Adolygiad Blynyddol 2019-20 · 2021. 1. 8. · Yn ystod hanner cyntaf 2019-20, trefnwyd...

23
Adolygiad Blynyddol 2019-20

Transcript of Adolygiad Blynyddol 2019-20 · 2021. 1. 8. · Yn ystod hanner cyntaf 2019-20, trefnwyd...

Page 1: Adolygiad Blynyddol 2019-20 · 2021. 1. 8. · Yn ystod hanner cyntaf 2019-20, trefnwyd digwyddiadau proffil uchel gennym ar Gymru a’r Byd, a lansiwyd ein llyfryn yn dathlu uchafbwyntiau

Adolygiad Blynyddol 2019-20

Page 2: Adolygiad Blynyddol 2019-20 · 2021. 1. 8. · Yn ystod hanner cyntaf 2019-20, trefnwyd digwyddiadau proffil uchel gennym ar Gymru a’r Byd, a lansiwyd ein llyfryn yn dathlu uchafbwyntiau

Mae’n bleser gennyf gyflwyno Adolygiad

Blynyddol 2019-20 – blwyddyn o

gyflawniad mawr i’r Gymdeithas, ynghyd â

newid a heriau aruthrol i bob un ohonom.

Ym mis Mai 2020, roeddwn i wrth fy

modd o gymryd fy rôl fel Llywydd newydd

y Gymdeithas. Rydw i’n falch o arwain

Cymrodoriaeth o fwy na 550 o unigolion

eithriadol, pob un gyda chysylltiad cryf

â Chymru, sy’n cynrychioli rhagoriaeth

mewn meysydd niferus.

Gyda Chymru a’r byd wedi newid yn sgil

y coronafeirws, mae angen eu

harbenigedd yn fwy nag erioed arnom.

Ni ddylid tanbrisio’r heriau y mae’r

pandemig yn eu cyflwyno i addysg uwch

ac ymchwil, yn ogystal ag i gymdeithas

ehangach. Serch hynny, mae yna

gyfleoedd i ailgrwpio, ail-ddychmygu

a defnyddio doniau Cymru gyfan i

‘ailadeiladu’n well’. Mae’r ysbryd hwn o

gydweithredu’n hanfodol i’r Gymdeithas.

Rydw i wrth fy modd fod 43 Cymrawd

arall a 2 Gymrawd Er Anrhydedd

wedi ymuno â ni yn ystod y flwyddyn

ddiwethaf, gan gynrychioli 18 prifysgol,

yn ogystal ag athrofeydd ymchwil a’r

sector preifat. Rydym hefyd wedi parhau

i wobrwyo rhagoriaeth trwy fedalau’r

Gymdeithas – gan gydnabod rhagoriaeth

gan ymchwilwyr ar ddechrau eu gyrfa,

menywod mewn STEMM, peirianwyr ac

ysgolheigion addysg.

Croeso’r Llywydd

Cynnwys04

Medalau 2020 y Gymdeithas06Cyfrannu Arbenigedd08Hyrwyddo Dysgu a Dadlau10Dysgu yn y Cyfnod Clo11Digwyddiadau Eraill12Datblygu’r Gymrodoriaeth13

Adolygiad Ariannol

Crynodeb Ariannol

1922

Cymrodyr a Etholwyd yn 202014Swyddogion a Chyngor18

WEDI’I ARGRAFFU AR BAPUR WEDI’I AILGYLCHU (100%)

CYMDEITHAS DDYSGEDIG CYMRUELUSEN COFRESTREDIG RHIF 1168622WWW.CYMDEITHASDDYSGEDIG.CYMRU

Cefnogi Ymchwil

2 www.cymdeithasddysgedig.cymru

Page 3: Adolygiad Blynyddol 2019-20 · 2021. 1. 8. · Yn ystod hanner cyntaf 2019-20, trefnwyd digwyddiadau proffil uchel gennym ar Gymru a’r Byd, a lansiwyd ein llyfryn yn dathlu uchafbwyntiau

Ymfalchïwn yn y ffaith ein bod yn

cyflwyno gweithgareddau o ansawdd

uchel, trwy ein Cymrodoriaeth yng

Nghymdeithas Ddysgedig Cymru. Nid

oedd y flwyddyn a gwmpaswyd gan yr

adroddiad hwn yn eithriad.

Yn ystod hanner cyntaf 2019-20, trefnwyd

digwyddiadau proffil uchel gennym ar

Gymru a’r Byd, a lansiwyd ein llyfryn

yn dathlu uchafbwyntiau Astudiaethau

Cymru. Yn ogystal, galwom grŵp arbenigol

ar Un Iechyd (One Health) – sy’n cydnabod

y cysylltiadau rhwng iechyd dynol,

anifeiliaid ac amgylcheddol.

Yn dilyn y cyfnod clo cenedlaethol,

aethom yn ôl i ganolbwyntio ein

hymdrechion ar-lein, gan gyflwyno Her

Dysgwr Cyfnod Clo ar gyfer disgyblion

ysgol, a gweithio gyda’n Cymrodyr ar

weminarau arbenigol. Rydym wedi canfod

ffyrdd o gofleidio’r realiti newydd yn sgil

y pandemig, a’r cyfleoedd i arloesi heb y

cyfyngiadau daearyddol arferol.

Ni fyddai’r un o’r gweithgareddau hyn yn

bosibl heb gefnogaeth wych ein Cymrodyr,

nac ymroddiad ein tîm o staff dawnus.

Gyda’n gilydd, byddwn yn parhau i ffynnu

fel academi genedlaethol Cymru.

Yr Athro Hywel Thomas Llywydd

Martin PollardPrif Weithredwr

Trosolwg o’r Flwyddyn

Rydw i’n ddiolchgar i’m rhagflaenydd, Syr

Emyr Jones Parry, am ei gyflawniadau

yn ystod ei chwe blynedd fel Llywydd. Yn

ystod yr amser hwn, mae’r Gymdeithas

wedi tyfu’n athrofa genedlaethol gref gyda

llais arbenigol annibynnol uchel ei barch.

Hoffwn gydnabod hefyd gyflawniadau

mawr ein Llywydd Cychwynnol, Syr John

Cadogan. Mae’n drist gennym gofnodi y

bu iddo farw ym mis Chwefror.

Diolch yn fawr i bawb a gyfrannodd at ein

gwaith dros y flwyddyn ddiwethaf, gan

gynnwys ein partneriaid prifysgol hael

a’n tîm o staff diwyd. Edrychwn ymlaen at

barhau gyda’n gwaith da yn ystod 2020-21.

Syr John Cadogan CBE FIC FRS FRSE FRSC FLSW Llywydd Cychwynnol Cymdeithas Ddysgedig Cymru 1930-2020President“John Cadogan oedd y gwyddonydd,

fferyllydd, y gweinyddydd, y darlithydd

a’r trefnydd mwyaf galluog, gweithgar ac

effeithiol – popeth mewn un pecyn.”

Syr John Meurig Thomas

3Adolygiad Blynyddol 2019-20

Page 4: Adolygiad Blynyddol 2019-20 · 2021. 1. 8. · Yn ystod hanner cyntaf 2019-20, trefnwyd digwyddiadau proffil uchel gennym ar Gymru a’r Byd, a lansiwyd ein llyfryn yn dathlu uchafbwyntiau

4 www.cymdeithasddysgedig.cymru

Cefnogi Ymchwil

Ym mis Ionawr, lansiom Rwydwaith

Astudiaethau Cymru a llyfryn ‘ciplun

ymchwil’ - sy’n hyrwyddo’r ystod eang o

brosiectau sy’n cryfhau’r ddealltwriaeth

o’r hyn sy’n gwneud Cymru’n wahanol.

