AÇIK KAYNAK İŞLETİM SİSTEMİ DERSİ ÇALIŞMA NOTLARI

PARDUS KURULUMU

PARDUS KURULUMU DOKUMANI İÇİN TIKLAYINIZ. (Her slaytın altındaki notlar bölümünü okuyunuz.)

DOSYA SİSTEMİ

Dosya sistemi disk üzerindeki dosyaların organize edilmesidir.

Bir işletim sisteminin bir disk veya bölümleri üzerindeki dosyalarının izlerini bulmak için kullandığı yapı ve yönteme dosya sistemi (filesystem) denir.

Linux’ta bir dosyaya isim verirken tüm alfabetik karakterler, alt çizgi ( _ ), rakam, nokta, virgül kullanılabilmektedir. Dosyalara isim verilirken dikkat edilmesi gereken kurallardan biri dosya isminde * , ? gibi özel karakterlerin

bulunmamasıdır. Dosya isminin uzunluğu 256 karakteri geçmemelidir. Ayrıca bir dosyanın büyüklüğü de 2 GB ile sınırlıdır.

Linux işletim sistemlerinde genel olarak 2 farklı dosya tipi bulunmaktadır.

1. Aygıt dosyaları 2. Sıradan dosyalar

Karakter aygıt dosyaları: Bu tür dosyalar ile erişilen donanımlar bilgilerini karakter karakter ilerletmektedir. Blok aygıt dosyaları: Bu tür dosyalar ile erişilen donanımlar ile iletişim blok aktarma ile gerçekleştirilmektedir. Kuyruk dosyaları

Dizin Hiyerarşisi

Tüm dosya ve dizinler tek bir kök dizin altında hiyerarşik olarak toplanmıştır.

En üstteki bu kök dizine “/” simgesi ile ifade edilen root klasörü denir.

Linux, / (root) klasöründen başlayarak, boot işlemindeki önem sırasına göre klasörleri dizer.

Bir dizin ya da dosyanın, sistemdeki konumu, o dosya/dizinin yolu ile belirtilir.

Örneğin “/home/egitim” yolu, kök dizinindeki, “home” isimli dizin içindeki “egitim” dizininin konumunu belirtir. Bu ifadede en baştaki “/” kök dizinini belirtmektedir.

Sistemdeki her şey bir dosyadır, Buna sistemdeki aygıtlar, donanım kaynakları hatta hafızada çalışan programlar da dahildir.

Linux çekirdeği örneğin bir ethernet kartına ulaşmak istediğinde /dev/eth0 dosyasına okuma yazma yapar veya bir sabit disk bölümü için /dev/sda1 dosyasını kullanır.

/dev Dizini altında aygıtlar /proc dizini altında sistem kaynakları ile ilgili dosyalar bulunur.

Ancak bu tür dosyalar sistem açıldığında oluşturulan ve kapandığında kaybolan dosyalardır ve sadece sistem programları tarafından erişilebilir.

Bağlama ve Ayırma Kavramları

Bir dosya sistemini/aygıtı erişilebilir kılmak için yapılması gereken işleme “bağlamak” (mount) denir. Bağlama işlemi yapıldıktan sonra, bağlanan aygıta, “bağlama noktası” adı verilen bir dizinden erişilebilir.

Kök Dizini

Linux işletim sistemlerinde dosya hiyerarşisinde en üstte root dizini (kök dizin) bulunur. Kök dizinini içeren disk bölümü, sistemi tek kullanıcılı açmak için gerekli olan tüm dosyaları barındırmalıdır. İşletim sisteminin açılması için bu bir kuraldır.

Kök dizini altında bulunan dizinlerden ve işlevlerinden kısaca bahsedelim.

/bin: Genel kullanıcıların kullanabileceği komutlara ait dosyaların bulunduğu dizin.

/sbin: Sadece root kullanıcısının kullanabileceği komutlara ait dosyaların bulunduğu dizin.

/boot: Sistem açılışında kullanılan dosyaların bulunduğu dizin.

/dev: Aygıtlar ve disk bölümlerine ait dosyaların bulunduğu dizin.

/etc: Sistem yapılandırma dosyalarının bulunduğu dizin.

/home: Sistemdeki kullanıcıların ev dizinidir.

/lib: Programların ihtiyacı olan kütüphane dosyalarının bulunduğu dizin.

/mnt: Otomatik olarak bağlanan aygıtlarla ilgili dosyalarının bulunduğu dizin.

/proc: Sistem süreçlerinin bilgisinin bulunduğu sanal dosya sisteminin dosyalarının bulunduğu dizin.

/root: Sistemdeki en yetkili root kullanıcısının kişisel dizinidir.

/usr: Tüm kullanıcılarca paylaşılan verileri içeren dizin.

