrik enerjisi ihtiyacnn yine blge iinden karlanmas salanacaktr. TS nn

temel amalar aada belirtilmektedir:

Her yl artan elektrik enerjisi talebinin karlanmas,

Ulusal elektrik sistemindeki istikrarn salanmas,

Ulusal linyit kaynaklarnn kullanlmas,

Blgede ve lkede saylar hzla artan sanayi tesislerine salkl ve srekli enerji

salanmas

lkemize yeni ve gelimi teknolojilerin getirilmesi.

7.1.4. Projenin Ekonomik nemi


42/99


42

lkenin byk lekli sanayi yatrmlar yapabilmesi iin bu tr faaliyet ihtiyalarm

karlayabilecek miktarda enerji retmesi gerekmektedir. Bu balamda, lkenin enerji

politikas, mevcut tketim talebinin karlanmasnn yannda, yeni yatrmlar iin gerekli

enerji altyapsnn da salanmasdr. Trkiye'nin yllk elektrik enerjisi retim ve tketimi

Tablo 7.l'de verilmitir.

Trkiye'de sanayilemeye ve nfus artna bal olarak, elektrik enerjisine olan

gereksinim de srekli bir art gstermektedir. Yaplan elektrik enerjisi planlama

almalarna gre, elektrik enerjisi talebinin 1999 ylnda 120.000 GW saat civarnda

olaca, 2000 ylnda ise bu rakamn yaklak 130.000 GW saate ulaaca tahmin

edilmektedir. 2003-2020 yllan arasn kapsayan uzun Dnem Elektrik Enerjisi Planlama

almalarnda, enerji retimi ve puant g taleplerinde ortalama %7'Iik bir art

ngrlmekte olup, elektrik enerjisi ihtiyacnn yaklak olarak 2005 ylnda 200.000 GW

saat, 2010 ylnda 290,000 GW saat, 2020 ylnda ise 550.000 GW saat olaca tahmin

edilmektedir. Bu koullar altnda, enerji retimi iin gerekli yatrmlarn yaplamamas

durumunda, yakn gelecekte elektrik enerjisi temininde bir darboazla karlalmas

kanlmazdr.

izelge 7.1. Trkiye'nin Elektrik Enerjisi retimi ve Tketimi

Yllar Brt retim (GW saat) Net Tketim (GW saat)

1990 57.543 L_ 46.820

991 60.246 49.283

1992 67.342 53.985

1993 73,807 59.237

1994 78,22 61.401

1995 86.247 67.394

1996 94.862 74.157

1997 103,296 82.300

Avrupa lkelerinde kii bana den yllk ortalama elektrik enerjisi tketimi yaklak

7.000-8.000 kW saat civarndadr. Batnn nde gelen gelimi lkelerinde bu deerin ylda

12.000 ile 14000 kW saat civarnda olduu grlmektedir. Karlatrma yapmak asndan,

Trkiye'deki kii bana den elektrik enerjisi tketiminin Almanya ve Fransa'nn bete biri,

ngiltere ve talyann drtte biri seviyesinde olduunu vurgulamak gerekir. Trkiye'de, kii


43/99


43

bana den elektrik tketimi 1997 ylnda 1.314 kW saat olup, bu deerin gelecek yzyln

ilk on ylnda 3.000 kW saat civarna ulamas hedeflenmektedir. Bu balamda, Trkiye'de

kii bana den elektrik tketiminin 21. yzyl ortalarmla ulaaca deerin dahi, nde

gelen batl lkelerin u anki tketim deerlerinin ok altnda kalaca aka grlmektedir.

Aada belirtilen koullar ve talep tahminleri dikkate alndnda, enerji ihtiyacn

karlamak iin elektrik retim kapasitesinin arttrlmasnn zorunlu olduu aka

grlmektedir. Ayrca, artan enerji taleplerinin karlanmasnda yerli kaynaklara arlk

verilmesinin yan sra, kaynak eitliliinin salanmas da enerji politikamzn nemli

prensiplerinden biridir. Bu nedenle, elektrik enerjisi retiminde hidrolik kaynaklarn ve yerli

linyitlerin arlkl olarak kullanlmasna karlk, doal gaz kullanmnda son yllarda da

nemli bir art grlmektedir.

