AKADEMİK BİLİŞİM 2014 Mersin Üniversitesi
description
Transcript of AKADEMİK BİLİŞİM 2014 Mersin Üniversitesi
AKADEMİK BİLİŞİM 2014Mersin Üniversitesi
TÜRK İNŞAAT SEKTÖRÜNDE 4 BOYUTLU (4D) MODELLEMENİN UYGULANABİLİRLİĞİ
(244)7 Şubat 2014
Öğr. Gör. Dr. Murat KuruoğluYük. İnş. Müh. Emre Gökyiğitİnş. Müh. Merve Köse
Akademik Bilişim 2014 | Mersin Üniversitesi - Türk İnşaat Sektöründe 4 Boyutlu (4D) Modellemenin Uygulanabilirliği
2
1.BölümGiriş
İçerik• Giriş• 4D Hakkında• Araştırma• Sonuçlar
3
1.BölümGiriş
“Araştırmacıların keşfetmesi gereken dördüncü alan ise 3D/4D modellere ait farklı uygulamaların niçin geniş biçimde uygulanmadığı ve inşaat sektörünün 4D’nin muhtemel faydalarından nasıl daha çok yarar sağlayabileceğidir.” [1][1] (Hartmann, T., Gao, J. ve Fischer, M. (2008). Areas of application for 3D and 4D models on construction projects, Journal of Construction Engineering and Management, Vol. 134, No. 10.)
Akademik Bilişim 2014 | Mersin Üniversitesi - Türk İnşaat Sektöründe 4 Boyutlu (4D) Modellemenin Uygulanabilirliği
4
2.Bölüm4D Hakkında
Şekil 1: Modelin geliştirilme süreci [3].
Akademik Bilişim 2014 | Mersin Üniversitesi - Türk İnşaat Sektöründe 4 Boyutlu (4D) Modellemenin Uygulanabilirliği
5
2.Bölüm4D Hakkında
Faydalar Engeller
a-) Sağladığı görsellikle planlamayı daha anlaşılabilir kılması.
b-) Farklı disiplinlere ait tasarımları tek modelde birleştirerek çakışmaları tespit etme imkanı sunması.
c-) Proje katılımcıları arası etkileşimi arttırması.
d-) İnşa edilebilirlik analizi yapma fırsatı sunması.
e-) İş güvenliği tehditlerini önceden belirleme imkanı sunması.
f-) Proje üzerinde yapılan değişikliğin sonuca etkisini gösterebilmesi.
a-) Firmanın organizasyonel iş akış yapısının revize edilmesini gerektirmesi.
b-) Modelin oluşturulması ve takibi için gerekli olan zaman ve insan kaynağı.
c-) Sağlıklı analiz yapabilmek için tasarımda gerekli olan yüksek ayrıntı düzeyi.
d-) Bilgi teknolojileri ve 4D alanında deneyim sahibi eleman eksikliği.
e-) 4D için gerekli olan eğitim ve yazılım maliyeti.
f-) Mevcut planlama (CPM) ve tasarım (2D) yöntemlerinin yeterli olduğu düşüncesi.
Şekil 2 : Fayda ve engel listesi [3].