/var: Log dosyaları ve web sunucu yazılımına ait dosyalarının bulunduğu dizin.

/tmp: Herkesin kullanabildiği, genellikle geçici dosyaların bulunduğu dizin.

KISAYOL KOMUTLARI

CTRL+C Kopyala

CTRL+X Kes

CTRL+V Yapıştır

CTRL+Z Geri Al

Shift+Delete Kalıcı Dosya Silme

F2 Dosya Yeniden Adlandırma

CTRL+A Tüm Dosyaları Seçme

Son kullanıcıya dönük Linux işletim sistemleri alanında günümüzde en çok bilinen Linux dağıtımlarının bazıları şunlardır:

Ubuntu (İngiltere / G. Afrika)

Mint (Fransa / İngiltere)

Redhat / Fedora (ABD)

Novell / OpenSUSE (ABD / Almanya)

Debian (ABD)

Pardus (Türkiye)

Son kullanıcının çok fark etmediği ama ürünleri içinde Linux çekirdeğini kullanan yerli/yabancı kuruluşlar arasında şu isimler sürekli geçmektedir.

Alcatel, Aselsan, BMW, Checkpoint, Cisco, IBM, Karel, LG, Motorola, NASA, Sony, Toyota, Turkcell, TÜBİTAK

Pardus ile kurulu gelen bir çok İnternet aracı vardır. Bunları sınıflandırmak gerekirse aşağıdakiler öne çıkacaktır.

Tarayıcılar (Firefox, Chromium(Google Chrome), Opera)

Sohbet Araçları (Kmess(MSN Messenger) , Skype)

Eposta Araçları Icedove (Mozilla Thunderbird)

Dosya Aktarımı ve İndirme Yöneticileri (Filezilla)

Filezilla hem Linux hem de Windows’da en yaygın kullanılan FTP istemcilerinden birisidir.

Torrent programı (qBittorrent)

Libre Office yazılımında tipik ofis yazılım paketlerinde bulunan ana bileşenler ve bazı ek bileşenler bulunmaktadır.

Özellikle önemli olan bileşenler Writer (metin düzenleme), Calc (hesap tablosu) ve Impress (sunum hazırlama) yazılımlarıdır.

Özgür yazılım dünyasının en yaygın kullanılan ofis yazılım uygulaması olan Open Office, geliştirmeyi sağlayan ana firmanın (Sun), Oracle tarafından satın alınması ardından özgür yazılım camiası tarafından Libre Office adı ile sürdürülmüştür.

Libre Office paketinde üç ana bileşen bulunmaktadır:

Writer – Kelime işlem yazılımı (Microsoft Word benzeri bir yazılımdır.)

Calc – Hesap tablosu yazılımı (Microsoft Excel benzeri bir yazılımdır.)

Impress – Sunum hazırlama yazılımı (Microsoft Power Point benzeri bir yazılımdır.)

Bunların dışında eğitimciler için önemli olabilecek bir diğer Libre Office aracı da grafik çizim aracı olan Draw’dur.

Libre Office ve Open Office başta olmak üzere bir çok özgür yazılım ofis yazılımının kullandığı Open Document Format (ODF) belge biçimi de belirli bir yaygınlığa sahiptir.

Adobe firmasının oluşturduğu PDF biçimi oldukça yaygın bir biçimdir.

1.DÖNEM ÖRNEK SORULARI

1. İşletim Sistemi Nedir?2. Kabuk ve çekirdek kavramlarını açıklayınız?3. Açık Kaynak Kodlu Yazılım Nedir?4. Açık Kaynak, bilişim alanında neyi ifade eder?5. En iyi bilinen açık kaynak kodlu yazılımlar hangileridir?6. Linux’un türevlerine (dağıtım) 5 örnek veriniz.7. GNU Genel Kamu Lisansı (GPL) Nedir?8. Pardus’ta sistem yöneticisinin kullanıcı adı nedir?9. Linux’ta en çok kullanılan dosya sistemleri hangileridir?10. Pardus İşletim Sisteminin dosya sitemi nedir? Açıklayınız?11. Linux işletim sistemlerinde kullanılan grafik ara yüz alt yapısı hangisidir?12. Linux sistemlerde en önemli masaüstü yöneticileri nelerdir?13. KDE nedir?14. X-Window nedir?15. Pardus’ta Masaüstü simgelerinden Ev Dizini (/home) ne işe yarar?16. Pardus’ta gelişmiş metin işlemleri, elektronik tablolama, sunum, veritabanı ve çizim işlemleri için hangi programlar