izelge 7.2. Trkiye Elektrik Enerjisi Uzun Dnem Talep Tahmini

Yl Puant G

(MW)

G Art

(%)

Enerji

(GW saat)

Enerji Art (%)

2003 27.261 - 170.807 -

2004 29.466 8,09 184.624 8,09

2005 31.850 8,09 199.560 8,09

2006 34.312 7,73 215.159 7,82

2007 39.965

7,73

231.794 7,73

2008 39.823 7,73 249.714 7,73

2009 42.902 7,73 269.021 7,73

2010 46.219 7,73 289.820 7,73

2011 49.731 7,60 308.807 6,55

2012 52.993 6,56 329.062 6,56

2013 56.470 6,56 350.653 6,56

2014 60.175 6,56 373.659 6,56

2015 64.122 6,56 398.168 6,56

2016 68.328 6,56 424.286 6,56

2017 72.811 6,56 452.123 6,56


44/99


44

2018 77.587 6,56 481.780 6,56

2019 82.677 6,56 513.386 6,56

2020 88.100 6,56 547.060 6,56

Ylda yaklak net 2,25 Milyar kW saat'lik elektrik retimi yapmas ngrlen TS, Ege

Blgesi'nin kuzeyi ile Trakya ve Marmara blgelerinin enerji ihtiyacnn karlanmasna

katkda bulunacaktr. Ayrca, anakkale i! snrlar ierisinde bulunan endstriyel ve dier

tesislerin enerji ihtiyac da, kurulmas planlanan TS'den kesintisiz olarak

karlanabilecektir. Sonu olarak, nerilen projenin gereklemesi, yakn gelecekte

Trkiye'nin kar karya kalaca enerji arzndaki skntnn zmlenmesi asndan byk

nem tamaktadr.

izelge 7.3. Trkiye Elektrik Enerjisi retiminin Birincil Enerji Kaynaklarna Gre

Geliimi (GW saat)

Yakt Tr Yllar

1993 7994 1995 1996 1997

Kat Yaktlar

Ta Kmr 1796,1 1.977,6 2.232,1 2.574,1 3.272,8

Linyit 21.963,8 26.257,1 25.817,8 27.839,5 30.587,2

TOPLAM 23.759,9 28,234,7 28.046,9 30.413,6 33.860,0

Sv Yaktlar

Fuel-OiI 5.171,4 5.546,8 5.498,2 6. 1 74,4 6.520,7

Motorin 3,1 2,0 273,8 365,2 531,4

LPG - - - - 105,2

Nafta - - - - -

TOPLAM 5.174,5 5.548,8 5.772,0 6.539,6 7.157,3

Doal Gaz 10.788,2 13.822,3 16.579,3 17.174,2 22.085,6

Jeotermal 77,6 79,1 86,0 83,7 82,8

Dier 56,4 50,9 222,3 175,4 294,0

TERMK TOPLAMI 39.856,6 47.735,8 50.706,5 54.386,5 63.479,7

HDROLK TOPLAMI 33.950,9 30.585,9 35.540,9 40.475,2 39.816,1


45/99


45

GENEL TOPLAM 73.807,5 78.321,7 86,247,4 94.861,7 103.295,8

7.1.5. Projenin Sosyal Ynden nemi

anakkale ilinin 1997 yl toplam nfus deeri 448.815 olup, bu nfusun yardan fazlas

(250.249) kylerde yaamaktadr. an ilesinde ise, 1997 toplam nfusunun (50.501)

yaklak yars (25.156) ile merkezindedir, 1990 yl nfuslaym sonularna gre,

anakkale ilinin nfus art oran (%o7,13), Trkiye ortalamasnn (%o21,71) altnda

kalmaktadr, Bunun balca nedeni ise, ilden darya olan gtr, nerilen TS nin inaat

ve iletme aamalarnda oluabilecek dorudan ve dolayl istihdam olanaklar ile dorudan

ve dolayl harcamalarn, bu gn nlenmesi ve blgedeki endstriyel gelimenin

desteklenmesi asndan yarar salayaca tahmin edilmektedir.

TS nin dier br nemli katks ise, Trkiye iin henz yeni olan akkan yatakl

yakma teknolojisinin lkemizde byk lekli elektrik retiminde kullanlmas ile evreyle

dost santrallere yeni bir rnek tekil etme imkann yaratacak olmasdr.