Anerchwyd y lansiad yn yr Eglwys

Norwyaidd, Bae Caerdydd gan yr

Arglwydd Dafydd Elis-Thomas, y

Dirprwy Weinidog Diwylliant, Chwaraeon

a Thwristiaeth.

Ysbrydolwyd y ciplun gan ymagwedd

Deddf Llesiant Cenedlaethau’r Dyfodol

ac mae’n myfyrio ar y meysydd y mae eu

hangen er mwyn datblygu Cymru fel

gwlad gynaliadwy a deinamig. Mae’n

rhoi proffil i ddeugain maes ymchwil

Astudiaethau Cymru sy’n dod i’r

amlwg gan athrofeydd, sefydliadau a

phrifysgolion ledled Cymru, gan gynnwys:

• Rhaglen FLEXIS (Systemau

Ynni Integredig Hyblyg) ar draws

prifysgolion

• Prosiect CHERISH, sy’n archwilio

effeithiau newid hinsawdd ar

dreftadaeth ddiwylliannol basn

Môr Iwerddon

• Gwaith ar ‘Welsh Plains’, defnydd

garw a gynhyrchwyd i ddilladu

caethweision ar blanhigfeydd yn

y Caribî

• Ymchwil i’r ffordd y gellir hyfforddi

arlunwyr i weithio mewn lleoliadau

gofal iechyd

• Effaith Model Caerdydd ar gyfer

Lleihau Troseddau

• Gwneud ymdrechion i adfywio

ieithoedd rhanbarthol a lleiafrifol

• Ymchwil ar ddau draddodiad

llenyddol Cymru

Astudiaethau Cymru

Page 5: Adolygiad Blynyddol 2019-20 · 2021. 1. 8. · Yn ystod hanner cyntaf 2019-20, trefnwyd digwyddiadau proffil uchel gennym ar Gymru a’r Byd, a lansiwyd ein llyfryn yn dathlu uchafbwyntiau

Cefnogi’r gymuned ymchwil

Yn ystod 2019-20, parhaom i dynnu sylw

at yr heriau sy’n wynebu’r gymuned

addysg uwch, ymchwil ac arloesedd.

Ymhlith y gweithgareddau eraill, trefnwyd

cyfarfod bord gron ar-lein gennym gyda’r

Campaign for Science and Engineering

(CaSE), sy’n cwmpasu dyfodol ymchwil

ac arloesedd yng Nghymru. Ystyriodd

cyfranogwyr o academia, diwydiant a

Llywodraethau Cymru a’r DU rôl ymchwil

ac arloesedd wrth gefnogi cymunedau

ffyniannus. Mae digwyddiadau pellach

ar y gweill, mewn perthynas â rôl cyrff

cyhoeddus Cymru a’n safle yn agenda

polisi’r DU.

Ym mis Ebrill 2020, gweithiom gyda’r

Academi Brydeinig, Cymdeithas

Frenhinol Caeredin ac Academi Frenhinol

Iwerddon i gynhyrchu adroddiad ar

y cyd ar Gronfeydd Strwythurol a

Buddsoddi Ewropeaidd. Tynnom sylw

at y rôl hollbwysig y mae’r cronfeydd hyn

wedi’i chwarae wrth gefnogi ymchwil

ac arloesedd ar hyd a lled y DU. Y

cyfraniad tuag at ymchwil ac arloesedd

yng Nghymru yw €125 y pen, pum

gwaith cyfartaledd y DU. Astudiodd yr

adroddiad sut y dyrennir ac y gweinyddir

y cyllid hwnnw ar hyn o bryd a gwnaeth

argymhellion ar yr hyn a allai gymryd eu lle,

sef Cronfa Ffyniant Gyffredin y DU.

Ymgynghorom â’n partneriaid prifysgol

ar hyd y flwyddyn ynghylch sut y gallem

gefnogi ymchwilwyr ar ddechrau eu

gyrfa ar hyd a lled Cymru. Cadarnhaom

yr angen am rwydwaith cenedlaethol

hygyrch sy’n cwmpasu pob disgyblaeth

academaidd. Byddai hyn yn galluogi

ymchwilwyr i rwydweithio ar draws

gwahanol sefydliadau, i gydweithredu

ar brosiectau ymchwil, ac i ddatblygu eu

gwybodaeth a’u sgiliau proffesiynol. Er

bod y cyfnod clo cenedlaethol wedi ein

hatal ni rhag rhedeg digwyddiadau peilot

corfforol, sefydlom rwydwaith e-bost dros

yr haf yn 2020, a bydd yn lansio cyfres o

seminarau ar-lein yr hydref hwn.

Adolygiad Blynyddol 2019-20 5

Page 6: Adolygiad Blynyddol 2019-20 · 2021. 1. 8. · Yn ystod hanner cyntaf 2019-20, trefnwyd digwyddiadau proffil uchel gennym ar Gymru a’r Byd, a lansiwyd ein llyfryn yn dathlu uchafbwyntiau

6 www.cymdeithasddysgedig.cymru

Medalau 2020 y Gymdeithas Medal Frances Hoggan: Am ymchwilwyr benywaidd eithriadol yn STEMM

Enillydd: Yr Athro Haley Gomez, Prifysgol Caerdydd

Mae’r Athro Gomez yn ymchwilio i darddiadau llwch y gofod, sy’n ffurfio planedau creigiog fel y Ddaear. Derbyniodd hi hefyd MBE am ysbrydoli’r genhedlaeth nesaf o ffisegwyr a seryddwyr.

“Fel gwyddonydd ac erbyn hyn yn rhiant i frawd a chwaer sy’n efeilliaid, mae’n bwysig i mi y gall y gymdeithas yn gyffredinol uniaethu â modelau rôl gwyddonol cadarnhaol a chael gwared ar ein rhagfarnau sylfaenol o’r ffordd y dylai gwyddonydd ‘edrych’.”

Medal Menelaus: Ar gyfer rhagoriaeth mewn peirianneg a thechnoleg

Enillydd: Yr Athro Nidal Hilal, Prifysgol Abertawe

Yr Athro Hilal yw sylfaenydd a chyfarwyddwr y Centre for Water Advanced Treatment and Environmental Research (CWATER). Mae ei waith wedi gosod Prifysgol Abertawe ar y map byd-eang ar gyfer gwella’r cyflenwad dŵr yfed glân a thrin dŵr halogedig.

“Mae’n fraint cael gwobr Medal Menelaus. Bu fy ymchwil mewn technolegau croywi a thrin dŵr arloesol yn hollbwysig wrth fwydo byd sychedig.”

Medal Hugh Owen: Ar gyfer cyfraniadau at ymchwil addysgol

Enillydd: Yr Athro Sally Power, WISERD

Yr Athro Power yw Cyfarwyddwr Addysg Sefydliad Ymchwil Gymdeithasol ac Economaidd, Data a Dulliau Cymru (WISERD). Mae hi’n arwain astudiaeth arloesol yn casglu profiadau a chanfyddiadau pobl ifanc yng Nghymru.

“Hoffwn ddiolch i Gymdeithas Ddysgedig Cymru am ddarparu platfform i arddangos ymchwil addysg. Mae datblygu cymuned ymchwil gynaliadwy a bywiog yn bwysig iawn i ddyfodol Cymru.”

Page 7: Adolygiad Blynyddol 2019-20 · 2021. 1. 8. · Yn ystod hanner cyntaf 2019-20, trefnwyd digwyddiadau proffil uchel gennym ar Gymru a’r Byd, a lansiwyd ein llyfryn yn dathlu uchafbwyntiau

Adolygiad Blynyddol 2019-20 7

Categori’r Gwyddorau Cymdeithasol, Addysg a Busnes

Enillydd: Dr Rebecca Dimond, Prifysgol Caerdydd

Mae gwaith Dr Dimond mewn cymdeithaseg feddygol yn archwilio goblygiadau afiechydon genetig i gleifion, teuluoedd a gweithwyr proffesiynol. Mae hi’n ymchwilydd ansoddol y mae ei gwaith yn golygu siarad gyda chleifion am eu profiadau o afiechydon prin.