Akademik Bilişim 2014 | Mersin Üniversitesi - Türk İnşaat Sektöründe 4 Boyutlu (4D) Modellemenin Uygulanabilirliği
6
3.BölümAnket ve Mülakat Çalışması / Katılımcı Demografisi
66%
29%
4%
Eğitim Durumu
LisansYüksek lisansDoktora
75%
18% 7%
Lisans Bölümü
İnşaat MühendisliğiMimarlıkDiğer
2 yıldan az 2-5 yıl 6-10 yıl 11-20 yıl 20 yıldan fazla
0%
5%
10%
15%
20%
25%
30%
35%
21% 21%
32%
14%12%
Katılımcının Sektör Tecrübesi
21%
15%
15%14%
13%
11%
10%
Katılımcının Pozisyonu
Teknik OfisF. Sahibi ve G. YöneticiTasarım OfisiSaha MühendisiŞantiye ŞefiProje YöneticisiHakediş ve Planlama
Akademik Bilişim 2014 | Mersin Üniversitesi - Türk İnşaat Sektöründe 4 Boyutlu (4D) Modellemenin Uygulanabilirliği
7
3.BölümAnket ve Mülakat Çalışması / Firma Demografisi
Yapım / Taahhüt
Proje Yönetimi / Müşavirlik
Tasarım
Girişim / Yatırım
Danışmanlık
Yapı Denetim
71%
37%
31%
24%
21%
13%
Firmanın Verdiği Hizmetler
2 yıldan az 2-5 yıl 6-10 yıl 11-20 yıl 20 yıldan fazla0%5%
10%15%20%25%30%35%40%45%50%
3%
11%16%
28%
43%
Firmanın Sektör Tecrübesi
Konut, ofis
Kamu binaları
Endüstriyel yapılar
Ulaşım ve mühendislik
Alt yapı ve çevre projeleri
Diğer
64%
47%
41%
35%
13%
3%
Firmanın Faaliyet Alanı
0-5 6-20 21-100 101-500 500+0%
5%
10%
15%
20%
25%
30%
35%
24%20%
12%14%
30%
Firmanın 2012 Yılı Cirosu (mTL)
Akademik Bilişim 2014 | Mersin Üniversitesi - Türk İnşaat Sektöründe 4 Boyutlu (4D) Modellemenin Uygulanabilirliği
8
3.BölümAnket ve Mülakat Çalışması / Planlama ve Tasarım Alışkanlıkları
51%
9%
40%
İş Programının İdaresinden Kim Mesuldür?
Yüklenici firmanın ilgili birimiProje yönetim (Müşavir) şirketiHer ikisi
Her gün Haftada bir Ayda bir Takip edilmemektedir
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
23%
55%
16%
5%
İş Programının Takip Sıklığı
Basit Orta Detaylı0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
11%
27%
63%
Planlamanın Detay Seviyesi
65%
35%
Tasarımların Boyutu
İki boyutluÜç boyutlu
Akademik Bilişim 2014 | Mersin Üniversitesi - Türk İnşaat Sektöründe 4 Boyutlu (4D) Modellemenin Uygulanabilirliği
9
3.BölümAnket ve Mülakat Çalışması / 4D’nin Mevcut Durumu
Bilgi sahibi değil
Bir miktar Orta düzeyde Uzman düzeyinde
0%
10%
20%
30%
40%
50%44%
41%
10%5%
4D Hakkındaki Bilgi Düzeyi
11%
89%
Hiçbir projenizde 4D uygulandı mı?
Evet uygulandıHayır uygulanmadı.
Akademik Bilişim 2014 | Mersin Üniversitesi - Türk İnşaat Sektöründe 4 Boyutlu (4D) Modellemenin Uygulanabilirliği
10
3.BölümAnket ve Mülakat Çalışması / Sektör Algısı ve Gelecek Projeksiyonu
Soru % % % % %
1-) 4D modellemenin ülkemizde az kullanılıyor oluşu Türk inşaat sektörü adına bir eksikliktir
30 37 19 11 33
2-) Teknolojik gelişmelerin sektöre çabuk entegre edilememesi sektörün doğasından kaynaklanmaktadır.
20 46 7 21 6
3-) Üniversitelerin ilgili bölümlerinde öğrencilere 4D modelleme eğitimleri verilmelidir.
45 38 14 2 1
4-) Bu teknolojinin yaygınlaşması için kamu ihalelerine başvuruda 4D modelleme zorunlu tutulmalıdır.
22 22 24 22 10
5-) 4D modelleme uygulaması gelecekte herkesin kullanacağı bir araç haline gelecektir
23 55 14 6 2
Kesinlikle katılıyorum
Katılıyorum
Kararsızım
Katılmıyorum
Kesinlikle katılmıyorum
Akademik Bilişim 2014 | Mersin Üniversitesi - Türk İnşaat Sektöründe 4 Boyutlu (4D) Modellemenin Uygulanabilirliği
11
3.BölümAnket ve Mülakat Çalışması / Fayda ve Engeller
Önem dereceleri 1 2 3 4 5 6 Toplam Skor
Faydalar
a 43 22 15 9 14 9 112 2,607b 26 30 23 14 9 10 112 2,821c 11 16 23 25 17 20 112 3,723d 12 22 26 20 27 5 112 3,384e 6 6 9 18 28 45 112 4,705f 14 16 16 26 17 23 112 3,759
Çizelge 5.2 : Faydaların genel hesap tablosu.