7.1.6. evresel Etki Deerlendirmesi

TS projesine ait evresel Etki Deerlendirmesi (ED) Raporu TBTAK-Marmara

Aratrma Merkezi (TBTAK-MAM), Enerji Sistemleri ve evre Aratrma Enstits

tarafndan, TEA ile imzalanan szleme uyarnca hazrlanmtr. 29 Eyll 1998 tarihinde

evre Bakanlna sunulan ED raporu hakknda, 27 Ekim 1998 tarihli I. ve 26 Kasm 1998

tarihli II. nceleme-Deerlendirme Komisyonu (DK) toplantlarnda Komisyon yeleritarafndan gndeme getirilen ve Bakanla ulam eitli dilekelerde yer alan hususlarn

giderilmesi amacyla, 26.11.1998 tarihinde DK tarafndan revizyon karar alnmtr. Bu

sre ierisinde, 19 Kasm 1998 tarihinde an ilesinde ED ynetmelii gereince Halk

Katlm Toplants dzenlenmitir.

Bu Rapor, sz konusu karar dorultusunda hazrlanmtr. Raporun kapsam, Bakanlka

yrtlen DK toplantlar ve eitli dilekelerde yer alan hususlar ve evre Bakanltarafndan hazrlanan "Termik Santraller iin ED Format" erevesinde belirlenmitir.


46/99


46

Sz konusu alma, aadaki konular kapsamaktadr:

Proje alannn ve muhtemel alternatif alanlarn tanmlanmas,

nerilen termik santraln teknolojik alternatiflerinin tanmlanmas,

Projeden etkilenebilecek evrenin mevcut zelliklerinin belirlenmesi,

Projenin evre zerine olabilecek etkilerinin tanmlanmas ve kestirilmesi,

Olas evresel etkileri engellemek veya azaltmak iin uygulanacak kontrol

yntemlerinin belirlenmesi,

lgili standartlar amas muhtemel kalc etkiler in alnacak nlemler hakknda

nerilerin gelitirilmesi.

Etki deerlendirmesi almalar proje sahas ve evresinin mevcut

zelliklerinin belirlenmesinden sonra gerekletirilmitir. Proje faaliyetlerinden

etkilenebilecek alanlarn tespiti, teknik artname ve n

tasarm parametrelerine dayal almalarn nda yaplmtr.

Zaman snrlar: Olas etkiler ve bu etkilerin sreleri; inaat, iletme ve iletme sonras

gibi deiik proje aamalar dikkate alnarak incelenmitir.

Yer snrlar: almalar, sadece projeden dorudan etkilenecek olan yakn evre (tesis

sahas, yakn yerleimbirimleri, vb.) ierisinde deil, gerek duyulmas halinde projeden

dolayl olarak etkilenebilecek daha byk bir alan ierisinde de yrtlmtr. Biyofiziksel

etkilerin incelenmesi amacyla,80 kmx80 km.lik bir alan ve sosyo-ekonomik etkilerin

belirlenmesi iin arlkl olarak, anakkale li ile an ilesi ele alnmtr.

7.2. Proje in Seilen Yerin Konumu

7.2.1. Faaliyet Yer Seimi

7.2.1.1 Yer Seimi Kriterleri

Herhangi bir termik santral iin yer seiminde gznne alnacak kriterlerin banda,zellikle yatrmn fizibilitesi asndan, santral iin seilecek yerin hammaddeye olan


47/99


47

mesafesi gelmektedir. Bunun balca nedeni, kmr nakliyesinin iletme srecinin en nemli

maliyet kalemlerinden biri olmasdr. Byk miktarlardaki kmrn tama mesafesi arttka

maliyet de o lde artmaktadr, te yandan milyonlarca ton kmr nakliyesinin yarataca

trafik ve evresel etkiler ile benzeri sorunlar da parasal lee vurulamayan

olumsuzluklardr. Bu nedenle, linyit ve takmr gibi fosil yaktlara dayal termik

santrallerin yer seimi kriterlerinde kmre olan mesafe hem ekonomik, hem de evresel

nedenlerle olduka st sralarda yer almaktadr.