kullanılır?17. Panel nedir?18. Programcık nedir?19. Pardus İşletim Sisteminin özelliklerini yazınız.20. Linux işletim sisteminin genel kullanım amaçlarını yazınız.21. Linux işletim sisteminin avantaj ve dezavantajlarını yazınız.22. Windows işletim sistemi ve Linux tabanlı işletim sistemlerini 5 madde halinde karşılaştırınız.23. ( ) Unix işletim sistemi GPL lisansa sahiptir.24. ( ) Unix işletim sistemi C programlama dili ile yazılmıştır.25. ( ) GPL açık kaynak kodlu yazılımların özgürce dağıtılmasını düzenleyen bir lisans anlaşmasıdır.26. ( ) Linux işletim sistemleri NTFS dosya sistemini kullanır.27. ( ) Sabit diskte biosun ilk okuduğu bölüme MBR( Master Boot Record) denir.28. ( ) Pardus’da sistem belleğinin yetersiz kaldığı durumlarda harddisk üzerinde bellek olarak kullanılan alana takas

alana (Swap) denir.29. ( ) Pardus işletim sistemi sadece DVD’den kurulabilir.30. ( ) Pardus’da kurulum aracı olarak YALI yazılımı kullanılır.31. ( ) Pardus, Linux çekirdeği kullanan bir işletim sistemidir.32. ( ) Writer yazılımında tablo oluşturulabilir ve düzenlenebilir33. ( ) Pardus masaüstünün en altında yer alan çubuğa görev çubuğu adı verilir.

34. ………………………………………………………,Pardus işletim sisteminde ve Linux sistemlerde sıkça kullanılan ofis programları paketidir.

35. Pardus’da sistem belleğinin yetersiz kaldığı durumlarda harddisk üzerinde bellek olarak kullanılan alana …………………………………………………denir.

36. Pardus………………………çekirdeği kullanan bir işletim sistemidir.37. Unix işletim sistemi ……………………….lisansa sahiptir.38. Pardus ile birlikte gelen masaüstü ortamı ………………………………………..39. Aşağıdakilerden hangisi Linux dosya sisteminde en üstte bulunan dizindir?

A) /Home B) /Bin C) / D) /Usr40. Windows işletim sistemindeki Denetim Masası’ nın karşılığı olan uygulama hangisidir?

A) Masaüstü B) Panel C) Sistem Ayarları D) Servis Yöneticisi41. Aşağıdakilerden hangisi Pardus işletim sisteminin temelini oluşturur?

A) Windows B) Linux C) Os D) Dos42. Aşağıdakilerden hangisi Pardus işletim sisteminin özellikleri arasında yer almaz?

A) Text tabanlı işletim sistemidir. B) Türkçe dil desteği vardırC) Açık kaynak kodlu işletim sistemidir D) Dağıtımı ücretsizdir

43. Cd komutunun işlevi nedir?A) dizin oluşturma B) dizin değiştirme C) dizin silme D) dizin taşıma

44. Aşağıdakilerden hangisi Pardus işletim sisteminin kök dizinini ifade eder? A) tree B) ntfs C) fat D) root

45. Windows işletim sistemindeki Görev Yöneticisinin karşılığı olan uygulama hangisidir?A) Masaüstü B) Sistem İzleyicisi C) Servis Yöneticisi D) Sistem Ayarları

46. Aşağıdakilerden hangisi açık kaynak kodlu yazılımlar arasında yer almaz?A) OpenOffice B) Linux C) Microsoft Office D) PHP

47. Aşağıdakilerden hangisi Pardus işletim sisteminin açılış dosyalarını içerir?A) media B) srv C) tmp D) boot

48. Pardus işletim sistemi ile birlikte gelen web tarayıcı aşağıdakilerden hangisidir?A) Opera B) Safari C) Internet Explorer D) Mozilla Firefox

49. Aşağıdaki karakterlerden hangisi Linux dosyalarına isim verilirken kullanılamaz?A) “.” B) “-“ C) “_” D) “*”

50. Aşağıdakilerden hangisi Linux’da dosya ve dizinlerin isimlerini yeniden adlandırma işlevi görür?A) F1 B) F2 C) F3 D) F4

51. Aşağıdakilerden hangisi Dolphin dosya yöneticisinde taşıma silme gibi işlemleri geri almak için kullanılır?A) Ctrl+Z B) Ctrl+X C) Ctrl+C D) Ctrl+V

52. Linux sistemlerde kullanıcıların kişisel verileri aşağıdaki dizinlerden hangisinde tutulur?A) /Home B) /Bin C) /tmp D) /Usr

53. Aşağıdakilerden hangisi donanımlarla iletişim kurulması için gerekli olan aygıt dosyalarını içeren dizindir?A) /root B) /boot C) /dev D) /lib

54. Pardus için kullanılan dosya sistemi aşağıdakilerden hangisidir?A) FAT16 B) EXT4 C) FAT32 D) NTFS