Akademik Bilişim 2014 | Mersin Üniversitesi - Türk İnşaat Sektöründe 4 Boyutlu (4D) Modellemenin Uygulanabilirliği
12
3.BölümAnket ve Mülakat Çalışması / Fayda ve Engeller
a-) b-) d-) c-) f-) e-)
1.00
2.00
3.00
4.00
5.00
6.00
Fayda Önem SıralamasıO
rtala
ma
Öne
m S
ırası
1- [a] Sağladığı görsellikle planlamayı daha anlaşılabilir kılması. (2.61)
2- [b] Farklı disiplinlere ait tasarımların çakışmalarını tespit etme imkanı sunması. (2.82)
3- [d] İnşa edilebilirlik analizi yapma fırsatı sunması. (3.38)
4- [c] Proje katılımcıları arası etkileşimi arttırması. (3.72)
5- [f] Proje üzerinde yapılan değişikliğin sonuca etkisini gösterebilmesi. (3.76)
6- [e] İş güvenliği tehditlerini önceden belirleme imkanı sunması. (4.71)
Akademik Bilişim 2014 | Mersin Üniversitesi - Türk İnşaat Sektöründe 4 Boyutlu (4D) Modellemenin Uygulanabilirliği
13
3.BölümAnket ve Mülakat Çalışması / Fayda ve Engeller
d-) b-) c-) a-) f-) e-)
1.00
2.00
3.00
4.00
5.00
6.00
Engel Önem SıralamasıO
rtala
ma
Öne
m S
ırası
1- [d] Bilgi teknolojileri ve 4D alanında deneyim sahibi eleman eksikliği. (2.88)
2- [b] Modelin oluşturulması ve takibi için gerekli olan zaman ve insan kaynağı. (3.02)
3- [c] Sağlıklı analiz yapabilmek için tasarımda gerekli olan yüksek ayrıntı düzeyi. (3.55)
4- [a] Mevcut planlama (CPM) ve tasarım (2D) yöntemlerinin yeterli olduğu düşüncesi. (3.67)
5- [f] Firmanın organizasyonel iş akış yapısının revize edilmesini gerektirmesi. (3.73)
6- [e] 4D için gerekli olan eğitim ve yazılım maliyeti. (4.15)
Akademik Bilişim 2014 | Mersin Üniversitesi - Türk İnşaat Sektöründe 4 Boyutlu (4D) Modellemenin Uygulanabilirliği
14
4.BölümSonuç ve Öneriler
2 yıldan az
2-5 yıl 6-10 yıl 11-20 yıl 20+ yıl0%
10%20%30%40%50%60%70%80%90%
100%
Katılımcı Tecrübesine Göre Bilgi Düzeyi
Uzman DüzeyindeOrta DüzeydeBir miktarBilgi sahibi değil
Teknik
Ofis
F. Sah
ibi ve G
. Yön
etici
Saha M
ühendis
i
Tasarım
Ofisi
Şantiy
e Şefi
Haked
iş ve
Plan
lama
Proje
Yöneti
cisi
0%
20%
40%
60%
80%
100%
Pozisyona Göre Değerlendirme
Uzman DüzeyindeOrta DüzeydeBir miktarBilgi sahibi değil
Sektörün genç temsilcileri konu hakkında yeterli bilgiye sahip değil.
En bilgili gruplar: hakediş ve planlama, tasarım ofisi ve teknik ofis.
Akademik Bilişim 2014 | Mersin Üniversitesi - Türk İnşaat Sektöründe 4 Boyutlu (4D) Modellemenin Uygulanabilirliği
15
4.BölümSonuç ve Öneriler
0-5 mTL 6-20 mTL 21-100 mTL 101-500 mTL 500+ mTL0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
Ciroya Göre Kullanım Durumu
HayırEvet
En yüksek kullanım oranının 500 milyon TL üstü cirolu firmalarda oluşundan hareketle Türkiye'de 4D ancak büyük ölçekteki firmaların cesaret edebileceği bir teknoloji olarak görülmektedir.