TS nin yer seimi almalarnda yresel zellikler, bu kriterin (kmr sahasna

mesafe) ok daha nemli olduunu gstermitir. Arazi kullanmnn st dzeyde gelitii bu

yrede faaliyet alanna mesafe arttka, maliyetle birlikte evresel etkilerin de kanlmaz bir

ekilde artaca aktr. Bu nedenle, yer seiminde pek ok kriter esas alnrken, an Linyit

Havzasna yaknlk kriterine arlk verilerek, kmr alma noktasna 10 km mesafe inde

kalan blge ve sahalar deerlendirilmitir.

TS nin yer seimi almalarnda, aada belirtilen Yer Seimi Kriterleri dikkate

alnmtr:

Linyit havzasna gre konum,

Ulam sistemine gre konum,

Hakim rzgar yn,

Jeolojik-Sismik koullar,

Topografik koullar,

Toprak snflar - tarmsal zellikler,

Arazi mlkiyet durumu,

Zemin koullan,

Ham su temini imkan,

letim sistemine balanma olana.

Kl depo sahas olanaklar,

7.2.1.2. Faaliyet Alan

TS iin proje sahas, anakkale il snrlar iinde bulunan an ilesine ve Kulfa kyne,ku uuu mesafe olarak srasyla; 6 km ve 1,5 km uzaklktadr. Sahann iinden Yayaky ile


48/99


48

Kulfa kylerini birbirine balayan bir yol gemektedir. Bu yol, 3-4 km uzunluundaki

Kulfa-Durali ky yolu ile

anakkale-an yoluna balanmaktadr. TS iin ngrlen saha, linyit sahasna ortalama

3,5 km uzaklktadr. Sz konusu santraln kl depolama

sahas, Kulfa kynn kuzey ve kuzeybatsndaki Alan Tepe ile Armut Srtarasndaki

vadide, tesisin yaklak 2 km kuzeydousunda yer almaktadr.

Bahsi geen projede, termik santral sahas ve kl depolama alan srasyla; 80

hektar ve 120 hektar'lk alan kapsamaktadr.

TS nin anakkale ilinde, an ilesinin yaknnda yaplmasnn balca nedeni, burada

bulunan zengin linyit rezervinin uzak mesafelere tanmakszn, ekonomik ve ok daha temiz

bir ekilde elektrik enerjisi retiminde kullanlmasn salamaktr. Seilen saha ile lgili

nemli zellikler aada zetlenmitir:

Saha L nin kmr sahasna ortalama 3,5 km uzaklkta olup, dier

alternatifler iinde en yakn sahadr.

Yrede 320 MW nominal gteki bir santrale yeterli miktarda su teminin mmkn

olabilecei ve bu konuda gerekli aratrmann yaplabilecei DS yetkililerince ifade

edilmitir.

anakkale-an karayoluna 2-3 km.lik bir yol ile balanlmaktadr. Bandrma liman ve

Bandrma-an yolu, ar malzeme nakli iin elverilidir. Santral sahasna ku uuu yaklak

6,5 km uzaklkta 154/34kV trafo merkezi mevcuttur. Enterkonnekte sisteme balantnn

buradan yaplmas ve santral yol verme enerjisinin buradan alnmas ngrlmtr.

Kulfa kynn kuzeybatsnda seilen kl ve dier kat atklarn toplanaca saha (kl

depolama sahas) santral mrn karlayacak byklktedir.

TS nin yer seimi almalar srasnda, ayr alan TEA tarafndan ayrntl olarakincelenmitir. Bu alternatif sahalar karlatrldnda, yukarda anlatlan sahann teknik ve

ekonomik faktrler asndan en uygun saha olduu ngrlmektedir. Dier alternatif

sahalara ilikin bilgiler, Ksm 7. l 'de sunulmaktadr.

7.2.1.3. Alan Btnnn imar ve Mlkiyet Deerlendirmesi

7.2.1.3.1. Kapsam


49/99


49

TS nin kurulmas planlanan sahann imar ve mlkiyet deerlendirmesi yaplmtr.

