Мухар олгойн үрэвсэл

Анатоми • Appendix буюу мухар

олгой нь – Мухар гэдэс нарын

гэдэсний төгсгөл 2-н хооронд мухар гэдэсний хананд байрласан сэртэнгэ хэлнэ

– Мухар олгой нь олон тєрлийн мэрэгчид, зарим нэг араатан амьтан, сармагчин болон хvнд байдаг.

• Урт нь 5-15см, голч нь 1см

• Үүрэг нь нарийн гэдсийг бvдvvн гэдэсний нянгаас хамгаалах

Цусан хангамж:• Аортын уруудах хэсэг• A.mesenterica superior• A.iliocolicа• A.iliocolica inferior• A.caecal posterior• A.appendicularis

• Венийн цус нь артертай ижил нэртэй венүүдээр үүдэн венд нийлнэ

Мэдрэлжүүлэлт:Чацархайн дээд болон аюулхайн мэдрэлээс симпатик мэдрэл,тэнэгч мэдрэлээс парасимпатик мэдрэлээр мэдрэлжигдэнэ.

Мухар олгойн байрлал:

Эмгэг болон гаж байрлал

Цочимог мухар олгойтас

• Монголд нийт мэс заслын 25.5% яааралтай мэс заслын 70-73%

• нас харгалзахгvй ямар ч хvнд тохиолдож болно

Шалтгаан

• Халдварын онол• Мэдрэл рефлексийн онол• Хоолны харшил, цагаан хорхой• Мухар олгойд гадны биет орох• Ходоод гэдэс цөсний өвчний үед мэдрэл-

рефлексийн замаар үзүүлэх нөлөө

Ангилал • В.И.Колесовын ангилал:

1. Аппендицитийн хатгаа2. Энгийн ба улаймал –

өнгөц аппендицит3. Деструктив аппендицит

- Баалсан- Үхэжсэн- Цоорсон

4. Хүндэрсэн аппендицит – нэвчдэс буглаа пертонит

Эмнэл зүй:• Өвдөлт• Булчин чангарал• Пертонит

• Өвчин гэнэт эхэлнэ• Өвдөлт – Кохерийн шинж, 2-6-н

цагын дараа Вольковичийн шинж • Халууралт• Огиулж бөөлжүүлэх (1-2 удаа)• Суулгалт (1-2 удаа)• Ямар байрлалтайгаас шалтгаалан

ойролцоох эрхтэнээ цочроосноор суулгалтын тоо ихсэх, циститийн шинж, умай базалж өвдөх гэх мэт шинжүүд илэрдэг.

Эмнэл зүй:• Сонгодог шинжүүд 55%• Atypical 45%• Зовиурласан цаг 24-48• Хэвлийн өвдөлт: (хэвлийн доод хэсгээр )• Хоолны дуршил буурах (нийтлэг).• Бөөлжих 75%• халуурах

• Цоорсон олгойтас >38tc • Булчин чангарал

Оношлогоо• Харж ажиглах• Бодит үзлэг – Өвчтөнийг зөв байрлуулах – Хэвлийн өнгөц

тэмтрэлт – шинжүүд– Шинжүүд нь хүүхэд, настан, жирэмсний 2-р хагаст бүдэг илэрдэг

анхаар!!!• Цусны ерөнхий шинжилгээ – лейкоцитоз 96% • Хэвлийн ЭХО – 80-90% • Рентген – хангалттай үр дүнтэй бус• СТ• Хэвлийн хөндийг дурандах

– хэвлийд 1см хэртэй жижиг зvслэг хийж тvvгээр дуран оруулан хэвлийн хєндийг бvхэлд нь харна.

– хамгийн найдвартай арга

Ялган оношлогоо:

• Цочимог гастроэнтерит• Цочимог панкреатит• Ходоод дээрхи гэдэс цоорох• Цочимог холецистит• Баруун бөөрний хатгаа• Өндгөвчний цус харвалт ба задрал• Өндгөвчний уиланхай хөл дээрээ мушгирах

Эмчилгээ:

• Эмийн эмчилгээ• “British Medical Journal”-д нийтэлсэнээр– Үрэвссэн мухар олгойг антибиотикоор эмчлэх аргыг

Их Британийн Ноттингем хот дахь Хатан хааны анагаах ухааны төвийн мэргэжилтнүүд санал болгожээ.

– мэс засал хийлгэсэн хүмүүст хүндрэл өгөх эрсдэл эмийн эмчилгээ хийлгэсэн өвчтөнүүдээс 31 хувиар илүү байгаа нь ажиглагдсан байна

– эмийн эмчилгээ хийлгэсэн өвчтөнүүдийн 63 хувийн эмчилгээ үр дүнгээ өгсөн

Мэс засал эмчилгээ

• Мэс заслын эмчилгээний үндсэн зарчим:1. Мэдээ алдуулалтын хэлбэрийг зөв сонгох2. Олгойн сэртэнд хүрэх замыг зөв сонгох3. Сэртэнг олж зохих техникийн дагуу авч, цус