“Rydw i wrth fy modd o ennill y wobr hon. Bydd yn rhoi’r hyder i mi barhau a chael effaith, gobeithio, c ar gleifion a’u profiadau o

ofal iechyd.”

Categori Gwyddoniaeth, Technoleg, Peirianneg, Mathemateg a Meddygaeth

Enillydd: Dr Jennifer Edwards, Prifysgol Caerdydd

Mae Dr Edwards wedi meithrin enw rhyngwladol ym maes catalyddu a gwyddor faterol. Mae gan ei gwaith ystod o gymwysiadau, o lanweithio dŵr i lanhau prosesau diwydiannol ar raddfa fawr.

“Rydym bellach yn canolbwyntio ar ddefnyddio’n deunyddiau... i weld a fu’r datblygiadau a wnaethom (yn gallu bod) yn ddefnyddiol mewn meysydd meddygol a pheirianneg. Hoffwn ddiolch i’m cydweithwyr, mentoriaid, cydweithredwyr ac, wrth gwrs, i’m myfyrwyr, gan fod eu gwaith caled wedi gwneud hyn yn bosibl.”

Categori’r Dyniaethau a’r Celfyddydau Creadigol

Enillydd: Dr Gwennan Higham, Prifysgol Abertawe

Mae ymchwil Dr Higham yn cwmpasu ieithoedd lleiafrifol, amlddiwylliannaeth a dinasyddiaeth. Mae hi’n astudio’r berthynas rhwng hunaniaethau ethnig a dinesig a’r angen i ddiffinio dinasyddiaeth amlethnig Cymru.

“Mae dysgu Cymraeg i fewnfudwyr a’r goblygiadau ar ddinasyddiaeth ac amlddiwylliannaeth yng Nghymru yn brosiect parhaus a fydd, yr wyf yn gobeithio, yn gweld datblygiadau pellach... rydw i wir yn ddiolchgar i Adran y Gymraeg a Phrifysgol Abertawe am gefnogi fy

nhaith ymchwil hyd yma.”

Cydnabod rhagoriaeth mewn ymchwil

Medalau Dillwyn: Ar gyfer ymchwilwyr eithriadol arddechrau eu gyrfas

Page 8: Adolygiad Blynyddol 2019-20 · 2021. 1. 8. · Yn ystod hanner cyntaf 2019-20, trefnwyd digwyddiadau proffil uchel gennym ar Gymru a’r Byd, a lansiwyd ein llyfryn yn dathlu uchafbwyntiau

8 www.cymdeithasddysgedig.cymru

Hyrwyddo lles ac iechyd y blaned

Dan arweiniad yr Athro John Wyn Owen,

gweithiom gyda Chomisiwn Bevan i

sefydlu grŵp llywio ar gyfer Un Iechyd

yng Nghymru. Mae’r dull hwn yn cydnabod

bod iechyd bodau dynol, anifeiliaid ac

ecosystemau’n gydgysylltiedig, ac mae’n

ceisio gwella’n hiechyd a’n lles trwy weithio ar

draws y meysydd hyn.

Ym mis Tachwedd 2019, cynhaliodd Prifysgol

Fetropolitan Caerdydd ein cyfarfod Grŵp

Arbenigol Lefel Uchel cyntaf ar Un Iechyd.

Ymhlith y mynychwyr roedd Comisiynydd

Cenedlaethau’r Dyfodol a’r Prif Swyddog

Milfeddygol, yn ogystal â chynrychiolwyr

Llywodraeth Cymru, InterAction Council,

Wellcome Trust, Iechyd Cyhoeddus Cymru,

Cyfoeth Naturiol Cymru, Dŵr Cymru Welsh

Water, Arup, a sawl prifysgol.

Yn anffodus, bu farw’r Athro Owen ar

ddechrau 2020. Gadawodd etifeddiaeth

hynod sylweddol am ymyriadau iechyd

yng Nghymru a’r byd. Rydym yn falch

o barhau â’i waith, gyda chynlluniau i

arddangos mentrau Un Iechyd yng Nghymru

a chefnogi ymchwil ar draws meysydd

perthnasol.

Cyfrannu Arbenigedd

Pwyllgor Addysg

Yn haf 2019, cyflwynodd Pwyllgor Addysg y Gymdeithas ymateb ar y cwricwlwm newydd drafft ar gyfer Cymru. Dilynwyd y gwaith hwn gan gyflwyniad i ymgynghoriad Cymwys ar gyfer y Dyfodol Cymwysterau Cymru ar TGAU ym mis Chwefror 2020. Mae’r grŵp yn parhau i fonitro datblygiadau polisi mewn addysg, addysg uwch ac ymchwil ac arloesedd.

Yr Athro John Wyn Owen

Page 9: Adolygiad Blynyddol 2019-20 · 2021. 1. 8. · Yn ystod hanner cyntaf 2019-20, trefnwyd digwyddiadau proffil uchel gennym ar Gymru a’r Byd, a lansiwyd ein llyfryn yn dathlu uchafbwyntiau

Adolygiad Blynyddol 2019-20 99

Gwaith polisi yng Nghymru a thu hwnt

Yn ystod y flwyddyn, datblygom gynghrair

gyda’n cyd Academïau Celtaidd, sef

Cymdeithas Frenhinol Caeredin ac

Academi Frenhinol Iwerddon. Bydd y

gynghrair yn lansio’n swyddogol yn yr

hydref yn 2020, gyda’r nod o hyrwyddo

cydweithredu a chydweithio ar ein cyd-

ddiddordebau polisi. Mae ein gwaith

cynnar wedi cynnwys datganiadau ar y

cyd ar ymgysylltiad Llywodraeth y DU

gyda’r gwledydd datganoledig, ac ar ei

chynigion i reoli nifer y myfyrwyr ar ôl

cyfnod clo’r coronafeirws.

Roedd ein gwaith polisi arall yn cynnwys:

• Cyfrannu at ymgynghoriad

Llywodraeth Cymru ar ei

Strategaeth Ryngwladol ddrafft –

gan amlygu’r angen am lais Cymraeg

mwy hyderus, gyda ffocws ac amlwg

ar lwyfan y byd

• Cyflwyno tystiolaeth i bwyllgorau’r

Senedd ar gyllideb Llywodraeth

Cymru ar gyfer 2020-21, gan

bwysleisio pwysigrwydd cryfhau

cyllid cysylltiedig ag ansawdd

ar gyfer addysg uwch, a dyrannu

cronfeydd digonol i ymchwil

a datblygu

• Cymryd rhan yng nghyrch canfod

ffeithiau’r Pwyllgor Economaidd a

Chymdeithasol Ewropeaidd ar

Brexit a’r Farchnad Sengl

• Rhoi tystiolaeth i ymchwiliad i’r

Gronfa Ffyniant Gyffredin

arfaethedig gan Bwyllgor Materion

Cymreig Tŷ’r Cyffredin

• Cymryd rhan yng ngrŵp

trawsbleidiol y Senedd ar

Wyddoniaeth, Technoleg, Peirianneg

a Mathemateg

Page 10: Adolygiad Blynyddol 2019-20 · 2021. 1. 8. · Yn ystod hanner cyntaf 2019-20, trefnwyd digwyddiadau proffil uchel gennym ar Gymru a’r Byd, a lansiwyd ein llyfryn yn dathlu uchafbwyntiau

10 www.cymdeithasddysgedig.cymru

Hyrwyddo Dysgu a DadlauCymru a’r Byd

Roedd proffil rhyngwladol Cymru yn

flaenllaw mewn polisi cyhoeddus yn 2019.