Konu ile ilgili olarak,"an Termik Santral

Tesisleri Alan Btn" ifadesi; termik santral ana ve yardmc nitelerinin

konumlanaca "Santral Sahas", kl depolama yeri olarak kullanlacak olan

alan "Kl Depolama Sahas", santralden kacak klleri kl barajna tayacak olan "Kl

Bantlar", ham su ve inaat suyunun temin ve isale edilecei alanlar ile santral sahasnn

olan karayoluyla balantsn salayacak "Balant Yolu" gzergah iin kullanlmtr.

7.2.l .3.2. Mlkiyet Durumu

TS nin kurulmas planlanan Santral Sahas'nn yer ald 80 ha, Kl Depolama

Sahas'nn yer ald 120 hektar'lk sahann 59 hektar ve balant yolunun bulunduu alann

21 hektar'lk blm olmak zere toplam 160 hektar'lk alan, kamulatrmaya tabi tutulmu

ve tamam TEA adna tescil edilerek tapular alnmtr. Balant yolunun bir blm ii n

tamamlanan kamulatrma ilemi, yolun kalan ksm iin de yaplacaktr.

7.2.1.3.3. Ormanlk Alanlar

T.C. Orman Bakanl-Orman Genel Mdrl'nn 2.6.1997/2344 sayl yazsnda

belirtildii zere ED Ynetmelii'nin 7. maddesi uyarnca sz konusu santral sahasnn

kullanmnda herhangi bir saknca bulunmamaktadr. Alan btn olarak ifade edilen saha

kapsamnda 6831 Sayl Orman Kanunu3'na gre, ormanlk alann bulunup bulunmad

hususu ile ilgili idare nezrinde soruturulmu ve Tespit Tutana ekini oluturan paftada

iaretlendii ekilde kl sahas olarak dnlen blgede toplam 11 hektar yzlml

sahann ormana isabet ettii, santral sahasnda ise ormanlk alan bulunmad belirtilmitir.

7.2. l .3.4. mar Durumu

3194 sayl mar Kanunu4'nun 26. maddesi uyarnca, yaplmasnda yasal zorunluluk

bulunan santral sahas imar planlar 1/5000 ve 1/1000 leklerde hazrlanarak, anakkale-

Bayndrlk ve skan Mdrl'ne sunulmu ve l dare Kurulu'nun 5.5.1998 tarih ve 339

sayl kararyla uygun grlerek 7.5.1998 tarihinde Valilike onaylanmtr.


50/99


50

Sz konusu planlar 9.5.1998-9.6.1998 tarihleri arasnda askda kalm ve bir aylk ask

sresi iinde herhangi bir itirazda bulunulmadndan kesinleerek yrrle girmitir.

Bayndrlk ve skan Bakanl'nn 20.04.1999 tarih ve 08069 sayl genelgesine gre,

TS 'kamuya ait yap ve tesis' niteliinde olduu iin 'santral sahas' iin bir imar plan

hazrlanmtr. 1:5000 lekli imar plan Ek C'de verilmektedir. Anlan genelgeye gre, 'yap'

nitelii tamad iin imar plan bulunmas gerekmeyen 'kl depolama sahas' se ayn

kadastro paftasnda gsterilmektedir.

7.3.Proje Kapsamndaki Faaliyet nitelerinin Konumu

nerilen TS ierisinde yer almas planlanan idari ve teknik yaplar verilen genel

vaziyet plannda gsterilmektedir. Ayrca, ana niteler ngrlen boyutlaryla birlikte tablo

2.1de verilmektedir.

Santral sahas ierisinde bulunan nemli faaliyet niteleri aada sralanmaktadr:

1. Buhar retim nitesi (akkan yatakl kazan) ve yardmc tesisleri,

2. Buhar trbinleri ve jeneratrler,

3. Soutma suyu sistemi ve soutma sistemi,

4. Su hazrlama tesisleri,

5. Kmr hazrlama tesisleri,

6. Kl atma sistemi,

7. Elektrostatik filtreler,

8. Yardmc ekipmanlar,

9. dari/yardmc binalar ve dier niteler.

izelge 7.4. TS nin Ana niteleri

nite Adet/Boyutlar

Kazan 2 adet, 66 m x 45 m * 55 m

Soutma Kulesinin indeki

Baca 1 adet, 5 m ap * 50 m

Trbin ve Jeneratr 2 adet, 22 m * 10 m


51/99


51

Bunker Kazan binas iinde

Elektrostatik Filtre Hernite iin 2 adet, 17 m x 12 m x27 m

Trafo l0m x 15 m x 5m

Hava Istcs Ykama Havuzu Her 2 nite iin 1 adet, 8 m x 12 m * 2,5 m; 250m3 kapasiteli