Akademik Bilişim 2014 | Mersin Üniversitesi - Türk İnşaat Sektöründe 4 Boyutlu (4D) Modellemenin Uygulanabilirliği
16
4.BölümSonuç ve Öneriler
0-5 mTL 6-20 mTL 21-100 mTL
101-500 mTL
500+ mTL0%
10%20%30%40%50%60%70%80%90%
100%
Cirolara Göre İş Programı Mesuliyeti
Her ikisiProje Yön.Yüklenici
Her gün Haftada bir Ayda bir Takip edilmemektedir0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
23%
55%
16%
5%
İş Programının Takip Sıklığı
Türkiye'de 4D'nin yaygınlaştırılmasının, neredeyse her ciro grubundan yüklenici firmanın birlikte çalışmayı önemli oranda tercih ettiği proje yönetim firmaları kanalıyla gerçekleştirilebileceği görülmüştür.
Sektörde çoğunlukla tercih edilen iş programı takip sıklığının "haftada bir" olması, başarılı bir 4D uygulaması için
gerekli kontrol disiplininin inşaat sektöründe mevcut olduğunu
göstermektedir.
Akademik Bilişim 2014 | Mersin Üniversitesi - Türk İnşaat Sektöründe 4 Boyutlu (4D) Modellemenin Uygulanabilirliği
17
4.BölümSonuç ve Öneriler
0-5 mTL 6-20 mTL 21-100 mTL
101-500 mTL
500+ mTL0%
10%20%30%40%50%60%70%80%90%
100%
Ciroya Göre Detay Seviyesi
BasitOrtaDetaylı
65%
35%
Tasarımların Boyutu
İki boyutluÜç boyutlu
Firmaların çalıştıkları ayrıntı düzeyi cirolarına paralel bir şekilde arttığından 500 milyon TL'den fazla ciroya sahip şirketler bu açıdan 4D'ye daha rahat adapte olma fırsatına sahiptir.
Tasarım konusunda firmalar büyük ölçüde 2 boyutu tercih etse de 3 boyutlu tasarım yapan firmaların
oranı azımsanmayacak düzeyde olup geçmişe kıyasla artış göstermektedir.
Akademik Bilişim 2014 | Mersin Üniversitesi - Türk İnşaat Sektöründe 4 Boyutlu (4D) Modellemenin Uygulanabilirliği
18
4.BölümSonuç ve Öneriler
2 yıldan az
2-5 yıl 6-10 yıl 11-20 yıl
20+ yıl0%
20%
40%
60%
80%
100%
Katılımcı Tecrübesine Göre Değerlendirme
Kesinlikle KatılmıyorumKatılmıyorumKararsızımKatılıyorumKesinlikle Katılıyorum
4D modellemenin ülkemizde az kullanılıyor oluşu Türk inşaat sektörü adına bir eksikliktir.
Teknik
Ofis
F.Sah
ibi &
G.Yöneti
ci
Saha M
ühendis
i
Tasarım
Ofisi
Şantiy
e Şefi
Haked
iş ve P
lanlam
a
Proje
Yönetic
isi0%
20%
40%
60%
80%
100%
Pozisyona Göre Değerlendirme
Kesinlikle KatılmıyorumKatılmıyorumKararsızımKatılıyorumKesinlikle Katılıyorum
Bu yargı, çalışmaya katılan sektör mensuplarının artan tecrübelerine paralel şekilde artan katılım oranı ile de tasdik edilmiştir.
Proje yöneticileri ve firma sahipleri, bu eksikliği en fazla hisseden grup olarak
öne çıkmıştır.
Akademik Bilişim 2014 | Mersin Üniversitesi - Türk İnşaat Sektöründe 4 Boyutlu (4D) Modellemenin Uygulanabilirliği
19
4.BölümSonuç ve Öneriler
Teknolojik gelişmelerin sektöre çabuk entegre edilememesi inşaat sektörünün doğasından kaynaklanmaktadır.
20%
46%
7%
21%
6%
Kesinlikle katılıyorumKatılıyorumKararsızımKatılmıyorumKesinlikle katılmıyorum
Teknolojik gelişmelerin inşaat projelerine çabuk entegre edilememesinin sektörün doğasından kaynaklandığına dair olan yaygın kanı çalışma sonucuyla tekrardan onansa da aynı sektörün farklı ülkelerdeki uygulamalarına bakıldığında bu iddia geçerliliğini kaybetmektedir.