Wrth i baratoadau Brexit barhau, datblygodd

Llywodraeth Cymru ei Strategaeth

Ryngwladol newydd. Cyfrannom at y

dadleuon cysylltiedig trwy drefnu cyfres o

ddigwyddiadau Cymru a’r Byd.

Ystyriodd y digwyddiad agoriadol, sef

Strategaethau Pŵer Meddal, sut dylai

Cymru ei chyflwyno’i hun ar lwyfan y byd.

Rhoddodd Eluned Morgan AC (Gweinidog

y Gymraeg a Chysylltiadau Rhyngwladol)

anerchiad cyweirnod. Dynodwyd treftadaeth

a diwylliant, dwyieithrwydd, gwerthoedd a

delfrydau, a diwylliant ymchwil ac arloesedd

y wlad fel rhai o’n ‘hasedau pŵer meddal’

allweddol. Cododd y digwyddiad y cwestiwn

canolog o ran pa nodau y dylem ddefnyddio’r

asedau hyn ar eu cyfer.

Nesaf, canolbwyntion ni ar Rôl y

Celfyddydau, Diwylliant a’r Gymraeg wrth

ddatblygu proffil rhyngwladol. Trafododd

David Anderson (Cyfarwyddwr Cyffredinol,

Amgueddfa Cymru) asedau a dulliau

diwylliannol amlwg Cymru, ac ystyriwyd y lle

y defnyddion nhw ochr yn ochr â naratif y DU.

Amlygodd y siaradwyr eraill bwysigrwydd

meithrin sefydliadau cenedlaethol cadarn,

y Gymraeg fel caffaeliad rhyngwladol, a’r

cyfraniadau a wnaed gan lenyddiaeth

a’r teledu.

Edrychodd y trydydd digwyddiad ar

Brifysgolion fel Cymunedau Byd-eang.

Archwiliodd y cyfraniadau byd-eang a wnaed

gan y sector addysg uwch ac ymchwil yng

Nghymru – gan gynnwys recriwtio myfyrwyr,

cydweithrediad ymchwil a manteision

cysylltiadau byd-eang i’n cymunedau lleol.

Trafododwyd gan y rhai a gymerodd ran sawl

ffordd o wella apêl y sector yn rhyngwladol,

gan gynnwys cydweithredu cryfach a

gwneud yn fawr o faint a phriodweddau

unigryw Cymru.

Rydym yn ddiolchgar i Brifysgol Fetropolitan

Caerdydd, Amgueddfa Cymru a Phrifysgol

Bangor am gynnal y digwyddiadau hyn.

Byddwn yn cyhoeddi adroddiad yn dilyn y

digwyddiad terfynol yn yr hydref 2020.

Page 11: Adolygiad Blynyddol 2019-20 · 2021. 1. 8. · Yn ystod hanner cyntaf 2019-20, trefnwyd digwyddiadau proffil uchel gennym ar Gymru a’r Byd, a lansiwyd ein llyfryn yn dathlu uchafbwyntiau

Annual Review 2018-19

Enillodd rap am nitrogen a chyflwyniad i

ddamcaniaeth y cwantwm gystadleuaeth i

fyfyrwyr ysgol yng Nghymru a gynhaliwyd

dros yr haf 2020.

Gofynnodd ein Her Dysgu’r Cyfnod

Clo i fyfyrwyr ym Mlynyddoedd 11 a 13

greu esboniwr ar bwnc y byddant yn ei

astudio yn y chweched neu’r brifysgol,

gan lenwi’r blwch a adawyd yn sgil canslo

arholiadau’r haf.

Roedd ystod y pynciau’n eang, gan

gwmpasu popeth o’r gronynnau lleiaf i

ddwyster y gofod pell.

Enillodd Grazia Obuzor, o Hawthorn High

School, Pontypridd, wobr Blwyddyn 11 gyda

rap am nitrogen, yn seiliedig ar y gân ‘My

Shot’ o sioe gerdd Hamilton. Daeth

Steffan Rhys Thomas, o Ysgol Gyfun

Glantaf yn ail gyda chyflwyniad ar y

bydysawd sy’n ehangu.

Enillydd cystadleuaeth Blwyddyn 13 oedd

Daniel Hunt, hefyd o Rondda Cynon Taf.

Esboniodd y disgybl o Ysgol Gyfun Bryn

Celynnog, mewn iaith glir, gymhlethdodau

damcaniaeth y cwantwm. Daeth Holly

Beacham, o St Albans RC High School

(Pont-y-pŵl) a Peredur Morgan o Ysgol

Penweddig (Aberystwyth) yn agos i’r

brig, am eu gwaith ar firoleg ac effaith

economaidd Covid-19.

Dysgu yn y Cyfnod Clo

“Hoffwn longyfarch a diolch i Gymdeithas Ddysgedig Cymru am y gwaith a wnaed i helpu drwy gydol yr argyfwng coronafeirws: o gynorthwyo gyda’n canllawiau Cadw’n Ddiogel. Dal ati i Ddysgu i gynnal gweminarau dosbarth meistr, gwerthfawrogir y gwaith yn fawr.”

Kirsty Williams AS, Gweinidog Addysg

Adolygiad Blynyddol 2019-20 11

Page 12: Adolygiad Blynyddol 2019-20 · 2021. 1. 8. · Yn ystod hanner cyntaf 2019-20, trefnwyd digwyddiadau proffil uchel gennym ar Gymru a’r Byd, a lansiwyd ein llyfryn yn dathlu uchafbwyntiau

12

Digwyddiadau eraill

Organisation of events:

Y Tu Hwnt i’r GIG: Ydy Iechyd Wir yn ‘Global’? (Prifysgol Aberystwyth)Trafododd yr Athro Colin McInnes yr angen am atebion byd-eang i’n heriau iechyd, ac i feddwl yn ehangach am ‘iechyd y blaned’.

Materion Tramor a Llysoedd Domestig: Newid y Môr (Prifysgol De Cymru)Ystyriodd yr Arglwydd Lloyd-Jones, Ustus y Goruchaf Lys, sut gellir datrys anghydfodau rhwng cyfreithiau cenedlaethol a rhyngwladol.

Uwchgritigolrwydd: O Hylif Glas i Gemeg Werdd (Prifysgol Aberystwyth)Cyflwynodd yr Athro Syr Martyn Poliakoff Ddarlith Zienkewicz eleni, sy’n astudio ffenomenon hylifau uwchgritigol.

Archwilio Cymru’r Oesoedd Canol: Pŵer, Iaith/Ieithoedd a Llenyddiaeth(Amgueddfa Werin Cymru, Sain Ffagan)Taith a sgwrs ynghlwm â Llys Llywelyn, y 13eg llys brenhinol a ailadeiladwyd yn Sain Ffagan.

Wal Berlin yn Cwympo 30 Mlynedd yn Ddiweddarach: Hanes, Gwleidyddiaeth a Hunaniaeth (Prifysgol Caerdydd)Myfyrdodau haneswyr a gwneuthurwyr ffilmiau ar gwymp Wal Berlin.

Yr Hen Dwrneiod Llengar (Prifysgol Aberystwyth)Darlith ar feirniaid a thwrneiod y 19eg ganrif a hyrwyddodd y defnydd o’r Gymraeg mewn llysoedd a bywyd cyhoeddus.

Gŵyl Wyddoniaeth CaerdyddRoedd hyn yn cynnwys ystod eang o ddigwyddiadau, ar draws sawl lleoliad, i ysbrydoli ymgysylltiad y cyhoedd gyda gwyddoniaeth a thechnoleg.

Cwricwlwm ar gyfer Dyfodol Llwyddiannus? (Prifysgol Aberystwyth)Trafodaeth ar y cwricwlwm ysgol newydd gyda Kirsty Williams (Gweinidog Addysg), yr Athro Graham Donaldson a’r Athro Tom Crick.