Kazan Salt Sahas Binas 2 adet, 17mx9mx 13 m

Fuel-oil Tank 1 adet, 24 m ap x 12 m; 5.000 m3 kapasiteli

Mazot Tank 1 adet, 18 m ap x 12 m; 3.000 m j kapasiteli

Kmr Stok Sahas 4 yn, 400 m x 25 m

n Krc 1 adet, 24 m x 24 m x 2,5 m

ikinci Kinci Binas 1 adet, 8 m x 9 m * 1 0 mnc Kinci Binas 1 adet, 8mx8mxlOm

Kireta Bunkerleri 4 adet, 13 m ap * 15 m, 2.000 mj kapasiteli

Uucu Kl Bunken 2 adet, 6 m ap x 1 1 m; 1 .200 m3 kapasiteli

Dip Kl Deposu 1 adet, 12,5 m ap x 1 1 m; 1 .350 mj kapasiteli

Kl Tama Bantlar 2 adet, im x 1.700 m

Soutma Kulesi 1 adet, 101-62 m ap x 120 m

Salt Sahas Her nite iin 1 adet, 20 m x1 8 mSu n Artma Tesisi 1 adet ktrc, 10 m ap x 6 m 1 adet yeralt

amur havuzu, 8 m x 5,5 m x 3 m 1 adet su depo tank,

10mx4mx3m

Demi-su Binas 1 adet, 36 m x 24 m x 7 m

Demi-su Atk Havuzu 1 adet, 8 m x 6 m x 3,5 m; 100 m3 kapasiteli

Demi-su Tank 2 adet, 10 m x 9 m; 600 m3 kapasiteli

Ya Ayrc Trafo alan iin 1 adet 60 m havuz; 11,5 m x 5,5 mx 3 m Trbin binas iin 1 adet 14 m3 havuz; 8,5 m x 4

mx 3m

Trafo Ya Geri Kazanm Havuzu 1 adet, 7 m x 5,5 m x 3 m; 80 m3 kapasiteli

Elektrik Atlyesi 1 adet, 1500 m2 x 7 m ykseklik

Ambar 2 adet, 60 m x 17mx6m

dari Bina ve Smak 1 adet, 970 m2, 2 katl

1 adet, 700 m2

Ak Barnak 2 adet, 25 m x 12mx5m


52/99


52

Atk su Artma 1 adet

Kafeterya 1 adet, 35 m x 30 m x 3,5 m

Gzetleme Kulesi 4 adet, 3,5 m x 3,5 m x 6,5 m

(son boyut ykseklii ifade etmektedir)

izelge 7.5. Yatrm Geri deme' (x l000 $)

Yllar Kredi ve zkaynak Geri demeler Kalan

l.Yl 98.464,8 0,0 98.464,8

2.Yl 150.548,6 0,0 249.013,4

3. Yl 151.286,6 0,0 400.300,0

4.Yl 0,0 62.950,1 337.349,85. Yl 0,0 98.174,2 239.175,6

.Yl 0,0 94.692,8 144.482,8

7.Yl 0,0 85.480,9 59.001,9

S.Yl 0,0 86.382,3 -27.380,5

TOPLAM 400.300,0 427.680,4

(Faiz ve masraflar dahil )

izelge 7.6. Projenin Fayda-Maliyet Analizi (x 1000$)

MALYET FAYDA

Direkt Yatrm Giderleri 353.311,2 4. Yl Faydas 130.402,1Tesis Dnemi Faizleri 36.692,0 5. Yl Faydas 171.287,4

iletme Sermayesi 3.498,6 .Yl Faydas 171.287,4

Kamulatrma Bedeli 699,4 7. Yl Faydas 171.287,4

ED Raporu Bedeli 37,3 8-Yl Faydas 171.287,4

antiye ve Gen. Md. Gid. 466,3

Vergi (Stopaj) -

Dier Giderler 2.331,3

Beklemeyen Giderler 3.263,9


53/99


53

Toplam* (1) 400.300,0

letme Dnemi Faizleri 121.454,6

4.Yl iletme Giderleri 24.378,6

5. Yl letme Giderleri 40.886,46-Yl letme Giderleri 40.886,4

7. Yl letme Giderleri 40.886,4

8. Yl letme Giderleri 40.886,4

Vergiler (Geri demede) 78.492,4

Toplam (2) 387.881,2

TOPLAM(l+2) 788.171,2 TOPLAM 815.551,5

(Toplam yatrm bedeli )