Akademik Bilişim 2014 | Mersin Üniversitesi - Türk İnşaat Sektöründe 4 Boyutlu (4D) Modellemenin Uygulanabilirliği
20
4.BölümSonuç ve Öneriler / Mülakatlar
•Türkiye’nin 4D alanında istenen konumda olmayışını kültürel yapısına bağlamak çözümsüzlüğü beraberinde getirebilir.
•Planlama alışkanlıklarının geliştirilmesi ve 4D’nin daha iyi anlatılması sorunu çözebilir.
•Değişim korkutur. Değişime karşı direnç, teknolojinin eksik yanlarını geri besleme yoluyla giderme fırsatı olarak değerlendirilmelidir.
•Değişim öncüleri muhatap olunan firma ölçeğine göre farklı yöntemler izlemeli ve muhatabına dostça yaklaşmalıdır.
Akademik Bilişim 2014 | Mersin Üniversitesi - Türk İnşaat Sektöründe 4 Boyutlu (4D) Modellemenin Uygulanabilirliği
21
4.BölümSonuç ve Öneriler / Fayda ve Engel Değerlendirmesi
Faydalar
1- [a] Sağladığı görsellikle planlamayı daha anlaşılabilir kılması. (2.61)
2- [b] Farklı disiplinlere ait tasarımların çakışmalarını tespit etme imkanı sunması. (2.82)
3- [d] İnşa edilebilirlik analizi yapma fırsatı sunması. (3.38)
4- [c] Proje katılımcıları arası etkileşimi arttırması. (3.72)
5- [f] Proje üzerinde yapılan değişikliğin sonuca etkisini gösterebilmesi. (3.76)
6- [e] İş güvenliği tehditlerini önceden belirleme imkanı sunması. (4.71)
Engeller
1- [d] Bilgi teknolojileri ve 4D alanında deneyim sahibi eleman eksikliği. (2.88)
2- [b] Modelin oluşturulması ve takibi için gerekli olan zaman ve insan kaynağı. (3.02)
3- [c] Sağlıklı analiz yapabilmek için tasarımda gerekli olan yüksek ayrıntı düzeyi. (3.55)
4- [a] Mevcut planlama (CPM) ve tasarım (2D) yöntemlerinin yeterli olduğu düşüncesi. (3.67)
5- [f] Firmanın organizasyonel iş akış yapısının revize edilmesini gerektirmesi. (3.73)
6- [e] 4D için gerekli olan eğitim ve yazılım maliyeti. (4.15)
Akademik Bilişim 2014 | Mersin Üniversitesi - Türk İnşaat Sektöründe 4 Boyutlu (4D) Modellemenin Uygulanabilirliği
22
4.BölümSonuç ve Öneriler / Fayda ve Engel Değerlendirmesi
a b d c f e1.000
2.000
3.000
4.000
5.000
6.000
Katılımcı Tecrübesine Göre Sıralama
Ort
alam
a Ö
nem
Sko
ru
4D'nin faydaları arasında "planlamayı görselleştirerek daha anlaşılabilir kılma" seçeneğine (a) en yüksek ortalama önem skorunu veren grup 20 yıldan fazla tecrübe sahip katılımcıların grubudur.
Akademik Bilişim 2014 | Mersin Üniversitesi - Türk İnşaat Sektöründe 4 Boyutlu (4D) Modellemenin Uygulanabilirliği
23
4.BölümSonuç ve Öneriler / Uygun Profiller Profil Özellikler20+ yıl tecrübeli katılımcı •4D hakkında en nitelikli bilgiye sahip olan grup,
•4D'nin ülkemizde az uygulanıyor oluşunun bir eksiklik olduğu fikrine en yüksek oranda katılan grup, •4D'nin gelecekte herkesin kullanacağı bir araç haline geleceği fikrine en yüksek oranda katılan grup.,•4D'nin faydaları arasında "planlamayı görselleştirerek daha anlaşılabilir kılma" seçeneğine en yüksek ortalama önem skorunu veren grup .
Firma sahibi & Genel yönetici •4D'yi bilmeyenlerinin oranı yüksek olmasına karşın bilenleri en nitelikli bilgiye sahip iki gruptan biri, •4D'nin gelecekte herkesin kullanacağı bir araç haline geleceği fikrine en yüksek oranda katılan grup, •4D'nin ülkemizde az uygulanıyor oluşunun bir eksiklik olduğu fikrine katılan en yüksek orana sahip 2. grup, •Mevcut planlama ve tasarım yöntemlerinin yeterli olduğu düşüncesinin sebep olduğu zihni engele en az önem veren 2. grup.