Wynebau Niferus Clefyd y Siwgr Math 2 (Ysbyty Prifysgol Cymru)Darlith gan yr Athro F. Susan Wong, meddyg ymgynghorol ac arbenigwraig mewn clefyd y siwgr.

Morgan Llwyd o Wynedd 1619-1659 (Llyfrgell Genedlaethol Cymru)Yn nodi pedwar canmlwyddiant geni’r bardd gyda chyfres o gyflwyniadau arbenigol.

Ymchwil Newydd ar Gymru’r Oesoedd Canol Cynnar (Hwlffordd)Cynhadledd bob dwy flynedd o Grŵp Ymchwil Archeoleg Cymru’r Oesoedd Canol Cynnar.

Golau Newydd ar Gildas (Llyfrgell Genedlaethol Cymru)Archwiliodd Dr Iestyn Daniel y cwestiynau’n ymwneud â dogfen Ladin o’r chweched ganrif a adwaenir fel De Excidio Britanniae.

Ar Ymyl y Gofod / Y Gyfraith yn ein Llên (Eisteddfod Genedlaethol, Llanrwst)Dwy ddarlith yn yr Eisteddfod, gan yr Athro Eleri Pryse a’r Athro Gwynedd Parry.

Rydym yn ddiolchgar i drefnwyr a phartneriaid ein digwyddiad, gan gynnwys Technocamps, Coleg Cymraeg Cenedlaethol, Ethnic Minority Women in Welsh Healthcare a Gwasg Prifysgol Cymru.

Yn ystod y flwyddyn, trefnwyd a chefnogwyd amrywiaeth o ddigwyddiadau eraill.

www.cymdeithasddysgedig.cymru

Page 13: Adolygiad Blynyddol 2019-20 · 2021. 1. 8. · Yn ystod hanner cyntaf 2019-20, trefnwyd digwyddiadau proffil uchel gennym ar Gymru a’r Byd, a lansiwyd ein llyfryn yn dathlu uchafbwyntiau

Adolygiad Blynyddol 2019-20 13

Datblygu’r Gymrodoriaeth

Mae dod yn Gymrawd

o’r Gymdeithas yn

nod rhagoriaeth, gan

gydnabod cyfraniad

eithriadol i fyd dysgu.

Anogwn enwebiadau

o bob disgyblaeth

academaidd,

gwasanaethau cyhoeddus

a’r sector preifat. Yn ystod

2019-20, gwnaeth ein

Pwyllgor Cymrodoriaeth

sawl gwelliant i’r broses

ethol i’w gwneud yn

gliriach, yn fwy hygyrch

a thryloyw.

Ar ôl ystyriaeth drylwyr

gan ein Pwyllgorau

Caffael, cafodd y 43

unigolyn a enwyd yn

y tudalennau canlynol

eu hethol yn Gymrodyr.

Cyhoeddom ddau

Gymrawd Er Anrhydedd

hefyd, ac roeddem

wrth ein bodd o’u

croesawu i Gyfarfod

Cyffredinol Blynyddol

2020. Cynhaliwyd hyn

trwy fideo-gynadledda

ac roedd yn gyfarfod

llwyddiannus o fwy na 120

o aelodau.

Yr Athro Margaret MacMillan CC CH HonFLSW

Mae’r Athro MacMillan

yn hanesydd byd-enwog,

yn arbenigwr ar yr

Ymerodraeth Brydeinig a

chysylltiadau rhyngwladol

yr 20fed ganrif (gan

gynnwys y Rhyfel Byd

Cyntaf). Mae hi wedi

ennill Gwobr Duff Cooper,

Gwobr Hessell-Tiltman

ar gyfer Hanes, Gwobr

Lenyddol y Llywodraethwr

Cyffredinol yng Nghanada,

a Gwobr Samuel Johnson

ar gyfer llyfrau ffeithiol.

Cyflwynodd Ddarlithiau

Reith 2018, ac mae’n

ddeallusyn cyhoeddus

adnabyddus sy’n

cyfrannu’n gyson at

ddadleuon yn y cyfryngau.

Y Fonesig Jocelyn Bell Burnell DBE FRS FRSE FRAS FInstP HonFLSW

Darganfu’r Fonesig

Jocelyn bylsarau fel

myfyrwraig ymchwil

mewn radio-seryddiaeth.

Cyflawniad gwyddonol

hynod arwyddocaol

ganddi oedd hwn, ond un

na dderbyniodd glod llawn

amdano ar y pryd.

Aeth ymlaen i fod yn

Llywydd y Gymdeithas

Seryddol Frenhinol,

yr Athrofa Ffiseg a

Chymdeithas Frenhinol

Caeredin. Yn 2018, enillodd

Wobr Darganfyddiad

Ffiseg gwerth $3miliwn,

a roddodd i greu swyddi

ymchwil i fyfyrwyr sy’n

perthyn i grwpiau sy’n cael

eu tangynrychioli.

Cymrodyr er Anrhydedd newydd

Page 14: Adolygiad Blynyddol 2019-20 · 2021. 1. 8. · Yn ystod hanner cyntaf 2019-20, trefnwyd digwyddiadau proffil uchel gennym ar Gymru a’r Byd, a lansiwyd ein llyfryn yn dathlu uchafbwyntiau

Cymrodyr a Etholwyd yn 2020

• Yr Athro Nathan Abrams FRHistS FHEA FLSW

Athro Astudiaethau Ffilm,

Prifysgol Bangor

• Yr Athro Catherine Barnard FLSW

Athro Cyfraith yr Undeb Ewropeaidd a

Chyfraith Llafur, Prifysgol Caergrawnt

• Yr Athro Lisa Collins FRSB FRSS FLSW

Pennaeth Ysgol, Ysgol Bioleg; Athro

Gwyddor Anifeiliaid; Cadeirydd

Bwyd-amaeth N8 mewn Systemau

Amaethyddol; Cyfarwyddwr Academaidd

Systemau Amaeth Clyfar, Athro Gwyddor

Anifeiliaid, Prifysgol Leeds

• Yr Athro Matthew Cragoe

FRHistS FLSW

Athro ar Ymweliad, Prifysgol Lincoln

• Yr Athro Thomas Crick MBE FIET

FBCS FLSW

Athro Addysg a Pholisi Digidol,

Prifysgol Abertawe

• Yr Athro Alun Davies FRCS

FEBVS FLSW

Athro Llawfeddygaeth Fasgwlaidd a

Llawfeddyg Ymgynghorol, Coleg Imperial,

Llundain

• Yr Athro Richard Dinsdale FLSW

Athro Systemau Amgylcheddol Cynaliadwy,

Prifysgol De Cymru

• Yr Athro Norman Doe FLSW

Athro’r Gyfraith, Prifysgol Caerdydd

• Yr Athro Gareth Evans FRCP FLSW Athro Geneteg Feddygol ac Epidemioleg Canser,

Prifysgol Manceinion

• Yr Athro Syr Malcolm Evans KCMG

OBE FLSW

Athro’r Gyfraith Ryngwladol

Gyhoeddus, Prifysgol Bryste

• Yr Athro Peter Excell FIET FBCS FLSW

Athro Emeritws, Prifysgol Glyndŵr Wrecsam

• Yr Athro Emeritws Peter Field FLSW

Athro Emeritws, Prifysgol Bangor

• Dr Dylan Foster Evans FLSW

Pennaeth Ysgol y Gymraeg, Prifysgol

Caerdydd

• Yr Athro Caroline Franklin FEA FLSW

Athro Llenyddiaeth Saesneg ac Ysgrifennu

Creadigol, Prifysgol Abertawe

• Mr Jonathan Adams AADip RIBA FLSW

Jonathan Adams + Partners Architects Ltd

• Yr Athro Menna Clatworthy FLSW

Athro Imiwnoleg Drosiadol; Arenegydd

Ymgynghorol Er Anrhydedd;