тогтоолт, гялтанжуулалтыг хийнэ4. Хүндэрсэн үед хурсан шингэн идээг соруулж,

угаана, дренаж тавина5. Тархмал перитонит үүсгэсэн нөхцөлд хүндрэл

үүсэхээс сэргийлж гэдэс хаймсуурдах мэс засал хийнэ

Мэс засал эмчилгээ• Макбрунегийн цэг (ихэнх нь)

linea spina umblicalis-н доод 1/3-д

• Ланцийн цэг ( ихэвчлэн намхан тарган хүмүүст)Linea bispinalis-н баруун 1/3-д

Деконого Вольковичийн зүслэг

Ланцын зүслэг Mc Evedy-н зүслэг

Мэс засал эмчилгээ

• Макбрунегийн цэг (ихэнх нь)linea spina umblicalis-н доод 1/3-д

• Ланцийн цэг ( ихэвчлэн намхан тарган хүмүүст)Linea bispinalis-н баруун 1/3-д

Деконого Вольковичийн зүслэг

Ланцын зүслэг Mc Evedy-н зүслэг

Авах арга• Урвуу аргаар

авах• Угийг боож

авах• Угийг оеж

авах• Олгойг шулж

авах• Дурангаар

авах

Кисетний арга

Кисетний арга

Лигартурный арга

• Лигатурный аргыг зөвхөн олгойн угт кисет оёдол тавих боломжгүй үед хэрэглэдэг

Боолт-чацархайн арга • ухар олгойн угаар давхар утастай зүүгээр авч нэг утсаар нь олгойн угийг

боож нөгөө утсаар нь чацархайг бооно Чацархайг олгойноос нь сапгахдаа олгойн угаар тайрах хэсэгт хүртэл сапгаад олгойг тайрч сапстыг нь маш сайн цэвэрлэж иоддоно. Олгойн уг боосон утсаар чацархайг авчирч олгойн культя дээр дарж бооно.

• Олгойн угаар багажны үзүүр гаргаж хоёр утас аваад нэг утсаар нь олгойн угийг нөгөө утсаар нь чацархайг бооно. Чацархайг олгойноос нь салгахдаа олгойн угаар боосон хэсэгт хүргэлгуй дутуу салгаж олгойг тайраад культяны салстыг маш сайн цэвэрлэж ариутгана. Чацархай боосон утсаар олгойн угийг, олгойн уг боосон утсаар чацархайг тус тус давхар босно. Дараа нь олгойн уг боосон утсаар культя дээр чацархайн үзүүрийг авчирч бэхэлнэ.

• Хувилбар 1-тэй адилхан боловч гол ялгаа нь чацархайг олгойноос нь салгахдаа олгойн угаар боосон хэсэгт ойртоод-субсероз хуулна. Тэгээд олгойг авч салстыг цэвэрлэнэ. Энэ хувилбарын гол зорилго бол олгойн уг, чацархайн завсраас цус агдуулахгүй байх явдал юм

Давуу тал• Чацархай болон олгойн культя давхар боогддог учраас чацархайгаас

цус алдах болон олгойн культя тавигдахгүй.• Чацархайн үзүүрийг олгойн культя дээр бэхлэж байгаа нь түүний

хамгаалах чанарыг ашиглаж байгаа бөгөөд өвөрмөц маягийн перитонизации болж байгаагаараа онцлогтой юм.

• Мухар олгой болон чацархай хоорондох завсраас цус алдах явдал нэлээд байдаг бөгөөд энэ аргад олгойн угнаас чацархайг бүрэн салгадаггүй учраас цус апдах явдал гардаггүй.

• Кисет оёдол тавьж культяг цааш чихэж байгаа нь мухар гэдэсний ханын хэвийн байдлыг алдагдуулдаг бөгөөд гэдэсний хөдөлгөөнд ямар нэг хэмжээгээр саад учруулдаг байна.

• Кисет оёдол тавих үед мухар гэдэс үрэвсэлтэй байх юм уу эсвэл зүү гүн хатгагдаж халдварлагдсан тохиолдолд халдвар цааш дамжих явдал гарч болзошгүй байдаг

• Кисет оёдол тавихгүй учраас хагалгаа таталдаа шаналгаа бага харьцангуй жижиг зүслэгээр, богино хугацаанд хийгддэг шархны эдгэрэлт хурдан, ор хоног бага байдаг.

Дурангийн хагалгаа

Хүндрэл:

• Цочмог мухар олгойн үрэвсэлийн улмаас хэвлийн гялтангийн хэсгийн болон түгээмэл идээт үрэвсэл үүсч хүндэрдэг.

Урьдчилан сэргийлэлт:

• Зөв хооллох, цагаан идээ ногоо жимсийг өргөн хэрэглэх, хэвлийн хөндийн бусад эмгэгийг тухай бүрэд нь төгс эмчлүүлэх, бага насны хүүхдүүдэд гэдэсний цагаан хорхойн шинжилгээ хийж, эл өвчин илэрсэн бол төгс эмчлэх, өтгөн хаталтаас сэргийлж байх.

Хүндрэл:

• Цочмог мухар олгойн үрэвсэлийн улмаас хэвлийн гялтангийн хэсгийн болон түгээмэл идээт үрэвсэл үүсч хүндэрдэг.Урьдчилан сэргийлэлт:Зөв хооллох, цагаан идээ ногоо жимсийг өргөн хэрэглэх, хэвлийн хөндийн бусад эмгэгийг тухай бүрэд нь төгс эмчлүүлэх, бага насны хүүхдүүдэд гэдэсний цагаан хорхойн шинжилгээ хийж, эл өвчин илэрсэн бол төгс эмчлэх, өтгөн хаталтаас сэргийлж байх.