500m TL+ cirolu şirket •İş programında en yüksek detay seviyesini kullanan grup, •3D modellemeyi en çok kullanan gruplardan biri, •4D modellemeyi en yüksek oranda uygulayan grup, •4D'nin yaygınlaştırılması için kamu ihalelerinde zorunlu tutulması fikrine en yüksek oranda katılan grup.
Akademik Bilişim 2014 | Mersin Üniversitesi - Türk İnşaat Sektöründe 4 Boyutlu (4D) Modellemenin Uygulanabilirliği
24
4.BölümSonuç ve ÖnerilerTürk inşaat sektörünün 4D konusunda gelişmiş ülkelerin gerisinde kalan konumunu iyileştirmek ve bu teknolojiyi yaygın bir şekilde kullanılır hale getirip hem zaman, hem para, hem de itibar kazanmak adına yapılması tavsiye edilen müdahaleler aşağıda sıralanmıştır.
•Üniversitelerin inşaat mühendisliği, mimarlık ve inşaat teknikerliği bölümlerinde verilmekte olan teknik resim derslerinde 3 boyutlu çizime ağırlık verilerek 4D için gerekli olan 3. boyut algısı öğrencilere verilmelidir.
•Üniversitelerin inşaat mühendisliği, mimarlık ve inşaat teknikerliği bölümlerinde, lisans veya lisansüstü programlarda, 4D eğitimleri verilerek bu alandaki donanımlı eleman açığı giderilmelidir.
•Üniversitelerin lisansüstü ve doktora programlarında 4D hakkında yürütülecek tez çalışmalarına hız verilmeli ve yapılacak araştırmaların farklı mevcut 4D teknolojinin iyileştirilmesi üzerine odaklanması gereklidir.
Akademik Bilişim 2014 | Mersin Üniversitesi - Türk İnşaat Sektöründe 4 Boyutlu (4D) Modellemenin Uygulanabilirliği
25
4.BölümSonuç ve Öneriler•4D'nin dar bir çevrede kullanıldığı günümüz Türkiye'sinde, bu teknolojiyi kullanmanın doğuracağı zaman ve insan kaynağı ihtiyacının giderilmesi adına 4D danışmanlık hizmeti veren firmaların desteğini almak tercih edilmelidir.
•4D ürün temsilcilerinin müşteri tercihlerini iyi analiz edip onlara dostça yaklaşmaları ve değişim metodu konusunda firmaların yapısına göre bir yol izlemeleri gerekmektedir.
•Proje yönetim firmaları müşaviri oldukları firmalara 4D çözümlerini sunabilecek teknik kadrolarını yetiştirmeli ve sahip oldukları stratejik konum gereği proje yönetiminde 4D'ye geçişte rol üstlenmelidir.
•Kamunun ihaleye açtığı projelerde, sağladığı zamansal ve parasal tasarrufları kanıtlanmış olan 4D'nin kullanımı zorunlu kılınarak bu teknolojiye geçiş süreci hızlandırılmalıdır.
•İnşaat Mühendisleri Odası (İMO) 4D'ye ilişkin seminerler vererek sektör çalışanlarını ve özellikle de 4D hakkında en az bilgi sahibi olan saha mühendislerini bilgilendirerek konu hakkında bir farkındalık uyandırmalıdır.
Akademik Bilişim 2014 | Mersin Üniversitesi - Türk İnşaat Sektöründe 4 Boyutlu (4D) Modellemenin Uygulanabilirliği
27
Kaynakça.[1] (Hartmann, T., Gao, J. ve Fischer, M. (2008). Areas of application for 3D and 4D models on construction projects, Journal of Construction Engineering and Management, Vol. 134, No. 10.)[2] Synchro project for the Shard. http://www.youtube.com/watch?v=JjOr_Z-MIgg[3] Gökyiğit, E. (2014). Türk inşaat sektöründe 4 boyutlu (4D) modellemenin uygulanabilirliği, Yüksek Lisans Tezi, İTÜ Fen Bilimleri Enstitüsü.
Akademik Bilişim 2014 | Mersin Üniversitesi - Türk İnşaat Sektöründe 4 Boyutlu (4D) Modellemenin Uygulanabilirliği