Cyfarwyddwr Astudiaethau Clinigol,

Coleg Sir Benfro, Prifysgol Caergrawnt

14 www.cymdeithasddysgedig.cymru

Page 15: Adolygiad Blynyddol 2019-20 · 2021. 1. 8. · Yn ystod hanner cyntaf 2019-20, trefnwyd digwyddiadau proffil uchel gennym ar Gymru a’r Byd, a lansiwyd ein llyfryn yn dathlu uchafbwyntiau

Cymrodyr a Etholwyd yn 2020

• Yr Athro Christopher Hann FLSW

Cyfarwyddwr, Athrofa Max Planck ar gyfer

Anthropoleg Gymdeithasol

• Yr Athro Glyn Hewinson FLSW

Cadeirydd Sêr Cymru II STAR a

Chyfarwyddwr Canolfan Ragoriaeth

Twbercwlosis Gwartheg, Prifysgol

Aberystwyth

• Dr E John Hughes CBE FRSA FLSW

Cyn Lysgennad Ei Mawrhydi i’r Ariannin

a Pharaguay; Athro ar Ymweliad mewn

Ymarfer, LSE IDEAS

• Yr Athro Ifan Hughes FLSW

Athro Ffiseg, Prifysgol Durham

• Dr Rhiannon Ifans FLSW

Cyn Gymrawd Anthony Dyson, Y Ganolfan

Uwchefrydiau Cymreig a Cheltaidd,

Prifysgol Cymru y Drindod Dewi Sant

• Yr Athro Emyr Lewis FLSW

Athro yn y Gyfraith a Phennaeth

Adran y Gyfraith a Throseddeg,

Prifysgol Aberystwyth

• Yr Athro Geraint Lewis FLSW

Athro Astroffiseg, Prifysgol Sydney

• Yr Athro Ambreena Manji FLSW

Athro Cyfraith Tir a Datblygu, Ysgol y

Gyfraith a Gwleidyddiaeth Caerdydd,

a Llywydd y Gymdeithas Astudiaethau

Affricanaidd.

• Yr Athro Donna Mead OBE CStJ FLSW

Cadeirydd, Ymddiriedolaeth GIG

Prifysgol Felindre

• Yr Athro Jonathan Morris FLSW

Athro mewn Dadansoddi Trefniadol,

Prifysgol Caerdydd

• Dr Sue Niebrzydowski FLSW

Darllenydd mewn Llenyddiaeth yr

Oesoedd Canol, Prifysgol Bangor

• Ms Maxine Penlington OBE FLSW

Cadeirydd Bwrdd y Llywodraethwyr,

Prifysgol Glyndŵr Wrecsam

• Yr Athro Ceri Phillips FLSW

Pennaeth Coleg y Gwyddorau Dynol ac

Iechyd ac Athro mewn Economeg Iechyd,

Prifysgol Abertawe

• Yr Athro John Pickett CBE FRS FLSW

Athro mewn Cemeg Fiolegol, Prifysgol

Caerdydd

• Yr Athro Ryszard Piotrowicz FLSW

Athro’r Gyfraith, Prifysgol Aberystwyth;

Dirprwy Athro’r Gyfraith, Prifysgol

De Awstralia; Is-lywydd Cyntaf

GRETA, Grŵp Arbenigwyr Cyngor

Ewrop ar Weithredu yn Erbyn

Masnachu Bodau Dynol

15Adolygiad Blynyddol 2019-20

Page 16: Adolygiad Blynyddol 2019-20 · 2021. 1. 8. · Yn ystod hanner cyntaf 2019-20, trefnwyd digwyddiadau proffil uchel gennym ar Gymru a’r Byd, a lansiwyd ein llyfryn yn dathlu uchafbwyntiau

• Yr Athro David Ian Rabey FLSW

Athro Theatr ac Arfer Theatr,

Prifysgol Aberystwyth

• Yr Athro Dominic Reeve FICE FIMA

FRMetS FLSW

Athro Peirianneg Arfordirol a Phennaeth

Canolfan Zienkiewicz ar gyfer Peirianneg

Gyfrifiannol, Prifysgol Abertawe

• Yr Athro Geoff Richards FBSE

FIOR FLSW

Cyfarwyddwr, Athrofa Ymchwil

AO, Davos

• Yr Athro David Ritchie FInstP

CPhys FLSW

Athro Gwyddoniaeth a Thechnoleg

Lled-ddargludo, Prifysgol Abertawe;

Athro Ffiseg Arbrofol, Prifysgol

Caergrawnt

• Yr Athro Julian Sampson FRCP

FMedSci FLSW

Athro Geneteg Feddygol, Ysgol

Feddygol Prifysgol Caerdydd

• Yr Athro Karl Schmidt FLSW

Athro, Yr Ysgol Fathemateg,

Prifysgol Caerdydd

• Yr Athro Keshav Singhal MBE

FRCS FLSW

Llawfeddyg Orthopedig Ymgynghorol,

Bwrdd Iechyd Cwm Taf Morgannwg;

Athro ar Ymweliad, Prifysgol De Cymru,

Athrofa Gwyddor Feddygol India Gyfan

ac Ysgol Feddygol Anna, Mauritius

• Yr Athro Irena Spasić FLSW

Athro Gwyddor Gyfrifiannol;

Cyfarwyddwr Sefydliad Ymchwil

Arloesedd Data Prifysgol Caerdydd

• Yr Athro Martyn Tranter FLSW

Athro Bioddaeargemeg Pegynnol a

Chyfarwyddwr Canolfan Rewlifeg

Bryste, Prifysgol Bryste

• Yr Athro Elaine Treharne MArAd FSA

FRHistS FEA FLSW

Athro Roberta Bowman Denning yn

y Dyniaethau, Athro mewn Saesneg,

a gyda diolch i’r Athro Astudiaethau

Almaeneg ym Mhrifysgol Stanford, UDA

• Yr Athro Kathryn Woodward FLSW

Athro Emeritws, Cyfadran y

Celfyddydau a’r Gwyddorau

Cymdeithasol, y Brifysgol Agored

• Yr Athro Reyer Zwiggelaar FLSW

Pennaeth yr Ysgol Raddedig, Deon

Ymchwil Cysylltiol y Gyfadran ac

Athro’r Adran Gwyddor Gyfrifiannol,

Prifysgol Aberystwyth

16 www.cymdeithasddysgedig.cymru

Page 17: Adolygiad Blynyddol 2019-20 · 2021. 1. 8. · Yn ystod hanner cyntaf 2019-20, trefnwyd digwyddiadau proffil uchel gennym ar Gymru a’r Byd, a lansiwyd ein llyfryn yn dathlu uchafbwyntiau

Adolygiad Blynyddol 2019-20 17

40

2010-11

2011-12

2012-13

2013-14

2014-15

2015-16

2016-17

2017-18

Menywod fel canran o gyfanswm y Gymrodoriaeth

% Enwebiadau ar gyfer ymgeiswyr benywaidd

% y Cymrodyr newydd benywaidd a etholwyd

Athrawon benywaidd yn SAUau Cymru (Ffynhonnell: HESA)

35

30

25

20

15

10

5

0

2018-19

2019-20

Y gyfran o Fenywod yn y Gymrodoriaeth

Gwyddoniaeth, Technoleg, Peirianneg, Mathemateg a

Meddygaeth

87% 69%13% 31%

Y Dyniaethau, y Celfyddydau, Gwyddorau

Cymdeithasol a’r Gwasanaethau

Cyhoeddus

Iaith, Llenyddiaeth a Hanes, Damcaniaeth y Celfyddydau Creadigol a Pherormio

Hanes, Athroniaeth a Diwinyddiaeth

Gwyddorau Economaidd a Chymdeithasol, Addysg a’r Gyfraith

Gwasanaeth Cyhoeddus/Arall

Meddygaeth a Gwyddorau Meddygol

Gwyddorau Celloedd, Moleciwlau, Esblygu, Organebau ac Ecosystemau

Cemeg, Ffiseg, Seryddiaeth a Gwyddorau Daear

Cyfrifiadura, Mathemateg ac Ystadegau

Peirianneg

Cymrodyr y Dyniaethau, Celfyddydau, Gwyddorau Cymdeithasol a Gwasanaeth Cyhoeddus

Cymrodyr y Gwyddoniaeth, Technoleg, Peirianneg, Mathemateg a Meddygaeth

Y Gymrodoriaeth Gyfan

Mae menywod bellach yn cyfansoddi 22% o Gymrodoriaeth y Gymdeithas. Mae cyfran y menywod a etholwyd fel Cymrodyr newydd yn parhau’n sefydlog ar 28%. Rydym wrthi’n ceisio gwella’r rhan hon o’n strategaeth Cydraddoldeb, Amrywiaeth a Chynhwysiant.