7.3.1.lke Asndan Fayda-Maliyet Analizi

TS projesinin inaat ve iletme aamalar sresince istihdam olana salanacaktr.

Ayrca, birka yl iinde karlalmas muhtemel olan enerji dar boaz, projenin

gereklemesi ile retilecek olan enerjinin lke ekonomisi asndan nemini arttrmaktadr.

7.3.2. Blge Asndan Fayda-Maliyet Analizi

nerilen TS yreye istihdam olana salayacaktr. Yaplacak dier harcamalarn yreye

ekonomik girdi salamas muhtemeldir. Bunun yansra,

istihdam ile birlikte oluacak dolayl taleplerin mevcut ekonomiye canllk getirmesi

beklenmektedir. Buna karn yredeki biyo-fiziksel ve sosyo-

kltrel evre kaynaklar zerindeki bask bir miktar daha artacaktr. Bu tretkiler ile ilgili

ayrntl bilgi Blm 5'de verilmektedir.

7.3.3. Projenin Gereklemesine Bal Altyap Faaliyetleri

TS iin planlanan teknik, sosyal ve ekonomik altyap faaliyetleri aada


54/99


54

aklanmaktadr.

Ky Yollarnn Gzergahlarnda Deiiklik

Yayaky' Kulfa kyne balayan yollardan biri santral sahas inde kalmaktadr

Yolun saha iinde kalan ksm ptal edilip, snr dndan yeni bir balant yolu ina edilerek

ulam salanacaktr. Ek olarak, kl depolama sahas iinde kalan tarla ve ky yolunun

saha iinde kalan ksmlar, kl depolama ileminin ilerlemesine paralel olarak iptal edilip,

kl eddesi aks zerinden yeni gzergah tesis edilerek ulam salanacaktr.

Kulfa Kynn Su Kuyusunun TEA'a Devri

nerilen TS nin inaat ve iletme aamalarnda oluacak evsel atk sular artlarak

Kkay deresine dearj edilecektir. Bu derenin kysnda yer alan keson kuyudan, Kulfa

kynn ime ve kullanma suyunun bir ksm salanmaktadr. Konumu ve durumu itibar ile

halihazrda kirlenmeye ak bulunan ve dk vasfl su temin edilen bu kuyu kyden

devralnp, kye santralden ayn miktarda ok daha temiz nitelikli su verilecektir. Devralnan

kuyu suyu da gerektiinde, kl nemlendirme ve slatma ilemlerinde kullanlacaktr.

7.3.4. Projenin Gerekletirilmesi in Gerekli Altyap Faaliyetleri

TS projesinin gerekletirilmesi iin gerekli altyap faaliyetleri aada

belirtilmektedir.

Elektrik Balantlar ile lgili Dzenlemeler

Faaliyetin inaat aamasnda gerekli enerji saha kenarndan geen letim hattndan bir

branmanla veya ku uuu 6,5 km uzaklktaki an Trafo Merkezi'nin k fderinden

alnacaktr. Enerji sreklilii gerektiren iler in alma ve dinlenme sahalarna uzak bir

noktada yeterli kapasitede bir dizel jeneratr tesis edilecektir.

TS' de retilecek enerji, 2 pano ve 2X154 kV gerilimli enerji iletim hatt (EH) ile anTrafo Merkezi'ne aktarlacaktr. Bu hat ayn zamanda, santrale yol verme enerjisi temininde


55/99


55

de kullanlacaktr.

Ulam

Santralde kullanlacak montaj malzemesi ve tehizata ynelik ar nakliye, 20-150

tonluk k

AKIŞKAN-YATAKLI-TERMİK-SANTRALLER

Documents

Transcript of AKIŞKAN-YATAKLI-TERMİK-SANTRALLER