22%

Page 18: Adolygiad Blynyddol 2019-20 · 2021. 1. 8. · Yn ystod hanner cyntaf 2019-20, trefnwyd digwyddiadau proffil uchel gennym ar Gymru a’r Byd, a lansiwyd ein llyfryn yn dathlu uchafbwyntiau

Swyddogion a ChyngorYmgorfforwyd y Gymdeithas fel Elusen Siarter Frenhinol yn 2015 (Rhif Elusen Gofrestredig:

1168622). Ein dogfennau llywodraethu presennol yw’r Siarter Frenhinol a’r Is-ddeddfau.

Mae’r rhain, ynghyd â Rheoliadau’r Gymdeithas, yn cyfansoddi’n offerynnau llywodraethu.

Swyddogion Llywydd

Syr Emyr Jones Parry GCMG FInstP

FLSW GCMG FInstP FLSW (tan fis Mai 2020)

Yr Athro Hywel Thomas CBE FREng FRS FLSW MAE (o fis Mai 2020)

Is-lywyddion

• Yr Athro Michael Charlton FInstP

MAE FLSW (Gwyddoniaeth,

Technoleg, Peirianneg, Mathemateg

a Meddygaeth)

• Yr Athro David Boucher FRHistS

FAcSS FLSW (Y Dyniaethau,

y Celfyddydau a’r Gwyddorau

Cymdeithasol) (tan fis Mai 2020)

• Yr Athro Helen Fulton FSA FLSW

(Y Dyniaethau, y Celfyddydau a’r

Gwyddorau Cymdeithasol)

(o fis Mai 2020)

Trysorydd

• Yr Athro Keith Smith FRSC FLSW

Ysgrifennydd Cyffredinol

• Yr Athro K Alan Shore FInstP FLSW

Aelodau’r Cyngor Yn ogystal â’r Swyddogion, ffurfiodd y

Cymrodyr canlynol Gyngor y Gymdeithas

(bwrdd yr ymddiriedolwyr):

• Yr Athro Roger Awan-Scully (o fis Mai 2020)

• Yr Athro David Boucher (o fis Mai 2020)

• Dr Sally Davies

• Yr Athro Sioned Davies (tan fis Mai 2020)

• Yr Athro David Evans (tan fis Mai 2020)

• Yr Athro Clair Gorrara (o fis Mai 2020)

• Yr Athro Alma Harris (o fis Mai 2020)

• Yr Athro Ieuan Hughes

• Yr Athro John Jones

• Yr Athro Densil Morgan (tan fis Mai 2020)

• Yr Athro John Morgan (tan fis Mai 2020)

• Yr Athro Iwan Morus

• Yr Athro Tim Phillips (tan fis Mai 2020)

• Yr Athro Qiang Shen (o fis Mai 2020)

• Yr Athro Hywel Thomas (tan fis Mai 2020)

• Yr Athro Terry Threadgold

• Yr Athro John V Tucker (o fis Mai 2020)

• Yr Athro Meena Upadhyaya (o fis Mai 2020)

• Dr Lynn Williams

Noddwr BrenhinolO fis Mehefin 2019 ymlaen, derbyniodd

Ei Uchelder Brenhinol, Tywysog Cymru,

yn raslon wahoddiad y Gymdeithas i

barhau’n Noddwr Brenhinol am gyfnod arall

o bum mlynedd.

Etholwyd yr Athro Helen Fulton yn Is-lywydd y Dyniaethau, y Celfyddydau a’r Gwyddorau Cymdeithasol ym mis Mai 2020.

18 www.cymdeithasddysgedig.cymru

Page 19: Adolygiad Blynyddol 2019-20 · 2021. 1. 8. · Yn ystod hanner cyntaf 2019-20, trefnwyd digwyddiadau proffil uchel gennym ar Gymru a’r Byd, a lansiwyd ein llyfryn yn dathlu uchafbwyntiau

Adolygiad Blynyddol 2019-20 19

19

Adolygiad Ariannol

IncwmEin cyfanswm incwm yn ystod y flwyddyn oedd £321,179, sydd ychydig yn uwch o gymharu â’r flwyddyn gynt (£320,511). Parhaodd llawer o’n hincwm craidd (cyfanswm o £176,700) i ddeillio o brifysgolion yng Nghymru; darparon nhw grantiau digyfyngiad hael ac, mewn rhai achosion, grantiau ychwanegol ar gyfer prosiectau penodol. Ein ffynhonnell incwm bwysicaf nesaf oedd ffioedd derbyn a thanysgrifiadau gan ein Cymrodyr, sydd bellach yn cyfrif i dros 550 (£66,543). Ychwanegwyd at hyn gan y Cymorth Rhodd a hawliwyd yn erbyn ffioedd aelodaeth lle’r oedd hynny’n bosibl (£7,739).

Parhaodd Prifysgol Cymru y Drindod Dewi Sant i’n cynnal ni yn Adeilad y Gofrestrfa yng Nghaerdydd. Cafodd cefnogaeth mewn gwasanaethau’r Brifysgol ar gyfer y Gymdeithas – sydd hefyd yn cynnwys gwasanaethau TG a chymorth gweinyddol –

ei phrisio am £29,370.

Parhaodd materion ariannol y Gymdeithas ar dir cadarn yn ystod 2019-20, er gwaetha’r amgylchiadau heriol yn ymwneud â phandemig y coronafeirws. Parhaom i arallgyfeirio’n llifoedd ariannu lle bo’n bosibl, gydag ymdrechion cynyddol i sicrhau cyllid cyfyngedig ar gyfer prosiectau yn ogystal â’n cyllid craidd. Chwaraeodd ein Cyngor a’n Pwyllgor Cyllid rôl weithgar mewn rheolaeth ariannol, gan helpu i ddiogelu cynaliadwyedd tymor hir yr elusen.

Cyflawnom warged o £24,139 yn ystod y flwyddyn, oedd yn cynnwys gwarged digyfyngiad o £16,921 a gwarged cyfyngedig o £7,218. Mae’r fantolen yn dangos i ni ddwyn ymlaen cyfanswm cronfa o £418,478 ar ddiwedd y cyfnod, yn cynnwys cronfeydd digyfyngiad o £402,167 a chronfeydd cyfyngedig o £16,311.

Grantiau gan Brifysgolion 56%

Ffioedd Aelodaeth 21%

Gwasanaethau a Roddwyd 9%

11%Grantiau a Rhoddion

Cymorth Rhodd 2%

Amrywiol 1%

Ffynonellau Incwm

Page 20: Adolygiad Blynyddol 2019-20 · 2021. 1. 8. · Yn ystod hanner cyntaf 2019-20, trefnwyd digwyddiadau proffil uchel gennym ar Gymru a’r Byd, a lansiwyd ein llyfryn yn dathlu uchafbwyntiau

20 www.cymdeithasddysgedig.cymru

Gwariant

Y cyfanswm gwariant eleni oedd £286,831.

Roedd hyn yn sylweddol is na chyfanswm

y flwyddyn flaenorol (£307,078), yn

bennaf oherwydd y cyfyngiadau ar ein

gweithgareddau a achoswyd gan y

pandemig. Mae rhai meysydd gwariant

gweithgarwch cyfyngedig wedi’u cario

drosodd i 2020-21.

Fel y blynyddoedd blaenorol, roedd ein

categori gwariant mwyaf ar weithgareddau

– gan gynnwys cynadleddau, gweithdai,

ac adeiladu Cymrodoriaeth y Gymdeithas

(£174,913). Ymhlith meysydd gwaith

allweddol eraill yn ystod y flwyddyn roedd

cyhoeddiadau (£42,190) a datblygu polisïau

(£47,713). Fel gyda nifer fawr o elusennau

eraill ein maint ni, y gost unigol fwyaf i’r

elusen – a gafodd ei chynnwys ym mhob

un o’r meysydd uchod – oedd staffio

(£202,519).

Cronfeydd wrth Gefn

Adolygodd y Gymdeithas ei pholisi

cronfeydd wrth gefn yn ystod y flwyddyn.

Ein polisi newydd yw cynnal cronfa wrth

gefn am ddim o gostau craidd o chwe

mis (£132,645).

Mae gweddill cronfeydd digyfyngiad y

Gymdeithas (£259,006) bellach wedi’u

dynodi’n Gronfa Datblygiad Strategol.

Mae rhai cronfeydd wrth gefn ar ffurf

buddsoddiadau; cafodd eu gwerth

eu heffeithio eleni gan bandemig y

coronafeirws, ac rydym yn parhau i fonitro’u

perfformiad tymor hir.

Future developments

Mae llawer o gyfleoedd i’r Gymdeithas

ddatblygu ac ehangu ei gwaith – gan

gwmpasu meysydd fel addysg uwch a

pholisi ymchwil, ymgysylltiad dinesig, a

chefnogaeth i ymchwilwyr ar ddechrau

eu gyrfa. Er mwyn cynyddu ein heffaith,

rydym yn archwilio nifer o lwybrau am

gyllid ychwanegol. Mae’r rhain yn cynnwys

gwireddu argymhellion cyhoeddus, gan

Adolygiad Diamond o addysg uwch yng

Nghymru, i’r Gymdeithas dderbyn cyllid

cyhoeddus craidd. Rydym hefyd yn parhau i

fynd ar drywydd incwm ymddiriedolaethau,

sefydliadau a ffynonellau incwm cyhoeddus

a phreifat eraill.

Astudiwyd cyfriflenni ariannol llawn y Gymdeithas yn annibynnol. Gellir gweld y cyfrifon yn llawn yn www.cymdeithasddysgedig.cymru.

Llywodraethu

0 20 4010 30 50 60

Datblygiad Polisi

Cyhoeddiadau

Gweithgareddau

7.7%

14.7%

16.6%

61.0%

Categorïau Gwariant

Page 21: Adolygiad Blynyddol 2019-20 · 2021. 1. 8. · Yn ystod hanner cyntaf 2019-20, trefnwyd digwyddiadau proffil uchel gennym ar Gymru a’r Byd, a lansiwyd ein llyfryn yn dathlu uchafbwyntiau

21

Mae’n bwysicach nag erioed i ni wneud popeth o fewn ein gallu i hyrwyddo Cymru dramor. Mae hyn yn golygu defnyddio pob ased yn ein meddiant... Rydym yn cyflawni mwy wrth weithio gyda’n gilydd.

Eluned Morgan AM,

Gweinidog y Gymraeg a Chysylltiadau

Rhyngwladol, yn siarad yn ein

digwyddiad Strategaethau Pŵer

Meddal, Tachwedd 2019

Adolygiad Blynyddol 2019-20 21

Page 22: Adolygiad Blynyddol 2019-20 · 2021. 1. 8. · Yn ystod hanner cyntaf 2019-20, trefnwyd digwyddiadau proffil uchel gennym ar Gymru a’r Byd, a lansiwyd ein llyfryn yn dathlu uchafbwyntiau

22 www.cymdeithasddysgedig.cymru

RECONCILIATION OF FUNDS/CYSONI CRONFEYDD

Total funds brought forward/Cyfanswm cronfeydd a ddygwyd ymlaen

385,246 9,093 394,339 378,658

Total funds carried forwardCyfanswm cronfeydd i’w dwyn ymlaen

402,167 16,311 418,478 394,339

Net gains on investments 2,248 - 2,248 -

Net Movements in Funds 16,656 (975) 15,681 14,345

Financial SummaryCrynodeb Ariannol Statement of Financial Activities for the year ending 31 July 2020Datganiad o Weithgareddau Ariannol yn y flwyddyn yn diweddu 31 Gorffennaf 2020

Unrestricted funds

Cronfeydd anghyfyngedig

2020£

Restricted funds

Cronfeydd cyfyngedig

2020£

TOTAL FUNDS

CYFANSWM CRONFEYDD

2020£

TOTAL FUNDS

CYFANSWM CRONFEYDD

2019£

INCOME AND ENDOWMENTS FROM/INCWM A GWADDOLION O:

Donations and legacies/ Rhoddion a chymynroddion

109,201 1,370 110,571 105,141

Charitable activities/Gweithgareddau elusennol

179,530 27,950 207,480 213,875

Investments/Buddsoddiadau 3,128 - 3,128 1,495

Total Income and EndowmentsCyfanswm Incwm a Gwaddolion 291,859 29,320 321,179 320,511

EXPENDITURE ON/GWARIANT AR:

Charitable activities/Gweithgareddau elusennol

264,729 22,102 286,831 307,078

Total Expenditure Cyfanswm Gwariant 264,729 22,102 286,831 307,078

Net (loss)/gain on investments/Enillion/(colledion) net ar fuddsoddiadau

(10,209) - (10,209) 2,248

Net Movement in Funds/ Symud Net mewn Cronfeydd 16,921 7,218 24,139 15,681

Page 23: Adolygiad Blynyddol 2019-20 · 2021. 1. 8. · Yn ystod hanner cyntaf 2019-20, trefnwyd digwyddiadau proffil uchel gennym ar Gymru a’r Byd, a lansiwyd ein llyfryn yn dathlu uchafbwyntiau

Adolygiad Blynyddol 2019-20 23

Balance Sheet as at 31 July 2020/Mantolen ar 31 Gorffennaf 2020

£2020

£2019

FIXED ASSETS/ASEDAU SEFYDLOG

Tangible assets/Asedau diriaethol - 556

Intangible assets/Asedau anniriaethol 10,516 5,370

Investments/Buddsoddiadau 42,039 52,248

Total Fixed Assets/Cyfanswm Asedau Sefydlog 52,555 58,174

CURRENT ASSETS/ASEDAU CYFREDOL

Debtors/Dyledwyr 20,544 63,230

Cash at bank and in hand/Arian yn y banc ac mewn llaw 375,225 293,621

Total Current Assets/Cyfanswm Asedau Cyfredol 395,769 356,851

LIABILITIES/RHW YMEDIGAETHAU

Creditors: Amounts falling due within one year

Credydwyr: symiau’n ddyledus o fewn blwyddyn(29,846) (20,686)

NET CURRENT ASSETS/ASEDAU CYFREDOL NET 365,923 336,165

NET ASSETS/ASEDAU NET 418,478 394,339

THE FUNDS OF THE CHARIT Y/CRONFEYDD YR ELUSEN:

Restricted income funds/Cronfeydd incwm cyfyngedig 16,311 9,093

Unrestricted funds/Cronfeydd anghyfyngedig 402,167 385,246

TOTAL CHARIT Y FUNDS/ CYFANSWM CRONFEYDD YR ELUSEN

418,478 394,339